«Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ»

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ Ι ΑΣΚΟΝΤΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: κ. Λ. ΚΟΤΣΙΡΗΣ, κ. ΣΠ. ΨΥΧΟΜΑΝΗΣ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 «Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ» ΛΥΚΟΒΙΤΗ ΛΑΜΠΡΙΝΗ

2 «Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ» Θεσσαλονίκη εκέµβριος 2010

3 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΚ Αστικός Κώδικας Βλ. Βλέπε ΓΟΣ Γενικοί Όροι Συναλλαγών ΕΕ ελτίο Επιχειρήσεων και Εταιριών /ΝΗ ικαιοσύνη εδ. εδάφιο επ. επόµενα ΕΠΙΣΚΕ Επισκόπηση Εµπορικού ικαίου ΕΤρΑξΧρ Επιθεώρηση Τραπεζικού, Αξιογραφικού & Χρηµατιστηριακού ικαίου κλπ και λοιπά ΚΠολ Κώδικας Πολιτικής ικονοµίας ν. νόµος Ν Νοµοθετικό ιάταγµα ΝοΒ Νοµικό Βήµα ό.π. όπως παραπάνω σελ. σελίδα ΧΡΙ Χρονικά Ιδιωτικού ικαίου UNIDROIT Institute International pour L unification du droit prive

4 Περιεχόµενα Εισαγωγή σελ. 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Έννοια, χαρακτηριστικά, τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης Α. Έννοια Χαρακτηριστικά σελ Εκµισθωτής σελ Μισθωτής σελ Η παραχώρηση της χρήσης πράγµατος, κινητού ή ακινήτου, που προορίζεται για την επιχείρηση ή το επάγγελµα του µισθωτή σελ Μίσθωµα σελ ιάρκεια σελ ικαίωµα αγοράς ή ανανέωσης της χρηµατοδοτικής µίσθωσης από το µισθωτή σελ. 14 Β. Οι µορφές της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης σελ Απλή χρηµατοδοτική µίσθωση σελ Αντίστροφη χρηµατοδοτική µίσθωση (sale and lease back) σελ Μεικτή χρηµατοδοτική µίσθωση σελ Κοινοπρακτική χρηµατοδοτική µίσθωση (syndicated leasing) σελ Συµµετοχική χρηµατοδοτική µίσθωση (leveraged leasing) σελ Χρηµατοδοτική υποµίσθωση σελ. 23 Γ. Σύναψη χρηµατοδοτικής µίσθωσης Τύπος και ηµοσιότητα σελ Κινητά σελ Ακίνητα σελ. 30. Νοµική φύση της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης σελ Μίσθωση σελ Εντολή σελ. 35

5 3. Εκχώρηση σελ Σύµφωνο προαιρέσεως σελ. 37 Παράδειγµα από τη νοµολογία σελ. 39 Ε. Σύγκριση της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης µε άλλες συµβάσεις σελ ιαφορές της χρηµατοδοτικής µίσθωσης και της κοινής µίσθωσης σελ ιαφορές της χρηµατοδοτικής µίσθωσης και της πώλησης µε τον όρο διατήρησης της κυριότητας σελ ιαφορές της χρηµατοδοτικής µίσθωσης και του πλασµατικού ενεχύρου σελ. 46 Παράδειγµα από τη νοµολογία σελ. 47 ΣΤ. Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα του θεσµού της χρηµατοδοτικής µίσθωσης σελ. 49 ΜΕΡΟΣ ΕΥΤΕΡΟ Η λειτουργία της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης από την κατάρτιση µέχρι τη λήξη της Α. Οι σχέσεις ανάµεσα στον εκµισθωτή, το µισθωτή, τον προµηθευτή και τρίτα πρόσωπα σελ Σχέση προµηθευτή εκµισθωτή σελ Σχέση εκµισθωτή µισθωτή σελ Σχέση προµηθευτή µισθωτή σελ Σχέση µισθωτή και εκµισθωτή µε τρίτα πρόσωπα σελ. 55 Παραδείγµατα από τη νοµολογία σελ. 56 Β. Λειτουργία της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης ικαιώµατα και υποχρεώσεις των µερών σελ Γενική θεώρηση της λειτουργίας της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης και δικαιώµατα και υποχρεώσεις που προκύπτουν από αυτή σελ. 58 Παράδειγµα από τη νοµολογία σελ Ειδικότερα η εκχώρηση των αξιώσεων στο µισθωτή έναντι του προµηθευτή σελ. 67

6 i) Αξίωση αναστροφής της πώλησης σελ. 67 ii) Αξίωση µείωσης του τιµήµατος σελ. 69 iii) Αξίωση διόρθωσης σελ. 71 iv) Αξίωση αντικατάστασης σελ. 71 v) Αξίωση αποζηµίωσης σελ. 72 vi) Κίνδυνος αφερεγγυότητας του προµηθευτή σελ. 73 Παραδείγµατα από τη νοµολογία σελ. 74 Γ. Λήξη της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης σελ Πάροδος του χρόνου σελ ικαίωµα προαίρεσης και αγορά του πράγµατος σελ Πτώχευση του µισθωτή σελ Καταγγελία της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης σελ Θάνατος του µισθωτή σελ. 81 Παραδείγµατα από τη νοµολογία σελ. 82. Οι φορολογικές ρυθµίσεις του νόµου 1665/1986 σελ. 85 ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Η σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης σύµφωνα µε τη ιεθνή Σύµβαση της Οττάβα Α. Πεδίο εφαρµογής και γενικές διατάξεις σελ. 91 Β. ικαιώµατα και υποχρεώσεις των µερών σελ. 94 Γ. Τελικές διατάξεις σελ. 98 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 99

