ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΔΩΝ «ΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ» ΦΟΛΗ ΘΕΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΗΜΩΝ ΣΜΗΜΑ ΥΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΗΡΙΟ ΥΤΙΚΗ ΣΗ ΑΣΜΟΥΑΙΡΑ ΜΕΣΑΠΣΤΦΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ τησ Υοιτότριασ του Μεταπτυχιακού Προγρϊμματοσ πουδών «ΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ» του Σμόματοσ Υυςικόσ τησ χολόσ Θετικών Επιςτημών του Αριςτοτελεύου Πανεπιςτημύου Θεςςαλονύκησ ΓΚΟΗ ΟΤΡΑΝΙΑ Α.Ε.Μ. : Θϋμα : «Ανανεώςιμεσ Πηγϋσ Ενϋργειασ & Σεχνικο- Οικονομικό Μελϋτη Υωτοβολταώκού ταθμού Ιςχύοσ 400kW» Επιβλϋπουςα : Μελϋτη Φαρούλα, Επ. Καθηγότρια Θεςςαλονύκη, Υεβρουϊριοσ 2012 Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 1

2 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία κε ηίηιν «Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-νηθνλνκηθή Μειέηε Φσηνβνιηατθνχ ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW» πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Φπζηθή Πεξηβάιινληνο» ηεο ρνιήο Θεηηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ Σκήκαηνο Φπζηθήο ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο. Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη γεληθά ε παγθφζκηα ελεξγεηαθή θαηάζηαζε κε φ,ηη απηή ζπλεπάγεηαη, ε αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) θαη ην ππάξρνλ λνκνζεηηθφ θαζεζηψο. ην δεχηεξν κέξνο γίλεηαη αλαιπηηθή ηερληθν-νηθνλνκηθή πεξηγξαθή θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ ηζρχνο 400KW. Τπεχζπλνο θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο είλαη ε θα Μειέηε Υαξνχια, Δπ. Καζεγήηξηα, ζηελ νπνία νθείισ ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο γηα ηελ αλάζεζε ηεο εξγαζίαο δίλνληάο κνπ έηζη ηελ επθαηξία λα δηεξεπλήζσ ην πνιπδηάζηαην ελεξγεηαθφ δήηεκα. ε απηφ ην ζεκείν ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηά κνπ θαη φινπο φζνπο πίζηεςαλ ζε κέλα θαη ζηήξημαλ, ν θαζέλαο κε ην δηθφ ηνπ ηξφπν, ηηο πξνζπάζεηέο κνπ φια απηά ηα ρξφληα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 2

3 ΠΕΡΙΛΗΧΗ Σν παγθφζκην ελεξγεηαθφ πξφβιεκα θαη ε εμάληιεζε ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ ιφγσ ηεο απεξίζθεπηεο ρξήζεο ηνπο, θαζηζηά επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ηελ εχξεζε λέσλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Οη επηζηήκνλεο έρνπλ ζηξαθεί πξνο ηελ αμηνπνίεζε φιν θαη πεξηζζφηεξσλ Αλαλεψζηκσλ Μνξθψλ Δλέξγεηαο (ΑΠΔ). ηελ παξνχζα εξγαζία γίλεηαη εθηελήο αλαθνξά ζε κία απφ ηηο πνιχ ζεκαληηθέο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, ζηελ ειηαθή ελέξγεηα, θαζψο θαη ζηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο κπνξνχκε λα ηελ εθκεηαιιεπηνχκε. Ζ ειηαθή ελέξγεηα κπνξεί λα αμηνπνηεζεί κε ηελ βνήζεηα ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ, ηα νπνία έρνπλ νπζηαζηηθά ηελ δπλαηφηεηα λα κεηαηξέπνπλ απ επζείαο ηελ ειηαθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθή. Ζ ηερλνινγία απηψλ ησλ ζπζηεκάησλ αλαιχεηαη ιεπηνκεξψο, θαζψο επίζεο, θαη ε δπλαηφηεηα εγθαηάζηαζεο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο κε ηελ κνξθή θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ ζηελ πεξηνρή ηεο Υαιθηδηθήο. Αλαιπηηθφηεξα, ε εξγαζία ρσξίδεηαη ζηα εμήο έμη θεθάιαηα : Σν 1 ν θεθάιαην απνηειεί κία εηζαγσγή ζην πνιπδηάζηαην παγθφζκην ελεξγεηαθφ δήηεκα θαη ζηελ έληνλε ελεξγεηαθή θξίζε πνπ απαζρνιεί ηελ δηεζλή θνηλφηεηα. ην 2 ν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζην πεξηβαιινληηθφ δήηεκα θαη ζηηο επηπηψζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αιφγηζηε ρξήζε ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Ζ θιηκαηηθή αιιαγή απνηειεί θχξην πξνβιεκαηηζκφ γηα ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα θαη αλαδεηνχληαη πνιηηηθέο αληηκεηψπηζεο. Ζ αλάπηπμε θαη ε εθκεηάιιεπζε ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο πνπ ππνθαζηζηνχλ ηηο θαζηεξσκέλεο ζπκβαηηθέο ελεξγεηαθέο πεγέο, πνιιέο απφ ηηο νπνίεο εμαληινχληαη ηαρχηαηα, απνηειεί βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ησλ ηερλνινγηθά αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ. Ζ εζληθή πνιηηηθή γηα ηηο ΑΠΔ πξνζδηνξίδεηαη θπξίσο απφ ηηο δεζκεχζεηο ηεο ρψξαο καο ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν πνπ αθνξνχλ ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ξχπσλ θαη ηε κείσζε ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο. ην 3 ν θεθάιαην γίλεηαη εθηελήο αλάιπζε ζηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) (αηνιηθή ελέξγεηα, γεσζεξκία, ζαιάζζηα, βηνκάδα, πδξνειεθηξηθή) θαζψο θαη ζηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ ηηο ζπλνδεχνπλ. Δπίζεο, πεξηγξάθεηαη ην παγθφζκην δπλακηθφ θαη ε θαηάζηαζε ησλ ΑΠΔ ζηελ Διιάδα. Σν 4 ν θεθάιαην απνηειεί ζπλέρεηα ηνπ 3 νπ θεθαιαίνπ θαζψο αλαθέξεηαη απνθιεηζηηθά ζηελ πεγή ελέξγεηαο ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο, δειαδή ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία - ειηαθή ελέξγεηα, ε νπνία απνηειεί ηελ ζεκαληηθφηεξε αλαλεψζηκε κνξθή ελέξγεηαο. Παξαηίζεληαη θάπνηνη βαζηθνί νξηζκνί θαη εμηζψζεηο εχξεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. ην 5 ν θεθάιαην δίλνληαη πιεξνθνξίεο γηα ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα θαη ηελ ιεηηνπξγία ηνπο. Ξεθηλψληαο απφ ην θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν θαη ηνλ κεραληζκφ δεκηνπξγίαο ηνπ θαη ελ ζπλερεία πεξηγξάθνληαη ηα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία, ηα ειεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, ηα πιηθά θαηαζθεπήο ηνπο, ν βαζκφο απφδνζεο απηψλ θαη νη παξάγνληεο απφ ηνπο νπνίνπο επεξεάδεηαη. Σέινο, αλαθέξνληαη νη πηζαλνί ηξφπνη ζθίαζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ θαη ε ελδερφκελε επίδξαζε ηνπο ζην πεξηβάιινλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 3

4 To 6 ν θεθάιαην πξαγκαηεχεηαη ηελ αλαιπηηθή παξνπζίαζε ηεο ηερληθννηθνλνκηθήο κειέηεο γηα ηελ θαηαζθεπή θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ επί εδάθνπο ηζρχνο 400KW ζην Γεκνηηθφ Γηακέξηζκα Καζζαλδξηλνχ ηνπ Ννκνχ Υαιθηδηθήο. Ζ εθηίκεζε θαη ν ππνινγηζκφο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζηεξίδεηαη ζην ινγηζκηθφ PVGIS, ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη θαηά θφξνλ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα θαη ε ρσξνζέηεζε ηνπ πάξθνπ έγηλε κε ηα ζρεδηαζηηθά πξνγξάκκαηα Ecotect θαη Autocad. Φηινδνμία ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα παξνπζηαζηνχλ θάπνηεο δηαρεηξηζηηθέο πξνηάζεηο ή πνιηηηθέο νη νπνίεο ζα αλαδπζνχλ απφ ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ζε ζπλδπαζκφ κε ηα δεδνκέλα πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ κεζνδνινγία πνπ ζα εθαξκνζηεί. Δπνκέλσο, βαζηθφο ζηφρνο ηεο εξγαζίαο είλαη ε ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ γηα ηελ ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ έλαληη ησλ ζπκβαηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη νη δηαπηζηψζεηο πνπ ζα πξνθχςνπλ λα θαλνχλ ρξήζηκεο ηφζν ζηελ άζθεζε πνιηηηθήο απφ ηνπο δηάθνξνπο θξαηηθνχο θνξείο φζν θαη ζηελ εθαξκνγή ηέηνησλ επελδχζεσλ απφ ηδηψηεο νη νπνίνη ελδηαθέξνληαη γηα ηε ρξήζε πεξηβαιινληηθά θηιηθφηεξσλ πξαθηηθψλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 4

5 ABSTRACT The universal-global energy sources shortage and depletion of conventional fuel resources, that result from inconsiderate use of these products, makes the immediate need for the search for new types of energy sources imperative. Scientists have begun research into the exploitation of even more (further) Renewable Energy Sources (R.E.S). This dissertation makes extensive reference to one of the highly significant Renewal Energy Sources, solar energy, including the ways in which this energy source can be exploited. Solar energy can be utilized through the installation of photovoltaic systems, which, essentially, have the capacity to directly convert solar energy into electric power. The required technology of these systems is analyzed in detail, as well as the feasibility of installation of such a system, in the form of a solar park in the area of Halkidiki. More analytically, the dissertation is divided into the following six chapters : The first chapter consists of an introduction into the multi-faceted energy issue and the global energy crisis that causes great concern to the international community. The second chapter makes reference to the environmental issue and the effects on the environment resulting from the unharnessed thoughtless use of conventional forms of energy. Climatic changes to the environment constitute an area of major concern to the scientific community and feasible solutions are sought. The development and exploitation of Renewable Energy Sources which will replace conventional energy resources, many of which are being rapidly depleted, are a basic component of the energy policy of the technologically advanced countries worldwide. The Greek national policy as regards R.E.S is mainly determined by our country s commitments, to the European and international communities, with respect to controls of pollution levels and the reduction of energy reliance In the third chapter extensive analysis is made of R.E.S (wind power, geothermic, marine energy, biomass, hydroelectric) including respective advantages and disadvantages of each. Furthermore, an outline of the global potential and the current situation in Greece regarding the issue of R.E.S. The fourth chapter is a continuation/an extension of the third as specific reference is made to the power source of a photovoltaic system, that is to say to solar radiation - solar power, which constitutes the most fundamental renewable energy source. Basic definitions and equations concerning of solar radiation are also quoted. In the fifth chapter information about photovoltaic systems and their functional use is provided. Initially, the photovoltaic phenomenon and the process of its creation are described, followed by an outline of photovoltaic components, their electrical features, the materials required for their construction, their level of efficiency and the factors that affect performance. Finally, mention is made of possible shadowing techniques and potential environmental effects. The sixth chapter entails an analytical presentation of a technical-economic study of the construction of a photovoltaic station supplying 400KW of power to the area of Kassandrinou in the prefecture of Halkidiki. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 5

6 Σhe assessment and calculation of the photovoltaic system s energy production is based on PVGIS software, which is widely used by professionals and the specification of the exact boundaries of the park has been facilitated by the use of Ecotect and Autocad. This dissertation aims to present a number of administrative proposals and methods which will be evident in the bibliographical section, in association with the data resulting from the applied methodology. Therefore, it is a pivotal aim of this dissertation to increase public awareness of the implementation of renewable, as opposed to conventional, energy resources and it is hoped that the ensuing ascertainments will be of use both in political practice by a range of governmental departments and in application by private investors who display an interest on environmentally friendlier methods. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 6

7 ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ Πρόλογοσ 2 Περύληψη...3 Ειςαγωγό.10 Κεφϊλαιο 1 ο : Σο παγκόςμιο ενεργειακό ςύςτημα 1.1 Σο παγκόςμιο ενεργειακό πρόβλημα Η ενεργειακό κρύςη Η διεθνόσ ενεργειακό κατϊςταςη..22 Κεφϊλαιο 2 ο : Σο περιβαλλοντικό ζότημα και οι πολιτικϋσ αντιμετώπιςησ 2.1 Περιβαλλοντικό κρύςη Σο φαινόμενο του θερμοκηπύου Ατμοςφαιρικό ρύπανςη όξινη απόθεςη Αραύωςη του όζοντοσ Κλιματικό αλλαγό Επιπτώςεισ τησ κλιματικόσ αλλαγόσ ενϊρια και προβλϋψεισ Περιβαλλοντικό πολιτικό Θεςμικό πλαύςιο για τισ ΑΠΕ...42 Κεφϊλαιο 3 ο : Ανανεώςιμεσ πηγϋσ ενϋργειασ 3.1 Ειςαγωγό ςτισ ανανεώςιμεσ πηγϋσ ενϋργειασ Πλεονεκτόματα και μειονεκτόματα των ΑΠΕ Σο παγκόςμιο δυναμικό Η κατϊςταςη ςτην Ελλϊδα Αιολικό ενϋργεια Γενικϊ Ιςτορικό αναδρομό Πλεονεκτόματα και μειονεκτόματα Μϋςη τιμό τησ ταχύτητασ του ανϋμου Σεχνικϊ αξιοποιόςιμο αιολικό δυναμικό Ενεργειακϊ χαρακτηριςτικϊ τησ ανεμογεννότριασ Ανεμογεννότριεσ Αιολικϊ πϊρκα Γεωθερμικό ενϋργεια Τδροηλεκτρικό ενϋργεια Βιομϊζα.115 Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 7

8 3.9 Θαλϊςςια ενϋργεια Κεφϊλαιο 4 ο : Ηλιακό ενϋργεια 4.1 Ειςαγωγό Ο όλιοσ ωσ πηγό ενϋργειασ Βαςικού οριςμού Ηλιακό φϊςμα Ηλιακό ακτινοβολύα ςε οριζόντια επιφϊνεια Ηλιακό ακτινοβολύα ςε κεκλιμϋνο επύπεδο Ωμεςη και διϊχυτη ςυνιςτώςα τησ ωριαύασ ακτινοβολύασ Ωμεςη και διϊχυτη ςυνιςτώςα τησ ημερόςιασ ακτινοβολύασ Ωμεςη και διϊχυτη ςυνιςτώςα τησ μϋςησ μηνιαύασ ακτινοβολύασ Ηλιακό ακτινοβολύα ςε κεκλιμϋνο επύπεδο Απορροφούμενη ηλιακό ακτινοβολύα από την επιφϊνεια του φωτοβολταώκού πλαιςύου Κεφϊλαιο 5 ο : Υωτοβολταώκϊ ςυςτόματα 5.1 Ειςαγωγό Υωτοβολταώκό φαινόμενο Υωτοβολταώκό πλαύςιο Ηλεκτρικϊ χαρακτηριςτικϊ φ/β πλαιςύου Εξϊρτηςη τησ χαρακτηριςτικόσ του φ/β πλαιςύου από την ηλιακό ακτινοβολύα Βαθμόσ απόδοςησ φ/β ςτοιχεύου Σεχνολογύεσ φ/β πλαιςύων Προςανατολιςμόσ φ/β πλαιςύων κύαςη φ/β πλαιςύων Βαςικό λειτουργύασ ενόσ φωτοβολταώκού ςυςτόματοσ Η επύδραςη των φωτοβολταώκών ςυςτημϊτων ςτο περιβϊλλον 167 Κεφϊλαιο 6 ο : Σεχνικο-οικονομικό μελϋτη φωτοβολταώκού ςταθμού ιςχύοσ 400KW ςε αγροτεμϊχιο ςτο Νομό Φαλκιδικόσ 6.1 Ειςαγωγό Γενικό περιγραφό του φωτοβολταώκού ϋργου Γεωγραφικό θϋςη τησ εγκατϊςταςησ Υωτοβολταώκϊ πλαύςια Βϊςεισ ςτόριξησ Αντιςτροφεύσ ύςτημα καταγραφόσ δεδομϋνων Οικύςκοσ..177 Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 8

9 6.2.7 Περύφραξη Ηλεκτρολογικϋσ εγκαταςτϊςεισ Καλώδια Κιβώτια πινϊκων ύςτημα γεύωςησ ύςτημα αντικεραυνικόσ προςταςύασ Κλειςτό ςύςτημα παρακολούθηςησ Τποςταθμόσ μϋςησ τϊςησ Τπολογιςμού αποδόςεων του φωτοβολταώκού ϋργου Παραδοχϋσ και κανόνεσ υπολογιςμών Τπολογιςμόσ ενϋργειασ φ/β πλαιςύου Επύδραςη θερμοκραςύασ Γόρανςη Ρύπανςη επιφϊνειασ Δύοδοσ αντεπιςτροφόσ υντελεςτόσ ανομοιογϋνειασ υντελεςτόσ καλωδιώςεων υντελεςτόσ απωλειών μεταφορϊσ ενϋργειασ Τπολογιςμόσ προςπύπτουςασ ηλιακόσ ακτινοβολύασ και ηλεκτρικόσ ενϋργειασ υμπερϊςματα αποτελεςμϊτων Κόςτοσ επϋνδυςησ και εγγυόςεισ Επιχειρηματικό ςχϋδιο Φωροθϋτηςη φωτοβολταώκού ςταθμού Κεφϊλαιο 7 ο : υμπερϊςματα.217 Βιβλιογραφύα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 9

10 ΕΙΑΓΨΓΗ Ζ έληνλε ππνβάζκηζε πνπ έρεη ππνζηεί ην πεξηβάιινλ αιιά θαη ην πεπεξαζκέλν ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ θαη ην γεσπνιηηηθφ ξίζθν πνπ ζπλνδεχεη ηελ εηζαγσγή ηνπο έρνπλ θάλεη επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ηελ ελεξγεηαθή απεμάξηεζε απφ ηηο ηδηαίηεξα ξππνγφλεο κνξθέο ελέξγεηαο (πεηξέιαην, ιηγλίηεο) θαη ηελ εθαξκνγή πεξηβαιινληηθά θηιηθφηεξσλ αιιά θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθφηεξσλ ιχζεσλ. Ζ θαηάζηαζε απηή νδήγεζε ηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ζηελ αλαδήηεζε λέσλ κνξθψλ ελέξγεηαο ρσξίο επηπιένλ επηβαξχλζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο. Έηζη ζηξάθεθαλ ζηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο, νη νπνίεο εθκεηαιιεχνληαη ηελ δχλακε ηεο θχζεο θαη παξάγνπλ ελέξγεηα σθέιηκε γηα ηνλ άλζξσπν. Οη ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο έρνπλ παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αθχπληζε ηεο παγθφζκηαο θνηλφηεηαο. Ο πξψηνο ζεκαληηθφο ζηαζκφο γηα ηελ εδξαίσζε ηεο ζεκαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο ζε παγθφζκηα θιίκαθα ήηαλ ε χλνδνο ηνπ ΟΖΔ γηα ην Πεξηβάιινλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην 1972 ζηελ ηνθρφικε. Ζ χλνδνο απηή, εθηφο απφ ηελ πηνζέηεζε ηεο πνιηηηθήο Γηαθήξπμεο θαη ηνπ ρεδίνπ Γξάζεο, νδήγεζε ζηελ ίδξπζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηνπ ΟΖΔ γηα ην Πεξηβάιινλ (UNEP). Γεθαπέληε ρξφληα κεηά ηε χλνδν ηεο ηνθρφικεο, ην 1987, ε Τπνπξγφο Πεξηβάιινληνο ηεο Ννξβεγίαο θα. Brundtland, ζπλέζηεζε ηελ νκψλπκε εηδηθή επηηξνπή, πξνθεηκέλνπ λα εμεηάζεη ην ζέκα ηεο αλάπηπμεο θαη ησλ επηπηψζεσλ πνπ απηή έρεη ζην πεξηβάιινλ. Ζ Δπηηξνπή Brundtland εμέδσζε κία έθζεζε κε ηίηιν "Σν θνηλφ καο κέιινλ", ζηελ νπνία γηα πξψηε θνξά δηαηππψζεθε έλαο νξηζκφο γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε: «Ζ βηψζηκε (ή αεηθφξνο) αλάπηπμε νξίδεηαη σο αλάπηπμε κε ηελ νπνία επηηπγράλεηαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηεο ζεκεξηλήο γεληάο, ρσξίο λα δηαθπβεχεηαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ησλ κειινληηθψλ γελεψλ». ηελ έθζεζε απηή ζπλδέζεθε ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο γηα πξψηε θνξά κε ην ζέκα ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο θαη επκάξεηαο θαη μεθίλεζε ε εδξαίσζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Σν 1992, είθνζη ρξφληα κεηά ηε χλνδν ηεο ηνθρφικεο, ν ΟΖΔ πξαγκαηνπνίεζε ηελ Παγθφζκηα Γηάζθεςε κε ζέκα «Πεξηβάιινλ θαη Αλάπηπμε» ζην Ρίν ληε Σδαλέηξν ηεο Βξαδηιίαο. Ζ Γηάζθεςε ηνπ Ρίν ήξζε λα ηζρπξνπνηήζεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ πεξηβάιινληνο θαη αλάπηπμεο θαη λα θέξεη ηα ζέκαηα ηνπ πεξηβάιινληνο ζε πξψην πιάλν, εηζάγνληάο ηα ζπγρξφλσο ζηελ πξνβιεκαηηθή ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, πνπ κέρξη ηφηε νπζηαζηηθά ζρεηίδνληαλ πην πνιχ κε ηελ ηζφξξνπε ζρέζε νηθνλνκίαο θαη θνηλσλίαο. Ο άλζξσπνο αληηιακβάλεηαη πιένλ, φηη νη επεκβάζεηο ζην πεξηβάιινλ δελ κπνξνχλ λα ζπλερίζνπλ αλεμέιεγθηεο. Αθνινχζεζε ην 1997 ε δηεζλήο δηάζθεςε ηνπ Κηφην, ζηελ Ηαπσλία, φπνπ γηα πξψηε θνξά ζπλδέζεθε ε έλλνηα ηνπ πεξηβάιινληνο κε ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε θαη αλαγλσξίζηεθε φηη πξέπεη λα ζηαζεξνπνηεζεί ε ζπγθέληξσζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κε ηελ εθαξκνγή ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην. Οη δηαζθέςεηο γηα ην πεξηβάιινλ ζπλερίζηεθαλ ην 2000 ζηε Υάγε ηεο Οιιαλδίαο, ην 2001 ζηε Βφλλε ηεο Γεξκαλίαο θαη ην 2003 ζην Γηνράλεζκπνπξγθ θαη ζπλερίδνληαη αθφκα αλαδεηθλχνληαο ηελ αλάγθε ηεο παγθφζκηαο θνηλφηεηαο λα βξεη ιχζεηο θνηλά απνδεθηέο. Δίλαη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 10

11 παξαπάλσ απφ πξνθαλέο, φηη νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο απνηεινχλ κηα ζαθή θαη μεθάζαξε ιχζε. Ζ δεθαεηία πνπ δηαλχνπκε έρεη ραξαθηεξηζηεί σο ε δεθαεηία ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο, θαζψο νη πεξηζζφηεξεο αλεπηπγκέλεο ρψξεο έρνπλ ππνγξάςεη ηε πλζήθε ηνπ Κηφην, ε νπνία ηηο ππνρξεψλεη ζην ηέινο ηνπ έηνπο 2020 ην 20% ηεο εγρψξηαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο λα πξνέξρεηαη απφ Αλαλεψζηκεο Μνξθέο Δλέξγεηαο. Ζ ρψξα καο ινηπφλ, πνπ έρεη ππνγξάςεη απηή ηελ ζπλζήθε, είλαη ππνρξεσκέλε λα ζηξαθεί πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ ΑΠΔ γηα λα κελ αλαγθαζηεί λα θαηαβάιεη ππέξνγθα πξφζηηκα ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο. Σν ελζαξξπληηθφ είλαη πσο ηα ηειεπηαία ρξφληα ε ζηξνθή απηή είλαη θαλεξή ηφζν ζεζκηθά φζν θαη κε νηθνλνκηθά θίλεηξα, πνπ γεκίδεη αηζηνδνμία ηνπο θηιφδνμνπο επελδπηέο ζηνλ θιάδν ησλ ΑΠΔ. Μία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο ζεσξείηαη ε ειηαθή ελέξγεηα. Ζ κεηαηξνπή ηεο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα επηηπγράλεηαη κε ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. Ζ νινέλα θαη κεγαιχηεξε δηάδνζε ηνπο θάλεη επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ηελ εηο βάζνο κειέηε ηνπο θαη ηελ βειηίσζε ηεο απφδνζήο ηνπο. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα έρνπλ κηα ζεηξά ζεκαληηθψλ πιενλεθηεκάησλ ζε ζρέζε κε ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ νξπθηά θαχζηκα, αιιά θαη ζε ζρέζε κε άιιεο κνξθέο ΑΠΔ. Γελ παξάγνπλ ξχπνπο αθνχ απιά κεηαηξέπνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθή. Ζ δηάξθεηα δσήο ηνπο είλαη εμαηξεηηθά κεγάιε θαη είλαη ηνπιάρηζηνλ 25 ρξφληα. Δηδηθά ζηελ Διιάδα ιφγσ ηνπ πςεινχ ειηαθνχ δπλακηθνχ έρνπλ κεγάιν πεδίν εθαξκνγήο ζε φιεο ηεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο. Γεδνκέλνπ φηη ε παξαγσγή θαη θαηαλάισζε ηνπ ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ γίλνληαη ηνπηθά, απνθεχγνληαη νη ζεκαληηθέο απψιεηεο ηεο κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο ηνπ ειεθηξηζκνχ θαη θαη' απηφ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο ηεο ηάμεο ηνπ 10% ζε ζρέζε κε ηε ζπκβαηηθή παξνρή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ ηνπ δηθηχνπ. Σα πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ είλαη αδηακθηζβήηεηα. Κάζε θηινβαηψξα πνπ παξάγεηαη απφ θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα, θαη άξα φρη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, ζπλεπάγεηαη ηελ απνθπγή έθιπζεο 1,1 θηιψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα (κε βάζε ην ζεκεξηλφ ελεξγεηαθφ κείγκα ζηελ Διιάδα θαη ηηο κέζεο απψιεηεο ηνπ δηθηχνπ). Έλα ηππηθφ θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ηνπ ελφο θηινβάη, απνηξέπεη θάζε ρξφλν ηελ έθιπζε 1,4 ηφλσλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ), φζν δειαδή ζα απνξξνθνχζαλ δχν ζηξέκκαηα δάζνπο. Δπηπιένλ, ζπλεπάγεηαη ιηγφηεξεο εθπνκπέο άιισλ επηθίλδπλσλ ξχπσλ (φπσο ηα αησξνχκελα κηθξνζσκαηίδηα, ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (NO x ), νη ελψζεηο ηνπ ζείνπ, θ.ιπ.). Οη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ππξνδνηνχλ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη αιιάδνπλ ην θιίκα ηεο Γεο, ελψ ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε έρεη ζνβαξέο επηπηψζεηο ζηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ. Ζ βαζκηαία αχμεζε ησλ «κηθξψλ» ειεθηξνπαξαγσγψλ κπνξεί λα θαιχςεη απνηειεζκαηηθά ηε δηαξθή αχμεζε ηεο δήηεζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, ε νπνία ζε δηαθνξεηηθή πεξίπησζε ζα έπξεπε λα θαιπθζεί κε κεγάιεο επελδχζεηο γηα ζηαζκνχο ειεθηξνπαξαγσγήο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ «κηθξνχο» παξαγσγνχο κπνξεί λα πεξηνξίζεη επίζεο ηελ αλάγθε επελδχζεσλ ζε λέεο γξακκέο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν θφζηνο κηαο λέαο γξακκήο κεηαθνξάο είλαη πνιχ πςειφ, αλ ιάβνπκε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 11

12 ππφςε καο πέξα απφ ηνλ ηερλνινγηθφ εμνπιηζκφ θαη ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εμάληιεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηηο αιιαγέο ζηηο ρξήζεηο γεο. Ζ ηνπηθή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δελ δνθηκάδεηαη απφ δαπαλεξέο ελεξγεηαθέο απψιεηεο πνπ αληηκεησπίδεη ην ειεθηξηθφ δίθηπν (απψιεηεο, νη νπνίεο ζηελ Διιάδα αλέξρνληαη ζε 10,6% θαηά κέζν φξν). Απφ ηελ άιιε, ε κέγηζηε παξαγσγή ειηαθνχ ειεθηξηζκνχ ζπκπίπηεη ρξνληθά κε ηηο εκεξήζηεο αηρκέο ηεο δήηεζεο (ηδίσο ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο), βνεζψληαο έηζη ζηελ εμνκάιπλζε ησλ αηρκψλ θνξηίνπ, ζηελ απνθπγή black-out θαη ζηε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο, δεδνκέλνπ φηη ε θάιπςε απηψλ ησλ αηρκψλ είλαη ηδηαίηεξα δαπαλεξή. εκεησηένλ φηη, θάζε ψξα black-out θνζηίδεη ζηελ εζληθή νηθνλνκία εθαηνκκχξηα επξψ. Χο κεηνλέθηεκα ζα κπνξνχζε λα θαηαινγίζεη θαλείο ζηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ην θφζηνο ηνπο, ην νπνίν, παξά ηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο παξακέλεη αθφκε αξθεηά πςειφ. Μηα πιένλ ελδεηθηηθή ηηκή γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ επί εδάθνπο είλαη επξψ αλά εγθαηεζηεκέλν θηινβάη (kw) ειεθηξηθήο ηζρχνο. Σν πνζφ απηφ, σζηφζν, κπνξεί λα απνζβεζηεί ζε πεξίπνπ 5 6 ρξφληα θαη ην Φ/Β ζχζηεκα ζα ζπλερίζεη λα παξάγεη δσξεάλ ελέξγεηα γηα ηνπιάρηζηνλ άιια 20 ρξφληα. Σν ελδηαθέξνλ ησλ επελδπηψλ γηα ηελ θαηαζθεπή θσηνβνιηατθψλ πάξθσλ γίλεηαη εληνλφηεξν παξ φιν ηα γξαθεηνθξαηηθά θνιιήκαηα πνπ ζπλαληψληαη. Ζ αλάπηπμε ηεο αγνξάο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ πξνψζεζε βέιηηζησλ κέηξσλ θαη θηλήηξσλ εθ κέξνπο ηεο πνιηηείαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 12

13 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 1 ο : ΣΟ ΠΑΓΚΟΜΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΤΣΗΜΑ 1.1 Σν παγθόζκην ελεξγεηαθό πξόβιεκα Ζ δσή δελ είλαη ηίπνηα πεξηζζφηεξν απφ κηα ζπλερήο δηαδηθαζία κεηαηξνπήο θαη κεηαζρεκαηηζκνχ ηεο ελέξγεηαο, φπνπ κε ηνλ φξν «ελέξγεηα» ελλννχκε απιψο ηελ ηθαλφηεηα παξαγσγήο έξγνπ. Σα επηηεχγκαηα ηνπ αλζξψπηλνπ πνιηηηζκνχ ζηεξίδνληαη ζε έλα κεγάιν πνζνζηφ ζηελ νινέλα απμαλφκελε απφδνζε θαη δηεπξπλφκελε ρξήζε δηαθφξσλ κνξθψλ ελέξγεηαο πνπ ελίζρπζαλ ηηο αλζξψπηλεο δπλαηφηεηεο. Οη ελεξγεηαθνί πφξνη θαηέρνπλ δεζπφδνπζα ζέζε ζηελ παγθφζκηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη είλαη ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο γηα ηνλ ηερληθφ θαη νηθνλνκηθφ πνιηηηζκφ. Δίλαη αδηακθηζβήηεην φηη ε ελεξγνβφξα δνκή παξαγσγήο, ε απμαλφκελε θαηαλάισζε θαη ηαπηφρξνλα αλνξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο έρνπλ νδεγήζεη ζε ζεκαληηθή κείσζε ησλ ελεξγεηαθψλ απνζεκάησλ θαη ζπλεπψο ζε αχμεζε ηνπ θφζηνπο εμφξπμεο θαη παξαγσγήο ηνπο. Οη κε αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη απηέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη πνπ έρνπλ νδεγήζεη ζε ελεξγεηαθέο θξίζεηο, αιιά θαη ζηε δεκηνπξγία κίαο ζεηξάο πξνβιεκάησλ. πσο θαίλεηαη θαη ζην ρήκα 1.1.1, νη κε αλαλεψζηκεο πεγέο γηα ην έηνο 2005 ζπκκεηέρνπλ ζηελ θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ θαηά ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ζε ζχγθξηζε κε ηηο αλαλεψζηκεο. Βέβαηα, πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε αλαινγία απηή έρεη αιιάμεη ελ έηε 2010 αιιά φρη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ. τήμα Παγθόζκηα θαηαλάισζε πξσηνγελνύο ελέξγεηαο γηα ην ηελ θαηεγνξία ππόινηπα ζπκπεξηιακβάλεηαη θπξίσο ε αηνιηθή, ε ειηαθή θαη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 13

14 εκεηψλνπκε ηελ απνπζία ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ε νπνία νθείιεηαη πξνθαλψο ζηνλ ηνπηθφ ραξαθηήξα ησλ εθαξκνγψλ ηνπο θαη φρη ζηελ νπζηαζηηθή απνπζία ηνπο απφ ην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα. Αλ δελ αλαθέξνληαλ κφλν νη εκπνξεχζηκνη ελεξγεηαθνί πφξνη, ζα έπξεπε λα ζπκπεξηιεθζεί θαη ε θαηαλάισζε βηνκάδαο (κε πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ζην παγθφζκην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα ~14%) πνπ θαηαγξάθεηαη θπξίσο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. ηελ πεξίπησζε απηή ην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα ζα δηαξζξσλφηαλ ζχκθσλα κε ην αθφινπζν γξάθεκα. τήμα Γηάξζξσζε ηνπ ελεξγεηαθνύ ζπζηήκαηνο γηα ην έηνο πσο θαίλεηαη ζην ρήκα , ε εκπνξεχζηκε πξσηνγελήο ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψζεθε ηελ πεξίνδν πξνήιζε απφ πέληε βαζηθνχο πφξνπο : ην πεηξέιαην, ηνπο νξπθηνχο άλζξαθεο, ην θπζηθφ αέξην, ηελ ππξεληθή θαη ηελ πδξαπιηθή ελέξγεηα (θπξίσο κε ηε κνξθή κεγάισλ θξαγκάησλ γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο - πδξνειεθηξηζκφο). Αθφκα, είλαη πξνθαλέο φηη νη ελεξγεηαθέο αλάγθεο θαιχπηνληαη ζε ζπληξηπηηθφ πνζνζηφ (ηεο ηάμεο ηνπ 90% ην 1999 έλαληη 97,5% ην 1970) απφ ηα νξπθηά θαχζηκα (πεηξέιαην, νξπθηνί άλζξαθεο, θπζηθφ αέξην). Δίλαη ελδηαθέξνλ φηη ε ζπκκεηνρή ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ κεηψζεθε θαηά κφιηο 7,5 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ζηα 30 απηά ρξφληα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 14

15 τήμα Γηάξζξσζε θαη εμέιημε ηνπ παγθόζκηνπ ελεξγεηαθνύ ζπζηήκαηνο, (Πεγή: British Petroleum Statistics) ην ρήκα κπνξνχκε λα δνχκε κε πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο ηε κεηαβνιή ηεο παγθφζκηαο θαηαλάισζεο ησλ επί κέξνπο εκπνξεχζηκσλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ αλά δεθαεηία. Καη αξρήλ, είλαη εληππσζηαθή ε αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ηε δεθαεηία , νπφηε θαη πεξίπνπ δεθαπιαζηάζηεθε, γεγνλφο πνπ κπνξεί εχθνια λα εξκελεπζεί αλ ζπζρεηηζζεί κε ηελ πεηξειατθή θξίζε απηήο ηεο πεξηφδνπ. Παξ φιε ηε ζεκαληηθή αχμεζε ζηελ παξαγσγή ππξεληθήο ελέξγεηαο θαη ηηο επφκελεο δεθαεηίεο, φρη φκσο κε ηνλ ίδην ξπζκφ, ε ζπκκεηνρή ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο ζην παγθφζκην ζχζηεκα δελ ππεξέβαηλε ην 8% ην Μπνξνχκε επίζεο λα δηαθξίλνπκε ηε θζίλνπζα πνξεία ηεο θαηαλάισζεο νξπθηψλ αλζξάθσλ πνπ θπκαηλφηαλ ζε αξλεηηθά επίπεδα ηελ πεξίνδν , ηηο δηαθπκάλζεηο ζηελ θαηαλάισζε πεηξειαίνπ θαη ηελ εληππσζηαθά αλνδηθή πνξεία ηεο ζπκκεηνρήο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζην παγθφζκην ελεξγεηαθφ ζχζηεκα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 15

16 τήμα Πνζνζηηαία κεηαβνιή ηεο παγθόζκηαο θαηαλάισζεο ησλ δηαθόξσλ ελεξγεηαθώλ πόξσλ ηελ πεξίνδν αλά δεθαεηία. (Πεγή: British Petroleum Statistics) Σν 1993 ην Παγθφζκην πκβνχιην Δλέξγεηαο (World Energy Council WEC) ζε ζπλεξγαζία κε ην Γηεζλέο Ηλζηηηνχην Δθαξκνζκέλεο Αλάιπζεο πζηεκάησλ (International Institute for Applied Systems Analysis IIASA) δεκνζηνπνίεζε κηα ζεηξά ζελαξίσλ πνπ αθνξνχλ ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη, επνκέλσο, ηηο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ηελ επαθφινπζε κεηαβνιή ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο. ηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηάζνπκε ηα ζελάξηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ κε ηηο παξαδνρέο πνπ έγηλαλ θαζψο θαη ηα απνηειέζκαηα απηήο ηεο κειέηεο πξνζνκνίσζεο ησλ κειινληηθψλ εμειίμεσλ. (IIASA & WEC, 1998) Αξρηθά ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηξία ζελάξηα, ηα νπνία ζηε ζπλέρεηα δηαηξέζεθαλ ζε ππνπεξηπηψζεηο. Σν πξψην ζελάξην (Α κε Α1, Α2 θαη Α3 παξαιιαγέο) ππνζέηεη πςεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο, ην δεχηεξν (B) κπνξεί λα ζεσξεζεί σο ζελάξην αλαθνξάο θαζψο δέρεηαη ήπηα αλάπηπμε ελψ ην ηξίην (C κε C1 θαη C2 παξαιιαγέο) είλαη ην ζελάξην πνπ ζηεξίδεηαη ζε νηθνινγηθά δεδνκέλα. Οη παξαιιαγέο ησλ ζελαξίσλ εζηίαζαλ ζε δηαθνξεηηθέο πηζαλέο εμειίμεηο ηνπ ελεξγεηαθνχ κίγκαηνο θαη ζηηο ζπλέπεηέο ηνπο. ηνλ Πίλαθα παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ηα βαζηθά ζεκεία ησλ ζελαξίσλ απηψλ ελψ ηα ζρήκαηα & απεηθνλίδνπλ ηηο πξνβιεπφκελεο ηηκέο γηα ηελ θαηαλάισζε πξσηνγελνχο ελέξγεηαο θαη ηηο ζπλεπαθφινπζεο εθπνκπέο CO 2 ζηελ αηκφζθαηξα. Αλ δνχκε αλαιπηηθφηεξα ην ζελάξην αλαθνξάο ηνπ WEC (Β), πνπ ιακβάλεη γεληθά ππφςε ηνπ κέηξηνπο ξπζκνχο αλάπηπμεο, παξαηεξνχκε φηη πξνβιέπεηαη λα ηεηξαπιαζηαζηνχλ νη παγθφζκηεο ελεξγεηαθέο απαηηήζεηο κέρξη ην 2100, γεγνλφο πνπ ζπλεπάγεηαη δηπιαζηαζκφ ησλ εθπνκπψλ CO 2. Μηα ηέηνηα εμέιημε ζα είρε σο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 16

17 απνηέιεζκα λα απμεζεί ε ζπγθέληξσζε ηνπ CO 2 ζηελ αηκφζθαηξα θαηά 50% πεξίπνπ θαη ε κέζε ζεξκνθξαζία ηεο γεο θαηά 2 C ζε ζρέζε κε ην Πίνακας ελάξηα εμέιημεο ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ησλ εθπνκπώλ CO 2 θαηά WEC (Πεγή: IIASA & WEC, 1998) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 17

18 τήμα Πξόβιεςε γηα ηελ παγθόζκηα θαηαλάισζε πξσηνγελνύο ελέξγεηαο ζύκθσλα κε ηηο ηξεηο νηθνγέλεηεο ζελαξίσλ θαηά WEC (Πεγή: IIASA & WEC, 1998) τήμα Σα έμη ζελάξηα ηνπ WEC γηα ηηο εθπνκπέο CO 2 : εηήζηεο εθπνκπέο CO 2 από θαύζε νξπθηώλ θαπζίκσλ (α) θαη νη ηειηθέο ζπγθεληξώζεηο CO 2 ζηελ αηκόζθαηξα (β) Έλζεην: κεηαβνιή κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηεο γεο ζε ζρέζε κε ην 1990 (Πεγή: IIASA & WEC, 1998) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 18

19 1.2 Ζ ελεξγεηαθή θξίζε ζεο θνξέο εκθαλίδεηαη ζηελφηεηα θάπνηαο ελεξγεηαθήο πεγήο ηφηε αλαθεξφκαζηε ζε ελεξγεηαθή θξίζε. Σν ελδηαθέξνλ ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο γηα ηελ ζηελφηεηα ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ππήξμε αξθεηά έληνλν ιφγσ ησλ δχν κεγάισλ ελεξγεηαθψλ θξίζεσλ. Ο πξνβιεκαηηζκφο ζηξεθφηαλ πάληα γχξσ απφ ην πψο ζα κπνξέζεη λα ζπκβαδίζεη ε θνηλσληθή επεκεξία ζε ζπλάξηεζε κε ηελ ζηελφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Σν πεηξέιαην θαη ηα ινηπά νξπθηά θαχζηκα είλαη εμαληιήζηκνη (Πίλαθαο 1.2.1) θαη ζπάληνη πφξνη θαη επνκέλσο ππφ ηελ πίεζε ηεο απμαλφκελεο δήηεζεο ζα απμάλνληαη νινέλα θαη νη ηηκέο ηνπο. Καύζηκν Έηε Ληγλίηεο 510 Πεηξέιαην 43 Φπζηθό αέξην 65 Γαηάλζξαθεο 130 Πίνακας Γηάξθεηα δσήο παγθόζκησλ απνζεκάησλ εμαληιήζηκσλ πεγώλ ελέξγεηαο. Δλεξγεηαθή πεγή Απνδεδεηγκέλα Δθηηκώκελν ππόινηπν απνζέκαηα Άλζξαθαο Αξγό πεηξέιαην-τγξό θπζηθό αέξην Φπζηθό αέξην ράζηκα πιηθά Πίνακας Δθηηκνύκελα παγθόζκηα ελεξγεηαθά απνζέκαηα (10 21 Joules). Ζ ζηελφηεηα ηεο ελέξγεηαο κπνξεί λα είλαη πξαγκαηηθή ή ηερλεηή. Ζ ζηελφηεηα θαχζηκνπ μχινπ ηνλ 16 νπ αηψλα απνηειεί έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηερλεηήο ελεξγεηαθήο ζηελφηεηαο θαη δίλεη ην θέληξηζκα γηα λα κπνπλ νη βάζεηο ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο. ηελ πεξίνδν ηεο Αλαγέλλεζεο παξαηεξείηαη ε θαηαλάισζε ηεξαζηίσλ πνζνηήησλ μχινπ. Απφ ηα ηέιε ηνπ 16 νπ αηψλα κέρξη ηα κέζα ηνπ 17 νπ ν πιεζσξηζκφο πιήηηεη φιεο ηηο επξσπατθέο ρψξεο. Ζ ηηκή ηνπ μχινπ νθηαπιαζηάζηεθε (θαηάζηαζε παξφκνηα ησλ ζχγρξνλσλ πεηξειατθψλ θξίζεσλ). Οη πξφζθαηεο ελεξγεηαθέο θξίζεηο ηνπ 1973 θαη ηνπ 1979 πξνθιήζεθαλ απφ κία νιηγνπσιηαθή θαηαθφξπθε άλνδν ησλ ηηκψλ ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ. Οη πξφζθαηεο ινηπφλ ελεξγεηαθέο θξίζεηο επαλέθεξαλ ζην πξνζθήλην ηηο έλλνηεο ηεο ελεξγεηαθήο θξίζεο θαη ηνπ ελεξγεηαθνχ πξνβιήκαηνο. Οη πξνεγνχκελεο πεηξειατθές θξίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 πξνθιήζεθαλ φπσο πξναλαθέξακε απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ επηβιήζεθαλ ζηελ πξνζθνξά απφ ηηο ρψξεο παξαγσγήο. ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ε ζηαζεξή ή αθφκε ε ειαθξά κεηνχκελε πξνζθνξά πεηξειαίνπ αγσλίδεηαη λα αληαπνθξηζεί ζε κία απμαλφκελε παγθφζκηα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 19

20 δήηεζε. Σν ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη είλαη φηη ή αχμεζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ δελ νθείιεηαη πηα ζε πξνζσξηλνχο παξάγνληεο φπσο γηλφηαλ θαηά ην παξειζφλ αιιά ζε κία δηαξζξσηηθή κεηαβνιή ηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκία. Σν γεγνλφο απηφ νδήγεζε ζηελ εχξεζε λέσλ κεζφδσλ εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο θαη ζηελ εμεξεχλεζε λέσλ ελαιιαθηηθψλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ. Ζ θπξηφηεξε πνιηηηθή αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο πξέπεη λα ζπλίζηαηαη ζην λα θαηαζηνχλ νη ρψξεο πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθέο φζν αλαθνξά ηελ παξαγσγή θαη ηελ ρξήζε ελέξγεηαο θαη ιηγφηεξν εμαξηεκέλεο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα. Γπζηπρψο, ζήκεξα ε εμάξηεζε ησλ ρσξψλ εηδηθά ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο παξακέλεη κεγάιε. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε εηζάγεη ην 50% ηεο ελέξγεηαο πνπ ρξεηάδεηαη θαη αλακέλεηαη λα θηάζεη ζε πνζνζηφ 70% κέρξη ην 2030 κε αλάινγε αχμεζε ηεο ρξήζεο νξπθηψλ θαπζίκσλ ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. Γελ απνθιείεηαη ε πξφζθαηε αθχζηθε αλαηίκεζε ηνπ πεηξειαίνπ λα απνβιέπεη αθξηβψο ζην λα θάλεη πιένλ ζπκθέξνπζα ηε ζηξνθή πξνο ηηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) θαη ηδηαίηεξα πξνο ην πδξνγφλν, ηε δηαρείξηζε ηνπ νπνίνπ έρνπλ ήδε αλαιάβεη νη ίδηεο κεγάιεο πεηξειατθέο εηαηξείεο. Γηα έλα κεγάιν δηάζηεκα κεηά απφ ηελ ελεξγεηαθή θξίζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970, ηα ελεξγεηαθά πξνβιήκαηα παξέκεηλαλ ζε θάπνηα θαηαζηνιή θαη δελ βξίζθνληαλ ηφζν ςειά ζηελ πνιηηηθή θαη θνηλσληθή αηδέληα. Σα ηειεπηαία ρξφληα θαη πάιη ηα δεηήκαηα απηά βξίζθνληαη ζηελ θνξπθή ηνπ ελδηαθέξνληνο επεξεάδνληαο άκεζα θαη θαζνξηζηηθά ηηο νηθνλνκίεο θαη ηηο πνιηηηθέο ζε παγθφζκην επίπεδν. Οη αιιαγέο πνπ παξαηεξνχληαη ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα είλαη ξηδηθέο, θαη κνηξαία ζα επεξεάδνπλ καθξνπξφζεζκα ηελ νηθνλνκηθή πνξεία φισλ ησλ ρσξψλ. ήκεξα ινηπφλ, πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε πξνεγνχκελε παξφκνηα θαηάζηαζε, παξνπζηάδεηαη επηηαθηηθή ε αλάγθε εκπεξηζηαησκέλεο αλάιπζεο ηεο πθηζηάκελεο ελεξγεηαθήο θαηάζηαζεο θάζε ρψξαο θαη ν καθξνρξφληνο ελεξγεηαθφο ζρεδηαζκφο, γηα ηελ φζν ην δπλαηφ απνηειεζκαηηθφηεξε αληηκεηψπηζε ηεο δηακνξθσκέλεο λέαο ελεξγεηαθήο επνρήο, θαη ηεο απνθπγήο ησλ αλεμέιεγθησλ νηθνλνκηθψλ θξαδαζκψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηήλ. Οη ελεξγεηαθνί απηνί θιπδσληζκνί γίλνληαη πεξηζζφηεξν αλεζπρεηηθνί ζπλδπαδφκελνη κε ηα δηνγθνχκελα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ θαηά βάζε απφ ηελ ζπλερή ρξήζε νξπθηψλ θαπζίκσλ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παγθφζκηα βηνκεραληθή έθξεμε, θαη ηδηαίηεξα ηελ αικαηψδε αλάπηπμε ησλ γηγάληησλ αζηαηηθψλ ρσξψλ φπσο ε Ηλδία θαη ε Κίλα. Ζ δηακνξθσκέλε απηή παγθφζκηα ελεξγεηαθή θαηάζηαζε αληαλαθιά θαη εθθξάδεηαη ζε δηάθνξα επίπεδα, φπσο ην θνηλσληθφ, ην ελεξγεηαθφ, θαη ην πεξηβαιινληηθφ. ην ελεξγεηαθφ επίπεδν θαίλνληαη λα εκπιέθνληαη δηάθνξα πεδία, έρνληαο ζην επίθεληξν ην πεηξέιαην, θαη δίπια ζ απηφ ηηο ππφινηπεο ζπκβαηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο. ε ζρέζε κε ην πεηξέιαην γελλάηαη ην εξψηεκα είλαη αλ ε παξαγσγή ηνπ έρεη ήδε αγγίμεη ην κέγηζην (peak-oil) ή αλ απηφ ζα εκθαληζηεί αξγφηεξα, ίζσο κέζα ζηελ επφκελε δεθαεηία. Δίλαη αδηακθηζβήηεην πσο ε δπλακηθή είζνδνο λέσλ ηζρπξψλ ρσξψλ ζην ελεξγεηαθφ «παηρλίδη», φπσο ε Κίλα, ε Ηλδία θαη νη ππφινηπεο ρψξεο ηεο Ν.Α. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 20

21 Αζίαο, έρεη εθηηλάμεη ηε δήηεζε ηεο ελέξγεηαο πξνο ηα πάλσ θαη έρεη αιιάμεη ηα δεδνκέλα ηεο ελεξγεηαθήο βηνκεραλίαο. Ζ ηεξάζηηα δήηεζε απηψλ ησλ ρσξψλ γηα ελέξγεηα έρεη νδεγήζεη ηελ παξαγσγή ησλ δηπιηζηεξίσλ ζε πξσηνθαλή χςε θαη έρεη επηβάιιεη κία ρσξνηαμηθή αλαθαηαλνκή ησλ κνλάδσλ παξαγσγήο θαη επεμεξγαζίαο ελέξγεηαο, νη νπνίεο πιένλ ζηνρεχνπλ ζηηο λέεο αλαδπφκελεο αγνξέο. Παξαηεξψληαο ην ζχλνιν ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο, δηαπηζηψλεηαη φηη θάησ απφ ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ηνπο παξακέλεη νμχο. Σν θπζηθφ αέξην θαίλεηαη λα απνθηά ζην εγγχο κέιινλ έλα ζπλερψο απμαλφκελν κεξίδην ηεο θαηαλάισζεο, παξά ηηο δηαξθψο απμαλφκελεο ηηκέο ηνπ, νη νπνίεο αθνινπζνχλ απηέο ηνπ πεηξειαίνπ, θαη νη νπνίεο έρνπλ λα αληαγσληζηνχλ ηνλ ζπγθξηηηθά θζελφηεξν άλζξαθα. Αληηζηάζκηζκα ζηνλ αληαγσληζκφ απηφλ απνηειεί ε δπζκελέζηεξε αληηκεηψπηζε ηεο βηνκεραλίαο ηνπ άλζξαθα απφ ηηο νινέλα απζηεξφηεξεο πεξηβαιινληηθέο λνκνζεζίεο ζε εζληθφ, θνηλνηηθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, ιφγσ ησλ κεγαιχηεξσλ πεξηβαιινληηθψλ επηβαξχλζεσλ πνπ ζπλεπάγεηαη ε ρξήζε άλζξαθα. Μέζα απφ ηελ ππάξρνπζα θαηάζηαζε αλαδχεηαη κηα αλάγθε γηα δηαξζξσηηθέο αιιαγέο ζηνλ ρψξν ηεο ελέξγεηαο ε νπνία ππνζάιπεη κηα δπλακηθή επαλείζνδν ηεο ππξεληθήο βηνκεραλίαο, ζαλ ιχζε θηελή θαη θαζαξή πεξηβαιινληηθά, αλ θαη ζηελ ηδέα απηή θαίλεηαη λα παξακέλνπλ ηζρπξέο θνηλσληθέο αληηζηάζεηο. Οη αληηζηάζεηο απηέο ζπλδπαδφκελεο κε ην πςειφ θφζηνο ησλ επελδχζεσλ θαη ηνλ ζρεηηθά κεγάιν ρξφλν πνπ απαηηεί ε νινθιήξσζε λέσλ ππξεληθψλ κνλάδσλ, δελ επηηξέπνπλ γξήγνξεο αιιαγέο ζηνλ ρψξν ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο. ηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο εκθαλίζηεθε πξφζθαηα έλαο ζρεηηθά λένο θαη πνιιά ππνζρφκελνο εηαίξνο, νη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ). Οη ΑΠΔ έρνπλ πξνρσξήζεη αξθεηά απφ πιεπξάο ηερλνινγηθήο σξηκφηεηαο (ειηαθή, αηνιηθή, βηναέξην, βηνληήδει θιπ), θαη επηπιένλ επλννχληαη απφ ην παγθφζκηα πνιηηηθφ ζθεληθφ πνπ επηβάιιεη άκεζε ιήςε δξαζηηθψλ κέηξσλ γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ (ζεξκνθεπηθά αέξηα) πνπ επεξεάδνπλ δπζκελψο θαη απνζηαζεξνπνηνχλ ην θιίκα ηεο γεο. Οη ΑΠΔ, θαίλεηαη λα δίλνπλ ιχζεηο ζηηο πεξηβαιινληηθέο πξνθιήζεηο, παξέρνληαο ζπγρξφλσο θαη δηέμνδν ζηα ζέκαηα ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο κέζα απφ ηελ κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ εηζαγσγέο ελεξγεηαθψλ πφξσλ. Πέξα απφ απηά, ππφζρνληαη ηφλσζε ησλ ηνπηθψλ αγνξψλ θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. ε επξσπατθφ επίπεδν ε παξνχζα ελεξγεηαθή θαηάζηαζε ζέηεη κέρξη ζήκεξα κηθξά πνζνζηά δηείζδπζεο ησλ ΑΠΔ ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην. Μέζα απφ φια απηά ηα ελεξγεηαθά ζελάξηα, εθείλν πνπ κε πεξηζζφηεξε αζθάιεηα ζπκπεξαίλεηαη είλαη ε δηαξθήο αχμεζε ηεο δήηεζεο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο, θαη απηφ θχξηα ιφγσ ησλ απμαλφκελσλ αλαγθψλ ησλ αλαπηπζζνκέλσλ ρσξψλ. Πξνθαλψο ε ζπλερψο βειηησκέλε ελεξγεηαθή απνδνηηθφηεηα ηεο νηθνλνκίαο επηθέξεη κηα ζηαδηαθή πηψζε ηεο ελεξγεηαθήο έληαζεο ζε δηεζλέο επίπεδν, πξάγκα ην νπνίν φκσο απφ κφλν ηνπ δελ είλαη ηθαλφ λα ζπγθξαηήζεη ηελ αχμεζε ηεο δήηεζεο. Δπνκέλσο, εκθαλίδεηαη ζαλ επηηαθηηθή αλάγθε ν πεξηνξηζκφο ηεο ζπαηάιεο θαη ε νξζνινγηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο, θαζψο θαη ν επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ πξνηεξαηνηήησλ ζηε ράξαμε ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο, κε ζηφρν ηελ είζνδν φζν ην δπλαηφλ αλψδπλα ζ απηήλ ηε λέα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 21

22 ελεξγεηαθή επνρή, ε νπνία παξνπζηάδεη έλα λέν απειεπζεξσκέλν πεξηβάιινλ γηα ηηο ελεξγεηαθέο αγνξέο, ραξαθηεξηδφκελν απφ ηελ δπλακηθή είζνδν ησλ αγνξψλ θπζηθνχ αεξίνπ θαη ειεθηξηζκνχ, ζε αληηπαξάζεζε κε ηα κνλνπψιηα ηεο πεηξειατθήο βηνκεραλίαο, θαζψο θαη κε ηελ νινέλα απμαλφκελε ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ. ην πεξηβαιινληηθφ επίπεδν έρεη πιένλ γίλεη μεθάζαξε ε θπξίαξρε ζπκβνιή ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ηνπ πιαλήηε, θαη ε αλάγθε ελδπλάκσζεο θαη ελίζρπζεο ηνπ κέρξη ζήκεξα πεξηνξηζκέλνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ, ζε εζληθφ, θνηλνηηθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, κε ζηφρν πάληα ηελ απνηξνπή ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ. Ζ πεξηβαιινληηθή παξάκεηξνο θαηά γεληθή πιένλ νκνινγία απνηειεί ηε κεγαιχηεξε απεηιή γηα ηελ αλζξσπφηεηα θαη δελ κπνξεί κε θαλέλα ηξφπν λα αγλνεζεί, νδεγψληαο ζηελ ζέζπηζε λέσλ ζεζκηθψλ πιαηζίσλ (π.ρ. Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην). Ζ Διιάδα θαίλεηαη λα παξαθνινπζεί ηηο ελεξγεηαθέο θαη πεξηβαιινληηθέο εμειίμεηο θαηαβάιινληαο έληνλε πξνζπάζεηα γηα ηελ έγθαηξε πξνζαξκνγή ζηα λέα ελεξγεηαθά δεδνκέλα, εθκεηαιιεπφκελε ζπγρξφλσο ην ηεξάζηην δπλακηθφ ησλ ΑΠΔ. 1.3 Ζ Γηεζλήο ελεξγεηαθή θαηάζηαζε ήκεξα ρσξίο θακία ακθηβνιία ε αλζξσπφηεηα βηψλεη θαη πάιη κεηά ηελ δεθαεηία ηνπ 1970 κία λέα ελεξγεηαθή θξίζε. Ζ θξίζε απηή παξνπζηάδεη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά, δηαθνξεηηθά απφ απηά ησλ πξνεγνχκελσλ θαη ζε αληίζεζε κε απηέο ραξαθηεξίδεηαη απφ κία ξαγδαία απμαλφκελε δήηεζε ελέξγεηαο θαη φρη απφ πξνβιήκαηα παξαγσγήο θαη πεξηνξηζκνχο ζηηο πξνκήζεηεο. Δλψ παξαηεξείηαη ζρεηηθή επάξθεηα ζηελ πξνζθνξά ε θξίζε επηδεηλψλεηαη απφ ηελ πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα ησλ δηπιηζηεξίσλ λα παξάγνπλ πξντφληα κε πςειέο πεξηβαιινληηθέο πξνδηαγξαθέο, θαη ζε πνζφηεηεο ηθαλέο λα ηθαλνπνηήζνπλ ηελ δήηεζε θπξίσο ησλ ΖΠΑ, ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Ηαπσλίαο, θαη ζπγρξφλσο απφ ηελ αικαηψδε αλάπηπμε ησλ κεγάισλ αζηαηηθψλ ρσξψλ θαη θπξίσο ηεο Κίλαο. Έηζη ε παγθφζκηα νηθνλνκία ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδεη ζπλερψο απμαλφκελεο αλάγθεο γηα ελέξγεηα θαη απηφ θαίλεηαη θαζαξά κέζα απφ ηνπο απμεηηθνχο ξπζκνχο ηεο θαηαλάισζεο πξσηνγελνχο ελέξγεηαο. Γηα ηελ πεξίνδν νη κέζνη εηήζηνη ξπζκνί αχμεζεο δήηεζεο ελέξγεηαο πξνζέγγηζαλ ην 2,05% παγθνζκίσο θαη αληίζηνηρα ην 0,93% γηα ηελ Δ.Δ. ησλ 25, κηα ηηκή ζρεδφλ κηζή απφ απηήλ ηνπ παγθφζκηνπ επίπεδνπ, ε νπνία φπσο αλαθέξζεθε επεξεάδεηαη απφ ηελ ξαγδαία απμαλφκελε δήηεζε ησλ αζηαηηθψλ ρσξψλ. Ζ αλάιπζε ηεο ζεκεξηλήο παγθφζκηαο ελεξγεηαθήο θαηάζηαζεο δηακνξθψλεη πξνβιέςεηο γηα κία πεξαηηέξσ αχμεζε ησλ παγθφζκησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ θαηά 60% κέρξη ην έηνο χκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο απηέο, θαη εθφζνλ νη θπβεξλήζεηο ζπλερίζνπλ ηηο ζεκεξηλέο ελεξγεηαθέο πνιηηηθέο ηνπο, ηα νξπθηά θαχζηκα ζα ζπλερίζνπλ λα έρνπλ ηνλ θπξίαξρν ξφιν ζηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή θαηαλάισζε, θαιχπηνληαο ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο αχμεζεο απηήο, θαη ε ζπκκεηνρή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζην ζπλνιηθφ παγθφζκην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ζα παξακείλεη πεξηνξηζκέλε. Παξ φια απηά, ε εθηίλαμε ησλ δηεζλψλ ηηκψλ ηνπ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 22

23 πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ππνρξεψλεη ηηο εμαξηεκέλεο απφ εηζαγσγή ελέξγεηαο ρψξεο λα ζηξαθνχλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. χκθσλα κε εθηηκήζεηο ηεο Γηεζλνχο Τπεξεζίαο Δλέξγεηαο (ΗΔΑ, International Energy Association), θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζην ζελάξην ηεο αλακελφκελεο ελεξγεηαθήο εμέιημεο (Business-As-Usual), γηα ην δηάζηεκα ε δήηεζε πξσηνγελνχο ελέξγεηαο ζα απμεζεί πεξίπνπ θαηά 60%, κε κηα κέζε εθηηκψκελε εηήζηα αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 1,7%. Ζ εθηηκψκελε απηή εηήζηα αχμεζε ηεο δήηεζεο εκθαλίδεηαη ειάρηζηα κηθξφηεξε απφ ηελ αληίζηνηρε ησλ ηξηψλ πεξαζκέλσλ δεθαεηηψλ πνπ ήηαλ 2%. Ζ κηθξφηεξε απηή ηηκή, παξά ηελ ζπλερηδφκελε παγθφζκηα αλάπηπμε, θαη ηδηαίηεξα απηήλ ησλ αζηαηηθψλ ρσξψλ, πξνθχπηεη θαηά ην κέγηζην κέξνο ηεο απφ ηελ ηερλνινγηθή εμέιημε θαη ηελ βειηίσζε ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο. Με βάζε πάληα κε ην ίδην ζελάξην ηα νξπθηά θαχζηκα ζα ζπλερίζνπλ λα δεζπφδνπλ ζην παγθφζκην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην θαιχπηνληαο κέρξη θαη ην 85% ηεο αχμεζεο ηεο παγθφζκηαο δήηεζεο. Σν πεηξέιαην ζα παξακείλεη ην επξχηεξα ρξεζηκνπνηνχκελν θαχζηκν ζην ελεξγεηαθφ κείγκα, ελψ ε αχμεζε δήηεζεο θπζηθνχ αεξίνπ ζα είλαη ηαρχηαηε, θπξίσο ιφγσ ηεο ρξήζεο ηνπ ζε κνλάδεο ειεθηξνπαξαγσγήο. Σν κεξίδην ηνπ άλζξαθα ζα πέζεη ειαθξά, αιιά ζα παξακείλεη ην ζεκαληηθφηεξν θαχζηκν γηα ηε βηνκεραλία ειεθηξνπαξαγσγήο. Παξάιιεια, ζχκθσλα κε ηελ International Energy Agency (IEA), ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζε παγθφζκην επίπεδν απμάλεηαη θαηά 2% θάζε ρξφλν, ελψ ην 2005 θαηαλαιψζεθαλ 150 PWh (1 PWh=10 15 Watt). To 2040, ν παγθφζκηνο πιεζπζκφο αλακέλεηαη λα θαηαλαιψζεη κε βάζε ηηο πξνβιέςεηο ησλ επηζηεκφλσλ δηπιάζηα πνζφηεηα ελέξγεηαο, αλαγθάδνληαο ηηο παγθφζκηεο εγεζίεο λα αλαδεηήζνπλ κε ηε ζπλδξνκή ηεο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο λέεο πεγέο ελέξγεηαο. Οη ΑΠΔ αλακέλεηαη λα ηξηπιαζηάζνπλ ην κεξίδηφ ηνπο ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή, ελψ ην κεξίδην ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο αληίζεηα ζα ζεκεηψζεη κείσζε. Σα ππάξρνληα δεδνκέλα νδεγνχλ αλαπφθεπθηα ζηε ζπλέρηζε ηεο αχμεζεο ησλ εθπνκπψλ ζεξκνθεπηθψλ αεξίσλ θαη έξρνληαη ζε αληίζεζε κε ηελ εθθξαζκέλε απφ πνιιέο θπβεξλήζεηο ζέζε θαη δέζκεπζε γηα ιήςε κέηξσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ απνηξνπή ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ. ε ζεσξεηηθφ ινηπφλ πάληα επίπεδν ηα παγθφζκηα ελεξγεηαθά απνζέκαηα θαίλνληαη ηθαλά λα θαιχςνπλ ηελ πξνβιεπφκελε απηή δήηεζε κέρξη ην 2030 θαη ίζσο θαη πεξαηηέξσ. Πξνθχπηνπλ φκσο ζνβαξέο αλεζπρίεο γηα ηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή αζθάιεηα απφ ηηο πξνβιέςεηο γηα ηηο αζηάζκεηα κεηαβαιιφκελεο ηάζεηο ζηνλ ρψξν απηφ. Σα γλσζηά απνζέκαηα αξγνχ πεηξειαίνπ παγθνζκίσο ζεσξεηηθά επαξθνχλ γηα ηα επφκελα 40 ρξφληα. Σα αληίζηνηρα απνζέκαηα αεξίνπ θαη άλζξαθα επαξθνχλ γηα πεξαηηέξσ 67 θαη 167 ρξφληα, ρσξίο θαη ζηηο ηξεηο πεξηπηψζεηο λα ιακβάλεηαη ππφςε ε πξνβιεπφκελε απμαλφκελε δήηεζε. Ο ζπλππνινγηζκφο ηεο πξφβιεςεο απηήο ζα κείσλε ην ρξφλν εμάληιεζεο ησλ γλσζηψλ απνζεκάησλ ζε 26, 33 θαη 84 ρξφληα αληίζηνηρα, πξάγκα ην νπνίν απνηειεί κηα ηδηαίηεξα απνγνεηεπηηθή πξννπηηθή. Μηα ηέηνηα δξακαηηθή κείσζε ησλ απνζεκάησλ, κνηξαία ζα νδεγήζεη ζε αχμεζε ησλ ηηκψλ θαη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 23

24 ηαπηφρξνλα ζε κηα αληίζηνηρε πξνζαξκνγή ησλ ξπζκψλ αχμεζεο ηεο θαηαλάισζεο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Οη δχν απηέο παξάκεηξνη ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζηελφηεηα ησλ απνζεκάησλ, ηηο ζπλερψο δηνγθσκέλεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, θαη ηηο ξαγδαίεο θιηκαηηθέο αιιαγέο, αλακέλεηαη εθ ησλ πξαγκάησλ λα νδεγήζνπλ ζε κηα αλαγθαζηηθή ζηξνθή πξνο ηηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο. πσο γίλεηαη ινηπφλ αληηιεπηφ, πέξα απφ ηα ζέκαηα ηεο ελεξγεηαθήο απεμάξηεζεο θαη ηεο ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο, κπαίλεη ζε πξψην πιάλν θαη ην ζέκα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, κέζα απφ ζαθείο θαη ζπγθεθξηκέλεο δεζκεχζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ κείσζε ησλ εθπνκπψλ ζεξκνθεπίνπ. Έηζη ινηπφλ φιν θαη επηηαθηηθφηεξα πξνβάιιεη ην ζέκα θαη ν κειινληηθφο ξφινο ησλ ελαιιαθηηθψλ θαη αλαλεψζηκσλ κνξθψλ ελέξγεηαο, ηεο βηνκάδαο θαη ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 24

25 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 2 ο : ΣΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΟ ΖΗΣΗΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΣΙΚΕ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙΗ 2.1 Πεξηβαιινληηθή θξίζε ηηο αξρέο ηνπ αηψλα πνπ δηαλχνπκε θαλείο δελ κπνξνχζε λα αληηιεθζεί ην κέγεζνο ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ, ησλ θιηκαηηθψλ κεηαβνιψλ θαη ησλ δηαηαξαρψλ ζηηο ηζνξξνπίεο ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηνπ πιαλήηε καο, απνηέιεζκα ηεο ππεξεθκεηάιιεπζεο θαη εμάληιεζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ ρσξίο θαλέλα κέηξν, κε κνλαδηθφ θξηηήξην ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν θαη ηελ άκεζα ζπλδεδεκέλε κε ηελ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο άλνδν ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ ησλ ιαψλ. ιεο νη ηερλνινγίεο παξαγσγήο ή κεηαηξνπήο ελέξγεηαο ελέρνπλ θηλδχλνπο ή παξάγνπλ απφβιεηα. ε θάπνην ζεκείν ηεο ελεξγεηαθήο αιπζίδαο -απφ ηελ εμφξπμε ησλ θνηηαζκάησλ έσο ηελ παξνρή ησλ ελεξγεηαθψλ πξντφλησλ -παξάγνληαη, εθπέκπνληαη ή απνξξίπηνληαη ξππαληέο, κε ζνβαξέο επηδξάζεηο ζην πεξηβάιινλ. Ζ ελέξγεηα ινηπφλ ζε φιεο ηεο ηηο κνξθέο θαη ζε φιεο ηεο ηηο θάζεηο απνηειεί ζεκαληηθή πεγή πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο. Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ θαη ηε ζπλερφκελε αχμεζε ηεο παξαγσγήο θαη ησλ απαηηήζεσλ δηαβίσζεο ηνπ πιεζπζκνχ ησλ αλεπηπγκέλσλ θξαηψλ, ν ξπζκφο επηβάξπλζεο απφ ηελ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα μεπέξαζε θαηά πνιχ ηηο θπζηθέο δπλαηφηεηεο ηνπ πιαλήηε καο γηα ηελ εμνπδεηέξσζε ηεο νπνηαζδήπνηε πεξηβαιινληηθήο φριεζεο. Απηφ έρεη ζαλ επαθφινπζν ηε δεκηνπξγία ηάζεσλ πνπ δελ επηηξέπνπλ ηελ επάλνδν ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηνπ πιαλήηε ζηελ θπζηθή ηνπο ηζνξξνπία. Γηα λα ζεσξεζνχλ βηψζηκα, ηα ελεξγεηαθά ζπζηήκαηα δελ πξέπεη λα απεηινχλ ηελ ηζνξξνπία ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζπζηεκάησλ. χκθσλα κε ηελ WWF, ε ειιεληθή Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ (Γ.Δ.Ζ.) είλαη ε 5 ε κεγαιχηεξε εηαηξία παξαγσγήο ιηγλίηε ζηνλ θφζκν θαη νη πην ξππνγφλνη ζεξκνειεθηξηθνί ζηαζκνί ζηελ Δπξψπε είλαη απηνί ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ θαη ηεο Καξδίαο ζηελ Κνδάλε. Οη ζηαζκνί ηεο Γ.Δ.Ζ. εθιχνπλ ζηελ αηκφζθαηξα 43 εθαηνκκχξηα ηφλνπο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) εηεζίσο, πνζφ πνπ απνηειεί ην 40% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) ηεο ρψξαο. ηηο αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο φπσο πξναλαθέξζεθε θαη εηδηθφηεξα ζηελ αιφγηζηε θαχζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ απνδίδεηαη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο επζχλεο γηα ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ησλ πφιεσλ (θσηνρεκηθφ λέθνο, θαπλνκίριε), ην θαηλφκελν ηεο φμηλεο βξνρήο, ηελ ελίζρπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ηελ κείσζε ηνπ ζηξαηνζθαηξηθνχ φδνληνο θαη γεληθά ηελ επεξρφκελε θιηκαηηθή αιιαγή. Δίλαη ινηπφλ αδηακθηζβήηεην γεγνλφο φηη γηα λα είλαη εθηθηφ έλα βηψζηκν κέιινλ ε ζχγρξνλε ελεξγεηαθή θνηλσληθή πεξηβαιινληηθή επαλάζηαζε ζα πξέπεη λα θαηαθέξεη λα επηηχρεη ηε ζπλχπαξμε ησλ ιεγφκελσλ «three E s» (ENERGY - ECONOMY - ECOLOGY). Δίλαη πξνθαλέο φηη πξέπεη άκεζα λα μεθηλήζεη ε δηαδηθαζία Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 25

26 ζηαδηαθήο ππνθαηάζηαζεο ησλ ζπκβαηηθψλ πεγψλ κε αλαλεψζηκεο παξάιιεια κε ηελ εθαξκνγή αληηξξππαληηθψλ ηερλνινγηψλ θαηά ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα θαη ηαπηφρξνλα κε ηελ νξζνινγηθφηεξε θαη απνδνηηθφηεξε δηαρείξηζε ηεο θαηά ηελ παξαγσγή θαη ηελ θαηαλάισζε. 2.2 Σν θαηλόκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Ζ ρξήζε ινηπφλ ησλ κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ πξνθάιεζε θαη ζπλερίδεη λα επηβαξχλεη έληνλα ην πεξηβάιινλ. Κάζε ρξφλν σο απνηέιεζκα ησλ αλζξνπνγελψλ δξαζηεξηνηήησλ, δηζεθαηνκκχξηα ηφλνη δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) θπξίσο απφ ηελ θαχζε νξπθηψλ θαπζίκσλ (πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην, άλζξαθαο) θαζψο θαη άιισλ αεξίσλ φπσο ην κεζάλην (CH 4 ) θαη ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (NO x ), εθιχνληαη ζηελ αηκφζθαηξα αιιάδνληαο ηε ζχζηαζε ησλ αεξίσλ πνπ παξέκελε ζηαζεξή γηα δεθάδεο ρηιηάδεο ρξφληα. Ζ αλαηξνπή απηή αλακέλεηαη λα αιιάμεη δξαζηηθά ην θιίκα ηηο εξρφκελεο δεθαεηίεο. Ο ήιηνο είλαη ν θχξηνο ξπζκηζηήο ηνπ γήηλνπ θιίκαηνο. Ζ ειηαθή επηθάλεηα (6000 C) εθπέκπεη κεγάια πνζά ελέξγεηαο. Σν 25% ηεο εθπεκπφκελεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο απνξξνθάηαη απφ ηελ αηκφζθαηξα ελψ έλα άιιν 25% αλαθιάηαη ζην δηάζηεκα απφ ηελ αηκφζθαηξα θαη θπξίσο απφ ηα ζχλλεθα. Δπίζεο έλα πνζνζηφ 5% ηεο εηζεξρφκελεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο αλαθιάηαη πίζσ ζην δηάζηεκα απφ ηε γήηλε επηθάλεηα ελψ ην ππφινηπν 45% απνξξνθάηαη απφ απηήλ. Ζ γε εθπέκπεη θη απηή αθηηλνβνιία, γλσζηή σο ζεξκηθή αθηηλνβνιία ή γήηλε ππέξπζξε αθηηλνβνιία, ηελ νπνία απνξξνθνχλ ηα κφξηα ησλ αεξίσλ ηεο αηκφζθαηξαο πνπ απνηεινχληαη απφ ηξία ή πεξηζζφηεξα άηνκα, εγθισβίδνληαο ηελ ζην ζχζηεκα Γε - αηκφζθαηξα. Ζ αιιειεπίδξαζε ηνπ ζπζηήκαηνο Ήιηνο Αηκφζθαηξα Δπηθάλεηα Γεο παξνπζηάδεηαη ζην γξάθεκα ηνπ ρήκαηνο Σν θαηλφκελν απηφ, γλσζηφ σο θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, είλαη έλα θπζηθφ θαηλφκελν θαηά ην νπνίν κφξηα αεξίσλ ηεο αηκφζθαηξαο απνξξνθνχλ ππέξπζξε αθηηλνβνιία πνπ εθπέκπεηαη απφ ηε γε, δηαηεξψληαο ηε ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε ζε επίπεδα ηέηνηα ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε χπαξμε θαη ε ιεηηνπξγία ησλ δηαθφξσλ νηθνζπζηεκάησλ. Σα αέξηα πνπ απνξξνθνχλ ζην ππέξπζξν, δειαδή ζε κήθε θχκαηνο κεγαιχηεξα απφ 4κm, νλνκάδνληαη αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη είλαη νη πδξαηκνί, ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, ην κεζάλην, ην πξσηνμείδην ηνπ αδψηνπ θαη ην φδνλ. Σα αέξηα απηά δξνπλ αθξηβψο φπσο ην γπαιί ζε έλα ζεξκνθήπην : ην γπαιί αθήλεη λα δηέιζεη ζην εζσηεξηθφ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ε αθηηλνβνιία κηθξνχ κήθνπο θχκαηνο πνπ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην θαη είλαη κε δηαπεξαηφ απφ ηηο αθηηλνβνιίεο κεγαιχηεξνπ κήθνπο θχκαηνο πνπ εθπέκπνληαη απφ ην εζσηεξηθφ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Έηζη, απηή ε αθηηλνβνιία παγηδεχεηαη ζην εζσηεξηθφ ηνπ ζεξκνθεπίνπ κε απνηέιεζκα λα δηαηεξείηαη ε ζεξκνθξαζία ζε πςειφηεξα επίπεδα απφ ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. Δίλαη ελδηαθέξνλ λα ζεκεηψζνπκε φηη αλ δελ ππήξραλ ηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηε γήηλε αηκφζθαηξα, ε κέζε ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε ζα ήηαλ -18 C. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 26