7 Εισαγωγή Ο θεσµός του leasing εµφανίστηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ περίπου στα µέσα του περασµένου αιώνα, όπου έγινε εύκολα αποδεκτός από τους επιχειρηµατικούς κύκλους και διαδόθηκε ταχύτατα χάρη στην ευκολία που παρείχε στους επιχειρηµατίες να µπορούν να χρησιµοποιούν πράγµατα κινητά και ακίνητα απαραίτητα για την επιχείρησή τους χωρίς να διαθέτουν τα κεφάλαιά τους, τα οποία µάλιστα πολλές φορές δεν υπήρχαν. Σύντοµα διαδόθηκε και στην Ευρώπη όπου επίσης βρήκε πρόσφορο έδαφος προκειµένου να εξαπλωθεί και να καταστεί ένας θεσµός διεθνώς χρησιµοποιούµενος, µε τον οποίο πολλές επιχειρήσεις κατάφεραν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Σήµερα πλέον συναντάται στη διεθνή πρακτική µε διάφορες παραλλαγές. Κρίθηκε απαραίτητο να θεσπιστούν ενιαίοι κανόνες για τις περιπτώσεις των διεθνών συµβάσεων leasing, για τις περιπτώσεις δηλαδή εκείνες όπου τα συµβαλλόµενα µέρη της σύµβασης leasing είναι εγκατεστηµένα σε διαφορετικές χώρες, οπότε γεννάται το ερώτηµα ποιο δίκαιο θα εφαρµοστεί. Μετά από προσπάθειες που καταβλήθηκαν από το «ιεθνές Ινστιτούτο για την ενοποίηση του ιδιωτικού δικαίου» (Unidroit), το Μάιο του 1988 ψηφίστηκε στην Οττάβα του Καναδά η διεθνής σύµβαση για το leasing, για την οποία εκτενέστερα θα γίνει λόγος παρακάτω. Σκοπός της διεθνούς αυτής σύµβασης ήταν η εναρµόνιση και ενοποίηση των σχετικών µε το leasing ρυθµίσεων των διαφόρων κρατών µε την κατάρτιση ενιαίων κανόνων για τη ρύθµιση των διεθνών συµβάσεων leasing 1. Η Ελλάδα δεν έχει υπογράψει τη διεθνή σύµβαση της Οττάβα. Ο Έλληνας νοµοθέτης µόλις πρόσφατα εισήγαγε στην Ελλάδα το θεσµό του leasing (και µάλιστα του χρηµατοδοτικού leasing) µε το νόµο 1665/1986 για τα κινητά και µε το νόµο 2367/1995 για τα ακίνητα. Πριν από το νόµο 1665/1986 δεν είχε εφαρµοστεί στην ελληνική πρακτική ο θεσµός του leasing αλλά ήταν κάτι πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδοµένα. Οι έλληνες επιχειρηµατίες στην αρχή δειλά και στη συνέχεια όλο και περισσότερο 1 Βλ. σχετική ανάλυση στο Τρίτο Μέρος.

8 ενδιαφέρθηκαν για τις συµβάσεις leasing, ενώ σήµερα αποτελεί µία σύµβαση ευρέως διαδεδοµένη στους επιχειρηµατικούς κύκλους καθώς προσφέρει πολλές διευκολύνσεις, όπως θα δούµε στη συνέχεια. Ο νόµος 3601/2007 για τα πιστωτικά ιδρύµατα µε τα άρθρα 2 11 και 11 1γ ορίζει ως µία από τις δραστηριότητες των πιστωτικών και των χρηµατοδοτικών ιδρυµάτων τη χρηµατοδοτική µίσθωση (leasing). Μέχρι την εισαγωγή της χρηµατοδοτικής µίσθωσης, όταν µία επιχείρηση χρειαζόταν κάποιο ακίνητο ή ορισµένο εξοπλισµό για την άσκηση των δραστηριοτήτων της, ήταν αναγκασµένη να καταβάλλει ένα µεγάλο χρηµατικό ποσό από το κεφάλαιό της προκειµένου να αγοράσει το ακίνητο ή το κινητό που χρειαζόταν, µειώνοντας έτσι σηµαντικά το κεφάλαιό της. Σε άλλες περιπτώσεις, όπου οι επιχειρήσεις δεν είχαν διαθέσιµα ποσά για να προβούν σε µεγάλες αγορές, κατέφευγαν στο δανεισµό από πιστωτικά ιδρύµατα, µόνον βέβαια εφόσον µπορούσαν να παράσχουν σε αυτά εµπράγµατες ή προσωπικές ασφάλειες. εν ήταν, όµως, λίγες και οι επιχειρήσεις εκείνες οι οποίες δεν µπορούσαν να προβούν ούτε σε αγορά ούτε σε δανεισµό, µε συνέπεια να µην προωθούν ή ακόµη και να παύουν τις δραστηριότητές τους. Με τη χρηµατοδοτική µίσθωση παρέχεται η δυνατότητα στην επιχείρηση ή στον επαγγελµατία, ακόµη και εάν δεν µπορεί να διαθέσει άµεσα τα κεφάλαια για την αγορά κάποιου κινητού ή ακινήτου, να τα χρησιµοποιεί αυτά καταβάλλοντας αντίστοιχα ορισµένο µίσθωµα στον εκµισθωτή ο οποίος του παρέχει το ακίνητο ή τον εξοπλισµό. Με τον τρόπο αυτό η επιχείρηση συνεχίζει τις δραστηριότητές της µε τον εξοπλισµό που της χρειάζεται αποκοµίζοντας χρηµατικό όφελος και έχει τη δυνατότητα κάθε τόσο ένα µέρος από το κέρδος της να το καταβάλει στον εκµισθωτή ως µίσθωµα 2. Ο θεσµός της χρηµατοδοτικής µίσθωσης βασίστηκε στην ιδέα ότι για τον επαγγελµατία δεν έχει τόση σηµασία να είναι ο ίδιος κύριος του ακινήτου που χρησιµοποιεί για την επιχείρησή του ή του εξοπλισµού που 2 Μάλιστα, από άποψη φορολογικού δικαίου, το µίσθωµα θεωρείται δαπάνη και εκπίπτεται από τα ακαθάριστα έσοδα του µισθωτή.

9 χρειάζεται γι αυτήν. Γι αυτόν προέχει να µπορεί να χρησιµοποιεί τα απαραίτητα κινητά ή ακίνητα προκειµένου να αποφέρει κέρδος στην επιχείρησή του. Ο όρος, λοιπόν, που χρησιµοποιείται από τον Έλληνα νοµοθέτη «χρηµατοδοτική µίσθωση» εκφράζει αυτήν ακριβώς τη βασική λειτουργία του θεσµού, τη χρηµατοδοτική λειτουργία. Ο επιχειρηµατίας προτιµά να µη χρηµατοδοτήσει ο ίδιος την επιχείρησή του, είτε διότι δε δύναται είτε διότι επιλέγει να επενδύσει τα κεφάλαιά του αλλού, κι έτσι στρέφεται στον εκµισθωτή. Ο τελευταίος παρέχει στον επιχειρηµατία τον απαραίτητο για την επιχείρησή του εξοπλισµό ή ακίνητο και µε αυτόν τον τρόπο χρηµατοδοτεί έµµεσα τον επιχειρηµατία. εν του παρέχει δηλαδή χρηµατοδότηση άµεση δίνοντάς του κάποιο χρηµατικό ποσό αλλά του παρέχει χρηµατοδότηση έµµεση, καθώς του παρέχει εκείνα τα κινητά ή ακίνητα τα οποία χρειάζεται για να λειτουργήσει την επιχείρησή του και να έχει κέρδος 3. 3 Απόστολος Γεωργιάδης,, «ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ,2008», (στο εξής θα αναφέρεται ως Απόστολος Γεωργιάδης ) σελ. 26 σύµφωνα µε τον οποίο την ειδική ρύθµιση της χρηµατοδοτικής µίσθωσης στην Ελλάδα επέβαλαν πέρα από κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις πολλοί λόγοι : Κατ αρχήν έπρεπε να αντιµετωπισθεί το ζήτηµα της προνοµιακής εξασφάλισης τραπεζικών ιδρυµάτων µε βάση τις ειδικώς ισχύουσες διατάξεις για τράπεζες. Οι εφαρµογή των διατάξεων αυτών θα αποδυνάµωνε και θα καθιστούσε το νέο θεσµό χωρίς περιεχόµενο.

10 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Έννοια, χαρακτηριστικά, τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης Α. Έννοια Χαρακτηριστικά Με το νόµο 1665/1986 «Συµβάσεις χρηµατοδοτικής µίσθωσης» ο Έλληνας νοµοθέτης, θεσπίζοντας κανόνες ενδοτικού δικαίου, έθεσε κάποιες γενικές µόνο ρυθµίσεις για τη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης, αφήνοντας έτσι τα περιθώριο στους συµβαλλοµένους να διαµορφώνουν οι ίδιοι µέσα από την πράξη τις ειδικότερες παραµέτρους των συµβάσεων χρηµατοδοτικής µίσθωσης και να προβαίνουν στην ειδικότερη ρύθµιση των σχέσεών τους σύµφωνα µε τη βούλησή τους και την αρχή της ελευθερίας των συµβάσεων. Βέβαια, στο νόµο 1665/1986 περιλαµβάνονται και διατάξεις αναγκαστικού δικαίου, όπως θα δούµε και στη συνέχεια. Στο άρθρο 1 1 του νόµου 1665/1986 ορίζεται ότι «Με τη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης ο εκµισθωτής υποχρεούται να παραχωρεί έναντι µισθώµατος τη χρήση πράγµατος, κινητού ή ακινήτου, ή και των δύο µαζί, που προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελµατική χρήση του αντισυµβαλλοµένου, παρέχοντας στον αντισυµβαλλόµενό του συγχρόνως το δικαίωµα είτε να αγοράσει το πράγµα είτε να ανανεώσει τη µίσθωση για ορισµένο χρόνο. Οι συµβαλλόµενοι έχουν την ευχέρεια να ορίσουν ότι το δικαίωµα αγοράς µπορεί να ασκηθεί και πριν τη λήξη του χρόνου της µίσθωσης.». Στο άρθρο αυτό δίνεται ένας γενικός ορισµός της χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Είναι η σύµβαση εκείνη όπου ο επιχειρηµατίας έρχεται σε επαφή µε τον τρίτο προµηθευτή και επιλέγει το κινητό ή ακίνητο το οποίο χρειάζεται για την επιχειρηµατική του δραστηριότητα και το οποίο πληρεί τις προϋποθέσεις που ο ίδιος επιθυµεί. Έπειτα, αφού επιλέξει το αντικείµενο, ενηµερώνει το µελλοντικό εκµισθωτή ο οποίος το αγοράζει καταβάλλοντας το αντίτιµο στον προµηθευτή και ο προµηθευτής µε τη