27 ηνλ Πίλαθα ζπλνςίδνληαη ηα ζεξκνθεπηθά αέξηα, νη ζπγθεληξψζεηο ηνπο ζηελ αηκφζθαηξα, ν ξπζκφο αχμεζήο ηνπο, ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπο ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη νη θχξηεο πεγέο πξνέιεπζήο ηνπο. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ δπν ηειεπηαίσλ αηψλσλ, θαη ηδηαίηεξα ηνπ 20νπ, ιφγσ ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ, εθιχνληαη κεγάιεο πνζφηεηεο αεξίσλ, πνπ είηε ππήξραλ ζηελ αηκφζθαηξα ζε ίρλε είηε είλαη μέλα πξνο ηε ζχζηαζε ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα (CFCs) θαη απνξξνθνχλ ηελ ππέξπζξε αθηηλνβνιία, εληζρχνληαο έηζη ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα ζε πιαλεηηθή θιίκαθα. ηαλ απμάλνληαη νη ζπγθεληξψζεηο ησλ αεξίσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε δέζκεπζε ππέξπζξεο αθηηλνβνιίαο, απμάλνληαη θαη νη πηζαλφηεηεο γηα κηα αηζζεηή κεηαβνιή ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αέξα. Έηζη, ν πιαλήηεο νδεγείηαη ζε αβεβαηφηεηα σο πξνο ηηο θιηκαηηθέο εμειίμεηο θαη ηα θαηλφκελα πνπ απνξξένπλ απφ απηέο. Σν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα ζεσξείηαη ππεχζπλν γηα ην 50% ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε θαη θάζε ρξφλν επηβαξχλνπκε ηελ αηκφζθαηξα κε έμη δηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Ζ κέζε ζεξκνθξαζία ηεο γεο έρεη απμεζεί πεξίπνπ 0,6 ν C ηα ηειεπηαία 100 ρξφληα θαη αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 2 έσο 6 ν C ηα επφκελα 100 ρξφληα. τήμα Αιιειεπίδξαζε ηνπ ζπζηήκαηνο Ήιηνο Αηκόζθαηξα Δπηθάλεηα γεο θαη θαηλόκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 27

28 Αέξην πγθέληξσζε ζηελ αηκόζθαηξα (ppm) Ρπζκόο αύμεζεο (%/έηνο) ρεηηθή ζπλεηζθνξά ζην θαηλόκελν πλεηζθνξά (%) Πεγέο πξνέιεπζεο CO , Οξπθηά θαχζηκα, θαηαζηξνθή δαζψλ CFCs 0, Πξνσζεηηθά αέξηα, δηαιχηεο, ςπθηηθά CH 4 1, Τγξφηνπνη, νξπθηά θαχζηκα, θηελνηξνθία N 2 O 0,31 0, Καχζηκα, ιηπάζκαηα, θαηαζηξνθή δαζψλ Πίνακας πγθξηηηθή παξνπζίαζε ησλ ζεκαληηθόηεξσλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. τήμα Η έληνλε αύμεζε ησλ ζεξκνθεπηθώλ αεξίσλ ζηελ αηκόζθαηξα είλαη απνηέιεζκα ησλ αλζξσπνγελώλ εθπνκπώλ θαη νδεγνύλ ζηελ ππεξζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 28

29 τήμα Οη ηάζεηο ησλ ζεξκνθεπηθώλ αεξίσλ ηα ηειεπηαία 30 ρξόληα. 2.3 Αηκνζθαηξηθή ξύπαλζε - Όμηλε απόζεζε Δίλαη πξνθαλέο φηη φηαλ ζηηο αζηηθέο θπξίσο πεξηνρέο επηθξαηνχλ πςειά επίπεδα ξχπαλζεο, έρεη επηθξαηήζεη λα ιέγεηαη φηη έρνπκε «Νέθνο». Αληίζηνηρα ζηελ αγγιηθή γιψζζα κηιάκε γηα SMOG=SMOke & fog (αηζαινκίριε). Ζ βηνκεραληθή αηζαινκίριε πξνθαιείηαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά απφ ηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ πιψλ, εηδηθά θάξβνπλνπ, ζε ζηάζηκεο πεγέο φπσο είλαη νη ζηαζκνί παξαγσγήο ελέξγεηαο θαη ηα ρπηήξηα. Σα βαζηθά ζπζηαηηθά ηεο βηνκεραληθήο αηζαινκίριεο είλαη ηα νμείδηα ηνπ ζείνπ (SO x ) θαη ηα αησξνχκελα ζσκαηίδηα. πλδπάδεηαη ζπλήζσο κε πςειή ζρεηηθή πγξαζία θαη ζπρλά νλνκάδεηαη θαη λέθνο αηζαινκίριεο (ηχπνπ Λνλδίλνπ). Αληίζεηα, ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ζε πνιιά αζηηθά θέληξα πξνθαιείηαη απφ εθπνκπέο κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (NO), νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ (NO x ) θαη πδξνγνλαλζξάθσλ ηα νπνία κε ηελ παξνπζία ηνπ ειηαθνχ θσηφο αληηδξνχλ κεηαμχ ηνπο ζρεκαηίδνληαο ηελ θσηνρεκηθή αηζαινκίριε (ηχπνπ Los Angeles). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 29

30 Εικόνα Γεκηνπξγία αηζαινκίριεο από εθπνκπέο NO x. Εικόνα Γεκηνπξγία θσηνρεκηθήο ξύπαλζεο ηύπνπ Los Angeles. Σνλ 19 ν αηψλα ζην Μάληζεζηεξ ηεο Βξεηαλίαο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο εκθαλίζηεθε γηα πξψηε θνξά ν φξνο "φμηλε βξνρή" γηα λα πεξηγξάςεη ηελ απμαλφκελε νμίληζε ηνπ πεηνχ θαη εμαθνινπζεί λα ρξεζηκνπνηείηαη παξά ην φηη ζεσξείηαη ζσζηφηεξνο ν φξνο "φμηλε θαηαθξήκληζε". μηλε βξνρή (acid rain) ινηπφλ νλνκάδεηαη ην θαηλφκελν ησλ αθχζηθα φμηλσλ κεηεσξνινγηθψλ θαηαθξεκληζκάησλ, φπσο π.ρ. βξνρή, ραιάδη, ρηφλη, νκίριε, πάρλε. Σν επίζεην «αθχζηθα» ρξεζηκνπνηείηαη, γηαηί ζπλήζσο θαη ε θπζηνινγηθή βξνρή έρεη φμηλν ραξαθηήξα, ιφγσ ηεο δηάιπζεο ζε απηήλ αεξίσλ ζπζηαηηθψλ ηεο κε φμηλε ζπκπεξηθνξά, φπσο π.ρ. ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (CO 2 ). Σν λεξφ ηεο βξνρήο θπζηνινγηθά έρεη pζ 6,5 έσο 5,6. Ζ φμηλεο βξνρή έρεη ph κηθξφηεξν απφ 5,6, ελψ θαηά θαηξνχο κεηξηνχληαη θαη πην αθξαίεο ηηκέο ηνπ pζ (έσο θαη 2,4). O φξνο φμηλε βξνρή αλαθέξεηαη ζηελ παξνπζία ζε απηήλ φμηλσλ δηαιπκέλσλ ξχπσλ, δειαδή νπζηψλ (αεξίσλ ή κε) πνπ δελ απνηεινχλ θπζηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θαζαξήο αηκφζθαηξαο, αιιά είλαη πξντφληα αλζξψπηλεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 30

31 δξαζηεξηφηεηαο ή άιισλ ξππνγφλσλ αηηηψλ (π.ρ. εθαηζηεηαθήο δξαζηεξηφηεηαο). Κχξηα αηηία γηα ην ζρεκαηηζκφ ηεο φμηλεο βξνρήο είλαη ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ (SΟ 2 ), πνπ εθιχεηαη απφ βηνκεραλίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νξπθηά θαχζηκα, θαζψο θαη ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ (ΝΟ x ), πνπ πεξηέρνληαη θπξίσο ζηα θαπζαέξηα ησλ απηνθηλήησλ. Οη ελψζεηο απηέο αληηδξνχλ κε ην νμπγφλν θαη ηνπο πδξαηκνχο ηεο αηκφζθαηξαο θαη ζρεκαηίδνπλ αληίζηνηρα ζεηηθφ (Ζ 2 SΟ 4 ) θαη ληηξηθφ νμχ (ΖΝΟ 3 ), ηα νπνία ζηε ζπλέρεηα, δηαιπφκελα ζην λεξφ ηεο βξνρήο ή ζηα ζηαγνλίδηα ηεο νκίριεο θ.ιπ., πξνζβάιινπλ ην έδαθνο, ην λεξφ, ηελ ρισξίδα, ηελ παλίδα θαη ηα θηίζκαηα. Σν SΟ 2 θαη ηα ΝΟ x κπνξνχλ λα κεηαθεξζνχλ ζε κεγάιεο απνζηάζεηο κε ηε βνήζεηα ησλ αλέκσλ θαη λα δεκηνπξγήζνπλ φμηλε βξνρή ρηιηφκεηξα καθξηά απφ ηνλ ηφπν εθπνκπήο ηνπο. χκθσλα κε έξεπλεο ησλ επηζηεκφλσλ θαηά ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, απνδείρηεθε φηη ε νκίριε, ιφγσ ησλ πνιιψλ κηθξψλ ζηαγνληδίσλ απφ ηα νπνία απνηειείηαη, πξνζθέξεη ηειηθά κεγαιχηεξε επηθάλεηα πξνζξφθεζεο ζηo SΟ 2 θαη ΝΟ x θαη γη' απηφ πεξηέρεη ζπλήζσο πνιιαπιάζηεο πνζφηεηεο ζεηηθνχ θαη ληηξηθνχ νμένο απφ φηη άιιεο κνξθέο φμηλεο θαηαθξήκληζεο. τήμα ρεκαηηζκόο όμηλεο απόζεζεο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 31

32 2.4 Αξαίσζε ηνπ όδνληνο Δπηπξφζζεηα, έλα αθφκε ζνβαξφ πξφβιεκα είλαη ε ρξήζε ησλ ρισξνθζνξαλζξάθσλ (CFCs) σο ςπθηηθά ζε θιηκαηηζηηθά θαη ςπγεία, σο πξνσζεηηθά ζε ζπξέη, σο θαζαξηζηηθά ειεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ, απνζηεηξσηηθά γηα λνζνθνκεηαθά φξγαλα θ.ιπ. Αλ θαη δελ πξνέξρνληαη άκεζα απφ ηελ θαχζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, ελψ έλα κέξνο ηνπο παξάγεηαη απφ ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο, απνηεινχλ σζηφζν πξντφληα πνπ ε παξαζθεπή ηνπο απαηηεί ζεκαληηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο. Οη CFCs έρνπλ κεγάιν ρξφλν δσήο κε απνηέιεζκα ηελ άλνδφ ηνπο ζηε ζηξαηφζθαηξα θαη ηελ θσηνδηάζπαζή ηνπο ζε άηνκα ρισξίνπ ή βξσκίνπ, ηα νπνία κε ηελ ζεηξά ηνπο επηηαρχλνπλ ηε δηάζπαζε ηνπ φδνληνο (Ο 3 ) ζε νμπγφλν (Ο 2 ) θαη αηνκηθφ νμπγφλν (Ο) θαη κε ηνλ ηξφπν απηφ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ θαηαζηξνθή ηνπ Ο 3. Ζ κείσζε ηνπ ζηξαηνζθαηξηθνχ φδνληνο είλαη εληνλφηεξε ζηνπο Πφινπο θαη θπξίσο ζηελ Αληαξθηηθή θαηά ηελ άλνημε -ηξχπα ηνπ φδνληνο-. Απηφ νθείιεηαη : ηνλ ζηαζεξφ πνιηθφ ζηξφβηιν ηηο ρακειέο ζεξκνθξαζίεο (-80 ν C) ηα πνιηθά ζηξαηνζθαηξηθά λέθε (PSCs) θαη ζηηο εηεξνγελείο αληηδξάζεηο πνπ γίλνληαη ζηελ επηθάλεηα ησλ παγνθξπζηάιισλ ησλ PSCs. Με ηνλ ηξφπν απηφ θαηαζηξέθεηαη ηαρχηεξα απφ φηη ζρεκαηίδεηαη ην ζηξψκα ηνπ φδνληνο ηεο ζηξαηφζθαηξαο, ην νπνίν είλαη απαξαίηεην γηα ηελ πξνζηαζία ησλ αλζξψπηλσλ νξγαληζκψλ απφ ηελ επηθίλδπλε ππεξηψδε αθηηλνβνιία. τήμα Γηαδηθαζία αξαίσζεο ηνπ ζηξαηνζθαηξηθνύ όδνληνο (Ο 3 ). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 32

33 τήμα Δηθόλα ηεο κεγαιύηεξεο ηξύπαο ηνπ όδνληνο πνπ έρεη θαηαγξαθεί πνηέ ζηελ Αληαξθηηθή (επηέβξηνο 2006) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 33

34 2.5 Κιηκαηηθή αιιαγή Ο πξνβιεκαηηζκφο ηεο δηεζλνχο επηζηεκνληθήο θνηλφηεηαο σο πξνο ηηο κεηαβνιέο πνπ επέξρνληαη ή αλακέλνληαη ζε πιαλεηηθή θιίκαθα εθθξάδεηαη πιένλ ραξαθηεξηζηηθά απμάλνληαο ηηο ζπγθεληξψζεηο ησλ αεξίσλ πνπ βξίζθνληαη ζε ίρλε ζηελ αηκφζθαηξα δηεμάγνπκε έλα γηγαληηαίν πείξακα ρσξίο λα γλσξίδνπκε απφιπηα ηηο επηπηψζεηο ηνπ θαζψο δελ κπνξνχλ λα θαηαγξαθνχλ θαη λα πεξηγξαθνχλ αθφκε κε ζαθήλεηα ε εθδήισζε ηεο ελίζρπζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη νη επηπηψζεηο ηνπ. Τπάξρεη δε ε άπνςε φηη ηα θαηλφκελα πνπ παξαηεξνχληαη ζήκεξα απνηεινχλ απνηειέζκαηα ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ δηνρεηεχζεθαλ ζηελ αηκφζθαηξα πξηλ απφ 30 ρξφληα, αθνχ ηφζνο είλαη ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα λα πξνζαξκνζηεί ην θιίκα ζηηο πξαγκαηνπνηνχκελεο αιιαγέο. Ζ ζεκεξηλή δηαπίζησζε ηεο αχμεζεο ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αέξα ζην επίπεδν ηνπ εδάθνπο είλαη ηεο ηάμεο ηνπ 0,5-1 C αλ ηε ζπγθξίλνπκε κε ηε κέζε ζεξκνθξαζία ηνπ εδάθνπο έλα αηψλα πξηλ. Δπεηδή κηα ηφζν κηθξή κεηαβνιή κπνξεί λα απνδνζεί θαη ζε θπζηθή δηαθχκαλζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο, ιφγσ ηεο κεηαηφπηζεο ηνπ άμνλα θαη ηεο αιιαγήο ηνπ ζρήκαηνο ηεο ηξνρηάο ηεο γεο, είλαη δχζθνιν λα απνδνζεί απφιπηα ζηελ ελίζρπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Παξ φια απηά, θαλείο εηδηθφο δελ ακθηζβεηεί φηη ηα απμεκέλα επίπεδα ησλ αηκνζθαηξηθψλ ζπγθεληξψζεσλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζεκαίλνπλ ηελ αχμεζε ηεο πνζφηεηαο ζεξκφηεηαο πνπ παγηδεχεηαη θνληά ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Με ηνλ φξν θιηκαηηθή αιιαγή αλαθεξφκαζηε ζηε κεηαβνιή ηνπ παγθφζκηνπ θιίκαηνο θαη εηδηθφηεξα ζε κεηαβνιέο ησλ κεηεσξνινγηθψλ ζπλζεθψλ πνπ εθηείλνληαη ζε κεγάιε ρξνληθή θιίκαθα. Σέηνηνπ ηχπνπ κεηαβνιέο πεξηιακβάλνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο δηαθπκάλζεηο σο πξνο ηε κέζε θαηάζηαζε ηνπ θιίκαηνο ή ηε κεηαβιεηφηεηά ηνπ, πνπ εθηείλνληαη ζε βάζνο ρξφλνπ δεθαεηηψλ ή πεξηζζφηεξσλ αθφκα εηψλ. Οη θιηκαηηθέο αιιαγέο νθείινληαη ζε θπζηθέο δηαδηθαζίεο, θαζψο θαη ζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο κε επηπηψζεηο ζην θιίκα, φπσο ε ηξνπνπνίεζε ηεο ζχλζεζεο ηεο αηκφζθαηξαο. ηε χκβαζε - Πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηηο Κιηκαηηθέο Μεηαβνιέο (UNFCC), ε θιηκαηηθή αιιαγή νξίδεηαη εηδηθφηεξα σο ε κεηαβνιή ζην θιίκα πνπ νθείιεηαη άκεζα ή έκκεζα ζε αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, δηαθξίλνληαο ηνλ φξν απφ ηελ θιηκαηηθή κεηαβιεηφηεηα πνπ έρεη θπζηθά αίηηα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 34

35 2.6 Δπηπηώζεηο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο Οη ζπλέπεηεο ηεο ππεξζέξκαλζεο ηεο γεο δελ είλαη νκνηφκνξθα θαηαλεκεκέλεο ζε φια ηα κήθε θαη πιάηε. Πξφζθαηεο έξεπλεο ζε Ακεξηθή θαη Δπξψπε δείρλνπλ φηη ππφ απηέο ηηο ζπλζήθεο, αλακέλεηαη αχμεζε ηεο ζπρλφηεηαο, ηεο έληαζεο θαη ηεο δηάξθεηαο ησλ ηξνπηθψλ θαηαηγίδσλ θαη άιισλ αθξαίσλ θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ, φπσο νη μεξαζίεο, νη πιεκκχξεο θαη νη ηπθψλεο. Ζ δηαηαξαρή ηνπ ηζνδπγίνπ ησλ αηκνζθαηξηθψλ θαηαθξεκλίζεσλ θαη γεληθφηεξα νη δηαηαξαρέο πνπ ζα εκθαληζηνχλ ζηνλ θχθιν ηνπ λεξνχ ζηνλ πιαλήηε, ιφγσ ηεο αχμεζεο ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο θνληά ζην έδαθνο, ζα έρνπλ σο επαθφινπζα ηε δηαηαξαρή ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ, κεηαβνιέο ζηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαη ηηο νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο γηα ηνπο αλζξψπηλνπο πιεζπζκνχο. Οη πξνβιέςεηο ησλ ελδερφκελσλ κεηαβνιψλ ιφγσ ηεο ελίζρπζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ζε κηθξφηεξε θιίκαθα απφ ηελ πιαλεηηθή, είλαη ζαθψο δπζθνιφηεξεο θαη εκπεξηέρνπλ κεγαιχηεξα πνζνζηά αβεβαηφηεηαο. ε πεξηθεξεηαθή θιίκαθα, νη επεξρφκελεο κεηαβνιέο εμαξηψληαη ηφζν απφ ηα κεηεσξνινγηθά θαη θιηκαηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζεσξνχκελεο πεξηνρήο φζν θαη απφ ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηελ πεξηνρή απηή (αλζξσπνγελείο θαη θπζηθέο). Γεληθά, ζε πιαλεηηθφ επίπεδν, νη ελδερφκελεο κεηαβνιέο - ζπλέπεηεο ηεο αχμεζεο ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αέξα εληνπίδνληαη ζηα παξαθάησ ζεκεία: Μεηαβνιέο ζηα πξνθίι βξνρνπηώζεσλ ζε ηνπηθό επίπεδν Γεληθά, αλακέλνληαη κεηαβνιέο ζηε ζπλνιηθή πνζφηεηα ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη κεηαηφπηζε ηεο ηζνξξνπίαο πνπ ηηο αθνξά κε εληνλφηεξε εθδήισζε ηνπ θαηλνκέλνπ ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρέο. ηηο πεξηνρέο φπνπ παξαηεξνχληαη έληνλεο βξνρνπηψζεηο, ζα εληαζεί ην θαηλφκελν ελψ νη πεξίνδνη αλνκβξίαο ζα απμεζνχλ ζηηο πεξηνρέο πνπ ήδε πιήηηνληαη απφ ην πξφβιεκα. ε παγθφζκην επίπεδν αλακέλεηαη λα επηηαρπλζεί ν θχθινο ηεο εμαηκηζν-δηαπλνήο. Απηφ ζεκαίλεη φηη ζα απμεζνχλ νη βξνρνπηψζεηο αιιά ε βξνρή ζα εμαηκίδεηαη ηαρχηεξα, αθήλνληα ηα εδάθε μεξφηεξα ζε θξίζηκεο πεξηφδνπο ηεο θαιιηεξγεηηθήο πεξηφδνπ ελψ αλακέλεηαη λα εθδεισζνχλ λέεο ή εληνλφηεξεο πεξίνδνη μεξαζίαο πνπ ζα κεηψζνπλ ηελ παξνρή θαζαξνχ θαη θξέζθνπ λεξνχ ζε ζεκείν πνπ λα απεηιείηαη ε δεκφζηα πγεία, εηδηθφηεξα ζηηο θησρφηεξεο ρψξεο. Καζψο έρεη ήδε πξνθχςεη πξφβιεκα εμάληιεζεο ησλ παγθφζκησλ πδαηηθψλ πφξσλ ιφγσ ηεο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηεο έληαζεο ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ν θίλδπλνο απφ κηα ηέηνηα εμέιημε είλαη εκθαλήο. Αύμεζε ηεο κέζεο ζηάζκεο ησλ σθεαλώλ ιόγσ ζεξκηθήο δηαζηνιήο ηνπ ζαιαζζηλνύ λεξνύ θαη ηήμεο κέξνπο ησλ πνιηθώλ πάγσλ Ζ κέζε ζηάζκε ηνπ λεξνχ αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 18 cm πεξίπνπ έσο ην 2030 θαη, αλ δηαηεξεζεί ε ηξέρνπζα ηάζε ζηηο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, θαη θαηά 48 cm έσο ην Απφ ηελ εμέιημε απηή ζα επεξεαζηνχλ πεξηζζφηεξν νη ππθλνθαηνηθεκέλεο παξάιηεο πεξηνρέο νξηζκέλσλ απφ ηηο θησρφηεξεο ρψξεο ηνπ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 35

36 θφζκνπ. Γηα παξάδεηγκα, ε απεηιή ιφγσ ηεο αχμεζεο ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο εληείλεηαη γηα ην Μπαγθιαληέο, πνπ ήδε πθίζηαηαη θαηαζηξνθηθέο πιεκκχξεο, θαζψο θαη γηα πνιιέο λεζησηηθέο ρψξεο, φπσο νη Μαιβίδεο. Εικόνα Καηαζηξνθηθή πιεκκύξα ζην Μπαγθιαληέο τήμα Ληώζηκν ησλ πάγσλ ζηε Γξνηιαλδία. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 36

37 Μεηαηόπηζε ησλ θιηκαηνινγηθώλ θαη θαιιηεξγεηηθώλ δσλώλ πξνο ηνπο πόινπο ηηο πεξηνρέο κέζνπ γεσγξαθηθνχ πιάηνπο (θνληά ζηνλ Ηζεκεξηλφ) ε κεηαηφπηζε απηή ελδέρεηαη λα θπκαλζεί κεηαμχ 200 θαη 300 ρηιηνκέηξσλ αλά βαζκφ Κειζίνπ αχμεζεο ηεο ζεξκνθξαζίαο. Ζ παξαηεηακέλε πεξίνδνο ζεξηλήο μεξαζίαο ελδέρεηαη λα κεηψζεη ηηο απνδφζεηο ησλ θαιιηεξγεηψλ θαηά 10-30%. Αθφκα, είλαη πνιχ πηζαλφ λα παξαηεξεζνχλ πην ζπρλέο πεξίνδνη αλνκβξίαο θαη θχκαηα θαχζσλα ζηηο πεξηνρέο πνπ παξάγνπλ ζήκεξα ηηο κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ζηηεξψλ (φπσο νη πεδηάδεο ησλ Ζ.Π.Α.). παξ φια απηά, νη πεξηνρέο ησλ δσλψλ απηψλ πνπ βξίζθνληαη πξνο ηνπο πφινπο (βφξεηνο Καλαδάο, θαλδηλαβία, Ρσζία θαη Ηαπσλία ζην βφξεην εκηζθαίξην λφηηα Υηιή θαη Αξγεληηλή ζην λφηην εκηζθαίξην) ελδέρεηαη λα επσθειεζνχλ απφ ηηο πςειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο θαζψο κπνξεί λα παξαηαζεί ε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ αλάπηπμεο ησλ θπηηθψλ εηδψλ θαη λα παξαηεξεζνχλ θαιχηεξεο απνδφζεηο ζηηο θαιιηέξγεηεο. Γηαηαξαρή ηεο θπθινθνξίαο ηνπ ζαιάζζηνπ ξεύκαηνο από ηνλ Δηξεληθό ζην Βόξεην Αηιαληηθό πσο θαίλεηαη ζην ρήκα , ππάξρεη κηα ηεξάζηηα ξνή ζαιάζζησλ πδάησλ γχξσ απφ ηνλ πιαλήηε, ηζνδχλακε κε ηελ αζξνηζηηθή ξνή φισλ ησλ πνηακψλ ηνπ θφζκνπ, πνπ κεηαθέξεη ζεξκφηεηα θαη ζξεπηηθά ζηνηρεία απφ ην έλα κέξνο ζην άιιν. Σν ξεχκα ησλ ζρεηηθά ζεξκψλ λεξψλ, πνπ βξίζθεηαη ζε κηθξφ βάζνο, θζάλεη ζην Βφξεην Αηιαληηθφ, φπνπ ιφγσ ησλ αλέκσλ εληζρχεηαη ε εμάηκηζε θαη επλνείηαη ε άλνδφο ηνπ ζηελ επηθάλεηα, φπνπ απειεπζεξψλεη ηεξάζηηεο πνζφηεηεο ζεξκφηεηαο θη έηζη ςχρεηαη. Απηή είλαη ε πεγή ηεο ζεξκφηεηαο ζηελ νπνία νθείινληαη νη ζρεηηθά ήπηνη ρεηκψλεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο. Καζψο απηά ηα λεξά εμαηκίδνληαη θαη ςχρνληαη, απμάλεηαη ε πεξηεθηηθφηεηά ηνπο ζε αιάηη θαη, επνκέλσο, ε ππθλφηεηά ηνπο, κε απνηέιεζκα λα θαηαβπζίδνληαη ζηνλ ππζκέλα ηνπ σθεαλνχ. Απηφ ην ξεχκα ηνπ Βφξεηνπ Αηιαληηθνχ, πνπ βξίζθεηαη ζε κεγάιν βάζνο, θηλείηαη πξνο ην λφην, γχξσ απφ ην λφηην άθξν ηεο Αθξηθήο. Μέξνο ηνπ θζάλεη ζηηο αθηέο ηεο Ηλδίαο ελψ ε κεγαιχηεξε πνζφηεηα θαηαιήγεη ζηνλ Δηξεληθφ Χθεαλφ, φπνπ μεθηλά πάιη ηε δηαδξνκή πξνο ην Βφξεην Αηιαληηθφ. Σα πεξηζζφηεξα ζπδεπγκέλα ζαιάζζηα - αηκνζθαηξηθά κνληέια πξνβιέπνπλ κειινληηθή εμαζζέληζε απηνχ ηνπ ζαιάζζηνπ ξεχκαηνο πνπ εμαξηάηαη απφ ηε ζεξκναιαηφηεηα, κε απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο ζεξκνθξαζίαο γχξσ απφ ην Βφξεην Αηιαληηθφ. Αθφκα, κηα πηζαλή ζεκαληηθή κεηαβνιή ζηα πξνθίι ησλ βξνρνπηψζεσλ ή ησλ λεξψλ απφ ηελ ηήμε ησλ πνιηθψλ πάγσλ ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη πιήξε παχζε ηεο θπθινθνξίαο απηήο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 37

38 τήμα Γηαδξνκή ηνπ ζαιάζζηνπ ξεύκαηνο κεηαθνξάο ζεξκόηεηαο από ηνλ Δηξεληθό ζην Βόξεην Αηιαληηθό Ωθεαλό. Απνζηαζεξνπνίεζε νηθνζπζηεκάησλ ιόγσ κεηαβνιώλ ζηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ πιεζπζκώλ Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε ηηο κεηαβνιέο ζηα ηζνδχγηα εμάηκηζεο θαη δηαπλνήο, ηε κείσζε ησλ πην επαίζζεησλ θαη άκεζα εμαξηψκελσλ εηδψλ ηφζν απφ ηηο αβηνηηθέο παξακέηξνπο (ζεξκνθξαζία, πγξαζία θιπ) φζν θαη απφ ηηο δηαηαξαρέο ζηα είδε, δξακαηηθή κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ εηδψλ ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο, απφ ηα νπνία εμαξηψληαη νη ηξνθηθέο αιπζίδεο. 2.7 ελάξηα θαη πξνβιέςεηο Οη πξνβιέςεηο ηεο εμέιημεο ηεο αλφδνπ ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ πιαλήηε θαη ησλ επαθφινπζσλ κεηαβνιψλ γίλνληαη ζήκεξα κε ζπλδπαζκφ ησλ κεηξνχκελσλ παξακέηξσλ θαη εηζαγσγή ηνπο ζε καζεκαηηθά νκνηψκαηα. Σέηνηα νκνηψκαηα πξνβιέπνπλ κηα μεθάζαξε αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ αέξα ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 21 νπ αηψλα. πγθεθξηκέλα, κέρξη ην 2040 πξνβιέπεηαη αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 1 C ζε ζρέζε κε ηε κέζε ζεκεξηλή ζεξκνθξαζία ελψ έσο ην 2100 αλακέλεηαη κηα πεξαηηέξσ αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 1,5 C. Έξεπλεο ηνπ IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change Γηαθπβεξλεηηθφ ξγαλν γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή), κε βάζε εθηηκήζεηο ζρεηηθά κε ηνλ πιεζπζκφ, ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ηε ρξήζε γεο, ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν, ηε δηαζεζηκφηεηα ελέξγεηαο θαη ηα θαχζηκα, έδεημαλ φηη ε κέζε ζεξκνθξαζία θνληά ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο ζα κπνξνχζε λα απμεζεί θαηά 2-3 C ηα επφκελα 100 ρξφληα, αλ νη αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο ζπλερίζνπλ λα κεηαβάινπλ ηε ζχζηαζε ηεο αηκφζθαηξαο κε ηνλ ίδην ξπζκφ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 38

39 Σν IPCC δηακφξθσζε έμη αληίζηνηρα ζελάξηα εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (IS92a IS92f) πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζρεδφλ ζε φιεο ηηο εξεπλεηηθέο πξνζπάζεηεο πξνζνκνίσζεο ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. Σα ζελάξηα απηά νξίζηεθαλ έηζη ψζηε λα πεξηιακβάλνπλ επξχ θάζκα πηζαλψλ εμειίμεσλ ζην ζέκα ησλ εθπνκπψλ. Γηα παξάδεηγκα, ην IS92a πξνυπνζέηεη κέζε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ήπηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ην IS92c δέρεηαη ρακεινχο ξπζκνχο αλάπηπμεο θαη ζνβαξνχο πεξηνξηζκνχο ζηελ παξνρή νξπθηψλ θαπζίκσλ ελψ, ζχκθσλα κε ην IS92e, ε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ ζα θηλεζεί ζε κέηξηα επίπεδα, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζα αθνινπζήζεη έληνλνπο ξπζκνχο ελψ ηα νξπθηά θαχζηκα ζα είλαη άθζνλα. εκεηψλεηαη φηη ηα πιήξε ζελάξηα πεξηιακβάλνπλ φια ηα αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαζψο θαη ηα αέξηα πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ θαηαζηξνθή ηνπ ζηξαηνζθαηξηθνχ φδνληνο. ηα γξαθήκαηα ηεο Δηθφλαο παξνπζηάδνληαη νη πξνβιεπφκελεο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα απφ αλζξσπνγελείο πεγέο (α) θαζψο θαη νη αληίζηνηρεο ηειηθέο ζπγθεληξψζεηο CO2 ζηελ αηκφζθαηξα (β). χκθσλα κε ην ζελάξην IS92a, πνπ πξνβιέπεη ελδηάκεζε εμέιημε ζην ζέκα ησλ εθπνκπψλ, κέρξη ην 2100 ε ζπγθέληξσζε δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα ζα έρεη δηπιαζηαζηεί ζε ζρέζε κε ην 1990, ππεξβαίλνληαο θαηά πνιχ ην φξην ησλ 550ppm θ.φ. (πεξίπνπ δπν θνξέο ηε ζπγθέληξσζε ησλ πξνβηνκεραληθψλ εηψλ) πνπ ζεσξείηαη αζθαιέο επίπεδν γηα ηελ απνθπγή ησλ δπζκελψλ ζπλεπεηψλ ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο. τήμα Σα έμη ζελάξηα ηνπ IPCC γηα ηηο εθπνκπέο CO2: α) εηήζηεο εθπνκπέο CO2 από αλζξσπνγελείο πεγέο β) θαη νη ηειηθέο ζπγθεληξώζεηο CO2 ζηελ αηκόζθαηξα Σα έμη απηά ζελάξηα ηνπ IPCC ρξεζηκνπνηνχληαη επξέσο ζε πνιιά κνληέια πξφβιεςεο ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηεο γεο. Έηζη, ζχκθσλα κε ην ζελάξην IS92a, ην 2100 ε ζεξκνθξαζία ηεο γεο ζα είλαη θαηά 2,4 C πςειφηεξε απφ ηε ζεκεξηλή. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 39

40 Απφ φια ηα παξαπάλσ γίλεηαη ζαθέο φηη βαζκφο αβεβαηφηεηαο είλαη πνιχ πςειφο ζε φια ηα ζελάξηα θαη ζε φια ηα κνληέια πξφβιεςεο θαζψο ππάξρνπλ κεγάιεο αλνρέο πάλσ θαη θάησ απφ ηηο πξνβιεπφκελεο ηηκέο, αλάινγα κε ηηο παξαδνρέο πνπ ιακβάλνληαη ππφςε. Υαξαθηεξηζηηθφ ηεο αβεβαηφηεηαο απηήο είλαη ην γεγνλφο φηη ζηα πξφζθαηα ζελάξηα πνπ δηακφξθσζε ην IPCC γηα ην 2100, πξνβιέπεηαη αχμεζε ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ 40% έσο 6-πιαζηαζκφ, κείσζε ζηε ζπκκεηνρή ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ζην παγθφζκην ελεξγεηαθφ κίγκα θαη αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ θαη ηεο ππξεληθήο ελέξγεηαο (καδί) θαηά 2-3 θνξέο. Παξ φια απηά, ην γεγνλφο φηη νη πξνβιέςεηο δπν ζεκαληηθψλ θνξέσλ ζρεδφλ ζπκπίπηνπλ δείρλεη φηη δελ απέρνπλ πνιχ απφ ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη φηη πξέπεη λα αλακέλνπκε ζεκαληηθή αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηεο γεο σο απνηέιεζκα ηεο ρξήζεο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ γηα ελεξγεηαθνχο ζθνπνχο θαη ησλ ζπλεπαγφκελσλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. ην ρήκα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ κειεηψλ κε ζέκα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ απφ επηζηήκνλεο ηνπ Hadley Center κε ρξήζε κνληέισλ ηνπ θιηκαηνινγηθνχ ζπζηήκαηνο (δπν δηαθνξεηηθέο παξαιιαγέο ηνπ ζπδεπγκέλνπ γεληθνχ κνληέινπ θπθινθνξίαο αηκφζθαηξαο-σθεαλψλ : HadCM2 θαη HadCM3). Θεσξήζεθε φηη νη κειινληηθέο εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζα αθνινπζήζνπλ ην ζελάξην IS92a ηνπ IPCC, ζχκθσλα κε ην νπνίν ε αηκνζθαηξηθή ζπγθέληξσζε ηνπ CO 2 ππεξδηπιαζηάδεηαη κέζα ζηνλ 21 ν αηψλα. Πξφθεηηαη γηα έλα ζελάξην εξγαζίαο πνπ πξνυπνζέηεη ήπηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε αιιά αλππαξμία κέηξσλ γηα ηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. τήμα Πξνβιεπόκελε αύμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο κέζα ζηα επόκελα 100 ρξόληα. (Πεγή: The Met Office Hadley Center for Climate Prediction and Research) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 40

41 2.8 Πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή Ζ ζνβαξφηεηα ηνπ θαηλνκέλνπ θαη ε έληαζε ησλ ζπλεπεηψλ ψζεζε ην AGGG (Advisory Group on Greenhouse Gases πκβνπιεπηηθή Οκάδα ζρεηηθά κε ηα Αέξηα ηνπ Θεξκνθεπίνπ) ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ λα ζέζεη «ζηφρνπο θαη δείθηεο» γηα ηελ θιηκαηηθή αιιαγή ην Οη δείθηεο απηνί νξηνζεηνχλ ηε ζπλνιηθή αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο ζηάζκεο ησλ σθεαλψλ κε βάζε ηε γλσζηή ζπκπεξηθνξά ησλ νηθνζπζηεκάησλ, δειαδή κε γλψκνλα ην επίπεδν αιιαγήο πνπ κπνξεί λα αληέμεη ε θχζε. Άλνδνο ηεο ζηάζκεο ησλ σθεαλψλ Μέγηζηνο ξπζκφο...: mm αλά δεθαεηία Μέγηζηε νιηθή άλνδνο..: 0,2-0,5 m πάλσ απφ ηε κέζε ζηάζκε ηνπ 1990 Ο θαηψηεξνο ξπζκφο αλφδνπ (20 mm αλά δεθαεηία) ζα επέηξεπε ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ νηθνζπζηεκάησλ πνπ αλακέλεηαη λα πιεγνχλ πεξηζζφηεξν απφ ηελ επεξρφκελε αιιαγή, φπσο νη θπζηθνί πγξφηνπνη θαη νη απνηθίεο θνξαιιηψλ, λα πξνζαξκνζηνχλ. Τπέξβαζε απηνχ ηνπ ξπζκνχ ζα πξνθαινχζε δεκηά ζηα νηθνζπζηήκαηα κε γνξγνχο ξπζκνχο. Μέζε παγθφζκηα ζεξκνθξαζία Μέγηζηνο ξπζκφο...: 0,1 C αλά δεθαεηία Μέγηζηε νιηθή αχμεζε..: 1,0 C χκθσλα κε ηελ Greenpeace, ελδερφκελε αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ίζε κε 2 C απνηειεί ην αλψηεξν φξην πάλσ απφ ην νπνίν αλακέλεηαη λα απμάλνληαη γξήγνξα νη αλεπαλφξζσηεο δεκηέο ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη λα αξζεί ε γξακκηθφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη γεληθά ηε ζρέζε αηηίαο-απνηειέζκαηνο. Οπφηε, ην φξην απηφ δελ πξέπεη νχηε θαλ λα πξνζεγγηζηεί. ε απάληεζε ησλ δπζκελψλ εμειίμεσλ πνπ πξνθχπηνπλ σο πηζαλέο ζπλέπεηεο ηεο επεξρφκελεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ζηε ζπλδηάζθεςε γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Ρίν ην 1992 ππφ ηελ αηγίδα ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, θπξηάξρεζε ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ςεθίζηεθε ε χκβαζε-πιαίζην γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή ε νπνία έζεζε ηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ ζπγθεληξψζεσλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ αηκφζθαηξα ζε επίπεδα ηέηνηα πνπ δελ ζα επεξεάδνπλ ηηο ηζνξξνπίεο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ειέγρεη ηα θιηκαηνινγηθά θαηλφκελα σο βαζηθφ ζηφρν γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ. Απηά ηα επίπεδα ζα πξέπεη λα πξνζεγγηζηνχλ κέζα ζε ρξνληθά πιαίζηα πνπ ζα επηηξέπνπλ ηε θπζηθή πξνζαξκνγή ησλ νηθνζπζηεκάησλ ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ελψ ζα εμαζθαιίδνπλ ηελ απξφζθνπηε παξαγσγή ηξνθήο θαη ηελ αδηάθνπε νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε βηψζηκν ηξφπν. Γηα λα επηηεπρζνχλ απηνί νη ζηφρνη, απαηηείηαη νξηνζέηεζε ηεο επηηξεπφκελεο αιιαγήο θαζψο θαη ηνπ ξπζκνχ κε ηνλ νπνίν ζπκβαίλεη. (UN, 1992) ρεηηθά κε ηελ αχμεζε ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO 2 ) ε δηεζλήο θνηλφηεηα ζπκθψλεζε (δηάζθεςε ηνπ Ρίν 1992, δηάζθεςε ηνπ Κηφην 1997, δηάζθεςε ηεο Υάγεο 2000) φηη απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε ε παγθφζκηα αληίδξαζε ζηε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 41

42 δηαθαηλφκελε θιηκαηηθή κεηαβνιή. Ο ζηφρνο πνπ έρεη ηεζεί απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε είλαη ε κείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απφ φιεο ηηο ρψξεο κέρξη ην Αλαιπηηθφηεξα, ζηε δηάζθεςε ηνπ Κηφην ην 1997, φπνπ ππνγξάθεθε ην νκψλπκν πξσηφθνιιν, ηίζεηαη γηα πξψηε θνξά εληαίνο αληηθεηκεληθφο ζηφρνο θαη νξηνζεηνχληαη επηκέξνπο εζληθνί πεξηνξηζκνί. Ζ παγθφζκηα θνηλφηεηα απνθαζίδεη λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά 5,2% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ 1990 έσο ην (UN 1997) Οη ζηφρνη κείσζεο πνηθίινπλ γηα θάζε ρψξα, ελψ θάπνηεο έρνπλ ην δηθαίσκα λα απμήζνπλ ηηο εθπνκπέο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε Διιάδα. εκαληηθφ ζηνηρείν πνπ πεξηιακβάλεηαη ζην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην είλαη ε πηνζέηεζε κεραληζκψλ ηεο αγνξάο θαη, εηδηθφηεξα, ε εκπνξεπκαηνπνίεζε ησλ εθπνκπψλ (emission trading), ε απφ θνηλνχ πινπνίεζε (joint implementation) θαη ν κεραληζκφο «θαζαξήο αλάπηπμεο» (clean development mechanism). Απηνί νη κεραληζκνί αλαγλσξίδνληαη σο ηα βαζηθά εξγαιεία πξνψζεζεο ησλ πξνο επίηεπμε ζηφρσλ θαη σο κέζνδνη εμηζνξξφπεζεο ησλ αληζνηήησλ ζηηο πνζφηεηεο εθπεκπφκελνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πνπ παξαηεξνχληαη κεηαμχ αλαπηπγκέλσλ θαη αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ. (UN, 1997) Δίλαη αδηακθηζβήηεην φηη ε απνδνηηθή ρξήζε ησλ απνζεκάησλ, νη θαζαξέο δηεξγαζίεο κεηαηξνπήο θαη ε έγθαηξε αλάπηπμε αλεμάληιεησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ, φπσο νη αλαλεψζηκεο πεγέο, απνηεινχλ πιένλ, κία απφ ηηο βαζηθέο ζηξαηεγηθέο γηα ηε βηψζηκε ελεξγεηαθή αλάπηπμε. Σα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα απνηεινχλ νπζηαζηηθνχο παξάγνληεο πνπ πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε θαηά ηε ράξαμε ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ησλ θξαηψλ. Δλψ παιαηφηεξα ε βαζηθή παξάκεηξνο ιήςεο ησλ απνθάζεσλ ήηαλ ε αζθάιεηα ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ, ζήκεξα ζα πξέπεη λα ιακβάλεηαη ζνβαξά ππφςε θαη ε πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε, ε νπνία κάιηζηα είλαη δηαζπλνξηαθνχ ραξαθηήξα. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο δηεζλείο ζπλδηαζθέςεηο ζρεηηθά κε ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο πνπ απεηινχλ ηελ βησζηκφηεηα θαη ηελ επξσζηία ησλ θνηλσληθψλ ζπλφισλ ησλ θξαηψλ κειψλ, αιιά θαη νιφθιεξεο ηεο αλζξσπφηεηαο, λνκνζεηνχλ πιαίζηα, ηα νπνία ζηνρεχνπλ ζηε ζηαδηαθή απνθαηάζηαζε ησλ ζπκβαηηθψλ κεζφδσλ θαπζίκνπ κε ηηο θαχζεηο ηνπ άλζξαθα, ή, άιισλ γαηαλζξάθσλ, ζε πην θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ κεζφδνπο παξαγσγήο ελέξγεηαο. Ζ πξάζηλε επαλάζηαζε, κέζσ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο βξίζθεηαη ζην πξνζθήλην, κε ζαθή λνκνζεηηθή ππνζηήξημε απφ ηηο εθάζηνηε θπβεξλήζεηο θαη ηνπο παγθφζκηνπο νξγαληζκνχο. 2.9 Θεζκηθό πιαίζην γηα ηηο ΑΠΔ Ζ αλάπηπμε θαη ε εθκεηάιιεπζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πνπ ππνθαζηζηνχλ ηηο θαζηεξσκέλεο ζπκβαηηθέο ελεξγεηαθέο πεγέο, πνιιέο απφ ηηο νπνίεο εμαληινχληαη ηαρχηαηα, απνηειεί βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο ησλ ηερλνινγηθά αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 42

43 Ζ εζληθή πνιηηηθή γηα ηηο ΑΠΔ πξνζδηνξίδεηαη θπξίσο απφ ηηο δεζκεχζεηο ηεο ρψξαο καο ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν πνπ αθνξνχλ ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ ξχπσλ θαη ηε κείσζε ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο. χκθσλα κε ηελ Οδεγία 2001/77 ΔΚ «Γηα ηελ πξναγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη από αλαλεώζηκεο πεγέο ζηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο», ε Διιάδα φθεηιε κέρξη ην 2010 λα θαιχπηεη ην 20,1% ηεο ζπλνιηθήο ειεθηξνπαξαγσγήο ηεο απφ ΑΠΔ, ζηφρνο εμαηξεηηθά θηιφδνμνο πνπ ήηαλ αδχλαηνλ λα επηηεπρζεί. Με βάζε ηελ Οδεγία, ηα θξάηε-κέιε θαινχληαη λα ιάβνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα (ηηκνινγηαθή πνιηηηθή, δηνηθεηηθέο δηαδηθαζίεο, δηεπθφιπλζε ζχλδεζεο ζην ειεθηξηθφ δίθηπν θ.ιπ.), κε ζθνπφ ηε αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. Σν θνηλνηηθφ ζεζκηθφ πιαίζην απνηειεί νπζηαζηηθά ηελ πινπνίεζε ησλ ζπκθσληψλ ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην (ζχκβαζε - πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο), βάζεη ησλ νπνίσλ νη αλεπηπγκέλεο ρψξεο νθείινπλ λα κεηψζνπλ ηνλ φγθν ησλ πεξηβαιινληηθψλ ξχπσλ πνπ εθπέκπνληαη ζηελ αηκφζθαηξα θαηά 5,2% (έρνληαο ζαλ βάζε ηα επίπεδα ηνπ 1990). Σν πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην πξνβιέπεη γηα ηελ Διιάδα, ζπγθξάηεζε ηνπ πνζνζηνχ αχμεζεο ηνπ CO 2 θαη ησλ άιισλ αεξίσλ πνπ επηηείλνπλ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζην +25% γηα ην έηνο 2010 ζε ζρέζε κε ην έηνο βάζεο 1990 γηα ην CO 2 θαη 1995 γηα νξηζκέλα άιια αέξηα (Ν. 3017/2002 «Κύξσζε ηνπ Πξσηνθόιινπ ηνπ Κηόην ζηε ύκβαζε-πιαίζην ησλ Ηλσκέλσλ Δζλώλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο», ΦΔΚ Α-117). Με βάζε ηα αλσηέξσ, νη απαηηήζεηο ζε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ ΑΠΔ γηα ην 2010 πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη ηεο ρψξαο καο, ήηαλ νη αθφινπζεο : Απαηηήζεηο ζε Δγθαηεζηεκέλε ηζρύ ην 2010 ζε MW Παξαγσγή ελέξγεηαο ην 2010 ζε δηο kwh Πνζνζηηαία ζπκκεηνρή αλά ηύπν ΑΠΔ ην 2010 Αηνιηθά πάξθα ,09 10,42 Μηθξά πδξνειεθηξηθά Μεγάια πδξνειεθηξηθά 364 1,09 1, ,58 6,74 Βηνκάδα 103 0,81 1,19 Γεσζεξκία 12 0,09 0,13 Φσηνβνιηατθά 18 0,02 0,03 ύλνια ,67 20,10 Πίνακας Απαηηνύκελεο εγθαηαζηάζεηο ΑΠΔ γηα επίηεπμε ζηόρνπ ηε ζπλέρεηα ππήξμε κηθξή αλαζεψξεζε ησλ ζηφρσλ ηνπ 2010 (αχμεζε ζηα MW γηα ηα αηνιηθά θαη ζηα 200 MW γηα ηα θσηνβνιηατθά), αιιά ε επίηεπμε ηνπο ήηαλ αδχλαηε. Σν 2009 ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 2009/28/ΔΚ γηα ηηο ΑΠΔ, ηέζεθαλ λένη ζηφρνη γηα ηε δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ κέρξη ην 2020 (λνκηθά δεζκεπηηθνί θαη γλσζηνί σο ) ζε πνζνζηφ 20% επί ηεο ηειηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο, κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ θαηά 20% ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ 1990 θαη 20% Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 43

44 εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ δεκηνπξγήζεθε έλα πεξηβάιινλ ηδηαίηεξα επλντθφ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ, πνπ πεξηιακβάλεη ελίζρπζε ησλ επελδχζεσλ ΑΠΔ, πςειέο ηηκέο αγνξάο ειεθηξηζκνχ απφ ηε ΓΔΖ, δεκηνπξγία ππνδνκψλ γηα ζχλδεζε ζην δίθηπν θαη απινπνίεζε ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ δηαδηθαζηψλ. ηε ζπλέρεηα ζα αλαθεξζνχκε εθηελψο ζην λνκνζεηηθφ πιαίζην πνπ ηζρχεη ηελ παξνχζα ζηηγκή ζηελ Διιάδα φζνλ αθνξά ζηελ πξνψζεζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Α.Π.Δ. Απαξρή ηεο εηζφδνπ ησλ ΑΠΔ ζηε ρψξα απνηέιεζε ν Ν. 1559/1985 «Ρύζκηζε ζεκάησλ ελαιιαθηηθώλ κνξθώλ ελέξγεηαο θαη εηδηθώλ ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο από ζπκβαηηθά θαύζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ Α 135/85) φηαλ δφζεθε ε δπλαηφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ Γήκνπο ή άιιεο εθηφο ΓΔΖ Γεκφζηεο Δπηρεηξήζεηο, κε ππνρξέσζε ηελ πψιεζε ηεο ζηε ΓΔΖ ή ηελ ηδηνθαηαλάισζε ηεο απφ ηνλ παξαγσγφ. ηα πιαίζηα ηνπ Νφκνπ απηνχ ε ΓΔΖ πξσηνπνξνχζα εγθαηέζηεζε 24 MW, ελψ νη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο πεξηνξίζηεθαλ ζην ειάρηζην επίπεδν ησλ 3 MW κέρξη ην 1995 θαη ν ηδησηηθφο ηνκέαο παξέκεηλε εθηφο ζθελήο. Παξά ην κηθξφ απνηέιεζκα ε πξνζπάζεηα έδεημε ηηο δπλαηφηεηεο θαη αδπλακίεο ηνπ ηνκέα θαη εηδηθφηεξα νη αξρηθέο αζηνρίεο πξνεηνίκαζαλ ην δξφκν γηα κεηαγελέζηεξεο σξηκφηεξεο βειηηψζεηο. O N. 2244/1994 «Ρύζκηζε ζεκάησλ ειεθηξνπαξαγσγήο από αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο θαη από ζπκβαηηθά θαύζηκα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ Α 168) ζηα ίρλε ηνπ ηφηε ηζρχνληνο γεξκαληθνχ Νφκνπ απνηέιεζε ηελ απαξρή γηα ηελ νπζηαζηηθή αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. Ο λφκνο θαζφξηζε ζηαζεξέο ηηκέο πψιεζεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ζε επίπεδα ίζν κε ην 90% ηνπ γεληθνχ ηηκνινγίνπ ζηε κέζε ηάζε θαη ππνρξέσζε ηεο ΓΔΖ γηα αγνξά ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο. Γηα ηε ρξέσζε ηνπ ζθέινπο ηζρχνο πξνβιέθηεθε θιηκαθσηή απνδεκίσζε αλάινγα κε ην είδνο ηνπ ζηαζκνχ αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο κε ηελ έλλνηα ηεο ρξνληθήο δηαζεζηκφηεηαο ηνπ. Υνλδξηθά κπνξεί λα ιερζεί φηη ην ζθέινο ηζρχνο πξνζαπμάλεη ηελ ηηκή ελέξγεηαο θαηά κηθξφ πνζνζηφ ηάμεο 6,5% κε ζπλέπεηα ζήκεξα ε ηηκή απηή λα αληηζηνηρεί ζε 0,06868 επξψ/kwh. ην κε δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα ε ηηκνιφγεζε βαζίδεηαη ζην 90% ηεο ηηκήο ηεο νηθηαθήο θηινβαηψξαο (ρακειή ηάζε) θαη αληηζηνηρεί ζε επξψ/kwh ελψ δελ πξνβιέπεηαη απνδεκίσζε ηνπ ζθέινπο ηζρχνο. Γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο έρεη εθδνζεί ε Απφθαζε 21475/4707/1998 πεξί Καλνληζκνχ Οξζνινγηθήο Υξήζεο θαη Δμνηθνλφκεζεο Δλέξγεηαο (Κ.Ο.Υ.Δ.Δ.). Ζ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη εθδψζεη ηελ «Πξάζηλε Βίβιν» γηα ηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θαη ηε ζηξαηεγηθή ησλ ελεξγεηαθψλ απνζεκάησλ, θαζψο θαη ηε «Λεπθή Βίβιν» γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ο Ν. 2773/1999 γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο δηαηήξεζε ην επλντθφ ηηκνινγηαθφ θαζεζηψο ησλ ΑΠΔ δίλνληαο έκθαζε θαη ζην ζέκα ηεο πξνηεξαηφηεηαο πξφζβαζεο ζην δίθηπν θαη εηζήγαγε δχν λένπο ζεζκνχο πνπ ζπκβάινπλ ζηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο, ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο Δλέξγεηαο (ΡΑΔ) θαη ηνπ Γηαρεηξηζηή ηνπ Γηθηχνπ (ΓΔΜΖΔ Α.Δ.). Πάλησο επέβαιε ηέινο 2%, κε ακθίβνιν ηνλ αληαπνδνηηθφ ραξαθηήξα, επί ησλ πσιήζεσλ αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο ππέξ ησλ νηθείσλ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 44

45 νξγαληζκψλ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Ο παξφλ λφκνο ζέηεη ηνπο θαλφλεο γηα ηελ απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα θαη πξνβιέπεη κε εηδηθή δηάηαμε, φηη ν Γηαρεηξηζηήο ηνπ πζηήκαηνο Μεηαθνξάο Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο ππνρξενχηαη λα δίλεη πξνηεξαηφηεηα ζηελ αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ. H Ρπζκηζηηθή Αξρή Δλέξγεηαο (ΡΑΔ) είλαη αλεμάξηεηε δηνηθεηηθή αξρή επηθνξηηζκέλε κε ηελ παξαθνινχζεζε θαη ηνλ έιεγρν ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο ελέξγεηαο, ηε δηαηχπσζε εηζεγήζεσλ γηα ηελ ηήξεζε ησλ θαλφλσλ ηνπ αληαγσληζκνχ, ηελ αδεηνδφηεζε εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ, ηελ παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο πινπνίεζεο ησλ έξγσλ ΑΠΔ θαη ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ζπλφινπ ησλ αηηήζεσλ (κε ηελ ηερληθή ππνζηήξημε ηνπ Κέληξνπ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο - ΚΑΠΔ). Ο Γηαρεηξηζηήο ηνπ πζηήκαηνο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (ΓΔΜΖΔ Α.Δ.) είλαη επηθνξηηζκέλνο κε ηε ιεηηνπξγία, εθκεηάιιεπζε, ζπληήξεζε θαη αλάπηπμε ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξάο ζε φιε ηε ρψξα, θαζψο θαη ησλ δηαζπλδέζεσλ ηνπ κε άιια δίθηπα ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ν εθνδηαζκφο ηεο ρψξαο κε ειεθηξηθή ελέξγεηα κε επαξθή, αζθαιή, νηθνλνκηθά απνδνηηθφ θαη αμηφπηζην ηξφπν. Απφ ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2002, ε ΓΔΜΖΔ Α.Δ.), αλέιαβε ηελ εκπνξηθή δηαρείξηζε ησλ κνλάδσλ ΑΠΔ ηνπ δηαζπλδεδεκέλνπ ζπζηήκαηνο ηεο ρψξαο. ηα κε δηαζπλδεδεκέλα λεζησηηθά ζπζηήκαηα, θαζήθνληα δηαρεηξηζηή δηθηχνπ αζθεί ε ΓΔΖ. Δπίζεο, ν λφκνο απηφο επαλαθέξεη ηελ άδεηα ίδξπζεο ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε ηε κνξθή ηεο άδεηαο παξαγσγήο ελέξγεηαο πνπ εθδίδεηαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Αλάπηπμεο, κεηά απφ γλσκάηεπζεο ηεο Ρπζκηζηηθήο Αξρήο Δλέξγεηαο (ΡΑΔ). Σν ίδην λνκηθφ πιαίζην (Ν.2244/94 Ν.2773/99) αθνξά θαη ζηε πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ θαη Θεξκφηεηαο (ΖΘ). Σν απμαλφκελν επελδπηηθφ ελδηαθέξνλ γηα εγθαηαζηάζεηο αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο ηεο ρψξεο φπσο ε Αλαηνιηθή Κξήηε 1, ε Νφηηα Δχβνηα θαη ε Λαθσλία πνπ εκθαλίδνπλ ηδηαίηεξα επλντθφ αηνιηθφ δπλακηθφ πξνθάιεζε έληνλεο αληηδξάζεηο ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Αθεηέξνπ ε έιιεηςε δηαηάμεσλ πνπ λα πξνλννχλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε ζε δάζε θαη δαζηθέο εθηάζεηο έζεζε ζε δνθηκαζία ην θαζεζηψο αδεηνδφηεζεο αθνχ ην άξζξν 24 ηνπ πληάγκαηνο ηεο Διιάδνο επηβάιιεη απζηεξνχο πεξηνξηζκνχο κε ζπλέπεηα καθξνχο δηθαζηηθνχο αγψλεο ζην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο πνπ κπνξεί λα απνζαξξχλνπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο ζνβαξνχο επελδπηέο. Ο Ν. 2941/2001 «Απινπνίεζε δηαδηθαζηώλ ίδξπζεο εηαηξεηώλ, αδεηνδόηεζε; Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο, ξύζκηζε ζεκάησλ ηεο Α.Δ. 'ΔΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΤΠΗΓΔΙΑ' θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ Α 201) φρη κφλν θάιπςε νξηζκέλα θελά ηνπ λνκνζεηηθνχ ηζηνχ αιιά επηρείξεζε βαζεηά ηνκή ζηηο εζηίεο παζνγέλεηαο ηνπ αδεηνδνηηθνχ θαζεζηψηνο. Οξηζκέλνη απφ ηνπο θχξηνπο άμνλεο απηνχ ηνπ λφκνπ είλαη : 1 Ζ Κξήηε απνηειεί παξάδεηγκα επξείαο δηείζδπζεο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο αθνχ θαιχπηεη απφ απηήλ ηνπιάρηζηνλ 11% ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ηεο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 45

46 Οη εμαηξέζεηο πνπ ηζρχνπλ γηα κεγάια έξγα ππνδνκήο γηα ηελ εληφο δαζψλ θαη δαζηθψλ εθηάζεσλ εγθαηάζηαζε κεγάισλ έξγσλ ππνδνκήο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο επεθηείλνληαη θαη ζηηο ΑΠΔ. Γηα ηελ εγθαηάζηαζε ειηαθψλ ζηαζκψλ θαη αηνιηθψλ πάξθσλ δελ απαηηείηαη έθδνζε άδεηαο νηθνδνκήο κε εμαίξεζε ηα έξγα πνιηηηθνχ κεραληθνχ. Έξγα ζχλδεζεο ζηαζκψλ ειεθηξνπαξαγσγήο κε ρξήζε ΑΠΔ κε ην δηαζπλδεδεκέλν χζηεκα ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαη ηα δίθηπα απηφλνκσλ λεζησηηθψλ πεξηνρψλ κπνξεί λα θαηαζθεπάδνληαη απφ νπνηνλδήπνηε ελδηαθεξφκελν επελδπηή ζχκθσλα κε πξνδηαγξαθέο παξερφκελεο απφ ην Γηαρεηξηζηή ηνπ πζηήκαηνο θαη ησλ Γηθηχσλ. Σα έξγα αλαλεψζηκεο ειεθηξνπαξαγσγήο πεξηιακβαλνκέλσλ ζπλδεηηθψλ δηθηχσλ, ππνζηαζκψλ θαη ππνδνκήο ελ γέλεη ζεσξνχληαη έξγα δεκφζηαο σθέιεηαο αλεμάξηεηα απφ ην θνξέα πινπνίεζεο ηνπο θαη σο εθ ηνχηνπ είλαη δπλαηή ε αλαγθαζηηθή απαιινηξίσζε αθηλήησλ ή ε ζχζηαζε εκπξαγκάησλ δηθαησκάησλ. Παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα έθδνζεο θνηλήο ππνπξγηθήο απφθαζεο κε ηελ νπνία θαζνξίδνληαη επλντθφηεξνη φξνη δνκήζεσο εθηφο ζρεδίνπ πφιεσλ ζε ζρέζε κε ηα γεληθψο θξαηνχληα. Οη αξκφδηεο γηα ηελ έθδνζε αδεηψλ εγθαηάζηαζεο θαη ιεηηνπξγίαο Γηεπζχλζεηο ρεδηαζκνχ θαη Αλάπηπμεο ησλ νηθείσλ Πεξηθεξεηψλ δξψζεο θαηά κηα έλλνηα ζηελ αξρή ηνπ one-stop shop ζπληνλίδνπλ ζε θάπνην βαζκφ ηελ πεξηβαιινληηθή αδεηνδφηεζε ζηελ νπνία εκπιέθεηαη πιεζψξα δεκνζίσλ ππεξεζηψλ θαη άιισλ θνξέσλ. Με ην Ν. 3017/2002 «Κύξσζε ηνπ Πξσηνθόιινπ ηνπ Κηόην ζηε ύκβαζε-πιαίζην ησλ Ηλσκέλσλ Δζλώλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο» (ΦΔΚ Α 117) ε Διιεληθή Βνπιή επηζεκνπνίεζε ηε δέζκεπζε ηεο ρψξαο γηα δξάζεηο αληηζηξαηεπφκελεο ηελ ηάζε επηδείλσζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Ο Ν. 3175/2003 "Αμηνπνίεζε ηνπ γεσζεξκηθνύ δπλακηθνύ, ηειεζέξκαλζε θαη άιιεο δηαηάμεηο" (ΦΔΚ Α 207) θαζηεξψλεη γηα πξψηε θνξά ζπλεθηηθφ ζχλνιν θαλφλσλ γηα ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. Σν λέν πιαίζην είλαη ζπκβαηφ κε ην θνηλνηηθφ δίθαην πνπ ζεσξεί φηη ε γεσζεξκία απνηειεί κνξθή αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο πνπ ζπλεηζθέξεη ζηε βηψζηκε αλάπηπμε. Ο Ν. 3175/2003 θηλείηαη ζε θαηεχζπλζε απνθιίλνπζα απφ ηνλ απφ καθξνχ εδξαησκέλν ραξαθηήξα ηεο γεσζεξκίαο σο νξπθηνχ ππαγφκελνπ ζηηο κάιινλ απζηεξέο ξπζκίζεηο ηνπ Ν.Γ. 210/1973 "Πεξί Μεηαιιεπηηθνύ Κώδηθνο" (ΦΔΚ Α 277). πλνπηηθά, θάζε γεσζεξκηθφ πεδίν αληηκεησπίδεηαη σο εληαίν θνίηαζκα-πεγή ψζηε λα απνθεχγεηαη ν θαηαθεξκαηηζκφο πνπ πξνέθππηε απφ ηηο επί κέξνπο κηζζσηηθέο εθρσξήζεηο. Γεκηνπξγείηαη ζπγθεθξηκέλε δηαγσληζηηθή δηαδηθαζία γηα φιν ην θάζκα ησλ πξντφλησλ, ππνπξντφλησλ θαη παξαπξντφλησλ. Σν απνιήςηκν δπλακηθφ ησλ δχν πιήξσο εξεπλεκέλσλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ πςειήο ελζαιπίαο γηα ειεθηξνπαξαγσγηθνχο ζθνπνχο αλέξρεηαη ζε 170 MW e ελψ ην πηζαλφ δπλακηθφ νιφθιεξεο ηεο ρψξαο ππεξβαίλεη ηα 500 MW e. Πάλησο, ν θχξηνο ζθνπφο ηνπ λένπ λφκνπ ήηαλ ε αλαζεψξεζε ηνπ Ν. 2773/1999 πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηεί ε βξαδχηεηα πνπ ζεκεηψλεηαη ζηε δηαδηθαζία απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο ειεθηξηζκνχ θπξίσο εμαηηίαο ηεο δεζπφδνπζαο ζέζεο ηεο ΓΔΖ Α.Δ. Ζ αλαζεψξεζε απηή είλαη επίζεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 46

47 αλαγθαία γηα λα αληηθαηνπηξηζηνχλ ηξνπνπνηήζεηο πνπ πξνκελχνληαη απφ ηελ Οδεγία 2003/54/ΔΚ ζρεηηθά κε ηνπο θνηλνύο θαλόλεο γηα ηελ εζσηεξηθή αγνξά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηελ θαηάξγεζε ηεο Οδεγίαο 96/92/ΔΚ (OJ L176/ ). ην ρψξν ησλ ΑΠΔ ν Ν. 3175/2003 επαλαιακβάλεη ηνλ νξηζκφ ηνπ άξζξνπ 2 ηεο Οδεγίαο 2001/77/ΔΚ ζρεηηθά κε ηηο πβξηδηθέο εγθαηαζηάζεηο πξνθεηκέλνπ λα αξζεί ε ππάξρνπζα αζάθεηα ζρεηηθά κε ηελ πξαγκαηηθή θαηάηαμε ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ απηά ηα ζπζηήκαηα. Με ηνλ ηξφπν απηφ, απνιακβάλνπλ ην επλντθφ ηηκνινγηαθφ θαζεζηψο φπσο θαη νη άιιεο κνξθέο ΑΠΔ αλ θαη ζην κε δηαζπλδεδεκέλν ζχζηεκα δελ εμαηξνχληαη απφ δηαγσληζηηθή δηαδηθαζία πνπ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηε ρνξήγεζε άδεηαο παξαγσγήο. Με ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε ΚΤΑ 1726/2003 «Γηαδηθαζία πξνθαηαξθηηθήο εθηίκεζεο θαη αμηνιόγεζεο, έγθξηζεο πεξηβαιινληηθώλ όξσλ, θαζώο θαη έγθξηζεο επέκβαζεο ή παξαρώξεζεο δάζνπο ή δαζηθήο έθηαζεο ζηα πιαίζηα ηεο έθδνζεο άδεηαο εγθαηάζηαζεο ζηαζκώλ ειεθηξνπαξαγσγήο, από Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο» (ΦΔΚ Β' 552): Με ηελ απφθαζε απηή πεξηνξίζζεθαλ νη γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ν αξηζκφο ησλ γλσκνδνηνχλησλ θνξέσλ γηα ηελ εγθαηάζηαζε κνλάδσλ ΑΠΔ. Ηδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε ςήθηζε ηνπ Ν.3468/2006 «Παξαγσγή Ηιεθηξηθήο Δλέξγεηαο από Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο θαη πκπαξαγσγή Ηιεθηξηζκνύ θαη Θεξκόηεηαο Τςειήο Απόδνζεο (ΗΘΤΑ) θαη ινηπέο δηαηάμεηο». Ο ζηφρνο ηνπ λφκνπ απηνχ είλαη ε ζέζπηζε ζεκειησδψλ αξρψλ θαη ε ζεζκνζέηεζε ζχγρξνλσλ νξγάλσλ, δηαδηθαζηψλ θαη κέζσλ άζθεζεο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο, πνπ πξνσζνχλ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη κνλάδεο ΖΘΤΑ. ην πξψην ζθέινο ην λφκνπ επηδηψθεηαη ε απινπνίεζε θαη επηηάρπλζε ησλ δηαδηθαζηψλ αδεηνδφηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ θαη κνλάδεο ΖΘΤΑ. Σν δεχηεξν ζθέινο ηνπ λφκνπ είλαη ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιείν ππνζηήξημεο ΑΠΔ θαη ηεο ΖΘΤΑ, κέζσ εγγπεκέλσλ ηηκψλ αγνξάο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηηο ηερλνινγίεο απηέο. Δπίζεο, κε ηελ ςήθηζε ηνπ Ν.3438/06, ζπλερίδεηαη ν ελεξγεηαθφο ζρεδηαζκφο ηεο ρψξαο κε ηε ζχζηαζε ηνπ πκβνπιίνπ Δζληθήο Δλεξγεηαθήο ηξαηεγηθήο (.Δ.Δ..), σο γλσκνδνηηθφ φξγαλν γηα ηε ράξαμε κηαο καθξνρξφληαο ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο. Παξάιιεια, ην «Δηδηθό Πιαίζην Υσξνηαμηθνύ ρεδηαζκνύ θαη Αεηθόξνπ Αλάπηπμεο γηα ηηο Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο» (ΦΔΚ Β 2464/ ), έρεη σο ζηφρν ηε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ ρσξνζέηεζεο ησλ έξγσλ ΑΠΔ, πνπ ζα επηηξέπνπλ αθελφο ηε δεκηνπξγία βηψζηκσλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ θαη αθεηέξνπ ηελ αξκνληθή έληαμή ηνπο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ. Αθφκα, πξνβιέπεη ηε δεκηνπξγία ελφο απνηειεζκαηηθνχ κεραληζκνχ ρσξνζέηεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ ψζηε λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη ησλ εζληθψλ θαη επξσπατθψλ πνιηηηθψλ. Αλαιπηηθφηεξα, ην «Δηδηθό ρσξνηαμηθό πιαίζην γηα ηηο Αλαλεώζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο», ην νπνίν παξνπζηάζζεθε απφ ην ΤΠΔΥΧΓΔ ηελ 1ε Φεβξνπαξίνπ 2007, είρε ζαλ θχξην ζηφρν πνιιψλ επελδπηηθψλ ζρεδίσλ ΑΠΔ πνπ παξέκελαλ ζηάζηκα ιφγσ αξλεηηθψλ απνθάζεσλ ηνπ πκβνπιίνπ Δπηθξαηείαο. Σν Δηδηθφ Πιαίζην γηα ηηο ΑΠΔ απνηειείηαη απφ 28 άξζξα, ηα νπνία θαζνξίδνπλ ηηο θαηεπζχλζεηο θαη ηα θξηηήξηα γηα ηε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 47

48 ρσξνζέηεζε ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ησλ Μηθξψλ Τδξνειεθηξηθψλ Έξγσλ θαη ησλ ινηπψλ θαηεγνξηψλ έξγσλ ΑΠΔ (εγθαηαζηάζεηο εθκεηάιιεπζεο ειηαθήο ελέξγεηαο, ελέξγεηαο απφ βηνκάδα ή βηναέξην θαη γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο) θαη πξνζδηνξίδεηαη ε «θέξνπζα ηθαλφηεηα» θάζε πεξηνρήο (κέγηζηε δπλαηφηεηα ρσξνζέηεζεο εγθαηαζηάζεσλ ΑΠΔ). Ηδηαίηεξε βαξχηεηα δίλεηαη ζηελ αηνιηθή ελέξγεηα ιφγσ ηεο ζεκαζίαο ηεο γηα ηε ρψξα θαη ησλ αληηδξάζεσλ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηελ εγθαηάζηαζε αηνιηθψλ πάξθσλ. Λακβάλνληαο ππφςε ην αηνιηθφ δπλακηθφ θαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θάζε πεξηνρήο γίλεηαη δηάθξηζε ζε 4 θαηεγνξίεο αηνιηθήο πξνηεξαηφηεηαο ζηε ρψξα πνπ είλαη : α) ε Ζπεηξσηηθή ρψξα θαη ε Δχβνηα, β) ε Αηηηθή, γ) ηα Καηνηθεκέλα Νεζηά Ηνλίνπ, Αηγαίνπ θαη ε Κξήηε, δ) ν Τπεξάθηηνο ζαιάζζηνο ρψξνο θαη νη αθαηνίθεηεο λεζίδεο. α. Ζπεηξσηηθή ρώξα θαη Δύβνηα : Xσξνζεηνχληαη δχν θαηεγνξίεο πεξηνρψλ, νη Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο (ΠΑΠ) θαη νη Πεξηνρέο Αηνιηθήο Καηαιιειφηεηαο (ΠΑΚ). Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηφηεηαο είλαη νη πεξηνρέο ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο πνπ δηαζέηνπλ ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα(χπαξμε εθκεηαιιεχζηκνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ, απμεκέλε δήηεζε εγθαηάζηαζεο αλεκνγελλεηξηψλ, θιπ) θαη πξνζθέξνληαη γηα ειεγρφκελε ζπγθέληξσζε ησλ αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. ηηο πεξηνρέο απηέο ε «θέξνπζα ηθαλφηεηα», πξνζδηνξίδεηαη σο εμήο: ηε Βφξεην Διιάδα (λνκνί Έβξνπ θαη Ρνδφπεο), πξνβιέπεηαη φηη κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ 480 ηππηθέο αλεκνγελλήηξηεο ζπλνιηθήο ηζρχνο 960 MW. («Σππηθή αλεκνγελλήηξηα» είλαη απηή πνπ έρεη δηάκεηξν θηεξσηήο 85 κ. θαη παξάγεη ηζρχ 2 MW). ηελ θεληξηθή Διιάδα (λνκνί Καξδίηζαο, Αηησιναθαξλαλίαο, Δπξπηαλίαο, Φσθίδαο, Φζηψηηδαο, Βνησηίαο, θαη Δχβνηαο), πξνβιέπεηαη φηη κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ 1619 ηππηθέο αλεκνγελλήηξηεο ηζρχνο MW. ηελ Πεινπφλλεζν (λνκνί Λαθσλίαο θαη Αξθαδίαο), ζηελ νπνία πξνβιέπεηαη φηη κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ 438 ηππηθέο αλεκνγελλήηξηεο δειαδή 876 ΜW. Πεξηνρέο Αηνιηθήο Καηαιιειφηεηαο είλαη νη επηκέξνπο πεξηνρέο ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο θαζψο θαη κεκνλσκέλεο ζέζεηο, νη νπνίεο δελ εκπίπηνπλ ζε ΠΑΠ αιιά δηαζέηνπλ ηθαλνπνηεηηθφ εθκεηαιιεχζηκν αηνιηθφ δπλακηθφ, θαη πξνζθέξνληαη γηα ηε ρσξνζέηεζε αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Γη απηέο ηηο θαηεγνξίεο πεξηνρψλ, θαζνξίδνληαη θξηηήξηα ρσξνζέηεζεο, φπσο απνζηάζεηο απφ νηθηζκνχο, παξαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο, αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ θιπ. (π.ρ. 3 ρικ απφ κλεκεία παγθφζκηαο θιεξνλνκηάο, 500 κ. απφ πνιηηηζηηθά κλεκεία θαη 1500 κ. απφ παξαδνζηαθνχο νηθηζκνχο). β. Αηηηθή : Aληηκεησπίδεηαη ζαλ ηδηαίηεξε θαηεγνξία ιφγσ ηνπ κεηξνπνιηηηθνχ ραξαθηήξα ηεο (πςεινί δείθηεο «αζηηθφηεηαο», απμεκέλεο εληάζεηο θαη ζπγθξνχζεηο ρξήζεσλ γεο). Γηα ηελ πεξηνρή απηή, πξνζδηνξίδνληαη επξχηεξεο δψλεο ππνδνρήο θαη θξηηήξηα ρσξνζέηεζεο αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Πξνβιέπεηαη φηη κπνξνχλ λα εγθαηαζηαζνχλ 50 ηππηθέο αλεκνγελλήηξηεο ηζρχνο 100 MW. γ. Καηνηθεκέλα Νεζηά Ηνλίνπ, Αηγαίνπ θαη Κξήηε : Παξά ην ηδηαίηεξα πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ ηνπο (14310 MW) ηίζεληαη πνιχ απζηεξφηεξνη πεξηνξηζκνί κε απνηέιεζκα ε θέξνπζα ηθαλφηεηα ηνπο λα πξνζδηνξίδεηαη ζην κηζφ ησλ ΠΑΠ ηεο επεηξσηηθήο ρψξαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 48

49 Οη ιφγνη ησλ πεξηνξηζκψλ απηψλ είλαη ε κηθξή έθηαζε, ν έληνλνο ηνπξηζηηθφο πξνζαλαηνιηζκφο, ην αμηφινγν θπζηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ, θιπ. δ. Τπεξάθηηνο ζαιάζζηνο ρώξνο θαη ηηο αθαηνίθεηεο λεζίδεο : Αληηκεησπίδνληαη ζαλ ηδηαίηεξε θαηεγνξία ιφγσ ηεο εηδηθήο γεσκνξθνινγίαο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο. Γη απηφ θαζνξίδνληαη θαη εηδηθά θξηηήξηα ρσξνζέηεζεο π.ρ. ζε ζρέζε κε ηε λαπζηπινΐα, κε ηνλ ηξφπν εγθαηάζηαζεο ζην ζαιάζζην ρψξν θ.α. τήμα Πεξηνρέο Αηνιηθήο Πξνηεξαηόηεηαο. χκθσλα κε ην Ν.3851/2010 (ΦΔΚ 85/Α/ ) «Δπηηάρπλζε ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο γηα ηελ αληηκεηώπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο θαη άιιεο δηαηάμεηο ζε ζέκαηα αξκνδηόηεηαο ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο», ε πξνζηαζία ηνπ θιίκαηνο, κέζσ ηεο πξνψζεζεο ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ, απνηειεί πεξηβαιινληηθή θαη ελεξγεηαθή πξνηεξαηφηεηα πςίζηεο ζεκαζίαο γηα ηε ρψξα. Οη εζληθνί ζηφρνη γηα ηηο ΑΠΔ, κε βάζε ηελ Οδεγία 2009/28/ΔΚ (ΔΔL, 140/2009), θαζνξίδνληαη κέρξη ην έηνο 2020 σο εμήο : α) πκκεηνρή ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζε πνζνζηφ 20%. β) πκκεηνρή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 40%. γ) πκκεηνρή ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο γηα ζέξκαλζε θαη ςχμε ζε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 20%. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 49