11 σειρά του παραδίδει το αντικείµενο στο µισθωτή επιχειρηµατία κατ εντολή του εκµισθωτή. Έτσι η εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης αποκτά την κυριότητα του αντικειµένου. Η κτήση, όµως, της νοµής του πράγµατος από την εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης γίνεται ουσιαστικά µε τη µεσολάβηση του µισθωτή, ως αντιπροσώπου της. Η άσκηση της νοµής γίνεται πάλι µέσω του αντιπροσώπου της µισθωτή. Ουσιαστικά όµως ο µισθωτής έχει τη θέση του κατόχου 4. Τότε υπογράφεται η χρηµατοδοτική µίσθωση µεταξύ εκµισθωτή και επιχειρηµατία µισθωτή και το αντικείµενο το οποίο επέλεξε ο µισθωτής και αγόρασε ο εκµισθωτής αποτελεί το αντικείµενο της χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Έκτοτε ο εκµισθωτής είναι υποχρεωµένος, σύµφωνα και µε το άρθρο 1 1 του νόµου 1665/1986, να παραχωρεί, έναντι µισθώµατος, τη χρήση του µισθίου στο µισθωτή µέχρι τη λήξη της σύµβασης. Το µίσθωµα που καταβάλλει ο µισθωτής, όπως διαφαίνεται από τη λειτουργία της χρηµατοδοτικής µίσθωσης, δεν είναι απλώς το (µηνιαίο για παράδειγµα) αντίτιµο για την παραχώρηση της χρήσης του µισθίου, όπως συµβαίνει στις απλές µισθωτικές συµβάσεις του Αστικού Κώδικα, αλλά είναι κάτι παραπάνω. Συνήθως είναι αρκετά υψηλότερο από ότι θα ήταν το µίσθωµα σε µία απλή µισθωτική σύµβαση του Αστικού Κώδικα και αποτελεί κατά κάποιον τρόπο σταδιακή αποπληρωµή (σε δόσεις) του χρηµατικού ποσού που κατέβαλε αρχικά ο εκµισθωτής, όταν αγόρασε το πράγµα, κινητό ή ακίνητο, από τον προµηθευτή. Και αυτό γιατί ο εκµισθωτής επενδύει ένα αξιόλογο χρηµατικό ποσό στην αγορά του πράγµατος, κινητού ή ακινήτου, µε σκοπό, όχι να προβαίνει σε διαδοχικές και βραχυχρόνιες εκµισθώσεις αυτού από διάφορους µισθωτές, αλλά να προβεί σε µία κυρίως µίσθωση, τη χρηµατοδοτική µίσθωση, της οποίας η διάρκεια είναι αρκετά µεγάλη (ακόµη και ίση µε τη διάρκεια της οικονοµικής ζωής του µισθίου), και µέχρι τη λήξη της χρηµατοδοτικής µίσθωσης να καταφέρει να επανακτήσει µέσω των µισθωµάτων τα χρήµατα που διέθεσε 4 Αθηνά Καραµανλή Μπαρουτάκη «Το ίκαιο της Νοµής. Θεωρία Νοµολογία - Υποδείγµατα» Νοµική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1997, σελ Επίσης αναφέρεται ότι «Όπως και σε όλες τις περιπτώσεις, ο κάτοχος έχει κατά των τρίτων την προστασία που παρέχουν οι διατάξεις της νοµής στον Αστικό Κώδικα (997 ΑΚ)».

12 ως κεφάλαιο για την αγορά του µισθίου αλλά και να καλύψει τα έξοδά του και βέβαια να έχει τελικά κέρδος. Γι αυτό υποστηρίζεται ότι ουσιαστικά τα µισθώµατα αποτελούν δόσεις που συνολικά θα καλύψουν το δαπανηθέν για την αγορά κεφάλαιο του εκµισθωτή, τα έξοδά του αλλά και το κέρδος του. Τέλος στο άρθρο 1 1 του νόµου 1665/1986 παρατίθεται ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της χρηµατοδοτικής µίσθωσης : ο εκµισθωτής παρέχει µέσα στη σύµβαση τη δυνατότητα στο µισθωτή αντισυµβαλλόµενό του στο τέλος της χρηµατοδοτικής µίσθωσης είτε να αγοράσει το πράγµα είτε να ανανεώσει τη µίσθωση για ορισµένο χρόνο. Παρέχεται εδώ το λεγόµενο δικαίωµα προαίρεσης του µισθωτή, δηλαδή το διαπλαστικό εκείνο δικαίωµα να αγοράσει, εφόσον το επιθυµεί, το µίσθιο. Εάν προβεί τελικά ο επιχειρηµατίας στην αγορά του µισθίου, καθίσταται κύριος αυτού και ο εκµισθωτής πλέον καµία σχέση δε θα έχει µε το πράγµα. Για να αγοράσει ο επιχειρηµατίας το αντικείµενο, κινητό ή ακίνητο, καταβάλλει στον εκµισθωτή ορισµένο αντίτιµο, το οποίο όµως θα είναι αρκετά χαµηλό σε σχέση µε την αξία του πράγµατος, διότι ήδη µε τη σταδιακή καταβολή του µισθώµατος, ο επιχειρηµατίας έχει καταβάλλει όλο το κεφάλαιο που διέθεσε ο εκµισθωτής πριν από τη σύναψη της σύµβασης για να αγοράσει το αντικείµενο. Όπως ορίζει ο νόµος 1665/1986, οι προϋποθέσεις για τη σύναψη σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης είναι οι εξής : 1) Εκµισθωτής Στο άρθρο 2 γίνεται περιοριστική αναφορά των µορφών µε τις οποίες µπορεί να συναντήσουµε τον εκµισθωτή στη χρηµατοδοτική σύµβαση. Είναι µία από τις διατάξεις του νόµου που είναι αναγκαστικού δικαίου και δεν µπορούν τα µέρη να τις παραβλέψουν εφόσον θέλουν να συνάψουν χρηµατοδοτική µίσθωση και να προστατεύονται από το νόµο 1665/1986.

13 Σύµφωνα µε το άρθρο 2 εκµισθωτές µπορεί να είναι (α) ανώνυµες εταιρίες ειδικού σκοπού, εταιρίες δηλαδή οι οποίες συστήνονται µε αποκλειστικό σκοπό τη σύναψη χρηµατοδοτικών µισθώσεων του νόµου αυτού και έχει συσταθεί µετά από ειδική άδεια της Τράπεζας της Ελλάδος. Το καταβεβληµένο µετοχικό κεφάλαιο που απαιτείται για τη σύσταση και λειτουργία των ανωνύµων αυτών εταιριών δεν µπορεί να είναι µικρότερο από το ήµισυ του ελάχιστου µετοχικού κεφαλαίου που εκάστοτε απαιτείται για τη σύσταση πιστωτικών ιδρυµάτων µε τη µορφή ανώνυµης εταιρίας. Το ελάχιστο µετοχικό κεφάλαιο πρέπει να είναι ολόκληρο καταβεβληµένο σε µετρητά ή και σε είδος. Τέλος οι µετοχές των ανωνύµων εταιριών χρηµατοδοτικής µίσθωσης πρέπει να είναι µόνον ονοµαστικές 5. (β) πιστωτικά ιδρύµατα κατά την έννοια του άρθρου 2 1 του νόµου 3601/2007 τα οποία έχουν συσταθεί και λειτουργούν στην Ελλάδα. (γ) πιστωτικά ιδρύµατα, κατά την παραπάνω έννοια, τα οποία εδρεύουν σε κράτος µέλος του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου και εγκαθίστανται στην Ελλάδα µέσω υποκαταστήµατος ή παρέχουν στην Ελλάδα διασυνοριακώς υπηρεσίες καθώς και πιστωτικά ιδρύµατα τα οποία εδρεύουν σε τρίτο κράτος και εγκαθίστανται στην Ελλάδα µέσω υποκαταστήµατος. (δ) τα χρηµατοδοτικά ιδρύµατα κατά την έννοια του στοιχείου 6 του άρθρου 2 του νόµου 2076/1992, τα οποία εδρεύουν σε κράτος µέλος του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου και εγκαθίστανται στην Ελλάδα µέσω υποκαταστήµατος ή παρέχουν στην Ελλάδα διασυνοριακώς υπηρεσίες, σύµφωνα µε το άρθρο 14 του νόµου 2076/1992. (ε) τα χρηµατοδοτικά ιδρύµατα, τα οποία εδρεύουν στην αλλοδαπή και εγκαθίστανται στην Ελλάδα µέσω υποκαταστήµατος και δεν εµπίπτουν στην προηγούµενη περίπτωση. Για τη σύσταση και λειτουργία στην Ελλάδα ανωνύµων εταιριών χρηµατοδοτικής µίσθωσης, για τη µετατροπή υφιστάµενης ανώνυµης 5 Άρθρο 2 2,4 και 5 νόµου 1665/1986

14 εταιρίας σε ανώνυµη εταιρία µε σκοπό τη σύναψη συµβάσεων χρηµατοδοτικής µίσθωσης και για την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα υποκαταστηµάτων αλλοδαπών χρηµατοδοτικών ιδρυµάτων της ως άνω περίπτωσης (ε) προκειµένου να ασκήσουν στην Ελλάδα τη δραστηριότητα της χρηµατοδοτικής µίσθωσης απαιτείται από το νόµο ειδική άδεια λειτουργίας της Τράπεζας της Ελλάδος, που δηµοσιεύεται στο οικείο τεύχος της Εφηµερίδας της Κυβερνήσεως 6. Η Τράπεζα της Ελλάδος µπορεί µε πράξη του διοικητή της να εξειδικεύει περαιτέρω τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση της πιο πάνω άδειας και να καθορίζει, κατά περίπτωση, το είδος των εργασιών που τα υποκαταστήµατα των αλλοδαπών χρηµατοδοτικών ιδρυµάτων της περ. γ του εδ. β της παραγράφου αυτής µπορούν παράλληλα µε τη δραστηριότητα της χρηµατοδοτικής µίσθωσης να ασκούν στην Ελλάδα, λαµβανοµένου υπόψη και του καθεστώτος εποπτείας που ισχύει στη χώρα της έδρας τους. Η Τράπεζα της Ελλάδας δύναται επίσης µε πράξη του διοικητή της ή εξουσιοδοτηµένου από αυτόν οργάνου της να καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις µε τις οποίες οι εταιρίες της περ. α του εδ. Α της παραγράφου 1 του άρθρου 2 του νόµου 1665/1986 µπορούν να ασκούν συµπληρωµατικές ή παρεµφερείς δραστηριότητες παράλληλα µε τη δραστηριότητα της χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Επίσης, η Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία ασκεί εποπτεία και έλεγχο σε όλες τις ως άνω αναφερόµενες επιχειρήσεις που συνάπτουν χρηµατοδοτικές συµβάσεις, µπορεί να ανακαλεί ή και να αναστέλλει προσωρινά άδεια λειτουργίας που έχει χορηγήσει σε εταιρεία χρηµατοδοτικής µίσθωσης ή σε υποκατάστηµα χρηµατοδοτικού ιδρύµατος τρίτου κράτους 7. 6 Βλ. Αλεξάνδρα Βάρκα Αδάµη «Εισαγωγή στο Αστικό ίκαιο» Νοµική Βιβλιοθήκη 2009, σελ. 189, σύµφωνα µε την οποία η άδεια αυτή παρέχεται, εφόσον η ανώνυµη εταιρία πληροί τις ανωτέρω προϋποθέσεις στο σχετικό τεύχος της Εφηµερίδας της Κυβερνήσεως και αποτελεί προϋπόθεση για την έγκριση της σύστασης ανώνυµης εταιρίας χρηµατοδοτικής µίσθωσης από τον οικείο νοµάρχη. 7 Βλ. άρθρο 2 παράγραφος 1 περίπτωση Γ.