50 δ) πκκεηνρή ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ΑΠΔ ζηελ ηειηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο ζηηο κεηαθνξέο ζε πνζνζηφ ηνπιάρηζηνλ 10%. Ζ Τπνπξγφο Πεξηβάιινληνο, Δλέξγεηαο θαη Κιηκαηηθήο Αιιαγήο εμέδσζε ζρεηηθή Απφθαζε κε ζέκα : «Απόθαζε γηα ηελ επηδησθόκελε αλαινγία εγθαηεζηεκέλεο ηζρύνο θαη ηελ θαηαλνκή ηεο ζηνλ ρξόλν κεηαμύ ησλ δηαθόξσλ ηερλνινγηώλ Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο». Ζ επηδησθφκελε ινηπφλ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο αλά ηερλνινγία Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο θαη θαηεγνξία παξαγσγνχ θαη ε θαηαλνκή ηεο ζηνλ ρξφλν θαζνξίδνληαη ζηνλ αθφινπζν πίλαθα, κε ρξνληθφ νξίδνληα ηα έηε 2014 θαη 2020 : Τδξνειεθηξηθά Μηθξά (0-15MW) Μεγάια (>15MW) Γεσζεξκία Φσηνβνιηατθά Δγθαηαζηάζεηο από επαγγεικαηίεο αγξόηεο ηεο πεξίπησζεο (β) ηεο παξ.6 ηνπ άξζξνπ.15 ηνπ λ.3851/2010 Δγθαηαζηάζεηο ζε θηίξηα θαη ζηέγαζηξα ηεο πεξίπησζεο (α) ηεο παξ.6 ηνπ αξζ.15 ηνπ λ.3851/ Λνηπέο Δγθαηαζηάζεηο Ζιηνζεξκηθά Αηνιηθά (πεξηιακβαλνκέλσλ ζαιάζζησλ) Βηνκάδα Πίνακας Όξηα εγθαηεζηεκέλε ηζρύο (MW) αλά ηερλνινγία ΑΠΔ θαη θαηεγνξία παξαγσγνύ. Σέινο, κε πξφζθαηε ηξνπνπνίεζε ηεο 12323/ΓΓ175/09 Τπνπξγηθή Απφθαζε (ΦΔΚ Β 1079/ ), κε ηελ νπνία θαζνξίζηεθε ην Δηδηθφ Πξφγξακκα αλάπηπμεο Φσηνβνιηατθψλ πζηεκάησλ κέρξη 10kWp, ζε θηηξηαθέο εγθαηαζηάζεηο, επηηξέπεηαη πιένλ ε εγθαηάζηαζε θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζε ζηέγαζηξα βεξαληψλ, πξνζφςεσλ θαη ζθηάζηξσλ, θαζψο επίζεο θαη ζε βνεζεηηθνχο ρψξνπο θηηξίσλ, φπσο απνζήθεο θαη ρψξνπο ζηάζκεπζεο. Σν πξφγξακκα αθνξά φιε ηελ Δπηθξάηεηα. Χο κέγηζηε ηζρχο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ αλά εγθαηάζηαζε ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο νξίδεηαη, γηα ηελ επεηξσηηθή ρψξα, ηα Γηαζπλδεδεκέλα κε ην χζηεκα λεζηά θαη ηελ Κξήηε ηα 10kWp θαη γηα ηα ινηπά Με Γηαζπλδεδεκέλα λεζηά ηα 5kWp. Λφγσ ηνπ ζχλζεηνπ ραξαθηήξα ησλ επελδχζεσλ ΑΠΔ θαη ησλ πνιιαπιψλ παξακέηξσλ πνπ ππεηζέξρνληαη ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηνπο (πεξηβαιινληηθνί, θνηλσληθννηθνλνκηθνί, ρσξνηαμηθνί, ηερληθνί-ηερλνινγηθνί, θι.π.) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 50

51 δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε κηαο εμαηξεηηθά πνιχπινθεο δηαδηθαζίαο αδεηνδφηεζεο. Απηφ φκσο νδήγεζε ζηε ζηαδηαθή θαζηέξσζε κηαο ηδηαίηεξα γξαθεηνθξαηηθήο δηαδηθαζίαο, φπνπ εκπιέθνληαλ πνιινί ελδηάκεζνη θνξείο νη γλσκνδνηήζεηο ησλ νπνίσλ ήηαλ ζπρλά αληηθαηηθέο, κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηηο ζεκαληηθέο θαζπζηεξήζεηο ή αθφκε θαη ηελ αλαζηνιή πινπνίεζεο ησλ έξγσλ. Μέρξη ην 2006 νξηζκέλεο θάζεηο ηεο αδεηνδνηηθήο δηαδηθαζίαο γίλνληαλ παξάιιεια αιιά ιφγσ ζνβαξψλ δπζιεηηνπξγηψλ πηνζεηήζεθε κία δηαδηθαζία κε γξακκηθή ξνή ε νπνία φκσο θαη απηή απνδείρηεθε ηδηαίηεξα ρξνλνβφξα. Με ην λέν λφκν (Ν.3851/ ) πξνηείλεηαη κηα λέα δηαδηθαζία απφ ηελ εθαξκνγή ηεο νπνίαο αλακέλεηαη κείσζε ηεο γξαθεηνθξαηίαο θαη ζπληφκεπζε ησλ απαηηνχκελσλ ρξφλσλ αδεηνδφηεζεο. τήμα Αδεηνδνηηθή δηαδηθαζία έξγσλ ΑΠΔ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 51

52 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 3 ο : ΑΝΑΝΕΨΙΜΕ ΠΗΓΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 3.1 Δηζαγσγή ζηηο αλαλεώζηκεο πεγέο ελέξγεηαο Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ επξχηεξε αμηνπνίεζε ησλ ΑΠΔ, θαζψο θαη γηα ηελ αλάπηπμε αμηφπηζησλ θαη νηθνλνκηθά απνδνηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ δεζκεχνπλ ην δπλακηθφ ηνπο αλαθηλήζεθε αξρηθά κεηά ηελ πξψηε πεηξειατθή θξίζε ηνπ 1973, εληζρχζεθε κεηά ηελ δεχηεξε θξίζε ηνπ 1979 θαη παγηψζεθε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, κεηά ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ παγθφζκησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ δεκηνπξγνχλ νη ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο θαη ηεο αιινίσζεο ηεο πνηφηεηαο δσήο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ καο, πξνβάιιεηαη επηηαθηηθά ε αλάγθε λα αμηνπνηεζνχλ ζπζηεκαηηθά θαη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Ηδηαίηεξα αθξηβέο ζηελ αξρή, μεθίλεζαλ ζαλ πεηξακαηηθέο εθαξκνγέο. ήκεξα φκσο ην θφζηνο ησλ εθαξκνγψλ ΑΠΔ κεηψλεηαη ζπλερψο θαη εηδηθά ε αηνιηθή θαη ε πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα, αιιά θαη ε βηνκάδα, κπνξνχλ πιένλ λα αληαγσλίδνληαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ηηο παξαδνζηαθέο πεγέο ελέξγεηαο. Οη ΑΠΔ ιακβάλνληαη ππφςε ζηνπο επίζεκνπο ζρεδηαζκνχο ησλ αλαπηπγκέλσλ θξαηψλ γηα ηελ ελέξγεηα, ιφγσ ηεο εμέιημεο ησλ ηερλνινγηψλ ηνπο θαη ηε δηεχξπλζε ηεο παξαγσγηθήο βάζεο ηερλνινγίαο ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, κε αληίζηνηρε κείσζε ηνπο θφζηνπο επέλδπζεο θαη παξαγσγήο. Γεδνκέλσλ ησλ γεληθά πξνζηηψλ ηηκψλ πψιεζεο ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ ιηγλίηε πνπ ίζρπαλ παιαηφηεξα, δελ πξνσζνχληαλ ζηελ Διιάδα ηνπιάρηζηνλ, άιιεο πεγέο ελέξγεηαο, εθηφο απφ ηελ πδξνειεθηξηθή. Σελ ίδηα ζηηγκή ζε άιιεο ρψξεο βειηίσλαλ θαη εθάξκνδαλ πξνεγκέλα ζπζηήκαηα αμηνπνίεζεο ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο κε ζηφρν ηελ κείσζε ηεο εμάξηεζήο ηνπο απφ ην πεηξέιαην. Χο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο νξίδνληαη νη θπζηθνί δηαζέζηκνη πφξνη-πεγέο ελέξγεηαο, πνπ ππάξρνπλ ζε αθζνλία ζην θπζηθφ καο πεξηβάιινλ, πνπ δελ εμαληινχληαη αιιά δηαξθψο αλαλεψλνληαη. ηελ πξαγκαηηθφηεηα απηέο παξάγνληαη ζπλερψο απφ πξσηνγελείο πεγέο ελέξγεηαο φπσο είλαη ε θίλεζε ηεο γεο θαη ε ππξεληθή ζχληεμε, πνπ ζην ειηαθφ καο ζχζηεκα ιακβάλεη ρψξα ζηνλ ήιην. Οη θπξηφηεξεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη ε ειηαθή, ε αηνιηθή, ε πδξνειεθηξηθή, ε ζαιάζζηα ελέξγεηα, ε γεσζεξκηθή θαη ε ελέξγεηα πνπ πξνέξρεηαη απφ ηε βηνκάδα. ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε ππξεληθή ελέξγεηα, κία απφ ηηο ακθηιεγφκελεο πεγέο ελέξγεηαο, αθνχ δηαηεξνχληαη αξθεηέο επηθπιάμεηο γηα ηελ αζθαιή θαη εηξεληθή ηνπο ρξήζε. Σν παγθφζκην ελδηαθέξνλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο αμηνπνίεζεο ηνπο νθείιεηαη θπξίσο ζε δχν ιφγνπο : 1. Σελ επίιπζε ηνπ ελεξγεηαθνχ πξνβιήκαηνο. 2. Πξφθεηηαη γηα θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ ιχζεηο. Αλαθνξά πξέπεη λα γίλεη θαη ζηελ αλάγθε απνζήθεπζεο ελέξγεηαο. ηνλ ηνκέα απηφ πξσηνπνξία απνηεινχλ ηα θχηηαξα θαπζίκνπ (fuel cells), ηα νπνία δελ είλαη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 52

53 ζπζθεπέο απνζήθεπζεο αιιά παξαγσγήο ελέξγεηαο κε ρξήζε θαπζίκνπ ην πδξνγφλν. Έηζη ην πδξνγφλν ζαλ θαχζηκν κπνξεί λα δψζεη ηελ ιχζε σο πξνο ηελ απνζήθεπζε αιιά θαη ηελ κεηαθνξά ελέξγεηαο. Ζ ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ ή ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο είλαη αθφκε πεξηνξηζκέλε ζε παγθφζκηα θιίκαθα θαη θαηέρνπλ κηθξφ πνζνζηφ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνλ θφζκν, κφιηο ην 7%, εμππεξεηεί φκσο ηνλ ζηφρν ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, γηαηί είλαη «θαζαξέο» θαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. πκβάιινπλ ζηελ βειηίσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεηθηψλ θαη εηδηθφηεξα ζηελ κείσζε ησλ εθπνκπψλ CO 2. Σν επφκελν βήκα είλαη λα θαζηεξσζνχλ δεκηνπξγψληαο κεγαιχηεξε νηθνλνκηθή επζηάζεηα ζε θξάηε εμαξηεκέλα ελεξγεηαθά. Γηα πνιιέο ρψξεο, νη ΑΠΔ απνηεινχλ κία ζεκαληηθή εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο κε κεγάιεο δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο ζε ηνπηθφ θαη εζληθφ επίπεδν. πλεηζθέξνπλ ζεκαληηθά ζην ελεξγεηαθφ ηνπο ηζνδχγην, ζπκβάιινληαο ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα θαη ζηελ ελίζρπζε ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ ηνπο εθνδηαζκνχ. Παξάιιεια, ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο έρεη πιένλ δηαπηζησζεί φηη ν ελεξγεηαθφο ηνκέαο είλαη ν θιάδνο πνπ επζχλεηαη θαηά θχξην ιφγν γηα ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο. τήμα Γπλακηθόηεηα ειεθηξνπαξαγσγήο παγθνζκίσο από Α.Π.Δ (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηεο πδξνειεθηξηθήο). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 53

54 τήμα Γπλακηθόηεηα ειεθηξνπαξαγσγήο παγθνζκίσο από Α.Π.Δ (κε ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηεο πδξνειεθηξηθήο). ηελ πξνψζεζε ησλ ΑΠΔ ζηελ παγθφζκηα ελεξγεηαθή αγνξά ζπλέβαιε φπσο πξναλαθέξζεθε ην γεγνλφο φηη κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ ελεξγεηαθή απηάξθεηα κηθξψλ θαη αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ, απνηειψληαο ελαιιαθηηθή πξφηαζε ζε ζρέζε κε ηελ νηθνλνκία ηνπ πεηξειαίνπ. Δίλαη γλσζηφ φηη ην ηερληθά εθκεηαιιεχζηκν ελεξγεηαθφ δπλακηθφ απφ ηηο ΑΠΔ είλαη πνιιαπιάζην ηεο παγθφζκηαο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Ζ πςειή φκσο κέρξη πξφζθαηα ηηκή ησλ λέσλ ελεξγεηαθψλ εθαξκνγψλ, ηα ηερληθά πξνβιήκαηα εθαξκνγήο θαζψο θαη πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζθνπηκφηεηεο πνπ έρνπλ λα θάλεη κε ηε δηαηήξεζε ηεο παξνχζαο θαηάζηαζεο ζηνλ ελεξγεηαθφ ηνκέα εκπφδηζαλ ηελ εθκεηάιιεπζε έζησ θαη κέξνπο απηνχ ηνπ δπλακηθνχ. ηελ Διιάδα, φπνπ ε γεσκνξθνινγία θαη ην θιίκα επλννχλ λέεο ελαιιαθηηθέο ελεξγεηαθέο εθαξκνγέο, ε εθκεηάιιεπζε απηνχ ηνπ ελεξγεηαθνχ δπλακηθνχ ζα κπνξνχζε λα βνεζήζεη ζηελ ελεξγεηαθή απηνλνκία ηεο ρψξαο. Οη ΑΠΔ απνηεινχλ επέιηθηεο εθαξκνγέο πνπ κπνξνχλ λα παξάγνπλ ελέξγεηα αλάινγε κε ηηο αλάγθεο ηνπ επί ηφπνπ πιεζπζκνχ, θαηαξγψληαο παξάιιεια ηελ αλάγθε γηα ηεξάζηηεο κνλάδεο ελεξγεηαθήο παξαγσγήο. Σαπηφρξνλα ππνβνεζείηαη ε απνθέληξσζε θαη ε αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ζε θάζε πεξηνρή φπνπ εγθαζίζηαληαη ηέηνηνπ είδνπο κνλάδεο. Καηαιήγνληαο, ζα κπνξνχζακε λα αλαθέξνπκε φηη νη ΑΠΔ απνηεινχλ ζηξαηεγηθή επηινγή γηα ηα θξάηε, αθνχ έρνπλ σξηκάζεη θαη είλαη αζθαιείο, αληαγσληζηηθέο θαη ειθπζηηθέο ζε ηδηψηεο θαη επελδπηέο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 54

55 3.2 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ΑΠΔ ηηο θαζηζηνχλ ζπζηαηηθφ ζηνηρείν κίαο λέαο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο θαη κνλαδηθή καθξνπξφζεζκε απάληεζε ζηελ πνξεία πξνο ηε βηψζηκε αλάπηπμε. Σα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ησλ ΑΠΔ δελ είλαη κφλν πεξηβαιινληηθήο θχζεσο. Ζ αμηνπνίεζε απηψλ ησλ ελδνγελψλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ κπνξεί λα επηθέξεη ζεκαληηθέο θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ζηελ πεξηθεξεηαθή θαη ηνπηθή αλάπηπμε. Μεξηθά απφ ηα πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ αλαθέξνληαη ζηε ζπλέρεηα : Δίλαη πνιχ θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ θαη ηνλ άλζξσπν. Δίλαη πξαθηηθά αλεμάληιεηεο πεγέο ελέξγεηαο. πλεηζθνξά ζηελ ελίζρπζε ηεο ελεξγεηαθήο αλεμαξηεζίαο θαη ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ζε εζληθφ επίπεδν. πκβνιή ζηε κείσζεο ηεο εμάξηεζεο απφ ζπκβαηηθνχο, κε αλαλεψζηκνπο ελεξγεηαθνχο πφξνπο. πκβνιή ζηελ άκβιπλζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, θαζψο ζπλεηζθέξνπλ ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο εθπνκπήο ησλ ζεξκνθεπηθψλ αεξίνπ (CO 2, CH 4, N 2 O, HFCs). Απνθέληξσζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, εμαηηίαο ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο δηαζπνξάο, κε απνηέιεζκα ηε δπλαηφηεηα θάιπςεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη ηε ζπλεπαθφινπζε αλαθνχθηζε ησλ ζπζηεκάησλ ππνδνκήο θαη ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ απσιεηψλ απφ ηε κεηαθνξά ελέξγεηαο. Γπλαηφηεηα νξζνινγηθήο αμηνπνίεζεο ησλ ελεξγεηαθψλ πφξσλ, θαιχπηνληαο έλα επξχ θάζκα ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ησλ ρξεζηψλ (γηα παξάδεηγκα ρξήζε ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ζεξκφηεηα ρακειψλ ζεξκνθξαζηψλ, ρξήζε αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή θ.ιπ.). Υακειφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο πνπ δελ επεξεάδεηαη απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκίαο θαη εηδηθφηεξα ησλ ηηκψλ ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. πλεηζθνξά ζηελ αλαδσνγφλεζε νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ππνβαζκηζκέλσλ πεξηνρψλ κε ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο θαη πφιν γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε, κε ηελ πξνζέιθπζε αλάινγσλ επελδχζεσλ (γηα παξάδεηγκα θαιιηέξγεηεο ζεξκνθεπίνπ κε ηε ρξήζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο). Οη εγθαηαζηάζεηο εθκεηάιιεπζεο ΑΠΔ δηαηίζεληαη ζε κηθξά κεγέζε θαη έρνπλ κηθξή δηάξθεηα θαηαζθεπήο, επηηξέπνληαο έηζη ηε γξήγνξε αληαπφθξηζε ηεο πξνζθνξάο πξνο ηε δήηεζε ελέξγεηαο, κε επαλαιακβαλφκελα ζπζηήκαηα ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 55

56 Οη ΑΠΔ παξνπζηάδνπλ νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα πνπ ιεηηνπξγνχλ αλαζηαιηηθά ζηελ αμηνπνίεζή ηνπο. Μεξηθά απφ απηά αλαθέξνληαη παξαθάησ : Ο ζπληειεζηήο απφδνζεο είλαη ρακειφο, ηεο ηάμεο ηνπ 30% ή θαη ρακειφηεξνο, γη απηφ κέρξη ζηηγκήο ρξεζηκνπνηνχληαη σο ζπκπιεξσκαηηθέο πεγέο. Ζ παξνρή θαη ε απφδνζε ηεο αηνιηθήο, πδξνειεθηξηθήο θαη ειηαθήο ελέξγεηαο εμαξηάηαη απφ ηελ επνρή ηνπ έηνπο αιιά θαη απφ ην γεσγξαθηθφ πιάηνο θαη ην θιίκα ηεο πεξηνρήο ζηελ νπνία εγθαζίζηαληαη. Σν θφζηνο παξαγσγήο αλά kwh, εηδηθά ζηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα, είλαη κεγαιχηεξν ζε ζχγθξηζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα. Τπάξρεη φκσο, κία ηάζε ζχγθιηζεο ησλ ηηκψλ, ελψ ζηηο ηηκέο δελ πεξηιακβάλεηαη ην δχζθνια ππνινγίζηκν πεξηβαιινληηθφ θφζηνο ηεο εθκεηάιιεπζεο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Οξηζκέλεο θνξέο πξνθαινχλ νπηηθή θαη αθνπζηηθή φριεζε κε απνηέιεζκα λα αιινηψλνπλ ην ηνπίν. Παξνπζηάδνπλ ζπρλά δηαθπκάλζεηο ζηε δηαζεζηκφηεηα ηνπο πνπ κπνξεί λα είλαη κεγάιεο δηάξθεηαο απαηηψληαο ηελ εθεδξεία άιισλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ ή γεληθά δαπαλεξέο κεζφδνπο απνζήθεπζεο. Σν δηεζπαξκέλν δπλακηθφ ηνπο είλαη δχζθνιν λα ζπγθεληξσζεί ζε κεγάια κεγέζε ηζρχνο θαη λα απνζεθεπηεί. Γίλεηαη αληηιεπηφ, πσο ηα πιενλεθηήκαηα ησλ ΑΠΔ ππεξηεξνχλ ησλ κεηνλεθηεκάησλ ηνπο θαη παγθνζκίσο δελ ακθηζβεηείηαη ε αλαγθαηφηεηα εθκεηάιιεπζήο ηνπο. πγρξφλσο, γίλνληαη κεγάιεο πξνζπάζεηεο βειηίσζεο ηνπ βαζκνχ απφδνζεο, κείσζεο ηνπ θφζηνπο θαη δηεχξπλζεο ηνπ πεδίνπ εθαξκνγψλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα έρνπλ. 3.3 Σν παγθόζκην δπλακηθό Μεηά ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην ην 1997, νη επελδχζεηο φζνλ αθνξά ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο απμάλνληαη δηαξθψο κε ηαρείο ξπζκνχο. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ζε αλεκνγελλήηξηεο απμάλεηαη θαηά 25-30% εηεζίσο θαη ζε θσηνβνιηατθά θαηά 50-60%. Ζ αχμεζε ζηελ ρξήζε ειηαθψλ ζπιιεθηψλ γηα ζέξκαλζε λεξνχ είλαη 15-20% εηεζίσο θαη ζηελ παξαγσγή θαη ρξήζε βηνθαπζίκσλ θαηά 15-20% εηεζίσο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ, φηη ε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχο πνπ εθκεηαιιεχεηαη ΑΠΔ ζηνλ θφζκν (κε πεξηιακβαλφκελσλ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ εξγνζηαζίσλ) είλαη 280GW, παξνπζηάδνληαο αχμεζε 74% απφ ην Οη επελδχζεηο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα άγγημαλ ηα 120 δηο δνιάξηα. Δίλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζεί πσο ην 2008 γηα πξψηε θνξά ζε Δπξψπε θαη ΖΠΑ ε πξνζηεζείζα ηζρχο πξνεξρφκελε απφ ΑΠΔ μεπέξαζε ηελ αληίζηνηρε πξνεξρφκελε απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 56

57 ε παγθφζκηα θιίκαθα νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο ρψξεο ζηνρεχνπλ ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο πεγέο δηακνξθψλνληαο ηα ζεζκηθά πιαίζηα γηα ηελ πξνζέιθπζε λέσλ επελδχζεσλ. Δίλαη ελδεηθηηθφ ηεο ηάζεο πνπ επηθξαηεί, φηη 64 ρψξεο αλά ηνλ θφζκν ζήκεξα έρνπλ ζέζεη ζηφρνπο γηα ηελ ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζην ελεξγεηαθφ ηνπο ηζνδχγην ζπκπεξηιακβαλφκελσλ θαη αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ αιιά θαη πνιηηεηψλ ησλ ΖΠΑ θαη ηνπ Καλαδά, θαη ε πιεηνςεθία απηψλ έρεη δηακνξθψζεη ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο θαη θίλεηξα γηα ηελ ρξήζε ΑΠΔ. ηελ θξελήξε θνχξζα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο πξψηε βξίζθεηαη ε Κίλα κε 76GW θαη αθνινπζνχλ νη ΖΠΑ 40GW, ε Γεξκαλία 34GW, ε Ηζπαλία 22GW, ε Ηλδία 13GW θαη ε Ηαπσλία 8GW. Σελ πξσηνπνξία ζηνλ θιάδν θαηέρεη ε Δπξψπε, έρνληαο άλσ ηνπ 35% ηνπ παγθφζκηνπ δπλακηθνχ ζε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ αλαλεψζηκεο. Σν 2005, ε θαηαλνκή ησλ ΑΠΔ ζηελ Δ.Δ ήηαλ ε αθφινπζε 66,1% γηα ηε βηνκάδα, 22,2% γηα ηελ πδξαπιηθή ελέξγεηα, 5,5% γηα ηελ αηνιηθή ελέξγεηα, 5,5 % γηα ηελ γεσζεξκηθή θαη 0,7% γηα ηελ ειηαθή ελέξγεηα (ζεξκηθή θαη θσηνβνιηατθή). Να αλαθέξνπκε φηη ε Κίλα θαη ε Ηλδία θαηέρνπλ ηελ 4 ε θαη 6 ε ζέζε αληίζηνηρα ζηε παγθφζκηα θαηάηαμε ην 2006 φζνλ αθνξά ηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ αηνιηθψλ πάξθσλ θαη ηελ 1 ε θαη 2 ε ζέζε λα θαηαιακβάλνπλ ε Γεξκαλία θαη ε Ηζπαλία αληίζηνηρα. Υψξεο φπσο ε Γεξκαλία θαηάθεξαλ λα αμηνπνηήζνπλ κε ηέηνην ηξφπν ηηο ελαιιαθηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο ψζηε εθηφο απφ ηα πξσηεχνληα απνηειέζκαηα λα απνθηήζνπλ νθέιε ζε επίπεδν ηερλνγλσζίαο θαη θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Ο εμνπιηζκφο θαη νη θαηαζθεπέο ζηνλ ηνκέα ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο απνηεινχλ κεγάιν θνκκάηη ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο ηεο Γεξκαλίαο. τήμα 3.3. Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παγθνζκίσο από Α.Π.Δ κε βάζε ηελ ηερλνινγία. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 57

58 τήμα 3.3. Δηήζηα αύμεζε ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρύο ηεο παξαγόκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο παγθνζκίσο από Α.Π.Δ (κε ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηεο πδξνειεθηξηθήο) ε κία άιιε ρψξα ηεο Βφξεηαο Δπξψπεο ηε θνηία νη ζεκαληηθφηεξεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηα ηειεπηαία ρξφληα πξνέξρνληαη απφ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Δθεί έρεη πξαγκαηνπνηεζεί έλα ζπνπδαίν επίηεπγκα κε 1,5 εθαηνκκχξην λνηθνθπξηά λα έρνπλ ξεχκα απφ ΑΠΔ. Σν 2007 ζηε γηνξηή ηεο Πξάζηλεο Δλέξγεηαο αλαθνίλσζαλ φηη ήηαλ ε εκέξα θαηά ηελ νπνία νη ΑΠΔ μεπέξαζαλ ζε ηθαλφηεηα παξαγσγήο ηελ ππξεληθή ελέξγεηα. Αθφκε θαη ζε απηή ηελ πεξίνδν ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ε θνηία δηαζέηεη αλεβαζκέλνπο νηθνλνκηθνχο δείθηεο πξάγκα πνπ απνδεηθλχεη ηελ ζεκαληηθή ζπκβνιή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ζηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο. Αλάινγα νηθνλνκηθά νθέιε απνιακβάλεη θαη ε Γαλία, φπνπ πεξηζζφηεξνη απφ άλζξσπνη δνπλ απφ ηελ αηνιηθή ελέξγεηα, ζρεδηάδνληαο θαη θαηαζθεπάδνληαο αλεκνγελλήηξηεο θαη ηκήκαηα εμνπιηζκνχ ή πξνζθέξνληαο ζπκβνπιεπηηθέο θαηαζθεπψλ έξγσλ. Ζ απαζρφιεζε αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζηε δαλέδηθε βηνκεραλία αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη κεγαιχηεξε απφ φηη γηα παξάδεηγκα ζηελ ηρζπνβηνκεραλία. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 58

59 τήμα 3.3. Οη ρώξεο κε ηε κεγαιύηεξε εγθαηεζηεκέλε ηζρύο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από Α.Π.Δ. έσο ην τήμα 3.3. Οη ρώξεο κε ηε κεγαιύηεξε εγθαηεζηεκέλε ηζρύο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από Α.Π.Δ. έσο ην 2009 κε βάζε ηελ ηερλνινγία Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 59

60 3.4 Ζ θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα Ζ Διιάδα είλαη πξνηθηζκέλε φζνλ αθνξά ηηο ΑΠΔ. Ζ αμηνπνίεζε ηνπο φκσο δελ είλαη πξνο ην παξφλ ηθαλνπνηεηηθή. Σα πξψηα βήκαηα έγηλαλ απφ ηε Γεκφζηα Δπηρείξεζε Ζιεθηξηζκνχ θαη ζηε ζπλέρεηα πνιιέο ειιεληθέο θαη μέλεο επηρεηξήζεηο δξαζηεξηνπνηήζεθαλ ζηηο ΑΠΔ ζηελ Διιάδα, πξσηίζησο ζηελ αηνιηθή θαη δεπηεξεπφλησο ζηελ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα. πλέπεηα απηνχ ηνπ ελδηαθέξνληνο είλαη ε εθαξκνγή αμηφινγσλ πξνγξακκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηάδνζε θαη ηελ αλάπηπμε ησλ ΑΠΔ. Αξθεηά πξνγξάκκαηα αλαπηχρζεθαλ απφ ηα Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα ηεο ρψξαο αιιά θαη απφ ην Κέληξν Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) ην νπνίν σο βαζηθφ ηνπ ζθνπφ έρεη ηελ πξνψζεζε θαη αμηνπνίεζε ησλ πεγψλ απηψλ. Ζ ειεθηξνπαξαγσγή απφ ζπκβαηηθέο ΑΠΔ ζηελ Διιάδα (κε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ) παξνπζηάδεη ζεκαληηθή αχμεζε ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη αληηζηνηρεί ζην 3,6% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Αθνξά θπξίσο ζε αηνιηθά θαη κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα, ζε κηθξφ βαζκφ ζηε βηνκάδα, φπνπ ήδε γίλεηαη πνιχ αηζζεηή ε ζπλεηζθνξά ησλ βηνθαπζίκσλ ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην, θαζψο θαη ησλ γεσζεξκηθψλ εθαξκνγψλ θαη ησλ θσηνβνιηατθψλ αθνινχζσο. Λακβάλνληαο ππφςε ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά (εμαηξψληαο ηελ παξαγσγή απφ άληιεζε), ε ειεθηξνπαξαγσγή απφ ΑΠΔ είλαη πεξίπνπ ζηα επίπεδα ηνπ 7,2% ηεο αθαζάξηζηεο εγρψξηαο θαηαλάισζεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηελ Διιάδα παξάγεηαη κέζσ ηεο θαχζεο ηνπ ιηγλίηε ζηα αηκνειεθηξηθά εξγνζηάζηα. Αμηνζεκείσηε είλαη ε ζρεηηθά κηθξή ζπκκεηνρή ησλ ΑΠΔ θαη ε πξφζθαηε δπλακηθή δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή απφ ην 1998 (Πίλαθαο 3.4.1). Σα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ παξνπζηάδνπλ δηαθχκαλζε ηνπ πνζνζηνχ ζπκκεηνρήο ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή 10% κε 12%, ε νπνία νθείιεηαη, θπξίσο, ζηε κεηαβιεηφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ πνπ εμαξηάηαη, απφ ην επίπεδν ησλ πδαηηθψλ απνζεκάησλ, ελψ νη «ζπκβαηηθέο ΑΠΔ» έρνπλ κία ζηαζεξά απμαλφκελε ζπκκεηνρή πνπ έθζαζε ην 4,3% ην Σερλνινγία ΑΠΔ ύλνιν ΑΠΔ ύλνιν ρσξίο αληιεηηθά ύλνιν ρσξίο αληιεηηθά θαη κεγάια Τ/Ζ Αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πκκεηνρή ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε 10,9% 11,7% 13,3% 8,4% 10,3% Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 60

61 ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πκκεηνρή ΑΠΔ εμαηξνύκελσλ ησλ αληιεηηθώλ θαη ησλ κεγάισλ Τ/Ζ ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πκκεηνρή ΑΠΔ εμαηξνύκελσλ ησλ αληιεηηθώλ Τ/Ζ ζηελ αθαζάξηζηε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο 2,6% 2,9% 3,6% 3,6% 4,3% 10% 10,7% 12,6% 7,2% 9% Πίνακας πκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγή (GWh). (Δηήζηα Έθζεζε, 2009) εκεηψλεηαη φηη ην 9% ηνπ 2008, δελ είλαη απφιπηα αληηπξνζσπεπηηθφ γηα ηνπο εμήο ιφγνπο : Σα κεγάια πδξνειεθηξηθά ζηελ Διιάδα είλαη ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ηχπνπ θξάγκαηνο, ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο γηα θνξηία αηρκήο θαη ε παξαγσγή ηνπο εμαξηάηαη απφ ηε δηαζεζηκφηεηα πδάησλ ζηα θξάγκαηα. Σν πνζνζηφ 9% αληηζηνηρεί ζε απμεκέλε ρξήζε ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ δεδνκέλνπ φηη ην 2008 ήηαλ ρξνληά θαιήο πδξαπιηθφηεηαο. Ζ παξαγσγή ζεξκηθήο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ πξνέξρεηαη θπξίσο απφ ηηο ζεξκηθέο ρξήζεηο βηνκάδαο, ηα ελεξγεηηθά ειηαθά θαη ηηο γεσζεξκηθέο αληιίεο ζεξκφηεηαο. Ζ κεγάιε αλάπηπμε ηεο βηνκεραλίαο ησλ ειηαθψλ ζπιιεθηψλ θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο έρεη νδεγήζεη ηελ Διιάδα ζηε δεχηεξε ζέζε ζε εγθαηεζηεκέλε επηθάλεηα ζπιιεθηψλ ζε επξσπατθφ επίπεδν. Ζ θχξηα παξαγσγή ζεξκφηεηαο απφ βηνκάδα πξνέξρεηαη είηε απφ θαχζε βηνκάδαο ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα, είηε απφ ππνιείκκαηα βηνκάδαο ζε βηνκεραληθέο κνλάδεο θαηεξγαζίαο μχινπ, ηξνθίκσλ θ.ιπ., φπνπ θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα ίδηεο αλάγθεο. Θα κπνξνχζε θαλείο λα πεη φηη ε ειιεληθή αγνξά ζεξκφηεηαο απφ ΑΠΔ βξίζθεηαη ζην ζηάδην ηεο εθθίλεζεο. Έλα πξνλνκηαθφ πεδίν γηα ηε ζεξκηθή δηείζδπζε ησλ ΑΠΔ θαίλεηαη λα είλαη ν θηηξηαθφο ηνκέαο, ζε ζπλδπαζκφ πάληνηε κε ηελ αλαζεψξεζε ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο γηα ηα «θηίξηα απμεκέλεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο». Ζ παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ ην 2007 ήηαλ 1,7Μtoe, ελψ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ήηαλ 1,2Mtoe. Δμ απηψλ 755ktoe νθείινληαη ζηε ρξήζε βηνκάδαο ζηα λνηθνθπξηά, 250ktoe πεξίπνπ ζηε ρξήζε βηνκάδαο ζηε βηνκεραλία γηα ίδηεο αλάγθεο (ζπλνιηθφ πνζνζηφ ηεο βηνκάδαο 57,6%), 291ktoe (16,7%) απφ ηελ παξαγσγή πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ, 160ktoe (9,2%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ ζεξκηθψλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ, 156ktoe (8,9%) απφ ηελ παξαγσγή ησλ αηνιηθψλ ζηαζκψλ, 83ktoe (2%) απφ ην βηναέξην, θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη 14 ktoe απφ ηα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα (0,8%). (Δηήζηα Έθζεζε, 2008) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 61

62 Καύζηκν ύλνιν Καζαξήο Παξαγσγήο (GWh) Πνζνζηό (%) Αηνιηθή ελέξγεηα ,02 Βηνκάδα 92 0,16 Τδξνειεθηξηθά ,08 Φπζηθφ Αέξην ,13 Πεηξέιαην ,40 Ληγλίηεο ,21 χλνιν Πίνακας Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αλά πξώηε ύιε/ηερλνινγία ην έηνο (ΤΠΑΝ, 2007) τήμα πλνιηθή πξσηνγελήο παξαγσγή ελέξγεηαο ην (Δηήζηα Έθζεζε, 2008) Ζ ζπλεηζθνξά ησλ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε εγρψξηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο είλαη ζηαζεξή θαη θπκαίλεηαη γχξσ απφ έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεο ηνπ 5,5% - 6,5%. Ο ιφγνο είλαη φηη ε παξαγσγή πξσηνγελνχο ελέξγεηαο απφ ΑΠΔ νθείιεηαη θαηά κεγάιν πνζνζηφ ζηελ εκπνξηθή βηνκάδα θαη ζηα κεγάια πδξνειεθηξηθά, πνπ παξακέλνπλ ζε ζηαζεξά πνζνζηά θαη πνπ δελ επεξεάδνληαη απφ ηα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία πνιηηηθήο. Με βάζε ηα ηειεπηαία ζηνηρεία ηεο IEA Energy Statistics γηα ην έηνο 2010 γηα ηελ Διιάδα, παξαηεξείηαη φηη ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ζπκβαηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο κεηψζεθε ην ηξίκελν Ηαλνπάξηνο - Μάξηηνο ηνπ 2010 ζε ζχγθξηζε κε ηα αλάινγα ηξίκελα ηνπ 2008 θαη Δπίζεο, ε ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ ηνπο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο ήηαλ 2495GWh θαη παξνπζίαζε αχμεζε ζε ζχγθξηζε κε ηα πξνεγνχκελα έηε. Παξφκνηα αχμεζε ζεκεηψζεθε θαη απφ ηε γεσζεξκηθή, αηνιηθή θαη ειηαθή ελέξγεηα κε ηελ παξαγφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα λα είλαη 786GWh (ρήκα 3.4.3). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 62

63 Σερλνινγία ΑΠΔ Πξσηνγελήο παξαγσγή από ΑΠΔ (ktoe) Παξαγσγή από ΑΠΔ, ρσξίο κεγάια Τ/Ζ, αληιεηηθά θαη βηνκάδα ζηνλ νηθηαθό ηνκέα (ktoe) Αθαζάξηζηε εγρώξηα θαηαλάισζε (ktoe) πκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζηελ αθαζάξηζηε εγρώξηα θαηαλάισζε (ktoe) ύλνιν ΑΠΔ εθηόο κεγάισλ Τ/Ζ, αληιεηηθώλ θαη βηνκάδαο ζηνλ νηθηαθό ηνκέα (ktoe) ,2% 5,2% 5,8% 5,2% 5,7% 1,57% 1,68% 1,91% 2,16% 2,76% Πίνακας πκκεηνρή ησλ ΑΠΔ ζην ελεξγεηαθό ηζνδύγην. (Δηήζηα Έθζεζε, 2009) τήμα ύγθξηζε ηεο ειεθηξηθήο παξαγσγήο ησλ δηαθόξσλ κνξθώλ ελέξγεηαο ησλ ηξηκήλσλ Ιαλνπάξηνο - Μάξηηνο γηα ηα έηε 2008, 2009 θαη (IEA Energy Statistics) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 63

64 3.5 Αηνιηθή ελέξγεηα Γεληθά Οη άλεκνη παξάγνληαη θπξίσο απφ ηελ άληζε ζέξκαλζε ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο απφ ηνλ ήιην. Οη ζάιαζζεο παξνπζηάδνπλ κεγάιε ζεξκνρσξεηηθφηεηα αθνχ εθηφο απφ ηελ εμάηκηζε, ε ζεξκφηεηα κεηαθέξεηαη πξνο ην εζσηεξηθφ ησλ πδάηηλσλ καδψλ. Έηζη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο ν αέξαο πάλσ απφ ιίκλεο θαη ζάιαζζεο παξακέλεη ζρεηηθά θξχνο, ζε ζρέζε κε ηνλ αέξα ηηο ζηεξηάο πνπ ζεξκαίλεηαη πεξηζζφηεξν. Έηζη έρνπκε θαη κηα κείσζε ηεο ππθλφηεηάο ηνπ, κε απνηέιεζκα ηελ αλχςσζή ηνπ θαη ηα θξχα βαξχηεξα ζηξψκαηα ηνπ αέξα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο θηλνχληαη γηα λα πάξνπλ ηε ζέζε ηνπ πάλσ απφ ηελ μεξά. Με ηνλ ηξφπν απηφλ παξάγνληαη ηα ηνπηθά παξαιηαθά ξεχκαηα πνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο ηα ξεχκαηα απηά αληηζηξέθνληαη επεηδή ε ζεξκνθξαζία ηεο μεξάο ειαηηψλεηαη πνιχ γξεγνξφηεξα απφ απηή ηνπ λεξνχ θαη έηζη ν ςπρξφηεξνο άξα θαη βαξχηεξνο αέξαο ηεο μεξάο θηλείηαη πξνο ηε ζάιαζζα φπνπ αλαπιεξψλεη απηφλ πνπ αλπςψλεηαη απφ ηελ επηθάλεηά ηεο. Παξφκνηα ηνπηθά ξεχκαηα ζπκβαίλνπλ ζηηο βνπλνπιαγηέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο φηαλ ν ζεξκφο αέξαο αλπςψλεηαη θαηά κήθνο ησλ ζεξκψλ πιαγηψλ ππφ ηελ επίδξαζε ηνπ ήιηνπ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο, ν ζρεηηθά θξχνο αέξαο ησλ πιαγηψλ θηλείηαη πξνο ηηο πεδηάδεο. Καηά ηνλ ίδην ηξφπν παξάγνληαη θαη νη πιαλεηηθνί άλεκνη ιφγν ηεο κεγαιχηεξεο ζέξκαλζεο ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο θνληά ζηνλ ηζεκεξηλφ απ φηη ζηνπο πφινπο. Ζ αηκφζθαηξα ηεο γεο είλαη κηα γηγάληηα κεραλή πνπ ηξνθνδνηείηαη απφ ηνλ ήιην. Σν πνζφ ηεο ζεξκφηεηαο πνπ απνξξνθά ε αηκφζθαηξα κεηαβάιιεηαη κε ην ρψξν θαη ηνλ ρξφλν. Ζ δεκηνπξγία ησλ αλέκσλ είλαη απνηέιεζκα ηεο αλνκνηφκνξθεο ζέξκαλζεο ηεο αηκφζθαηξαο θαη νθείιεηαη ζηε κεηαθίλεζε ηεξάζηησλ αεξίσλ καδψλ ψζηε λα γίλεη αλαθαηαλνκή ηεο ζεξκφηεηαο πνπ απνξξνθάηαη. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ αλέκνπ είλαη ε δηεχζπλζε θαη ε έληαζε. Οη επνρηαθέο κεηαβνιέο ζηε ηαρχηεηα θαη ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αέξα πξνθχπηνπλ απφ ηηο επνρηαθέο αιιαγέο ζηε ζρεηηθή θιίζε ηεο γεο πξνο ηνλ ήιην, νη νπνίεο επεξεάδνπλ ζηε ζπλέρεηα ην ζεξκηθφ κνηίβν. Οη θαζεκεξηλέο ή εκεξήζηεο κεηαβνιέο πξνθαινχληαη απφ ηε δηαθνξεηηθή ζεξκνθξαζία ησλ ηνπηθψλ πεξηνρψλ, φπσο ησλ παξαθείκελσλ εδαθψλ θαη ηεο ζάιαζζαο. Ζ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ αλέκνπ απνηειεί κία ελδηαθέξνπζα πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία νλνκάδεηαη αηνιηθή ελέξγεηα. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα αλήθεη ζηηο ήπηεο ή αλαλεψζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο, δεδνκέλνπ φηη αθ ελφο δε ξππαίλεη ην πεξηβάιινλ θαη αθ εηέξνπ είλαη ζεσξεηηθά αλεμάληιεηε. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα είλαη ζπγαηξηθή κνξθή ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, αθνχ ην 2% πεξίπνπ ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ πξνζπίπηεη ζηε γε κεηαηξέπεηαη ζε θηλεηηθή ελέξγεηα ησλ αέξησλ καδψλ. Πξφθεηηαη γηα κεραληθή ελέξγεηα πςειήο πνηφηεηαο πνπ πξνζθέξεηαη γηα κεηαηξνπή ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα ή ζε ρξήζηκε κεραληθή ελέξγεηα. Απηφ ην 2% ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο πνπ κεηαηξέπεηαη ζε θηλεηηθή ελέξγεηα ησλ αέξησλ καδψλ είλαη πξαθηηθά άθζνλε, είλαη εθαηνληάδεο θνξέο κεγαιχηεξε απφ ηηο ελέξγεηαο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 64

65 ηεο αλζξσπφηεηαο, αιιά βέβαηα δελ είλαη φιε ρξεζηκνπνίεζε. Μηθξφ πνζνζηφ απηήο ηεο ελέξγεηαο αληηζηνηρεί ζε κεγάιεο ηαρχηεηαο αλέκνπο, φπνπ ζε θαηάιιειεο ζέζεηο ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο είλαη άκεζα ηεο γεο είλαη άκεζα αμηνπνίεζε. Απηφ φκσο ην πνζνζηφ ζε απφιπηα λνχκεξα δελ είλαη θαζφινπ ακειεηέν. Ζ ηζρχο ηνπ αλέκνπ ζε νιφθιεξν ηνλ πιαλήηε εθηηκάηαη ζε 3,6x10 9 MW, ελψ ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ Παγθφζκηνπ Οξγαληζκνχ Μεηεσξνινγίαο, πνζνζηφ πεξίπνπ 1% ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, πνπ αλέξρεηαη ζε 175x10 12 kwh είλαη δηαζέζηκν γηα ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ζε δηάθνξα κέξε ηνπ θφζκνπ. Τπνινγίδεηαη φηη ζην 25% ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο επηθξαηνχλ άλεκνη κέζεο εηήζηαο ηαρχηεηαο πάλσ απφ 5,1 m/s, ζε χςνο 10m πάλσ απφ ην έδαθνο. ηαλ νη άλεκνη πλένπλ κε ηαρχηεηα κεγαιχηεξε απφ απηή ηελ ηηκή ηφηε ην αηνιηθφ δπλακηθφ ηνπ ηφπνπ ζεσξείηαη εθκεηαιιεχζηκν θαη νη απαηηνχκελεο εγθαηαζηάζεηο κπνξνχλ λα θαηαζηνχλ νηθνλνκηθά βηψζηκεο, ζχκθσλα κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα. Άιισζηε ην θφζηνο θαηαζθεπήο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ έρεη κεησζεί ζεκαληηθά θαη κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη ε αηνιηθή ελέξγεηα δηαλχεη ηελ «πξψηε» πεξίνδν σξηκφηεηαο, θαζψο είλαη πιένλ αληαγσληζηηθή ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο. Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο γεληθά κπνξεί λα γίλεη ζε ηξεηο θιίκαθεο : Ζ πξψηε απνζθνπεί γηα ρξήζεηο φπσο θφξηηζε κπαηαξηψλ, άληιεζε πδάησλ θαη γεληθά θάιπςε κηθξψλ θαη κεκνλσκέλσλ θνξηίσλ. Οη αλεκνγελλήηξηεο γηα ηέηνηεο εθαξκνγέο είλαη κηθηήο ηζρχνο απφ 50W έσο 10KW. Ζ δεχηεξε αθνξά ρξήζε αλεκνγελλεηξηψλ ζε απνκνλσκέλα δίθηπα φπσο κε δηαζπλδεδεκέλα λεζηά ή άιιεο πνιχ απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο κε ζθνπφ ηελ κείσζε ηειηθά ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Οη αλεκνγελλήηξηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο έρνπλ ηζρχ απφ 10 έσο 200KW. Ζ ζεκαληηθφηεξε νηθνλνκηθά εθαξκνγή ησλ αλεκνγελλεηξηψλ είλαη ε ζχλδεζή ηνπο ζην ειεθηξηθφ δίθηπν. ηελ πεξίπησζε απηή, έλα αηνιηθφ πάξθν δειαδή κία ζπζηνηρία πνιιψλ αλεκνγελλεηξηψλ, εγθαζίζηαηαη θαη ιεηηνπξγεί ζε κία πεξηνρή κε πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ, δειαδή κε θαηάιιειεο ζπλζήθεο έληαζεο θαη δηάξθεηαο αλέκνπ, θαη δηνρεηεχεη ην ζχλνιν ηεο παξαγσγήο ηνπ ζην ειεθηξηθφ ζχζηεκα. Ζ ηζρχο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ θπκαίλεηαη απφ 200KW έσο 3MW. ηαλ ζπγθξίλεηαη κε άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, φπσο ηα θσηνβνιηατθά, ε αηνιηθή ελέξγεηα είλαη κηα ζρεηηθά θζελή πεγή ελέξγεηαο. Γηα ην ιφγν απηφ, ε πξνψζεζε απφ πνιιέο θπβεξλήζεηο ησλ αλαλεψζηκσλ κνξθψλ ελέξγεηαο νδήγεζε ζε κεγάιε αχμεζε ηελ παξαγσγή απφ αηνιηθή ελέξγεηα. Παξαδείγκαηα ηέηνησλ ρσξψλ είλαη ε Γεξκαλία, ε Γαλία θαη ε Ηζπαλία. Σν ζρήκα δείρλεη ηελ αχμεζε ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο απφ αηνιηθή ελέξγεηα θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεπηά ρξφλσλ, ζηελ Δπξψπε. πσο εχθνια δηαθξίλνπκε, ε εγθαηεζηεκέλε ηζρχο παξνπζηάδεη κηα ζρεδφλ εθζεηηθή αχμεζε. Ο βαζηθφο ιφγνο γηα ηελ παξαηεξνχκελε απηή αλνδηθή πνξεία ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη φπσο πξναλαθέξακε ην ζρεηηθά ρακειφ θφζηνο παξαγσγήο ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 65

66 τήμα Δγθαηεζηεκέλε ηζρύο από αηνιηθή ελέξγεηα ζηελ Δπξώπε. Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη θαη ην ζρήκα πνπ παξνπζηάδεη ην κεξίδην ηεο ζπλνιηθήο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο απφ αηνιηθή ελέξγεηα ζηελ Δπξψπε πνπ θαηείρε ην θάζε επξσπατθφ θξάηνο ζην ηέινο ηνπ έηνπο Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε Διιάδα θαηείρε κφιηο ην 1.5% ηεο ζπλνιηθήο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο ζηελ Δπξψπε. τήμα Πνζνζηό πνπ θαηείρε ε θάζε επξσπατθή ρώξα ηεο ζπλνιηθήο εγθαηεζηεκέλεο ηζρύνο από αηνιηθή ελέξγεηα ζηελ Δπξώπε θαηά ην έηνο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 66

67 τήμα Γπλακηθό αηνιηθήο ελέξγεηαο γηα ην έηνο 2009 γηα δηάθνξεο ρώξεο Ηζηνξηθή αλαδξνκή Ζ αμηνπνίεζε θαη ε ηηζάζεπζε ηνπ αλέκνπ απαζρφιεζε ηνλ άλζξσπν γηα ρηιηάδεο ρξφληα θαη ήηαλ ν ξπζκηζηήο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ εμέιημε ηεο αλζξσπφηεηαο θαζψο ρξεζηκνπνηήζεθε ηφζν ζηελ λαπηηιία θαη ηελ άξδεπζε φζν θαη ζηηο αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο. Ζ νηθνλνκηθή θαη παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ αξραίσλ ρξφλσλ ηνλίδεηαη κε ηελ αλαθνξά ζηνλ δηαρεηξηζηή ησλ αλέκσλ ηνλ Αίνιν ζηελ Διιεληθή κπζνινγία, παξφκνηεο αλαθνξέο ππάξρνπλ ζε θάζε αξραίν πνιηηηζκφ. Ζ αηνιηθή ελέξγεηα ρξεζηκνπνηήζεθε αξρηθά απφ ηνλ άλζξσπν γηα ηελ θίλεζε ησλ ηζηηνθφξσλ πινίσλ, γηα εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο, ζπγθνηλσλία θαη εμεξεπλήζεηο. Ηζηνξηθέο αλαθνξέο δείρλνπλ πσο θαη άιινη ιανί εθηφο ησλ Διιήλσλ φπσο νη Πέξζεο, νη Αηγχπηηνη θαη νη Κηλέδνη ρξεζηκνπνηνχζαλ αηνιηθέο κεραλέο. Οη θαηαζθεπαζηηθέο ηερληθέο δείρλνπλ φηη ρξεζηκνπνηνχληαλ αλεκφκπινη κε θάζεηνπο άμνλεο πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ αέξα. Αλεκφκπινη ηέηνηαο ηερλνηξνπίαο ππήξραλ θπξίσο ζηηο Αξαβηθέο ρψξεο. Δλψ ηελ ηδέα ηεο ηερλνηξνπίαο απηήο ηελ κεηέθεξαλ αξγφηεξα ζηελ Δπξψπε νη ζηαπξνθφξνη. ηελ Δπξψπε φκσο, θπξηάξρεζαλ νη αλεκφκπινη νξηδνληίνπ άμνλα, κε κηα ειαθξηά θιίζε ησλ πηεξπγίσλ, ζηηο αξρέο ηνπ Μεζαίσλα. Ζ ρξήζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζε κεγάιε θιίκαθα, ζηε Γπηηθή Δπξψπε μεθίλεζε απφ ηελ Αγγιία θαη ηελ Οιιαλδία ηνλ Μεζαίσλα. Αλεκφκπινη ηελ επνρή απηή ρξεζηκνπνηνχληαλ θπξίσο γηα άληιεζε λεξνχ θαη γηα άιεζκα (Δηθφλα ). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 67

68 Πεξηζζφηεξνη απφ αλεκφκπινη είραλ εγθαηαζηαζεί ζηε Βφξεηα Δπξψπε. ηελ Γεξκαλία ζηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηψλα, ρξεζηκνπνηνχληαλ αθφκα πεξίπνπ αλεκφκπινη. Εικόνα Αλεκόκπινη ηνπ Μεζαίσλα. Απφ ηνλ 19 ν αηψλα θαη κεηά, θπξίσο ζηελ Ακεξηθή, δηαδφζεθε έλαο ηχπνο αλεκφκπινπ γλσζηφο σο «western wheel» (Δηθφλα ). Οη θαηαζθεπέο απηέο είραλ πνιιά πηεξχγηα, πεξίπνπ 20, ήηαλ θηηαγκέλεο απφ αηζάιη, θαη ρξεζηκνπνηνχληαλ θπξίσο γηα άξδεπζε. Σνλ 20 ν αηψλα, σο ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1930, είραλ εγθαηαζηαζεί πεξίπνπ 8 εθαηνκκχξηα ηέηνηεο κνλάδεο. Δληνχηνηο γηα κηα κεγάιε πεξίνδν ηνπ εηθνζηνχ αηψλα ππήξρε ειάρηζην ελδηαθέξνλ γηα ηελ ρξήζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο. Κάπνηεο αμηνζεκείσηεο εμαηξέζεηο ήηαλ ε αλεκνγελλήηξηα ησλ ακεξηθαλψλ Smith Putnam ε νπνία θαηαζθεπάζηεθε ζηηο ΖΠΑ ην 1941 (Δηθφλα ). Ζ εληππσζηαθή γηα ηελ επνρή ηεο κεραλή είρε αηζάιηλν ξφηνξα δηακέηξνπ 53 m θαη νλνκαζηηθή ηζρχ 1250 kw. Δπίζεο, ε αλεκνγελλήηξηα ηνπ Gedser ζηε Γαλία ην 1957, νλνκαζηηθήο ηζρχνο 200kW, κε ξφηνξα δηακέηξνπ 24m θαη ε αλεκνγελλήηξηα Hütter W34 ην 1958, νλνκαζηηθήο ηζρχνο 100kW, κε ξφηνξα δηακέηξνπ 34m. Ζ μαθληθή αχμεζε ηηο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ ζηελ δεθαεηία ηνπ 70 ππνθίλεζε κηα ζεηξά απφ θπβεξλεηηθά ρξεκαηνδνηνχκελα πξνγξάκκαηα γηα έξεπλα θαη αλάπηπμε αλεκνγελλεηξηψλ. ηηο ΖΠΑ απηφ νδήγεζε ζηελ θαηαζθεπή κηα ζεηξάο πξσηνηχπσλ αλεκνγελλεηξηψλ μεθηλψληαο ην 1975 κε ην κνληέιν Mod-0 δηακέηξνπ 38m, ηζρχνο 100kW θαη θαηαιήγνληαο ζην κνληέιν Mod-5B ην 1987, κε δηάκεηξν 97.5m θαη νλνκαζηηθήο ηζρχνο 2.5MW (Δηθφλα ). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 68

69 Εικόνα Αλεκόκπινη ηύπνπ «western wheel». Εικόνα Αλεκνγελλήηξηα Smith-Putnam. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 69

70 Εικόνα Σν κνληέιν Mod-5B. Παξφκνηεο πξνζπάζεηεο έγηλαλ ζηελ νπεδία, Γεξκαλία θαη Βξεηαλία. Σελ επνρή απηή ππήξρε κεγάιε αβεβαηφηεηα σο πξνο ην πνηά θαηαζθεπαζηηθή αξρηηεθηνληθή ζα απνδεηρζεί νηθνλνκηθά απνδνηηθφηεξε, έηζη δηεξεπλήζεθαλ δηάθνξεο θαηλνηφκεο ηδέεο. ηνλ Καλαδά θαηαζθεπάζηεθε ε αλεκνγελλήηξηα θάζεηνπ άμνλα Darrieus κε ηζρχ 4MW (Δηθφλα ). Εικόνα Αλεκνγελλήηξηα Darrieus. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 70

71 Αλεμάξηεηα κε ηελ εμέιημε ζηνλ ηνκέα ησλ κεγάισλ αλεκνγελλεηξηψλ, ζε ρψξεο φπσο νη ΖΠΑ, ε Γαλία, ε Γεξκαλία έγηλαλ ηδηαίηεξεο πξνζπάζεηεο λα ρξεζηκνπνηεζεί ε αηνιηθή ελέξγεηα ζε κεγάιε θιίκαθα. ηελ Καιηθφξληα ηε δεθαεηία ηνπ 1980 εγθαηαζηάζεθαλ αλεκνγελλήηξηεο κε ζπλνιηθή ηζρχ πεξίπνπ 1500MW. ηα πξψηα ζηάδηα εμέιημεο ρξεζηκνπνηνχζαλ αλεκνγελλήηξηεο ηεο ηάμεο ησλ 50kW. Αξγφηεξα ρξεζηκνπνηήζεθαλ αλεκνγελλήηξηεο ηεο ηάμεο ησλ 100, 150, 250 θαη 500kW. Ζ εμέιημε απηή έθαλε δπλαηή ηελ καδηθή παξαγσγή ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Γη απηφ θαη κπνξεί λα παξαηεξεζεί κηα βειηίσζε ζηνλ ηνκέα ηεο αμηνπηζηίαο ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ. ηαδηαθά ε αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ νδήγεζε ζε κνλάδεο ηεο ηάμεο ησλ kW κε πνιιέο δπλαηφηεηεο Πιενλεθηήκαηα & Μεηνλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο Ζ αηνιηθή ελέξγεηα απνηειεί κηα ηερλνινγηθά ψξηκε, νηθνλνκηθά αληαγσληζηηθή θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ ελεξγεηαθή επηινγή. Παξ φια απηά, ππάξρνπλ κεηνλεθηήκαηα αμηνπνίεζεο ηεο θαη νξηζκέλα απφ απηά αλαθέξνληαη παξαθάησ : Ζ ρακειή ξνή αμηνπνηήζηκεο θηλεηηθήο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ W/m 2 θαηαηάζζεη ηελ αηνιηθή ελέξγεηα ζηηο «αξαηέο» κνξθέο ελέξγεηαο. Σππηθέο ηηκέο ξνήο ηεο αμηνπνηήζηκεο αηνιηθήο ηζρχνο θπκαίλνληαη κεηαμχ 200W/m 2 θαη 400W/m 2. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ ρξήζε είηε κεγάινπ αξηζκνχ αλεκνγελλεηξηψλ είηε ηελ ρξήζε κεραλψλ κεγάισλ δηαζηάζεσλ, γηα ηελ παξαγσγή ηεο επηζπκεηήο πνζφηεηαο ελέξγεηαο. ήκεξα θαηαβάιινληαη πξνζπάζεηεο αχμεζεο ηεο ζπγθέληξσζεο ηζρχνο ησλ αηνιηθψλ κεραλψλ, νη νπνίεο ζε επηιεγκέλεο πεξηπηψζεηο πιεζηάδνπλ ή θαη ππεξβαίλνπλ ηα 500W/m 2. Ζ αδπλακία αθξηβνχο πξφβιεςεο ηεο ηαρχηεηαο θαη ηεο δηεχζπλζεο ηνπ αλέκνπ δελ θαζηζηά δπλαηφ λα έρνπκε ηελ απαξαίηεηε αηνιηθή ελέξγεηα ηελ ζηηγκή πνπ ηελ ρξεηαδφκαζηε. Σν γεγνλφο απηφ καο ππνρξεψλεη λα ρξεζηκνπνηνχκε ηηο αηνιηθέο κεραλέο θπξίσο ζαλ εθεδξηθέο πεγέο ελέξγεηαο ζε ζπλδπαζκφ πάληνηε κε θάπνηα άιιε πεγή ελέξγεηαο (ζχλδεζε κε ειεθηξηθφ δίθηπν, παξάιιειε ιεηηνπξγία κε κνλάδεο diesel θ.ιπ.) ε πεξηπηψζεηο δηαζχλδεζεο ηεο αηνιηθήο εγθαηάζηαζεο κε ην ειεθηξηθφ δίθηπν, ε παξαγφκελε ελέξγεηα δελ πιεξεί πάληνηε ηηο ηερληθέο απαηηήζεηο ηνπ δηθηχνπ, κε απνηέιεζκα λα είλαη απαξαίηεηε ε ηνπνζέηεζε απηνκαηηζκψλ ειέγρνπ, κεραλεκάησλ ξχζκηζεο ηάζεσο θαη ζπρλφηεηαο, θαζψο θαη ειέγρνπ ηεο άεξγεο ηζρχνο. Ζ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο έρεη δψζεη ιχζεηο ζηα πεξηζζφηεξα απφ ηα αλαθεξφκελα πξνβιήκαηα, ηδηαίηεξα κε ηελ θαηαζθεπή αλεκνγελλεηξηψλ κεηαβιεηνχ βήκαηνο θαη κεηαβιεηψλ ζηξνθψλ. Παξ φια απηά ππάξρεη θάπνην απμαλφκελν θφζηνο γηα ηελ βειηίσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο, ην νπνίν πξνζηίζεηαη ζην ζπλνιηθφ θφζηνο ηεο παξαγφκελεο kwh. Σέινο, αθφκα θαη ζήκεξα εμαθνινπζνχλ λα καο απαζρνινχλ νη δηαδηθαζίεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 71

72 δεχμεο-απφδεπμεο αηνιηθψλ κεραλψλ ζην ειεθηξηθφ δίθηπν, ιφγσ ησλ κεηαβιεηψλ θαηλνκέλσλ πνπ απηέο πξνθαινχλ. Αληίζηνηρα, ζε πεξηπηψζεηο απηφλνκσλ κνλάδσλ είλαη απαξαίηεηε ε χπαξμε ζπζηεκάησλ απνζήθεπζεο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο, ζε κηα πξνζπάζεηα λα έρνπκε ζπγρξνληζκφ ηεο δήηεζεο θαη ηεο δηαζέζηκεο ελέξγεηαο. Σν γεγνλφο απηφ ζπλεπάγεηαη απμεκέλν αξρηθφ θφζηνο (ιφγσ ηεο πξνζζήθεο ηνπ ζπζηήκαηνο απνζήθεπζεο ελέξγεηαο) θαη βέβαηα θαηά ηηο θάζεηο ηεο κεηαηξνπήο θαη απνζήθεπζεο, θαζψο θαη απμεκέλεο ππνρξεψζεηο ζπληήξεζεο θαη εμαζθάιηζεο ηεο νκαιήο ιεηηνπξγίαο. Έλα αθφκα κεηνλέθηεκα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο είλαη ε πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηνπ δηαζέζηκνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα αμηνπνηείηαη κεξηθψο κφλν ε θηλεηηθή ελέξγεηα, ε νπνία αληηζηνηρεί ζε έλα πεξηνξηζκέλν θάζκα ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ. Πξέπεη επίζεο λα ιεθζεί ππφςε φηη ην ζχλνιν ηεο απνξξνθνχκελεο αηνιηθήο ελέξγεηαο απφ κία αλεκνγελλήηξηα, κφλν έλα πεξηνξηζκέλν κέξνο ηεο κεηαηξέπεηαη ζε σθέιηκε ελέξγεηα ιφγσ ησλ αεξνδπλακηθψλ θαη ησλ κεραληθψλ απσιεηψλ θαη πεξηνξηζκψλ. Σέινο, λα αλαθεξζεί ην ζρεηηθά πςειφ θφζηνο ηεο αξρηθήο επέλδπζεο γηα ηελ εγθαηάζηαζε κηαο αλεκνγελλήηξηαο, εηδηθά γηα κεκνλσκέλεο πεξηπηψζεηο αλεκνγελλεηξηψλ κηθξνχ κεγέζνπο. ην ζεκείν απηφ λα ηνληζηεί φηη ε ζπλερήο βειηίσζε ηεο ηερλνινγίαο θαη ν αληαγσληζκφο κεηαμχ ησλ θαηαζθεπαζηψλ έρεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζπκπηέζεη ζεκαληηθά ην θφζηνο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Γηαβάδνληαο θαλείο ηα παξαπάλσ εχινγα ζα αλαξσηεζεί «Δθφζνλ ε ρξήζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο έρεη ηφζα κεηνλεθηήκαηα γηαηί είλαη κηα απφ ηεο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελεο πεγέο ελέξγεηαο ;» Σν εξψηεκα απηφ απαληάηαη απφ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ηα νπνία είλαη : Δίλαη αλαλεψζηκε πεγήο ελέξγεηαο. Σν γεγνλφο απηφ ζεκαίλεη φηη είλαη αλεμάληιεηε ζε αληίζεζε κε ην ζχλνιν ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ, ησλ νπνίσλ ηα βεβαησκέλα απνζέκαηα ηνπ πιαλήηε καο αλακέλεηαη λα εμαληιεζνχλ ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα. Απνηειεί θαζαξή κνξθή ελέξγεηαο, ήπηα πξνο ην πεξηβάιινλ. Ζ ρξήζε ηεο δελ επηβαξχλεη ηα νηθνζπζηήκαηα ησλ πεξηνρψλ εγθαηάζηαζεο θαη παξάιιεια αληηθαζηζηά ηδηαίηεξα ξππνγφλεο πεγέο ελέξγεηαο (ιηγλίηεο, πεηξέιαην θ.ιπ.). Δίλαη εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο θαη ζπλεηζθέξεη ζηελ ελίζρπζε ηεο ελεξγεηαθήο αλεμαξηεηνπνίεζεο θαη ηεο αζθάιεηαο ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ ζε εζληθφ επίπεδν. Δίλαη δηάζπαξηε γεσγξαθηθά θαη νδεγεί ζηελ απνθέληξσζε ηνπ ελεξγεηαθνχ ζπζηήκαηνο, δίλνληαο ηε δπλαηφηεηα θάιπςεο ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, αλαθνπθίδνληαο έηζη ηα ζπζηήκαηα ππνδνκήο θαη κεηψλνληαο ηηο απψιεηεο απφ ηελ κεηαθνξά ελέξγεηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 72

73 Έρεη ζπλήζσο ρακειφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο πνπ δελ επεξεάδεηαη απφ ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δηεζλνχο νηθνλνκίαο θαη εηδηθφηεξα απφ ηελ ηηκή ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Μπνξεί λα απνηειέζεηο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ππξήλα γηα ηελ αλαδσνγφλεζε νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά ππνβαζκηζκέλσλ πεξηνρψλ θαη πφιν γηα ηελ ηνπηθή αλάπηπμε, κε ηελ πξνψζεζε αλάινγσλ επελδχζεσλ. Οη επελδχζεηο ζηελ αηνιηθή ελέξγεηα δεκηνπξγνχλ λέεο ζέζεηο εξγαζίαο. Δηδηθφηεξα γηα ηελ Διιάδα ηζρχνπλ θαη ηα παξαθάησ : Ζ ρψξα καο δηαζέηεη πςειφ αηνιηθφ δπλακηθφ άξηζηεο πνηφηεηαο. Ζ πεξηνξηζκέλε ζπκβνιή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζην εζληθφ ηζνδχγην, κε ακειεηέα κάιηζηα ζπκκεηνρή ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο, θαζηζηά πξνθαλέο ηηο ζρεδφλ απεξηφξηζηεο δπλαηφηεηεο ζχζηαζεο αηνιηθψλ εγθαηαζηάζεσλ παξαγσγήο ελέξγεηαο. Ζ πςειή ζεηζκηθφηεηα ηεο ρψξαο καο εγθπκνλεί θηλδχλνπο γηα ηηο ζεξκνειεθηξηθέο θαη θπξίσο ππξεληθέο εγθαηαζηάζεηο, κε απνηέιεζκα λα ζεσξείηαη πξνβιεκαηηθή ζην άκεζν κέιινλ ε θαηαζθεπή ππξεληθψλ κνλάδσλ ζηε ρψξα καο. Ζ δπλαηφηεηα απνθεληξσκέλεο αλάπηπμεο κέζα απφ απηφλνκα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ελέξγεηαο, γεγνλφο πνπ κπνξεί λα εληζρχζεη ζεκαληηθά ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ. Ζ δπλαηφηεηα ηφλσζεο ηεο ειιεληθήο θαηαζθεπαζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο κε πξντφληα πςειήο Δγρψξηαο Πξνζηηζέκελεο Αμίαο θαη ζπγθξηηηθά ρακεινχ επελδπηηθνχ θφζηνο, φπσο ζα κπνξνχζε λα είλαη ε απφθαζε ζπκπαξαγσγήο αλεκνγελλεηξηψλ ζηε ρψξα καο, ζπλεηζθέξνληαο ηαπηφρξνλα θαη ζηε κείσζε ηεο αλεξγίαο. Σν απμεκέλν ελδηαθέξνλ ηεο πνιηηείαο γηα ηελ δηείζδπζε ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζηελ εγρψξηα ελεξγεηαθή αγνξά, κε ηελ ζέζπηζε λνκηθψλ πιαηζίσλ αιιά θαη ηελ ρξεκαηνδφηεζε αληίζηνηρσλ έξγσλ, ρσξίο βέβαηα λα αξζνχλ πιήξσο νη αληημνφηεηεο πνπ ζπλνδεχνπλ ηε ιεηηνπξγία ηεο θξαηηθήο κεραλήο θαη ησλ αληίζηνηρσλ γξαθεηνθξαηηθψλ κεραληζκψλ Μέζε ηηκή ηεο ηαρύηεηαο ηνπ αλέκνπ Ζ ρακειφηεξε πεξηνρή ηεο αηκφζθαηξαο, ζηελ νπνία βξίζθνληαη θαη νη πεξηζζφηεξεο θαηαζθεπέο, νλνκάδεηαη αηκνζθαηξηθφ νξηαθφ ζηξψκα. Δθεί, ε θίλεζε ηνπ αλέκνπ επηβξαδχλεηαη απφ δπλάκεηο ηξηβήο θαη κεγάια εκπφδηα ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο θαζψο θαη απφ θαηλφκελα πνπ νθείινληαη ζην ζηξνβηιηζκφ. Ο ζηξνβηιηζκφο, ν νπνίνο κπνξεί λα είλαη κεραληθήο ή θαη ζεξκηθήο πξνέιεπζεο, πξνθαιεί απφηνκεο κεηαβνιέο ζηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ ζε έλα κεγάιν εχξνο ζπρλνηήησλ θαη πιαηψλ, γλσζηέο σο ξηπέο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 73

74 Απφ κεηξήζεηο ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ ζε δηάθνξα χςε απφ ην έδαθνο, δηαπηζηψλνπκε φηη ε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ απμάλεηαη ζπλαξηήζεη ηνπ χςνπο απφ ην έδαθνο ζηελ πεξηνρή ππάξρνπλ δηαθπκάλζεηο ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ, δειαδή ζηξνβηιηζκφο ν ζηξνβηιηζκφο δηαδίδεηαη ζε έλα επξχ θάζκα ζπρλνηήησλ Πξνθεηκέλνπ λα δηαρσξηζηνχλ νη κεηαβνιέο ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ πνπ νθείινληαη ζην ζηξνβηιηζκφ απφ ηηο πην αξγέο, πνπ νθείινληαη ζε καθξνκεηεσξνινγηθά θαηλφκελα, ρξεζηκνπνηείηαη ην κέγεζνο ηεο κέζεο ηηκήο ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ, V, πνπ δίλεηαη απφ ηελ εμίζσζε : πνπ V(t) : ε ζηηγκηαία ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ Σ : ην ρξνληθφ δηάζηεκα ζην νπνίν γίλεηαη ε νινθιήξσζε ψζηε λα ππνινγηζηεί ε κέζε ηηκή Ζ ελεξγεηαθή θαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ έρεη δχν πεξηνρέο. Ζ πεξηνρή ρακειψλ ζπρλνηήησλ ηνπ θάζκαηνο αληηζηνηρεί ζηα καθξνκεηεσξνινγηθά θαηλφκελα. ε απηήλ πεξηιακβάλνληαη νη κεηαβνιέο ηνπ αλέκνπ πνπ νθείινληαη ζε αιιαγέο ηνπ θαηξνχ απφ κέξα ζε κέξα έσο εβδνκάδα (ζπλνπηηθέο κεηαβνιέο) θαη νη κεηαβνιέο ηνπ αλέκνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 13 εκέξαο πνπ νθείινληαη ζε ζεξκνθξαζηαθέο δηαθνξέο αλάκεζα ζηε ζηεξηά θαη ηε ζάιαζζα (εκεξήζηεο κεηαβνιέο). Ζ πιεπξά ησλ πςειψλ ζπρλνηήησλ αληηζηνηρεί ζηα κηθξνκεηεσξνινγηθά θαηλφκελα θαη νη κεηαβνιέο νθείινληαη ζην ζηξνβηιηζκφ. Ο ζηξνβηιηζκφο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζην ζρεδηαζκφ θαη ζηελ απφδνζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ, θαζψο θαη ζηελ πνηφηεηα ηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο ζην ηξνθνδνηνχκελν δίθηπν H αηνιηθή ελέξγεηα θαη ην ηερληθά αμηνπνηήζηκν αηνιηθό δπλακηθό Ο ππνινγηζκφο ηνπ ηερληθά αμηνπνηήζηκνπ αηνιηθνχ δπλακηθνχ είλαη κηα αξθεηά πνιχπινθε δηαδηθαζία αθφκα θαη αλ ιεθζεί ππφςε κφλν ε δηαζεζηκφηεηα ηνπ αλέκνπ θαη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αλεκνγελλήηξηαο πνπ ρξεζηκνπνηνχκε. Ζ κέζε κεληαία ή εηήζηα ηαρχηεηα αλέκνπ θαη ν βαζκφο απφδνζεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ δελ αξθνχλ γηα ηνλ ππνινγηζκφ. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα γλσξίδνπκε αθξηβψο ηελ κεηαβνιή ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 74

75 Πνιιέο θνξέο ε κεηαβνιή ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ ζπλαξηήζεη ηνπ ρξφλνπ παξηζηάλεηαη κε ηελ βνήζεηα ηεο θαηαλνκήο Weibull (ρήκα ). Ζ ζπλάξηεζε Weibull δίλεηαη απφ ηελ εμίζσζε : πνπ p(v) : ε ζπρλφηεηα εκθάληζεο ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ V C : παξάκεηξνο θιίκαθαο ή ραξαθηεξηζηηθή ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ k : παξάκεηξνο κνξθήο ην ζπγθεθξηκέλν ζρήκα δερφκαζηε κηα κέζε ηαρχηεηα αλέκνπ 7m/sec ελψ επεηδή ρξεζηκνπνηείηαη παξάκεηξνο κνξθήο 2 (κηα ζπλεζηζκέλε ηηκή γηα ηελ Β.Γ. Δπξψπε), ζπκπίπηεη κε ηελ θαηαλνκή Rayleigh. Γηα ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ ε παξάκεηξνο κνξθήο θπκαίλεηαη απφ 1,4 σο 2, ελψ ζε νξηζκέλα λεζηά παίξλεη κηθξφηεξεο ηηκέο φπσο 1,22 (Ζξάθιεην). ζν κηθξφηεξε είλαη ε ηηκή ηεο παξακέηξνπ ηφζν ε θαηαλνκή γίλεηαη πην νκνηφκνξθε θαη νη ηαρχηεηεο θνληά ζηελ κέζε είλαη ζπρλφηεξεο. Γηα λα ζρεκαηηζηεί ε θακπχιε ηνπ ζρήκαηνο 2.1 απαηηείηαη πεηξακαηηθφο πξνζδηνξηζκφο ηεο ζπρλφηεηαο ησλ ηαρπηήησλ ηνπ αλέκνπ θαη γλψζε ηεο κνξθνινγίαο ηεο πεξηνρήο έηζη ψζηε νη ηαρχηεηεο λα αλαρζνχλ απφ ην χςνο ησλ κεηεσξνινγηθψλ κεηξήζεσλ ζην χςνο ηνπ ξφηνξα ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Απηή ε αλαγσγή γίλεηαη κε ηελ βνήζεηα ηεο ζρέζεο : πνπ α παξάκεηξνο πνπ απμάλεηαη φζν πην έληνλε γίλεηαη ε κνξθνινγία θαη ε ηξαρχηεηα ηνπ εδάθνπο. Γεληθά, είλαη πξνηηκφηεξν γηα ην πξνζδηνξηζκφ ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ πίλαθεο ηνπ επξσπατθνχ αηνιηθνχ άηιαληα πνπ εθθξάδνπλ ηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ ζπλαξηήζεη ηνπ χςνπο θαη ηεο ηξαρχηεηαο ηνπ εδάθνπο γηα ηηο πεξηνρέο πνπ καο ελδηαθέξνπλ. Ζ ηζρχο ηνπ αλέκνπ νξηζκέλεο ηαρχηεηαο είλαη : πνπ p είλαη ε ππθλφηεηα ηνπ αέξα Α είλαη ε επηθάλεηα απφ φπνπ δηέξρεηαη ν άλεκνο θαη u είλαη ε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 75