15 Παρατηρούµε ότι ο νόµος 1665/1986 θέτει αυστηρά πλαίσια για την ίδρυση και λειτουργία των επιχειρήσεων που µπορούν να είναι εκµισθωτές σε συµβάσεις χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Η αυστηρότητα αυτή και η περιοριστική απαρίθµηση δικαιολογείται από τη σκέψη ότι η σύµβαση χρηµατοδοτικής σύµβασης εισήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα µε το νόµο 1665/1986 και αποτέλεσε µία πρωτόγνωρη µορφή συµβάσεως στη συναλλακτική πρακτική. Οι επιχειρήσεις δεν γνώριζαν πώς να αντιµετωπίσουν τις συµβάσεις αυτές και ήταν αρχικά επιφυλακτικές. Για το λόγο αυτό ο Έλληνας νοµοθέτης έκρινε ότι έπρεπε να προσφέρει σηµαντικά εχέγγυα για την όσο το δυνατόν πιο οµαλή εξέλιξη των συµβάσεων αυτών τουλάχιστον από τη µεριά του εκµισθωτή. ιότι ο εκµισθωτής στη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης διαθέτει ένα µεγάλο χρηµατικό ποσό για την αγορά του εξοπλισµού ή του ακινήτου που πρόκειται να εκµισθώσει. Οι εκµισθωτές που αναλαµβάνουν την οικονοµική αυτή δραστηριότητα πρέπει να έχουν µεγάλο µέγεθος που να ανταποκρίνεται στο χρηµατοδοτικό τους σκοπό και να παρέχουν εχέγγυα ασφάλειας για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των εργασιών τους αλλά επίσης πρέπει να υπόκεινται στην εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος 8. Ο Έλληνας νοµοθέτης εποµένως επεδίωξε την προστασία του κοινού από αφερέγγυους χρηµατοδοτικούς οργανισµούς. ιατυπώνεται, βέβαια, η άποψη ότι η έλλειψη των ανωτέρω ειδικών προϋποθέσεων στο πρόσωπο του εκµισθωτή δεν επιφέρει την απόλυτη ακυρότητα της σύµβασης αλλά µόνο σχετική, υπέρ του µισθωτή, ο οποίος θα είναι αυτός που θα αποφασίσει αν θα συνεχίσει ή θα λύσει τη σύµβαση. 9 Σύµφωνα µε άλλη άποψη, οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόµος αναφορικά µε την εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης είναι απλά τυπολογικά στοιχεία και σε 8 Απόστολος Γεωργιάδης, σελ Απόστολος Γεωργιάδης, σελ. 50. Αλλιώς βέβαια θα πρέπει να κριθεί η περίπτωση, κατά την οποία ο µισθωτής γνωρίζει το νοµικό status της εταιρίας και παραταύτα συνάπτει µαζί της σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης, ενώ πρόκειται στην ουσία για πώληση µε δόσεις και παρακράτηση της κυριότητας, προκειµένου να εφαρµοστούν οι φορολογικές διατάξεις του ν. 1665/1986. Εν πάση περιπτώσει είναι αυτονόητο ότι η εταιρία δε θα απολαύσει σε καµία περίπτωση τις ευνοϊκές ρυθµίσεις του άρθρου 6 του ν. 1665/1986.

16 περίπτωση απόκλισης από τις προϋποθέσεις αυτές απλώς δεν επέρχονται οι έννοµες συνέπειες του νόµου, αλλά οι συµβαλλόµενοι εξακολουθούν να παραµένουν ελεύθεροι να καθορίζουν οι ίδιοι τα στοιχεία µε τα οποία θα λειτουργήσει η σύµβασή τους 10. Τέλος, σύµφωνα µε µία τρίτη άποψη από την επιτακτική διατύπωση του νόµου συνάγεται ότι απαγορεύεται σε κάθε άλλο πρόσωπο η σύναψη χρηµατοδοτικής µίσθωσης, αλλιώς η σύµβαση αυτή θα είναι άκυρη κατά το άρθρο 174 του ΑΚ ως χρηµατοδοτική µίσθωση και συνεπώς θα µπορεί ο µισθωτής να αναζητήσει τις παροχές του µε τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισµού για µη νόµιµη αιτία. Εξαιρούνται, όµως, οι περιπτώσεις κατά τις οποίες συντρέχουν οι όροι του άρθρου 182 ΑΚ για µετατροπή της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης για παράδειγµα σε κοινή µίσθωση, οπότε θα εφαρµοστούν οι διατάξεις του Αστικού Κώδικα αλλά δε θα εφαρµοστούν οι ευνοϊκές διατάξεις του νόµου 1665/1986 για φορολογικές απαλλαγές κλπ 11. 2) Μισθωτής Ο νόµος, ενώ περιλαµβάνει εκτενή αναφορά σχετικά µε τον εκµισθωτή και θέτει αυστηρές και λεπτοµερείς προϋποθέσεις, δεν ασχολείται καθόλου µε το µισθωτή. Από το άρθρο 1 1 του νόµου, όπου αναφέρεται το πράγµα, κινητό ή ακίνητο, προορίζεται αποκλειστικά για επαγγελµατική χρήση του µισθωτή, προκύπτει ότι µισθωτής µπορεί να είναι οποιοδήποτε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο, ιδιωτικού ή δηµοσίου δικαίου που ασκεί κάποια επιχείρηση ή επάγγελµα. Το πρόσωπο αυτό µε τη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης καταφέρνει να χρησιµοποιήσει κινητά αντικείµενα για την επιχειρηµατική του δραστηριότητα π.χ. εξοπλισµό ή και ακίνητο για επαγγελµατική εγκατάσταση. Ο νόµος αφήνει έξω από τη δυνατότητα σύναψης σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης 10 Παρασκευή Παπαρσενίου, «Η σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης Κριτική ανάλυση υπό το πρίσµα της ευθύνης για πραγµατικά ελαττώµατα, Αθήνα 1994» (στο εξής θα αναφέρεται ως Παρασκευή Παπαρσενίου ) σελ Παναγιώτης Μάζης, «Η Χρηµατοδοτική Μίσθωση, Leasing, 1990» (στο εξής θα αναφέρεται ως Παναγιώτης Μάζης ) σελ. 99.

17 τους ιδιώτες οι οποίοι θέλουν να έχουν στην κατοχή τους και να χρησιµοποιούν αντικείµενα για προσωπικούς καταναλωτικούς σκοπούς, διότι, όπως αναλύσαµε πιο πάνω, σκοπός του νόµου είναι η διευκόλυνση των επιχειρηµατιών για τη χρησιµοποίηση αντικειµένων απαραίτητων για την επαγγελµατική τους δραστηριότητα και η χρηµατοδότηση αυτών 12. Με την παράγραφο 5 του άρθρου 1 του νόµου 1665/1986 δίνεται η δυνατότητα και στο ηµόσιο να συνάπτει ως µισθωτής συµβάσεις χρηµατοδοτικής µίσθωσης επί ακινήτων, µέσω της Κτηµατικής Εταιρίας του ηµοσίου (ΚΕ ), η οποία ενεργεί ως πληρεξούσιά του, κατόπιν απόφασης του υπουργού Οικονοµίας και Οικονοµικών. 3) Η παραχώρηση της χρήσης πράγµατος, κινητού ή ακινήτου, που προορίζεται για την επιχείρηση ή το επάγγελµα του µισθωτή. Αντικείµενο της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης µπορεί να είναι µόνον η παραχώρηση της χρήσης πράγµατος το οποίο προορίζεται µόνο για την επιχείρηση ή το επάγγελµα του µισθωτή. Αποκλείονται εποµένως πράγµατα τα οποία προορίζεται για ιδιωτική χρήση. Το πράγµα µπορεί να είναι κινητό (εξοπλισµός επιχειρήσεων), ακίνητο ή και τα δύο µαζί. Τα πράγµατα αυτά, κινητά ή ακίνητα, τα αναζητά ο επιχειρηµατίας και τα εντοπίζει στην κυριότητα κάποιου προµηθευτή. Αφού βεβαιωθεί ότι έχουν τα απαραίτητα χαρακτηριστικά που θα του χρειαστούν για να είναι λειτουργικά για την επιχείρησή του και αφού διαπραγµατευθεί και συµφωνήσει όλους τους όρους της σύµβασης πώλησης, ο µισθωτής ενηµερώνει τον εκµισθωτή. Αυτός µε τη σειρά του καταβάλει τα χρήµατα για την αγορά του πράγµατος και πλέον καθίσταται κύριος αυτού, οπότε συνάπτοντας τη χρηµατοδοτική µίσθωση είναι σε θέση να παραχωρεί τη χρήση του στο µισθωτή καθ όλη τη διάρκεια της µίσθωσης. 12 Βλ. Αλεξάνδρα Βάρκα Αδάµη ό.π. σελ. 190 σύµφωνα µε την εισηγητική έκθεση του ν. 1665/1986 σκοπός της καθιέρωσης του θεσµού της χρηµατοδοτικής µίσθωσης είναι η ενίσχυση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων για την πραγµατοποίηση παραγωγικών επενδύσεων.

18 Στην έννοια των κινητών πραγµάτων του νόµου περιλαµβάνονται και τα αυτοκίνητα οχήµατα και τα αεροσκάφη ενώ εξαιρούνται τα πλοία και τα πλωτά ναυπηγήµατα 13. Στην έννοια των ακινήτων περιλαµβάνονται οι αγροτικές εκτάσεις, οι οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες µε κτίσµατα µετά ποσοστού του γηπέδου που αναλογεί και συγκεκριµένα κτίσµατα σε σχέση µε τη δοµήσιµη επιφάνεια του γηπέδου και γενικά τα κτίσµατα ή το συγκρότηµα κτισµάτων µετά των λοιπών εγκαταστάσεων, συµπεριλαµβανοµένου του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριµένα κτίσµατα, σε συνάρτηση µε το εµβαδόν του και τη συνολική δοµήσιµη επιφάνεια που µπορεί να πραγµατοποιηθεί στο γήπεδο και επιπλέον τον ακάλυπτο χώρο που προβλέπεται από τις πολεοδοµικές διατάξεις ως χώρος στάθµευσης αυτοκινήτων. Χρήσιµο είναι να παρατηρήσουµε ότι η σύναψη χρηµατοδοτικής µίσθωσης µε αντικείµενο ένα µη οικοδοµηµένο οικόπεδο δεν είναι επιτρεπτή. Άλλο είναι το ζήτηµα της απόκτησης από τον εκµισθωτή µη οικοδοµηµένων οικοπέδων µε σκοπό την ανέγερση οικοδοµής σε αυτά και στη συνέχεια την εκµίσθωση των οικοδοµηµάτων. Στην περίπτωση αυτή είναι δυνατή η σύναψη χρηµατοδοτικής µίσθωσης πριν από την ανέγερση της οικοδοµής, µε αντικείµενο τη µέλλουσα να ανεγερθεί οικοδοµή ή τµήµα αυτής 14. Τέλος σηµειώνεται ότι για τη χρηµατοδοτική µίσθωση ακινήτων παραµεθόριων περιοχών προβλέπεται στο άρθρο 1 4 του νόµου 1665/1986 ότι όπου στην ισχύουσα νοµοθεσία θεσπίζονται περιορισµοί ως προς την υπηκοότητα του ιδιοκτήτη ακινήτων ή κινητών πραγµάτων 13 Βλ. όµως και άρθρο 8 4 του νόµου 2743/1999 κατά το οποίο «Επιτρέπεται η απόκτηση άδειας επαγγελµατικού πλοίου αναψυχής προκειµένου περί πλοίου για το οποίο έχει συναφθεί χρηµατοδοτική µίσθωση. Με προεδρικό διάταγµα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Εµπορικής Ναυτιλίας, Εθνικής Οικονοµίας, Οικονοµικών και Ανάπτυξης, ρυθµίζονται οι ειδικοί όροι που διέπουν τη χρηµατοδοτική µίσθωση, τη νηολόγηση των πλοίων αυτών και κατ εξαίρεση της κείµενης νοµοθεσίας, ως και κάθε λεπτοµέρεια.». 14 Απόστολος Γεωργιάδης, σελ. 30

19 κάθε είδους, οι περιορισµοί αυτοί, στην περίπτωση χρηµατοδοτικής µίσθωσης, κρίνονται και στο πρόσωπο του µισθωτή. 4) Μίσθωµα Ο µισθωτής υποχρεούται να καταβάλλει στον εκµισθωτή το µίσθωµα, συνήθως ανά τρίµηνο ή εξάµηνο ανάλογα µε τη συµφωνία τω µερών. Τονίσθηκε και παραπάνω ότι ο νοµοθέτης ονόµασε το αντίτιµο που καταβάλλει ο µισθωτής της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης µίσθωµα χωρίς όµως να αποδίδει σε αυτό την έννοια που έχει ο όρος µίσθωµα στις κοινές µισθώσεις του ΑΚ. ηλαδή στη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης το µίσθωµα δεν αποτελεί απλώς το µηνιαίο για παράδειγµα αντίτιµο για την παραχώρηση της χρήσης του µισθίου για το συγκεκριµένο µήνα. Η έννοια µίσθωµα στο νόµο 1665/1986 έχει ευρύτερη έννοια και αναλύεται στο ποσό εκείνο το οποίο καταβάλλεται µε δόσεις και το οποίο προορίζεται τελικά να καλύψει συνολικά το κόστος αγοράς του µισθίου από την εκµισθώτρια εταιρία, τα έξοδα που αυτή έκανε καθώς και το κέρδος που θα έχει ο εκµισθωτής από την επένδυσή του αυτή. Για το λόγο αυτό το µίσθωµα στη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης είναι αρκετά υψηλό, και µάλιστα αρκετά υψηλότερο από το µίσθωµα µίας αντίστοιχης κοινής µίσθωσης. Συνήθως συµφωνείται µεταξύ των µερών ότι τα αρχικά µισθώµατα θα είναι υψηλότερα και όσο η σύµβαση φτάνει στο τέλος της το µίσθωµα θα µειώνεται. Μπορεί όµως και να παραµένει το ίδιο για όλη τη διάρκεια της µίσθωσης. 5) ιάρκεια Σύµφωνα µε το άρθρο 3 του νόµου 1665/1986 η διάρκεια της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης είναι πάντα ορισµένη 15. Ο νόµος θέτει µάλιστα ελάχιστα υποχρεωτικά όρια διάρκειας της µίσθωσης και συγκεκριµένα 3 έτη για κινητά, 5 έτη για αεροσκάφη, και 10 έτη για ακίνητα. 15 Παρασκευή Παπαρσενίου, σελ. 53 επ.