76 τήμα πλάξηεζε ππθλόηεηαο πηζαλόηεηαο ηαρπηήησλ αλέκνπ. Απφ ην ζρήκα θαίλεηαη φηη νη πςειέο ηαρχηεηεο ηνπ αλέκνπ ζπαλίδνπλ, αιιά ε ζπλεηζθνξά ηνπο ζηελ παξαγφκελε ελέξγεηα είλαη πνιχ κεγάιε. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο αηνιηθήο ηζρχνο δελ ιακβάλνπκε ππφςε ηελ κέζε ηαρχηεηα αιιά πνιιαπιαζηάδνπκε θάζε πηζαλφηεηα κηαο νξηζκέλεο ηαρχηεηαο αλέκνπ (απφ ηελ Weibull) κε ηελ ηζρχ πνπ παξάγεηαη ζε απηή ηελ ηαρχηεηα. Έηζη ζρεκαηίδεηαη ε ζεσξεηηθή θαηαλνκή ηεο αηνιηθήο ηζρχνο γηα θάζε ηαρχηεηα (ρήκα , γθξη θακπχιε). Μηα αλεκνγελλήηξηα δελ κπνξεί λα παξαιάβεη φιε απηή ηελ ηζρχ γηαηί ηφηε ν αέξαο πνπ ζα πεξλνχζε πίζσ απφ ηελ έιηθα ηεο αλεκνγελλήηξηαο δελ ζα απνκαθξχλνληαλ δηφηη ζα είρε κεδεληθή θηλεηηθή ελέξγεηα ζηελ έμνδν. Έηζη, δελ ζα παξαιάκβαλε θαζφινπ ελέξγεηα επεηδή ν ζηάζηκνο αέξαο ζηελ έμνδν δελ ζα επέηξεπε λα εηζαρζεί λένο. ηελ αληίζεηε πεξίπησζε ζα δηέξρνληαλ ν αέξαο ρσξίο θακία αληίζηαζε θαη δελ ζα παξάγνληαλ έξγν. Έρεη απνδεηρηεί φηη κηα ηδαληθή αλεκνγελλήηξηα ζα πξέπεη λα κεηψζεη ηελ αξρηθή ηαρχηεηα ηνπ αέξα θαηά ηα 2/3 ηεο. Δπηπιένλ ζχκθσλα κε ηνλ λφκν ηνπ Albert Betz (1919): Ζ κέγηζηε κεραληθή ηζρχο πνπ κπνξεί λα παξαρζεί απφ αηνιηθή είλαη ίζε κε 59,3% απηήο. πσο αλαθέξζεθε, αλ πνιιαπιαζηαζηεί ε ηζρχο αλέκνπ γηα θάζε ηαρχηεηα κε ηελ αληίζηνηρε πηζαλφηεηα εκθάληζεο απηήο ηεο ηαρχηεηαο (ρήκα ) ηφηε πξνθχπηεη ε γθξη θακπχιε ηνπ ζρήκαηνο Έηζη θάησ απφ ηελ γθξη θακπχιε θαίλεηαη ε ζεσξεηηθή ηζρχο αλά m 2 ξνήο αέξα (δερφκελνη κηα κέζε ηαρχηεηα 7m/s θαη παξάκεηξν κνξθήο ηεο Weibull 2). Ζ πεξηνρή θάησ απφ ηελ κπιε θακπχιε απνηειεί ην 59,3% ηεο ζεσξεηηθήο, ελψ ε θφθθηλε πεξηνρή εθθξάδεη ηελ πξαγκαηηθή ειεθηξηθή ηζρχ πνπ παξάγεηαη απφ ηελ αλεκνγελλήηξηα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 76

77 τήμα πλάξηεζε ππθλόηεηαο ηζρύνο αλέκνπ θαη αλεκνγελλήηξηαο. πγθξίλνληαο ηελ κνξθή ησλ ζρεκάησλ παξαπάλσ ζρεκάησλ ζπκπεξαίλνπκε φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αλεκνγελλήηξηα θαηά ηελ δηάξθεηα ελφο έηνο παξαιακβάλεηαη ζε ηαρχηεηεο αλέκνπ κεγαιχηεξεο ηεο κέζεο (γη απηφ άιισζηε δελ κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε ην αηνιηθφ δπλακηθφ απφ ηελ κέζε ηαρχηεηα). Γηα λα γίλεη ν πξνζδηνξηζκφο ηεο θφθθηλεο πεξηνρήο πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε ηελ θακπχιε ηζρχνο (power curve) ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Ζ θακπχιε απηή θαζνξίδεη ηελ απφδνζε ηεο αλεκνγελλήηξηαο ζπλαξηήζεη ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ θαη είλαη δηαθνξεηηθή γηα θάζε αλεκνγελλήηξηα. Μηα ηππηθή θακπχιε ηζρχνο αλεκνγελλήηξηαο 600 kw δαληθήο θαηαζθεπήο θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα. τήμα Κακπύιε ηζρύνο αλεκνγελλήηξηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 77

78 Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο κέζεο εηήζηαο ηζρχο (ζχκθσλα κε ηελ κέζνδν Cliff) πξέπεη λα πνιιαπιαζηαζηνχλ νη αληίζηνηρεο ηηκέο ησλ ζρεκάησλ θαη πνπ ηζρχνπλ γηα θάζε ηαρχηεηα αλέκνπ θαη λα αζξνηζηνχλ ηα γηλφκελα. Γειαδή κε ην πνιιαπιαζηαζκφ ηεο πηζαλφηεηαο εκθάληζεο κηαο ηαρχηεηαο αλέκνπ (ρήκα ) κε ηελ ηζρχ πνπ απνδίδεη ε αλεκνγελλήηξηα ζε απηή ηελ ηαρχηεηα (ρήκα ) πξνζδηνξίδεηαη ε ζπλεηζθνξά ηεο θάζε ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ ζηελ κέζε εηήζηα ηζρχ ηεο αλεκνγελλήηξηαο. ηελ ζπλέρεηα ην άζξνηζκα απηψλ ησλ γηλνκέλσλ (κέζε εηήζηα ηζρχο) πνιιαπιαζηάδεηαη κε ηελ δηαζεζηκφηεηα ηεο αλεκνγελλήηξηαο θαη κε ηηο 8760 ψξεο ηνπ έηνπο. Ζ δηαζεζηκφηεηα ησλ ζχγρξνλσλ αλεκνγελλεηξηψλ είλαη ηνπιάρηζηνλ 98%. Δπηπιένλ πξέπεη λα ιάβνπκε ππφςε ηελ κέζε ζεξκνθξαζία ηεο πεξηνρήο πνπ εμεηάδνπκε, δηφηη θάζε θακπχιε ηζρχνο ηεο αλεκνγελλήηξηαο έρεη ππνινγηζηεί γηα 15ºC. Μηα αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ζα νδεγνχζε ζε κείσζε ηεο ππθλφηεηαο ηνπ αέξα άξα θαη ηεο ηζρχνο ηεο αλεκνγελλήηξηαο δηφηη ηφηε κεηαηνπίδεηαη ε θακπχιε πξνο ηα θάησ ζχκθσλα κε ηε ζρέζε ηζρχνο ηεο αλεκνγελλήηξηαο : - C f : έλαο ζπληειεζηήο άλσζεο (ραξαθηεξηζηηθφο γηα θάζε αλεκνγελλήηξηα) - p : ε ππθλφηεηα ηνπ αέξα - Α : ε επηθάλεηα απφ φπνπ δηέξρεηαη ν άλεκνο - u : ε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ Ο ζπληειεζηήο άλσζεο ή ζπληειεζηήο αεξνδπλακηθήο απφδνζεο C f εθθξάδεη ην πνζνζηφ ηεο ελέξγεηαο πνπ έρεη ν άλεκνο ιίγν πξηλ ηνλ αλεκνθηλεηήξα, ην νπνίν κεηαηξέπεηαη ζε κεραληθφ έξγν ζην δξνκέα. Γίλεηαη απφ ηε ζρέζε : φπνπ a ζπληειεζηήο πνπ ηζνχηαη κε : V1, V0 : νη ηαρχηεηεο ηνπ αλέκνπ αξθεηά πξηλ θαη θνληά ζην δξνκέα Παξαγψγηζε ηνπ Cf σο πξνο a δίλεη ηε κέγηζηε ηηκή ηνπ ε νπνία είλαη : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 78

79 Απηφ είλαη ην φξην ηνπ Betz πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ. Ο ζπληειεζηήο C f είλαη ζπλάξηεζε ηεο γεσκεηξίαο ησλ πηεξπγίσλ θαη ηνπ ιφγνπ ηαρχηεηαο πξνο ηελ ηαρχηεηα ηνπ αέξα, ι πνπ νξίδεηαη απφ ηελ εμίζσζε : πνπ : σ : γσληαθή ηαρχηεηα ησλ πηεξπγίσλ R : αθηίλα ησλ πηεξπγίσλ V : κέζε ηηκή ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ ζην χςνο ηνπ άμνλα ηνπ δξνκέα Σν δηάγξακκα είλαη δεδνκέλν απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή. Απφ ην ζρήκα 2.3 θαίλεηαη φηη είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα γλσξίδνπκε κε κεγάιε αθξίβεηα ηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ ζηελ πεξηνρή εγθαηάζηαζεο ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Δπηπιένλ είλαη δπλαηφλ λα πξνζδηνξηζηεί ε κέζε εηήζηα παξαγφκελε ελέξγεηα κηαο αλεκνγελλήηξηαο ζπλαξηήζεη ηεο κέζεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ γηα δηάθνξεο ηηκέο ηεο παξακέηξνπ κνξθήο. Ζ θακπχιε απηή εμάγεηαη κε βάζε ηελ κέζνδν Cliff θαη ζπλήζσο δίλεηαη καδί κε ηα ππφινηπα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αλεκνγελλήηξηαο Δλεξγεηαθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο αλεκνγελλήηξηαο Γηα λα πξνζδηνξηζηεί ν βαζκφο απφδνζεο κηαο αλεκνγελλήηξηαο ζπλαξηήζεη ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ, πξέπεη λα δηαηξεζεί θάζε ηζρχο ηεο αληίζηνηρεο θακπχιεο κε ηελ ζεσξεηηθή ηζρχ ηνπ αλέκνπ ζε απηή ηελ ηαρχηεηα. Έηζη πξνθχπηεη ν βαζκφο απφδνζεο ηνπ ζρήκαηνο Έλα άιιν ραξαθηεξηζηηθφ κέγεζνο κηαο αλεκνγελλήηξηαο πνπ εμαξηάηαη απφ ηελ θαηαλνκή ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο, ηνλ ηφπν εγθαηάζηαζήο ηεο θαη ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο είλαη ν ζπληειεζηήο εθκεηάιιεπζήο ηεο. Ο ζπληειεζηήο απηφο εθθξάδεη ην ιφγν ηεο εηήζηαο παξαγφκελεο ελέξγεηαο πξνο απηήλ πνπ ζα παξάγνληαλ αλ ε αλεκνγελλήηξηα ιεηηνπξγνχζε ζηελ νλνκαζηηθή ηζρχ ηεο ζπλερψο θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Ο ζπληειεζηήο εθκεηάιιεπζεο εθθξάδεη πφζν αμηνπνηείηαη ε αλεκνγελλήηξηα ζηνλ ηφπν εγθαηάζηαζήο ηεο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 79

80 τήμα Βαζκόο απόδνζεο αλεκνγελλήηξηαο. Δίλαη πξνθαλέο φηη θάζε αλεκνγελλήηξηα κπνξεί λα είλαη βειηηζηνπνηεκέλε ψζηε λα απνδίδεη θαιχηεξα ζε έλα εχξνο ηαρπηήησλ. Μεηαβάιινληαο κεγέζε φπσο ην χςνο ηεο ή ηελ γσλία θαη ηε γεσκεηξία ησλ πηεξπγίσλ ή ην κέγεζνο ησλ πηεξπγίσλ ή ην κέγεζνο ηεο γελλήηξηαο κεηαβάιιεηαη ε ελεξγεηαθή ζπκπεξηθνξά ηεο. Αιιάδνληαο ηα δχν ηειεπηαία κεγέζε κεηαβάιιεηαη ε θακπχιε ηζρχνο ηεο αλεκνγελλήηξηαο, ελψ ην χςνο ηεο επεξεάδεη κφλν ηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ. Γεληθά νη αλεκνγελλήηξηεο πξέπεη λα έρνπλ ηνλ κεγαιχηεξν βαζκφ απφδνζεο ζηηο ηαρχηεηεο αλέκνπ πνπ παξάγεηαη ε πεξηζζφηεξε ελέξγεηα εηεζίσο (δει. ζην εχξνο ησλ ζπρλφηεξσλ πςειψλ ηαρπηήησλ). Γηα δεδνκέλν κέγεζνο έιηθα, φζν πην κεγάιε είλαη ε γελλήηξηα θαη φζν κεγαιχηεξεο νη ηαρχηεηεο ηνπ αλέκνπ (απηφ επηηπγράλεηαη απμάλνληαο ην χςνο ηνπ ξφηνξα), ηφζν πην πνιχ ελέξγεηα ζα παξάγεηαη, φκσο ζπγρξφλσο δελ ζα απνδίδεη ηθαλνπνηεηηθά ζε κηθξέο θαη κέζεο ηαρχηεηεο. Αληίζεηα γηα ηελ ίδηα έιηθα, φζν κηθξφηεξε είλαη ε γελλήηξηα ηφζν θαιχηεξα ζα απνδίδεη ζε αδχλακνπο αλέκνπο αιιά δελ ζα απνδίδεη ηθαλνπνηεηηθά ζε κεγάιεο ηαρχηεηεο. Οη κηθξέο αλεκνγελλήηξηεο παξάγνπλ κηθξά πνζά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, φκσο δελ απαηηνχλ ηζρπξφ δίθηπν, παξάγνπλ ζρεηηθά πην ζηαζεξή ηζρχ (δηφηη απνδίδνπλ θαιχηεξα ζε κηθξφηεξεο ηαρχηεηεο). Σέινο, ηα αηνιηθά πάξθα είλαη πξνθαλψο πην αμηφπηζηα φηαλ έρνπλ πνιιέο κηθξέο αλεκνγελλήηξηεο. Με βάζε ηα παξαπάλσ θαίλεηαη φηη κηα κεγάιε αλεκνγελλήηξηα δελ είλαη πάληα ε θαιχηεξε ιχζε ιφγσ ηεο νηθνλνκίαο θιίκαθαο, αιιά εμαξηάηαη απφ ηελ ηαρχηεηα ησλ αλέκσλ θαη ηηο αλάγθεο καο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Σέινο πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη νη αλεκνγελλήηξηεο παξαιακβάλνπλ πεξίπνπ κέζα ζε 2-3 κήλεο ιεηηνπξγίαο φιε ηελ ελέξγεηα πνπ απαηηήζεθε γηα λα θαηαζθεπαζηνχλ, ελψ νη παξαζαιάζζηεο αλεκνγελλήηξηεο απαηηνχλ αθφκα ιηγφηεξν ρξφλν. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 80

81 3.5.7 Αλεκνγελλήηξηεο Οη αλεκνγελλήηξηεο κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζχκθσλα κε ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ αμφλσλ ηνπο ζε ζρέζε κε ηε ξνή ηνπ αλέκνπ ζε: 1) Οξηδνληίνπ άμνλα (Head on) ζηνπο νπνίνπο ν άμνλαο πεξηζηξνθήο ηνπ δξνκέα είλαη παξάιιεινο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. 2) Οξηδνληίνπ άμνλα (Cross Wind) ζηνπο νπνίνπο ν άμνλαο πεξηζηξνθήο είλαη παξάιιεινο πξνο ηελ επηθάλεηα ηεο Γεο αιιά θάζεηνο ζηελ θαηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. 3) Κάζεηνπ άμνλα ζηνπο νπνίνπο ν άμνλαο πεξηζηξνθήο είλαη θάζεηνο ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο φπσο θαη ζηελ ξνή ηνπ αλέκνπ (Savonius, Darrieus, Giromill θ.α). Παξφιν πνπ δελ πθίζηαηαη θαλέλαο θαζνξηζηηθφο ιφγνο, εθηφο ίζσο απφ ηελ εκθάληζε, ζηελ αγνξά έρνπλ επηθξαηήζεη απνθιεηζηηθά νη αλεκνγελλήηξηεο νξηδνληίνπ άμνλα, κε δχν ή ηξία πηεξχγηα. Ζ απφδνζε κηαο αλεκνγελλήηξηαο εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο ηεο θαη ηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ. Σν κέγεζνο είλαη ζπλάξηεζε ησλ αλαγθψλ πνπ θαιείηαη λα εμππεξεηήζεη θαη πνηθίιεη απφ κεξηθέο εθαηνληάδεο κέρξη κεξηθά εθαηνκκχξηα Watt. Σν παξαθάησ ζρήκα δίλεη κηα εηθφλα ησλ ζπλήζσλ κεγεζψλ ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Μηα ηππηθή αλεκνγελλήηξηα 600kW ζα έρεη δηάκεηξν ξφηνξα 44m. Αλ δηπιαζηαζηεί ε δηάκεηξνο ηνπ ξφηνξα, ηεηξαπιαζηάδεηαη ε επηθάλεηα πνπ θαιχπηεη. Απηφ ζεκαίλεη φηη ηεηξαπιαζηάδεηαη θαη ε ηζρχο εμφδνπ. τήμα Μέγεζνο αλεκνγελλήηξηαο ζε ζπλάξηεζε κε ηε δηάκεηξν ηνπ ξόηνξα. Μία ηππηθή αλεκνγελλήηξηα νξηδνληίνπ άμνλα απνηειείηαη απφ ηα εμήο κέξε : Κνπβνύθιην: Σν θνπβνχθιην πεξηέρεη φια ηα βαζηθά ζηνηρεία ηεο αλεκνγελλήηξηαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ θηβσηίνπ ηαρπηήησλ, θαη ηεο ειεθηξηθήο γελλήηξηαο. Πξφζβαζε ζην εζσηεξηθφ ηεο αλεκνγελλήηξηαο επηηξέπεηαη κέζσ ηνπ πχξγνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 81

82 Πηεξύγηα: Σα πηεξχγηα ζπιιακβάλνπλ ηνλ αέξα θαη κεηαθέξνπλ ηελ ηζρχ ηνπ ζηελ θεθαιή ηνπ ξφηνξα. Γηαθνξηθό ρακειώλ ηαρπηήησλ: Σν δηαθνξηθφ ρακειψλ ηαρπηήησλ ζπλδέεη ηελ θεθαιή ηνπ ξφηνξα κε ην θηβψηην ηαρπηήησλ. Κηβώηην ηαρπηήησλ: Σν θηβψηην ηαρπηήησλ έρεη ην δηαθνξηθφ ρακειψλ ζηξνθψλ απφ αξηζηεξά θαη κεηαθέξεη ηελ θίλεζε ζην δηαθνξηθφ πςειψλ ζηξνθψλ (απφ δεμηά) θάλνληάο ην λα πεξηζηξέθεηαη κε ηαρχηεηα 50 θνξέο κεγαιχηεξε απφ απηή ηνπ δηαθνξηθνχ ρακειψλ ζηξνθψλ. Γηαθνξηθό πςειώλ ηαρπηήησλ: Σν δηαθνξηθφ πςειψλ ηαρπηήησλ πεξηζηξέθεηαη πεξίπνπ κε 1500 ζηξνθέο αλά ιεπηφ (rpm) θαη νδεγεί ηελ ειεθηξηθή γελλήηξηα. Σν δηαθνξηθφ είλαη εμνπιηζκέλν κε έλα δηζθφθξελν ζε πεξίπησζε έθηαθηεο αλάγθεο. Σν κεραληθφ θξέλν ρξεζηκνπνηείηαη ζε πεξίπησζε πνπ ην αεξνδπλακηθφ θξέλν ππνζηεί βιάβε ή ε αλεκνγελλήηξηα επηζθεπάδεηαη. Ζιεθηξηθή γελλήηξηα: Ζ ειεθηξηθή γελλήηξηα, ζχγρξνλε ή επαγσγηθή κε 4 ή 6 πφινπο ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηελ έμνδν ηνπ πνιιαπιαζηαζηή κέζσ ελφο ειαζηηθνχ ή πδξαπιηθνχ ζπλδέζκνπ θα κεηαηξέπεη ηε κεραληθή ελέξγεηα ζε ειεθηξηθή θαη βξίζθεηαη ζπλήζσο πάλσ ζηνλ πχξγν ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Μεραληζκόο πεξηζηξνθήο: Ο κεραληζκφο πεξηζηξνθήο ρξεζηκνπνηεί ειεθηξηθέο κεραλέο (θηλεηήξαο πεξηζηξνθήο) γηα λα ζηξέθεη ην θνπβνχθιην απέλαληη ζηνλ άλεκν. Ο κεραληζκφο πεξηζηξνθήο ειέγρεηαη απφ ειεθηξνληθφ ειεγθηή ν νπνίνο αληηιακβάλεηαη ηε δηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ ρξεζηκνπνηψληαο ηνλ αλεκνδείθηε. Αλεκόκεηξν & αλεκνδείθηεο: Σν αλεκφκεηξν θαη ν αλεκνδείθηεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα κεηξνχλ ηελ έληαζε θαη ηε δηεχζπλζε ηνπ αλέκνπ. Σα ειεθηξηθά ζήκαηα ηνπ αλεκφκεηξνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηνλ ειεθηξνληθφ ειεγθηή ηεο αλεκνγελλήηξηαο γηα λα αξρίζεη ηελ ιεηηνπξγία ηεο φηαλ ε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ μεπεξάζεη κηα ειάρηζηε ηηκή. Πύξγνο: Ο πχξγνο ζηεξίδεη φιε ηελ ειεθηξνκεραλνινγηθή εγθαηάζηαζε θαη είλαη ζπλήζσο ζσιελσηφο ή δηθηπσηφο θαη ζπαλίσο απφ νπιηζκέλν ζθπξφδεκα. Μνλάδα ςύμεο: Ζ κνλάδα ςχμεο πεξηέρεη έλα ειεθηξηθφ αλεκηζηήξα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ςχρεη ηελ ειεθηξηθή γελλήηξηα. Δπηπιένλ πεξηέρεη κηα κνλάδα ςχμεο κε ιάδη ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ςχρεη ην ιάδη ζην θηβψηην ηαρπηήησλ. Μεξηθέο αλεκνγελλήηξηεο έρνπλ πδξφςπθηεο γελλήηξηεο. Τδξαπιηθό ζύζηεκα: Σν πδξαπιηθφ ζχζηεκα ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα επαλαθέξεη ηα αεξνδπλακηθά θξέλα ηεο αλεκνγελλήηξηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 82

83 τήμα Γνκή αλεκνγελλήηξηαο. Τπάξρνπλ δχν βαζηθέο κέζνδνη ιεηηνπξγίαο ησλ ζπζηεκάησλ κεηαηξνπήο ηεο αηνιηθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή. Ζ κέζνδνο ιεηηνπξγίαο ζηαζεξήο ηαρχηεηαο (fixed speed) θαη ε κέζνδνο ιεηηνπξγίαο κεηαβιεηήο ηαρχηεηαο (variable speed). Λεηηνπξγία ζηαζεξήο ηαρχηεηαο ζεκαίλεη φηη ν δξνκέαο ηεο αλεκνγελλήηξηαο ζηξέθεηαη κε ζηαζεξφ αξηζκφ ζηξνθψλ αλεμάξηεηα ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ. Ο ηξφπνο ζχλδεζεο ηεο γελλήηξηαο κε ην δίθηπν, είλαη ν ίδηνο κε ηνλ ηξφπν ζχλδεζεο γελλεηξηψλ πνπ ηξνθνδνηνχληαη απφ ζπκβαηηθέο πεγέο ελέξγεηαο. Γειαδή ε ζχλδεζε γίλεηαη απεπζείαο, ρξεζηκνπνηψληαο έλα κεηαζρεκαηηζηή πξνζαξκνγήο ηνπ επηπέδνπ ηάζεο ηεο γελλήηξηαο, ζε απηφ ηνπ ζπζηήκαηνο κεηαθνξάο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (ζρήκα ). τήμα Λεηηνπξγία ζηαζεξήο ηαρύηεηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 83

84 Απηφο ν ηξφπνο ζχλδεζεο, επηβάιιεη ζηελ αλεκνγελλήηξηα ηελ γσληαθή ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο ηεο. Ζ γελλήηξηα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη κπνξεί λα είλαη είηε ζχγρξνλε είηε αζχγρξνλε. Δηδηθφηεξα δε, φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζχγρξνλεο κεραλέο σο γελλήηξηεο, ν αξηζκφο ζηξνθψλ παξακέλεη ζηαζεξφο, ελψ φηαλ ρξεζηκνπνηνχληαη αζχγρξνλεο κεραλέο ην εχξνο κεηαβνιψλ ησλ ζηξνθψλ εμαξηάηαη απφ ην θνξηίν θαη είλαη πεξηνξηζκέλν. Σα ζπζηήκαηα ζηαζεξψλ ζηξνθψλ ζηαζεξήο ζπρλφηεηαο είλαη ζπζηήκαηα πνπ βαζίδνληαη ζηελ πινπνίεζε ζπζηεκάησλ ειέγρνπ κεζφδνπ stall (απψιεηα αεξνδπλακηθήο ζηήξημεο, εμαξηάηαη απφ ηα θαηαζθεπαζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ πηεξπγίσλ), είηε ζπζηεκάησλ ειέγρνπ κεζφδνπ pitch (έιεγρνο κεηαβνιήο ηεο θιίζεο ησλ πηεξπγίσλ). Σν ζχζηεκα ζηαζεξψλ ζηξνθψλ παξνπζηάδεη ην πιενλέθηεκα ηεο εμαηξεηηθήο απιφηεηαο θαη αμηνπηζηίαο θαη ησλ κεδεληθψλ αλαγθψλ ζπληήξεζεο, γεγνλφο πνπ ζπλέβαιε ζηελ θαζηέξσζή ηνπ, ζε κηα επνρή φπνπ ε αμηνπηζηία ήηαλ ην βαζηθφηεξν απφ ηα πξνο επίιπζε πξνβιήκαηα ησλ αλεκνγελλεηξηψλ. Σαπηφρξνλα, φκσο, ην ζρήκα απηφ ραξαθηεξίδεηαη απφ κηα ζεηξά απφ θαζνξηζηηθά κεηνλεθηήκαηα, ηα νπνία ζρεηίδνληαη αθ ελφο κε ηελ ζηαζεξφηεηα ησλ ζηξνθψλ θαη αθ εηέξνπ κε ηα ειεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο κεραλήο επαγσγήο. Δάλ ε κεηαβαιιφκελε αεξνδπλακηθή ξνπή πεξηέρεη αξκνληθέο ζπληζηψζεο, πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηηο ζπρλφηεηεο ζπληνληζκνχ ηνπ κεραληθνχ ζπζηήκαηνο κεηάδνζεο ηεο ηζρχνο, ζα εκθαληζηνχλ έληνλεο ηαιαληψζεηο ζ απηφ αιιά θαη ζηελ ηζρχ εμφδνπ ηεο γελλήηξηαο. πλεπψο έρνπκε απμεκέλε κεηαβιεηφηεηα ξνπψλ θαη ηεο ηζρχνο εμφδνπ, ηαιαληψζεηο ηνπ κεραληθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηέινο ιεηηνπξγία ηνπ δξνκέα ζε ππνβέιηηζην αεξνδπλακηθφ ζπληειεζηή ηζρχνο. ηελ ιεηηνπξγία κεηαβιεηήο ηαρχηεηαο, ε ηαρχηεηα ηνπ δξνκέα ηεο αλεκνγελλήηξηαο κεηαβάιιεηαη θαηά ειεγρφκελν ηξφπν, αλάινγα κε ηελ ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ. Γηα ηελ ζχλδεζε ηεο αλεκνγελλήηξηαο κε ην δίθηπν ζηαζεξήο ζπρλφηεηαο ρξεζηκνπνηείηαη κεηαηξνπέαο ζπρλφηεηαο Με ηνλ ηξφπν απηφ ε ηαρχηεηα πεξηζηξνθήο απνδεζκεχεηαη απφ ηε ζηαζεξή ζπρλφηεηα ηνπ δηθηχνπ θαη είλαη δπλαηή ε κεηαβνιή ηεο. ην ζρήκα παξνπζηάδεηαη ην δηάγξακκα ελφο ζπζηήκαηνο κεηαβιεηήο ηαρχηεηαο. τήμα Λεηηνπξγία κεηαβιεηήο ηαρύηεηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 84

85 πσο θαίλεηαη θαη ζην παξαπάλσ ζρήκα, ζηελ έμνδν ηεο γελλήηξηαο ζπλδέεηαη έλαο ηξηθαζηθφο αλνξζσηήο ειεγρφκελνο ή κε, πνπ κεηαηξέπεη ηα ελαιιαζζφκελα ειεθηξηθά κεγέζε ζε ζπλερή. Ζ ζχλδεζε ζην δίθηπν γίλεηαη κέζσ ελφο αληηζηξνθέα, ν νπνίνο κεηαηξέπεη ηα ζπλερή ειεθηξηθά κεγέζε ζε ελαιιαζζφκελα, ζπρλφηεηαο ίδηαο κε απηήλ ηνπ δηθηχνπ. Σν βαζηθφ πιενλέθηεκα ηεο ιεηηνπξγίαο κεηαβιεηήο ηαρχηεηαο είλαη ε βειηηζηνπνίεζε ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο ηεο κεραλήο, θαζψο απμάλεηαη ην πνζνζηφ εθκεηάιιεπζεο ηεο θηλεηηθήο ελέξγεηαο ηνπ αλέκνπ θπξίσο θαηά ηηο ρακειέο ηαρχηεηεο αλέκνπ, ζε ζρέζε κε ηελ ιεηηνπξγία ζηαζεξήο ηαρχηεηαο. Έλα αθφκα πιενλέθηεκα είλαη ε δπλαηφηεηα ειέγρνπ ηεο άεξγνπ ηζρχνο αλάινγα κε ηνλ ηχπν κεηαηξνπέα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. εκαληηθφ επίζεο πιενλέθηεκα απφ ηελ ιεηηνπξγία κεηαβιεηήο ηαρχηεηαο είλαη ε εμνκάιπλζε ηεο κεηαβιεηφηεηαο ησλ κεραληθψλ ξνπψλ θαη απφζβεζε ησλ ζπληνληζκψλ ηνπ κεραληθνχ ζπζηήκαηνο κεηάδνζεο ηεο θίλεζεο, ηα νπνία ζεκαίλνπλ κείσζε ησλ κεραληθψλ θαηαπνλήζεσλ θαη αχμεζε ηεο δηάξθεηαο δσήο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σα κεηνλεθηήκαηα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη θαηαξρήλ ε απμεκέλε πνιππινθφηεηα ιφγσ ηνπ κεηαηξνπέα ζπρλφηεηαο θαη ε αληίζηνηρε αχμεζε ηνπ θφζηνπο. Δπίζεο ιφγσ ηνπ ειεθηξνληθνχ κεηαηξνπέα παξνπζηάδεηαη αχμεζε ησλ αλψηεξσλ αξκνληθψλ πνπ εηζέξρνληαη ζην δίθηπν, θάηη πνπ θάλεη αλαγθαία ηελ εγθαηάζηαζε θίιηξσλ γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ηνπο Αηνιηθά πάξθα Γεληθά αηνιηθφ πάξθν νλνκάδεηαη κηα νκάδα αλεκνγελλεηξηψλ εγθαηεζηεκέλεο ζηελ ίδηα ηνπνζεζία. Κάζε αλεκνγελλήηξηα είλαη ζπλδεδεκέλε ζε έλα εζσηεξηθφ δίθηπν ρακειήο ή κέζεο ηάζεο, ην νπνίν ζπλδέεηαη κε ην δηαζπλδεδεκέλν ειεθηξηθφ δίθηπν κέζσ ελφο κεηαζρεκαηηζηή αλχςσζεο ηεο ηάζεο. Τπάξρνπλ ηξία βαζηθά είδε αηνιηθψλ πάξθσλ ηα ρεξζαία (onshore),ηα πάξθα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζηελ αθηή (nearshore) θαη ηα παξάθηηα (offshore). Υεξζαία αηνιηθά πάξθα, νλνκάδνληαη απηά πνπ θαηαζθεπάδνληαη ζηηο θνξπθνγξακκέο πεξηνρψλ κε κεγάιν ζρεηηθά πςφκεηξν ηνπιάρηζηνλ ηξία ρηιηφκεηξα πξνο ην εζσηεξηθφ απφ ηελ πιεζηέζηεξε αθηνγξακκή. Απηφ ζπκβαίλεη γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ιεγφκελεο ηνπνγξαθηθήο επηηάρπλζεο, ηελ επηηάρπλζε δειαδή ηνπ αλέκνπ θαζψο δηαζρίδεη κηα θνξπθνγξακκή. Ζ αχμεζε ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ νδεγεί θαη ζε αχμεζε ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο. Ηδηαίηεξε ζεκαζία δίλεηαη ζηελ αθξηβή ηνπνζέηεζε ησλ αλεκνγελλεηξηψλ, ε νπνία γίλεηαη κεηά απφ αλαιπηηθή παξαθνινχζεζε ησλ ηνπηθψλ αλέκσλ γηα έλα κεγάιν ρξνληθφ δηάζηεκα πξηλ ηελ εγθαηάζηαζε. Σέινο, αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ε πεξηνρή ζηελ νπνία εγθαζίζηαηαη ην αηνιηθφ πάξθν, αιινηψλεηαη κφλν νπηηθά θαη παξακέλεη αμηνπνηήζηκε γηα γεσξγία ε θηελνηξνθία. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 85

86 Εικόνα Υεξζαίν αηνιηθό πάξθν. Αηνιηθά πάξθα θνληά ζηελ αθηή (nearshore) νλνκάδνληαη ηα πάξθα πνπ βξίζθνληαη ζηελ μεξά εληφο ηεο δψλεο ησλ ηξηψλ ρηιηνκέηξσλ απφ ηελ αθηνγξακκή ή ζηελ ζάιαζζα εληφο ηεο δψλεο ησλ δέθα ρηιηνκέηξσλ απφ ηελ αθηνγξακκή. Απηέο νη ηνπνζεζίεο είλαη απνδνηηθέο γηα εγθαηάζηαζε ιφγσ ηνπ αλέκνπ πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηελ ζεξκνθξαζηαθή δηαθνξά κεηαμχ ζάιαζζαο θαη μεξάο θαζεκεξηλά. Εικόνα Αηνιηθό πάξθν θνληά ζηελ αθηή. Σα παξάθηηα αηνιηθά πάξθα (offshore) είλαη εγθαηεζηεκέλα ζε ζαιάζζηεο πεξηνρέο πέξαλ ησλ δέθα ρηιηνκέηξσλ απφ ηελ αθηή. Αθξηβψο επεηδή ε επηθάλεηα ηνπ λεξνχ είλαη νκαιφηεξε απηήο ηνπ εδάθνπο, ε ηαρχηεηα ηνπ αλέκνπ είλαη πςειφηεξε απφ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 86

87 ηελ μεξά, έηζη ν ζπληειεζηήο Υξεζηκνπνίεζεο ή ζπληειεζηήο Δθκεηάιιεπζεο (Capacity Factor) είλαη πςειφηεξνο ησλ άιισλ δπν ηχπσλ αηνιηθψλ πάξθσλ. Γεληθά έρνπλ κεγαιχηεξν θφζηνο εγθαηάζηαζεο θαη ζπληήξεζεο θαη νη πχξγνη είλαη ςειφηεξνη ησλ ρεξζαίσλ. Ζ κεηαθνξά ηεο ελέξγεηαο γίλεηαη κε ππνζαιάζζην θαιψδην, ζε πεξηπηψζεηο κεγάισλ απνζηάζεσλ απφ ηελ αθηή ρξεζηκνπνηείηαη κεηαθνξά κε ζπλερέο ξεχκα πςειήο ηάζεο (HVDC) γηα ειαρηζηνπνίεζε ησλ απσιεηψλ θαηά ηελ κεηαθνξά. Εικόνα Παξάθηην αηνιηθό πάξθν. 3.6 Γεσζεξκηθή ελέξγεηα ε πεξηνρέο κε ζρεηηθά πξφζθαηε εθαηζηεηφηεηα, παξνπζηάδεηαη ην θαηλφκελν δηάππξν πιηθφ απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο λα έρεη θηλεζεί πξνο ηελ επηθάλεηα θαη ην ππέδαθνο λα έρεη ζεξκαλζεί. Ζ ζεξκφηεηα απηή κεηαθέξεηαη ζε ηπρφλ πδξνθφξνπο ζρεκαηηζκνχο ηεο πεξηνρήο. Σα λεξά ζεξκαίλνληαη θαη θπθινθνξνχλ κέζα ζηα πεηξψκαηα θζάλνληαο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο κέρξη ηελ επηθάλεηα, αθνχ πξνεγνπκέλσο έρνπλ εκπινπηηζηεί απφ άιαηα ησλ πεηξσκάησλ (ζεξκέο πεγέο, αηκίδεο), ελψ θάπνηεο άιιεο θνξέο ηα λεξά εγθισβίδνληαη ζε κε πδξνπεξαηά πεηξψκαηα θαη απνθηνχλ ζεξκνθξαζίεο πνπ μεπεξλνχλ ηνπο 350 o C. Ζ ζεξκηθή ξνή εκθαλίδεηαη: 1. Καηά ηε βχζηζε ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ. 2. ηα επεηξσηηθά βπζίζκαηα. 3. ηηο επεηξσηηθέο πεξηνρέο δηφγθσζεο. H ζεξκφηεηα είλαη κηα κνξθή ελέξγεηαο θαη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα είλαη ε ζεξκφηεηα πνπ πεξηέρεηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο γεο, ε νπνία πξνθαιεί ηε δεκηνπξγία δηαθφξσλ γεσινγηθψλ θαηλνκέλσλ ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Με ηνλ φξν «γεσζεξκηθή Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 87

88 ελέξγεηα», ελλννχκε ην ηκήκα ηεο γήηλεο ζεξκφηεηαο πνπ βξίζθεηαη απνζεθεπκέλν κε ηε κνξθή ζεξκνχ λεξνχ, αηκνχ ή ζεξκψλ πεηξσκάησλ ζε επλντθέο γεσινγηθέο ζπλζήθεο, δειαδή πεξηνξίδεηαη ζηα πξψηα ηξία πεξίπνπ ρηιηφκεηξα ηεο επηθάλεηαο ηεο γεο. Ζ ελέξγεηα απηή πεγάδεη απφ ην εζσηεξηθφ ηεο γεο θαη βξίζθεηαη ζπλήζσο πεξηνξηζκέλε ζε κία γεσζεξκηθή πεξηνρή ή πεδίν κε ζπγθεθξηκέλα επηθαλεηαθά φξηα. Ζ έθιπζε ζεξκφηεηαο απφ ηε γε κπνξεί λα γίλεηαη είηε κέζσ εθαηζηεηαθψλ εθξνψλ, είηε κε ζεξκηθή αγσγή, είηε µε δηείζδπζε ζηνλ θινηφ ηεο γεο ηεγµέλνπ µάγµαηνο πνπ πξνέξρεηαη απφ µεγάια βάζε, είηε κέζσ ξεγκάησλ ηνπ ππεδάθνπο ζε κηθξφ βάζνο πνπ πεξηέρνπλ ξεπζηά πςειψλ ζεξκνθξαζηψλ. τήμα ρεκαηηθή παξάζηαζε κεηαθνξάο ζεξκηθήο ελέξγεηαο. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα απνηειεί έλα θπζηθφ εγρψξην πινχην θαη σο εθ ηνχηνπ ε εληαηηθή ηεο έξεπλα θαη αμηνπνίεζε είλαη πνιιαπιά σθέιηκε θαη ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη κε ηδηαίηεξν αλαπηπμηαθφ ραξαθηήξα ζε ηνπηθφ θαη ζε εζληθφ επίπεδν. Δίλαη κηα ήπηα θαη ζρεηηθά αλαλεψζηκε ελεξγεηαθή πεγή, πνπ κε ηα ζεκεξηλά ηερλνινγηθά δεδνκέλα κπνξεί λα θαιχςεη ζεκαληηθέο ελεξγεηαθέο αλάγθεο. Ζ απαηηνχκελε ηερλνινγία γηα ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκίαο πνπ εκπεξηέρεηαη ζε ξεπζηά είλαη πιένλ δνθηκαζκέλε ζε επξεία θιίκαθα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 88

89 τήμα Δζσηεξηθή δνκή ηεο γεο. Ζ χπαξμε θάπνηαο γεσζεξκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζε θάπνηα πεξηνρή δελ είλαη ε κνλαδηθή ζπλζήθε γηα ηελ χπαξμε εθκεηαιιεχζηκνπ γεσζεξκηθνχ πεδίνπ. Δπηπξφζζεηεο εδαθνινγηθέο θαη πδξνινγηθέο ζπλζήθεο είλαη απαξαίηεηεο γηα λα κπνξεί έλα γεσζεξκηθφ πεδίν λα θαζίζηαηαη αμηνπνηήζηκν. Χο γεσζεξκηθφ δπλακηθφ, ζχκθσλα κε ηελ ηζρχνπζα Δζληθή λνκνζεζία Ν. 3175/2003, ελλνείηαη ην ζχλνιν ησλ γεγελψλ θπζηθψλ αηκψλ, ησλ ζεξκψλ λεξψλ, επηθαλεηαθψλ ή ππφγεησλ, θαη ηεο ζεξκφηεηαο ησλ γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ, πνπ ππεξβαίλνπλ ηνπο 25 o C. Ζ πξνέιεπζε ηεο ζεξκφηεηαο ηεο γεο δελ είλαη κε αθξίβεηα γλσζηή. Τπάξρνπλ δηάθνξεο ζεσξίεο πνπ αλαθέξνληαη ζηνπο κεραληζκνχο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ παξαγσγή ηεο. Ζ κάδα ηεο γεο είλαη πνιχ κεγάιε ζε ζρέζε κε ηελ επηθάλεηά ηεο θαη θαιχπηεηαη απφ πιηθά ρακειήο ζεξκηθήο αγσγηκφηεηαο, κε απνηέιεζκα ε ζεξκφηεηά ηεο λα ζπγθξαηείηαη ζην εζσηεξηθφ ηεο. Ζ ηππηθή αχμεζε ηεο ζεξµνθξαζίαο µε ην βάζνο θνληά ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο είλαη ν C/km. Αλ απηφο ν ξπζµφο πξνβιεζεί ζην θέληξν ηεο Γεο πξνθχπηεη µηα ζεξµνθξαζία µεγαιχηεξε ησλ o C, ε νπνία είλαη πνιχ µεγάιε γηα λα είλαη αιεζηλή, θαζψο ππεξβαίλεη ηελ ζεξµνθξαζία αηµψλ ηνπ Fe ή άιισλ πιηθψλ ζηηο πηέζεηο πνπ επηθξαηνχλ ζε απηφ ην βάζνο. πλεπψο ε ζεξµνθξαζηαθή βαζµίδα (ζεξµνθιηλέο) θνληά ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο, πνπ είλαη θαη νη µφλεο µεηξήζεηο πνπ έρνπµε, δελ είλαη δπλαηφλ λα ηζρχνπλ ζε φιν ην εζσηεξηθφ ηεο Γεο. Ζ ζεξµφηεηα απηή ηνπ εζσηεξηθνχ ηνπ πιαλήηε πξνέξρεηαη απφ δχν πεγέο : ηελ ζεξµφηεηα ηνπ αξρηθνχ ζρεµαηηζµνχ ηεο Γεο (πξηλ απφ πέληε δηζεθαηνµµχξηα ρξφληα) θαη, ηελ ξαδηελεξγφ δηάζπαζε αζηαζψλ ζηνηρείσλ πνπ ππάξρνπλ ζηνλ θινηφ, φπσο νπξάλην, ζφξην θαη πνηάζζηνλ. Ο ξπζκφο ζεξκηθψλ απσιεηψλ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ πιαλήηε είλαη πνιχ κηθξφο, πεξίπνπ 8x10-2 W/m 2. Ζ ζεξκνθξαζία ηεο γεο απμάλεηαη κε ην βάζνο, ε κέζε δε γεσζεξκηθή βαζκίδα ζηηο επείξνπο γηα κάδεο πνπ βξίζθνληαη ζρεηηθά θνληά ζηελ επηθάλεηα είλαη 30 ν C/km, δειαδή γηα θάζε ρηιηφκεηξν βάζνπο, ε ζεξκνθξαζία Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 89

90 απμάλεηαη θαηά 30 o C. ε αξθεηά κεγάια βάζε, ε ζεξκνθξαζία δελ είλαη κε αθξίβεηα γλσζηή. ηα φξηα κεηαμχ καλδχα θαη θινηνχ, ζηελ αζπλέρεηα Μνhνrνλίcic, πηζηεχεηαη φηη ε ζεξκνθξαζία θηάλεη ζηνπο 6000 ν C, ελψ ζην θέληξν ηεο γεο ζηνπο ν C. Φαίλεηαη φηη ε παξαγσγή ζεξκφηεηαο απφ ξαδηελεξγά ηζφηνπα είλαη ζπγθεληξσκέλε πεξηζζφηεξν ζην θινηφ παξά ζηνλ ππξήλα, κε απνηέιεζκα ε γεσζεξκηθή βαζκίδα λα κεηψλεηαη κε ην βάζνο. πσο ινηπφλ πξνθχπηεη απφ ηα παξαπάλσ, ε ζεξκηθή ελέξγεηα ηεο γεο είλαη απέξαληε, φκσο κφλν ηκήκα απηήο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ηειηθά απφ ηνλ άλζξσπν. Μέρξη ζήκεξα ε εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο έρεη πεξηνξηζηεί ζε πεξηνρέο φπνπ νη γεσινγηθέο ζπλζήθεο επηηξέπνπλ ζε έλα κέζν (λεξφ ζε πγξή ή αέξηα θάζε) λα «κεηαθέξεη» ηε ζεξκφηεηα απφ ηηο βαζηέο ζεξκέο δψλεο ζηελ επηθάλεηα ή θνληά ζε απηήλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ δεκηνπξγνχληαη νη γεσζεξκηθνί πφξνη (geothermal resources). Πηζαλψο, ζην άκεζν κέιινλ, λέεο πξσηνπνξηαθέο ηερληθέο ζα καο πξνζθέξνπλ θαηλνχξγηεο πξννπηηθέο ζηνλ ηνκέα απηφλ. Σα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ κε δηάθνξα θξηηήξηα, φπσο είλαη ην είδνο ησλ γεσζεξκηθψλ πφξσλ, ν ηχπνο θαη ε ζεξκνθξαζία ησλ ξεπζηψλ, ν ηχπνο ηνπ πεηξψκαηνο πνπ θηινμελεί ηα ξεπζηά, ην είδνο ηεο εζηίαο ζεξκφηεηαο, αλ θπθινθνξνχλ ή φρη ξεπζηά ζηνλ ηακηεπηήξα θ.ά. Σν πιένλ ζπλεζηζκέλν θξηηήξην γηα ηελ ηαμηλφκεζε ησλ γεσζεξκηθψλ πφξσλ είλαη απηφ πνπ βαζίδεηαη ζηελ ελζαιπία ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ, ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ σο ν θνξέαο «κεηαθνξάο» ηεο ζεξκφηεηαο απφ ηα βαζηά θαη ζεξκά πεηξψκαηα πξνο ηελ επηθάλεηα. Ζ ελζαιπία, ε νπνία ζε γεληθέο γξακκέο ζεσξείηαη φηη είλαη αλάινγε ηεο ζεξκνθξαζίαο, ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα εθθξάζεη ηελ πεξηερφκελε ζεξκηθή ελέξγεηα ησλ ξεπζηψλ θαη δίλεη κηα γεληθή εηθφλα ηεο ελεξγεηαθήο «αμίαο» ηνπο. Οη γεσζεξκηθνί πφξνη δηαθξίλνληαη ζε ρακειήο, κέζεο θαη πςειήο ελζαιπίαο (ή ζεξκνθξαζίαο), ζχκθσλα κε ην ελεξγεηαθφ ηνπο πεξηερφκελν θαη ηηο πηζαλέο κνξθέο αμηνπνίεζήο ηνπο. πσο αθξηβψο θαη γηα ηελ νξνινγία, κηα θνηλψο απνδεθηή κέζνδνο ηαμηλφκεζεο ζα βνεζνχζε ζηελ απνθπγή ζπγρχζεσλ θαη παξαλνήζεσλ. κσο, κέρξη λα γίλεη απηφ, ζα πξέπεη θάζε θνξά θαη θαηά πεξίπησζε λα δειψλνπκε ηηο ηηκέο ησλ ζεξκνθξαζηψλ ή ην εχξνο ηνπο, δηφηη φξνη φπσο «ρακειή», «ελδηάκεζε» ή «πςειή» δελ έρνπλ πάληα ηελ ίδηα εξκελεία θαη πνιιέο θνξέο είλαη παξαπιαλεηηθνί. Καηεγνξίεο γεσζεξκηθψλ πεδίσλ βάζεη ηεο ηζρχνο : 1. Οκαιή γεσζεξκία : Σ<25 ν C, απφδνζε < 2% (ςχμε ζέξκαλζε θηηξίσλ) 2. Υακειήο ελζαιπίαο : Σ= ν C, απφδνζε 2-8% (λεξφ νηθηαθήο ρξήζεο) 3. Μέζεο ελζαιπίαο : Σ= ν C, απφδνζε 2-8% (ειεθηξνπαξαγσγή κε πηεηηθφ ξεπζηφ) 4. Τςειήο ελζαιπίαο Σ>150 ν C, απφδνζε 8-18% (ειεθηξνπαξαγσγή) Ξεξνχ αηκνχ : Ζ>1.5 MJ/kg, Τγξήο θάζεο : Ζ>2.5 MJ/kg 5. Θεξκά μεξά πεηξψκαηα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 90

91 H γεσζεξκηθή ελέξγεηα πςειήο ελζαιπίαο ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ζ εγθαηεζηεκέλε ηζρχο ησλ γεσζεξκηθψλ κνλάδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηνλ θφζκν αλέξρεηαη ζε ΜWe πεξίπνπ. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα ρακειήο θαη κέζεο ελζαιπίαο βξίζθεη ζε δηεζλέο επίπεδν πνιιέο εθαξκνγέο ζηε γεσξγία, ηε γεσξγηθή βηνκεραλία, ηελ θηελνηξνθία ηρζπνθαιιηέξγεηα θαη ηε ζέξκαλζε ρψξσλ. Οη γεσινγηθέο ζπλζήθεο ζηελ Διιάδα επλφεζαλ ζηε δεκηνπξγία ζεκαληηθνχ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ ρακειήο ελζαιπίαο. Ζ έξεπλα γηα ηνλ εληνπηζκφ αμηνπνηήζηκσλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ρακειήο ελζαιπίαο άξρηζε απφ ην ΗΓΜΔ (Ηλζηηηνχην Γεσινγηθψλ θαη Μεηαιιεπηηθψλ Δξεπλψλ) ην 1980 θαη εληαηηθνπνηείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ηα ηειεπηαία ρξφληα. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα γεσζεξκηθά πεδία πνπ εξεπλήζεθαλ βξίζθνληαη ζε πεξηνρέο κε επλντθέο αλαπηπμηαθέο ζπλζήθεο, ελψ νη πξννπηηθέο άκεζεο εθκεηάιιεπζεο ησλ ξεπζηψλ είλαη επνίσλεο. Σα γεσζεξκηθά ξεπζηά πςειήο θαη ρακειήο ελζαιπίαο θαίλεηαη φηη έρνπλ ζπλήζσο κηθξή έσο κεδακηλή πεξηεθηηθφηεηα ζε δηαβξσηηθά άιαηα θαη αέξηα θαη δελ δεκηνπξγνχλ ζνβαξά ηερληθά πξνβιήκαηα εθκεηάιιεπζεο, νχηε βέβαηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Ζ ρψξα καο παξνπζηάδεη έλα αξθεηά αμηφινγν δπλακηθφ γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ρακειήο ελζαιπίαο. Με ηηο ζεκεξηλέο γλψζεηο καο απφ ηα δεδνκέλα ησλ γεσηξήζεσλ θαη απφ άιιεο ελδείμεηο ζηα γεσζεξκηθά πεδία, εθηηκάηαη φηη ην βεβαησκέλν ζπλνιηθφ δπλακηθφ ηεο γεσζεξκίαο ρακειήο ελζαιπίαο (κε βάζε ηελ απφξξηςε ησλ λεξψλ ζε ζεξκνθξαζίεο πεξίπνπ 25 ν C) αλέξρεηαη ζε ΜWth, πεξίπνπ. Να αλαθεξζεί επίζεο φηη ε απαίηεζε γεο ζηηο γεσζεξµηθέο εθαξµνγέο είλαη ζπλήζσο µηθξή, θαη είλαη δπλαηφλ λα ζπλππάξρνπλ ζην ίδην µέξνο µε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο π.ρ. αγξνηηθέο. Έλαο µέηξηνο ζε ηζρχ ζηαζµφο θαηαιαµβάλεη µφλν 400m 2 γηα ηελ παξαγσγή 1GWh ζε έλα δηάζηεµα 30 ρξφλσλ. ε ζχγθξηζε µε απηφ, άιια θαχζηµα φπσο νη γαηάλζξαθεο θαη ην νπξάλην, δεζµεχνπλ ηεξάζηηεο εθηάζεηο γηα ηελ εμαγσγή θαη ηελ επεμεξγαζία ηνπ θνηηάζµαηνο, εθηφο απφ ηελ έθηαζε γηα ηνλ ίδην ηνλ ζηαζµφ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 91

92 τήμα ύζηεκα αμηνπνίεζεο γεσζεξκηθώλ ξεπζηώλ ρακειήο ελζαιπίαο. Οη νξαηέο εθκεηαιιεχζεηο ηε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ρακειήο ελζαιπίαο ζηελ Διιάδα ζε ρξήζεηο κφλν ζέξκαλζεο (φπσο ηειεζέξκαλζε θηηξίσλ, ζεξκνθήπηα, μεξαληήξηα αγξνηηθψλ πξντφλησλ θαη ηρζπνθαιιηέξγεηεο) κπνξνχλ κέρξη ην έηνο 2000 λα αγγίμνπλ ηα 150ΜWth,εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο, εμνηθνλνκψληαο πεξίπνπ ηφλνπο ηζνδχλακνπ πεηξειαίνπ (Σ.Η.Π.) ην έηνο. ηελ πξάμε φκσο ζήκεξα ε εθκεηάιιεπζε ηνπ γεσζεξκηθνχ δπλακηθνχ ρακειήο ελζαιπίαο ζηελ ρψξα καο είλαη αζήκαληε έσο κεδακηλή. ήκεξα ππάξρνπλ εγθαηεζηεκέλα ζηελ ρψξα καο κφιηο 200 ζηξέκκαηα γεσζεξκηθψλ ζεξκνθεπίσλ κε εγθαηεζηεκέλε ηζρχ πεξί ηα 20ΜWth πνπ εμνηθνλνκνχλ 2000 T.Η.Π. αλά έηνο. Απηφ ζπκβαίλεη παξ φιν πνπ νη ζπλζήθεο παξαγσγήο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ είλαη ζπκθέξνπζεο θαη παξ' φιν πνπ ηα γεσζεξκηθά πεδία ζπκπίπηνπλ γεσγξαθηθά κε εχθνξεο πεδηάδεο κε κεγάιε γεσξγηθή παξαγσγή. ε ζρέζε κε ην είδνο ησλ γεσζεξκηθψλ πφξσλ δηαθξίλνληαη πέληε θαηεγνξίεο ζπζηεκάησλ (ρήκα ), πνπ πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά σο εμήο : τήμα Μνξθέο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο θαηά ζεηξά ελδηαθέξνληνο ρξήζεσλ ζήκεξα θαη πξννπηηθήο ζην εγγύο κέινο, από αξηζηεξά πξνο ηα δεμηά. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 92

93 α) Σα πδξνζεξκηθά ζπζηήκαηα ή πφξνη, δει. ηα θπζηθά ππφγεηα ζεξκά ξεπζηά πνπ βξίζθνληαη ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ηακηεπηήξεο, ζεξκαίλνληαη απφ κία εζηία ζεξκφηεηαο θαη ζπρλά εκθαλίδνληαη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο κε ηε κνξθή ζεξκψλ εθδειψζεσλ. Σα ζπζηήκαηα απηά ζπρλά ηαπηίδνληαη κε ην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ, αθνχ ζήκεξα νπζηαζηηθά είλαη ηα κφλα ζπζηήκαηα πνπ αμηνπνηνχληαη. β) Αβαζήο γεσζεξκία (earth energy), θαηά ηελ νπνία ιακβάλνληαη (ή θαη απνξξίπηνληαη) πνζφηεηεο ελέξγεηαο απφ κηθξά βάζε κε ηελ αλαθπθινθνξία λεξνχ ζηα πξψηα 100 m απφ ηελ επηθάλεηα ηεο γεο ή κε ηελ θπθινθνξία ππφγεησλ λεξψλ ή λεξψλ απφ ιίκλεο, πνηάκηα θαη ηε ζάιαζζα. Απνηειεί ηελ ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελε κνξθή ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. γ) Σα πξνρσξεκέλα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα (enhanced geothermal systems) αλαθέξνληαη ζηα ζεξκά πεηξψκαηα ζε βάζνο απφ 2 κέρξη 10km, απφ ηα νπνία κπνξεί λα αλαθηεζεί ελέξγεηα ρξεζηκνπνηψληαο λεξφ πνπ δηνρεηεχεηαη απφ ηελ επηθάλεηα, κέζσ θαηάιιεισλ γεσηξήζεσλ, θαη αλαθηάηαη αξθεηά ζεξκφηεξν κε ηε κνξθή λεξνχ ή αηκνχ κέζσ άιισλ γεσηξήζεσλ. δ) Σα γεσπεπηεζκέλα ζπζηήκαηα (geopressured systems) απνηεινχληαη απφ ξεπζηά εγθιεηζκέλα ζε κεγάιν βάζνο, βξίζθνληαη πεξηνξηζκέλα απφ κε πεξαηά πεηξψκαηα θαη ε πίεζή ηνπο ππεξβαίλεη ηελ πδξνζηαηηθή. ε) Σα καγκαηηθά ζπζηήκαηα (magma systems) αλαθέξνληαη ζηελ απφιεςε ζεξκφηεηαο κε θαηάιιειεο γεσηξήζεηο ζε καγκαηηθέο δηεηζδχζεηο, πνπ βξίζθνληαη ζε κηθξφ ζρεηηθά βάζνο. τήμα ρεκαηηθή παξνπζίαζε ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ζεξκώλ μεξώλ πεηξσκάησλ κε κία γεώηξεζε ηξνθνδνζίαο θαη δύν παξαγσγηθέο γεσηξήζεηο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 93

94 πσο πξναλαθέξζεθε, ε γεσζεξµηθή ελέξγεηα µπνξεί λα ρξεζηµνπνηεζεί µε δχν ηξφπνπο : γηα άµεζε ρξήζε ηεο ζεξµφηεηαο θαη γηα παξαγσγή ειεθηξηζµνχ. Ζ επθνιία µεηαθνξάο θάλεη ηελ παξαγσγή ειεθηξηζµνχ ηδηαίηεξα ειθπζηηθή, ε ζεξµνθξαζία ηνπ εμαγνµέλνπ ξεπζηνχ φµσο, είλαη ν θχξηνο παξάγνληαο γηα ηελ ηειηθή επηινγή ρξήζεο. Πεγέο ραµειήο µέρξη µεζαίαο ζεξµνθξαζίαο, πνπ είλαη πεξηζζφηεξεο απφ εθείλεο πςειήο ζεξµνθξαζίαο, ρξεζηµνπνηνχληαη ζπρλά ζε εθαξµνγέο άµεζεο ρξήζεο ηεο ζεξµφηεηαο. Κχξηνο παξάγνληαο εδψ είλαη ε εγγχηεηα ηνπ γεσζεξµηθνχ πεδίνπ, θαζψο ε ζεξµφηεηα δελ µπνξεί λα µεηαθεξζεί ζε µεγάιεο απνζηάζεηο. Απφ πξαθηηθήο απφςεσο ε γεψηξεζε δελ µπνξεί λα απέρεη απφζηαζε µεγαιχηεξε απφ 1km. Οη άκεζεο ρξήζεηο ηεο ζεξκφηεηαο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ γηα ζέξκαλζε είλαη νη παιαηφηεξεο, νη πην πνιχπιεπξεο θαη νη πιένλ ζπλεζηζκέλεο κνξθέο αμηνπνίεζεο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. Ζ ινπηξνζεξαπεία, ε ζέξκαλζε ρψξσλ θαη ε ηειεζέξκαλζε, νη αγξνηηθέο εθαξκνγέο, νη πδαηνθαιιηέξγεηεο θαη θάπνηεο βηνκεραληθέο ρξήζεηο είλαη νη πην γλσζηέο κνξθέο ρξήζεηο, φκσο νη αληιίεο ζεξκφηεηαο απνηεινχλ ηελ πην δηαδεδνκέλε κνξθή αμηνπνίεζεο (12,5% ηεο ζπλνιηθήο ρξήζεο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο θαηά ην έηνο 2000). Τπάξρνπλ θπζηθά θαη θάπνηνη άιινη κηθξφηεξεο θιίκαθαο ηξφπνη εθκεηάιιεπζεο ηεο γεσζεξκίαο, νη νπνίνη φκσο δελ είλαη ηφζνλ ζπλεζηζκέλνη. Γεσζεξµηθέο πεγέο ραµειήο έσο µέζεο ζεξµνθξαζίαο (20 C έσο 150 C) ρξεζηµνπνηνχληαη ζπρλά γηα ηελ άµεζε ζέξµαλζε νηθηαθψλ, βηνµεραληθψλ θαη εµπνξηθψλ εθαξµνγψλ. Υξεζηµνπνηνχληαη επίζεο γηα ζέξµαλζε ζεξµνθεπίσλ, ηρζπνηξνθείσλ, επεμεξγαζία ηξνθίµσλ. Γηα ηελ ζέξµαλζε νηθηψλ πνιχ δηαδεδνµέλε είλαη ε ηειεζέξµαλζε φπνπ απφ έλα θεληξηθφ ζεµείν µεηαθέξεηαη ε ζεξµφηεηα ζηα δηάθνξα θηήξηα. Οιφθιεξεο πφιεηο ζηελ Ηζιαλδία, ζπλνηθίεο ζην Παξίζη θ.ά., ζεξµαίλνληαη µε απηφ ηνλ ηξφπν. Έλα ηππηθφ γεσζεξµηθφ ζχζηεµα άµεζεο ρξήζεο απνηειείηαη απφ ηξία ππνζπζηήµαηα : α) ηελ εγθαηάζηαζε παξαγσγήο, ζπλήζσο µηα γεψηξεζε, γηα ηελ πξνζαγσγή ηνπ ζεξµνχ λεξνχ ζηελ επηθάλεηα, β) ην µεραληθφ ζχζηεµα, ζσιελψζεηο, ελαιιάθηεο ζεξµφηεηαο, ζπζηήµαηα ειέγρνπ, γηα ηελ µεηαθνξά ηεο ζεξµφηεηαο ζην ζεµείν εθαξµνγήο θαη γ) ην ζχζηεµα δηάζεζεο, γεψηξεζε επαλεηζαγσγήο ή δεμακελή απνζήθεπζεο, γηα λα ππνδερζεί ην ρξεζηκνπνηεζέλ γεσζεξκηθφ ξεπζηφ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 94

95 τήµα Δλαιιάθηεο ζεξµόηεηαο γηα άµεζε ρξήζε γεσζεξµίαο. Σα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα ηειεζέξκαλζεο είλαη έληαζεο θεθαιαίνπ, δειαδή απαηηνχλ κεγάια αξρηθά θεθάιαηα. Σν θχξην θφζηνο αθνξά ηελ αξρηθή επέλδπζε γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ γεσηξήζεσλ παξαγσγήο θαη επαλεηζαγσγήο, ηελ αγνξά ησλ ζπζηεκάησλ άληιεζεο θαη κεηαθνξάο ησλ ξεπζηψλ, ηελ θαηαζθεπή ησλ δηθηχσλ θαη ησλ ζσιελψζεσλ, ηελ πξνκήζεηα ηνπ εμνπιηζκνχ ειέγρνπ θαη παξαθνινχζεζεο ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ηελ θαηαζθεπή ησλ ζηαζκψλ δηαλνκήο θαη ησλ δεμακελψλ απνζήθεπζεο. Παξφια απηά, ηα ιεηηνπξγηθά έμνδα, ηα νπνία αθνξνχλ ζηελ ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη γηα ηελ άληιεζε ησλ ξεπζηψλ, ηε ζπληήξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηε δηαρείξηζε ηεο εγθαηάζηαζεο, είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξα ζε ζχγθξηζε κε απηά κηαο ζπκβαηηθήο κνλάδαο. Έλαο θξίζηκνο παξάγνληαο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ αξρηθνχ θφζηνπο ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη ε ππθλφηεηα ηνπ ζεξκηθνχ θνξηίνπ ή, αιιηψο, νη απαηηήζεηο ζε ζέξκαλζε δηα ηελ επηθάλεηα πνπ θαιχπηεη ε πεξηνρή πνπ πξφθεηηαη λα ζεξκαλζεί. Ζ πςειή ζεξκηθή ππθλφηεηα θαζνξίδεη ηελ νηθνλνκηθή βησζηκφηεηαζθνπηκφηεηα ηνπ έξγνπ ηειεζέξκαλζεο, αθνχ ην δίθηπν δηαλνκήο απνξξνθά κεγάια θεθάιαηα. Κάπνηα νηθνλνκηθά νθέιε ζα κπνξνχζαλ λα πξνθχςνπλ απφ ην ζπλδπαζκφ ζέξκαλζεο θαη ςχμεο ζε πεξηνρέο φπνπ νη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο επηηξέπνπλ ηέηνηεο εθαξκνγέο. Ο ζπληειεζηήο θνξηίνπ ζε έλα ηέηνην ζχζηεκα ςχμεο-ζέξκαλζεο ζα πξέπεη λα είλαη κεγαιχηεξνο απφ απηφλ πνπ αληηζηνηρεί κφλν ζηε ζέξκαλζε, θαη ε ηηκή ηεο ελεξγεηαθήο κνλάδαο πξέπεη λα είλαη θαηά ζπλέπεηα ρακειφηεξε. Ζ ςχμε ρψξσλ απνηειεί κηα αξθεηά εθηθηή θαη βηψζηκε επηινγή, ζηελ πεξίπησζε φπνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ κεραλέο απνξξφθεζεο, νη νπνίεο βξίζθνληαη εχθνια ζην εκπφξην θαη ε ηερλνινγία ηνπο είλαη επξέσο γλσζηή. Ο θχθινο ηεο απνξξφθεζεο είλαη κηα δηαδηθαζία πνπ ρξεζηκνπνηεί σο πεγή ελέξγεηαο ηε ζεξκφηεηα έλαληη ηνπ ειεθηξηζκνχ. Ζ ςχμε επηηπγράλεηαη κε ηε ρξήζε δχν πγξψλ: ελφο ςπθηηθνχ, ην νπνίν θπθινθνξεί, εμαηκίδεηαη θαη ζπκππθλψλεηαη, θαη ελφο δεπηεξεχνληνο ξεπζηνχ ή απνξξνθεηηθνχ (absorbent). Γηα εθαξκνγέο πάλσ απφ 0 ν C, ν θχθινο ρξεζηκνπνηεί βξσκίδην ηνπ ιηζίνπ σο απνξξνθεηηθφ θαη λεξφ σο ςπθηηθφ πγξφ. Γηα εθαξκνγέο θάησ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 95

96 απφ ηνπο 0 o C ρξεζηκνπνηείηαη ν θχθινο ακκσλίαο/λεξνχ, κε ηελ ακκσλία ζην ξφιν ηνπ ςπθηηθνχ θαη ηνπ λεξνχ ζην ξφιν ηνπ απνξξνθεηηθνχ κέζνπ. Σα γεσζεξκηθά ξεπζηά παξέρνπλ ηελ απαηηνχκελε ελέξγεηα γηα ηελ θίλεζε απηψλ ησλ κεραλψλ, φκσο ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο κεηψλεηαη φηαλ νη ζεξκνθξαζίεο είλαη ρακειφηεξεο ησλ 105 ν C. Ο γεσζεξκηθφο θιηκαηηζκφο (ζέξκαλζε θαη ςχμε) ρψξσλ άξρηζε λα αλαπηχζζεηαη ζεκαληηθά απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980, αθνινπζψληαο ηελ εκθάληζε θαη ηελ επξεία δηάδνζε ησλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο (heat pumps). Οη πνιινί δηαζέζηκνη ηχπνη αληιηψλ ζεξκφηεηαο επηηξέπνπλ ηελ απφιεςε θαη ρξήζε κε νηθνλνκηθφ ηξφπν ηνπ ζεξκηθνχ πεξηερνκέλνπ ησλ ζσκάησλ ρακειήο ζεξκνθξαζίαο, φπσο είλαη ην έδαθνο ή νη ξερνί πδξνθφξνη, ηερλεηέο ή θπζηθέο ζπγθεληξψζεηο λεξνχ (ponds), θιπ. Ζ ρξήζε γεσζεξµηθήο ελέξγεηαο µέζσ αληιηψλ ζεξµφηεηαο εδάθνπο δελ έρεη ζρεδφλ θαµµία επίπησζε ζην πεξηβάιινλ θαη ζπλεηζθέξεη ζεµαληηθά ζηελ µείσζε ηεο δήηεζεο ηνπ ειεθηξηζµνχ. πσο είλαη γλσζηφ, νη αληιίεο ζεξκφηεηαο είλαη κεραλέο πνπ θαηεπζχλνπλ ηε ζεξκφηεηα αληίζεηα απφ ηε δηεχζπλζε πνπ ζα αθνινπζνχζε κε θπζηθφ ηξφπν, δειαδή ηελ εμαλαγθάδνπλ λα θαηεπζπλζεί απφ έλα ςπρξφ κέζν ζε έλα άιιν ζεξκφηεξν. Οη αληιίεο ζεξκφηεηαο δελ είλαη ηίπνηε πεξηζζφηεξν απφ ζπζθεπέο πνπ ιεηηνπξγνχλ φπσο ηα θνηλά ςπγεία. Κάζε ςπθηηθή ζπζθεπή (air-condition, ςπγείν, θαηαςχθηεο θιπ.) παίξλεη ζεξκφηεηα απφ έλα ρψξν πνπ πξέπεη λα παξακείλεη ζε ρακειή ζεξκνθξαζία θαη ηελ απειεπζεξψλεη ζε πςειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο. Ζ κφλε δηαθνξά ηεο αληιίαο ζεξκφηεηαο απφ κηα ςπθηηθή κνλάδα είλαη ην ηειηθφ απνηέιεζκα, δειαδή ε ζέξκαλζε ζηελ πξψηε πεξίπησζε θαη ε ςχμε ζηε δεχηεξε. Μηα άιιε δηαθνξά εληνπίδεηαη ζηελ αληηζηξέςηκε ιεηηνπξγία πνιιψλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο, δειαδή ζηελ ηθαλφηεηά ηνπο λα παξέρνπλ ηφζν ςχμε φζν θαη ζέξκαλζε ζην ρψξν. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 96

97 τήμα Σππηθή εθαξκνγή ζπζηήκαηνο αληιηώλ ζεξκόηεηαο πνπ είλαη ζπλδεδεκέλεο κε ην ππέδαθνο (από Sanner et al., 2003) Ζ αληιία ζεξµφηεηαο έρεη ηελ µνλαδηθή ηδηφηεηα λα αλαβαζµίδεη ηελ πεγή ζεξµφηεηαο. Απηφ ζεµαίλεη φηη είλαη δπλαηφλ λα δερζεί ζεξµφηεηα ραµειήο ζεξµνθξαζίαο, λα ηελ αλαβαζµίζεη θαη λα ηελ δηαζέζεη ζε έλα θηίξην ζε πςειφηεξε ζεξµνθξαζία. Απηφ γίλεηαη µε ηελ ρξήζε ειεθηξηζµνχ θαη ν ζπληειεζηήο απφδνζήο ηεο COP (COP = coefficient of performance) µπνξεί λα αλέιζεη θαη µέρξη 4. Απηφ ζεµαίλεη φηη γηα θάζε µνλάδα ειεθηξηζµνχ πνπ θαηαλαιίζθεη παξάγεη 4 µνλάδεο ζεξµηθήο ηζρχνο. Βέβαηα, γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ αληιηψλ ζεξκφηεηαο απαηηείηαη δαπάλε ελέξγεηαο, ελψ ε ρξήζε ηνπο ελδείθλπηαη θαηά θχξην ιφγν ζε πεξηνρέο θαηάιιεισλ θιηκαηηθψλ ζπλζεθψλ, νπφηε γηα λα είλαη ζεηηθή ε ελεξγεηαθή ηζνξξνπία πξέπεη λα πξνεγεζεί έλαο ζσζηφο ζρεδηαζκφο. Οη γεσζεξµηθέο αληιίεο ζεξµφηεηαο ρξεζηµνπνηνχλ ηνλ αβαζή ηαµηεπηήξα ζηαζεξήο ζεξµνθξαζίαο ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα σο ζεξµή πεγή θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ ρεηµψλα θαη σο ζεξµή θαηαβφζξα θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ. Ο αβαζήο πδξνθφξνο νξίδνληαο είλαη ζπλήζσο 5 ν C πςειφηεξνο ηεο µέζεο εηήζηαο ζεξµνθξαζίαο ηνπ αέξα, ζπλεπψο ε ελεξγεηαθή απφδνζε ηεο γεσζεξµηθήο αληιίαο ζεξµφηεηαο είλαη πεξίπνπ 30% θαιχηεξε απφ εθείλε ησλ αληιηψλ ζεξµφηεηαο αέξα θαη 50% θαιχηεξε απφ ζέξµαλζε µε ειεθηξηθή αληίζηαζε. Αλάινγα µε ην θιίµα πξνεγµέλεο αληιίεο ζεξµφηεηαο µεηψλνπλ ηελ ελεξγεηαθή θαηαλάισζε θαη ζπλεπψο θαη ηηο αέξηεο εθπνµπέο ησλ ζηαζµψλ ειεθηξνπαξαγσγήο απφ 23-44% ζπγθξηλφµελεο µε πξνεγµέλεο αληιίεο ζεξµφηεηαο αέξα θαη θαηά 63-72% ζπγθξηλφµελεο µε ζεξµαληήξεο ειεθηξηθήο αληίζηαζεο θαη ηππηθά ζπζηήµαηα ςχμεο- δξνζηζµνχ. Ζ αλάγθε γηα εγθαηεζηεµέλε ηζρχ µεηψλεηαη θαηά 2-5 KW γηα θάζε νηθηαθή θαη θαηά 20 ΚW γηα µηα µέζε εµπνξηθή εγθαηάζηαζε. Σν ζχζηεµα απνηειείηαη απφ α) ηελ αληιία ζεξµφηεηαο, β) ην θιεηζηφ θχθισµα ή ην αλνηρηφ ζχζηεµα ηνπ ελαιιάθηε ζεξµφηεηαο εδάθνπο, θαη γ) ηα θπθιψµαηα ησλ θηεξίσλ. ηα θιεηζηά θπθιψµαηα ην λεξφ ή έλα δηάιπµα λεξνχ θαη αληηςπθηηθνχ θπθινθνξεί µέζα ζε ζσιήλεο γηα λα αληιήζεη ζεξµφηεηα απφ, ή γηα λα δηαζέζεη ζεξµφηεηα πξνο ην έδαθνο. Γελ ππάξρεη θπζηθή επαθή αλάµεζα ζην δηάιπµα ηνπ θιεηζηνχ θπθιψµαηνο θαη ηνπ ππνγείνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα ή ηνπ εδάθνπο. ε µηα θαηαθφξπθε εγθαηάζηαζε ν βξφρνο ηνπ ελαιιάθηε ζεξµφηεηαο έρεη έλαλ ζσιήλα ζρήµαηνο U πνπ εηζέξρεηαη ζε µηα γεψηξεζε m. ε νξηδφληηεο εγθαηαζηάζεηο o ελαιιάθηεο απιψλεηαη ζε ηάθξνπο βάζνπο πεξίπνπ 2m. Οη γεσζεξµηθνί ζηαζµνί παξαγσγήο ειεθηξηζµνχ είλαη πνιχ αμηφπηζηνη ζπγθξηλφµελνη µε ζπµβαηηθνχο ζεξµηθνχο ζηαζµνχο. Γηα παξάδεηγµα νη ζεξµηθνί ζηαζµνί αηµνχ ζηνπο Geysers είλαη ζε ιεηηνπξγία πεξηζζφηεξν απφ 99% ηνπ ρξφλνπ. Θεσξνχµελνη σο ζχλνιν, νη γεσζεξµηθνί ζηαζµνί έρνπλ δηαζεζηµφηεηα ζπζηήµαηνο ηεο ηάμεσο ηνπ 95% ή πςειφηεξε, ζπγθξηλφµελνη µε ην 60-70% γηα ππξεληθνχο ζηαζµνχο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 97

98 ή ζηαζµνχο άλζξαθα. Δπηπξνζζέησο, ν ζπληειεζηήο ρσξεηηθφηεηαο ηνπο είλαη ν πςειφηεξνο απφ φινπο ηνπο ηχπνπο ζεξµηθψλ ζηαζµψλ. πληειεζηήο ρσξεηηθφηεηαο είλαη ην πνζφλ ηεο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη αλά ρξφλν ζε kwh ζπγθξηλφµελν µε ην πνζφλ πνπ ζα µπνξνχζε λα παξαρζεί αλ ν ζηαζµφο ιεηηνπξγνχζε αδηαιείπησο θαη ζε πιήξε ηζρχ. Εικόνα Γεσζεξκηθνί ηακηεπηήξεο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ γεσζεξκηθά ξεπζηά ιακβάλεη ρψξα ζε κνλάδεο πνπ ιεηηνπξγνχλ είηε κε ζπκβαηηθνχο αηκνζηξφβηινπο ή κε δπαδηθφ θχθιν, αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ γεσζεξκηθνχ πφξνπ. Ζ παξαγσγή ειεθηξηζµνχ απαηηεί µεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε ελέξγεηαο απφ ηηο άιιεο εθαξµνγέο. Πνιιά γεσζεξµηθά ζπζηήµαηα πεξηέρνπλ λεξφ ή αηµφ ζε ζεξµνθξαζίεο µεγαιχηεξεο απφ 175 ν C, ελψ ζε µεξηθέο πεξηπηψζεηο θζάλνπλ µέρξη ηνπο 400 ν C. Αλ ην ζεξµφ ξεπζηφ είλαη δηαζέζηµν ζε µεγάιεο πνζφηεηεο, είλαη δπλαηφλ λα εγθαηαζηαζεί έλα ζεξµηθφο ζηαζµφο, ν νπνίνο λα ρξεζηµνπνηεί απεπζείαο ηνλ αηµφ γηα ηελ πεξηζηξνθή ηνπ ζπζηήµαηνο ζηξνβίινπ-γελλήηξηαο. Οη ηξείο ηερλνινγίεο µεηαηξνπήο πνπ ρξεζηµνπνηνχληαη γηα ηελ ειεθηξνπαξαγσγή είλαη : α) µεηαηξνπή μεξνχ αηµνχ, φπσο απηή πνπ ρξεζηµνπνηείηαη ζηνπο ζεξµνχο πίδαθεο (Geysers), β) ζηαζµνί εθηφλσζεο, πνπ είλαη θαη νη επηθξαηέζηεξνη γηα πεγέο µε δχν θάζεηο ή µε ηελ πγξή θάζε πην ηζρπξή, φηαλ ε ζεξµνθξαζία είλαη µεγαιχηεξε απφ 18 ν C, γ) δηπινχ θχθινπ, πνπ είλαη θαηάιιεινο γηα µεζαίεο ζεξµνθξαζίεο µεηαμχ 10 ν C θαη 180 ν C. Οη ζηαζµνί μεξνχ αηµνχ θαη εθηφλσζεο έρνπλ απνδείμεη ηελ ιεηηνπξγηθφηεηα ηνπο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζµνχ ζε αληαγσληζηηθφ θφζηνο ζε νξηζµέλεο πεξηπηψζεηο. Οη ζηαζµνί δηπιήο εθηφλσζεο δελ είλαη ηφζν ψξηµνη ηερλνινγηθά, θαη µφιηο πξφζθαηα έρνπλ αξρίζεη λα εθαξµφδνληαη σο ελαιιαθηηθέο νηθνλνµηθά ιχζεηο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 98

99 τήµα Υξήζε γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. τήµα ρεµαηηθή δηάηαμε γεσζεξµηθνύ ζηαζµνύ εθηόλσζεο αηµνύ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 99

100 τήµα ρεµαηηθή δηάηαμε γεσζεξµηθνύ ζηαζµνύ αηµνύ. Έλα ηππηθφ γεσζεξκηθφ ζχζηεκα ρακειήο ζεξκνθξαζίαο, αλεμάξηεηα απφ ην είδνο ηεο εθαξκνγήο, απνηειείηαη ζπλήζσο απφ ηέζζεξα ηππηθά ππνζπζηήκαηα : (1) Σν ζχζηεκα παξαγσγήο, πνπ πεξηιακβάλεη ηε παξαγσγηθή γεψηξεζε, ηελ αληιία παξαγσγήο θαη ηηο ζπζθεπέο ζηελ θεθαιή ηεο γεψηξεζεο. Σν πιένλ ζπλεζηζκέλν ζρήκα αμηνπνίεζεο είλαη ην ζχζηεκα ησλ δηπιψλ γεσηξήζεσλ («δίπνιν»), ζην νπνίν ην ζχλνιν ηνπ γεσζεξκηθνχ ξεπζηνχ επαλεηζάγεηαη ζηνλ ηακηεπηήξα. (2) Σν ζχζηεκα κεηαθνξάο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ απφ ηελ θεθαιή ηεο γεψηξεζεο κέρξη ην ζχζηεκα εθαξκνγήο, καδί κε ην ζχζηεκα δηαλνκήο ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο. Γηα εθαξκνγέο κε ζεξκνθξαζία λεξνχ κηθξφηεξε απφ 70ºC θπξηαξρνχλ νη πιαζηηθνί ζσιήλεο. (3) Σν ζχζηεκα εθαξκνγήο (ζχζηεκα ελαιιαγήο ηεο ζεξκφηεηαο). Οη ελαιιάθηεο πιαθψλ είλαη νη θαη εμνρήλ ελαιιάθηεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα γεσζεξκηθά ζπζηήκαηα ζέξκαλζεο φηαλ ε ρεκεία ησλ λεξψλ δελ επηηξέπεη ηελ απ επζείαο εθαξκνγή. Ζ ζέξκαλζε ησλ ρψξσλ ζηα θηίξηα επηηειείηαη κε ηε δηέιεπζε ηνπ ζεξκνχ λεξνχ κέζσ ησλ κεηαηξνπέσλ ζεξκφηεηαο αέξα - πγξνχ (converters), θάηη πνπ γίλεηαη θαη κε ηα ζπκβαηηθά ζπζηήκαηα ζέξκαλζεο. Σξεηο ηχπνη ηέηνησλ κεηαηξνπέσλ ρξεζηκνπνηνχληαη θπξίσο : (α) Απηνί πνπ ιεηηνπξγνχλ κε εμαλαγθαζκέλε ξνή, (β) απηνί πνπ ιεηηνπξγνχλ κε θπζηθή ζπλαγσγή θαη (γ) απηνί πνπ ιεηηνπξγνχλ κε αθηηλνβνιία (ζσιήλεο ηνπνζεηεκέλνη ζην πάησκα, ζε ηνίρνπο ή ζηελ νξνθή). (4) Σν ζχζηεκα δηάζεζεο ησλ ξεπζηψλ. Μεξηθέο θνξέο πξνζηίζεηαη έλα πέκπην ζχζηεκα, ην ζχζηεκα αληηκεηψπηζεο ησλ απμεκέλσλ αλαγθψλ θαηά ηηο ψξεο αηρκήο. Γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ηζρχνο είλαη πξνθαλέο φηη ηα παξαπάλσ ππνζπζηήκαηα ηξνπνπνηνχληαη γηα λα αληεπεμέιζνπλ ζηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο θαη πηέζεηο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ. Ο ηχπνο (θχθινο) ηεο κνλάδαο ν νπνίνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε κεηαηξνπή ηεο γεσζεξκηθήο ελεξγείαο ζε ειεθηξηθή θαζνξίδεηαη ζπλήζσο απφ ην είδνο ηνπ πεδίνπ (μεξφο αηκφο, δηθαζηθφ ξεπζηφ), απφ ηε ζεξκνθξαζία θαη ηελ πίεζε ησλ ξεπζηψλ (δειαδή απφ ηελ ελζαιπία Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 100

101 ηνπο), απφ ηε ζχζηαζε ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ (π.ρ. πνζνζηφ κε-ζπκππθλψζηκσλ αεξίσλ, παξνπζία αιάησλ), απφ ηε δπλακηθφηεηα ηεο κνλάδαο θαη απφ ηελ ηάζε ησλ ξεπζηψλ γηα δεκηνπξγία επηθαζίζεσλ θαη δηάβξσζεο ησλ κεηαιιηθψλ επηθαλεηψλ. Οη θπξηφηεξνη ηχπνη κνλάδσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα είλαη ν θχθινο αηκνχ, ν θχθινο εθηφλσζεο δηθαζηθνχ ξεπζηνχ (κνλή, δηπιή ή θαη πνιιαπιή εθηφλσζε) θαη ν δπαδηθφο θχθινο (νξγαληθφο θχθινο θαη θχθινο Kalina). Ζ ρψξα καο ιφγσ ησλ εηδηθψλ γεσινγηθψλ ζπλζεθψλ ηεο είλαη πινχζηα ζε γεσζεξκηθή ελέξγεηα. Μέρξη ην 1980, νη έξεπλεο ζηε ρψξα καο πεξηνξίδνληαλ ζηνλ εληνπηζκφ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ρακειήο ελζαιπίαο, κε ζθνπφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν γεσζεξκηθφ δπλακηθφ πςειήο ελζαιπίαο εληνπίζηεθε θπξίσο θαηά κήθνο ηνπ εθαηζηεηαθνχ ηφμνπ ηνπ Ννηίνπ Αηγαίνπ (Μήινο, Νίζπξνο θ.ιπ.). Παξάιιεια φκσο, είρακε θαη ηνλ εληνπηζκφ ξεπζηψλ κέζεο θαη ρακειήο ελζαιπίαο. ηε ρψξα καο, ην 1985, εγθαηαζηάζεθε κηα κνλάδα πςειήο ελζαιπίαο ηζρχνο 2ΜWe ζηε Μήιν, πνπ ιεηηνχξγεζε γηα θάπνην δηάζηεκα κέρξη ην Απφ ην 1980 θαη κεηά πξνρψξεζε ζηε ρψξα καο ε έξεπλα γηα ηνλ εληνπηζκφ αμηνπνηήζηκσλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ρακειήο ελζαιπίαο. Σα γεσζεξκηθά ξεπζηά ρακειήο ελζαιπίαο είλαη δηάζπαξηα ζε νιφθιεξε ηε ρψξα θαη εληνπίδνληαη θπξίσο ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο. ηνλ πίλαθα δίλνληαη ηα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γεσζεξκηθψλ πεδίσλ ρακειήο ελζαιπίαο θαη νη πεξηνρέο γεσζεξκηθνχ ελδηαθέξνληνο αληίζηνηρα. Σν πηζαλφ γεσζεξκηθφ δπλακηθφ ησλ πεδίσλ ρακειήο ελζαιπίαο αλέξρεηαη πεξίπνπ ζε 700ΜWth θαη ην βεβαησκέλν, πεξίπνπ ζε 300ΜWth (1ΜWth κπνξεί λα θαιχςεη ηηο ζεξκηθέο απψιεηεο πεξίπνπ 6 ζηξεκκάησλ γπάιηλσλ ζεξκνθεπίσλ ζηελ πεξηνρή Κνξηλζίαο). Γεληθά, ε αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο ζπλαληά νξηζκέλα βαζηθά πξνβιήκαηα, ηα νπνία ζα πξέπεη λα ιπζνχλ ηθαλνπνηεηηθά γηα ηελ νηθνλνκηθή εθκεηάιιεπζε ηεο ελαιιαθηηθήο απηήο κνξθήο ελέξγεηαο. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα απνηειεί θαζαξή κνξθή ελέξγεηαο, εθφζνλ ε ηειηθή δηάζεζε ησλ γεσζεξκηθψλ απνβιήησλ πξαγκαηνπνηείηαη θαηάιιεια. Ήδε έρεη αλαπηπρζεί θαη είλαη δηαζέζηκε ε ζρεηηθή ηερλνινγία γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Δηδηθφηεξα, ζε πεξηπηψζεηο πνπ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ην επηβάιινπλ επηιέγεηαη ε ιχζε ηεο επηζηξνθήο ησλ ξεπζηψλ κεηά ηε ρξήζε ηνπο ζηνλ πδξνθφξνη κέζα απφ κηα δεχηεξε γεψηξεζε (γεψηξεζε επαλεηζαγσγήο). Ζ ιχζε απηή παξνπζηάδεη επηπιένλ ην πιενλέθηεκα ηεο αλαλέσζεο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ απμάλεη ην ρξφλν δσήο θαη ηε δπλακηθφηεηα του γεσζεξκηθνχ πεδίνπ. Οη γεσηξήζεηο θαη ηα αληιηνζηάζηα επεκβαίλνπλ ειάρηζηα ζηελ αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ δεδνκέλνπ φηη απνηεινχλ θαηαζθεπέο κηθξνχ φγθνπ. Οη θπξηφηεξεο πεξηβαιινληηθέο πηέζεηο απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο γεσζεξκίαο είλαη νη παξαθάησ : Τςειά πνζνζηά απνβαιιφµελεο ζεξµφηεηαο, Μεγάιεο πνζφηεηεο απαηηνχµελνπ λεξνχ ςχμεο, Πηζαλή ππνρψξεζε ηνπ εδάθνπο µε ηελ άληιεζε ηνπ λεξνχ, Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 101

102 Σνμηθφηεηα ηνπ αιµνινίπνπ, Ρχπαλζε ηνπ αέξα, Αηζζεηηθή ηνπ ρψξνπ, Θφξπβνο απφ ηελ εθηφλσζε ηνπ αηµνχ. Δπηπξφζζεηα πξνβιήκαηα είλαη ν ζρεκαηηζκφο επηθαζίζεσλ (ή φπσο ζπρλά ιέγεηαη νη θαζαιαηψζεηο ή απνζέζεηο) ζε θάζε ζρεδφλ επηθάλεηα πνπ έξρεηαη ζε επαθή κε ην γεσζεξκηθφ ξεπζηφ, ε δηάβξσζε ησλ κεηαιιηθψλ επηθαλεηψλ, θαζψο θαη νξηζκέλεο πεξηβαιινληηθέο επηβαξχλζεηο (δηάζεζε ησλ ξεπζηψλ κεηά ηε ρξήζε ηνπο, εθπνκπέο ηνμηθψλ αεξίσλ, ηδίσο ηνπ πδξφζεηνπ). ια απηά ηα πξνβιήκαηα ζρεηίδνληαη άκεζα κε ηελ ηδηάδνπζα ρεκηθή ζχζηαζε ησλ πεξηζζφηεξσλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ. Σα γεσζεξκηθά ξεπζηά ιφγσ ηεο πςειήο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο παξακνλήο ηνπο ζε επαθή κε δηάθνξα πεηξψκαηα πεξηέρνπλ θαηά θαλφλα ζεκαληηθέο δηαιπκέλσλ αιάησλ θαη αεξίσλ. Ζ αιιαγή ησλ ζεξκνδπλακηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ ξεπζηψλ ζην ζηάδην ηεο εθκεηάιιεπζεο κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη ζπλζήθεο επλντθέο ηφζν γηα ηε ρεκηθή πξνζβνιή ησλ κεηαιιηθψλ επηθαλεηψλ, φζν θαη γηα ηελ απφζεζε νξηζκέλσλ δηαιπκέλσλ ή αησξνχκελσλ ζηεξεψλ θαη ηελ απειεπζέξσζε ζην πεξηβάιινλ επηβιαβψλ νπζηψλ. Ο ζρεκαηηζκφο επηθαζίζεσλ ζε γεσζεξκηθέο κνλάδεο κπνξεί λα ειεγρζεί ζε θάπνην βαζκφ, αλ φρη νινθιεξσηηθά, κε κηα πιεζψξα ηερληθψλ θαη κεζφδσλ. Μεξηθέο απφ ηηο πην ηππηθέο πξαθηηθέο είλαη ν ζσζηφο ζρεδηαζκφο ηεο κνλάδαο θαη ε επηινγή ησλ θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ ιεηηνπξγίαο ηεο, ε ξχζκηζε ηνπ ph ηνπ ξεπζηνχ, ε πξνζζήθε ρεκηθψλ νπζηψλ (αλαζηνιέσλ δεκηνπξγίαο επηθαζίζεσλ) θαη, ηέινο, ε απνκάθξπλζε ησλ ζρεκαηηδφκελσλ ζηεξεψλ κε ρεκηθά ή θπζηθά κέζα, ζηε δηάξθεηα πξνγξακκαηηζκέλσλ ή φρη δηαθνπψλ ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο. Οη δηάθνξεο δπλαηφηεηεο ειέγρνπ ηεο δηάβξσζεο ζηηο γεσζεξκηθέο κνλάδεο επηθεληξψλνληαη (α) ζηελ επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ πιηθνχ θαηαζθεπήο (π.ρ. ρξήζε πνιπκεξηθψλ πιηθψλ, ελαιιαθηψλ ζεξκφηεηαο απφ ηηηάλην, Hastelloy θηι.), (β) ζηελ επηθάιπςε ησλ κεηαιιηθψλ επηθαλεηψλ κε αλζεθηηθά ζηε δηάβξσζε ζηξψκαηα, (γ) ζηελ πξνζζήθε αλαζηνιέσλ δηάβξσζεο, θαη (δ) ζηνλ νξζφ ζρεδηαζκφ ηεο κνλάδαο. ια ηα γλσζηά γεσζεξµηθά ζπζηήµαηα πεξηέρνπλ δηνμείδην ηνπ άλζξαθα µέζα ζην ξεπζηφ θαη φηαλ ε θάζε ηνπ αηµνχ απνκαθξχλεηαη απφ ην δένλ χδσξ, ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα είλαη ην θχξην ( > 90 % θ.β.) µε ζπµππθλσµέλν αέξην. Δπίζεο ν αηµφο πεξηέρεη Ζ 2 S, NH 3, θαη µεζάλην. Σα µε ζπµππθλνχµελα αέξηα είλαη ιηγφηεξν απφ ην 5 % θ.β. ηεο θάζεο ηνπ αηµνχ, ζπλεπψο γηα ίζε παξαγσγή ειεθηξηζµνχ, νη εθπνµπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα είλαη µηθξφ µφλν µέξνο ησλ εθπνµπψλ ζπµβαηηθψλ ζηαζµψλ πνπ ρξεζηµνπνηνχλ πδξνγνλάλζξαθεο. Έρεη ππνινγηζζεί φηη γηα ηελ παξαγσγή 1MWh ειεθηξηζµνχ ζηηο Ζ.Π.Α. νη θαηά µέζν φξν εθπνµπέο δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα είλαη : 990 kg απφ γαηάλζξαθεο, 839kg απφ πεηξέιαην, 540kg απφ θπζηθφ αέξην, θαη 0.48kg απφ γεσζεξµία. ηνλ αηµφ πνπ παξάγεηαη ζε µεξηθά γεσζεξµηθά πεδία είλαη δπλαηφλ λα πεξηέρεηαη ζε µέηξηεο ζπγθεληξψζεηο πδξφζεην, ελψ µεξηθά ζπζηήµαηα πεξηέρνπλ µέρξη 2% θ.β. Ζ 2 S ζηελ απνρσξηζζείζα θάζε ηνπ αηµνχ. Απηφ ην αέξην είλαη έλα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 102

103 πεξηβαιινληηθφ πξφβιεµα θαζψο αληρλεχεηαη εχθνια απφ ηνλ άλζξσπν ζε ζπγθεληξψζεηο µηθξφηεξεο απφ 1ppm ζηνλ αέξα. Γηα ηνλ ζθνπφ ρξεζηµνπνηείηαη ε µκέζνδνο Stretford ή ε µέζνδνο ηεο θαχζεο-απνξξφθεζεο γηα ηελ µείσζε ησλ εθπνκπψλ ζε πνζνζηφ θάησ απφ 1ppb (απφδνζε µεγαιχηεξε απφ 99.9%). Σν πδξφζεην πνπ δεζκεχεηαη πεξηέρεη βαλλάδην (θαηαιχηεο) θαη ζα πξέπεη λα εθπιπζεί πξηλ γίλεη ε δηάζεζε ηνπ. Ζ µέζνδνο ηεο θαχζεο νμεηδψλεη ην αέξην πνπ απνκαθξχλεηαη απφ ηνλ αηµφ γηα ηελ κεηαηξνπή ηνπ πδξφζεηνπ ζε νμείδην ηνπ ζείνπ θαη ηα αέξηα απνξξνθψληαη ζην λεξφ ηνπ πχξγνπ ςχμεο φπνπ αληηδξνχλ µε ην ζηνηρεηαθφ ζείν γηα ζρεκαηηζκφ ζεητθνχ νμένο πνπ είλαη δηαιπηφ ζην λεξφ θαη µή ηνμηθφ. ε πνιιά γεσζεξκηθά ζπζηήµαηα παξάγεηαη ζε µηθξέο πνζφηεηεο αµµσλία αιιά ζπλήζσο νμεηδψλεηαη ζε άδσην θαη λεξφ, ζπλεπψο δελ ππάξρνπλ εθπνµπέο νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ. Ζ γεσζεξκηθή ελέξγεηα ζεσξείηαη «ήπηα» κνξθή ελέξγεηαο, ζε ζχγθξηζε κε ηηο ζπκβαηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο, ρσξίο βέβαηα νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ εθκεηάιιεπζή ηεο λα είλαη ζπρλά ακειεηέεο. Ζ πςειφηεξε πεξηεθηηθφηεηα ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ πςειήο ελζαιπίαο ζε δηαιπκέλα άιαηα θαη αέξηα ζε ζρέζε κε ηα ξεπζηά ρακειήο ελζαιπίαο επηβάιινπλ ην δηαρσξηζκφ ησλ δηάζεζε ησλ λεξψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα άκεζεο ρξήζεηο είλαη θαηά θαλφλα επηφηεξα (θαη ζρεδφλ κεδεληθά) απφ φηη ησλ ξεπζηψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα ηνληζηεί απφ ηελ αξρή φηη ζηελ πεξίπησζε πνπ εθαξκφδεηαη ε άκεζε επαλεηζαγσγή ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ ζηνλ ηακηεπηήξα, φπσο ζηελ πεξίπησζε ησλ κνλάδσλ κε δπαδηθφ θχθιν, νη επηπηψζεηο είλαη ειάρηζηεο. Βεβαίσο θαηά ηε θάζε ηεο έξεπλαο, ηεο αλφξπμεο ησλ γεσηξήζεσλ, ησλ δνθηκψλ θαη ηεο θαηαζθεπήο ηεο κνλάδαο κπνξνχλ λα ππάξμνπλ δηαξξνέο θαη δηάζεζε γεσζεξκηθψλ λεξψλ ζε πδάηηλνπο απνδέθηεο, θαζψο θαη απμεκέλνο ζφξπβνο. Οη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ αμηνπνίεζε ησλ ξεπζηψλ πςειήο ελζαιπίαο δηαθέξνπλ απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή θαη ηαμηλνκνχληαη ζε ζπλάξηεζε ηεο αηηίαο φπσο ηε ρξήζε γεο, εθπνκπέο αεξίσλ, ηε δηάζεζε πγξψλ απνβιήησλ, ζφξπβν, δεκηνπξγία κηθξνζεηζκηθφηεηαο θαη θαζηδήζεηο. Ζ έθηαζε γεο πνπ απαηηείηαη γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκίαο (π.ρ. γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηεο κνλάδαο, ην ρψξν γηα ηηο γεσηξήζεηο, ηηο ζσιελψζεηο κεηαθνξάο θαη ηνπο δξφκνπο πξφζβαζεο) είλαη γεληθά κηθξφηεξε απφ ηελ έθηαζε ηεο γεο πνπ απαηηνχλ άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο (αηκνειεθηξηθνί ζηαζκνί άλζξαθα, πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί θηι.). Σν CO 2 πνπ εθπέκπεηαη απφ γεσζεξκηθέο κνλάδεο πνηθίιιεη αλάινγα κε ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεδίνπ, θαζψο θαη ηελ ηερλνινγία παξαγσγήο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, αλ θαη νη εθπνκπέο ηνπ είλαη θαηά πνιχ κηθξφηεξεο απφ ηηο αληίζηνηρεο εθπνκπέο αηκνειεθηξηθψλ κνλάδσλ (Πίλαθαο ) θαη ζπγθξίλνληαη επλντθά θαη κε ηηο εθπνκπέο (έκκεζεο ή άκεζεο) απφ άιιεο ΑΠΔ. Σν H 2 S, ιφγσ ηεο έληνλεο νζκήο ηνπ θαη ηεο ζρεηηθήο ηνμηθφηεηάο ηνπ, είλαη ππεχζπλν ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο γηα ηε πξνθαηάιεςε πνπ εθδειψλεηαη θαηά ηεο γεσζεξκίαο. Οη εθπνκπέο H 2 S πνηθίιινπλ απφ <0,5g/kWh κέρξη θαη 7g/kWh. Οη εθπνκπέο ηνπ H 2 S κπνξνχλ λα ειεγρζνχλ ζρεηηθά εχθνια θαη λα κεησζνχλ ζε ζπγθεληξψζεηο 1ppb κε κηα πιεζψξα κεζφδσλ, φπσο κε ηε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 103

104 δηεξγαζία Stredford, κε ηελ θαχζε θαη επαλεηζαγσγή, κε ηελ νμεηδσηηθή κέζνδν Dow θηι. Πίνακας Δθπνκπέο αεξίσλ από δηάθνξεο ηερλνινγίεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (ζε kg/mwh παξαγόκελεο ελέξγεηαο) Ζ θχξηα αλεζπρία απφ ηελ αμηνπνίεζε ηεο γεσζεξκίαο πςειήο ελζαιπίαο πξνέξρεηαη απφ ηε δηάζεζε ησλ γεσζεξκηθψλ λεξψλ ζηνπο πδάηηλνπο απνδέθηεο. Λφγσ ηεο πςειήο ζεξκνθξαζίαο θαη ηεο πεξηεθηηθφηεηάο ηνπ ζε δηάθνξα ρεκηθά ζπζηαηηθά, ην γεσζεξκηθφ ξεπζηφ πξνηνχ δηαηεζεί ζε πδάηηλνπο απνδέθηεο ζα πξέπεη λα ππνζηεί θάπνηα επεμεξγαζία θαη λα κεησζεί ε ζεξκνθξαζία ηνπ. πζηήµαηα ζε ηδεµαηηθά πεηξψµαηα έρνπλ ζπλήζσο πςειφηεξεο ζπγθεληξψζεηο απφ εθείλεο εθαηζηεηαθψλ ή γξαληηηθψλ πεηξσµάησλ, αιιά ππάξρεη µεγάιν εχξνο ηηµψλ αθφµα θαη ζε πεηξψµαηα ίδηνπ είδνπο. Καζψο νη ζεξµνθξαζίεο είλαη αξθεηά πςειέο µεξηθέο θνξέο (ζεξµνθξαζίεο µέρξη θαη 400 o C δελ είλαη αζπλήζηζηεο) πνιιέο ρεµηθέο ελψζεηο είλαη δηαιπηέο ζε απηά ηα επίπεδα, φπσο π.ρ. ην ππξίηην. Με ηελ παξαγσγή ηνπ λεξνχ ην ππξίηην γίλεηαη ππεξθνξεζµέλν θαη φηαλ εθηνλψλεηαη ν αηµφο, ην ππξίηην γίλεηαη πάξα πνιχ ππεξθνξεζµέλν. Με ηελ ςχμε ην άµνξθν ππξίηην θαηαθξεµλίδεηαη απφ ην ππεξθνξεζµέλν δηάιπµα. Ζ πςειή ξνή αηµνχ θαη λεξνχ απφ γεσζεξµηθέο γεσηξήζεηο εµπνδίδνπλ ζπλήζσο ηελ θαηαθξήµληζε ηνπ ππξηηίνπ ζηηο γεσηξήζεηο, αιιά απαηηείηαη πξνζεθηηθφο έιεγρνο ησλ ζπλζεθψλ ηνπ ξεπζηνχ θαη ησλ ρξφλσλ παξαµνλήο γηα ηελ απνθπγή ηεο επηθάζεζεο ζηα µεραλήµαηα. Σνλίδεηαη μαλά φηη ε πεξηβαιινληηθά πεξηζζφηεξν απνδεθηή κέζνδνο δηάζεζεο ησλ γεσζεξκηθψλ ξεπζηψλ είλαη ε επαλεηζαγσγή ηνπο ζηνλ ηακηεπηήξα. πγθξηλφκελε κε ηηο άιιεο ΑΠΔ, ε γεσζεξκία δελ πζηεξεί ζε πεξηβαιινληηθά νθέιε. Απηφ βέβαηα έξρεηαη ζε πξνθαλή αληίζεζε κε ηελ εληχπσζε πνπ θπξηαξρεί φηη νξηζκέλεο ΑΠΔ (π.ρ. θσηνβνιηατθά, αηνιηθή ελέξγεηα) δελ επηβαξχλνπλ ην πεξηβάιινλ. Ζ εληχπσζε απηή κεηαβάιιεηαη φηαλ θαλείο ζπλππνινγίζεη ηηο επηπηψζεηο νπνηαζδήπνηε κνξθήο ελέξγεηαο ζε νιφθιεξν ηνλ θχθιν δσήο κηαο ηερλνινγίαο, αιιά θαη ηελ επηβάξπλζε ζην πεξηβάιινλ απφ ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ησλ κνλάδσλ. Σα πεξηβαιινληηθά νθέιε ηεο γεσζεξκίαο κπνξνχλ λα ζπλνςηζηνχλ σο εμήο: (α) πλερήο παξνρή ελέξγεηαο, κε πςειφ ζπληειεζηή ιεηηνπξγίαο (load factor), >90%. (β) Μηθξφ ιεηηνπξγηθφ θφζηνο, αλ θαη ην θφζηνο παγίσλ είλαη ζεκαληηθά απμεκέλν ζε ζρέζε θαη κε ηηο ζπκβαηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 104

105 (γ) Μεδεληθέο ή κηθξέο εθπνκπέο αεξίσλ ζην πεξηβάιινλ. (δ) Μηθξή απαίηεζε γεο. (ε) πκβνιή ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο Λεπθήο Βίβινπ ηεο Δ.Δ. θαη ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην. (ζη) Απνηειεί ηνπηθή κνξθή ελέξγεηαο κε ζπλέπεηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο γεσζεξκηθήο πεξηνρήο. (δ) πκβνιή ζηελ κείσζε ηεο ελεξγεηαθήο εμάξηεζεο κηαο ρψξαο, κε ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εηζαγσγψλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Εικόνα Γεσζεξκηθά πεδία ζηελ Ιζιαλδία. τήμα Δγθαηεζηεκέλε ηζρύο ηεο παξαγόκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από γεσζεξκία γηα ην έηνο 2009 γηα δηάθνξεο ρώξεο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 105

106 3.7 Τδξνειεθηξηθή ελέξγεηα Ζ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα είλαη ε ελέξγεηα ε νπνία ζηεξίδεηαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο ηνπ λεξνχ ησλ πνηακψλ θαη ηεο κεηαηξνπήο ηεο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κε ηε βνήζεηα ζηξνβίισλ θαη ειεθηξνγελλεηξηψλ. Ζ δπλαηφηεηα (απφ)ηακίεπζεο ελέξγεηαο σο (πδξν)δπλακηθήο (θαη φρη σο ζεξκηθήο κε ηα γλσζηά πξνβιήκαηα απσιεηψλ-, ή ειεθηξηθήο ζε παλάθξηβνπο θαη σο εθ ηνχηνπ πεξηνξηζκέλεο ρσξεηηθφηεηαο ζπζζσξεπηέο - ), θαζψο επίζεο ε αλαλεσζηκφηεηα ηεο θαζηζηνχλ ηελ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα ζεκαληηθή ελαιιαθηηθή/ζπκπιεξσκαηηθή ιχζε ζην ελεξγεηαθφ πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα, δεδνκέλεο θαη ηεο «θαζαξφηεηάο» ηεο. Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα κία πξαθηηθά αλεμάληιεηε πεγή ελέξγεηαο, πνπ ζηεξίδεηαη ζηελ εθκεηάιιεπζε ησλ πνηακψλ θαη ησλ ηερλεηψλ ή θπζηθψλ θξαγκάησλ. Έλαο πιήξεο πδξνειεθηξηθφ ζχζηεκα ζπκπεξηιακβάλεη ηελ πεγή χδαηνο, ηε ζσιήλσζε φδεπζεο ηνπ χδαηνο απφ ηελ πεγή ζηνλ πδξνζηξφβηιν, ην ζχζηεκα ειέγρνπ ξχζκηζεο ηεο ξνήο, ηνπ πδξνζηξφβηιν, ηε γελλήηξηα ξεχκαηνο, ηνλ ξπζκηζηή ηεο γελλήηξηαο θαη ηέινο ηηο θαισδηψζεηο γηα ηελ κεηαθνξά θαη δηαλνκή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σα πδξνειεθηξηθά έξγα γεληθά δηαθξίλνληαη αλάινγα κε ην κέγεζνο ηεο ηζρχνο πνπ κπνξνχλ λα παξάγνπλ νη πδξνζηξφβηινί ηνπο. Μηθξά πδξνειεθηξηθά ζεσξνχληαη απηά κε ηζρχ έσο θαη 50MW θαη κεγάια απφ 50 θαη πάλσ. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ, ιφγσ ηεο κεηαβαιιφκελεο παξνρήο πδάησλ, είλαη απαξαίηεηε ε θαηαζθεπή ελφο ηακηεπηήξα, θξάγκαηνο γηα ε ζπγθξάηεζε θαη ηελ ειεγρφκελε πηψζε ηνπο, αλάινγα πάληα θαη κε ηε δήηεζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ο πδξνειεθηξηθφο ζηαζκφο παξαγσγήο κε φιν ηνλ απαξαίηεην ειεθηξνκεραλνινγηθφ εμνπιηζκφ (πδξνζηξφβηινη, γελλήηξηεο) θαηαζθεπάδεηαη ζηε βάζε ηνπ θξάγκαηνο, ζε ρακειφηεξν πςφκεηξν έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί ε απαξαίηεηε πςνκεηξηθή δηαθνξά. Αλάινγα κε ηε δήηεζε κηα δεδνκέλε ζηηγκή ειεπζεξψλνληαη αλάινγεο πνζφηεηεο πδάησλ γηα ηελ παξαγσγή γηα ηελ παξαγσγή ηεο επηζπκεηήο ηζρχνο. Σν χςνο ησλ θξαγκάησλ πνηθίιεη αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπ πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ θα κπνξεί λα θπκαίλεηαη απφ κεξηθά κέηξα έσο θαη θάπνηεο εθαηνληάδεο κέηξσλ. ζνλ αθνξά ζην πιηθφ θαη ηνλ ηξφπν θαηαζθεπήο, ηα θξάγκαηα δηαθξίλνληαη ζε θξάγκαηα ζθπξνδέκαηνο θαη ζε γαηψδε θξάγκαηα θαη ε επηινγή εμαξηάηαη απφ ην κέγεζνο ηνπ έξγνπ άξα θαη ηελ πνζφηεηα χδαηνο πνπ πξέπεη λα ζπγθξαηεζεί, αιιά θαη απφ ηα κνξθνινγηθά θαη εδαθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηνπνζεζίαο θαηαζθεπήο. Σα πδξνειεθηξηθά έξγα ραξαθηεξίδνληαη : Δίηε απφ θαηαζθεπή θξάγκαηνο κε αληίζηνηρε ιεθάλε θαηάθιπζεο θαη πδξνειεθηξηθφ ζηαζκφ ζηνλ πφδα ηνπ θξάγκαηνο ή ζε απφζηαζε θαηάληε ηνπ θξάγκαηνο κε αληίζηνηρε εθηξνπή ηνπ ξέκαηνο. Δίηε απφ (ζηελ πιεηνςεθία ησλ πεξηπηψζεσλ) κηθξφ αλαβαζκφ πνπ θαηαζθεπάδεηαη ζην ξέκα, κε αληίζηνηρν αγσγφ πξνζαγσγήο χδαηνο, κε ηνλ νπνίν θαίλεηαη εθηξνπή ηεο θπζηθήο θνίηεο ηνπ ξέκαηνο θαη θηίξην πδξνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 106

107 Οη πδξνζηξφβηινη πνπ είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο κεραληθήο ελέξγεηαο ηνπ χδαηνο ζε πεξηζηξνθηθή ρσξίδνληαη ζηνπο πδξνζηξφβηινπο δξάζεσο θαη αληηδξάζεσο. Οη πξψηνη είλαη γλσζηνί θαη σο πδξνζηξφβηινη Pelton ελψ ζηνπο δεχηεξνπο ππάγνληαη νη πδξνζηξφβηινπ ηχπνπ Francis θαη Kaplan. Ζ επηινγή γίλεηαη αλάινγα κε ην χςνο ηεο πδαηνπηψζεσο θαη ηεο παξνρήο χδαηνο. Οη απνδφζεηο ησλ πδξνζηξνβίισλ αλέξρεηαη ζε 90%. Οη πδξνειεθηξηθέο κνλάδεο βαζίδνληαη ζηελ θίλεζε ηνπ λεξνχ θαη πνπ πεξηζηξέθεη κία ηνπξκπίλα ε νπνία ζέηεη ζε ιεηηνπξγία κία γελλήηξηα. Οη πεξηζζφηεξεο πδξνειεθηξηθέο κνλάδεο ρξεζηκνπνηνχλ έλα θξάγκα γηα ηελ αλάζρεζε ηεο ξνήο ζε έλα ζεκείν ηνπ πδαηνξεχκαηνο θαη ηε δεκηνπξγία κηαο ηερλεηήο ιίκλεο, ε νπνία ζπγθξαηεί κηα κεγάιε πνζφηεηα λεξνχ. Κάπνηεο ζχξεο ζην θξάγκα αλνίγνπλ θαη ιφγσ ηεο βαξχηεηαο ην λεξφ πεξλάεη ζε έλαλ αγσγφ ν νπνίνο ην νδεγεί ζε κηα ηνπξκπίλα. Καζψο απηφ πεξλάεη απφ ηνλ αγσγφ, δεκηνπξγεί κεγάιε πίεζε. Ζ πεξηζηξνθηθή απηή θίλεζε κεηαθέξεηαη ζηε γελλήηξηα, ε νπνία είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ ηνπξκπίλα κε έλαλ άμνλα. Ο πην ζπλεζηζκέλνο ηχπνο ηνπξκπίλαο γηα πδξνειεθηξηθά εξγνζηάζηα είλαη ε ηνπξκπίλα Francis, ε νπνία κνηάδεη κε έλα κεγάιν δίζθν κε θπξηέο θηεξσηέο. Μία ηέηνηα ηνπξκπίλα κπνξεί λα δπγίδεη κέρξη 172 ηφλνπο θαη λα θάλεη 90 πεξηζηξνθέο αλά ιεπηφ. Καζψο νη θηεξσηέο ηεο ηνπξκπίλαο πεξηζηξέθνληαη, πεξηζηξέθνπλ ηνπο καγλήηεο ηεο γελλήηξηαο γχξσ απφ έλα πελίν, ζέηνληαο ζε θίλεζε ηα ειεθηξφληα θαη δεκηνπξγψληαο έηζη ελαιιαζζφκελν ειεθηξηθφ ξεχκα. Σν ελαιιαζζφκελν ειεθηξηθφ ξεχκα κεηαηξέπεηαη ζε ξεχκα πςειήο ηάζεο κέζσ ηνπ κεηαζρεκαηηζηή. Έμσ απφ θάζε πδξνειεθηξηθή κνλάδα ππάξρνπλ ηέζζεξα θαιψδηα, νη ηξεηο θάζεηο ηνπ ξεχκαηνο πνπ δεκηνπξγνχληαη ηαπηφρξνλα καδί κε ηνλ νπδέηεξν ή ηελ γείσζε θαη γηα ηηο ηξεηο. Σo λεξφ ζηελ δεμακελή ζεσξείηαη απνζεθεπκέλε ελέξγεηα. ηαλ αλνίγνπλ νη ζχξεο, ην λεξφ πνπ πεξλά κέζα απφ ηνλ αγσγφ κεηαηξέπεηαη ζε θηλεηηθή ελέξγεηα ιφγσ ηεο θίλεζήο ηνπ. Ζ πνζφηεηα ηνπ ειεθηξηζκνχ πνπ παξάγεηαη, θαζνξίδεηαη απφ αξθεηνχο παξάγνληεο. Γχν απφ απηνχο είλαη ν φγθνο ηνπ λεξνχ πνπ ξέεη θαη ε πνζφηεηα ηεο πδξαπιηθήο θεθαιήο. Τδξαπιηθή θεθαιή νλνκάδεηαη ε απφζηαζε κεηαμχ ηεο επηθάλεηαο ηνπ λεξνχ θαη ηεο ηνπξκπίλαο. ζν απμάλεηαη ν φγθνο ηνπ λεξνχ θαη ηεο πδξαπιηθήο θεθαιήο ηφζν απμάλεηαη θαη ην παξαγφκελν ειεθηξηθφ ξεχκα. ε κία ζπκβαηηθή πδξνειεθηξηθή κνλάδα ην λεξφ απφ ηελ δεμακελή πεξλάεη απφ ηελ ηνπξκπίλα θαη θαηαιήγεη πάιη ζην πνηάκη. Οη λέεο πδξνειεθηξηθέο κνλάδεο ρξεζηκνπνηνχλ δχν δεμακελέο θαη κία αληίζηξνθε ηνπξκπίλα, πνπ δηνρεηεχεη ην λεξφ πάιη απφ ηελ θαηψηεξε δεμακελή πίζσ ζηελ αλψηεξε. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 107

108 τήμα Τδξνειεθηξηθή κνλάδα. Οη πεξηζζφηεξνη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί ζπλδπάδνληαη θαη κε αληιεηηθνχο ζηαζκνχο. Απηφ ζεκαίλεη φηη θαηά ηηο ψξεο ρακεινχ θνξηίνπ ρξεζηκνπνηείηαη ειεθηξηθή ελέξγεηα απφ ην δίθηπν πνπ είλαη ηφηε θαη θζελφηεξε γηα άληιεζε ησλ πδάησλ απφ ρακειφηεξεο δεμακελέο ζε ςειφηεξεο. Σα χδαηα απηά πνπ αληιήζεθαλ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ειεθηξνπαξαγσγή ηηο ψξεο αηρκήο θνξηίνπ. Με απηφλ ηνλ ηξφπν βειηηψλεηαη ν ζπληειεζηήο θνξηίνπ ελφο ζπζηήκαηνο ελψ επηηπγράλεηαη θαη κεγαιχηεξε νηθνλνκία θαπζίκνπ ησλ ζπκβαηηθψλ ζηαζκψλ παξαγσγήο. Δπεηδή ε θπζηθή ξνή ηνπ λεξνχ παξάγεη ηνλ ειεθηξηζκφ, ε παξαγσγή ζηα ζπζηήκαηα κπνξεί λα δηαθνξνπνηεζεί αλάινγα κε ηηο επνρηαθέο κεηαβνιέο ζηε ξνή. Ζ κεηαβνιή ηεο ξνήο εμαξηάηαη απφ γεσγξαθηθνχο, γεσινγηθνχο, ηνπνγξαθηθνχο παξάγνληεο θαη ην χςνο ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη κπνξεί λα ζεσξεζεί σο πεξηνδηθφ θαηλφκελν. Σν θαηλφκελν απηφ πνπ επαλαιακβάλεηαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα νλνκάδεηαη κεηεσξνινγηθφο θχθινο θαη γηα ηελ Διιάδα έρεη 25 έηε πεξίπνπ δηάξθεηα. Ο φγθνο ηνπ ζπλφινπ ηνπ λεξνχ εκθαλίδεηαη ζε δηαθνξεηηθέο κνξθέο (πγξή, ζηεξεή, αέξηα). Σν λεξφ αιιάδεη κνξθέο θαζψο θηλείηαη γχξσ απφ ηνλ πιαλήηε απφ ξεχκαηα αέξνο. Σα ξεχκαηα αέξνο δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ ζεξκηθή αθηηλνβνιία ηνπ ήιηνπ. Σα αέξηα ξεχκαηα δεκηνπξγνχληαη εμαηηίαο ηεο κεγαιχηεξεο ζέξκαλζεο ηνπ Ηζεκεξηλνχ ζπγθξηηηθά κε άιια κέξε ηεο γεο. Σα ξεχκαηα ηνπ αέξα κεηαθέξνπλ ην λεξφ κέζα απφ ηνλ δηθφ ηνπ θχθιν, πνπ νλνκάδεηαη πδξνινγηθφο. Ο ήιηνο ζεξκαίλεη ην λεξφ θαη ην κεηαηξέπεη ζε πδξαηκνχο. ηα αλψηεξα ζηξψκαηα ζπλαληά ςπρξά ξεχκαηα αέξα. Οη πδξαηκνί ςχρνληαη θαη γίλνληαη πδξνζηαγνλίδηα ζρεκαηίδνληαο ζχλλεθα. Ζ ζπζζψξεπζε ησλ πδξνζηαγνληδίσλ νδεγεί ζε βξνρή, ραιάδη ή ρηφλη. Γηα ηελ νκαινπνίεζε ηεο ξνήο θαη γηα λα απνθεπρζνχλ νη δηαθπκάλζεηο ζηε θπζηθή παξνρή λεξνχ θαηαζθεπάδνληαη πξηλ ηνπο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο ηερλεηέο δεμακελέο λεξνχ, νη ιεγφκελεο ηερλεηέο ιίκλεο. Οη πεξηνρέο αμηνπνίεζεο ηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ εληνπίδνληαη θπξίσο ζε εκηνξεηλέο νξεηλέο πεξηνρέο (δαζηθέο ή ρέξζεο εθηάζεηο) φπνπ ε χπαξμε ηνπ θπζηθνχ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 108

109 πφξνπ (λεξφ) ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πςνκεηξηθή δηαθνξά πνπ επηηπγράλεηαη απφ ην ζεκείν πδξνιεςίαο κέρξη ηνλ ζηαζκφ παξαγσγήο ελέξγεηαο, εμαζθαιίδνπλ ηελ ζθνπηκφηεηα θαη βησζηκφηεηα ηνπ έξγνπ. τήμα α) ΤΗ ζε θαλάιη παξάιιειν κε πνηάκη, β) ΤΗ ζε πνηάκη, γ) ΤΗ ζε δεμακελή κε ηνύλει παξάθακςεο, δ) ΤΗ δεμακελήο ζε ηνκή τήμα Μνξθέο πδξνειεθηξηθώλ ζηαζκώλ α) ΤΗ ζε θαλάιη παξάιιειν ζε πνηάκη 1.απνθξαθηηθή πόξηα, 2.ζράξα, 3.ζηξόβηινο, 4.ξπζκηδόκελα αθίλεηα πηεξύγηα, 5.γελλήηξηα β) ΤΗ ζε πνηάκη (ΤΗ θπζηθήο ξνήο) 1.ζράξα, 2.ζηξόβηινο, 3.ξπζκηδόκελα αθίλεηα πηεξύγηα, 4.γελλήηξηα, 5. ζσιήλαο αλαξξόθεζεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 109

110 τήμα Μνξθέο πδξνειεθηξηθώλ ζηαζκώλ α) ΤΗ ζηνλ ππζκέλα ραξάδξαο 1.ζράξα, 2.απνθξαθηηθό όξγαλν 3.ζηξόβηινο β) ΤΗ δεμακελήο πςειήο ζηάζκεο 1.απνθξαθηηθό όξγαλν, 2.δεμακελή απόζβεζεο, 3.ζσιήλαο, 4.ζηεξέσζε ζην έδαθνο 5. ζθαηξνεηδήο βαιβίδα, 6.βεινλνεηδήο βαιβίδεο ξύζκηζεο ηζρύνο, 7.ζηξόβηινο Pelton Σα ηέζζεξα ζεκαληηθφηεξα κεγάια πδξνειεθηξηθά ζπγθξνηήκαηα ζηελ Διιάδα είλαη : Σν ζπγθξφηεκα Αρειψνπ, πνπ πεξηιακβάλεη ζηνπο ζηαζκνχο Κξεκαζηψλ- Καζηξαθίνπ - ηξάηνπ Σν ζπγθξφηεκα Αιηάθκνλα, πνπ πεξηιακβάλεη ηνπο ζηαζκνχο Πνιπθχηνπ θεθηάο - Αζσκάησλ Σν ζπγθξφηεκα Αξάρζνπ, πνπ πεξηιακβάλεη ηνπο ζηαζκνχο Πνπξλαξίνπ Η & ΗΗ Σν ζπγθξφηεκα Νέζηνπ, πνπ πεξηιακβάλεη ηνπο ζηαζκνχο Θεζαπξνχ Πιαηαλφβξπζεο - Σεκέλνπο ε αληίζεζε κε ηα κεγάια πδξνειεθηξηθά έξγα, δελ έρεη γίλεη ζπζηεκαηηθή αμηνπνίεζε ησλ κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ. ε ιεηηνπξγία ππάξρνπλ 14 κηθξνί πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί. Ζ πδξνειεθηξηθή ηερλνινγία είλαη κία απφ ηηο θπξηφηεξεο ηερλνινγίεο θαζψο θαιχπηεη πεξί ην 20% ησλ παγθφζκησλ αλαγθψλ ζε ειεθηξηζκφ, ελψ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο θζάλεη ην 40%. Ζ δπλακηθφηεηα ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ ζρεκάησλ κπνξεί λα είλαη πνιιαπιάζηα απηήο ησλ ζπκβαηηθψλ ζηαζκψλ. Οη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί είλαη ηδηαίηεξα απνδνηηθνί, αμηφπηζηνη θαη κε κεγάιν ρξφλν δσήο. Δίλαη ξπζκηδφκελνη θαη εηζάγνπλ έλα ζηνηρείν απνζήθεπζεο ζην ζχζηεκα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν θφζηνο ηεο εγθαηεζηεκέλεο ηζρχνο πνηθίιεη γηα ηνπο δηάθνξνπο πδξνειεθηξηθνχο ζηαζκνχο. Απηφ ζπκβαίλεη θπξίσο, γηαηί έλα κεγάιν κέξνο ηνπ θφζηνπο είλαη αλεμάξηεην απφ ηελ ηζρχ ηνπ ζηαζκνχ θαη δηακνξθψλεηαη αλάινγα κε ηε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 110

111 ζέζε θαη ηηο ηδηνκνξθίεο ηεο πεξηνρήο πνπ θαηαζθεπάδεηαη ν ζηαζκφο. Λφγσ ηεο έθηαζεο ελφο ηέηνηνπ έξγνπ πξέπεη λα πξνεγεζνχλ δηάθνξεο ελέξγεηεο φπσο αγνξέο εθηάζεσλ, απαιινηξηψζεηο θαη δηάθνξεο κειέηεο θαη έξγα απαξαίηεηα γηα ηελ ηειηθή εγθαηάζηαζε ηνπ πδξνειεθηξηθνχ ζηαζκνχ. Σν θφζηνο αλά KW γεληθά κεηψλεηαη κε ηελ αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ηνπ ζηαζκνχ, δελ παχεη φκσο λα είλαη γεληθά κεγάιν ιφγσ ησλ θαηαζθεπψλ θαη εμνπιηζκψλ πνπ απαηηνχληαη. Ζ κεγάιε δηάξθεηα δσήο ησλ έξγσλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ πξνβιέςηκν ρξφλν απνπιεξσκήο ησλ επελδχζεσλ έξρνληαη λα αληηζηαζκίζνπλ ην κεγάιν θφζηνο ηνπο. Εικόνα Ο ΤΗ Πιαηαλόβξπζεο ζηνλ πνηακό Νέζην. Ζ χπαξμε εθκεηαιιεχζηκσλ πδάηηλσλ πφξσλ απνηειεί πξνθαλψο βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ θαηαζθεπή πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ παξαγσγήο. Ζ εχξεζε φκσο πηζαλψλ ηνπνζεζηψλ απαηηεί πιεζψξα κειεηψλ ηφζν ηερληθψλ (εδαθνινγηθέο, βξαρνκεραληθέο θ.α.) φζν θαη κειεηψλ πνπ αθνξνχλ ηηο αιιαγέο πνπ ζα επηθέξεη έλα ηέηνην έξγν ζην νηθνζχζηεκα θαη ζηελ ηνπηθή θνηλφηεηα αιιά θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ ζα έρεη κε απηά. Ζ πδξνδπλακηθή είλαη κία κέηξηα έσο πςειή θαζαξή παξαγσγή ελέξγεηαο θαη δίλεη ηδηαίηεξα ρακειέο δαπάλεο ιεηηνπξγίαο θαη ζπληήξεζεο. πάληα ρξεηάδεηαη λα παχζεη ε ιεηηνπξγία κηαο πδξνειεθηξηθήο εγθαηάζηαζεο. Οη πδξνειεθηξηθνί ζηαζκνί είλαη δπλαηφ λα ηεζνχλ ζε ιεηηνπξγία ακέζσο κφιηο δεηεζεί επηπιένλ ειεθηξηθή ελέξγεηα, ζε αληίζεζε κε ηνπο ζεξκηθνχο ζηαζκνχο, πνπ απαηηνχλ ρξφλν πξνεηνηκαζίαο. Σα πδξνειεθηξηθά έξγα παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα φπσο είλαη ε δπλαηφηεηα άκεζεο ζχλδεζεο απφδεπμεο ζην δίθηπν, ή ε απηφλνκε ιεηηνπξγία ηνπο, ε αμηνπηζηία ηνπο, ε παξαγσγή ελέξγεηαο αξίζηεο πνηφηεηαο ρσξίο δηαθπκάλζεηο, ε άξηζηε δηαρξνληθή ζπκπεξηθνξά ηνπο, ε κεγάιε δηάξθεηα δσήο, ν πξνβιέςηκνο ρξφλνο απφζβεζεο ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ πνπ νθείιεηαη ζην πνιχ ρακειφ θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη ζηελ αλππαξμία θφζηνπο πξψηεο χιεο. Ζ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα δελ παξάγεη CO 2 θαη θαηά ζπλέπεηα έρεη ακειεηέα επίδξαζε ζηελ αηκφζθαηξα. Απηή εληνπίδεηαη κφλν ζε φ, ηη αθνξά ηε ηνπηθή αχμεζε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 111

112 ηεο πγξαζίαο απφ εμάηκηζε θαη κηα κηθξή επίδξαζε ζηε ζεξκνθξαζία ησλ γχξσ πεξηνρψλ. Ηδηαίηεξα γηα ηελ πεξίπησζε ησλ πδξνειεθηξηθψλ έξγσλ κε δεκηνπξγία ζεκαληηθψλ ηακηεπηήξσλ, ε απνηθνδφκεζε ηεο βιάζηεζεο πνπ αλαπηχζζεηαη θάησ απφ ηελ επηθάλεηα ηνπ λεξνχ παξάγεη κεζάλην ζε πνιχ κηθξέο πνζφηεηεο. Ο ζφξπβνο είλαη γεληθά ακειεηένο, επεηδή ην δεχγνο ηεο ζηξνβηινγελλήηξηαο ζηεγάδεηαη ζην θηίξην ηνπ ζηαζκνχ θαη ππάξρεη κηθξή πηζαλφηεηα γηα ηε δεκηνπξγία ππξθαγηάο ή ηελ έθιπζε βιαβεξψλ πιηθψλ. Δίλαη γεγνλφο φηη έλα πδξνειεθηξηθφ έξγν κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε δηάθνξεο άιιεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αθνξνχλ ηελ ηνπηθή θνηλφηεηα αιιά θαη ην πεξηβάιινλ. Οη πην ζεκαληηθέο απφ απηέο είλαη : Υξεζηκνπνίεζε ησλ απνηακηεπκέλσλ πδάησλ γηα χδξεπζε θαη άξδεπζε ηεο γχξσ πεξηνρήο. Μπνξεί δειαδή λα ππάξμεη ζπλδπαζκφο κε έξγα πδξνδφηεζεο ησλ γχξσ θαηνηθεκέλσλ πεξηνρψλ, ελψ νη ππάξρνπζεο αγξνηηθέο δξαζηεξηφηεηεο κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ απφ έξγα άξδεπζεο. Σνπξηζηηθέο θαη αζιεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Πάλσ απφ ην θξάγκα ελφο πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ ζρεκαηίδεηαη κία ηερλεηή ιίκλε πνπ κπνξεί λα πνηθίιεη ζε κέγεζνο. Γελ είλαη ιίγεο νη θνξέο πνπ κία ηέηνηα ιίκλε κπνξεί λα απνηειέζεη ηνπξηζηηθφ πφιν έιμεο κε απνηέιεζκα ηελ αλαβάζκηζε ηεο γχξσ πεξηνρήο αιιά θαη ηελ ελίζρπζε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. Αθφκα πνιιέο θνξέο κηα ηέηνηα ιίκλε είλαη θαηάιιειε θαη γηα νξηζκέλα αζιήκαηα πνπ απαηηνχλ ην πγξφ ζηνηρείν. Γεκηνπξγία πδξνβηφηνπνπ κηθξήο θιίκαθαο. Δμ νξηζκνχ, έλαο πδξνειεθηξηθφο ζηαζκφο απνηειεί έλα έξγν απφιπηα ζπκβαηφ κε ην πεξηβάιινλ, πνπ κπνξεί λα ζπκβάιεη αθφκε θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ πδξνβηφηνπσλ κηθξήο θιίκαθαο. Παξά ην γεγνλφο φηη νη ιίκλεο ζηα αλάληε ησλ θξαγκάησλ είλαη ηερλεηέο, αλ ππάξρνπλ νη θαηάιιειεο ζπλζήθεο ζην γχξσ νηθνζχζηεκα κπνξεί λα δεκηνπξγεζεί θαη λα ζπλππάξμεη έλαο πδξνβηφηνπνο θαη λα πξνζειθχζεη θαη λα ζπληεξεί θάπνηα είδε παλίδαο θαη ρισξίδαο ηεο πεξηνρήο. Απφ ηελ άιιε κεξηά, πνιιέο θνξέο ε θαηαζθεπή ελφο κεγάινπ ή θαη κηθξνχ πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ κπνξεί λα είλαη ε θαηαζηξνθηθή γηα ην ππάξρνλ νηθνζχζηεκα θαη λα επηθέξεη αλεπηζχκεηεο αιιαγέο ζε δηάθνξεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο ηεο πεξηνρήο. Απηφ βέβαηα εμαξηάηαη πάληα απφ ηελ επηινγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηνπνζεζίαο ηνπ έξγνπ. Ζ εγθαηάζηαζε ελφο κεγάινπ ΤΖ αιινηψλεη ηνλ πεξηβάιινληα ρψξν ζε κεγάιν βαζκφ. Γηα ηελ απνθπγή ησλ πξνβιεκάησλ πνπ επηθέξεη έλαο ΤΖ νη κειέηεο εγθαηάζηαζεο πξέπεη λα είλαη ηδηαίηεξα πξνζεθηηθέο ζε φηη αθνξά ηα εηδηθά πεξηβαιινληηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θάζε ηφπνπ. ζνλ αθνξά ζην ζφξπβν, αλαπηχζζνληαη πιένλ λέεο ηερλνινγίεο ρακεινχ ζνξχβνπ ζε ζηξνβίινπο θαη γελλήηξηεο ψζηε λα πεξηνξηζηεί ν ιεηηνπξγηθφο ζφξπβνο ελφο ΤΖ. Πηζαλφηαηα δπζάξεζηα απνηειέζκαηα είλαη ηα παξαθάησ : Μεηαθίλεζε ρσξηψλ θαη νηθηζκψλ απφ πεξηνρέο πνπ πξφθεηηαη λα πιεκκπξίζνπλ ιφγσ ηνπ θξάγκαηνο, θάηη πνπ πξνθαιεί έληνλε δπζαξέζθεηα ησλ ληφπησλ πιεζπζκψλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 112

113 Δμαθάληζε θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ θαη κείσζε ηεο ζπλνιηθήο εθκεηαιιεχζηκεο γεο κε φιεο ηηο ζπλεπαθφινπζεο επηπηψζεηο γηα ηελ αγξνηηθή νηθνλνκία θαη αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. Ζ έληνλε πεξηβαιινληηθή αιινίσζε ζηελ πεξηνρή ηνπ ηακηεπηήξα, φπσο είλαη ε ελδερφκελε κεηαθίλεζε πιεζπζκψλ, ππνβάζκηζε πεξηνρψλ, αιιαγή ζηε ρξήζε γεο, ζηε ρισξίδα θαη παλίδα πεξηνρψλ αιιά θαη ηνπ ηνπηθνχ θιίκαηνο, πιήξσζε ηακηεπηήξσλ κε θεξηέο χιεο, αχμεζε ζεηζκηθήο επηθηλδπλφηεηαο θ.α. Ζ δηεζλήο πξαθηηθή ζήκεξα πξνζαλαηνιίδεηαη ζηελ θαηαζθεπή κηθξψλ θξαγκάησλ. Γεληθά, παξά ην γεγνλφο φηη ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ πδξνειεθηξηθά ζπζηήκαηα είλαη ε πεξηζζφηεξν αλαπηπγκέλε ηερλνινγία ΑΠΔ, παξνπζηάδνληαη θάπνηα νηθνινγηθά πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ζηηο κεγάιεο κνλάδεο παξαγσγήο. Οη πεξηβαιινληηθέο απηέο επηπηψζεηο ησλ κεγάισλ πδξνειεθηξηθψλ ζηαζκψλ θαη ηακηεπηήξσλ κπνξεί λα είλαη πδξνινγηθέο (ξνή λεξνχ, ππφγεηα λεξά, παξνρή λεξνχ, άξδεπζε θ.α.), νηθνινγηθέο (πιεκκπξίδνπλ ηεξάζηηεο πεξηνρέο, θαηαζηξέθνπλ ηα ελδηαηηήκαηα ηεο άγηαο δσήο), θνηλσληθέο (κεηαθηλήζεηο αλζξψπσλ, αιιαγή ζπλεζεηψλ, αχμεζε ζεηζκηθήο επηθηλδπλφηεηαο θ.α.), νηθνλνκηθέο (ρξήζεηο γεο) ή ζηε κείσζε ηνπ θπζηθνχ ιηπάζκαηνο ησλ πξσηνγελψλ αγξνθαιιηεξγεηηθψλ εθηάζεσλ ζηηο παξαπνηάκηεο θνηιάδεο θάησ απφ ην θξάγκα, κε παξάιιειε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ αιηεπκάησλ. Σα θξάγκαηα εκπνδίδνπλ αιηεχκαηα, φπσο ν ζνινκφο, λα κεηαλαζηεχνπλ ζηα αλάληε ησλ πνηακψλ, φπσο επσάδνληαη θαη πνιιαπιαζηάδνληαη, ελψ παξάιιεια ηα λενγλά ζθνηψλνληαη, θαζψο κεηαλαζηεχνπλ θαζνδηθά πξνο ηνλ σθεαλφ, φηαλ πεξλνχλ κέζα απφ ηα θξάγκαηα θαη ηηο γελλήηξηεο. πκπεξαζκαηηθά, ε κειέηε γηα ηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο ελφο πδξνειεθηξηθνχ έξγνπ είλαη χςηζηεο ζεκαζίαο. Κξίλεηαη αλαγθαίν, ην είδνο θαη ε ηνπνζεζία ηνπ έξγνπ λα ην θαζηζηνχλ φζν ην δπλαηφ ζπκβαηφ κε ην πεξηβάιινλ ηνπ, ηφζν ην θπζηθφ φζν θαη ην αλζξψπηλν. Δλψ ην ζχλνιν ησλ επί κέξνπο ζπληζησζψλ ηνπ έξγνπ ζα πξέπεη λα κπνξεί λα εληαρζεί αηζζεηηθά θαη ιεηηνπξγηθά ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεξηβάιινληνο, αμηνπνηψληαο ηα ηνπηθά πιηθά κε παξαδνζηαθφ ηξφπν θαη αλαβαζκίδνληαο ηνλ γχξσ ρψξν. Σειηθά, ην θχξην θξηηήξην γηα ηελ θαηαζθεπή ή φρη ελφο πδξνειεθηξηθνχ εξγνζηαζίνπ δελ είλαη κφλν ε δπλαηφηεηα παξαγσγήο θηελήο θαη θαζαξήο γηα ην πεξηβάιινλ ελέξγεηαο, αιιά ε ζσζηφηεξε, νηθνινγηθή επέκβαζε ζηε θχζε γηα δηαηήξεζε ηεο θχζεο ηεο πεξηνρήο θαη ηε ζσζηή πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε. ηε ρψξα καο έρνπλ αλαπηπρζεί ζε κεγάιν βαζκφ ηα πδξνειεθηξηθά έξγα, ηνπιάρηζηνλ γηα ηηο πεξηνρέο πνπ εκθαλίδνπλ πςειφ δπλακηθφ. Ζ ΓΔΖ έρεη εγθαηαζηήζεη πδξνειεθηξηθέο κνλάδεο ζπλνιηθήο ηζρχνο 3.052,4MW ψζηε πιένλ ζεκαληηθφ ελδηαθέξνλ θαη δπλακηθή εκθαλίδνπλ ηα κηθξά πδξνειεθηξηθά έξγα. Χζηφζν ε πξφζθαηε λνκνζεζία παξέρεη ηελ δπλαηφηεηα θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα λα παξάγεη ειεθηξηθή ελέξγεηα θαη επηδηψθεη λα εληζρχζεη ζεκαληηθά ην ελδηαθέξνλ επελδπηψλ ζηνλ ηνκέα ησλ πδξνειεθηξηθψλ. Πνιιέο θνηλφηεηεο αιιά θαη ηδηψηεο έρνπλ εθθξάζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ηελ θαηαζθεπή θαη εθκεηάιιεπζε κηθξψλ πδξνειεθηξηθψλ εξγνζηαζίσλ. Δπηπξφζζεηα, ζπλήζσο ηέηνηεο επελδχζεηο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 113

114 επηρνξεγνχληαη θαη ζπγρξεκαηνδνηνχληαη απφ ην Διιεληθφ Κξάηνο θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Παξ φια απηά έλα κεγάιν κέξνο ηνπ πδξνειεθηξηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο παξακέλεη αλαμηνπνίεην θαη εληνπίδεηαη θπξίσο ζηελ επεηξσηηθή Διιάδα. ε απηή ηελ πεξηνρή βξίζθεηαη ζχκθσλα κε ζπληεξεηηθέο εθηηκήζεηο ην 30% ηνπ ζπλνιηθνχ δπλακηθνχ ηεο ρψξαο. Σν δπλακηθφ απηφ ζα κπνξνχζε λα θαιχςεη ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηεο ζπλνιηθήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο. ινη νη πνηακνί ηεο Ζπείξνπ έρνπλ ηηο πεγέο ηνπο ζηελ νξνζεηξά ηεο Πίλδνπ. Ζ νξνζεηξά ηεο Πίλδνπ έρεη ζεκαληηθέο βξνρνπηψζεηο θαη εδαθνινγία ηέηνηα ψζηε λα κπνξνχκε λα εθκεηαιιεπηνχκε ην πδάηηλν δπλακηθφ απφ πςνκεηξηθέο δηαθνξέο, ελψ απφ ηελ άιιε πιεπξά ην έδαθνο ηεο νξνζεηξάο είλαη ηέηνην πνπ επλνεί ηε δεκηνπξγία ηερλεηψλ ιηκλψλ θαη δεμακελψλ χδαηνο. Απφ ηηο επξσπατθέο θαη κεζνγεηαθέο ρψξεο πνπ δηαζέηνπλ θξάγκαηα πξψηε είλαη ε Ηζπαλία κε 1196 θξάγκαηα θαη αθνπινπζεί ε Σνπξθία κε 625 θξάγκαηα. Ζ Γαιιία, ε Ηηαιία θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην δηαζέηνπλ πάλσ απφ 500 θξάγκαηα. Δίλαη αθφκε ραξαθηεξηζηηθφ φηη κία κηθξή ρψξα φπσο ε Αιβαλία δηαζέηεη 306 θξάγκαηα, ελψ ν αξηζκφο ησλ θξαγκάησλ ζηελ Διιάδα θηάλεη κφιηο ην 46. Ο ζθεπηηθηζκφο, ν νπνίνο παξαηεξείηαη ζρεηηθά κε ηελ θαηαζθεπή λέσλ θξαγκάησλ, είλαη εχινγνο ζε ηζρπξέο επξσπατθέο ρψξεο, φπσο ε Γαιιία, ε Γεξκαλία, ε Μεγάιε Βξεηαλία, ε Ηηαιία θαη ε Ηζπαλία, αθνχ νη ρψξεο απηέο έρνπλ αλαπηχμεη ηθαλνπνηεηηθά ηνπο πδαηηθνχο πφξνπο ηνπο, ηφζν απφ πιεπξάο δηάζεζεο λεξνχ γηα πδξεπηηθέο θαη αξδεπηηθέο ρξήζεηο, φζν θαη απφ πιεπξάο παξαγσγήο πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Δπίζεο, δηθαηνινγεκέλνο ζε έλα βαζκφ είλαη θαη ν ζθεπηηθηζκφο πνπ έρεη εθθξαζηεί γηα ηελ θαηαζθεπή θξαγκάησλ ζε θησρέο ρψξεο ηεο Αθξηθήο θαη ηεο Αζίαο, ζηηο νπνίεο ιείπεη ε εγρψξηα ηερλνγλσζία γηα ηελ θαηαζθεπή θξαγκάησλ θαη, ην θπξηφηεξν, γηα ηε δηαρείξηζε ηνπο ζηε θάζε ιεηηνπξγίαο, ζπρλά κε απνηέιεζκα ηα έξγα λα κε ιεηηνπξγνχλ ηθαλνπνηεηηθά. κσο ε θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα είλαη ηειείσο δηαθνξεηηθή, αθνχ αθελφο δηαηίζεηαη ε απαηηνχκελε εγρψξηα ηερλνγλσζία γηα ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ησλ έξγσλ θαη αθεηέξνπ, φπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ, νη πδαηηθνί ηεο πφξνη δελ έρνπλ αλαπηπρζεί αθφκε ζην βαζκφ πνπ ζα έπξεπε, ψζηε λα θαιχπηνληαη νη πδαηηθέο αιιά θαη νη ελεξγεηαθέο αλάγθεο ηεο. Όλνκα Πεξηνρή Ηζρύο ζε MW Δλέξγεηα ζε TWh Ηιαξίσλαο Γπη. Μαθεδνλία 120 0,413 πθηά Γπη. ηεξεά 126,5 0,296 Πεπθφθπην Θεζζαιία 160 0,340 Σέκελνο (Νέζηνο) Αλαη. Μαθεδνλία 19 0,06 Μεηζνβίηηθν Ζπείξνο 25 0,058 Αγ. Βαξβάξα Αιηάθκνλα Κεληξ. Μαθεδνλία 0,7 0,004 κφθνβν Θεζζαιία 10 0,027 Τβξηδηθφ Ηθαξίαο (αληιηνηακεπηηθφ ζρήκα Νφηην Αηγαίν 3,8 (πδξνειεθηξηθφ) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 114

115 ππνζηεξηδφκελν απφ αηνιηθφ πάξθν) +2,4 (αηνιηθφ) 0,014 Πίνακας Τδξνειεθηξηθά έξγα πξνγξακκαηηδόκελα γηα εκπνξηθή ιεηηνπξγία κέρξη ην 2010, ζπλνιηθήο παξαγσγηθήο ηθαλόηεηαο 1,29 TWh. (Πεγή : Τπ. Αλ. 2003) 3.8 Βηνκάδα Με ηνλ φξν βηνκάδα ε αλαλεψζηκε ελεξγεηαθή πεγή, πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ νξγαληθή χιε. Ζ νξγαληθή χιε πεξηιακβάλεη ην μχιν, ηα ππνιείκκαηα απφ αγξνηηθέο θαη δαζηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηα πξντφληα ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ θαζψο θαη θάζε άιιν πιηθφ, πνπ δηαζέηεη νξγαληθφ θνξηίν, φπσο είλαη ηα ππνιείκκαηα θηελνηξνθηθψλ-πηελνηξνθηθψλ κνλάδσλ, ηα αζηηθά ιχκαηα θαη ε ηιχο απφ εγθαηαζηάζεηο βηνινγηθνχ θαζαξηζκνχ. Ζ βηνκάδα απνηειεί κία ζεκαληηθή, αλεμάληιεηε θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία είλαη δπλαηφλ λα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ ελεξγεηαθή επάξθεηα, αληηθαζηζηψληαο ηα ζπλερψο εμαληινχκελα απνζέκαηα νξπθηψλ θαπζίκσλ. θνπφο ηεο ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο είλαη ε παξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ. Αλάινγα κε ηελ πξψηε χιε πνπ θάζε θνξά είλαη δηαζέζηκε, επηιέγεηαη θαη ε αληίζηνηρε δηεξγαζία γηα ηελ βέιηηζηε ελεξγεηαθή ηεο αμηνπνίεζε. Οη δηεξγαζίεο, πνπ είλαη δηαζέζηκεο γηα ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο, ρσξίδνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο : Σηο ζεξκνκεραληθέο θαη ηηο βηνρεκηθέο. Ζ πξψηε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηελ θαχζε (παξαγσγή θάξβνπλνπ), ηελ αεξηνπνίεζε (παξαγσγή αεξίνπ) θαη ηελ ππξφιπζε (παξαγσγή πδξνιπηηθψλ ειαίσλ). Ζ δεχηεξε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηελ αλαεξφβηα ρψλεπζε (παξαγσγή βηναεξίνπ) θαη ηελ αιθννιηθή δχκσζε (παξαγσγή αηζαλφιεο). Απφ ηηο παξαπάλσ δηεξγαζίεο, νη πην ψξηκεο ηερλνινγηθά, γηα απηφ θαη νη ζπρλφηεξα ρξεζηκνπνηνχκελεο, είλαη ε θαχζε θαη ε αμηνπνίεζε ηνπ βηναεξίνπ, πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλαεξφβηα ρψλεπζε. Οη ηερλνινγίεο θαη ην θφζηνο ηζρχνο θαη ηεο παξαγσγήο ζεξκφηεηαο απφ βηνκάδα εμαξηψληαη απφ ηελ πνηφηεηα ηεο πξψηεο χιεο, ηε δηαζεζηκφηεηα θαη ην θφζηνο κεηαθνξάο, ην κέγεζνο ηεο κνλάδαο παξαγσγήο θηι. Σν παξαθάησ ζρήκα δείρλεη ηηο ελαιιαθηηθέο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο αλάινγα κε ηελ δηεξγαζία πνπ πθίζηαηαη. πλήζσο ε αθαηέξγαζηε βηνκάδα φπσο απηή ζπιιέγεηαη δελ είλαη θαηάιιειε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα παξαγσγή ελέξγεηαο. Πξέπεη λα πεξάζεη απφ δηαδηθαζία νκνγελνπνίεζεο γηα λα εηνηκαζηεί γηα ρξήζε ζε κνλάδα παξαγσγήο. πλήζσο ε νκνγελνπνίεζε πεξηιακβάλεη ηαμηλφκεζε θαη κείσζε κεγέζνπο (κε θφςηκν, ζχλζιηςε ή θνληνξηνπνίεζε). Ζ ηαμηλφκεζε βνεζάεη ζηελ απνκάθξπλζε μέλσλ ζσκάησλ θαη ε κείσζε κεγέζνπο βνεζάεη ζηνλ ςεθαζκφ ηνπ πιηθνχ ζηνλ θαπζηήξα ζε ζηαζεξφηεξν βαζκφ θαη δεκηνπξγεί κεγαιχηεξε επηθάλεηα γηα ηε θαιχηεξε δπλαηή απφδνζε θαηά ηελ θαχζε. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 115

116 τήμα Δλαιιαθηηθέο δηαδηθαζίεο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο. τήμα Γηαδηθαζία αεξηνπνίεζεο. Η δηαδηθαζία απηή πεξηιακβάλεη ηε κεξηθή θαύζε ηεο ζε θαηάιιεινπο αληηδξαζηήξεο. Παξαθάησ πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά νη ηξεηο βαζηθέο κέζνδνη εθκεηάιιεπζεο θαη ρξήζεο ηεο βηνκάδαο γηα ειεθηξνπαξαγσγή. πλδπαζκέλε θαχζε ζε ζπκβαηηθέο κνλάδεο : Ζ θαχζε ηεο βηνκάδαο ζε ζχγρξνλεο κνλάδεο άλζξαθα είλαη απνδνηηθή, νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα θαη απαηηεί επηπξφζζεηεο επελδχζεηο κεηξίνπ επηπέδνπ. Γεληθά, ε απφδνζε ηεο θαχζεο ηεο βηνκάδαο κπνξεί λα είλαη 10 κνλάδεο ρακειφηεξε απφ απηή ηνπ άλζξαθα ζηελ ίδηα εγθαηάζηαζε, αιιά ε ζπλδπαζκέλε θαχζε ζε κεγάιεο θιίκαθαο κνλάδεο άλζξαθα (35%-45%) είλαη πςειφηεξε απφ ηελ απφδνζε ησλ κνλάδσλ θαχζεο ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ. Γηα κηθξά πνζνζηά βηνκάδαο (5%- Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 116

117 15%) ζε ζπλδπαζκέλε θαχζε απαηηνχληαη κηθξέο αιιαγέο θαη επελδχζεηο. Γηα ηνπηθή βηνκάδα κηθξνχ θφζηνπο, θνληά ζηε κνλάδα θαχζεο, ε πεξίνδνο απνπιεξσκήο ηεο επέλδπζεο είλαη ζχληνκε. Ζ ρακειήο πνηφηεηαο βηνκάδα γεληθά επεξεάδεη ηελ απφδνζε θαη αμηνπηζηία ηεο κνλάδαο θαη απμάλεη ην θφζηνο. Απνθιεηζηηθή θαχζε βηνκάδαο ζε κνλάδεο παξαγσγήο θαη ζπκπαξαγσγήο ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ : Ζ θαχζε ηεο βηνκάδαο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ αιιά θαη γηα ηελ ζπκπαξαγσγή (ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ) κέζσ αηκνζηξνβίισλ ζε θαηάιιειεο κνλάδεο. Σν ηππηθφ κέγεζνο ηέηνησλ κνλάδσλ είλαη δέθα θνξέο κηθξφηεξν (1 έσο 100 MW) απφ ηηο κνλάδεο άλζξαθα ιφγσ ηεο πνιχ κηθξήο δηαζεζηκφηεηαο ηεο ηνπηθήο πξψηεο χιεο γηα βηνκάδα θαη ηνπ πςεινχ θφζηνπο κεηαθνξάο. Σν κηθξφ κέγεζνο δηπιαζηάδεη πεξίπνπ ην επελδπηηθφ θφζηνο θαη έρεη κηθξή απφδνζε ζε ζχγθξηζε κε ηηο κνλάδεο άλζξαθα θαη είλαη γχξσ ζην 30% αλάινγα κε ην κέγεζνο. Μπνξεί λα θηάζεη ην πνιχ κέρξη 40% ζε εηδηθέο ζπλζήθεο θαη εγθαηαζηάζεηο. Αλ ιεθζεί ππφςε ν θχθινο ηνπ άλζξαθα νη εθπνκπέο CO 2 είλαη ιηγφηεξν απφ ην 10% ησλ εθπνκπψλ απφ ηηο κνλάδεο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ αλά κνλάδα παξαγφκελνπ ειεθηξηζκνχ. Ζ θαχζε βηνκάδαο αζηηθψλ ππνιεηκκάησλ έρεη απφδνζε 22% θαη αλακέλεηαη λα θηάζεη πάλσλ απφ 85% - 90% ζε κνλάδεο ζπκπαξαγσγήο ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ ζε ζπλζήθεο ηζνξξνπίαο δήηεζεο θαη παξαγσγήο. Αεξηνπνίεζε : Μία κέζνδνο πνπ θαίλεηαη πνιιά ππνζρφκελε γηα ην κέιινλ. Γεληθά πεξηιακβάλεη ππξφιπζε ή ζέξκαλζε ηεο βηνκάδαο ζε πςειέο ζεξκνθξαζίαο απνπζία νμπγφλνπ, πνπ αλαγθάδεη ην πηεηηθφ κέξνο ηεο βηνκάδαο (70% - 80%) λα αεξηνπνηεζεί. Μεηά απφ θαζαξηζκφ, ην αέξην κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε κεραλέο θαχζεο (ηζρχνο 10KW έσο 10MW) κε απφδνζε 30% - 35%, ζε αεξηνζηξφβηινπο κε πςειφηεξεο απνδφζεηο, ή ζε πνιχ απνδνηηθνχο ζπλδπαζκέλνπο θχθινπο. Σα βηνθαχζηκα, πξνεξρφκελα απφ νξγαληθά πξντφληα, ζεσξνχληαη αλαλεψζηκα θαχζηκα. Χο αλαλεψζηκα θαχζηκα έρνπλ ην ραξαθηεξηζηηθφ ησλ ρακειφηεξσλ εθπνκπψλ CO 2 ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά νξπθηά θαχζηκα, ζηνηρείν πνπ εμαξηάηαη άκεζα απφ ηελ πξνέιεπζή ηνπο, ηε ρξήζε ηνπο αιιά θαη ηνλ ηξφπν παξαγσγήο θαη δηαλνκήο ηνπο. Καηά ηελ θαχζε ηνπο εθπέκπνπλ πεξίπνπ ίζεο πνζφηεηεο CO 2 κε ηα αληίζηνηρα πεηξειατθήο πξνέιεπζεο. Δπεηδή φκσο είλαη νξγαληθήο πξνέιεπζεο, ν άλζξαθαο ηνλ νπνίν πεξηέρνπλ έρεη δεζκεπηεί θαηά ηελ αλάπηπμε νξγαληθήο χιεο απφ ηελ αηκφζθαηξα ζηελ νπνία επαλέξρεηαη κεηά ηελ θαχζε θη έηζη ην ηζνδχγην εθπνκπψλ ζε φιν ηνλ θχθιν δσήο ηνπ βηνθαπζίκνπ είλαη ζεσξεηηθά κεδεληθφ. Καηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο ζπκβαίλεη ην αληίζηξνθν θαηλφκελν ηεο θσηνζχλζεζεο. ηελ πεξίπησζε απηή νμπγφλν απφ ηελ αηκφζθαηξα ελψλεηαη ρεκηθά κε ηνλ άλζξαθα ηεο βηνκάδαο θαη θαηά ηελ δηαδηθαζία απηή, πνπ απνηειεί κηα ηππηθή θαχζε, παξάγεηαη ζεξκφηεηα, CO 2 θαη Ζ 2 Ο. Ζ φιε δηαδηθαζία θαηά ζπλέπεηα είλαη θπθιηθή θαη απηφ απνηειεί νπζηαζηηθά ηελ έλλνηα ηεο αλαθπθιψζηκεο - αλαλεψζηκεο ελέξγεηαο, κε θεληξηθφ ζεκείν ηελ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 117

118 θαη αξράο απφδνζε ζηελ αηκφζθαηξα ηνπ νμπγφλνπ πνπ ζα δεζκεπηεί αξγφηεξα κε ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο θαη ηελ θαη αξράο επίζεο εμνπδεηέξσζε ηνπ CO 2 πνπ ζα παξαρζεί ζηελ ίδηα δηαδηθαζία θαχζεο. ηελ θπθιηθή απηή δηαδηθαζία ην παξαγφκελν απφ ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο CO 2 ζα ρξεζηκνπνηεζεί εθ λένπ απφ ηνπο θπηηθνχο νξγαληζκνχο γηα ηελ ζχλζεζε λέαο βηνκάδαο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο νπνίαο ζα απνδνζεί θαη πάιη ζηελ αηκφζθαηξα νμπγφλν, αλαλεψλνληαο ην θχθισκα. Με απηήλ ηελ θηινζνθία ε βηνελέξγεηα ζεσξείηαη φηη πξνθχπηεη απφ έλα θχθισκα, ην νπνίν ζπγρξφλσο θαη δηαηεξεί. ηελ πξάμε, επεηδή θαηά ηελ παξαγσγή θαη δηαθίλεζε ηεο πξψηεο χιεο αιιά θαη ησλ ίδησλ ησλ βηνθαπζίκσλ ππεηζέξρνληαη θαη άιιεο δξαζηεξηφηεηεο θαηά ηηο νπνίεο εθιχεηαη CO 2, ην ηειηθφ φθεινο απφ ηα θαχζηκα απηά κπνξεί λα είλαη απφ κεγάιν έσο κεδακηλφ. Ζ θαχζε βηνκάδαο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο : Καχζηκν γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο. Πξψηε χιε γηα παξαγσγή βηναεξίνπ ή θπζηθνχ αεξίνπ. Πξψηε χιε γηα παξαγσγή αηζαλφιεο θαη βηνληίδει γηα κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο. Ζ ζπλνιηθή δπλαηφηεηα δηαζέζηκεο βηνκάδαο είλαη ην άζξνηζκα φισλ ησλ δπλαηψλ πεγψλ (αλαθεξφκελσλ θαη σο πξψηεο χιεο), ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ αθνινχζσλ : Τπνιείκκαηα μπιείαο : Δίλαη ε μπιεία πνπ έρεη πεξηζζέςεη απφ άιιεο ρξήζεηο θαη φρη απηή πνπ έρεη καδεπηεί εηδηθά σο βηνκάδα γηα ελεξγεηαθή ρξήζε. Οη βηνκεραλίεο μπιείαο θαη πνιηνπνίεζεο ήδε ρξεζηκνπνηνχλ εθηεηακέλα μχιν γηα λα παξάγνπλ ελέξγεηα. Τπνιείκκαηα μπιείαο κπνξνχλ επίζεο λα πξνέξρνληαη απφ αξαηψζεηο δαζψλ, θιάδεκα αζηηθψλ δέληξσλ, ππνιείκκαηα άιισλ θαηαζθεπψλ, απφ θαηεδαθίζεηο θαη άιια ππνιείκκαηα. Γεσξγηθά ππνιείκκαηα : Απηά πεξηιακβάλνπλ θπξίσο ππνιείκκαηα αιέζεσο (ππνιείκκαηα απφ κνλάδεο επεμεξγαζίαο θαξπδηψλ θαη βξψκεο) θαη ππνιείκκαηα απφ αγξνχο (πνπ αθήλνληαη κεηά ηε ζπγθνκηδή, φπσο θχιια θαιακπνθηνχ θαη άρπξα ζηηαξηνχ). Καηά ηελ αθαίξεζε απηψλ ησλ ππνιεηκκάησλ απφ ηνπο αγξνχο πξέπεη λα ζπλππνινγίδεηαη θαη ε βειηίσζε ηνπ εδάθνπο ηελ νπνία παξέρνπλ ηα ππνιείκκαηα απηά. Δλεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο : Δίλαη νη θαιιηέξγεηεο πνπ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα παξάγνπλ ελέξγεηα. Οη πην ππνζρφκελεο πεξηιακβάλνπλ θαιιηέξγεηεο μχινπ φπσο ηηηέο, πβξίδηα ιεχθαο, ζπθνκνπξηέο, ρνξηψδεηο θαιιηέξγεηεο φπσο switch grass θαη άιια ρφξηα ιηβαδηψλ. πρλά απηά ηα είδε ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ πξνζθέξνπλ πεξηβαιινληηθά νθέιε ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβαηηθέο θαιιηέξγεηεο, φπσο ιηγφηεξε θξνληίδα, θπζηθφ πεξηβάιινλ γηα ηελ άγξηα δσή θαη κεησκέλε δηάβξσζε. Κηελνηξνθηθά ππνιείκκαηα : Ξεξά δσηθά ππνιείκκαηα, θπξίσο απφ ηελ πηελνηξνθία, κπνξνχλ λα θανχλ θαηεπζείαλ γηα ζεξκφηεηα θαη ηζρχ. Ζ πγξή θνπξηά κπνξεί λα ππνζηεί αλαεξφβηα ρψλεπζε γηα παξαγσγή βηναεξίνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 118

119 Απφβιεηα ππνλφκσλ : Αλ θαη ηα ζηεξεά κπνξνχλ λα θανχλ, κία πην ζπλεζηζκέλε επηινγή γηα παξαγσγή ελέξγεηαο ζε κία κνλάδα επεμεξγαζίαο ιπκάησλ είλαη ε αλαεξφβηα ρψλεπζε ηνπο πνπ παξάγεη ελέξγεηα ελψ ηαπηφρξνλα πθίζηαηαη βηνινγηθή επεμεξγαζία. Πνιχ ζεκαληηθφ θαηά ηε κειέηε αλάπηπμεο κηαο κνλάδαο βηνκάδαο είλαη ε επηινγή κεγέζνπο πνπ κπνξεί λα θαιπθζεί απφ ηελ απνδηδφκελε παξαγσγή ηεο θνηλφηεηαο ζε βηνκάδα. Ζ δηαζεζηκφηεηα γεο είλαη αθφκα κία ζνβαξή παξάκεηξνο πνπ πξέπεη λα ιακβάλεηαη ππ φςηλ γηα λα εμαζθαιηζηεί κία ζηαζεξή απφδνζε παξαγσγήο βηνκάδαο. Οη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο νξίδνληαη σο ζνδεηέο πνπ θαιιηεξγνχληαη γηα βηνελέξγεηα. Παξάγνληαη θπξίσο ζην πιεφλαζκα θαιιηεξγήζηκσλ εθηάζεσλ. ε κία ηνπηθή θνηλφηεηα, έλα θαζνξηζκέλν πνζφ γεο ρξεηάδεηαη γηα λα θαιχςεη ηελ απαηηνχκελε παξαγσγή ζε ηξνθή (παξαγφκελε απφ ηηο γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο θαη ηελ θηελνηξνθία) θαη πξντφληα μπιείαο. Σν ππφινηπν ηεο δηαζέζηκεο γεο κπνξεί πηζαλφηαηα λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα παξαγσγή βηνκάδαο. Αλ θξίλεηαη απαξαίηεην κπνξεί λα γίλεη θαη κεηάβαζε απφ ππάξρνπζα γε γηα ηξνθή θαη βηνκεραληθέο ζνδεηέο ζε γε γηα ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο. Καηά ζπλέπεηα, νη αλάγθεο ζε γε κίαο θνηλφηεηαο πξέπεη λα εθηηκνχληαη θαη λα πξνβιέπνληαη, αθνχ, ε ππάξρνπζα γε κείνλ ηελ απαηηνχκελε κειινληηθή έθηαζε γηα θαιιηέξγεηα, θηελνηξνθία θαη παξαγσγή μπιείαο δίλεη ηελ ππφινηπε δηαζέζηκε έθηαζε γηα παξαγσγή βηνκάδαο. Ζ δηαδηθαζία ινγηθήο θαηαλνκήο απνηειεί έλα ζεκαληηθφ ζηνηρείν γηα ηελ εθηίκεζε ησλ πξννπηηθψλ ηεο βηνκάδαο. Σν θιίκα θαη ην γεσινγηθφ ππφζηξσκα ηεο δηαζέζηκεο έθηαζεο απνηεινχλ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο πξννπηηθέο ηεο βηνκάδαο. Οη επηιεγκέλεο πεξηνρέο ζα πξέπεη λα έρνπλ πάλσ απφ mm εηήζην κέζν φξν βξνρφπησζεο έηζη ψζηε λα απνθεχγεηαη ε άξδεπζε. Δπηπιένλ, νη θαιέο πξννπηηθέο κπνξεί λα δηαςεπζηνχλ ζηελ πξάμε εμαηηίαο ζπγθπξηψλ μεξψλ πεξηφδσλ θαη ηεο κεγάιεο ηπραηφηεηαο ησλ βξνρνπηψζεσλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ θαιιηεξγεηψλ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, νη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ησλ επηιεγκέλσλ πεξηνρψλ πξέπεη λα εξεπλνχληαη εθηελψο. Οη ελ ιφγσ εθηάζεηο ζα πξέπεη λα είλαη ζρεηηθά εχθνια πξνζβάζηκεο θαη λα κελ έρνπλ κεγάιε θιίζε γηα λα είλαη δπλαηέο νη εξγαζίεο κε κεραλήκαηα αλ ρξεηαζηεί. Οη ρσκαηεξέο θαη νη κνλάδεο επεμεξγαζίαο αζηηθψλ απνβιήησλ, παξάγνπλ βηναέξην, πνπ κπνξεί λα ζπιιερζεί θαη λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ειεθηξνπαξαγσγή. ηε ρψξα καο ηέηνηεο κνλάδεο είλαη εγθαηεζηεκέλεο ζηε Θεζζαινλίθε, Ζξάθιεην, Υαληά θαη Φπηάιιεηα Αηηηθήο κε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχ 8000KW, ελψ ην 12% ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο ελέξγεηαο έρεη σο πεγή ηε βηνκάδα. χκθσλα κε ηελ Δπξσπατθή Οδεγία 2003/EC, φζνλ αθνξά ζηα βηνθαχζηκα, είρε ηεζεί σο ζηφρνο ην πνζνζηφ 5,75% κέρξη ην 2010 γηα ηελ ειιεληθή αγνξά. Ζ παξαγσγή βηνκάδαο απμήζεθε ην 2008 παγθνζκίσο θαηά 2GW, θηάλνληαο ζπλνιηθά ηα 52GW. Ζ κεγαιχηεξε εθκεηάιιεπζε ηεο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα πξαγκαηνπνηείηαη απφ ηηο ΖΠΑ θαη αθνινπζνχλ Βξαδηιία θαη Φηιηππίλεο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 119

120 τήμα Παγθόζκηα παξαγσγή αηζαλόιεο θαη βηνληίδει από ην 2000 έσο τήμα Παξαγσγή βηναεξίνπ από γεσηξήζεηο θαη αλαθύθισζε. Ζ θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα ιφγσ ησλ επλντθψλ θιηκαηνινγηθψλ ζπλζεθψλ πνπ ππάξρνπλ επηηξέπνπλ ηελ χπαξμε κεγάιεο πνηθηιίαο γεσξγηθψλ θαη δαζηθψλ ππνιεηκκάησλ θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ην πςειφ πνζνζηφ αγξνηψλ ζηελ ρψξα καο, ε βηνκεραλία ηεο βηνκάδαο βξίζθεηαη ζε αξρηθφ ζηάδην, αιιά πξνρσξάεη κε φιν θαη κεγαιχηεξνπο ξπζκνχο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ν ζηαζκφο παξαγσγήο ειεθηξηθήο θαη ζεξκηθήο ελέξγεηαο ησλ Άλσ Ληνζίσλ, ν νπνίνο είλαη απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο κε θαχζηκν βηναέξην παγθνζκίσο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 120

121 Εικόνα ηαζκόο παξαγσγήο βηναεξίνπ ησλ Άλσ Ληνζίσλ. Ζ πξψηε κνλάδα παξαγσγήο βηνληίδει ιεηηνχξγεζε απφ ηα ειιεληθά Βηνπεηξέιαηα Α.Δ. ζην Κηιθίο, κε εηήζηα παξαγσγηθή ηθαλφηεηα ηεο ηάμεο ησλ ηφλσλ θαη άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ηνλ Γεθέκβξην ηνπ Μία δεχηεξε κνλάδα παξαγσγήο βηνληίδει, δεκηνπξγήζεθε απφ ηελ VERT OIL Α.Δ. ζηε Θεζζαινλίθε κε εηήζηα παξαγσγηθή ηθαλφηεηα ηφλσλ θαη ηέζεθε ζε ιεηηνπξγία ηνλ Ηνχιην ηνπ Ζ ηξίηε κνλάδα, ιεηηνπξγεί απφ ηελ Παχινο Ν. Πέηηαο Βηνκεραληθή θαη Δκπνξηθή Α.Δ. κε εηήζηα παξαγσγηθή δπλακηθφηεηα ηφλσλ κε εκεξνκελία έλαξμεο παξαγσγήο ην Έλα ηέηαξην εξγνζηάζην κε δπλακηθφηεηα παξαγσγήο ηφλσλ, ε Agroinvest Α.Δ. ιεηηνπξγεί ζηελ Φζηψηηδα θαη άξρηζε ηελ παξαγσγή ηνπ ην Ννέκβξην ηνπ Ζ πέκπηε κνλάδα κε εηήζηα παξαγσγηθή ηθαλφηεηα ηφλσλ, απφ ηελ ΔΛΗΝ Βηνθαχζηκα ζην Βφιν άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2007 κε δπλαηφηεηα επέθηαζεο ηφλνπο. Σέινο, ε κνλάδα παξαγσγήο ΔΛΒΤ Α.Δ. εδξεχεη ζην Κηιθίο κε δπλαηφηεηα πεξίπνπ ηφλσλ. Δπίζεο, ζηνλ Ννκφ Κνδάλεο εηνηκάδεηαη ε ίδξπζε κνλάδαο παξαγσγήο βηνληίδει κε παξαγσγή 500 ηφλνπο θαπζίκνπ εηεζίσο, ελψ ζηνλ Έβξν ν φκηινο ΗΣΑ πξνεηνηκάδεη ηελ θαηαζθεπή κνλάδαο ζπκπαξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο (ΖΘ) κε θαχζηκν βηνκάδα. Οη πξψηεο χιεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ηηο παξαπάλσ κνλάδεο παξαγσγήο βηνληίδει πεξηιακβάλεη πεξίπνπ 70-80% εηζαγφκελα έιαηα (ειαηνθξάκβε, ζφγηα θ.ιπ.) θαη πεξίπνπ ην 30% είλαη απφ εγρψξηα παξαγφκελα έιαηα (βακβαθέιαην, ειηέιαην θ.ιπ.). Σα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα βηνθαχζηκα ζηελ Διιάδα είλαη αξρηθά ε δπζθνιία δηαλνκήο κέζσ δηπιηζηεξίσλ. Τπάξρεη απμεκέλε γξαθεηνθξαηία κε απνηέιεζκα λα θαζπζηεξνχλ νη κειέηεο. Δπίζεο, νη επηδνηνχκελεο εηζαγσγέο απφ ηηο ΖΠΑ δεκηνπξγνχλ έλαλ έληνλν αληαγσληζκφ πξνθαιψληαο πξνβιήκαηα ζηελ πξνψζεζε ησλ ειιεληθψλ βηνθαπζίκσλ θαη νη πςειέο ηηκέο πξψησλ πιψλ επηδξνχλ αξλεηηθά ζηελ εγρψξηα παξαγσγή. Σέινο, ζηα κεηνλεθηήκαηα ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα αλαθέξνληαη ην θφζηνο ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο ησλ πιηθψλ, θαζψο θαη ην κηθξφ ελεξγεηαθφ πεξηερφκελν ζε ζρέζε κε ίζε κάδα θαχζηκνπ απνιηζσκάησλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 121

122 Θα πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ηα πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα παξνπζηάδνπλ κεξηθέο πιεπξέο πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππ φςηλ γηα ηελ εθηίκεζε ηεο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα. Παξαθάησ αλαθέξνληαη κεξηθά απφ απηά. Δπίδξαζε ζηελ πνηφηεηα ηνπ λεξνχ : Ζ θαιιηέξγεηα βηνκάδαο ζα πξέπεη λα ειαρηζηνπνηεί ηελ κφιπλζε ιφγσ δηάβξσζεο, εληνκνθηφλσλ, ιηπαζκάησλ ή άιισλ ππνιεηκκάησλ. Δπίδξαζε ζηελ πνηφηεηα εδάθνπο : H πνηφηεηα ηνπ εδάθνπο δελ ζα πξέπεη λα ππνβαζκίδεηαη. Δπίδξαζε ζηε άγξηα δσή : Γελ ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ επηβιαβείο ζπλέπεηεο ζηελ ηνπηθή παλίδα ζε ζχγθξηζε κε άιιεο ρξήζεο γεο. Γελ ζα πξέπεη λα γίλνπλ κεηαηξνπέο ζηα θπζηθά δάζε ή λα πεξηιακβάλνληαη πξνζηαηεπφκελα νηθνζπζηήκαηα γηα παξαγσγή θαη πξνκήζεηα πξψησλ πιψλ βηνκάδαο. Δπίδξαζε ζηελ πνηφηεηα ηνπ αέξα : Ζ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ βηνκάδαο ζα πξέπεη λα ζπκβάιιεη ζηε ζπλνιηθή κείσζε ησλ ξππνγφλσλ νπζηψλ ηεο αηκφζθαηξαο. Δλεξγεηαθφο ηζνινγηζκφο : Θα πξέπεη λα παξέρεηαη πεξηζζφηεξε ελέξγεηα απφ φζε θαηαλαιψλεηαη γηα λα παξαρζεί ε βηνελέξγεηα. Λακβάλνληαο ππφςε φια ηα παξαπάλσ κπνξεί εχινγα λα ζπλαρζεί ην ζπκπέξαζκα φηη νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο ηξφπνπο εθκεηάιιεπζεο ηεο βηνκάδαο ζα κπνξνχζαλ λα εθαξκνζηνχλ κε θαιέο πξννπηηθέο ζε πεξηνρέο πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο αγξνηηθέο θαη νξεηλέο. Μία πεξηνρή ραξαθηεξηδφκελε σο αγξνηηθά, ζπλεπάγεηαη ηελ χπαξμε γεσξγηθψλ θαη θηελνηξνθηθψλ ππνιεηκκάησλ, πνπ απνηεινχλ δχν απφ ηηο βαζηθέο πεγέο βηνκάδαο, εληφο ησλ νξίσλ ηεο. Σν γεγνλφο απηφ ζεκαίλεη κεδεληθφ θφζηνο κεηαθνξάο ηεο πξψηεο χιεο θαη άξα εθαξκνγή επελδπηηθψλ ζρεδίσλ κε κηθξφηεξν θφζηνο. Δπίζεο, ε εμνηθείσζε ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο κε ηε γεσξγία πξνδηαζέηεη επθνιφηεξε εθαξκνγή ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ, εθφζνλ πιεξνχληαη θαη άιιεο πξνυπνζέζεηο. Ζ χπαξμε απφ ηελ άιιε νξεηλψλ εθηάζεσλ ζηελ πεξηνρή εμαζθαιίδεη θαη άιιε πεγή βηνκάδαο, ηα ππνιείκκαηα μπιείαο. ε πξψηε εθηίκεζε ινηπφλ απηέο νη πεξηνρέο πιεξνχλ θάπνηεο απφ ηηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο επλντθέο γηα εθκεηάιιεπζε ηεο βηνκάδαο σο πεγή ελέξγεηαο. Γεληθά, ζα πξέπεη λα κειεηψληαη θαη ηα ππφινηπα θξηηήξηα πνπ εμαξηψληαη απφ ηα ηδηφκνξθα ραξαθηεξηζηηθά θάζε πεξηνρήο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 122

123 Εικόνα Δλεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο. 3.9 Θαιάζζηα ελέξγεηα Οη σθεαλνί κπνξνχλ λα καο πξνζθέξνπλ ηεξάζηηα πνζά ελέξγεηαο. Ζ ελέξγεηα ηνπ ζαιάζζηνπ λεξνχ δηαθξίλεηαη ζε ελέξγεηα ησλ θπκάησλ, ζε παιηξξνηαθή θαη ζε ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ ξεπκάησλ. Μία αλαλεψζηκε κνξθή ελέξγεηαο πνπ κφιηο πξφζθαηα άξρηζε λα βξίζθεη εθαξκνγέο ζηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ είλαη ε ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ θπκάησλ. Ζ ηδέα ηεο κεηαηξνπήο ηεο ελέξγεηαο ησλ επηθαλεηαθψλ ζαιάζζησλ θπκάησλ ζε σθέιηκε ειεθηξηθή ελέξγεηα είλαη αξθεηά παιηά. Οη εληαηηθέο πξνζπάζεηεο γηα ην ζθνπφ απηφ άξρηζαλ κεηά ηελ πξψηε πεηξειατθή θξίζε ην 1973 θαη νδήγεζαλ ηξηάληα πεξίπνπ ρξφληα αξγφηεξα ζηελ αλάπηπμε ησλ πξψησλ εθαξκνγψλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηα ζαιάζζηα θχκαηα. Ζ ελέξγεηα ησλ θπκάησλ εμαξηάηαη θπξίσο απφ ην χςνο ηνπο θαη ηελ ηαρχηεηά ηνπο. Βέβαηα, φπσο φιεο νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο έηζη θαη ε ζαιάζζηα θπκαηηθή ελέξγεηα είλαη αλνκνηφκνξθα θαηαλεκεκέλε ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιαλήηε. Οη πεξηνρέο πνπ βξίζθνληαη ζε γεσγξαθηθά πιάηε κεηαμχ 30 ν θαη 60 ν θαη ζηα δχν εκηζθαίξηα έρνπλ ζπλήζσο ζαιάζζηα θχκαηα πνπ πεξηέρνπλ αμηφινγε ελέξγεηα. Έρεη ππνινγηζζεί φηη ζηηο Δπξσπατθέο αθηέο θαηά κήθνο ηνπ Αηιαληηθνχ σθεαλνχ, ε ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ θπκάησλ είλαη πνιχ κεγάιε ζε ζρέζε κε άιιεο πεξηνρέο ηνπ πιαλήηε. Δηδηθά ζηηο δπηηθέο αθηέο ηεο θoηίαο θαη ηεο Ηξιαλδίαο ε ελέξγεηα απηή είλαη αξθεηά πςειή (πεξίπνπ 40 60KW αλά ηξέρνλ κήθνο θχκαηνο). Αληηζέησο, ζηηο αθηέο ηεο Μεζνγείνπ ε ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ θπκάησλ είλαη αξθεηά ρακειά, κφιηο ην 10 20% ηεο αληίζηνηρεο ελέξγεηαο ζηε δπηηθή θνηία κεηαθέξνπλ ηελ ελέξγεηά ηνπο ζε κεγάιεο απνζηάζεηο. Ζ ελέξγεηα απφ ηα θχκαηα παξάγεηαη απφ ηελ θίλεζε ησλ θπκάησλ ζηελ ζαιάζζηα επηθάλεηα πνπ πξνθαιείηαη απφ ηνπο θαηά ηφπνπο αλέκνπο. Έλα ζχζηεκα θπκαηηθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα ηνπνζεηεζεί ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ζηνλ σθεαλφ θαη λα παξάγεη ελέξγεηα, κπνξεί λα είλαη αγθπξσκέλν ζηνλ ππζκέλα ή πισηφ αλνηρηά ηεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 123

124 ζάιαζζαο ή ζχζηεκα εγθαηεζηεκέλν ζηα παξάιηα ή ζηα ξερά λεξά. Έλα ηέηνην ζχζηεκα κπνξεί επίζεο λα είλαη νιηθά βπζηζκέλν ζην λεξφ ή λα είλαη ηνπνζεηεκέλν πάλσ απφ ηελ ζαιάζζηα επηθάλεηα ζε κία πισηή πιαηθφξκα. Ζ αμηνπνίεζε ηεο ελέξγεηαο ησλ θπκάησλ κε θαηάιιεια ζπζηήκαηα κπνξεί λα ζπγθξηζεί κε ηελ εγθαηάζηαζε ησλ ζαιάζζησλ αηνιηθψλ πάξθσλ θνληά ζηηο αθηέο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία δέθα ρξφληα. Γχν ηχπνη ζπζηεκάησλ έρνπλ αλαπηπρζεί γηα ηελ αμηνπνίεζε ηεο ζαιάζζηαο θπκαηηθήο ελέξγεηαο. Ο πξψηνο αθνξά εγθαηαζηάζεηο επί ησλ αθηψλ θαη ν δεχηεξνο εγθαηαζηάζεηο ζηε ζάιαζζα, ζε θάπνηα απφζηαζε απφ ηηο αθηέο. Ζ θηλεηηθή ελέξγεηα ησλ θπκάησλ κπνξεί λα πεξηζηξέςεη ηελ ηνπξκπίλα φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα Ζ αλπςσηηθή θίλεζε ηνπ θχκαηνο πηέδεη ηνλ αέξα πξνο ηα πάλσ, κέζα ζην ζάιακν θαη ζέηεη ζε πεξηζηξνθηθή θίλεζε ηελ ηνπξκπίλα έηζη ψζηε ε γελλήηξηα λα παξάγεη ξεχκα. Απηφο είλαη έλαο κφλνο ηχπνο εθκεηάιιεπζεο ηεο ελέξγεηαο ησλ θπκάησλ. τήμα Μνληέιν παξαγσγήο θπκαηηθήο ελέξγεηαο. Σν ζχζηεκα ΣAPCHAN (Tapered Channel), ην νπνίν κέζσ ελφο θαλαιηνχ νδεγεί ην λεξφ ησλ θπκάησλ ζε κία δεμακελή, είλαη κία αθφκε κέζνδνο γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο ελέξγεηαο ησλ θπκάησλ ζε ειεθηξηθή. Σν ζηέλσκα ηνπ θαλαιηνχ απμάλεη ην χςνο ησλ θπκάησλ πεξλψληαο ην λεξφ πάλσ απφ ηνπο ηνίρνπο ηεο δεμακελήο γεκίδνληάο ηελ. Ζ θηλεηηθή ελέξγεηα ηνπ θηλνχκελνπ θχκαηνο θαζψο απνζεθεχεηαη ζηε δεμακελή κπνξεί λα κεηαηξαπεί ζε άιιε κνξθή ελέξγεηαο. Δπηπιένλ, ην απνζεθεπκέλν λεξφ κπνξεί λα ηξνθνδνηήζεη κία ηνπξκπίλα Kaplan φπσο ζε έλα πδξνειεθηξηθφ εξγνζηάζην. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 124

125 τήμα Tapered Channel ζε θξεκλώδε αθηή. Σν ζχζηεκα απηφ έρεη κηθξφ θφζηνο ιεηηνπξγίαο θαη κεγάιε αμηνπηζηία, δελ είλαη φκσο θαηάιιειν γηα φιεο ηηο αθηέο. Υξεηάδεηαη πεξηνρέο φπνπ ππάξρεη ζπλερήο θπκαηηζκφο, παιίξξνηα κηθξφηεξε ηνπ ελφο κέηξνπ, αξθεηφ βάζνο θνληά ζηηο αθηέο θαη θαηάιιειε ηνπνζεζία γηα ηελ δεμακελή. Ζ ζεξκηθή ελέξγεηα ησλ σθεαλψλ κπνξεί επίζεο λα αμηνπνηεζεί κε ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο δηαθνξάο ζεξκνθξαζίαο κεηαμχ ηνπ ζεξκφηεξνπ επηθαλεηαθνχ λεξνχ θαη ηνπ ςπρξφηεξνπ ζηνλ ππζκέλα. Ζ δηαθνξά απηή πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 3,5 ν C. Μηα άιιε κέζνδνο ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα παξάγεη ειεθηξηζκφ ζε δχν ζηάδηα. Δίλαη ζηαζεξή θαηαζθεπή πνπ απνηειείηαη απφ κηα ζηήιε πνπ πεξηέρεη κηα ηνπξκπίλα. Καζψο ην θχκα κπαίλεη ζηε ζηήιε ζπξψρλεη ηνλ αέξα ηεο ζηήιεο λα πεξάζεη θαη λα θηλήζεη κηα ηνπξκπίλα, απμάλνληαο παξάιιεια ηελ πίεζε ηνπ αέξα κέζα ζηελ ζηήιε. ηαλ ην θχκα ππνρσξεί ν πηεζκέλνο αέξαο γπξίδεη πίζσ ζπλερίδνληαο λα δίλεη θίλεζε ζηελ ηνπξκπίλα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 125

126 τήμα Δθκεηάιιεπζε ηνπ ξεύκαηνο αέξα πνπ πξνθαιείηαη από ηελ θίλεζε ζαιάζζηνπ θύκαηνο. Οη ππνζαιάζζηεο ηνπξκπίλεο εθκεηαιιεχνληαη ηα σθεάληα ξεχκαηα θαη ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ελέξγεηά ηνπο γηα λα θηλήζνπλ αξγφζηξνθεο ηνπξκπίλεο. Απηέο κε ηε ζεηξά ηνπο ζέηνπλ ζε ιεηηνπξγία κηα γελλήηξηα φπσο θαη νη λεξφκπινη. ήκεξα ε Δπξσπατθή Έλσζε θαηέρεη ηελ παγθφζκηα πξσηνπνξία ζηνλ ηνκέα ηεο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ απφ ηα ζαιάζζηα θχκαηα, φπνπ ήδε δηαθξίλνληαη νη πξψηεο εκπνξηθέο εθαξκνγέο. Δπξσπατθέο ρψξεο κε αθηέο ζηνλ Αηιαληηθφ Χθεαλφ φπσο ε Πνξηνγαιία, ε Ηξιαλδία, ε Μεγάιε Βξεηαλία, ε Ννξβεγία θ.ιπ. ζηηο νπνίεο ε ελέξγεηα ησλ ζαιάζζησλ θπκάησλ πνπ δηαβξέρνπλ ηηο αθηέο ηνπο είλαη αξθεηά πςειή, αλακέλεηαη λα παξάγνπλ ηα πξνζερή ρξφληα ζεκαληηθά πνζά ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ζαιάζζηεο ελεξγεηαθέο θάξκεο αμηνπνίεζεο ησλ θπκάησλ. Γηα ηελ αλάπηπμε εκπνξηθψλ εθαξκνγψλ ζηνλ ηνκέα απηφ ζα πξέπεη λα επηιπζνχλ κία ζεηξά απφ ηερλνινγηθά πξνβιήκαηα αιιά θαη ην θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο λα είλαη ειθπζηηθφ. Ζ παιηξξντθή ελέξγεηα νλνκάδεηαη θαη ζειεληαθή (lunar), γηαηί νη παιίξξνηεο νθείινληαη θπξίσο ζηελ έιμε ηεο ζειήλεο. Ζ ηζρχο ηεο ππνινγίδεηαη ζε 3TW. Ζ αμηνπνίεζε ηεο παιηξξντθήο ελέξγεηαο ρξνλνινγείηαη απφ εθαηνληάδεο ρξφληα πξηλ, αθνχ κε ηα λεξά πνπ δεζκεχνληαλ ζηηο εθβνιέο πνηακψλ απφ ηελ παιίξξνηα, θηλνχληαλ λεξφκπινη. Σα εηζεξρφκελα λεξά ηεο παιίξξνηαο ζηελ αθηή θαηά ηελ πιεκκπξίδα κπνξνχλ λα παγηδεπηνχλ ζηα θξάγκαηα, νπφηε θαηά ηελ άκπσηε ηα παγηδεπκέλα λεξά ειεπζεξψλνληαη θαη θηλνχλ ηνλ πδξνζηξφβηιν, φπσο ζηα πδξνειεθηξηθά εξγνζηάζηα. Ο ηξφπνο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ απφ ηηο παιίξξνηεο κνηάδεη πνιχ κε απηφλ ηεο πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ηε δηαθνξά φηη ην λεξφ θηλείηαη ζε δχν θαηεπζχλζεηο, έλαο ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε ζηελ θαηαζθεπή ησλ γελλεηξηψλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 126

127 Δθκεηάιιεπζε ηεο παιηξξντθήο ελέξγεηαο κπνξεί λα γίλεη ζε αθηέο, φπνπ ηα παιηξξνηαθά θαηλφκελα είλαη έληνλα. Ζ δηαδηθαζία πεξηιακβάλεη ηελ θαηαζθεπή θξάγκαηνο, κε αλνίγκαηα ζε ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο, ζηηο νπνίεο ηνπνζεηνχληαη ειεθηξνγελλήηξηεο. Παξαγσγή ελέξγεηαο κπνξεί λα γίλεη είηε θαηά ηε θάζε ηεο αλφδνπ ζηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ, είηε θαηά ηελ πηψζε ηεο, είηε θαη θαηά ηηο δχν θάζεηο. Ζ δηαθνξά ηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ θαηά ηελ άκπσηε θαη ηελ πιεκκπξίδα πξέπεη λα είλαη ηνπιάρηζηνλ 10 κέηξα. τήμα Δθκεηάιιεπζε ππνζαιάζζηνπ ξεύκαηνο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Γηα ηελ Διιάδα ε παιηξξντθή ελέξγεηα δελ παξνπζηάδεηαη ηδηαίηεξα αμηνπνηήζηκε, ιφγσ ηνπ φηη ηα παιηξξνηαθά θαηλφκελα δελ είλαη έληνλα. Ο πξψηνο παιηξξντθφο ζηαζκφο θαηαζθεπάζηεθε ζηνλ πνηακφ La Rance ζηηο αθηέο ηεο Βνξεηνδπηηθήο Γαιιίαο ην Πνιιά είδε ηνπξκπίλαο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο απφ παιίξξνηεο. Γηα παξάδεηγκα ε κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο La Rance ρξεζηκνπνηεί ηνπξκπίλα φπνπ ην λεξφ πεξλάεη γχξσ απφ απηή θάλνληαο ηελ ζπληήξεζε ηεο δχζθνιε αθνχ ε πξφζβαζε πξνο απηή είλαη δχζθνιε. Οη ηνπξκπίλεο φπσο απηή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ Annapolis Royal ζηε Nova Scotia κεηψλνπλ απηφ ην πξφβιεκα αθνχ ε γελλήηξηα είλαη πάλσ ζε κηα μερσξηζηή θαηαζθεπή. Άιινη παιηξξντθνί ζηαζκνί ιεηηνπξγνχλ ζηε Ρσζία, ζηε ζάιαζζα Barents θαη ζηνλ Κφιπν Fuhdy ηεο Νέαο θνηίαο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 127

128 τήμα Δθβνιέο ηνπ πνηακνύ Ρέηλο ζηε βνξεηνδπηηθή Γαιιία όπνπ ε δηαθνξά ηεο ζηάζκεο θζάλεη ηα 12 κέηξα. Δθεί ιεηηνπξγεί έλαο ζηαζκόο παξαγσγήο ελέξγεηαο από ην Αξθεηά πξνγξάκκαηα εθκεηάιιεπζεο ηεο παιηξξντθήο ελέξγεηαο ζηελ Μεγάιε Βξεηαλία πξνηείλνπλ ηε ρξήζε θπιηλδξηθψλ ηνπξκπίλσλ. απηέο ε θηεξσηή ζπλδέεηαη κέζσ ελφο κεγάινπ άμνλα κε θάπνηα θιίζε κε ηε γελλήηξηα έηζη ψζηε ε πξφζβαζε θαη ε ζπληήξεζε λα είλαη εχθνιε. τήμα Υξήζε θπιηλδξηθήο ηνπξκπίλαο. Οη παιηξξντθνί θξάρηεο κνηάδνπλ κε ηεξάζηηεο πεξηζηξεθφκελεο πφξηεο πνπ κπινθάξνπλ εληειψο ηελ είζνδν ελφο θαλαιηνχ έηζη ψζηε φιν ην λεξφ ηεο παιίξξνηαο λα πεξλάεη απφ απηέο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 128

129 τήμα Παιηξξντθόο θξάρηεο. Μεηά ηε πεηξειατθή θξίζε ηνπ 1970 πξνηάζεθε ε ρξήζε παιηξξντθψλ γελλεηξηψλ αιιά κφιηο ηα ηειεπηαία πέληε ρξφληα άξρηζε ε θαηαζθεπή ηνπο φηαλ ιεηηνχξγεζε ε ηνπξκπίλα ζην Loch Linnhe. Μνηάδεη κε αλεκνγελλήηξηα αιιά πξνζθέξεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηηο πξνεγνχκελεο, κέζα ζηα νπνία είλαη θαη νη κεησκέλεο αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Οη παιηξξντθέο γελλήηξηεο εθκεηαιιεχνληαη ηα παιηξξντθά ξεχκαηα πνπ θηλνχληαη κε ηαρχηεηα 2 3 m/s γηα λα παξάγνπλ ειεθηξηζκφ κεηαμχ 4 θαη 13 KW/m 2. τήμα Παιηξξντθέο γελλήηξηεο ζε θάζε ιεηηνπξγίαο θαη αλάπαπζεο. Δλψ ε παιηξξντθή ελέξγεηα πξνζθέξεη αξθεηά πιενλεθηήκαηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο κεηαθνξάο ηεο εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο θαη ηερληθήο αλάπηπμεο θνληά ζηηο εθβνιέο ησλ πνηακψλ θαζψο επίζεο θαη κεησκέλεο εθπνκπέο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 129

130 αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ αθνχ δελ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηεξεά θαχζηκα, ππάξρνπλ σζηφζν ζεκαληηθά πεξηβαιινληηθά κεηνλεθηήκαηα. Ζ θαηαζθεπή δεμακελψλ ζηηο εθβνιέο πνηακψλ κπνξεί λα απμήζεη ην ίδεκα θαη ηε ζνιεξφηεηα ηνπ λεξνχ ζηε δεμακελή. Δπηπιένλ, ζα κπνξνχζε λα έρεη επηπηψζεηο ζηε λαπζηπινΐα θαη ηνλ ηνπξηζκφ αθνχ ην βάζνο ηεο ζαιάζζηαο πεξηνρήο ζα κεησζεί ιφγσ αχμεζεο ηνπ ηδήκαηνο. Πηζαλφλ ην κεγαιχηεξν πξφβιεκα πνπ ζα κπνξνχζε λα δεκηνπξγήζεη κηα ηέηνηα κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο είλαη νη επηπηψζεηο ζηελ παλίδα θαη ρισξίδα ηεο πεξηνρήο. Πξνο ην παξφλ πνιχ ιίγεο κνλάδεο είλαη ζε ιεηηνπξγία γηα λα κπνξέζνπκε λα θαηαλνήζνπκε φιεο ηηο ζπλέπεηεο πνπ απνξξένπλ ζην πεξηβάιινλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 130

131 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 4 ο : ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 4.1 Δηζαγσγή Ζιηαθή ελέξγεηα ραξαθηεξίδεηαη ην ζχλνιν ησλ δηαθφξσλ κνξθψλ ελέξγεηαο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνλ Ήιην. Ζ ειηαθή ελέξγεηα ζην ζχλνιφ ηεο είλαη πξαθηηθά αλεμάληιεηε, αθνχ πξνέξρεηαη απφ ηνλ ήιην, θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ππάξρνπλ πεξηνξηζκνί ρψξνπ θαη ρξφλνπ γηα ηελ εθκεηάιιεπζή ηεο. ζνλ αθνξά ηελ εθκεηάιιεπζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο, ζα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ρσξίδεηαη ζε ηξεηο θαηεγνξίεο εθαξκνγψλ : ηα παζεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, ηα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα, θαη ηα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα (ρήκα 4.1.1). Σα ελεξγεηηθά ειηαθά ζπζηήκαηα ζηεξίδνληαη ζηε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ζεξκφηεηα θαη ελζσκαηψλνληαη θπξίσο ζηηο θαηαζθεπέο θηηξίσλ. Σα παζεηηθά ειηαθά θαη πβξηδηθά ζπζηήκαηα αθνξνχλ αξρηηεθηνληθέο ιχζεηο, φπνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηάιιεια δνκηθά πιηθά γηα ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο απ επζεία εθκεηάιιεπζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ζέξκαλζε, θιηκαηηζκφ ή θσηηζκφ. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ άκεζε κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα κέζσ ηνπ θσηνβνιηατθνχ θαηλνκέλνπ απνθιεηζηηθά ζε επίπεδν ειεθηξνπαξαγσγήο. τήμα Δθαξκνγέο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο. Ζ ρξήζε ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο γλσξίδεη ζεκαληηθή αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα ζε νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο αλαπηπγκέλεο ρψξεο ιφγσ ησλ πνιιαπιψλ πεξηβαιινληηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ νθειψλ πνπ πξνθχπηνπλ ηφζν γηα ηνπο πνιίηεο φζν θαη γηα ηα ίδηα ηα θξάηε. Πξσηνπφξνο ζηελ εγθαηεζηεκέλε ηζρχ είλαη νη ΖΠΑ θαη έπνληαη Ηζπαλία θαη Ηαπσλία. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 131

132 τήμα Δγθαηεζηεκέλε ηζρύο ηεο παξαγόκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ειηαθή γηα ην έηνο Ο ήιηνο σο πεγή ελέξγεηαο Ο Ήιηνο ζηέιλεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο ελέξγεηα ππφ ηε κνξθή αθηηλνβνιίαο, ρσξίο ηελ νπνία ζα ήηαλ αδχλαηε ε δσή ζηε γε. Ζ ελέξγεηα απηή παξάγεηαη ζηνλ ππξήλα ηνπ ήιηνπ σο εμήο (ρ.4.2.1): 2 ππξήλεο πδξνγφλνπ ζπληήθνληαη γηα λα ζρεκαηίζνπλ έλαλ ππξήλα δεπηεξίνπ, έλα πνδηηξφλην θαη έλα λεηξίλν. Σν πνδηηξφλην γξήγνξα ζπλαληά έλα ειεθηξφλην, εμαυιψλνληαη θαη παξακέλεη κφλν ελέξγεηα. Ο ππξήλαο ηνπ δεπηεξίνπ ζπληήθεηαη κε έλα άιιν ππξήλα πδξνγφλνπ γηα λα ζρεκαηίζεη ήιην-3. ην ηειηθφ βήκα, δχν ππξήλεο ειίνπ-3 ζπληήθνληαη γηα λα ζρεκαηίζνπλ έλα ππξήλα ειίνπ-4 θαη δχν ππξήλεο πδξνγφλνπ. Ο Ήιηνο δειαδή είλαη έλαο ηεξάζηηνο ππξεληθφο αληηδξαζηήξαο ζχληεμεο. Ζ πςειή ζεξκνθξαζία ηνπ νθείιεηαη ζηηο απηνζπληεξνχκελεο ππξεληθέο αληηδξάζεηο πνπ ζπκβαίλνπλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ θαηά ηηο νπνίεο κεηαηξέπεηαη ην πδξνγφλν ζε ήιην. τήμα Παξαγσγή ελέξγεηαο ζηνλ ππξήλα ηνπ ήιηνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 132

133 Τπνινγίδεηαη φηη γηα θάζε γξακκάξην πδξνγφλνπ πνπ κεηαηξέπεηαη ζε ήιην, εθιχεηαη ελέξγεηα ίζε κε 1,67x10 5 kwh. Ζ ειηαθή ελέξγεηα δηαδίδεηαη ζην ζχκπαλ, θπξίσο κε ειεθηξνκαγλεηηθή αθηηλνβνιία αιιά θαη κε ζσκαηηδηαθή κνξθή. Ζ εθπεκπφκελε αθηηλνβνιία απνκαθξχλεηαη αθηηληθά απφ ηνλ αζηέξα πξνο ην δηάζηεκα θαη άξα ε έληαζε J, ηεο αθηηλνβνιίαο, κεηαβάιιεηαη αληηζηξφθσο αλάινγα κε ην ηεηξάγσλν ηεο απφζηαζεο. πνπ P ε νιηθή, ζε φια ηα κήθε θχκαηνο, εθπεκπφκελε απφ φιε ηελ επηθάλεηα ηνπ, ηζρχο ηεο ΖΜ αθηηλνβνιίαο θαη d ε απφζηαζε απφ ηνλ ήιην, ζηελ νπνία κεηξάηαη ε έληαζε. Δμαηηίαο φκσο ηεο κεγάιεο απφζηαζεο ηεο γεο απφ ηνλ ήιην έλα κηθξφ πνζνζηφ ηεο ελέξγεηαο απηήο θηάλεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ην νπνίν ππνινγίδεηαη ζε kwh/m 2. Παξφια απηά ε πνζφηεηα απηή ελέξγεηαο πνπ θηάλεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο είλαη θνξέο κεγαιχηεξε απφ ηηο παγθφζκηεο ελεξγεηαθέο αλάγθεο. 4.3 Βαζηθνί νξηζκνί Άκεζε αθηηλνβνιία (b direct radiation) είλαη ε ζπληζηψζα ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο ε νπνία ιακβάλεηαη ρσξίο λα έρεη ππνζηεί ζθέδαζε ζηελ αηκφζθαηξα (ρ. 2.3). Γηάρπηε αθηηλνβνιία (d diffuse radiation) είλαη ε ζπληζηψζα ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ ιακβάλεηαη αθνχ έρεη αιιάμεη δηεχζπλζε χζηεξα απφ ζθέδαζε ζηελ αηκφζθαηξα (ρ ). τήμα Η ειηαθή αθηηλνβνιία θαζώο δηαπεξλά ηελ αηκόζθαηξα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 133

134 Οιηθή αθηηλνβνιία (b+d) είλαη ην άζξνηζκα ηεο δηάρπηεο θαη ηεο άκεζεο αθηηλνβνιίαο πνπ ιακβάλεηαη ζε κία επηθάλεηα. Ππθλόηεηα ηζρύνο αθηηλνβνιίαο (G irradiance W/m 2 ) είλαη ν ξπζκφο κε ηνλ νπνίν ε ελέξγεηα πνπ αθηηλνβνιείηαη πέθηεη ζε κία επηθάλεηα αλά κνλάδα επηθάλεηαο. Ππθλόηεηα ελέξγεηαο αθηηλνβνιίαο (irradiation J/m 2 ) είλαη ε πξνζπίπηνπζα ζε κία επηθάλεηα ελέξγεηα αλά κνλάδα επηθάλεηαο θαη ππνινγίδεηαη κε ηελ νινθιήξσζε ηεο ππθλφηεηαο ηζρχνο ζε θάπνην ρξνληθφ δηάζηεκα (1 ψξα Η, 1 κέξα Ζ). Γεσγξαθηθό πιάηνο (θ) ελφο ηφπνπ είλαη ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ ηεο επζείαο πνπ ελψλεη ην θέληξν ηεο γεο κε ηνλ ηφπν θαη ηνπ ηζεκεξηλνχ επηπέδνπ. Σν γεσγξαθηθφ πιάηνο παίξλεη ηηκέο απφ 0ν κέρξη 90ν γηα ην βφξεην εκηζθαίξην θαη απφ 0 ν κέρξη -90 ν γηα ην λφηην εκηζθαίξην. Απόθιηζε (δ) ηνπ ήιηνπ νξίδεηαη ε γσλία αλάκεζα ζηελ επζεία πνπ ελψλεη ην θέληξν ηεο γεο κε ην θέληξν ηνπ ήιηνπ θαη ηελ πξνβνιή ηεο ζην επίπεδν ηνπ ηζεκεξηλνχ (ρ. 2.4). Ζ κέγηζηε ηηκή ηεο θαηά ην ζεξηλφ ειηνζηάζην είλαη ν, ελψ γηα νπνηαδήπνηε εκέξα ηνπ έηνπο n ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε : τήμα Απόθιηζε δ ηνπ ειίνπ. Αδηκνύζηα γσλία ηνπ ήιηνπ (αs) είλαη ε γσληαθή απφζηαζε επί ηνπ νξίδνληνο κε αξρή ηνλ Νφην (South) ζεηηθή πξνο ηα δπηηθά αξλεηηθή πξνο ηα αλαηνιηθά ( as 180 ) (ρ.4.3.3). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 134

135 Ύςνο γs είλαη ε γσληαθή απφζηαζε ηνπ ήιηνπ απφ ηνλ νξίδνληα ηνπ ηφπνπ (ρ.4.3.2). Αδηκνύζηα γσλία θσηνβνιηατθήο επηθάλεηαο (α) είλαη ε γσλία πνπ ζρεκαηίδεηαη κεηαμχ ηεο δηεχζπλζεο Βνξξά-Νφηνπ θαη ηεο πξνβνιήο ηνπ θαζέηνπ δηαλχζκαηνο ηεο επηθάλεηαο ζην νξηδφληην επίπεδν (ρήκα 4.3.3). Γηα λφηην πξνζαλαηνιηζκφ α=0 Γηα γσλίεο δπηηθά α (+) Γηα γσλίεο αλαηνιηθά α (-) Κιίζε θσηνβνιηατθήο επηθάλεηαο (β) είλαη ε θιίζε ηεο επηθάλεηαο σο πξνο ην νξηδφληην επίπεδν (ρ.4.3.3). τήμα Οξηζκόο γσληώλ α, β, γ s, αs. Ωξηαία γσλία (σ) είλαη ε γσληαθή απφζηαζε ηνπ ήιηνπ απφ ηελ ειηαθή κεζεκβξία (ρ.4.3.4). ηελ ειηαθή κεζεκβξία σ=0 o, ελψ θάζε ψξα ε σ κεηαβάιιεηαη θαηά 15 o Σηο πξσηλέο ψξεο σ (-) θαη θαηά ηηο απνγεπκαηηλέο σ (+) Εελίζηα γσλία (ζ z ) είλαη ε γσληαθή απφζηαζε ηνπ ήιηνπ απφ ηελ θαηαθφξπθν ηνπ ηφπνπ (90 ν - γ s ) (ρ.4.3.4). Γσλία πξόζπησζεο (ζ) είλαη ε γσλία αλάκεζα ζηε δέζκε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ζηελ θάζεην πξνο ηελ επηθάλεηα ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο. Παίδεη θαζνξηζηηθφ ξφιν γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο πξνζπίπηνπζαο ζηελ επηθάλεηα ηεο θσηνβνιηατθήο δηάηαμεο αθηηλνβνιίαο θαη επεξεάδεη ην πνζνζηφ ηεο αθηηλνβνιίαο πνπ κεηαθέξεηαη κέζσ ηνπ πξνζηαηεπηηθνχ θαιχκκαηνο θαη κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Καζψο ε γσλία πξφζπησζεο απμάλεηαη, απμάλεηαη θαη ην πνζνζηφ ηεο αθηηλνβνιίαο πνπ αλαθιάηαη απφ ην θάιπκκα(γπάιηλε επίζηξσζε). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 135

136 τήμα Οξηζκόο δελίζηαο θαη σξηαίαο γσλίαο. Αέξηα κάδα (ΑΜ) είλαη ην πειίθν ηνπ νπηηθνχ πάρνπο ηεο αηκφζθαηξαο δηα κέζνπ ηνπ νπνίνπ πεξλάεη ε άκεζε αθηηλνβνιία πξνο ην νπηηθφ πάρνο αλ ν ήιηνο βξηζθφηαλ ζην δελίζ. Ζ αέξηα κάδα εμαξηάηαη απφ ηε δελίζηα γσλία σο εμήο : Ζ θιίκαθα ηεο κάδαο αέξα δείρλεη πφζεο θνξέο κεγαιχηεξε είλαη ε δηαδξνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ αηκφζθαηξαο, ζε ζχγθξηζε κε ηελ θαηαθφξπθε δηαδξνκή ηεο. τήμα Δμάξηεζε ηεο κάδαο αέξα από ηελ ζέζε ηνπ ήιηνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 136

137 Πίνακας Πξόηππεο ηηκέο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ θιίκαθα κάδα-αέξα. 4.4 Ζιηαθό θάζκα Ζ έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο εμαξηάηαη απφ ηελ απφζηαζε κεηαμχ ήιηνπ θαη γεο. Καηά ηε δηάξθεηα ελφο ρξφλνπ ε απφζηαζε απηή κεηαβάιιεηαη κεηαμχ 1,47x108km θαη 1,52x108km. Έηζη ε αθηηλνβνιία Δ 0 θπκαίλεηαη αλάκεζα ζε 1325W/m 2 (ηζρχο αλά κνλάδα επηθαλείαο) θαη 1414W/m 2. Ζ κέζε ηηκή ινηπφλ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ε νπνία αλαθέξεηαη σο ειηαθή ζηαζεξά είλαη : Ζιηαθή ζηαζεξά: G sc = 1353W/m 2 Ζιηαθή ζηαζεξά (G sc ) ινηπφλ είλαη ε ειηαθή ελέξγεηα αλά κνλάδα ρξφλνπ πνπ ιακβάλεηαη αλά κνλάδα επηθαλείαο ζε επηθάλεηα θάζεηε ζηε δηεχζπλζε δηάδνζεο ηεο αθηηλνβνιίαο, θαηά ηελ κέζε απφζηαζεο γεο-ήιηνπ, ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο. Ζ θαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαίλεηαη ζην (ρ.4.4.1). Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο ζε θάζεην επίπεδν θαηά ηελ n-ζηε εκέξα ηνπ έηνπο ρξεζηκνπνηείηαη ε ζρέζε : πνπ n είλαη ν αξηζκφο ηεο εκέξαο ηνπ έηνπο, κε αξρή ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 137

138 τήμα Φαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζην όξην ηεο αηκόζθαηξαο. 4.5 Hιηαθή αθηηλνβνιία ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο H ηηκή ηεο αθηηλνβνιίαο ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο δελ θηάλεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ε αηκφζθαηξα ηεο γεο εμαζζελεί ηελ αθηηλνβνιία πνπ ζα θηάζεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο ζε ζρέζε κε απηή ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο ιφγσ αλάθιαζεο, απνξξφθεζεο (απφ ην φδνλ, απφ πδξαηκνχο, απφ ην νμπγφλν θαη απφ ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα) θαη ζθέδαζεο (πξνθαιείηαη απφ ηα κφξηα ηνπ αέξα, απφ ζσκαηίδηα ζθφλεο ή ιφγσ κφιπλζεο). Ζ έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ινηπφλ πνπ θζάλεη ζην έδαθνο επεξεάδεηαη απφ ην κήθνο ηεο αηκφζθαηξαο πνπ δηαπεξλά. ζν κεγαιχηεξε είλαη απηή ε δηαδξνκή ησλ ειηαθψλ αθηίλσλ ζηελ αηκφζθαηξα ηφζν κεησκέλε είλαη ε έληαζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Ζ κεγαιχηεξε δηαδξνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα λα θζάζεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο είλαη λσξίο ην πξσί θαη αξγά ην απφγεπκα. Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα κέηξεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ θηάλεη ζην έδαθνο κε δηάθνξα φξγαλα (Ππξηιηφκεηξα, Αθηηλφκεηξα θηι). Σα δεδνκέλα πνπ έρνπκε ζπλήζσο ζηε δηάζεζή καο αλαθέξνληαη ζηελ νιηθή αθηηλνβνιία ζε νξηδφληηα επηθάλεηα. Κξίλεηαη φκσο αλαγθαίν λα δηαρσξίζνπκε ηελ νιηθή αθηηλνβνιία ζηηο δχν ζπληζηψζεο, ηελ άκεζε θαη ηε δηάρπηε αθηηλνβνιία. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 138

139 4.6 Ζιηαθή αθηηλνβνιία ζε νξηδόληηα επηθάλεηα ε θάζε ρξνληθή ζηηγκή ε ειηαθή αθηηλνβνιία ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο πνπ πέθηεη ζε νξηδφληηα επηθάλεηα δίλεηαη απφ ηε ζρέζε : Οινθιεξψλνληαο ηελ παξαπάλσ ζρέζε απφ ηελ αλαηνιή κέρξη ηε δχζε ηνπ ειίνπ πξνθχπηεη ε εκεξήζηα ειηαθή αθηηλνβνιία ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο ζε νξηδφληηα επηθάλεηα : Ζ παξαπάλσ ζρέζε ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο κέζεο κεληαίαο εκεξήζηαο αθηηλνβνιίαο αξθεί ηα n θαη δ λα αλαθέξνληαη ζηε κέζε εκέξα ηνπ κήλα. Οινθιεξψλνληαο ηε ζρέζε απηή απφ ηηο σξηαίεο γσλίεο σ 1 έσο σ 2 ( σ 2 > σ 1 ) πξνθχπηεη ε σξηαία αθηηλνβνιία ζην φξην ηεο αηκφζθαηξαο ζε νξηδφληηα επηθάλεηα : Άκεζε θαη δηάρπηε ζπληζηώζα ηεο Ωξηαίαο Αθηηλνβνιίαο Αξρηθά ζα πξνηείλνπκε κία κέζνδν ππνινγηζκνχ ηεο δηάρπηεο αθηηλνβνιίαο θαη ζηε ζπλέρεηα ε άκεζε ζα ππνινγηζηεί απφ ηε ζρέζε :, ε σξηαία νιηθή αθηηλνβνιία Η ζε νξηδφληηα επηθάλεηα είλαη γλσζηή απφ κεηξήζεηο. Γίλνληαη νη παξαθάησ ηχπνη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο σξηαίαο δηάρπηεο αθηηλνβνιίαο κε γλσζηή ηελ νιηθή αθηηλνβνιία : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 139

140 , φπνπ k T είλαη ν σξηαίνο δείθηεο αηζξηφηεηαο πνπ δίλεηαη απφ ηε ζρέζε : Άκεζε θαη δηάρπηε ζπληζηώζα ηεο Ζκεξήζηαο Αθηηλνβνιίαο ηελ πεξίπησζε ηεο εκεξήζηαο αθηηλνβνιίαο ζε νξηδφληηα επηθάλεηα νη ζρέζεηο πνπ δίλνπλ ηελ δηάρπηε αθηηλνβνιία δηαθνξνπνηνχληαη σο εμήο :,φπνπ k T ν εκεξήζηνο δείθηεο αηζξηφηεηαο πνπ δίλεηαη απφ ηε ζρέζε : Ζ άκεζε ζπληζηψζα ζα ππνινγηζηεί απφ ηε δηαθνξά ηεο νιηθήο εκεξήζηαο αθηηλνβνιίαο (γλσζηή απφ κεηξήζεηο) κείνλ ηελ ηηκή ηεο δηάρπηεο αθηηλνβνιίαο : Άκεζε θαη δηάρπηε ζπληζηώζα ηεο Μέζεο Μεληαίαο Αθηηλνβνιίαο Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο κέζεο κεληαίαο αθηηλνβνιίαο ζε νξηδφληηα επηθάλεηα δίλεηαη ε ζρέζε : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 140

141 4.7 Hιηαθή αθηηλνβνιία ζε θεθιηκέλν επίπεδν τήμα Πξόζπησζε ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε θεθιηκέλε επηθάλεηα. Ζ γλψζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε θεθιηκέλε επηθάλεηα είλαη απαξαίηεηε ζηηο πεξηζζφηεξεο εθαξκνγέο θσηνβνιηατθψλ θαη άιισλ ειηαθψλ ζπζηεκάησλ. Απφ κεηξήζεηο φκσο ηα κφλα δεδνκέλα πνπ έρνπκε ζηε δηάζεζε καο αθνξνχλ ηελ νιηθή ειηαθή αθηηλνβνιία ζε νξηδφληηα επηθάλεηα. Γη απηφ ην ιφγν ζα πξέπεη λα ππνινγίζνπκε ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ζε θεθιηκέλε επηθάλεηα απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία ζε νξηδφληηα επηθάλεηα. Έηζη ζε κηα επηθάλεηα κε θιίζε β, ε σξηαία νιηθή ειηαθή αθηηλνβνιία δίλεηαη απφ ηε ζρέζε :, φπνπ I b θαη I d είλαη νη ζπληζηψζεο ηεο άκεζεο θαη δηάρπηεο σξηαίαο αθηηλνβνιίαο ζε νξηδφληηα επηθάλεηα, I b + I d είλαη ε νιηθή σξηαία αθηηλνβνιία ζε νξηδφληηα επηθάλεηα, ξ είλαη ν ζπληειεζηήο αλάθιαζεο ηνπ εδάθνπο (κε ηηκέο 0,2 γηα έδαθνο ρσξίο ρηφλη θαη 0,7 κε ρηφλη) θαη R b είλαη ν ιφγνο ηεο άκεζεο αθηηλνβνιίαο ζε κία ππφ θιίζε επηθάλεηα πξνο ηελ άκεζε αθηηλνβνιία ζε νξηδφληηα επηθάλεηα πνπ δίλεηαη απφ ηε ζρέζε : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 141

142 Με αλάινγν ηξφπν ε κέζε κεληαία αθηηλνβνιία ζε θεθιηκέλε επηθάλεηα νξίδεηαη απφ ηε ζρέζε :,φπνπ H d ε ζπληζηψζα ηεο δηάρπηεο κέζεο κεληαίαο αθηηλνβνιίαο ζε νξηδφληηα επηθάλεηα θαη R b είλαη ν ιφγνο ηεο άκεζεο κέζεο κεληαίαο εκεξήζηαο αθηηλνβνιίαο ζε θεθιηκέλε επηθάλεηα πξνο απηήλ ζε νξηδφληηα επηθάλεηα πνπ ππνινγίδεηαη απφ ηε ζρέζε:,φπνπ σ s είλαη ε σξηαία γσλία δχζεο γηα ηελ θεθιηκέλε επηθάλεηα γηα ηε κέζε εκέξα ηνπ κήλα θαη ππνινγίδεηαη απφ ηελ : Παξαηεξνχκε φηη ε αθηηλνβνιία ζε θεθιηκέλε επηθάλεηα απνηειείηαη απφ ηξεηο ζπληζηψζεο : ηελ άκεζε, ηελ δηάρπηε θαη ηελ αλαθιψκελε απφ ην έδαθνο ειηαθή αθηηλνβνιία. 4.8 Απνξξνθνύκελε ειηαθή αθηηλνβνιία από ηελ επηθάλεηα ηνπ θσηνβνιηατθνύ πιαηζίνπ Ο πην ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ επεξεάδεη ηελ ηζρχ εμφδνπ κηαο θσηνβνιηατθήο δηάηαμεο είλαη ε απνξξνθνχκελε ειηαθή αθηηλνβνιία απφ ηελ επηθάλεηα ε νπνία είλαη ζπλάξηεζε ηεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ηεο γσλίαο πξφζπησζεο. Γηα ηελ εθηίκεζε ηεο απνξξνθνχκελεο αθηηλνβνιίαο ζε κία ππφ θιίζε θσηνβνιηατθή δηάηαμε ρξεηαδφκαζηε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ αθηηλνβνιία ζε νξηδφληηα επηθάλεηα. Ζ παξαθάησ εμίζσζε καο παξέρεη κία πξνζεγγηζηηθή κέζνδν εθηίκεζεο ηεο σξηαίαο απνξξνθνχκελεο αθηηλνβνιίαο : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 142

143 ν παξάγνληαο Κ ηα,b αλαθέξεηαη ζηελ άκεζε αθηηλνβνιία, ελψ ν Κ ηα,d θαη Κ ηα,g ζηε δηάρπηε θαη ζηελ αλαθιψκελε απφ ην έδαθνο αληίζηνηρα. Ο Παξάγνληαο Κ ηα νξίδεηαη σο ν ιφγνο ηεο απνξξνθνχκελεο απφ ηε θσηνβνιηατθή επηθάλεηα αθηηλνβνιίαο γηα θάπνηα γσλία πξφζπησζεο ζ πξνο ηελ απνξξνθνχκελε αθηηλνβνιία γηα θάζεηε πξφζπησζε. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ζα πξέπεη λα γλσξίδνπκε ηε ζρέζε πνπ δίλεη ηε δηαπεξαηφηεηα ηεο αθηηλνβνιίαο κέζα απφ ην πξνζηαηεπηηθφ θάιπκκα. Ζ δηαπεξαηφηεηα ηεο αθηηλνβνιίαο ιακβάλνληαο ππφςε ηφζν ηηο απψιεηεο απφ αλάθιαζε ζηελ επηθάλεηα φζν θαη ηεο απψιεηεο απφ απνξξφθεζε απφ ηε γπάιηλε επηθάιπςε δίλεηαη απφ ηνλ ηχπν :,φπνπ Κ είλαη ν ζπληειεζηήο απφζβεζεο ηνπ πιηθνχ κε ηηκέο πνπ θπκαίλνληαη απφ 4m - 1 (γηα ιεπθφ θξχζηαιιν) κέρξη 32 m-1 (γηα θνηλφ γπαιί κε πξαζηλσπή απφρξσζε), L είλαη ην πάρνο ηνπ θαιχκκαηνο (κία ινγηθή ηηκή γηα ηα θσηνβνιηατθά πάλει είλαη 2mm).ζ είλαη κία ηπραία γσλία πξφζπησζεο ελψ ζ r είλαη ε γσλία δηάζιαζεο, ε νπνία πξνζδηνξίδεηαη απφ ηνλ ηχπν ηνπ Snell : ε αθηηλνβνιία πεξλά απφ ηνλ αέξα (δείθηεο δηάζιαζεο n 1 =1) ζηελ γπάιηλε επηθάιπςε (n 2 =1,526). Ο παξάγνληαο Κηα(ζ) δίλεηαη ηψξα απφ ην ιφγν : Ο παξάγνληαο απηφο ζα πξέπεη λα ππνινγηζηεί μερσξηζηά γηα ηηο πεξηπηψζεηο ηεο άκεζεο, έκκεζεο θαη αλαθιψκελεο απφ ην έδαθνο αθηηλνβνιίαο. Τπάξρνπλ νξηζκέλνη πξαθηηθνί θαλφλεο γηα ηελ ζπιινγή ηεο κέγηζηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο απφ ηα θσηνβνιηατθά πιαίζηα. Καηά ηε δηάξθεηα όινπ ηνπ έηνπο : Ζ βέιηηζηε γσλία θιίζεο (β) ζα πξέπεη λα είλαη πεξίπνπ ίζε κε ην γεσγξαθηθφ πιάηνο ηνπ ηφπνπ (θ). Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ζεξηλήο πεξηόδνπ : Ζ βέιηηζηε γσλία θιίζεο (β) πξέπεη λα είλαη πεξίπνπ 10 o κε 15 ν κηθξφηεξε απφ ην γεσγξαθηθφ πιάηνο ηνπ ηφπνπ (θ). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 143

144 Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ρεηκεξηλήο πεξηόδνπ : Ζ βέιηηζηε γσλία θιίζεο (β) πξέπεη λα είλαη πεξίπνπ 10 o κε 15 ν κεγαιχηεξε απφ ην γεσγξαθηθφ πιάηνο ηνπ ηφπνπ (θ). Αλ ζην έδαθνο ππάξρεη επηθάλεηα κε κεγάιν ζπληειεζηή αλάθιαζεο (π.ρ. ρηφλη) απαηηείηαη κεγαιχηεξε θιίζε. Ο βέιηηζηνο πξνζαλαηνιηζκφο (αδηκνχζην γ) είλαη λφηηνο (γ=0), ελψ απφθιηζε θαηά 20 o κε 30 ν απφ λφην έρεη κηθξή επίδξαζε ζηελ εηήζηα ζπιιεγφκελε ελέξγεηα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 144

145 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 5 Ο : ΥΨΣΟΒΟΛΣΑΪΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ 5.1 Δηζαγσγή Σα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία απνηεινχλ ηελ ζχγρξνλε, ηερλνινγηθή πξνζέγγηζε, θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ, γηα ηελ άκεζε κεηαηξνπή ηνπ ειηαθνχ θσηφο ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Σν πξψην ζπλζεηηθφ, πξνέξρεηαη απφ ηελ ειιεληθή ιέμε θσο θαη ην δεχηεξν ζπλζεηηθφ, πξνέξρεηαη απφ ην επψλπκν ηνπ Ηηαιηθνχ θπζηθνχ, Alessandro Volta. Ζ αλαθάιπςε ηνπ θσηνειεθηξηθνχ θαηλνκέλνπ απνδίδεηαη ζην Γάιιν θπζηθφ, Henry Becquerel, o νπνίνο δεκνζίεπζε ην 1839 κηα εξγαζία ηνπ, ζηελ νπνία πεξηέγξαθε πεηξάκαηα πνπ έθαλε κε έλα ζπζζσξεπηή πγξνχ, ζηελ δηάξθεηα ησλ νπνίσλ δηαπίζησζε φηη ε ηάζε ηνπ ζπζζσξεπηή απμαλφηαλ φηαλ νη πιάθεο απφ πγξφ εθηίζεληαη ζην ειηαθφ θσο. Δλλνηνινγηθά, ζηελ απινχζηεξε ηεο κνξθή κία θσηνβνιηατθή δηάηαμε είλαη κία ειηαθά ηξνθνδνηνχκελε κπαηαξία, φπνπ ην κφλν αλαιψζηκφ ηεο είλαη ην θσο πνπ ηξνθνδνηεί. Απηή ε αλαθάιπςε δελ είρε γίλεη πιήξσο αληηιεπηή κέρξη ηεο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50, φηαλ ηα απνηειέζκαηα ησλ Φ/Β ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο πεγή ελέξγεηαο γηα δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο. Σν 1876 νη Ακεξηθάλνη Adams θαη Day, ρξεζηκνπνηψληαο έλαλ θξχζηαιιν ζειελίνπ είραλ θάλεη επίδεημε απηνχ ηνπ θαηλνκέλνπ. Ζ απφδνζε ζε απηή ηελ πεξίπησζε ήηαλ κφλν 1%. Σν 1905 ν Albert Einstein δηαηχπσζε ηελ εμήγεζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ θαηλνκέλνπ. Σν 1949 νη Shockley, Bardeen θαη Brattain αλαθάιπςαλ ην ηξαλδίζηνξ, δηεπθξηλίδνληαο ηελ θπζηθή ησλ εκηαγψγηκσλ πιηθψλ. Σν πξψην θσηνβνιηατθφ θχηηαξν κε απφδνζε θνληά ζην 6% θαηαζθεπάζηεθε ην 1956, ελψ αξγφηεξα θαηαζθεπάζηεθε ην θσηνβνιηατθφ θχηηαξν απφ ππξίηην, ην νπνίν ιεηηνχξγεζε κε απφδνζε πεξίπνπ 10%. Ζ γξήγνξε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ζηελ εμεξεχλεζε ηνπ δηαζηήκαηνο δηάλνημε εμαηξεηηθέο πξννπηηθέο γηα ηελ ρξήζε θσηνβνιηατθψλ θπηηάξσλ. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70, ππήξμε κηα ξαγδαία αλάπηπμε ησλ Φ/Β πνπ νθεηιφηαλ ζηελ ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε πξνγξακκάησλ γηα ηελ κεηαηξνπή ελέξγεηαο σο απνηέιεζκα ηεο θξίζεο ηνπ πεηξειαίνπ ην Απφ ηφηε κέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, ν ζηφρνο ήηαλ ε εμαζθάιηζε ηεο κέγηζηεο απφδνζεο κεηαηξνπήο ηνπ θσηφο ζε ειεθηξηθφ ξεχκα. Ζ απφδνζε ησλ θπηηάξσλ ππξηηίνπ ζην εξγαζηήξην θπκαίλεηαη πεξίπνπ ζην 24 ηνηο εθαηφ, κε κέζε παξαγσγή ππνκνλάδσλ κε απφδνζε πνπ θηάλεη ην 17 ηνηο εθαηφ. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ησλ 90, ε ζθέςε ελζσκάησζεο Φ/Β δηαηάμεσλ ζηε δνκή ησλ θηεξίσλ θαη ε ζχλδεζε ηνπ ζπζηήκαηνο κε ην ειεθηξηθφ δίθηπν ηζρχνο εμαζθαιίδεη κία ηεξάζηηα αχμεζε γηα ηα απνηειέζκαηα ηεο ηερλνινγίαο ζηα 15-30% ρξφλν κε ην ρξφλν κεγαιψλνληαο φιν θαη πην πνιχ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Οη δηεζλήο αγνξέο γηα ην έηνο ηνπ 2000 ήηαλ πάλσ απφ 200MWp. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 145

146 Πίνακας Υξνλνινγίεο νξόζεκα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ θσηνβνιηατθώλ ζηνηρείσλ. Σν θίλεηξν γηα απηή ηελ επέθηαζε είλαη ε αλαγλψξηζε απφ αξθεηέο ρψξεο φηη ε ηερλνινγία ησλ θσηνβνιηατθψλ δελ είλαη ειθπζηηθή κφλν γηα ην κεγάιν αληίθηππν πνπ έρεη ιφγσ παξνρήο ελέξγεηαο ζην κέιινλ αιιά επίζεο ιφγσ εμαγσγψλ αιιά θαη ιφγσ απαζρφιεζεο. Αξθεηέο ρψξεο, φπσο ε Γεξκαλία, ε Ηαπσλία θαη νη Ζ.Π.Α. έρνπλ ηνπνζεηεζεί ψζηε λα έρνπλ ηερλνινγηθή δηεχζπλζε ζέηνληαο ζε εθαξκνγή εζληθά πξνγξάκκαηα πνπ πξνσζνχλ ηε ρξήζε Φ/Β, ηα νπνία ζα θέξνπλ αλακθίβνια απνηειέζκαηα ζε κηα επέθηαζε ηεο ηθαλφηεηαο θαηαζθεπήο θαη ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο. Μεγάιεο πνιπεζληθέο πεηξειαίνπ πηνζεηνχλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα σο κία δεζπφδνπζα ππφζεζε. πσο πξναλαθέξζεθε, ππάξρεη θαη κία πξννπηηθή πνπ αθνξά ηε ζπλερή κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ Φ/Β. Κάπνηα ζηηγκή ζηα επφκελα ρξφληα, πνπ πξνβιέπεηαη λα είλαη κέζα ζηελ επφκελε δεθαεηία, απηή ε κείσζε ηνπ θφζηνπο ζα θάλεη ηα Φ/Β πνπ παξάγνπλ ελέξγεηα αληαγσληζηηθά κε ην ζπκβαηηθφ ειεθηξηζκφ. Ζ ελέξγεηα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 146

147 ησλ Φ/Β πνπ παξάγεηαη απφ ηελ θάιπςε ησλ θηηξίσλ ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα λα ηθαλνπνηήζεη θηηξηαθέο απαηηήζεηο θαη ην πιεφλαζκα ηνπ λα εμαρζεί ζην ειεθηξηθφ δίθηπν ηζρχνο. Σν ηειεπηαίν ζα πξναγγείιεη κία λέα γεληά θαηαλαισηψλ πνπ ζα επηιέμνπλ ην δξφκν ηελ ειηαθήο ελέξγεηαο πξνηηκψληαο ηελ απφ ηε ζπλεζηζκέλε παξνρή κε απνηέιεζκα ηνλ πεξαηηέξσ αληαγσληζκφ θαη ην άλνηγκα ηεο αγνξάο ηνπ ειεθηξηζκνχ. 5.2 Φσηνβνιηατθό θαηλόκελν Σν θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν εθθξάδεη ηνλ κεραληζκφ ηεο απ επζείαο κεηαηξνπήο ηνπ ειηαθνχ θσηφο ζε ειεθηξηθφ ξεχκα, ρξεζηκνπνηψληαο ηελ κεηαθνξά ηεο ελέξγεηαο πξνζπηπηφλησλ θσηνλίσλ ζηα ππάξρνληα ειεθηξφληα κέζα ζ έλα εκηαγψγηκν πιηθφ. Ζ βάζε ηεο θσηνβνιηατθήο κεηαηξνπήο είλαη ε απνξξφθεζε θσηνλίσλ θαηάιιειεο ελέξγεηαο απφ ην αληίζηνηρν πιηθφ. ηαλ κία δίνδνο επαθήο δέρεηαη ειηαθή αθηηλνβνιία, θάζε θσηφλην ηεο αθηηλνβνιίαο κε ελέξγεηα h x λ κεγαιχηεξε ή ίζε απφ ην ελεξγεηαθφ ράζκα E g ηνπ εκηαγσγνχ, έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα απνξξνθεζεί ζε έλαλ ρεκηθφ δεζκφ θαη λα ειεπζεξψζεη έλα ειεθηξφλην. ζν δηαξθεί ε αθηηλνβνιία, δεκηνπξγείηαη πεξίζζεηα απφ δεχγε ειεχζεξσλ ειεθηξνλίσλ θαη νπψλ. ηαλ ηα δεχγε βξεζνχλ ζηελ πεξηνρή ηεο επαθήο ησλ εκηαγσγψλ, έρνπκε εθηξνπή ησλ ειεθηξνλίσλ πξνο ηνλ εκηαγσγφ ηχπνπ n θαη εθηξνπή ησλ νπψλ πξνο ηνλ εκηαγσγφ ηχπνπ p δεκηνπξγψληαο κία δηαθνξά δπλακηθνχ κεηαμχ ησλ αθξνδεθηψλ ησλ δχν ηκεκάησλ ηεο δηφδνπ, ε νπνία δηαηεξείηαη φζν δηαξθεί πξφζπησζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζε απηήλ. Σν θαηλφκελν πνπ πεξηγξάθζεθε παξαπάλσ νλνκάδεηαη θσηνβνιηατθφ θαηλφκελν. τήμα Απεηθόληζε θσηνβνιηατθνύ θαηλνκέλνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 147

148 τήμα Παξαγσγή ειεθηξηθνύ ξεύκαηνο ζε έλα θσηνβνιηατθό ζύζηεκα. Σν θάζε εκηαγσγφ πιηθφ αληηδξά ζε δηαθνξεηηθά κήθε θχκαηνο ηεο αθηηλνβνιίαο. Κάπνηα πιηθά αληηδξνχλ ζε επξχηεξα θάζκαηα αθηηλνβνιίαο απφ θάπνηα άιια. Έηζη δελ κπνξνχκε λα εθκεηαιιεπηνχκε φιε ηελ πξνζπίπηνπζα ειηαθή αθηηλνβνιία. τήμα Φαζκαηηθή θαηαλνκή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Έηζη αλάινγα κε ην πιηθφ πνπ ρξεζηκνπνηνχκε κπνξνχκε λα εθκεηαιιεπηνχκε κφλν εθείλν ην θάζκα ηεο αθηηλνβνιίαο πνπ αληηδξά κε ην ζπγθεθξηκέλν πιηθφ. Σν Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 148

149 πνζνζηφ ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη ζε ζρέζε κε ηελ πξνζπίπηνπζα ειηαθή ελέξγεηα ζπκβνιίδεη ηνλ βαζκφ απφδνζεο ηνπ πιηθνχ. Ο βαζηθφο παξάγνληαο γηα ηελ απφδνζε ελφο θσηνβνιηατθνχ πιηθνχ είλαη ην ελεξγεηαθφ ράζκα ηνπ πιηθνχ. 5.3 Φσηνβνιηατθό πιαίζην Ζ θπςέιε απνηειεί ηελ ζηνηρεηψδε κνλάδα ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο φπνπ ε ειηαθή ελέξγεηα κεηαηξέπεηαη ζε ειεθηξηθή. Έλα θσηνβνιηατθφ πιαίζην απνηειείηαη απφ νκάδεο θσηνβνιηατθψλ θπςειψλ πνπ είλαη ζπλδεδεκέλεο κεηαμχ ηνπο ζε ζεηξά ή παξάιιεια ψζηε λα δίλνπλ ηελ επηζπκεηή ηάζε εμφδνπ. Σα θ/β πιαίζηα κπνξνχλ λα ζπλδεζνχλ θαη λα απνηειέζνπλ κία θ/β ζπζηνηρία. ην εκπφξην θπθινθνξνχλ πνιιά είδε πιαηζίσλ απφ δηάθνξα πιηθά. Σν δεηνχκελν είλαη ην γηλφκελν ηάζεο ξεχκαηνο, δειαδή ε ηζρχο λα δίλεη ην κέγηζην δπλαηφ. Εικόνα Φσηνβνιηατθό πιαίζην235wp. ε κία θσηνβνιηατθή εγθαηάζηαζε πνπ έρεη ζθνπφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, δειαδή ηελ ιεηηνπξγία ηεο σο ζηαζκφο παξαγσγήο, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ εθαηνληάδεο ή θαη ρηιηάδεο θ/β πιαίζηα. πσο είλαη αλακελφκελν ηα θ/β πιαίζηα πξέπεη νκαδνπνηεζνχλ θαη λα ζπλδεζνχλ θαηάιιεια. Γηα ηελ αχμεζε ηεο αμηνπηζηίαο ελφο θ/β ζπζηήκαηνο είλαη ζθφπηκν νη ζπλδέζεηο ησλ θ/β ζηνηρείσλ κέζα ζηα πιαίζηα, αιιά θαη αλάκεζα ζηα πιαίζηα λα είλαη θπξίσο παξάιιειεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν, αλ έλα θ/β ζηνηρείν ζθηαζηεί ή πάζεη βιάβε δελ ζα κεδεληζηεί ε ηζρχο πνπ παξάγεη ην ζχζηεκα. Σα θ/β πιαίζηα νκαδνπνηνχληαη ζε θ/β ζπζηνηρίεο θαη ηνπνζεηνχληαη ζε θνηλή βάζε ζηήξημεο. Ζ ζχλδεζε ησλ πιαηζίσλ γίλεηαη έηζη ψζηε ε ηάζε ηεο εμφδνπ ηεο γελλήηξηαο λα απνθηήζεη ηελ επηζπκεηή ηηκή. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 149

150 5.3.1 Ζιεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά θ/β πιαηζίνπ Γηα λα θαηαλνεζεί ε ειεθηξηθή ζπκπεξηθνξά ελφο ειηαθνχ θπηηάξνπ, είλαη ρξήζηκν λα δεκηνπξγήζνπκε έλα ειεθηξηθφ ηζνδχλακν ην νπνίν βαζίδεηαη ζε ειεθηξηθά ζηνηρεία ησλ νπνίσλ ε ζπκπεξηθνξά είλαη γλσζηή. Έλα ηδαληθφ ειηαθφ θχηηαξν κπνξεί λα κνληεινπνηεζεί απφ κία πεγή ξεχκαηνο παξάιιεια ζπλδεδεκέλε κε κία δίνδν. ηελ πξάμε φκσο δελ ππάξρεη ηδαληθφ ειηαθφ θχηηαξν, έηζη πξνζηίζεληαη ζην κνληέιν κία ζε ζεηξά αληίζηαζε R S θαη κία παξάιιεια ζπλδεδεκέλε αληίζηαζε R SH, ε νπνία παξηζηάλεη ηελ επαλαζχλδεζε ησλ ειεθηξνλίσλ θαη ηηο δηαξξνέο ησλ ειεθηξνλίσλ απφ ηηο παξάπιεπξεο επηθάλεηεο. Σν ηζνδχλακν θχθισκα θαίλεηαη ζην ρ : τήμα Ιζνδύλακν ειεθηξηθό θύθισκα θ/β ζηνηρείνπ. ε ζπλζήθεο αλνηρηνχ θπθιψκαηνο, ζα απνθαηαζηαζεί ηζνξξνπία φηαλ ε δηαθνξά δπλακηθνχ πνπ ζα αλαπηπρζεί κεηαμχ ησλ εκηαγσγψλ, πξνθαιέζεη έλα αληίζεην ξεχκα I L, ην νπνίν αληηζηαζκίδεη ην θσηνξεχκα. Ζ ζρέζε πνπ πεξηγξάθεη ηα αλσηέξσ είλαη ε αθφινπζε θαη απφ απηή πξνθχπηεη ε ηάζε αλνηρηνθχθισζεο V OC. πνπ Η ν ην αλάζηξνθν ξεχκα θφξνπ, V ε ηάζε πνπ δεκηνπξγείηαη ζηα άθξα ηεο δηφδνπ, γ ν ζπληειεζηήο πνηφηεηαο ηεο δηφδνπ, k ε ζηαζεξά Boltzmann θαη T απφιπηε ζεξκνθξαζία. Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ, ε ηηκή ηνπ Η L είλαη πνιχ κεγαιχηεξε απφ ην Η ν, επνκέλσο ε ζρέζε πεξηγξαθήο ηεο ηάζεο αλνηρηνχ θπθιψκαηνο απινπνηείηαη θαη πεξηγξάθεη ηελ ινγαξηζκηθή κεηαβνιή ηεο ηάζεο αλνηρηνχ θπθιψκαηνο ζπλαξηήζεη ηνπ θσηνξεχκαηνο, δειαδή ζπλαξηήζεη ηεο αθηηλνβνιίαο πνπ δέρεηαη ην θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 150

151 ε ζπλζήθεο βξαρπθχθισζεο αλάκεζα ζηνπο εκηαγσγνχο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ ην ξεχκα I SC ζα ηζνχηαη κε ην παξαγφκελν θσηνξεχκα, δειαδή ηζρχεη I SC =I L. ηελ πεξίπησζε πνπ ην θχθισκα ζεσξεζεί θιεηζηφ, δηακέζνπ κίαο εμσηεξηθήο αληίζηαζεο R, ε ηηκή ηνπ ξεχκαηνο πεξηγξάθεηαη απφ ηελ αθφινπζε εμίζσζε : Τπάξρεη κία ηηκή ηεο αληίζηαζεο γηα ηελ νπνία ε ηζρχο πνπ ζα παξάγεη ην θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν, γίλεηαη κέγηζηε θαη ζηηο ζπλζήθεο απηέο ζα αληηζηνηρεί κία ηάζε V m, Ζ γξαθηθή παξάζηαζε κεηαμχ ξεχκαηνο ζηελ έμνδν (Η) θαη ηάζεο ζηελ έμνδν (V) ελφο ειηαθνχ θπηηάξνπ θαιείηαη Η-V ραξαθηεξηζηηθή θαη έρεη επηθξαηήζεη λα παξηζηάλεηαη ζην πξψην ηεηαξηεκφξην. ην ρ απεηθνλίδεηαη εθηφο απφ ηε ραξαθηεξηζηηθή ηνπ ξεχκαηνο σο πξνο ηελ ηάζε θαη ε γξαθηθή ηεο ηζρχνο σο πξνο ηελ ηάζε. τήμα Ι-V θαη P-V ραξαθηεξηζηηθή. Οη βαζηθέο παξάκεηξνη πνπ ηελ ραξαθηεξίδνπλ είλαη : Ρεύκα βξαρπθπθιώζεσο (Η sc ) Δίλαη ην ξεχκα γηα ηάζε εμφδνπ V=0 θαη αλ ζεσξήζνπκε ηελ ζε ζεηξά αληίζηαζε R S πνιχ κηθξή, είλαη ίζν κε ην θσηφξεπκα Η L. Σάζε αλνηρηνύ θπθιώκαηνο (V oc ) Δίλαη ε ηάζε γηα ξεχκα εμφδνπ Η=0 θαη αλ ζεσξήζνπκε ηελ παξάιιειε αληίζηαζε R SH πνιχ κεγάιε απφ πξνθχπηεη : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 151

152 εκείν κέγηζηεο ηζρύνο εμόδνπ (Ρm) Έλα ειηαθφ θχηηαξν είλαη δπλαηφλ λα ιεηηνπξγεί ζε έλα κεγάιν εχξνο ηάζεσο (V) θαη ξεχκαηνο (I). Απμάλνληαο ηελ σκηθή αληίζηαζε ηνπ θνξηίνπ (ζπλδεδεκέλνπ κε έλα θχηηαξν πνπ θσηίδεηαη) ζπλερψο απφ ηελ ηηκή κεδέλ (βξαρπθχθισκα) ζε κία πνιχ πςειή ηηκή (αλνηρηνθχθισκα) κπνξεί λα πξνζδηνξηζηεί ην ζεκείν κέγηζηεο Ηζρχνο. Απηφ είλαη ην θνξηίν γηα ην νπνίν ην θχηηαξν ηξνθνδνηεί ηε κέγηζηε ηζρχ ζε ζπγθεθξηκέλν επίπεδν αθηηλνβνιίαο, ελψ ην ξεχκα θαη ε ηάζε πνπ αληηζηνηρνχλ ζην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν ιεηηνπξγίαο είλαη Im θαη Vm αληίζηνηρα (ε ηζρχο εμφδνπ είλαη κεδέλ ηφζν ζηελ πεξίπησζε βξαρπθπθιψκαηνο φζν θαη ζηελ πεξίπησζε αλνηρηνθπθιψκαηνο). Ηδαληθά έλα θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα ζα ιεηηνπξγνχζε πάληα ζην ζεκείν κέγηζηεο ηζρχνο. Απηή ε ιεηηνπξγία φκσο δελ είλαη δπλαηή ρσξίο έλαλ αληρλεπηή ηνπ ζεκείνπ κέγηζηεο ηζρχνο (Maximum Power Point Tracker, ΜΡΡΣ). O ιφγνο ηεο κέγηζηεο ειεθηξηθήο ηζρχνο P m, πξνο ην γηλφκελν ηεο έληαζεο βξαρπθπθιψζεσο θαη ηεο ηάζεο αλνηρηνθχθισζεο ελφο θ/β ζηνηρείν νλνκάδεηαη ζπληειεζηήο πιήξσζεο (Fill Factor) θαη πεξηγξάθεηαη απφ ηελ εμήο ζρέζε : Ο ζπληειεζηήο πιεξψζεσο είλαη έλαο δείθηεο ηνπ πφζν ηεηξάγσλε είλαη ε ραξαθηεξηζηηθή I-V ηνπ ειηαθνχ θπηηάξνπ. Σππηθέο ηηκέο βξίζθνληαη κεηαμχ 0.7 θαη Δμάξηεζε ηεο ραξαθηεξηζηηθήο ηνπ θσηνβνιηατθνύ πιαηζίνπ από ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία Οη ειεθηξηθέο παξάκεηξνη πνπ δίλνληαη απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή (ξεχκα βξαρπθπθιψζεσο, ηάζε αλνηρηνχ θπθιψκαηνο, ηάζε θαη ξεχκα ζην ζεκείν κέγηζηεο ηζρχνο) πξνζδηνξίδνληαη γηα ζπγθεθξηκέλε ηηκή αθηηλνβνιίαο (ζπλήζσο 1000W/m 2 ). H αθηηλνβνιία φκσο κεηαβάιιεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο, αιιάδνληαο θαη ηε κνξθή ηεο ραξαθηεξηζηηθήο I-V. Οη αιιαγέο ηεο αθηηλνβνιίαο επεξεάδνπλ θπξίσο ην ξεχκα εμφδνπ ηνπ κνληέινπ, θαζψο ην ξεχκα εμαξηάηαη άκεζα απφ ηελ αθηηλνβνιία. ηαλ ε ηηκή ηεο αθηηλνβνιίαο ππνδηπιαζηάδεηαη, ππνδηπιαζηάδεηαη θαη ην ξεχκα πνπ παξάγεηαη. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 152

153 τήμα Υαξαθηεξηζηηθή θ/β πιαηζίνπ γηα δηάθνξεο ηηκέο αθηηλνβνιίαο Δ. Αληίζεηα, ε ηάζε ζην ζεκείν κέγηζηεο ηζρχνο παξακέλεη ζρεηηθά ζηαζεξή κε κεηαβνιή ηεο αθηηλνβνιίαο. ην παξαπάλσ ζρήκα παξαηεξνχκε φηη ε κέγηζηε κεηαβνιή πνπ ππέζηε ε ηάζε Vm είλαη πεξίπνπ 4V κε κεηαβνιή ηεο αθηηλνβνιίαο θαηά 800W/m 2 ελφο κνληέινπ 150W. Καζψο φκσο ηα πεξηζζφηεξα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα απνηεινχληαη απφ πεξηζζφηεξα θσηνβνιηατθά πιαίζηα ζε ζεηξά, ε θπκάησζε ηεο ηάζεο κπνξεί λα μεπεξάζεη ηα 40V. Με ρακειέο ηηκέο αθηηλνβνιίαο (κεξηθά W/m 2 ) ε ηάζε θαηαξξέεη Βαζκόο απόδνζεο θ/β ζηνηρείνπ Κάζε θ/β πιαίζην παξνπζηάδεη ηα δηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά (ηάζε, ηζρχο θιπ) πνπ δηακνξθψλνληαη απφ ηα αληίζηνηρα κεγέζε ησλ ρσξηζηψλ ειηαθψλ θπηηάξσλ πνπ πεξηέρεη. Ο βαζκφο απφδνζεο ελφο ειηαθνχ θπηηάξνπ είλαη ην πνζνζηφ ηεο ηζρχνο πνπ κεηαζρεκαηίδεηαη (απφ ηελ πξνζπίπηνπζα αθηηλνβνιία ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα) φηαλ ην ειηαθφ θχηηαξν ζπλδέεηαη ζε έλα ειεθηξηθφ θχθισκα. Απηφ ν παξάγνληαο ππνινγίδεηαη κε ρξήζε ηνπ ιφγνπ ηεο κέγηζηεο ηζρχνο P mp πξνο ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία εηζφδνπ (E, in W/m 2 ) θαη πξνο ηελ επηθάλεηα ηνπ ειηαθνχ θπηηάξνπ (Ac in m 2 ). Ζ απφδνζε ησλ Φ/Β ππνκνλάδσλ θαη νη ζπζηνηρίεο εθηηκψληαη γεληθά ζχκθσλα κε ηε κέγηζηε έμνδν ζπλερνχο ηζρχνο ηνπο (ζε Watt) θάησ απφ πξφηππεο θαηαζηάζεηο δνθηκήο (Standard Test Conditions STC). Οη πξφηππεο θαηαζηάζεηο δνθηκήο θαζνξίδνληαη απφ κηα ππνκνλάδα (θχηηαξν) πνπ ιεηηνπξγεί ζε ζεξκνθξαζία ησλ 25 o C Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 153

154 (77 F), θαη ζπλαθέο αθηηλνβνινχκελν ειηαθφ επίπεδν 1000W/m 2 θαη ππφ κάδα αέξα 1,5 θαζκαηηθήο δηαλνκήο. Γεδνκέλνπ φηη απηέο νη ζπλζήθεο είλαη φρη πάληα ραξαθηεξηζηηθέο γηα ην πψο νη Φ/Β ππνκνλάδεο θαη νη δηαηάμεηο ιεηηνπξγνχλ ζην πεδίν, ε πξαγκαηηθή απφδνζε εθηηκάηαη φηη είλαη ζπλήζσο 85 έσο 90 ηνηο εθαηφ ηεο πξφηππεο δνθηκαζηηθήο θαηάζηαζεο (STC). Οη ζεκεξηλέο θσηνβνιηατθέο ππνκνλάδεο είλαη εμαηξεηηθά αζθαιείο θαη αμηφπηζηα πξντφληα, κε ειάρηζηα πνζνζηά απνηπρίαο θαη κε πξνβαιιφκελε δηάξθεηα δσήο 20 έσο 30 έηε. Οη πεξηζζφηεξνη ζεκαληηθνί θαηαζθεπαζηέο πξνζθέξνπλ ηηο εγγπήζεηο ησλ είθνζη ή πεξηζζφηεξσλ εηψλ γηα ηε δηαηήξεζε ελφο πςεινχ πνζνζηνχ νλνκαζηηθήο ηζρχο εμφδνπ ηεο ζπζθεπήο (U.S. Department of Energy). Ζ εθηίκεζε θαη ε απνηίκεζε ηεο απφδνζεο ησλ Φ/Β θπηηάξσλ νπζηαζηηθά απαηηεί ηε κέηξεζε ηνπ ξεχκαηνο σο ιεηηνπξγία ηεο ειεθηξηθήο ηάζεο, ηεο ζεξκνθξαζίαο, ηεο έληαζεο, ηεο ηαρχηεηαο ηνπ αλέκνπ θαη ηεο αθηηλνβνιία ηνπ ειεθηξνκαγλεηηθνχ θάζκαηνο. Οη πεξηζζφηεξν αμηνζεκείσηεο παξάκεηξνη είλαη ε απφδνζε n ηεο Φ/Β κεηαηξνπήο, πνπ νξίζηεθε σο ε κέγηζηε ειεθηξηθή ηζρχ Pmax πνπ παξάγεηαη απφ ηα Φ/Β θχηηαξα πνπ ρσξίδνληαη απφ ηελ επηθείκελε ελέξγεηα θσηνλίσλ P in, πνπ κεηξηέηαη ζε ζρέζε κε ηηο πξφηππεο θαηαζηάζεηο δνθηκήο (STC) (A.Q. Malik, Salmi Jan Bin Haji Damit ). Οη πξφηππεο θαηαζηάζεηο δνθηκήο (STC) ζπλδπάδνπλ ηελ αθηηλνβνιία κηαο ζεξηλήο εκέξαο, ηελ ζεξκνθξαζία θπηηάξνπ/ ππνκνλάδαο κηαο ρεηκεξηλήο εκέξαο θαη ην ειηαθφ ειεθηξνκαγλεηηθφ θάζκα κηαο αλνημηάηηθεο κέξαο. Απηέο νη θαηαζηάζεηο κέηξεζεο πξνθαλψο δελ αληηπξνζσπεχνπλ ηηο πξαγκαηηθέο θαηαζηάζεηο ιεηηνπξγίαο ησλ Φ/Β ζπζθεπψλ ζηελ πεξηνρή ηεο εγθαηάζηαζεο. Γηα ην βέιηηζην ζρέδην ησλ Φ/Β ζπζηεκάησλ, είλαη επηζπκεηφ λα κεηξεζνχλ νη καθξνπξφζεζκεο απνδφζεηο ηνπο ζηελ πεξηνρή ηεο εγθαηάζηαζεο (A.Q. Malik, Salmi Jan Bin Haji Damit ). Ο βαζκφο απφδνζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ ζεσξεηηθά αλέξρεηαη ζην 24%, φκσο απηά πνπ θπθινθνξνχλ ζηελ αγνξά έρνπλ βαζκφ απφδνζεο γχξσ ζηα 14-18%, ν νπνίνο, ζπγθξηλφκελνο κε ηελ απφδνζε άιινπ ζπζηήκαηνο (ζπκβαηηθνχ, αηνιηθνχ, πδξνειεθηξηθνχ θιπ.), παξακέλεη αθφκε αξθεηά ρακειφο. Ζ ζρεηηθά ρακειή ηηκή ηνπ βαζκνχ απφδνζεο ησλ ειηαθψλ ζηνηρείσλ νθείιεηαη ζηνπο εμήο παξάγνληεο : Θεξκνθξαζία Σφζν νη αξθεηά πςειέο φζν θαη νη αξθεηά ρακειέο ζεξκνθξαζίεο ηείλνπλ λα κεηψζνπλ ζεκαληηθά ην βαζκφ απφδνζεο. Γεληθά, πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη νη Φ/Β ππνκνλάδσλ ιεηηνπξγνχλ ζπλήζσο ζε ζεξκνθξαζία πεξηβάιινληνο 25 C, ζε πεξίπησζε πνπ ζα ιεηηνπξγνχζαλ ζε ζεξκνθξαζίεο πάλσ απφ ηελ ελδεηθηηθή ηηκή ηφηε κπνξεί λα ραλφηαλ πεξηζζφηεξν απφ ην 14% ηεο δπλακηθήο ηεο παξαγσγηθήο ηνπο ελέξγεηαο. Υαξαθηεξηζηηθά, ε νλνκαζηηθή ιεηηνπξγηθή ζεξκνθξαζία ησλ θπηηάξσλ (nominal operating cell temperature-noct) κηαο κνλήο θξπζηαιιηθήο ππνκνλάδαο ππξηηίνπ ππεξβαίλεη ηνπο 40 C. Ζ νλνκαζηηθή ιεηηνπξγηθή ζεξκνθξαζία ησλ θπηηάξσλ θαζνξίδεηαη σο θαθή ζεξκνθξαζία επηθαλεηψλ επαθήο ειηαθψλ θπηηάξσλ ζην πξφηππν πεξηβάιινλ αλαθνξάο (standard reference environment-sre). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 154

155 Ζ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο επηδξά ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ ειηαθψλ θπηηάξσλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ζηα θξπζηαιιηθά ειηαθά θχηηαξα, φπνπ ζπκβαίλνπλ ηα εμήο : Αχμεζε ηεο ηαιάλησζεο ηεο θξπζηαιιηθήο δνκήο, κε απνηέιεζκα ην ήιεθηξνθσηφλην λα δηαζθνξπηζηεί, Μείσζε ηεο θφξηηζεο ηεο θηλεηηθφηεηαο ηνπ θνξέα, Μείσζε ζηελ έλσζε p-n ηεο ελζσκαησκέλεο ηάζεο θαη ηεο ηθαλφηεηαο ηεο έλσζεο λα δηαρσξίζεη ηα ειεθηξφληα απφ ηηο νπέο ζηα δεπγάξηα ησλ παξάγσγσλ θσηνλίσλ (E. Radziemska ). Αληίζηαζε Με ηθαλνπνηεηηθέο ηηκέο ηεο ελ ζεηξά αληίζηαζεο R s θαη ηεο παξάιιειεο αληίζηαζεο R sh ηείλνπλ λα κεηψζνπλ ηελ ηειηθή απφδνζε ηνπ ζπζηήκαηνο. Απώιεηεο αλάθιαζεο Οη απψιεηεο απφ αλάθιαζε παίδνπλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε ζπλνιηθή κεησκέλε απφδνζε ηνπ ειηαθνχ θπηηάξνπ θαζψο ν ζπληειεζηήο αλάθιαζεο ηνπ ππξηηίνπ θπκαίλεηαη πεξίπνπ ζην 0,35. Οη απψιεηεο απφ αλάθιαζε δίλνληαη παξαθάησ : πνπ R(ι) : ν ζπληειεζηήο αλάθιαζεο ηνπ ππξηηίνπ θ(ι) : πξνζπίπηνπζα ξνή θσηνλίσλ αλά κνλάδα κήθνπο θχκαηνο α : ζπληειεζηήο απνξξφθεζεο ηνπ ππξηηίνπ ι : κήθνο θχκαηνο x : απφζηαζε απφ ηελ πάλσ επηθάλεηα ηνπ θπηηάξνπ Μείσζε ηνπ ζπληειεζηή αλάθιαζεο θαη άξα αχμεζε ηνπ ξεχκαηνο βξαρπθπθιψζεσο θαη ηεο απφδνζεο κπνξεί λα επηηεπρζεί κε επίζηξσζε ηεο επηθάλεηαο κε αληηαλαθιαζηηθά πιηθά θαη επεμεξγαζία ηεο κε ρεκηθά κέζα (πεξηνξηζκφο ηνπ ζπληειεζηή αλάθιαζεο κέρξη θαη 3%). θίαζε από ηηο επαθέο Ζ αλάγθε ηεο θαηαζθεπήο ειεθηξνδίσλ ηφζν ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιηθνχ ηχπνπ n φζν θαη ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιηθνχ ηχπνπ p ζπλεπάγεηαη ηε δεκηνπξγία ελφο κεηαιιηθνχ πιέγκαηνο επαθψλ ζηελ επηθάλεηα ηνπ θπηηάξνπ πνπ εθηίζεηαη ζην ειηαθφ θσο. Καη απηφ επεηδή ε αληίζηαζε ζηελ επηθαλεηαθή θίλεζε ησλ θνξέσλ ζην πάλσ επηθαλεηαθφ ζηξψκα ηνπ θπηηάξνπ είλαη κεγάιε πξέπεη λα ππάξρνπλ πνιιά ζεκεία απαγσγήο ησλ θνξέσλ (ειεθηξηθέο επαθέο) κε ζθνπφ λα ειαρηζηνπνηεζνχλ ηα σκηθά θαηλφκελα. Απηφ έρεη ζαλ ζπλέπεηα έλα πνζνζηφ 5-15% ηεο πξνζπίπηνπζαο αθηηλνβνιίαο λα εθηξέπεηαη. Δπαλαζύλδεζε ηαλ έλα θσηφλην απνξξνθεζεί απφ έλα ειηαθφ θχηηαξν θαη εθφζνλ έρεη ελέξγεηα κεγαιχηεξε απφ ηελ ηηκή ηνπ ελεξγεηαθνχ ράζκαηνο κπνξεί λα παξαρζεί έλαο δεχγνο ειεθηξνλίσλ - νπψλ. Αλ ην ειεχζεξν ειεθηξφλην πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί απφ ηελ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 155

156 πξφζπησζε ηνπ θσηνλίνπ θηάζεη ζηελ πεξηνρή επαθήο κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζην θσηνξεχκα ηνπ ειηαθνχ θπηηάξνπ. Γηαθνξεηηθά, ππάξρεη ε πηζαλφηεηα επαλαζχλδεζεο (πξηλ θηάζεη ζηελ πεξηνρή επαθήο) κε κία απφ ηηο πνιππιεζείο νπέο πνπ ππάξρνπλ ζην πιηθφ ηχπνπ p απνδίδνληαο ηελ ελέξγεηα ηνπ ππφ κνξθή ζεξκφηεηαο. Ζ αηειήο εθκεηάιιεπζε ηεο ελέξγεηαο ησλ θσηνλίσλ Ζ αηειήο εθκεηάιιεπζε ηεο ελέξγεηαο ησλ θσηνλίσλ αλαθέξεηαη ηφζν ζε θσηφληα κεγαιχηεξεο φζν θαη κηθξφηεξεο ελέξγεηαο απφ ηελ ηηκή ηνπ ελεξγεηαθνχ ράζκαηνο ηνπ πιηθνχ (ζην νπνίν γίλεηαη ε απνξξφθεζε). Σα θσηφληα κηθξφηεξεο ελέξγεηαο δελ κπνξνχλ λα παξάγνπλ δεχγε ειεθηξνλίσλ - νπψλ έηζη παξάγεηαη κφλν ζεξκφηεηα ππφ κνξθή ηαιαληψζεσλ ησλ αηφκσλ. ηαλ απνξξνθεζεί έλα θσηφλην κεγαιχηεξεο ελέξγεηαο, κφλν έλα κέξνο απηήο ηεο ελέξγεηαο είλαη ρξήζηκν, ελψ ην ππφινηπν κεηαηξέπεηαη ζε ζεξκφηεηα. Τπάξρεη αθφκε ε πεξίπησζε ηα πξνζπίπηνληα θσηφληα λα κελ δηαπεξάζνπλ θαλ ην θχηηαξν εηδηθά ζηελ πεξίπησζε κηθξνχ πάρνπο ηνπ θπηηάξνπ. Ζιηαθή αθηηλνβνιία Ζ επηξξνή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο δηαθέξεη γηα ηηο δηάθνξεο παξακέηξνπο εμφδνπ. Ζ επίδξαζε κπνξεί λα εμεγεζεί θαιχηεξα ιακβάλνληαο ππ' φςηλ ηελ δηαθνξά ηνπ ξεχκαηνο θαη ηεο ειεθηξηθήο ηάζεο πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία. Παξαηεξείηαη, κηα γξακκηθή αχμεζε ζην ξεχκα πνπ νθείιεηαη ζηελ απμαλφκελε παξαγσγή ειεθηξνλίσλ (ιφγσ ηεο απμαλφκελεο ξνήο ησλ θσηνλίσλ) (E.E. van Dyk et al ) Σερλνινγίεο θσηνβνιηατθώλ πιαηζίσλ Οη βαζηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ησλ ππαξρνπζψλ ηερλνινγηψλ θ/β πιαηζίσλ αθνξνχλ ζην πιηθφ θαηαζθεπήο, ηελ ηθαλφηεηα κεηαηξνπήο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο ζε ειεθηξηθή θαη ην θφζηνο. Οη ζπρλφηεξα απαληψκελεο ηερλνινγίεο επεμεγνχληαη αθνινχζσο. Σν ππξίηην (Silicon, Si) είλαη έλαο εκηαγσγφο κε έκκεζν ελεξγεηαθφ δηάθελν 1,1eV. Αλ θαη νη δχν απηέο ηδηφηεηέο ηνπ, δειαδή έκκεζν θαη ζρεηηθά κηθξή ηηκή ελεξγεηαθνχ δηαθέλνπ, δελ είλαη ηδεψδεηο γηα ηελ θσηνβνιηατθή κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο, ην ππξίηην είλαη ν εκηαγσγφο πνπ θπξηάξρεζε απφ ηελ αξρή κέρξη θαη ζήκεξα, ζαλ πιηθφ θαηαζθεπήο θ/β ζηνηρείσλ. Οη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο ζπκβαίλεη απηφ έρνπλ λα θάλνπλ κε ην γεγνλφο, φηη ην ππξίηην είλαη ην θχξην ησλ δηαηάμεσλ ειεθηξνληθήο γηα πνιιέο δεθαεηίεο. Σν πιηθφ θπθινθνξεί ζηελ αγνξά κε ηθαλνπνηεηηθή ρεκηθή θαζαξφηεηα θαη ηειεηφηεηα θξπζηαιιηθήο δνκήο. Σα θ/β ζηνηρεία ππξηηίνπ έρνπλ ιεηηνπξγήζεη κε απφιπηα ηθαλνπνηεηηθή αμηνπηζηία ζε αθξαίεο θαηξηθέο ζπλζήθεο, ηφζν ζε επίγεηεο φζν θαη δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο. Σν ππξίηην (Si), εθηφο ηνπ νμπγφλνπ, είλαη ην πην άθζνλν ζηνηρείν ζηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη απαληάηαη ζπλήζσο κε ηελ κνξθή νμεηδίνπ ζην πεξηβάιινλ, ζπγθεθξηκέλα σο δηνμείδηo ηνπ ππξηηίνπ (SiO 2 ). Δπνκέλσο, γηα ηελ αμηνπνίεζή ηνπ απαηηείηαη επεμεξγαζία ψζηε λα απνθηήζεη πςειή θαζαξφηεηα. Σα θ/β ζηνηρεία ππξηηίνπ δηαθξίλνληαη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο κε βάζε ηελ δνκή ηνπ βαζηθνχ πιηθνχ ή ηνλ ηδηαίηεξν ηξφπν παξαζθεπήο. Οη δηαθνξεηηθνί ηχπν είλαη νη εμήο : Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 156

157 Φ/Β ζηνηρεία κνλνθξπζηαιιηθνύ ππξηηίνπ (Single-crystal Silicon) Σν κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην έρεη κία νκνηφκνξθε κνξηαθή δνκή. πγθξηλφκελν κε πιηθά πνπ δελ είλαη ζε κνξθή θξπζηάιινπ, ε πςειή ηνπ νκνηνκνξθία έρεη σο απνηέιεζκα ηνλ πςειφηεξν βαζκφ απφδνζεο. Ζ απφδνζε ησλ κνλνθξπζηαιιηθψλ ζηνηρείσλ θπκαίλεηαη απφ 20-24% θαη ζε κνξθή πιαηζίσλ ζην εκπφξην απφ 14-17%. Σν πάρνο ηνπ είλαη ζρεηηθά κηθξφ (300κm) θαη ην ρξψκα ηνπ ζθνχξν κπιε. Εικόνα Φ/β πιαίζην κνλνθξπζηαιιηθνύ ππξηηίνπ. Φ/Β ζηνηρεία πνιπθξπζηαιιηθνύ ππξηηίνπ (Multicrystaline Silicon mc-si) Σν πνιπθξπζηαιιηθφ ππξίηην απνηειείηαη απφ πεξηνρέο κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ, αιιά δελ έρεη ηελ νκνηφκνξθε θξπζηαιιηθή δνκή ηνπ κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα θαηαζθεπήο κεγάισλ επηθαλεηψλ, ζπλήζσο θφβνληαη ζε ζηνηρεία ηεηξαγσληθήο κνξθήο θαη απνηεινχληαη απφ ιεπηά ζηξψκαηα, πάρνπο 10-50κm. Σα πνιπθξπζηαιιηθά θσηνβνιηατθά ζηνηρεία έρνπλ ρακειφηεξν βαζκφ απφδνζεο απφ ηα ζηνηρεία πνπ απνηεινχληαη απφ κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην. Ο βαζκφο απφδνζεο γηα κία βαζκίδα εκπνξίνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 13 θαη 16%, ελψ ζε εξγαζηεξηαθή κνξθή απφ 17% έσο 20%. Ζ δηαδηθαζία παξαγσγήο πνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ είλαη θζελφηεξε απφ απηή ηνπ κνλνθξπζηαιιηθνχ. Δπηπιένλ, νη ηεηξαγσληθέο πιάθεο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ θνπή πιενλεθηνχλ ζην γεγνλφο, φηη κπνξνχλ εχθνια λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηελ θαηαζθεπή ηεηξαγσληθψλ θ/β ζηνηρείσλ ζε αληίζεζε κε ηνπο δίζθνπο πνπ είλαη θπθιηθνί. Απηφ έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηνλ κεγαιχηεξν δείθηε θάιπςεο ηνπ θ/β πιαηζίνπ. Σν ρξψκα ηνπο είλαη γαιάδην. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 157

158 Εικόνα Φ/β πιαίζην πνιπθξπζηαιιηθνύ ππξηηίνπ. Φ/Β ζηνηρεία ιεπηνύ θηικ (Silicon thin film) Ζ ηερλνινγία ιεπηνχ θηικ έρεη σο ζθνπφ ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, κέζσ ηεο κείσζεο ηνπ απαηηνχκελνπ πιηθνχ γηα ηελ παξαγσγή ησλ ζηνηρείσλ. Ζ ελαπφζεζε κπνξεί λα γίλεη θαηεπζείαλ ζε γπαιί, θεξακηθφ ή νπνηνδήπνηε άιιν θαηάιιειν ππφζηξσκα. Δθηφο απφ ην κεησκέλν θφζηνο πιενλεθηνχλ θαη ζηελ επθνιία κε ηελ νπνία κπνξεί λα γίλεη ζχλδεζή ηνπο ζε ζεηξά, θηηάρλνληαο, έηζη, νιφθιεξα πιαίζηα θαηά ηε δηαδηθαζία ελαπφζεζεο. Απφ ηελ άιιε, φκσο, ε δηαδηθαζία απηή είλαη απαηηεηηθή, θαζψο κεγάιεο πεξηνρέο πξέπεη λα παξαρζνχλ ρσξίο ειαηηψκαηα. Παξφιν πνπ ην c-sitfc έρεη πάρνο κεξηθψλ κφλν κm (5 κέρξη 50κm), έρεη απνδεηρζεί ζεσξεηηθά, αιιά θαη ζηελ πξάμε φηη εκθαλίδεη αμηφινγε απφδνζε. Σν θιεηδί ζηελ ηερλνινγία είλαη ν έμππλνο νπηηθφο ζρεδηαζκφο, κε απνηέιεζκα ην θσο κέζσ αλαθιάζεσλ λα δηαγξάθεη ηειηθά δηαδξνκή 30 θνξέο ή θαη πεξηζζφηεξν, κεγαιχηεξε απφ ην πάρνο ηνπ θηικ. Δθηφο απφ ην πιενλέθηεκα ηεο κεησκέλεο απαίηεζεο ζε ππξίηην, ην c-sitfc δελ έρεη ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο ζην πιηθφ ηνπ ππνζηξψκαηνο, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη ρακειήο πνηφηεηαο ππξίηην, γπαιί, θεξακηθά ή γξαθίηεο. Τπάξρεη εθηεηακέλε έξεπλα, φζνλ αθνξά ζην c-sitfc πνπ έρεη αλαδείμεη ηελ πςειή απφδνζε πνπ κπνξεί λα πεηχρεη (κέρξη 21% θάησ απφ ηδαληθέο ζπλζήθεο). Παξφιν πνπ έρεη εκθαλίζεη ζεκαληηθή αλάπηπμε ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, ιίγεο εηαηξίεο ην έρνπλ πεξάζεη ζηε γξακκή παξαγσγήο σο εκπνξηθφ πξντφλ. Φ/Β ζηνηρεία άκνξθνπ ππξηηίνπ (Amorphous Silicon a-si) Σν άκνξθν ππξίηην ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ παξαγσγή θ/β ζηνηρείσλ, ζχκθσλα κε ηελ ηερλνινγία ιεπηνχ θηικ. Χο πιηθφ εκθαλίδεη κεγάιε αηαμία ζηε δνκή ηνπ, παξά ηαχηα βξίζθεη εθαξκνγή ζηε θ/β ηερλνινγία κε ηε κνξθή θξάκαηνο κε πδξνγφλν. Ζ πξνζζήθε πδξνγφλνπ βειηηψλεη ηηο ειεθηξηθέο ηδηφηεηέο ηνπ θαη πεξηέρεηαη ζε 10-40% αηνκηθή αλαινγία. Γηαθέξεη νπζηαζηηθά απφ ην κνλνθξπζηαιιηθφ ππξίηην, θαζψο εκθαλίδεη ελεξγεηαθφ δηάθελν κε κεηαβιεηή ηηκή πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 1,12eV θαη 1,7eV πεξίπνπ. Σν θχξην πιενλέθηεκα ηνπ είλαη, φηη έρεη πςειφ επίπεδν απνξξφθεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη κάιηζηα πεξίπνπ 40 θνξέο πςειφηεξε απφ απηή ηνπ κνλνθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Χο πξνο απηή ηελ ηδηφηεηά ηνπ ην a-si ζπκπεξηθέξεηαη, ζρεδφλ, ζαλ εκηαγσγφο άκεζνπ ελεξγεηαθνχ δηαθέλνπ, γη' απηφ κηα ιεπηή επίζηξσζε είλαη αξθεηή γηα ηελ θαηαζθεπή θ/β ζηνηρείσλ. Δπηπιένλ, ην άκνξθν ππξίηην κπνξεί λα Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 158

159 ελαπνηεζεί ζε πνηθίια, ρακεινχ θφζηνπο ππνζηξψκαηα, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ράιπβα, ηνπ γπαιηνχ θαη ηνπ πιαζηηθνχ. Ζ θαηαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία απαηηεί ρακειφηεξεο ζεξκνθξαζίεο θαη επνκέλσο ιηγφηεξε θαηαλάισζε ελέξγεηαο. Έηζη, ην ζπλνιηθφ θφζηνο ηνπ πιηθνχ θαη ηνπ θφζηνπο θαηαζθεπήο είλαη ρακειφηεξν αλά κνλάδα επηθάλεηαο, ζπγθξηλφκελν κε ηα ζηνηρεία θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Γχν είλαη ηα θπξηφηεξα κεηνλεθηήκαηά ηνπ. Ο ρακειφο βαζκφο απφδνζεο πνπ θπκαίλεηαη κεηαμχ 6-9 % γηα ζηνηρεία ηνπ εκπνξίνπ θαη θηάλεη ην 13% γηα ζηνηρεία πνπ έρνπλ θηηαρηεί ζην εξγαζηήξην θαη ε βαζκηαία κείσζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο. Μέζα ζε κεξηθνχο κήλεο κπνξεί ε απφδνζε λα κεησζεί απφ 10% έσο θαη 15 %. Εικόνα Φ/β πιαίζην άκνξθνπ ππξηηίνπ. Αξζεληθνύρν Γάιιην (GaAs) Σν αξζεληθνχρν γάιιην είλαη έλαο εκηαγσγφο κε ελεξγεηαθφ δηάθελν 1,43eV, ηηκή ε νπνία είλαη ζηε βέιηηζηε πεξηνρή γηα ηε θσηνβνιηατθή κεηαηξνπή ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο κε ζεσξεηηθή απφδνζε πεξίπνπ 25-30%, ελψ ε απφδνζε ελφο βηνκεραληθνχ πιαηζίνπ είλαη 22%. Έλα, αθφκε, πιενλέθηεκα απνηειεί ην γεγνλφο φηη ην ελεξγεηαθφ δηάθελν είλαη άκεζν. Δπνκέλσο, ην GaAs ζπλδπάδεη θαηαξρήλ ηδαληθά ηηο πξνυπνζέζεηο γηα λα ρξεζηκνπνηεζεί σο πιηθφ θαηαζθεπήο ειηαθψλ θ/β ζηνηρείσλ. Σν κεηνλέθηεκά ηνπ είλαη ην πςειφ θφζηνο παξαγσγήο, πεξίπνπ πεληαπιάζην απφ απηφ ηνπ θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ. Έρεη εθαξκνγή θπξίσο ζε ειηαθά ζηνηρεία ζπγθεληξσκέλεο αθηηλνβνιίαο, φπνπ ην πςειφ θφζηνο ηνπ αληηζηαζκίδεηαη απφ ηελ πςειή παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αλά κνλάδα επηθάλεηαο. Δπίζεο, ην GaΑs ζπλαληάηαη ζπρλά ζε δηαζηεκηθέο εθαξκνγέο, ιφγσ ηεο πςειήο ζεξκηθήο αδξάλεηάο ηνπ θαη ηνπ πςεινχ βαζκνχ απφδνζεο. πγθεθξηκέλα, ε απφδνζε ησλ ζηνηρείσλ GaAs πέθηεη ζην κηζφ, ζε ζχγθξηζε κε ηελ απφδνζή ηνπο ζε ζπλεζηζκέλε ζεξκνθξαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, φηαλ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 159

160 ζεξκαλζνχλ ζηνπο 200 C. Ζ αληίζηνηρε κείσζε ζηα ζηνηρεία ππξηηίνπ παξαηεξείηαη ήδε ζηνπο 120 C. Γηζειεληνύρνο Ηλδηνύρνο Υαιθόο (CuInSe 2 ή CIS) Ο Γηζειελντλδηνχρνο Υαιθφο είλαη έλα εκηαγψγηκν πιηθφ, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη ηχπνπ-n ή ηχπνπ-p θαη έρεη κηα άκεζε νπηηθή απνξξφθεζε κε ηνλ πςειφηεξν ζπληειεζηή απνξξφθεζεο πνπ έρεη κεηξεζεί κέρξη ζήκεξα. Σα ειεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ CIS εμαξηψληαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηνλ ιφγν ραιθνχ/ηλδίνπ, ελψ ν θαιφο έιεγρνο ηεο ζηνηρεηνκεηξίαο ηνπ ζεσξείηαη νπζηψδεο γηα απνδνηηθέο δηαηάμεηο. Δίλαη δπλαηφλ λα θαηαζθεπαζζνχλ νκνεπαθέο ηχπνπ p-n ησλ CIS, αιιά απηέο δελ ζα είλαη νχηε ζηαζεξέο νχηε απνδνηηθέο θαη νη θαιχηεξεο δηαηάμεηο κέρξη ζήκεξα είλαη εηεξνελψζεηο κε ζεηνχρν θάδκην (CdS). Σν CdS κπνξεί λα αλαπηπρζεί κφλν σο πιηθφ ηχπνπ-n γη' απηφ θαη ην CIS πξέπεη λα είλαη ηχπνπ-p. Σν CIS έρεη ελεξγεηαθφ δηάθελν 1eV θαη παξάγεηαη σο θηνλνεηδήο πνιπθξπζηαιιηθή κεκβξάλε, ελψ ην CdS έρεη ελεξγεηαθφ δηάθελν 2,4eV θαη, έηζη, απηφ ζα απνξξνθά έληνλα φιε ηελ πξνζπίπηνπζα αθηηλνβνιία απφ ην πξάζηλν κέρξη ην κπιε άθξν θάζκαηνο. Οη βέιηηζηεο δηαηάμεηο ρξεζηκνπνηνχλ έλα πνιχ ιεπηφ ζηξψκα (0,03κπη) ηνπ CdS κε ζηξψκα παξαζχξνπ ελφο πιηθνχ κε κεγάιν ελεξγεηαθφ δηάθελν θαη πςειή αγσγηκφηεηα. Σν νμείδην ηνπ ςεπδαξγχξνπ έρεη βξεζεί, φηη είλαη έλα θαηάιιειν πιηθφ γηα ην ζηξψκα ηνπ παξαζχξνπ. Μηα ζεκαληηθή πξνζπάζεηα έρεη αθηεξσζεί ζηελ άλνδν ηεο ηερλνινγίαο CIS, θπξίσο απφ ηε SIEMENS. Έρνπλ θηηαρηεί ζηνηρεία CIS ηνπ εκπνξίνπ, ε απφδνζε ησλ νπνίσλ πιεζηάδεη ην 10%. Πιενλεθηνχλ ζε ζρέζε κε ηα ζηνηρεία άκνξθνπ ππξηηίνπ, θαζψο δελ εκθαλίδνπλ βαζκηαία πηψζε ηεο απφδνζεο γηα κηα πεξίνδν κεξηθψλ εηψλ. Δπίζεο, φπσο, έρεη αλαθεξζεί θαη παξαπάλσ πξνζθέξνπλ κεγάιε νηθνλνκία ζε εκηαγψγηκα πιηθά. Απφ ηελ άιιε, φκσο, ην CIS είλαη έλα πνιχπινθν πιηθφ πνπ δπζθνιεχεη ηελ θαηαζθεπή ηνπ. Σέινο, πνιχ ζεκαληηθή είλαη ε αζθάιεηα ηνπ πξνζσπηθνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θαηαζθεπήο ηνπ, αθνχ ε παξαγσγή ηνπ πεξηιακβάλεη ην ζειεληνχρν πδξνγφλν, έλα εμαηξεηηθά ηνμηθφ αέξην. Σειινπξηνύρν Κάδκην (CdTe) Σν ηειινπξηνχρν θάδκην είλαη έλα εκηαγψγηκν πιηθφ πνπ απνηειείηαη απφ θάδκην θαη ηειινχξην, ην νπνίν έρεη πςειφ επίπεδν απνξξφθεζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ην ελεξγεηαθφ ηνπ δηάθελν είλαη πνιχ θνληά ζην ηδαληθφ. Αξθεί έλαο φγθνο πάρνπο ελφο κηθξνκέηξνπ γηα λα απνξξνθεζεί ην 90% ηνπ ειηαθνχ θάζκαηνο. Τπάξρνπλ κεξηθέο ρακεινχ θφζηνπο ηερληθέο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ απφζεζε ηνπ CdTe θαη φιεο απηέο, κπνξνχλ, αθνχ ππνζηνχλ κηα επεμεξγαζία κεηά ηελ απφζεζε, λα παξάγνπλ πιηθφ πςειήο πνηφηεηαο θαη απνδνηηθά ειηαθά ζηνηρεία. Ζ δηαδηθαζία πιεγκαηηθήο εθηχπσζεο ησλ ζηνηρείσλ CdTe πξνζθέξεη κηα ηερλνινγία κε ρακειφ θφζηνο παξαγσγήο, αιιά απφ ηελ άιιε θαη κηα εληειψο ρακεινχ ξπζκνχ παξαγσγή. Σν βήκα πνπ πεξηνξίδεη ην ξπζκφ παξαγσγήο είλαη ε ζεξκνθξαζηαθή επεμεξγαζία ηεο κειάλεο εθηχπσζεο κεηά ηελ απφζεζε, ε νπνία απαηηεί ζρεηηθά πςειέο ζεξκνθξαζίεο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 160

161 (γχξσ ζηνπο 500 C) γηα πεξηφδνπο κηαο ψξαο ή θαη πεξηζζφηεξν. Με απηή ηελ ηερλνινγία έρνπλ παξαρζεί βαζηθέο κνλάδεο κε απφδνζε 6% θαη έρνπλ ειεγρζεί ζε εμσηεξηθέο ζπλζήθεο. Ζ εκπνξηθή ηνπο, φκσο, δηαζεζηκφηεηα είλαη πεξηνξηζκέλε. Πξνο ην παξφλ ε ηερλνινγία ηνπ θξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ ζε δηάθνξεο κνξθέο (κνλνθξπζηαιιηθφ, πνιπθξπζηαιιηθφ) θαηαιακβάλεη ην κεξίδην αγνξάο γχξσ ζην 90%. Οη ηερλνινγίεο ιεπηνχ ζηξψκαηνο, φκσο, είλαη νη πιένλ αλαπηπζζφκελεο θαη αλακέλεηαη λα δηαδξακαηίζνπλ θαζνξηζηηθφ ξφιν ζην εγγχο κέιινλ. Πηγή: Photon International τήμα Μεξίδην αγνξάο ησλ ειηαθώλ ζηνηρείσλ Πξνζαλαηνιηζκόο θσηνβνιηατθώλ πιαηζίσλ Γηα λα επηηεπρζεί ε κέγηζηε δπλαηή παξαγφκελε ελέξγεηα απφ ηα θσηνβνιηατθά πιαίζηα, ζα πξέπεη λα επηηπγράλεηαη βέιηηζηε εθκεηάιιεπζε ηεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Δθφζνλ ε πνξεία ηνπ ήιηνπ αιιάδεη ηφζν κε ηελ ψξα ηεο εκέξαο φζν θαη κε ηελ εκέξα ηνπ έηνπο, ζπκπεξαίλνπκε πσο γηα λα παξάγεη έλαπιαίζην ηε κέγηζηε πνζφηεηα ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα πεξηζηξέθεηαη ψζηε λα κπνξεί λα αθνινπζεί ηελ ηξνρηά ηνπ ήιηνπ θαη λα είλαη ζπλερψο θάζεην ζηελ θαηεχζπλζε ηεο αθηηλνβνιίαο. Πξαθηηθά, ε κεραληθή πνιππινθφηεηα θαη ην θφζηνο ελφο κεραληζκνχ πνπ ζα επέηξεπε ηελ θίλεζε ησλ πιαηζίσλ ζχκθσλα κε ηνλ παξαπάλσ ηξφπν, θαζηζηά εμαηξεηηθά δχζθνιε θαη δαπαλεξή ηελ εθαξκνγή ηνπ ζε θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα. Έηζη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ επηιέγεηαη ζηαζεξφο πξνζαλαηνιηζκφο ησλ πιαηζίσλ, ψζηε λα επηηπγράλεηαη κέζε εηήζηα γσλία πξφζπησζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο φζν ην δπλαηφλ πην θνληά ζηηο κεδέλ κνίξεο. Ζ επίηεπμε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 161

162 απηνχ ηνπ ζηφρνπ έγθεηηαη ζηε ζσζηή επηινγή ηεο θιίζεο θαη ηεο αδηκνχζηαο γσλίαο ηνπ πιαηζίνπ. (ρ ). τήμα Γξαθηθή απεηθόληζε ηεο θιίζεο θαη ηεο αδηκνύζηαο γσλίαο ελόο θσηνβνιηατθνύ πιαηζίνπ πνπ βξίζθεηαη ζην Βόξεην εκηζθαίξην. Γηα ην Βφξεην εκηζθαίξην ε βέιηηζηε θιίζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ γηα ηε κέγηζηε παξαγσγή θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο είλαη ίζε κε ηε γεσγξαθηθφ πιάηνο ηνπ ηφπνπ θαη ε αδηκνχζηα γσλία είλαη πεξίπνπ κεδέλ κνίξεο (θαηεχζπλζε πξνο λφην). Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ζηελ Διιάδα ε κεγηζηνπνίεζε ηεο ζπλνιηθήο εηήζηαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο πνπ πξνζπίπηεη ζε επηθάλεηα ζηαζεξήο θιίζεο, επηηπγράλεηαη γηα Νφηην πξνζαλαηνιηζκφ θαη θιίζε πεξί ησλ 30 ν. ηελ πεξίπησζε πνπ νη βέιηηζηεο ηηκέο θιίζεο θαη πξνζαλαηνιηζκνχ είλαη αλέθηθηεο (ιφγσ πεξηνξηζκψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ δεδνκέλεο δηαζέζηκεο επηθάλεηεο) ζα πξέπεη λα γίλεη εθηίκεζε ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηελ επηθάλεηα ζηελ νπνία πξφθεηηαη λα εγθαηαζηαζεί ε θσηνβνιηατθή ζπζηνηρία. Γηα λα βειηησζεί ε απφδνζε ζπγθέληξσζεο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ρξεζηκνπνηνχληαη ζπζηνηρίεο κε θηλεηά πιαίζηα, ηα νπνία παξαθνινπζνχλ ηελ θίλεζε ηνπ ήιηνπ. Γηα ηελ κεγηζηνπνίεζε ηεο πξνζιακβαλφκελεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο απαηηείηαη ε θίλεζε ησλ ζπζηνηρηψλ, ηφζν ζηνλ νξηδφληην άμνλα (άμνλαο αλχςσζεο) φζν θαη ζηνλ πνιηθφ (αδηκνχζηνο άμνλαο). Ζ ζηξεθφκελε ζπζηνηρία κπνξεί λα πξνζθέξεη έσο θαη 35% πεξηζζφηεξε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Σν κεηνλέθηεκα είλαη ην θφζηνο θαη ε αλάγθε ζπληήξεζεο. ηα ζρήκαηα θαη παξαηίζεληαη ελδεηθηηθά ε επίδξαζε ηεο ηηκήο ηεο θιίζεο θαη ηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγηθή ηθαλφηεηα ελφο θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζε απφιπηεο ηηκέο θαη ζε επί ηηο εθαηφ πνζνζηά αληίζηνηρα. Τπνζέηνπκε φηη δελ ππάξρνπλ ζθηάζεηο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 162

163 τήμα Δπίδξαζε ηεο ηηκήο ηεο θιίζεο θαη ηνπ πξνζαλαηνιηζκνύ ζηε δηαζέζηκε ειηαθή αθηηλνβνιία ζην επίπεδν ησλ θ/β πιαηζίσλ ελόο θ/β ζπζηήκαηνο ζηελ πεξηνρή ηεο Αηηηθή. τήμα Δπίδξαζε ηεο ηηκήο ηεο θιίζεο θαη ηνπ πξνζαλαηνιηζκνύ ζηελ ειεθηξνπαξαγσγηθή ηθαλόηεηα ελόο θ/β ζπζηήκαηνο θίαζε θσηνβνιηατθώλ πιαηζίσλ Ηδαληθά ζα πξέπεη ε εγθαηάζηαζε ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ λα πξαγκαηνπνηείηαη ζε κέξε ζηα νπνία δελ παξαηεξνχληαη θαηλφκελα ζθίαζεο, αθνχ ε ζθίαζε έρεη ζαλ απνηέιεζκα κείσζε ηεο ηζρχνο πνπ παξάγεηαη απφ ηε θσηνβνιηατθή γελλήηξηα. Απφ κία άιιε νπηηθή γσλία, κφληκεο θαη επαλαιακβαλφκελεο ζθηάζεηο ζε ψξεο πςειήο αθηηλνβνιίαο δχλαηαη λα θαηαπνλήζνπλ ην ζθηαδφκελν θσηνβνιηατθφ πιαίζην, πξνθαιψληαο ηελ πξφσξε γήξαλζε απηνχ. Σα θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα πνπ ζπλδένληαη ζην δίθηπν φκσο ζπλαληψληαη θπξίσο ζε αζηηθέο πεξηνρέο θαη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 163

164 εγθαζίζηαληαη ζε ζηέγεο, φπνπ ε ζθίαζε είλαη αλαπφθεπθηε. Ζ ζθίαζε κπνξεί λα νθείιεηαη ζε δηάθνξνπο παξάγνληεο νη νπνίνη αλαιχνληαη ζηε ζπλέρεηα. πγθεθξηκέλα ε ζθίαζε κπνξεί λα είλαη πξνζσξηλή, λα νθείιεηαη ζηελ ηνπνζεζία, ζην θηίξην ή θαη ζην ίδην ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα. Απφ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε Γεξκαλία δηαπηζηψζεθε φηη κεγάιν κέξνο ησλ θσηνβνιηατθψλ ζπζηεκάησλ πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζε θηίξηα αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ζθίαζεο πνπ νθείινληαη ζηελ ηνπνζεζία θαη απηφ είρε ζαλ απνηέιεζκα κείσζε ηεο εηήζηαο απφδνζεο ηνπ ζπζηήκαηνο θαηά 5-10%. Πξνζσξηλή ζθίαζε Σππηθά παξαδείγκαηα πξνζσξηλήο ζθίαζεο απνηεινχλ ην ρηφλη, ηα θχιια, ρψκα θηι. Ζ επίδξαζε απηψλ ησλ παξαγφλησλ κπνξεί λα κεησζεί αλ δηαηίζεηαη θάπνην ζχζηεκα θαζαξηζκνχ ησλ πιαηζίσλ. Απηφ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί θαη κε ην λεξφ ηεο βξνρήο αξθεί ηα πιαίζηα λα βξίζθνληαη ζε θιίζε πάλσ απφ 12 κνίξεο. ζν κεγαιχηεξε είλαη ε θιίζε ησλ πιαηζίσλ ηφζν κεγαιχηεξε ε ηαρχηεηα ξνήο ηνπ λεξνχ θαη έηζη δηεπθνιχλεηαη ε απνκάθξπλζε ησλ παξαπάλσ αληηθεηκέλσλ. θίαζε πνπ νθείιεηαη ζηελ ηνπνζεζία απηήλ ηελ θαηεγνξία πεξηιακβάλεηαη ε ζθίαζε απφ παξαθείκελα θηίξηα, δέληξα, καθξηά ςειά θηίξηα, θνιψλεο θηι. Γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο καθξνρξφληαο απξφζθνπηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζα πξέπεη λα εμεηάδεηαη ην ελδερφκελν εκθάληζεο κειινληηθψλ ζθηαζκψλ ιφγσ αλνηθνδφκεζεο θηηξίσλ ή αλάπηπμεο δέληξσλ. Θα πξέπεη αθφκε λα δνζεί πξνζνρή ζε θαιψδηα πνπ πεξηβάινπλ ην θηίξην ηα νπνία πξνθαινχλ κία κηθξή αιιά ζεκαληηθήο επίδξαζεο ζθηά. Εικόνα θίαζε θηηξίσλ από παξαθείκελα δέληξα. θίαζε πνπ νθείιεηαη ζην ίδην ην θηίξην Καηά ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο ζα πξέπεη λα δνζεί επίζεο έκθαζε ζε θεξαίεο, θακηλάδεο, θαιψδηα θσηηζκνχ, δνξπθνξηθά «πηάηα», πξνεμνρέο θηηξίνπ θαη ζηέγεο θηι. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 164

165 Εικόνα θίαζε θηηξίνπ εμαηηίαο ησλ γεηζσκάησλ. θίαζε πνπ νθείιεηαη ζην ίδην ην ζύζηεκα Ζ θαθή ηνπνζέηεζε ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ κπνξεί λα έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηε ζθίαζε ηνπ ελφο απφ ην άιιν (Δηθφλα ). Σν θαηλφκελν απηφ κπνξεί λα απνθεπρζεί κε ηελ ζσζηή επηινγή ηεο θιίζεο ησλ πιαηζίσλ θαη ηεο απφζηαζεο κεηαμχ ηνπο. Εικόνα Αιιεινζθίαζε θ/β πιαηζίσλ. Σέινο, ζαλ γεληθφο θαλφλαο νξζήο ηνπνζέηεζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ είλαη ν νξίδνληαο πξνο Νφην λα είλαη ειεχζεξνο θαη ρσξίο εκπφδηα. ζν γηα ηνλ έιεγρν πηζαλψλ ζθηαζκψλ θαζ φιν ην έηνο θαιφ είλαη λα ρξεζηκνπνηεζεί έλα δηάγξακκα ηξνρηάο ηνπ ήιηνπ (ρ ). Ο νξηδφληηνο άμνλαο αληηζηνηρεί ζηελ αδηκνχζηα γσλία ηνπ ήιηνπ, ελψ ν θαηαθφξπθνο ζηελ γσλία ηνπ χςνπο ηνπ ήιηνπ. Σν δηάγξακκα απηφ πξνθχπηεη γηα ζπγθεθξηκέλν γεσγξαθηθφ πιάηνο. ην δηάγξακκα έρνπλ ζρεδηαζηεί ελδεηθηηθά ε 21 ε Γεθεκβξίνπ, ε 21 ε Μαξηίνπ θαη ε 21 ε Ηνπλίνπ, ελψ επίζεο ζεκεηψλνληαη επί ησλ ηξνρηψλ θαη νη ζέζεηο ηνπ ήιηνπ γηα θάζε ψξα ηεο εκέξαο (ζε Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 165

166 ηνπηθή ειηαθή ψξα). Με βάζε ην δηάγξακκα ζα πξέπεη λα ζπγθξηζνχλ ηα πεξηγξάκκαηα ησλ εκπνδίσλ (ζε γσληαθέο ζπληεηαγκέλεο ζην ίδην ζχζηεκα αμφλσλ) φπσο θαίλνληαη απφ ην δπζκελέζηεξν ζεκείν ηεο θσηνβνιηατθήο ζπζηνηρίαο. Με ηνλ ηξφπν απηφ κπνξνχκε λα ειέγμνπκε αλ ηα εκπφδηα ζθηάδνπλ ηε θσηνβνιηατθή ζπζηνηρία, δειαδή αλ ε γσλία χςνπο ησλ εκπνδίσλ είλαη κεγαιχηεξε απφ ηε γσλία χςνπο ηνπ ήιηνπ γηα ηελ αληίζηνηρε αδηκνχζηα γσλία. τήμα Γηάγξακκα ηξνρηάο ηνπ ήιηνπ ζε Βόξεην γεσγξαθηθό πιάηνο 38 ν. 5.4 Βαζηθή ιεηηνπξγία ελόο Φ/Β ζπζηήκαηνο Σα Φ/Β ζπζηήκαηα είλαη φπσο νπνηαδήπνηε άιια ζπζηήκαηα πνπ ιεηηνπξγνχλ κε ειεθηξηθή ελέξγεηα, κφλν πνπ ν εμνπιηζκφο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη δηαθνξεηηθφο απφ απηφλ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηα ζπκβαηηθά ειεθηξνκεραληθά παξαγσγηθά ζπζηήκαηα. Δληνχηνηο, νη αξρέο ιεηηνπξγίαο θαη δηαζχλδεζεο κε άιια ειεθηξηθά ζπζηήκαηα παξακέλνπλ ην ίδην πξάγκα, θαη θαζνδεγνχληαη απφ έλα θαζηεξσκέλν ζψκα ησλ ειεθηξηθψλ θσδηθψλ θαη πξνηχπσλ. Αλ θαη κηα Φ/Β δηάηαμε παξάγεη ηελ ηζρχ φηαλ εθηίζεηαη ζην θσο ηνπ ήιηνπ, δηάθνξα άιια ζηνηρεία απαηηνχληαη γηα λα δηεπζχλνπλ θαηάιιεια, λα ειέγμνπλ, λα κεηαηξέςνπλ, λα δηαλείκνπλ, θαη λα θαηαρσξήζνπλ ηελ ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηε δηάηαμε. Αλάινγα κε ηε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηηο ιεηηνπξγηθέο απαηηήζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο, ηα ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία πνπ απαηηνχληαη, θαη κπνξνχλ λα πεξηιάβνπλ ηα ζεκαληηθά ζπζηαηηθά φπσο έλαλ κεηαηξνπέα ηζρχνο ζπλερνχο-ελαιιαζζφκελνπ ξεχκαηνο, κηα ηξάπεδα κπαηαξίαο, έλαλ ειεγθηή ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ηεο κπαηαξίαο, βνεζεηηθέο πεγέο ελέξγεηαο θαη κεξηθέο θνξέο ην πξνζδηνξηζκέλν ειεθηξηθφ. Δπηπιένλ, κηα ηαμηλφκεζε ηεο ηζνξξνπίαο ηνπ πιηθνχ ηνπ ζπζηήκαηνο (Balance Of System BOS), ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο θαισδίσζεο, πηζαλήο ππεξθφξησζεο, πξνζηαζία θχκαηνο θαη απνζχλδεζε ζπζθεπψλ, θαη άιιν εμνπιηζκφ επεμεξγαζίαο ηζρχνο. Σν ζρήκα εκθαλίδεη έλα βαζηθφ δηάγξακκα ελφο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 166

167 θσηνβνιηατθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηεο ζρέζεο ησλ κεκνλσκέλσλ ζπζηαηηθψλ (U.S. Department of Energy). τήμα ύλζεζε θσηνβνιηατθνύ ζπζηήκαηνο. 5.5 Ζ επίδξαζε ησλ θσηνβνιηατθώλ ζηνηρείσλ ζην πεξηβάιινλ Σα θσηνβνιηατθά κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ην πεξηβάιινλ ζε ηξεηο θάζεηο : θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηαδηθαζίαο θαηαζθεπήο ηνπο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη σο απνηέιεζκα ηεο αλάξκνζηεο δηάζεζεο ησλ ζπαζκέλσλ ή μεπεξαζκέλσλ ππνκνλάδσλ. Ζ επεμεξγαζία θαηαζθεπήο ησ πεξηζζφηεξσλ Φ/Β ππνκνλάδσλ απαηηεί ηε ρξήζε κεξηθψλ ηνμηθψλ πιηθψλ, θαη ηα θαηάιιεια Φ/Β ζπζηήκαηα θαη νη δηαδηθαζίεο πξέπεη λα θαζηεξψλνληαη γηα λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηνλ θίλδπλν γηα ηνπο ππαιιήινπο. ηελ επεμεξγαζία a-si/a-sige δηαδνρηθψλ ππνκνλάδσλ, ηα ΒΡ Solar ρξεζηκνπνηνχλ ηνμηθά αέξηα. Σν αέξην πιηθφ πξφζκημεο γηα ηα ζεηηθά-ζηξψκαηα είλαη ιηγφηεξν ηνμηθφ. Δάλ ππάξμεη δηαξξνή ζηηο γξακκέο αεξίνπ, ηφηε ζα αλαθιερζεί, θαη ην αέξην πιηθφ πξφζκημεο ζα νμεηδσζεί. ια ηα αέξηα εμάηκηζεο πεξλνχλ κέζσ ελφο θηβσηίνπ θαη ε ζθφλε ζπιιέγεηαη ζε έλα ρψξν δηάζεζεο. Ζ ζθφλε απνηειείηαη θπξίσο απφ ην δηνμείδην ππξηηίσλ πνπ ιηψλεηαη κε ηα κηθξά πνζά νμεηδίσλ ηνπ γεξκαλίνπ, ηνπ βνξίνπ θαη ηνπ θσζθφξνπ. Ζ δηαδηθαζία πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηελ ΒΡ Solar γηα ηελ θαηαζθεπή ησλ ππνκνλάδσλ a-si δελ ρξεζηκνπνηεί νπνηνδήπνηε δηαιχηε, νμέα ή άιιεο πγξέο ρεκηθέο νπζίεο (εθηφο απφ ηα απνξξππαληηθά ζην λεξφ γηα ηνλ θαζαξηζκφ ησλ ππνζηξσκάησλ). Γεδνκέλνπ φηη φιεο ππνκνλάδεο δηακνξθψλνληαη θαη αιιεινζπλδένληαη, εθηεινχληαη ρξεζηκνπνηψληαο ηα ιέηδεξ, δελ ππάξρνπλ επηβιαβέο πξντφληα απνβιήησλ ή εθξνέο πνπ παξάγνληαη ζηελ θαηαζθεπαζηηθή δηαδηθαζία. Δπηπιένλ, δεδνκέλνπ φηη νη Φ/Β ππνκνλάδεο a-si δελ πεξηέρνπλ νπνηαδήπνηε ηνμηθά πιηθά, δελ ππάξρεη θαλέλαο πεξηβαιινληηθφο θίλδπλνο πνπ ζπλδέεηαη κε ηε ζξαχζε ππνκνλάδσλ, θσηηέο ή ηε καθξνπξφζεζκε δηάζεζε ζε επηρσκαηψζεηο ζθνππηδηψλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 167

168 ΚΕΥΑΛΑΙΟ 6 o : ΣΕΦΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΣΗ ΥΨΣΟΒΟΛΣΑΪΚΟΤ ΣΑΘΜΟΤ ΙΦΤΟ 400KW Ε ΑΓΡΟΣΕΜΑΦΙΟ ΣΟ Δ.Δ. KΑΑΝΔΡΙΝΟΤ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΦΑΛΚΙΔΙΚΗ 6.1 Δηζαγσγή Ζ πξσηνγελήο κνξθή ελέξγεηαο πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί ζην ζπγθεθξηκέλν έξγν είλαη ε ειηαθή. Γηα ηελ κεηαηξνπή ηεο ζε ειεθηξηθή, ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ νη αθφινπζεο ηερλνινγίεο : 1. Φσηνβνιηατθά πιαίζηα πνιπθξπζηαιιηθνχ ππξηηίνπ 2. Αληηζηξνθείο ζπλερνχο ξεχκαηνο ζε ελαιιαζζφκελν Σν έξγν αθνξά ηελ πινπνίεζε θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ ηζρχνο 400KW επί γεπέδνπ. Ο θσηνβνιηατθφο ζηαζκφο ζα εγθαηαζηαζεί ζε θαηάιιειν ηδηφθηεην αθίλεην φπσο πξνβιέπεηαη ζηε ΚΤΑ ηεο 4/6/2009, ε νπνία αθνξά ην Δηδηθφ Πξφγξακκα Αλάπηπμεο Φσηνβνιηατθψλ πζηεκάησλ ζηελ Διιάδα. Ζ εγθαηάζηαζε ζα γίλεη κε θαηάιιειν πξνζαλαηνιηζκφ ζηα θ/β πιαίζηα έηζη ψζηε λα αμηνπνηείηαη θαηά ηνλ απνδνηηθφηεξν ηξφπν ε πξνζπίπηνπζα ειηαθή αθηηλνβνιία. Χο ειηαθφ δπλακηθφ νξίδεηαη ε πνζφηεηα ελέξγεηαο αλά κνλάδα ρξφλνπ πνπ κπνξεί λα δεζκεπηεί αλά κνλάδα επηθάλεηαο πνπ αθηηλνβνιείηαη απφ ηνλ ήιην. Ο πξνζδηνξηζκφο ηνπ ειηαθνχ δπλακηθνχ κηαο ζέζεο γίλεηαη ζε εηήζηα βάζε κε βάζε ηελ θαηαλνκή ηεο εληάζεσο ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Ο πξνηεηλφκελνο θσηνβνιηατθφο ζηαζκφο ζα είλαη αλεμάξηεηε κνλάδα ειεθηξνπαξαγσγήο θαη ζα δηαζπλδέεηαη κε ηελ ΓΔΖ κέζσ ηνπ δίθηπν απηήο. Σν πθηζηάκελν δίθηπν κέζεο θαη ρακειήο ηάζεο ηεο ΓΔΖ, δχλαηαη λα απνξξνθήζεη ην ζχλνιν ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο ρσξίο θακία απαίηεζε πεξαηηέξσ ελίζρπζεο ησλ θαισδίσλ ηνπ. Ζ ηερλνινγία πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζεί είλαη ζχγρξνλε, εγθεθξηκέλε κε ηα θαηάιιεια θαη απαηηνχκελα πηζηνπνηεηηθά ιεηηνπξγίαο. Γηα ηελ αλάπηπμε απηήο ηεο κεζφδνπ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο έρεη ςεθηζζεί πξφζθαηα θαη εηδηθφο λφκνο πνπ εληζρχεη θαη πξνηξέπεη απηή, δηφηη είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ γεληθφηεξε έλλνηα ηεο αζθάιεηαο αλζξψπσλ θαη θνηλσλίαο. Γηα ηεο ηερλνινγίαο απηήο πξνζηαηεχεηαη απνιχησο ην θσηνβνιηατθφ ζχζηεκα, ην δίθηπν θαη νη εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο, φπσο θαη φινο ελ γέλεη ν ζπλδεδεκέλνο εμνπιηζκφο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ηελ κέζνδν απηή δελ κνιχλεη ην πεξηβάιινλ αιιά αληηζέησο βνεζά ζηελ πξνζηαζία απηνχ, ε δε απφδνζε απηήο είλαη ηθαλνπνηεηηθή θαη ε επέλδπζε είλαη εκπνξηθά βηψζηκε. Ζ ηερλνινγία ησλ θσηνβνιηατθψλ είλαη ψξηκε γηα εκπνξηθή εθκεηάιιεπζε, θαη ήδε κεγάιεο πνιπεζληθέο εηαηξείεο πσινχλ ή θαη εγθαζηζηνχλ ηεξάζηηεο κνλάδεο ζε παγθφζκηα θιίκαθα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 168

169 Σν έξγν απηφ ζα βνεζήζεη ην καθξνπξφζεζκν ελεξγεηαθφ πξνγξακκαηηζκφ θαη ζρεδηαζκφ ηεο ρψξαο καο θαη ηελ κεξηθή απεμάξηεζε ηεο απφ νξπθηά θαχζηκα. Δπηπιένλ, ζα ζπλεηζθέξεη θαηά πνιχ ζηελ πξνζηαζία ηνπ Έιιελα θαηαλαισηή αθνχ είλαη έλα ηδησηηθφ έξγν πνπ αλαπηχζζεηαη παξάιιεια κε πνιιά παξφκνηα έξγα, πνπ γίλνληαη απφ δηάθνξνπο θαη αλεμάξηεηνπο κεηαμχ ηνπο παξαγσγνχο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο. Σνηνπηνηξφπσο κε ηελ πνιηηηθή απηή, θαηαξγνχληαη ζηαδηαθά ηα πάζεο κνξθήο κνλνπψιηα θαη νη ηηκέο ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο (ειεθηξηθή ελέξγεηα) καθξνπξφζεζκα ζα κεησζνχλ αθνχ ζα ππάξρεη κεγάιε πξνζθνξά απφ πνιιέο δηαθνξεηηθέο πεγέο. Δθηηκάηε φηη δελ ζα ππάξμνπλ αληηδξάζεηο απφ άιιεο δεκφζηεο αξρέο ζρεηηθά κε ζέκαηα δεκφζηαο αζθάιεηαο δηφηη παξφκνηα έξγα ζπληεινχλ κφλν ζεηηθά ζε απηήλ, αθνχ ε ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ πνιιά κηθξά θαη δηάζπαξηα έξγα, είλαη ε πιένλ αζθαιήο. Σέινο, κε ηελ ρξήζε απηψλ ησλ κεζφδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, επηβνεζείηαη ε αλάπηπμε θαη ρξήζε λέσλ αιιά δνθηκαζκέλσλ ηερληθψλ κεζφδσλ θαη δηαδηθαζηψλ γηα ηελ παξαγσγή απηήο. Σν θνηλφ, αιιά θαη νη εξγαδφκελνη εθεί, πξνζηαηεχνληαη απφ ηηο ελεξγεηαθέο καο δξαζηεξηφηεηεο πνπ είλαη νπζηαζηηθά νηθνινγηθέο. 6.2 Γεληθή πεξηγξαθή ηνπ θσηνβνιηατθνύ έξγνπ Γεσγξαθηθή ζέζε εγθαηάζηαζεο Ζ αηηνχκελε δξαζηεξηφηεηα είλαη εγθαηάζηαζε παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ θσηνβνιηατθά ζηνηρεία πνπ πξφθεηηαη λα θαηαζθεπαζηεί ζηoλ Ννκφ Υαιθηδηθήο θαη ζπγθεθξηκέλα ζην Γεκνηηθφ Γηακέξηζκα Καζζαλδξηλνχ, ζηελ πεξηνρή «καξδέια». Ζ πξφζβαζε γίλεηαη κέζσ πθηζηάκελεο αγξνηηθήο νδνχ ζηηο παξπθέο ηεο ζέζεο εγθαηάζηαζεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ. Ζ πξνβιεπφκελε έθηαζε γεο γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ είλαη πεξίπνπ 9 ζηξέκκαηα. Σν γήπεδν έρεη κεδεληθή θιίζε θαη είλαη, εμαηξεηηθά ειηφινπζην αθνχ θαλέλα βνπλφ ε ιφθνο δελ ην ζθηάδεη απφ ηελ αλαηνιή έσο ηελ δχζε ηνπ ειίνπ. Σν αγξνηεκάρην έρεη γεσγξαθηθφ κήθνο ι ζε WGS θαη πιάηνο θ ζε WGS θαη απεηθνλίδεηαη ζηελ εηθφλα πνπ αθνινπζεί. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 169

170 Εικόνα Απεηθόληζε ηνπ αγξνηεκαρίνπ κε ηελ ρξήζε ηνπ Google Earth. Απφ ηα κεηεσξνινγηθά ζηνηρεία ηεθκεξίσζεο ειηαθήο ελέξγεηαο, πνπ ζπιιέρζεθαλ, ε πεξηνρή δελ έρεη ηδηαίηεξεο ζσξεχζεηο λεθψλ, θαη έρεη πςειή ειηνθάλεηα, κε ζπλερείο ήπηνπο ζρεηηθά αλέκνπο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζηνλ δξνζηζκφ ηεο κνλάδνο, ζπκβάιινληαο έηζη ζε θαιχηεξε απφδνζε ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ. Γηα ηηο κεηξήζεηο ειηνθάλεηαο ρξεζηκνπνηνχληαη ηα δεδνκέλα απφ κηα θνληηλφηεξε ζέζε, ηηο νπνίεο ζεσξνχκε ηθαλνπνηεηηθέο γηα ηελ εθηίκεζε ηεο δηθήο καο παξαγσγήο ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο δεδνκέλνπ φηη δελ κπνξνχλ λα ππάξρνπλ ζεκαληηθέο πνζνζηηαίεο δηαθνξέο ζηελ ειηαθή αθηηλνβνιία θαη θαηά ζπλέπεηα θαη ζηελ παξαγφκελε ελέξγεηα απφ ζέζε ζε ζέζε ζε ηφζν θνληηλή απφζηαζε. Σν γήπεδν πνπ επηιέρζεθε γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ έρεη δηαζηάζεηο ηθαλέο έηζη ψζηε λα πεξηθιείεη ηηο ζπζηνηρίεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ θαη ηνπο αληηζηξνθείο, θαη λα κε ζθηάδεηαη θαλέλα θσηνβνιηατθφ ζηνηρείν. Ζ επηινγή ηεο ζέζεο έγηλε κεηά απφ ζρνιαζηηθή έξεπλα ψζηε : 1.Nα ηθαλνπνηεί ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ πξνβιέπνληαη ζηελ ζρεηηθή λνκνζεζία δειαδή λα κελ είλαη ζε ππξήλεο Δζληθψλ Γξπκψλ, αηζζεηηθά δάζε, πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο άξζξνπ 21Ν/1650 ή άξζξνπ 3044/2002, λα κελ είλαη νηθφηνπνο, πεξηνρή νξληζνπαλίδαο, αξραηνινγηθφο ρψξνο, πνιηηηζηηθφ κλεκείν, αγξνηηθή γε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο, Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 170

171 δψλε αλαδαζκνχ, αξδεπφκελε έθηαζε, ε νξγαλσκέλε δψλε δεπηεξνγελνχο ή ηξηηνγελνχο ηνκέα. 2. Nα κελ επεξεάδεη αξλεηηθά ην πεξηβάιινλ, ηνπο ππάξρνληεο νηθηζκνχο, θαη γεληθψο θακία απφ ηηο ελ γέλεη δξαζηεξηφηεηεο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. 3. Nα κελ είλαη νξαηφ απφ νηθηζκνχο. Γηα ην ελ ιφγν έξγν δελ απαηηείηαη λα εθδνζεί Έγθξηζε Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ απφ ηελ Γηεχζπλζε ρεδηαζκνχ θαη Αλάπηπμεο ηεο Πεξηθέξεηαο ζηελ νπνία αλήθεη θαζψο ε ηζρχο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ δελ μεπεξλάεη ηα 500KW Φσηνβνιηατθά πιαίζηα Απφ ηερλνινγηθήο απφςεσο, ηα ζχγρξνλα ζπζηήκαηα εθκεηάιιεπζεο ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο (θσηνβνιηατθά) αθνξνχλ ειεθηξηθά ζηνηρεία πνπ κεηαηξέπνπλ ηελ ελέξγεηα ηνπ ειίνπ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζ ζπλνιηθή ηζρχο ηνπ πξνηεηλφκελνπ θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ επί γεπέδνπ είλαη 399,97KW. Πξνηείλεηαη πινπνίεζε ηεο εγθαηάζηαζεο κε πνιπθξπζηαιιηθά πιαίζηα ησλ 235W, ζπλεπψο απαηηνχληαη 1702 θσηνβνιηατθά ζηνηρεία γηα ηνλ ζηαζκφ. Σα θσηνβνιηατθά πιαίζηα είλαη γεξκαληθήο θαηαζθεπήο γλσζηνχ νίθνπ. Ζ ρξήζε αληαλαθιαζηηθνχ θσηνβνιηατθνχ γπαιηνχ, 4mm Opti-White Antireflex επηηπγράλεη αχμεζε ηνπ βαζκνχ απφδνζεο θάζε πιαηζίνπ. Ο ηειηθφο βαζκφο απφδνζεο ηνπ πιαηζίνπ είλαη έσο θαη 14,5%. Σα θσηνβνιηατθά ζηνηρεία πνπ ζπλζέηνπλ ηα θσηνβνιηατθά πιαίζηα είλαη θαηαζθεπαζκέλα απφ πνιπθξπζηαιιηθφ ππξίηην θαη πξνζηαηεχνληαη απφ κεραληθή θαηαπφλεζε θαη απφ πγξαζία κε ηελ ελζπιάθσζή ηνπο ζε πιαζηηθφ πιηθφ πςειήο δηαχγεηαο, ην νπνίν είλαη αξθεηά ειαζηηθφ ψζηε λα επηηξέπεη ζπζηνινδηαζηνιέο. Σν πιηθφ απηφ δελ απνθινηψλεηαη θαη είλαη θαζαξφ απφ θπζαιίδεο θαη ξσγκέο. Ζ εκπξφζζηα επηθάλεηα ηεο ελζπιάθσζεο, πξνζηαηεχεηαη απφ εληζρπκέλν γπαιί, ρακειήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε ζίδεξν. Σν γπάιηλν απηφ θάιπκκα έρεη αληνρή ζε δπλαηέο θξνχζεηο, ζεξκηθέο θαηαπνλήζεηο θαη πςειέο αλεκνπηέζεηο (άλεκνο κε πςειή πεξηεθηηθφηεηα άκκνπ) θαζψο θαη ζηε ραιαδφπησζε. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 171

172 τήμα Σερληθά ραξαθηεξηζηηθά θ/β πιαηζίσλ. Ζ δηάηαμε «sandwich» γπαιί / θσηνβνιηατθά ζηνηρεία / νπίζζηα πιεπξά πεξηβάιιεηαη απφ έλα κεηαιιηθφ πιαίζην θαηαζθεπαζκέλν απφ αλνδεησκέλν αινπκίλην. Σν πιαίζην απηφ ηνπνζεηείηαη γηα ηελ πξνζηαζία ησλ άθξσλ ηνπ γπάιηλνπ θαιχκκαηνο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 172

173 ηεο γελλήηξηαο θαη γηα λα δηεπθνιχλεη ηελ ζηήξημή ηεο. Ζ θαηαζθεπή ηνπ πιαηζίνπ ηεο θσηνβνιηατθήο γελλήηξηαο είλαη θαηάιιειε ψζηε λα επηηξέπνληαη ζεξκηθέο ζπζηνινδηαζηνιέο ηνπ γπάιηλνπ θαιχκκαηνο ηεο γελλήηξηαο. Δπίζεο, ε θαηαζθεπή ηνπ πιαηζίνπ επηηξέπεη ηελ εμάηκηζε ησλ ζπκππθλσκάησλ ηνπ λεξνχ. Σέινο, γηα ηελ απνθπγή γαιβαληθήο δηάβξσζεο εμαηηίαο ειεθηξνιπηηθήο δξάζεο, νη επαθέο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ κεηάιισλ ζην ζπγθξφηεκα θάζε θσηνβνιηατθνχ πιαηζίνπ είλαη πιήξσο ειεθηξηθά κνλσκέλεο. Ζ δνκή ησλ ελνηήησλ ησλ θσηνβνιηατθψλ ζηνηρείσλ είλαη θαηαζθεπαζκέλε απφ πξνθίι αινπκηλίνπ πνπ εμαζθαιίδεη αληηδηαβξσηηθή πξνζηαζία ζηελ θαηαζθεπή. Μεηαμχ ηνπ κεηαιιηθνχ πιαηζίνπ ηεο θσηνβνιηατθήο γελλήηξηαο θαη ηνπ ηθξηψκαηνο ζηήξημεο, παξεκβάιινληαη παξεκβχζκαηα γηα ηελ θαιχηεξε πξνζηαζία ησλ πιαηζίσλ. Σέινο, φιεο νη ζπλδέζεηο ζηήξημεο, φπσο θνριίεο, πεξηθφριηα θ.ιπ. είλαη θαηαζθεπαζκέλα απφ αλνμείδσην ράιπβα Βάζεηο ζηήξημεο Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ ζηαζκνχ επί γεπέδνπ ππάξρεη δπλαηφηεηα επηινγήο κεηαμχ ζηαζεξψλ βάζεσλ ζηήξημεο, θηλνχκελνπ ζπζηήκαηνο ειηαθνχ ηρλειάηε δχν αμφλσλ (2- axis tracker) ή ζπλδπαζκνχ απηψλ. Οη βάζεηο ζηήξημεο είλαη ζηαζεξνχ πξνζαλαηνιηζκνχ θαη απνηεινχληαη απφ απηνηειή κέξε θαηαζθεπαζκέλα απφ αινπκίλην, πνπ εμαζθαιίδνπλ αληηδηαβξσηηθή πξνζηαζία ζηελ θαηαζθεπή. Μεηαμχ ηνπ κεηαιιηθνχ πιαηζίνπ ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηνηρείνπ θαη ηνπ ηθξηψκαηνο ζηήξημεο, παξεκβάιινληαη παξεκβχζκαηα γηα ηελ θαιχηεξε πξνζηαζία ησλ πιαηζίσλ. Δίλαη θαηάιιειεο γηα δηαθνξεηηθνχο ηχπνπο θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ θαη είλαη εηδηθά ζρεδηαζκέλεο γηα εθαξκνγέο κηθξήο σο θαη κεγάιεο θιίκαθαο. Ζ ζρεδίαζε ησλ βάζεσλ αθνινπζεί ηνλ Δπξσθψδηθα 9 (1.1), DIN 1055, θαζψο θαη ηνλ Διιεληθφ Αληηζεηζκηθφ Καλνληζκφ. Οη ππνινγηζκνί θνξηίζεσλ βαζίδνληαη ζε θνξηία πξνεξρφκελα απφ ηαρχηεηα αλέκνπ 36m/s (130km/h) θαη ρηνληνχ 1.4ΚΝ/m 2. Βαζηθά πιενλεθηήκαηα ησλ βάζεσλ απηψλ είλαη φηη πξνζθέξνπλ γξήγνξε ζπλαξκνιφγεζε, πςειή αμηνπηζηία θαη αληνρή. Οη βάζεηο ηνπνζεηνχληαη επί ηνπ εδάθνπο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 173

174 τήμα Φ/Β πάξθν κε ζηαζεξέο βάζεηο ζηήξημεο. Γηα ηελ πινπνίεζε ηνπ πξναλαθεξζέληνο έξγνπ πξνηείλεηαη ιφγσ ηδηνκνξθίαο ηνπ νηθνπέδνπ ε ζπλδπαζηηθή ρξήζε ζηαζεξψλ βάζεσλ θαη ειηαθνχ ηρλειάηε δχν αμφλσλ. Θα ηνπνζεηεζνχλ ηέζζεξα ζπζηήκαηα ηνπ ελ ιφγσ ειηαθνχ ηρλειάηε ζπλνιηθψλ ζέζεσλ 860 πιαηζίσλ θαη ζπγθεθξηκέλα έλα 504 ζέζεσλ, έλα 80 ζέζεσλ θαη δχν 138 ζέζεσλ. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ειηαθνχ ηρλειάηε δχν αμφλσλ είλαη ηα εμήο : Θεκειίσζε: νπιηζκέλν ζθπξφδεκα TRACKER 20kW / 3.8 m 3 - TRACKER 50kW / 17,6 m 3 - TRACKER 100kW / 30 m 3 Καηαζθεπή θειεηνχ : Υάιπβαο γαιβαληζκέλνο ελ ζεξκψ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 174

175 Βάξνο : 260 θηιά / kw Πεξηζηξνθή θαη αλάθιεζε : Με πδξαπιηθφ ζχζηεκα Έιεγρνο θηλήζεσλ : Με PLC φπνπ επηιχεηαη αζηξνλνκηθή ζπλάξηεζε Σν ζχζηεκα είλαη δηαμνληθφ θαη δελ δεκηνπξγνχληαη ζθηάζεηο. Σν χςνο ηνπ θηλνχκελνπ δηαμνληθνχ ζπζηήκαηνο ζε νξηδφληηα ζέζε είλαη 1,60m θαη ζε ζέζε ιεηηνπξγίαο είλαη 2,30m Σα trackers ζπλνδεχνληαη απφ πηζηνπνηήζεηο C.E θαη TUV Σν ζχζηεκα είλαη θαηνρπξσκέλν κε δίπισκα επξεζηηερλίαο Δγγχεζε 25 έηε γηα ηελ κεηαιιηθή θαηαζθεπή Δγγχεζε θαιήο ιεηηνπξγίαο 5 εηψλ Ζ αλάπηπμε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζπζηήκαηνο δηαμνληθνχ ειηνζηάηε γίλεηαη εχθνια θαη πξνζαξκφδεηαη ζε νπνηνδήπνηε είδνο εδάθνπο. Πξνηηκψληαη ηα ζπζηήκαηα tracker 100KW αιιά ζε πεξίπησζε ηδηνκνξθίαο ηνπ νηθνπέδνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ κηθξφηεξα tracker απφ 20 έσο 50KW. τήμα Κηλνύκελν ζύζηεκα ζηήξημεο δύν αμόλσλ (2-axis tracker) ηζρύνο 100KW. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 175

176 6.2.4 Αληηζηξνθείο (inverters) Σν παξαγφκελν απφ ηα θσηνβνιηατθά πιαίζηα ζπλερέο ειεθηξηθφ ξεχκα κεηαηξέπεηαη ζηνπο αληηζηξνθείο (inverters) ζε ελαιιαζζφκελν, κεηαζρεκαηίδεηαη ε ηάζε ηνπ θαη απνθηά ηηο απαξαίηεηεο πξνδηαγξαθέο πνπ ζα επηηξέπνπλ ηελ έγρπζε ηνπ κε αζθάιεηα ζην ειεθηξηθφ δεκφζην δίθηπν. Σα θσηνβνιηατθά πιαίζηα αθνχ ζπλδεζνχλ κεηαμχ ηνπο ζε ζηνηρεηνζεηξέο, ζα νκαδνπνηεζνχλ αλαιφγσο ηεο εγθαηάζηαζεο. Πξνηείλεηαη ε ρξήζε 20 αληηζηξνθέσλ ηζρχνο 20KW έθαζηνο ηεο εηαηξείαο REFUsol. Αλαιπηηθφηεξα, ζα ηνπνζεηεζεί έλαο αληηζηξνθέαο αλά 85 θσηνβνιηατθά πιαίζηα, δειαδή ζην ζχλνιν 18 αληηζηξνθείο κε απηφλ ηνλ ηξφπν (85/1(x18)), θαη έλαο αληηζηξνθέαο αλά 86 θσηνβνιηατθά πιαίζηα, δειαδή δχν αληηζηξνθείο ζε 172 πιαίζηα (86/1(x2)). Σα ηξηθαζηθά θπθιψκαηα ηεο εμφδνπ ησλ αληηζηξνθέσλ νδεγνχληαη κε ππνγεησκέλα θαιψδηα θαηάιιεισλ δηαηνκψλ ζηνλ γεληθφ πίλαθα ηνπ ζηαζκνχ. τήμα Αληηζηξνθείο Refusol 20KW ύζηεκα θαηαγξαθήο δεδνκέλσλ Ο έιεγρνο θαη ε δηαρείξηζε ησλ δεδνκέλσλ πξαγκαηνπνηείηαη κε ηε ρξήζε ηνπ REFUlog ελφο νινθιεξσκέλνπ θαηαγξαθέα δεδνκέλσλ. Σν REFUlog ιακβάλεη θαη απνζεθεχεη φιεο ηηο ηξέρνπζεο ηηκέο κέηξεζεο θαη δεδνκέλα κέζσ θαισδίνπ RS485. Δλεκεξψλεη αλά πάζα ζηηγκή γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο εγθαηάζηαζήο. Με ην Web-Browser ππάξρεη δπλαηφηεηα εκθάληζεο, αμηνιφγεζεο θαη αξρεηνζέηεζεο ζε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή φισλ ησλ ηηκψλ κέηξεζεο. ια ηα δεδνκέλα ησλ ζπλδεδεκέλσλ ζπζθεπψλ απνζεθεχνληαη θαη κεηαθέξνληαη απηφκαηα ζην REFUlog. Ο θάζε inverter «ζηέιλεη» ηελ παξαγσγή ηνπ θσηνβνιηατθνχ ζηαζκνχ θαη ηαπηφρξνλα παξνπζηάδεηαη ε ζπλνιηθή απφδνζε ηνπ έξγνπ αιιά θαη ηπρφλ πξνβιήκαηα ζηελ παξαγσγή Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 176

177 Οη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηνπ ζπζηήκαηνο ειέγρνπ θαη κεηξήζεσλ ζα είλαη νη παξαθάησ : Καηαγξαθή ησλ ιεηηνπξγηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ θ/β ζηαζκνχ Μεηάδνζε θαη απεηθφληζε ησλ ιεηηνπξγηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ θ/β ζηαζκνχ Δπεμεξγαζία ιεηηνπξγηθψλ δεδνκέλσλ ηνπ θ/β ζηαζκνχ Δλεκέξσζε φηαλ παξαηεξεζεί απφθιηζε απφ ηελ πξνβιεπφκελε θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο Οηθίζθνο Ο νηθίζθνο γηα ηελ εγθαηάζηαζε ηνπ ειεθηξνινγηθνχ εμνπιηζκνχ είλαη απαξαίηεηνο αλά 500KW ηζρχνο επί γεπέδνπ βάζεη λφκνπ. ηελ ζπγθεθξηκέλε εγθαηάζηαζε ζα ηνπνζεηεζεί έλαο νηθίζθνο ζην πάξθν επί γεπέδνπ. Οη δηαζηάζεηο ηνπ είλαη 2,3m x 2,5m. Ζ βάζε ηνπ ηζηκέληνπ είλαη 2,5m x 3m. Ο ρψξνο ηνπ νηθίζθνπ είλαη εμνπιηζκέλνο κε έλα αλεκηζηήξα. Δπηπιένλ ππάξρεη άλνηγκα γηα ηελ είζνδν ηνπ αέξα (δηαζηάζεσλ 600 x 500mm). τήμα Οηθίζθνο γηα θ/β ζηαζκό. Ο νηθίζθνο θέξεη εμσηεξηθά έλα εκθαλέο ζεκείν γείσζεο. ην εζσηεξηθφ ηνπ νηθίζθνπ ηνπνζεηείηαη ράιθηλνο αγσγφο (πγθεληξσηηθφο Γαθηπιησηφο Αγσγφο Γείσζεο - ΓΑΓ) νξζνγσληθήο δηαηνκήο. Ο ΓΑΓ ηνπνζεηείηαη ζε χςνο 20cm απφ ην δάπεδν θαη ζε απφζηαζε απφ ηα ηνηρψκαηα πεξίπνπ 3cm, φπνπ απηφ είλαη δπλαηφ. Πεξηκεηξηθά ζηελ νξνθή ηνπ νηθίζθνπ εγθαζίζηαηαη ζχζηεκα αληηθεξαπληθήο πξνζηαζίαο πνπ πεξηιακβάλεη ηελ ηνπνζέηεζε πεξηκεηξηθά ζηελ νξνθή ζπιιεθηήξηνπ αγσγνχ θαη ηέζζεξηο απαγσγνχο (αγσγνχο θαζφδνπ). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 177

178 Γεληθά νη γξακκέο νδεχνπλ ζηα νξηδφληηα ηκήκαηα ζε θαλάιη. Σα θαηεβάζκαηα πξνο ξεπκαηνδφηεο, δηαθφπηεο θ.ιπ. γίλνληαη επίζεο κε θαλάιη αλάινγεο ρσξεηηθφηεηαο κε ηηο θαηεξρφκελεο γξακκέο. Οη γξακκέο ηξνθνδνζίαο ησλ θαηαλαιψζεσλ ηνπ πίλαθα θαηαζθεπάδνληαη κε θαιψδην ηχπνπ ΝΤΤ. Δπί ηεο βάζεο ηνπ νηθίζθνπ έρνπλ πξνβιεθζεί ηέζζεξα ζεκεία γηα ηελ αλάξηεζή ηνπ θαηά ηελ θφξησζε εθθφξησζε. Ο νηθίζθνο παθηψλεηαη ζε έμη ζεκεία κε ηελ βνήζεηα θαηάιιεισλ γσληψλ νη νπνίεο ηνπνζεηνχληαη ζηε βάζε ηνπ νηθίζθνπ Πεξίθξαμε Ο ιεηηνπξγηθφο ρψξνο ηνπ θ/β ζηαζκνχ επί γεπέδνπ ζα πεξηθξαρζεί ζχκθσλα κε ηα παξαθάησ: Γηθηπσηφ ζπξκάηηλν πιέγκα γαιβαληδέ 0,45cm x 0,45cm κε πάρνο ζχξκαηνο 2 mm θαη 2m χςνο. Οδεγφο ζχξκαηνο Ν11. Πάλσ απφ ην ζπξκαηφπιεγκα ζα ηνπνζεηεζνχλ 2 ζεηξέο γαιβαληζκέλν αγθαζσηφ ζχξκα. Θα ηνπνζεηεζνχλ ζηδεξνζσιήλεο γαιβαληδέ πάρνπο 1,5 ίληζεο, χςνπο 2,5m θαη πάρνπο 2mm. Ζ πφξηα πνπ ζα ηνπνζεηεζεί είλαη κε δχν ζπξφκελα θχιια κήθνπο 2m ην θαζέλα θαηαζθεπαζκέλα απφ γαιβαληδέ ζσιήλα 1,5 ίληζαο θαη ηα ρηαζηί ηεο πφξηαο 1 θαη ¼ ηεο ίληζαο θαη επελδπκέλν κε πιέγκα γαιβαληδέ. Ζ πφξηα ζα ζηεξίδεηαη κε δηπινχο πείξνπο κε θαηάιιειεο αληεξίδεο. τήμα Πεξίθξαμε θ/β ζηαζκνύ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 178

179 6.3 Ζιεθηξνινγηθέο εγθαηαζηάζεηο Καιώδηα α. Καιψδηα DC Θα είλαη ηχπνπ solar cable, δηπιήο κφλσζεο, κε ραξαθηεξηζηηθά : Αγσγφ απφ ζπλεζηξακκέλα ράιθηλα επηθαζζηηεξσκέλα ζπξκαηίδηα Μφλσζε απφ ζεξκνπιαζηηθφ ζπλζεηηθφ ειαζηηθφ Δμσηεξηθφο καλδχαο απφ ιάζηηρν Ολνκαζηηθή ηάζε DC : 0,9/1KV Οη δηαηνκέο ησλ θαισδίσλ θαζνξίζηεθαλ κεηά απφ ζρεηηθή κειέηε, πνπ είλαη ζηε δηάζεζε ηεο επίβιεςεο θαη πνπ έιαβε ππφςε : Σν κήθνο ησλ θαισδίσλ Σν κέγηζην αλακελφκελν αληίζηξνθν ξεχκα Σελ πηψζε ηάζεο Σηο ελεξγεηαθέο απψιεηεο ζηα θαιψδηα (ην ζχλνιν ησλ ελεξγεηαθψλ απσιεηψλ ζε φιν ηνλ ζηαζκφ πξέπεη λα είλαη κηθξφηεξν ηνπ 1% ηεο νλνκαζηηθήο ηζρχνο ηνπ ζηαζκνχ) β. Καιψδηα AC Σα θαιψδηα AC είλαη : Απφ ηνπο αληηζηξνθείο έσο ηνπο ππνπίλαθεο Απφ ηνπο ππνπίλαθεο έσο ηνλ γεληθφ πίλαθα Απφ ηνλ γεληθφ πίλαθα έσο ηνλ ππνζηαζκφ κέζεο ηάζεο θαη ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ Σν θαιψδην ηξνθνδνζίαο ησλ ηζηψλ πξνβνιέσλ θσηηζκνχ ηνπ ζηαζκνχ ζα είλαη ηχπνπ NYY, κε ραξαθηεξηζηηθά : Αγσγφ πνιχθισλν ράιθηλν Μφλσζε XLPE Δζσηεξηθφο καλδχαο απφ PVC Δμσηεξηθφο καλδχαο απφ PVC Ολνκαζηηθή ηάζε AC 0,6/1KV γ. Δηδηθά θαιψδηα επηθνηλσλίαο Σα θαιψδηα πξνο ηηο θάκεξεο ζα είλαη ηχπνπ RS485 κε ηξνθνδνζία, θαηάιιεια γηα ηνπνζέηεζε ζε εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ θαη εληφο εδάθνπο, ηχπνπ LIYCY. Tα θαιψδηα ζπιινγήο δεδνκέλσλ απφ ηνπο inverters ζα είλαη εληφο εδάθνπο. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 179

180 δ. δεπζε θαισδίσλ Γηα ηελ φδεπζε ησλ θαισδίσλ εληφο εδάθνπο ζα γίλνπλ θάζεηεο θαη νξηδφληηεο ηνκέο βάζνπο πεξίπνπ 70cm κεηαμχ ησλ βάζεσλ. Δληφο ησλ θαλαιηψλ φδεπζεο ησλ θαισδίσλ ζα ππάξρεη ζηξψζε απφ ςηιή άκκν νξπρείνπ πάρνπο 15cm επάλσ θαη 18cm θάησ απφ ηα θαιψδηα. Γηα ηελ φδεπζε ησλ θαισδίσλ εληφο ησλ βάζεσλ ζα ηνπνζεηεζνχλ εχθακπηνη ζσιήλεο Φ50 βαξένο ηχπνπ Κηβώηηα πηλάθσλ Οη ειεθηξηθνί πίλαθεο πνπ ζα ηνπνζεηεζνχλ ζηνλ θ/β ζηαζκφ επί γεπέδνπ ζα είλαη αληηδηαβξσηηθνί πνιπεζηεξηθνί νιηθήο κφλσζεο εληζρπκέλνη κε ίλεο γπαιηνχ πςειήο ζεξκνθξαζηαθήο αλνρήο ζηεγαλνί IP66 ηνπ νίθνπ ΑΒΒ θαηάιιειεο δηάζηαζεο. Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε φηη ζα πθίζηαληαη θεληξηθνί πίλαθεο παξνρήο κε απηφκαην 160A ύζηεκα γείσζεο Σν ζχζηεκα γείσζεο ηνπ θσηνβνιηατθνχ πάξθνπ ζα είλαη ηχπνπ πεξηκεηξηθνχ δαθηπιίνπ, κε ελδηάκεζεο δηακήθεηο θαη εγθάξζηεο νδεχζεηο πνπ ζρεκαηίδνπλ βξφρνπο, κε κέγηζην κέγεζνο βξφρνπ 20 x 20m. Θα βξίζθεηαη εληφο ηνπ εδάθνπο ζε βάζνο 0,5m θαη ζα είλαη θαηαζθεπαζκέλν απφ ράιθηλν πνιχθισλν αγσγφ δηαηνκήο 35 η.ρ. Γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ ζπζηήκαηνο ζα ζπλδεζνχλ ζε απηφ ειεθηξφδηα γεηψζεσο Φ17 x 1500mm θαη ζα ηνπνζεηεζεί έλα ειεθηξφδην δίπια ζε θάζε αληηζηξνθέα (inverter). Μεηαμχ θεληξηθνχ πίλαθα θαη δηάηαμεο ΓΔΖ (κεηξεηήο) θαηαζθεπάδεηαη ηξίγσλν γείσζεο κε 3 ειεθηξφδηα ζηαπξνχ 50 x 50 x 2500mm απφ ράιπβα γαιβαληζκέλν ελ ζεξκψ θαη αγσγφ 70mm κνλσκέλν ύζηεκα αληηθεξαπληθήο πξνζηαζίαο ( αιεμηθέξαπλν ηνληζκνύ ) Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ έκβησλ φλησλ θαζψο επίζεο θαη ηεο εγθαηάζηαζεο απφ ηελ πηψζε θεξαπλψλ θαηαζθεπάδεηαη έλα ζχζηεκα αληηθεξαπληθήο πξνζηαζίαο, πνπ ζθνπφ έρεη λα νδεγήζεη ην ξεχκα ηεο ειεθηξηθήο εθθέλσζεο κέζα απφ έλα πξνεπηιεγκέλν δίαπιν, ζηε γε. Ζ εγθαηάζηαζε ηνπ Δμσηεξηθνχ ΑΠ ησλ Φ/Β ζπιιεθηψλ θαη ηνπ νηθίζθνπ ζρεδηάδεηαη ζχκθσλα κε ηα Δπξσπατθά Πξφηππα ΔΛΟΣ ΔΝ θαη ηελ απαηηνχκελε θιάζε πξνζηαζίαο. Σν εμσηεξηθφ ΑΠ ησλ ζπιιεθηψλ απνηειείηαη ζπλήζσο απφ ζχζηεκα ηζηψλ βαζηδφκελν ζηε κέζνδν ηεο γσλίαο πξνζηαζίαο, ηνπ δε νηθίζθνπ κε ζπιιεθηήξηνπο αγσγνχο βαζηδφκελν ζηε κέζνδν ησλ βξφρσλ. ια ηα εμαξηήκαηα εγθαηάζηαζεο ηνπ εμσηεξηθνχ ΑΠ πξέπεη λα έρνπλ επηηπρψο δνθηκαζηεί ζχκθσλα κε ηα Δπξσπατθά Πξφηππα ζεηξάο ΔΛΟΣ ΔΝ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 180

181 τήμα Δμσηεξηθό ΑΠ θ/β πάξθνπ. Ζ εζσηεξηθή αληηθεξαπληθή πξνζηαζία πξαγκαηνπνηείηαη κέζα ζηνπο ειεθηξνινγηθνχο πίλαθεο θαη ζηνρεχεη ζηελ πξνζηαζία ηνπ θ/β ζηαζκνχ απφ έκκεζε θεξαπλνπιεμία θαη εκθάληζε θξνπζηηθψλ ηάζεσλ ζηνπο αγσγνχο ηξνθνδνζίαο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαζψο θαη ζην δηαθνπηηθφ πιηθφ. Τινπνηείηαη κε ηελ εγθαηάζηαζε απαγσγψλ θξνπζηηθψλ ππεξηάζεσλ (SPDS) ζηελ AC θαη DC πιεπξά ηεο εγθαηάζηαζεο. ηελ DC πιεπξά ηνπνζεηνχληαη ζε θάζε ζπζηνηρία πάλει δηπνιηθνί απαγσγνί 2P PV1000. ηελ AC πιεπξά θαη ζηνπο ππνπίλαθεο ηζρχνο ηνπνζεηνχληαη 4πνιηθνί (L1,L2,L3,N) απαγσγνί θξνπζηηθψλ ππεξηάζεσλ θιάζεο πξνζηαζίαο Σ2, ελψ ζηνλ γεληθφ πίλαθα έλαο θεληξηθφο ηεηξαπνιηθφο απαγσγφο θιάζεο πξνζηαζίαο Σ1+Σ2. τήμα Ιζνδπλακηθέο ζπλδέζεηο κε SPDs ειεθηξηθά κνλσκέλσλ δηθηύσλ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 181

182 6.3.5 Κιεηζηό ζύζηεκα παξαθνινύζεζεο To ζχζηεκα ζπλαγεξκνχ είλαη δνξπθνξηθφ θαη απνηειείηαη απφ ηα εμήο : 14 δεχγε beams δηπιήο αθηίλαο (πςειφηεξσλ πξνδηαγξαθψλ) Κεληξηθή κνλάδα (επεθηεηλφκελε) εηξήλα Πιεθηξνιφγην GSM πνκπφο Θα εγθαηαζηαζεί θιεηζηφ ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο πνπ ζα πεξηιακβάλεη : Γνξπθνξηθφ ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο θαη θακεξψλ Καηαγξαθηθφ 4 θαλαιηψλ (πςειήο ηαρχηεηαο κεηάδνζεο) κε ζθιεξφ δίζθν 1.500GB δηθηπαθφ Κάκεξεο εμσηεξηθνχ ρψξνπ πςειήο αλάιπζεο εκέξαο-λχρηαο Σξνθνδνηηθά Καιψδηα Τπνζηαζκόο Μέζεο Σάζεο ε εγθαηαζηάζεηο κεγαιχηεξεο ησλ 150KW είλαη απαξαίηεηε θαη ε δεκηνπξγία Τπνζηαζκνχ Μέζεο Σάζεο. Θα ηνπνζεηεζεί ινηπφλ έλαο ππνζηαζκφο ζην πάξθν ησλ ηζρχνο 400KW. Ο ζπλεπηπγκέλνο ππαίζξηνο ππνζηαζκφο (Τ/) Εεχμεο θαη Αλχςσζεο ζα είλαη ζρεδηαζκέλνο λα ιεηηνπξγεί ζε δίθηπα απφ 1-24 KV θαη λα ηξνθνδνηεί δίθηπα Υ.Σ. Απνηειείηαη απφ ηνλ θχξην εμνπιηζκφ πνπ αθνινπζεί : Σν κεηαιιηθφ πεξίβιεκα Σνπο Πίλαθεο ΜΣ Σνλ Μεηαζρεκαηηζηή 0,4/20ΚV Σελ ππθλσηηθή κνλάδα ζηαζεξήο αληηζηάζκηζεο Σνλ Γεληθφ Πίλαθα ΥΣ Πίλαθα ΥΣ. Βνεζεηηθψλ θνξηίσλ (θσηηζκφο, αεξηζκφο θηι) Βνεζεηηθά εμαξηήκαηα ιεηηνπξγίαο Ο Τ/ ζα πξέπεη λα είλαη θαηαζθεπαζκέλνο γηα : Γξήγνξε εγθαηάζηαζε ζε βάζε απφ κπεηφλ ρσξίο θακηά επί ηφπνπ ζπλαξκνιφγεζε Διάρηζηε ζπληήξεζε Αζθάιεηα γηα ρξήζηεο θαη θνηλφ Δζσηεξηθφ ρεηξηζκφ ησλ πηλάθσλ ΜΣ θαη ΥΣ Γηα κεηαθνξά κε φιν ηνλ εμνπιηζκφ ηνπ Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 182

183 τήμα Τπνζηαζκόο Μέζεο Σάζεο. Σα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά δηθηπνχ ζπκθσλά κε ηα πξφηππα IEC αλαθέξνληαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί. ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ Μνλάδα κέηξεζεο Ολνκαζηηθή ηάζε KV rms 24 Σάζε ιεηηνπξγίαο KV rms 20 ΟΝΟΜΑΣΗΚΖ ΣΑΘΜΖ ΜΟΝΩΖ Μ.Σ. Αληνρή ζε ηάζε βηνκεραληθήο ζπρλφηεηαο KV rms 50 Αληνρή ζε θξνπζηηθή ηάζε πιήξνπο θχκαηνο KV peak 125 ΓΗΚΣΤΟ ΚΑΗ ΜΠΑΡΔ Μ.Σ. Ολνκαζηηθή έληαζε A 630 Υαξαθηεξηζηηθή έληαζε βξαρείαο δηάξθεηαο ka rms/1s 16 Ηθαλφηεηα απνθαηάζηαζεο δηαθνπηψλ/απνδεπθηψλ θαη γεησηή ka peak 40 ΓΗΚΣΤΟ Υ.Σ. Σηκή Ολνκαζηηθή ηάζε V 230/400 Υαξαθηεξηζηηθή έληαζε βξαρείαο δηάξθεηαο ka rms/1s 25 Πίνακας Υαξαθηεξηζηηθά δηθηύνπ. χκθσλα κε ηηο ζπζηάζεηο ηνπ IEC ηα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά ηζρχνπλ γηα : Τςφκεηξν : ιηγφηεξν απφ 1000m απφ ηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο Θεξκνθξαζία : απφ -5 C κέρξη +40 C Γηα ιεηηνπξγία ζε πνιχ ζεξκέο πεξηνρέο (+50 C ή +60 C) είλαη απαξαίηεηε ε κείσζε απφδνζεο (derating) ηνπ Μ/ θαη ησλ πηλάθσλ. Σν εμσηεξηθφ πεξίβιεκα ζα είλαη θαηαζθεπαζκέλν απφ γαιβαληζκέλε ιακαξίλα κε πάρνο 2mm ην ιηγφηεξν. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 183

184 Ζ κεηαιιηθή βάζε ζα είλαη θαηαζθεπαζκέλε απφ γαιβαληζκέλε ελ ζεξκψ ιακαξίλα κε πάρνο 4mm θαη ειάρηζην πoπ δηαζθαιίδεη ζηηβαξφηεηα γηα ηελ εχθνιε κεηαθνξά θαη εγθαηάζηαζε ηνπ. Ζ θαηαζθεπή ηνπ Τ/ ζα είλαη ηθαλή λα αληέρεη ην βάξνο φινπ ηνπ εμνπιηζκνχ. Ζ νξνθή ηνπ Τ/ ζα είλαη κειεηεκέλε λα αληέρεη βάξνο κέρξη 250 Kg/m 2. Ο βαζκφο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβιήκαηνο ζα είλαη ΗΡ 34D θαηά IEC (έθδνζε Νν 529). Σν άλνηγκα ηνπ αεξηζκνχ ζα είλαη αξθεηφ γηα θπζηθφ εμαεξηζκφ. Ζ πξφζβαζε ζην ρψξν ρεηξηζκνχ ηνπ πίλαθα Μ.Σ. θαη ησλ δηαθνπηψλ Υ.Σ. ζα γίλεηαη απφ ηελ ίδηα πφξηα πνπ ζα έρεη ηε δπλαηφηεηα θιεηδψκαηνο εμσηεξηθά. Ζ πξφζβαζε ζην Μ/ ζα γίλεηαη απφ αλεμάξηεηε πφξηα. Σν άλνηγκα ζα είλαη ηέηνην ψζηε λα επηηξέπεη ηελ έμνδν ηνπ Μ/. Ο εζσηεξηθφο θσηηζκφο ελεξγνπνηείηαη κε ηα άλνηγκα ηεο θάζε πφξηαο. ια ηα κεηαιιηθά ηνπ Τ/ ζα είλαη γεησκέλα. Οη ζπλνιηθέο δηαζηάζεηο ηνπ ππνζηαζκνχ δελ ζα μεπεξλνχλ ηηο παξαθάησ ηηκέο : Μήθνο 4700 mm Πιάηνο 2500 mm Όςνο 2700 mm ζνλ αθνξά ζηνλ πίλαθα Μ.Σ ζα απνηειείηαη απφ μερσξηζηά πεδία πνπ ηθαλνπνηνχλ ηα αθφινπζα θξηηήξηα : επεθηαζηκφηεηα θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο, επθνιία εγθαηάζηαζεο αζθάιεηα θαη επθνιία ιεηηνπξγίαο κεησκέλεο δηαζηάζεηο, ρακειφ επίπεδν ζπληήξεζεο. Ζ ζηάζκε κφλσζεο ηνπ πίλαθα ζα ζπκθσλεί κε ηα πξφηππα IEC, γηα ζεξκνθξαζίεο απφ 5 C έσο +40 C θαη γηα κέγηζην πςφκεηξν εγθαηάζηαζεο 1000m. Ολνκαζηηθή Σάζε Σάζε Λεηηνπξγίαο 24KV 20KV ηάζκε κφλσζεο Μφλσζε Απνκφλσζε Μφλσζε Απνκφλσζε 50KV ζε 50Hz/1m 60KV ζε 50Hz/1m 125KV ζε 1,2/50κs 145KV ζε 1,2/50κs Ηθαλφηεηα Γηαθνπήο Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 184

185 Ολνκαζηηθή έληαζε Γηαθφπηε Αληνρή ζε δηέιεπζε βξαρπθπθιψκαηνο Ηθαλφηεηα δεχμεο ζε βξαρπθχθισκα 630Α 16kA/1sec 40kA Μεραληθή αληνρή δηαθφπηε Ζιεθηξηθή αληνρή δηαθφπηε 1000 ρεηξηζκνί 100 δηαθνπέο ζε I n κε ζπλθ=0,7 Πίνακας Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ πίλαθα Μέζεο Σάζεο (Μ.Σ.). Ο εμνπιηζκφο ηνπ πίλαθα Υ.Σ. ζα ηνπνζεηείηαη ζε θαηάιιεια δηακνξθσκέλν κεηαιιηθφ ηθξίσκα, ε κπξνζηηλή επηθάλεηα ηνπ νπνίνπ πξέπεη λα θιείλεη κε πξνζηαηεπηηθφ κεηαιιηθφ κεησπηθά θαιχκκαηα απφ ηα νπνία λα εκθαλίδνληαη κφλν ηα ρεηξηζηήξηα ησλ απηνκάησλ δηαθνπηψλ ηζρχνο, κε επηηξέπνληνο επαθή κε ελεξγά κέξε ηνπ πίλαθα θαη εμαζθαιίδνληαο πξνζηαζία ρεηξηζκνχ ζηνλ ρξήζηε. Ο γεληθφο πίλαθαο Υακειήο Σάζεο ζα πξέπεη λα έρεη ηα παξαθάησ ειεθηξηθά ραξαθηεξηζηηθά: Ολνκαζηηθή έληαζε ιεηηνπξγίαο Ολνκαζηηθή ηάζε ιεηηνπξγίαο Αξηζκφο θάζεσλ Σάζε κφλσζεο πρλφηεηα ιεηηνπξγίαο Λεηηνπξγία ζε ζχζηεκα γείσζεο Ρεχκα αληνρήο ζε βξαρπθχθισκα (ka rms/1sec) 400A 400V 3Ph +N +PE 1000 V Μειινληηθή επέθηαζε 20% 50/60 Hz TN (ή TT IT) Maximum 25 KA/1sec Πίνακας Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ πίλαθα Υακειήο Σάζεο (Υ.Σ.). Ο κεηαζρεκαηηζηήο 0,4/20KV έρεη ηα εμήο βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά : Ζ κέγηζηε ζεξκνθξαζία ηνπ αέξα πεξηβάιινληνο δελ ζα ππεξβαίλεη ηνπο 40 C. Ζ κέγηζηε επηηξεπφκελε αλχςσζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ ηπιηγκάησλ ζα είλαη 65 C ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ, ελψ ε αληίζηνηρε ηνπ ιαδηνχ ζα είλαη 60 C. Ο κεηαζρεκαηηζηήο ζα είλαη θαηάιιεινο γηα ιεηηνπξγία ζε πςφκεηξν κέρξη 1000 κέηξα. Ζ νκάδα δεχμεο ζα είλαη Dyn11, κε νπδέηεξν ζηε ρακειή ηάζε. Ο κεηαζρεκαηηζηήο ζα είλαη ηξηθαζηθφο, ζε ζπρλφηεηα ιεηηνπξγίαο 50 Ζz θαη ζα ηξνθνδνηείηαη απφ ην δίθηπν ηεο ΓΔΖ, κε ηάζε πξσηεχνληνο 20ΚV. Σν κνλσηηθφ κέζν ηνπ Μ/ ζα είλαη νξπθηφ ιάδη θαηά B.S Ο κεηαζρεκαηηζηήο είλαη εξκεηηθνχ ηχπνπ. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 185

186 6.4 Τπνινγηζκνί απνδόζεσλ ηνπ θσηνβνιηατθνύ έξγνπ Παξαδνρέο & θαλόλεο ππνινγηζκώλ Υπολογιζμός ηλεκηρικής ενέργειας θ/β πλαιζίοσ Λακβάλνληαο ππφςε ηνπο ζπληειεζηέο κείσζεο ηεο απφδνζεο, ε κέγηζηε απνδηδφκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα, πνπ παξάγνπλ Ν θ/β πιαίζηα επί έλα ρξνληθφ δηάζηεκα, δίλεηαη απφ ηε ζρέζε: Δ mπ = Δ ΖΑ *Ν*S Π * n Π * ζ α * ζ θ * ζ κ πνπ : Δ ΖΑ : ελέξγεηα πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο Ν : Ο αξηζκφο ΦΒ πιαηζίσλ S Π : επηθάλεηα ΦΒ πιαηζίνπ n Π : βαζκφο απφδνζεο ΦΒ πιαηζίνπ n Π = n STC * ζ γ * ζ ξ * ζ ζ * ζ δ n STC : βαζκφο απφδνζεο ΦΒ πιαηζίνπ ζε πξφηππεο ζπλζήθεο ειέγρνπ STC ζ γ / ζ ξ / ζ ζ / ζ δ : ζπληειεζηήο γήξαλζεο/ξχπαλζεο/ζεξκνθξαζίαο/δηφδνπ ζ α /ζ θ /ζ κ : ζπληειεζηήο αλνκνηνγέλεηαο/θαισδηψζεσλ/απσιεηψλ κεηαθνξάο ελέξγεηαο Επίδραζη ηης θερμοκραζίας Ζ απφδνζε ηνπ θ/β πιαηζίνπ επεξεάδεηαη ζεκαληηθά απφ ηελ άλνδν ηεο ζεξκνθξαζίαο ησλ θ/β ζηνηρείσλ, ησλ νπνίσλ ε κέζε ζεξκνθξαζία είλαη 30 C πεξίπνπ κεγαιχηεξε απφ απηή ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο ζε πξφηππεο ζπλζήθεο STC. Γηα ην ζθνπφ απηφ ρξεζηκνπνηνχκε ηνλ ζπληειεζηή ζεξκνθξαζίαο ζ ζ. φπνπ : ζ ζ = 1 - [(t α + 30) - 25] - 0,004 [-] t a [ C] : κέζε κεληαία ζεξκνθξαζία αέξα Γήρανζη Ζ απφδνζε ηνπ θ/β πιαηζίνπ κεηψλεηαη ιφγσ ηεο αιινίσζεο ησλ πιηθψλ θαηαζθεπήο ησλ θ/β ζηνηρείσλ. Γηα ηε δηαρξνληθή κείσζε ηεο απφδνζεο ιακβάλνπκε ην ζπληειεζηή γήξαλζεο ζ γ = 0,90. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 186

187 Ρύπανζη επιθάνειας Ζ απφδνζε ηνπ θ/β πιαηζίνπ κεηψλεηαη ιφγσ ηεο ξχπαλζεο ηεο επηθάλεηαο ηνπ απφ ηελ επηθάζεζε ζθφλεο, θχιισλ, ρηνληνχ, αιαηηνχ απφ ηε ζάιαζζα, εληφκσλ, αθαζαξζηψλ θιπ. Γη απηφ ιακβάλνπκε έλα ζπληειεζηή ξχπαλζεο ζ ξ κε ηηο αθφινπζεο ηηκέο: ζ ξ = 0,95 γηα πιαίζηα πνπ θαζαξίδνληαη ζπρλά 0,90 γηα πιαίζηα ειαθξψο ζθνληζκέλα 0,80 γηα πιαίζηα νξηδφληηα θαη αθάζαξηα Δίοδος ανηεπιζηροθής Ζ δίνδνο αληεπηζηξνθήο ΓΑ, πνπ εκπνδίδεη ηελ εθθφξηηζε ηνπ ειεθηξηθνχ ζπζζσξεπηή δηακέζνπ ηνπ θ/β πιαηζίνπ ή ηελ ξνή ξεχκαηνο απφ ην δίθηπν πξνο απηά, φηαλ απηφ δελ θσηίδεηαη, πξνθαιεί απψιεηεο ελέξγεηαο ηεο ηάμεο ηνπ 1%. Οη απψιεηεο απηέο ιακβάλνληαη ππ φςηλ κε ηνλ ζπληειεζηή απσιεηψλ δηφδνπ ζ δ = 0, σνηελεζηής ανομοιογένειας ζ α = 0,98 Ο ζπληειεζηήο απηφο εθθξάδεη ηελ αλνκνηνγέλεηα ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ I-V ησλ θ/β πιαηζίσλ, πνπ απαξηίδνπλ ηε θ/β ζπζηνηρία. Απηέο νη δηαθνξέο κπνξεί λα δεκηνπξγεζνχλ απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο (π.ρ. ζθίαζε ελφο θ/β πιαηζίνπ), ή απφ δηαθνξεηηθέο εμσηεξηθέο ζπλζήθεο (π.ρ. δηαθνξεηηθή ςχμε θ/β πιαηζίσλ ιφγσ γεηηλίαζεο κε ηνίρν πεξίθξαμεο), ή ηέινο, κπνξεί λα ππάξρνπλ εθ θαηαζθεπήο σνηελεζηής καλωδιώζεων ζ Κ = 0,98 Ο ζπληειεζηήο απηφο εθθξάδεη ηηο απψιεηεο ζηα θαιψδηα ζχλδεζεο ησλ θσηνβνιηατθψλ πιαηζίσλ ηεο ζπζηνηρίαο σνηελεζηής απωλειών μεηαθοράς ενέργειας Ο ζπληειεζηήο απσιεηψλ κεηαθνξάο ελέξγεηαο πεξηιακβάλεη φιεο ηηο απψιεηεο ηνπ θ/β ζπζηήκαηνο, απφ ηελ έμνδν ηεο θ/β ζπζηνηρίαο κέρξη ηελ έμνδν πξνο ηελ θαηαλάισζε. πσο είλαη πξνθαλέο, ν ζπληειεζηήο απηφο εμαξηάηαη απφ ην είδνο ησλ δηαηάμεσλ πνπ ππάξρνπλ ζην θ/β ζχζηεκα. Γηαθξίλνπκε ινηπφλ, ηηο αθφινπζεο πεξηπηψζεηο: α. Υσξίο ειεθηξηθφ ζπζζσξεπηή Με κεηαηξνπείο ηάζεσο DC-DC (converter) θαη DC-AC (inverter) ζ κ = 0,83 Μφλν κε κεηαηξνπέα ηάζεσο DC-AC (inverter) ζ κ = 0,92 Υσξίο κεηαηξνπείο ηάζεσο ζ κ = 0,98 β. Με ειεθηξηθφ ζπζζσξεπηή Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 187

188 Με κεηαηξνπείο ηάζεσο DC-DC (converter) θαη DC-AC (inverter) ζ κ = 0,68 Μφλν κε κεηαηξνπέα ηάζεσο DC-AC (inverter) ζ κ = 0,76 Υσξίο κεηαηξνπείο ηάζεσο ζ κ = 0, Τπνινγηζκόο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Οη ππνινγηζκνί ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο έγηλαλ βάζε ηεο αλακελφκελεο πξνζπίπηνπζαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο ζην Γ.Γ. Καζζαλδξηλνχ ζηελ πεξηνρή «καξδέια» ηνπ Ννκνχ Υαιθηδηθήο. Γηα ηνπο παξαπάλσ ππνινγηζκνχο ρξεζηκνπνηήζεθε ε βάζε δεδνκέλσλ Climate-SAF ηνπ πξνγξάκκαηνο PVGIS. Σν Φσηνβνιηατθφ χζηεκα Γεσγξαθηθψλ Πιεξνθνξηψλ (PVGIS) παξέρεη ράξηεο κε βάζε ηελ απνγξαθή ησλ πφξσλ ηεο ειηαθήο ελέξγεηαο θαη κία εθηίκεζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ θσηνβνιηατθά ζπζηήκαηα ζηελ Δπξψπε, Αθξηθή, Νφηηα θαη Γπηηθή Αζία. Δίλαη κέξνο ηεο δξάζεο SOLAREC πνπ ζπκβάιιεη ζηελ εθαξκνγή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε σο κηα βηψζηκε θαη καθξνπξφζεζκε ιχζε γηα ηνλ ελεξγεηαθφ εθνδηαζκφ. Με βάζε ζηνηρεία απφ ηελ θιηκαηνινγηθή βάζε δεδνκέλσλ ηνπ Γηεπξσπατθνχ Κέληξνπ Δξεπλψλ JRC ην νπνίν εδξεχεη ζηελ Ispra ηεο Ηηαιίαο (PVGIS) ζρεηηθά κε ηελ πξνζπίπηνπζα ειηαθή ελέξγεηα επί θεθιηκέλνπ επηπέδνπ (30 ν ) αλά κήλα ηνπ έηνπο, φπσο απηά παξνπζηάδνληαη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ θέληξνπ ( θαη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 188

189 ιακβάλνληαο ππ φςε πσο δελ ζα ππάξρεη αιιεινζθίαζε ησλ ζπιιεθηψλ ή ζθίαζε απφ άιινπο παξάγνληεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, κπνξνχκε λα ππνινγίζνπκε ηε ζπλνιηθή κέζε κεληαία παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ην πάξθν ηζρχνο 400KW ζην Γ.Γ. Καζζαλδξηλνχ ηνπ Ννκνχ Υαιθηδηθήο (Γηάγξακκα 5.4.3). ην δηάγξακκα παξνπζηάδεηαη ε κεληαία πξνζπίπηνπζα ειηαθή αθηηλνβνιία ζηελ επηθάλεηα ησλ ζπιιεθηψλ ηφζν κε λφηην πξνζαλαηνιηζκφ φζν θαη κε ηελ ρξήζε θηλνχκελνπ δηαμνληθνχ ζπζηήκαηνο παξαθνινχζεζεο ηνπ ειίνπ. ην δηάγξακκα απεηθνλίδεηαη ε δηαδξνκή ηνπ ειίνπ απφ ην ρεηκεξηλφ πξνο ην ζεξηλφ ειηνζηάζην. χκθσλα κε ηα δεδνκέλα πνπ εηζάγακε θαη ηελ βάζε δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί ην ινγηζκηθφ PVGIS πξνθχπηνπλ ηα παξαθάησ απνηειέζκαηα. Απόδνζε δηαζπλδεδεκέλνπ Φ/Β ζπζηήκαηνο (Performance of Grid-connected PV) Δθηίκεζε ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (PVGIS estimates of solar electricity generation ) Σνπνζεζία: 39 58'9" North, 23 28'12" East, Elevation: 2 m a.s.l., Βάζε δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ ειηαθή αθηηλνβνιία: PVGIS-CMSAF Ολνκαζηηθή ηζρχο ηνπ θ/β ζπζηήκαηνο: kw (crystalline silicon) Δθηηκψκελεο απψιεηεο ιφγσ ζεξκνθξαζίαο: 9.9% (using local ambient temperature) Δθηηκψκελεο απψιεηεο ιφγσ αλάθιαζεο: 2.5% Άιιεο απψιεηεο (θαιψδηα, αληηζηξνθείο θ.ιπ.): 14.0% πλδπαζκφο ησλ απσιεηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο θσηνβνιηατθψλ: 24.4% Πίνακας Μεληαία παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ζύζηεκα κε ζηαζεξέο βάζεηο θαη πξνζαλαηνιηζκό 30 ν. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 189

190 Πίνακας Μεληαία παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα θηλνύκελν δηαμνληθό ζύζηεκα παξαθνινύζεζεο ηνπ ειίνπ. πνπ : E d : Average daily electricity production from the given system (kwh) E m : Average monthly electricity production from the given system (kwh) H d : Average daily sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) H m : Average sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) τήμα Μέζε κεληαία παξαγόκελε ειεθηξηθή ελέξγεηα από θ/β ζύζηεκα κε ζηαζεξή θιίζε. (Monthly energy output from fixed-angle PV system) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 190

191 τήμα Μέζε κεληαία αθηηλνβνιία γηα πξόζπησζε ππό ζηαζεξή γσλία. (Monthly in-plane irradiation for fixed angle) τήμα Γηαδξνκή ηνπ ειίνπ από ην ρεηκεξηλό πξνο ην ζεξηλό ειηνζηάζην.(outline of horizon with sun path for winter and summer solstice) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 191

192 Μεληαία Ζιηαθή Αθηηλνβνιία (Monthly Solar Irradiation) Δθηίκεζε καθξνπξόζεζκσλ κεληαίσλ κέζσλ όξσλ (PVGIS Estimates of long-term monthly averages) Σνπνζεζία: 39 58'9" North, 23 28'12" East, Elevation: 2 m a.s.l., Βέιηηζηε θιίζε: 32 κνίξεο Δηήζηα απψιεηα ηεο αθηηλνβνιίαο ιφγσ ζθίαζεο: 0.0 % Πίνακας Δθηίκεζε κεληαίαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. πνπ : H h : Irradiation on horizontal plane (Wh/m 2 /day) H opt : Irradiation on optimally inclined plane (Wh/m 2 /day) H(30 ν ): Irradiation on plane at angle: 30deg. (Wh/m 2 /day) I opt : Optimal inclination (deg.) TL: Linke turbidity (-) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 192

193 D/G: Ratio of diffuse to global irradiation (-) TD: Average daytime temperature ( C) T24h: 24 hour average of temperature ( C) τήμα Μέζε κεληαία ειηαθή αθηηλνβνιία. τήμα Βέιηηζηε θιίζε ηνπ θ/β πιαηζίνπ αλά κήλα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 193

194 τήμα Θνιεξόηεηα ηεο αηκόζθαηξαο αλά κήλα. τήμα Λόγνο ηεο δηάρπηεο πξνο ηελ νιηθή αθηηλνβνιία αλά κήλα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 194

195 τήμα Μέζε εκεξήζηα ζεξκνθξαζία θαη κέζνο όξνο ηεο ζεξκνθξαζίαο εληόο 24σξώλ αλά κήλα. Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 195

196 Μέζε Ζκεξήζηα Ζιηαθή Αθηηλνβνιία (Average Daily Solar Irradiance) Απνηειέζκαηα γηα ηνλ κήλα : Φεβξνπάξην Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 196

197 Πίνακας Δθηηκήζεηο κέζεο εκεξήζηαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα ηνλ κήλα Φεβξνπάξην. πνπ : G: Global irradiance on a fixed plane (W/m 2 ) G d : Diffuse irradiance on a fixed plane (W/m 2 ) G c : Global clear-sky irradiance on a fixed plane (W/m 2 ) A: Global irradiance on 2-axis tracking plane (W/m 2 ) A d : Diffuse irradiance on 2-axis tracking plane (W/m 2 ) A c : Global clear-sky irradiance on 2-axis tracking plane (W/m 2 ) T d : Average daytime temperature profile (deg. C) τήμα Ηκεξήζηα αθηηλνβνιία κε ζηαζεξέο βάζεηο ζηήξημεο, λόηην πξνζαλαηνιηζκό θαη γσλία 30 ν. (Daily Irradiance on a fixed plane). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 197

198 τήμα Ηκεξήζηα αθηηλνβνιία κε θηλνύκελν δηαμνληθό ζύζηεκα ζηήξημεο ησλ θ/β πιαηζίσλ. (Daily Irradiance on a 2-axis tracking plane) ρήκα Μέζε εκεξήζηα ζεξκνθξαζία. (Average daily temperature profile) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 198

199 Απνηειέζκαηα γηα ηνλ κήλα : Απξίιην Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 199

200 Πίνακας Δθηηκήζεηο κέζεο εκεξήζηαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα ηνλ κήλα Απξίιην. τήμα Ηκεξήζηα αθηηλνβνιία κε ζηαζεξέο βάζεηο ζηήξημεο, λόηην πξνζαλαηνιηζκό θαη γσλία 30 ν. (Daily Irradiance on a fixed plane) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 200

201 τήμα Ηκεξήζηα αθηηλνβνιία κε θηλνύκελν δηαμνληθό ζύζηεκα ζηήξημεο ησλ θ/β πιαηζίσλ. (Daily Irradiance on a 2-axis tracking plane) τήμα Μέζε εκεξήζηα ζεξκνθξαζία. (Average daily temperature profile) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 201

202 Απνηειέζκαηα γηα ηνλ κήλα : Ηνύιην Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 202

203 Πίνακας Δθηηκήζεηο κέζεο εκεξήζηαο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο γηα ηνλ κήλα Ινύιην. τήμα Ηκεξήζηα αθηηλνβνιία κε ζηαζεξέο βάζεηο ζηήξημεο, λόηην πξνζαλαηνιηζκό θαη γσλία 30 ν (Daily Irradiance on a fixed plane). Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 203

204 τήμα Ηκεξήζηα αθηηλνβνιία κε θηλνύκελν δηαμνληθό ζύζηεκα ζηήξημεο ησλ θ/β πιαηζίσλ. (Daily Irradiance on a 2-axis tracking plane) τήμα Μέζε εκεξήζηα ζεξκνθξαζία. (Average daily temperature profile) Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 204

205 Απνηειέζκαηα γηα ηνλ κήλα : Οθηώβξην Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο & Σερληθν-Οηθνλνκηθή Μειέηε Φ/Β ηαζκνχ Ηζρχνο 400KW ειίδα 205

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11.

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11. Ζκεξίδα 2/11/21 ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 2.11.21 Πεγέο ελέξγεηαο Σπλ. Πξσηνγελήο Δλέξγεηα = Σ Καηαλ. Δλέξγεηα θαπζίκνπ x Σπλη.

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ.

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. ΑΘ. ΧΑΡΙΣΩΝΙΔΗ : ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΚΤΜΑΝΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΜΟ - ΑΝΕΡΓΙΑ 9.1. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ ΛΑΘΟΤ Για ηιρ παπακάηυ πποηάζειρ, να γπάτεηε ζηην κόλλα ζαρ ηον απιθμό ηηρ καθεμιάρ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες. ΦΩΣΟΤΝΘΔΗ Δλαιιαθηηθή δηεξγαζία παξαγσγήο ελέξγεηαο Υξεζηκνπνηείηαη από ηνπο νλνκαδόκελνπο θσηνζπλζεηηθνύο νξγαληζκνύο Οπζηαζηηθά ε αληίζηξνθε δηεξγαζία ηεο αλαπλνήο πλίζηαηαη ζηελ δέζκεπζε ειηαθήο ελέξγεηαο

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα

Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα ΥΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 8 Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα Α. Ψυχρά και Θερμά χρώματα Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας Ο πετροπαιχνιδιάτορας... φωτιά ναι το πηγούνι του χρυσάφι το πηρούνι του Οδ. Ελύτης Σα χρώματα στη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ

ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ ΠΟΤΓΑΣΖ ΚΟΤΦΗΓΖ ΑΠΟΣΟΛΟ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΠΟΣΟΛΗΑ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Πνιινί άλζξσπνη πηζηεύνπλ όηη ν άλεκνο ζα έπξεπε λα αληηθαηαζηήζεη ην πεηξέιαην θαη ην θάξβνπλν σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. Οη θαηαζθεπέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθόλα είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε)

ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε) NEWSLETTER ΑΠΕ#2 ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε) Με αθνξκή ηελ ηξέρνπζα επηθαηξφηεηα ζρεηηθά κε ηα ζέκαηα ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) ζηε ρψξα καο ζα ζέιακε λα ζαο παξνπζηάζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ 1 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ ΝΟΗΠΚΝΠ 2 Τν πεηξέιαην, πνπ κεξηθέο θνξέο ζηελ θαζεκεξηλή γιώζζα απνθαιείηαη θαη μαύπορ σπςσόρ ή τσάι τος Ρέξαρ, είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΜΕ ΟΙΚΙΣΚΟΥΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΜΕΣΗΣ ΤΑΣΗΣ STUDY PHOTOVOLTAIC PARK WITH SUBSTATIONS

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΙΣΧΥ ΣΕ Φ/Β ΠΑΡΚΟ 80KWp

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΙΣΧΥ ΣΕ Φ/Β ΠΑΡΚΟ 80KWp ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΗ ΙΣΧΥ

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε

Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε Σσνεργαζίες για ηην προώθηζη ηης περιθερειακής καινοηομίας ζε νηζιωηικές περιοτές Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε Δημήηρης Αλ. Καηζαπρακάκης Γιώργος Ζηδιανάκης

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Σατινίδης Σσμεών Απάνηηζη.

Σατινίδης Σσμεών Απάνηηζη. Σατινίδης Σσμεών Σα βηνθαχζηκα είλαη ην κφλν θαηάιιειν δηαζέζηκν ππνθαηάζηαην ηεο βελδίλεο θαη ηνπ ληήδει ζηηο κεηαθνξέο. Βηνθαχζηκα φπσο ην βηνληήδει θαη ε βηναηζαλφιε ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα αλακεκηγκέλα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής

Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο κόζηος ανά μονάδα παραγωγής. Q Η ζσνάρηηζη μέζοσ κόζηοσς μας δίνει ηο ζηαθερό κόζηος ανά μονάδα παραγωγής ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΟΜΟ Α Mάθημα 5: To παραγωγής σναρηήζεις κόζηοσς Η ζπλάξηεζε ζπλνιηθνύ θόζηνπο C FC VC Όπνπ FC= ην ζηαζεξό θόζηνο (ην θόζηνο γηα ηνλ ζηαζεξό παξαγσγηθό ζπληειεζηή) θαη VC= ην κεηαβιεηό

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

1. Η ΒΙΩΙΜΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ. 1.1 Έλλνηα ηεο βηώζηκεο αλάπηπμεο

1. Η ΒΙΩΙΜΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ. 1.1 Έλλνηα ηεο βηώζηκεο αλάπηπμεο ΔΙΑΓΩΓΗ Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηεινχλ νη Αλαλεψζηκεο Πεγέο Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) θαη εηδηθφηεξα ε αηνιηθή ηα αηνιηθά πάξθα. Μειεηψληαη νη πνιηηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη γηα ηε δηάδνζε ηεο ρξήζεο ηνπο,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ Ο πολσμεριζμός Πολσμεριζμός είναι η τημική ανηίδραζη καηά ηην οποία πολλά μόρια ίδιων ή διαθορεηικών οργανικών ενώζεων, ποσ ονομάζονηαι μονομερή, ενώνονηαι και ζτημαηίζοσν

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ»

Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ» Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ» ηηο αξρέο ηνπ 2012 πξνζρσξήζακε, κεηά από ζρεηηθή απόθαζε ηνπ Γεκνηηθνύ πκβνπιίνπ Υαιθεδόλνο, ζην «ύκθσλν ησλ Γεκάξρσλ», ην νπνίν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ

ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΜΕΛΕΣΗ E.O.K. ΜΕ ΑΙΘΗΣΗΡΑ ΘΕΗ ΦΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ (Θεοδώρα Γιώηη, Νικόλας Καραηάζιος- Τπεύθσνη εκ/κος Λ. Παπαηζίμπα) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΤΜΗΜΑ:.., ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:.// Σε ακαμίδην πνπ κπνξεί λα θηλείηαη ρσξίο ηξηβέο πάλσ

Διαβάστε περισσότερα

Πέηξνπ Ηιίαο ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΦΤΙΚΗ

Πέηξνπ Ηιίαο ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΦΤΙΚΗ ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΣΜΗΜΑ ΦΤΙΚΗ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «Εξέλιξη ηηρ παγκόζμιαρ θεπμοκπαζίαρ και ηος επιπέδος ηηρ θάλαζζαρ ζηον 21 ο αιώνα με ηη σπήζη ενόρ απλού μονηέλος.» Πέηξνπ Ηιίαο Δπηβιέπσλ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΗ ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Δ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ»

«ΟΗ ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Δ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ» ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΩ ΣΜΖΜΑ ΓΗΔΘΝΩΝ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΗ ΓΗΔΘΝΔΗ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΔ ΠΟΤΓΔ Γηπιωκαηηθή Δξγαζία «ΟΗ ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Δ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ» Ζιέθηξα

Διαβάστε περισσότερα

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x)

f '(x)g(x)h(x) g'(x)f (x)h(x) h'(x) f (x)g(x) ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ 54 Υλη: Παράγωγοι Γ Λσκείοσ Ον/μο:.. 6--4 Θεη-Τετν. ΘΔΜΑ Α.. Αλ f, g, h ηξεηο παξαγωγίζηκεο ζπλαξηήζεηο ζην λα απνδείμεηε όηη : f () g() h() ' f '()g()h() g'()f ()h() h'() f ()g()

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά

Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα ζε σώπερ ηος. εςπωπαϊκού Νόηος και Βοππά ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΔΝΗΜΔΡΩΗ ΓΔΛΣΙΟ 2/2014 Υπό την Εποπτεία του Υπουργείου Εργαςίασ, Κοινωνικήσ Αςφάλιςησ & Πρόνοιασ Πατδνχζε Χ. Ινχιηνο 2014 Οι ζηαηιζηικέρ για ηη Γιά Βίος Μάθηζη (ΓΒΜ): η θέζη ηηρ Δλλάδαρ ανάμεζα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: ΟΗ ΠΑΓΚΟΜΗΔ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ ΚΑΗ ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ ΣΖ ΛΗΓΝΗΣΗΚΖ ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ

ΘΔΜΑ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: ΟΗ ΠΑΓΚΟΜΗΔ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΣΟΤ ΦΤΗΚΟΤ ΑΔΡΗΟΤ ΚΑΗ ΣΟ ΜΔΛΛΟΝ ΣΖ ΛΗΓΝΗΣΗΚΖ ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΚΑΗ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΤΠΟΛΟΓΗΣΩΝ ΣΟΜΔΑ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ ΤΣΖΜΑΣΩΝ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΘΔΜΑ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: ΟΗ ΠΑΓΚΟΜΗΔ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Διαχείριςη φυςικών πόρων για παραγωγή ενέργειασ»

ΘΕΜΑ: «Διαχείριςη φυςικών πόρων για παραγωγή ενέργειασ» ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΜΗΜΑ ΣΔΥΝΟΛΟΓΩΝ ΠΔΣΡΔΛΑΙΟΤ ΚΑΙ ΦΤΙΚΟΤ ΑΔΡΙΟΤ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΘΕΜΑ: «Διαχείριςη φυςικών πόρων για παραγωγή ενέργειασ» ` Σποσδαστές: Δμπλιούκ

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα 4. ΑΝΑΠΝΟΗ Η δηάζπαζε ηεο γιπθόδεο γίλεηαη κέζα ζηα θύηηαξα, νλνκάδεηαη θπηηαξηθή αλαπλνή θαη εμαζθαιίδεη ηελ ελέξγεηα πνπ είλαη απαξαίηεηε ζην θύηηαξν. Η δηάζπαζε γίλεηαη κε ηελ παξνπζία νμπγόλνπ θαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ. Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ημεπομηνία: 10/12/11 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΔΙΝΟΜΔΝΔ ΛΤΔΙ Πρόβλημα 1: α) Να δείμεηε όηη αλ ζεηηθνί πξαγκαηηθνί αξηζκνί ηζρύεη: β) Αλ είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ

ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ ΔΡΔΤΝΑ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΙΚΗ ΔΜΠΙΣΟΤΝΗ Έξεπλεο Οηθνλνκηθήο πγθπξίαο ΙΟΒΔ - DG ECFIN Μάηνο 2011 H Έξεπλα θαηαλαισηώλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο (1) Μέξνο ηνπ Δλαξκνληζκέλνπ Πξνγξάκκαηνο Δξεπλώλ ηεο ΔΔ από ην 1972

Διαβάστε περισσότερα

Αντισταθμιστική ανάλυση

Αντισταθμιστική ανάλυση Θεσξήζηε έλαλ αιγόξηζκν Α πνπ ρξεζηκνπνηεί κηα δνκή δεδνκέλσλ Γ : Καηά ηε δηάξθεηα εθηέιεζεο ηνπ Α ε Γ πξαγκαηνπνηεί κία αθνινπζία από πξάμεηο. Παξάδεηγκα: Θπκεζείηε ην πξόβιεκα ηεο εύξεζεο-έλσζεο Δίρακε

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ

Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πανελλαδικών εξεηάζεων Σςναπηήζειρ Επωηήζειρ Σωζηού Λάθοςρ ηων πνελλδικών εξεηάζεων 2-27 Σςνπηήζειρ Η γξθηθή πξάζηζε ηεο ζπλάξηεζεο f είλη ζπκκεηξηθή, σο πξνο ηνλ άμνλ, ηεο γξθηθήο πξάζηζεο ηεο f 2 Αλ f, g είλη δύν ζπλξηήζεηο κε πεδί νξηζκνύ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

Αξιοποίηζη Ηλιακήρ Ενέπγειαρ ζε Αζηικό Πεπιβάλλον ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αξιοποίηζη Ηλιακήρ Ενέπγειαρ ζε Αζηικό Πεπιβάλλον ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σα θυηοβοληαφκά (Φ/Β) ζςζηήμαηα απνηεινχλ κηα απφ ηηο εθαξκνγέο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (Α.Π.Δ.), κε ηεξάζηην ελδηαθέξνλ γηα ηελ Διιάδα. Δθκεηαιιεπφκελν ην Φ/Β θαινόμενο, δειαδή ηελ άκεζε

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα.

Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Σάμε Σ Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ. ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ. Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα. Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΧΝ ΠΡΧΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 11 ε : ΦΧ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Φαθόο κε ζσιήλα Γηαθξάγκαηα Δξγαιεία Καηαζθεπέο 2 Η θαηαζθεπή πεξηγξάθεηαη ζηελ αληίζηνηρε ελόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΣΙΚΟΣΗΣΑ Μεηαζρεκαηηζκνί Γαιηιαίνπ. (Κιαζηθή ζεώξεζε) v t. αθνύ ζύκθσλα κε ηα πεηξάκαηα Mickelson-Morley είλαη c =c.

ΥΔΣΙΚΟΣΗΣΑ Μεηαζρεκαηηζκνί Γαιηιαίνπ. (Κιαζηθή ζεώξεζε) v t. αθνύ ζύκθσλα κε ηα πεηξάκαηα Mickelson-Morley είλαη c =c. ΥΔΣΙΚΟΣΗΣΑ Μεηαζρεκαηηζκνί Γαιηιαίνπ. (Κιαζηθή ζεώξεζε) y y z z t t Σν νπνίν νδεγεί ζην όηη = - π.(άηνπν), αθνύ ζύκθσλα κε ηα πεηξάκαηα Mikelson-Morley είλαη =. Δπίζεο y = y, z = z, t = t Σν νπνίν ( t

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ Κιηληθή ηαμηλόκεζε ηνπ βαζκνύ ηεξεδνληθήο βιάβεο ηωλ νπώλ θαη ζρηζκώλ καζεηηθώλ επηθαλεηώλ θαηά ICDAS 1 νο Βαζκόο

Διαβάστε περισσότερα

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε:

Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: 1 ΟΡΙΜΟΙ MONOTONIA AKΡOTATA Μηα ζπλάξηεζε κε πεδίν νξηζκνύ ην Α, ζα ιέκε όηη παξνπζηάδεη ηοπικό μέγιζηο ζην, αλ ππάξρεη δ>0, ηέηνην ώζηε: Σν ιέγεηαη ζέζε ή ζεκείν ηνπ ηνπηθνύ κεγίζηνπ θαη ην ( ηνπηθό κέγηζην.

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΑ

Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΑ Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΕΡΓΑΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΣΕΥΝΙΚΗ ΜΕΛΕΣΗ Ε ΕΓΚΑΣΑΣΑΗ ΦΩΣΟΒΟΛΣΑΪΚΩΝ ποσδαζηές: Ανδριανός Εσάγγελος Ζάλιαρης Χρήζηος Καθηγηηής: Δρ. Ανηωνιάδης Πανηελής 1 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟ

Διαβάστε περισσότερα

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ

Σήκαηα Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) ΕΙΣΑΓΨΓΗ ΣΤΙΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΨΝΙΕΣ Σήκαηα 1 Β Α Γ Γ Δ Λ Η Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Υ Γ Ι Α Λ Δ Ξ Η - ( 2 ) Σήκαηα Οξηζκόο ζήκαηνο Ταμηλόκεζε ζεκάησλ Σεηξέο Fourier Μεηαζρεκαηηζκόο Fourier Σπλέιημε Σπζρέηηζε θαη Φαζκαηηθή Ππθλόηεηα 2 Οξηζκόο Σήκαηνο

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

Αλάιπζε βησζηκόηεηαο θσηνβνιηατθνύ ζπζηήκαηνο εγθαηεζηεκέλεο ηζρύνο 100 ΚW ζηελ πεξηνρή Μεζώλε Μεζζελίαο

Αλάιπζε βησζηκόηεηαο θσηνβνιηατθνύ ζπζηήκαηνο εγθαηεζηεκέλεο ηζρύνο 100 ΚW ζηελ πεξηνρή Μεζώλε Μεζζελίαο ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΣΜΖΜΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ Αλάιπζε βησζηκόηεηαο θσηνβνιηατθνύ ζπζηήκαηνο εγθαηεζηεκέλεο ηζρύνο 100 ΚW ζηελ πεξηνρή Μεζώλε Μεζζελίαο Γεκνζζέλεο Ν. Μηραιαθόπνπινο ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ. «Θεσμικό Πλαίσιο Φωτοβολταïκών Συστημάτων- Βέλτιστη Απόδοση Μέσω Τρόπων Στήριξης»

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ. «Θεσμικό Πλαίσιο Φωτοβολταïκών Συστημάτων- Βέλτιστη Απόδοση Μέσω Τρόπων Στήριξης» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ «Θεσμικό Πλαίσιο Φωτοβολταïκών Συστημάτων- Βέλτιστη Απόδοση Μέσω Τρόπων Στήριξης» Διπλωματική

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ

ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΓΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ 61 Ον/μο:.. Β Λσκείοσ Ύλη: Ηλεκηρικό ρεύμα Το Φως Γενικής Παιδείας 22-3-2015 Θέμα 1 ο : 1. Μία ειεθηξηθή ζπζθεπή ιεηηνπξγεί γηα ρξνληθή δηάξθεηα 0,5h θαη θαηαλαιώλεη 2kWh ειεθηξηθήο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε

ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Τ.Ε. ΟΙΚΟΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΝΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΝΗΣΙΟΥ ΜΕ Α.Π.Ε Πτυχιακή Εργασία Φοιτητής: Γεμενής Κωνσταντίνος ΑΜ: 30931 Επιβλέπων Καθηγητής Κοκκόσης Απόστολος Λέκτορας

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1 ΘΕΡΙΝΟ ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ι ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ ΜΕΡΟ Ι 1. Να γίλνπλ νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ησλ παξαθάησ ζπλαξηήζεσλ. t ( i) e ( ii) ln( ) ( iii). Να βξεζεί ην Π.Ο., ν ηύπνο ηεο αλίζηξνθεο θαη ην Π.Τ. ησλ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ. Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ. Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ Αργσρώ Ιωάννοσ Λεμεσός 2012 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ

Διαβάστε περισσότερα