20 Η ρύθµιση αυτή δικαιολογείται από το γεγονός ότι ο εκµισθωτής επενδύει τα χρήµατά του σε κάποιο αντικείµενο, κινητό ή ακίνητο, προκειµένου να χρηµατοδοτήσει συγκεκριµένη επιχείρηση. Μάλιστα το αντικείµενο που αγοράζει ο εκµισθωτής ανταποκρίνεται στις ειδικές ανάγκες του συγκεκριµένου µισθωτή ο οποίος και το επέλεξε. Έτσι λοιπόν θα ήταν επιζήµιο για τον εκµισθωτή εάν ο µισθωτής δικαιούνταν να λύσει τη σύµβαση σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα, ώστε να είναι αναγκασµένος ο εκµισθωτής να αναζητά νέο µισθωτή. Για το λόγο αυτόν οι συµβαλλόµενοι ορίζουν τη διάρκεια µέσα στους όρους της σύµβασης συνήθως αρκετά µεγαλύτερη από την ελάχιστη υποχρεωτική που προβλέπει ο νόµος. Στην περίπτωση κατά την οποία ο µισθωτής αποφασίσει να αγοράσει το µίσθιο νωρίτερα από την ελάχιστη προβλεπόµενη στο νόµο διάρκεια η σύµβαση λύεται, αλλά παύουν να ισχύουν οι ευνοϊκές φορολογικές ρυθµίσεις που θα ίσχυαν εάν τηρούσε τη νόµιµη διάρκεια. Με τον τρόπο αυτόν αποφεύγεται η καταχρηστική χρησιµοποίηση του θεσµού της χρηµατοδοτικής µίσθωσης από επιχειρηµατίες που θέλουν να αγοράσουν συγκεκριµένο αντικείµενο και χρησιµοποιούν το κάλυµµα της χρηµατοδοτικής µίσθωσης προκειµένου να απολαύσουν τις διευκολύνσεις του νόµου και τις φορολογικές απαλλαγές. Μέσα στην κάθε σύµβαση προβλέπονται συγκεκριµένα οι λόγοι για τους οποίους δικαιούνται οι συµβαλλόµενοι να καταγγείλουν τη σύµβαση και να πετύχουν τη λύση της πριν από το πέρας της συµφωνηµένης διάρκειάς της. 6) ικαίωµα αγοράς ή ανανέωσης της χρηµατοδοτικής µίσθωσης από το µισθωτή Ο εκµισθωτής πρέπει να παρέχει στον αντισυµβαλλόµενό του µισθωτή το δικαίωµα είτε να αγοράσει το πράγµα είτε να ανανεώσει τη µίσθωση για ορισµένο χρόνο. Οι συµβαλλόµενοι έχουν το δικαίωµα να ορίσουν ότι το δικαίωµα αγοράς µπορεί να ασκηθεί και πριν από τη λήξη του χρόνου της µίσθωσης (άρθρο1 1).

21 Αυτό αποτελεί διαπλαστικό δικαίωµα προαίρεσης του µισθωτή στο τέλος της συµφωνηµένης διάρκειας της µίσθωσης (ή και νωρίτερα εφόσον αυτό προβλέπεται ρητά µέσα στη σύµβαση) να αγοράσει το µίσθιο ή να ανανεώσει τη µίσθωση. Το δικαίωµα προαίρεσης ασκείται από τον µισθωτή µε µονοµερή απευθυντέα δήλωσή του προς τον εκµισθωτή και µε ταυτόχρονη καταβολή προς αυτόν του τιµήµατος που έχει συµφωνηθεί γι αυτήν την περίπτωση. Η δήλωση για τα κινητά µπορεί να είναι και άτυπη ενώ για τα ακίνητα πρέπει να είναι συµβολαιογραφική. Το τίµηµα συνήθως είναι αρκετά χαµηλότερο της αξίας του αντικειµένου, λαµβανοµένου υπ όψιν του γεγονότος ότι ήδη κατά τη διάρκεια της µίσθωσης ο µισθωτής έχει καταβάλλει µισθώµατα αξίας µεγαλύτερης από την αξία αγοράς του µισθίου. Εάν ο µισθωτής ασκήσει το δικαίωµα προαίρεσης πριν από τη λήξη της µίσθωσης και αγοράσει το µίσθιο οφείλει να καταβάλλει στον εκµισθωτή το αντίτιµο που έχει συµφωνηθεί αλλά και τις υπολειπόµενες µέχρι τη συµφωνηµένη λήξη δόσεις. Εάν, αντίθετα, ο µισθωτής αποφασίσει να ανανεώσει τη µίσθωση, τότε το µίσθωµα που θα συνεχίσει να καταβάλλει θα είναι αρκετά χαµηλότερο από το αρχικό, διότι ήδη µε τα ήδη καταβληθέντα µισθώµατα ο εκµισθωτής θα έχει αποσβέσει το κεφάλαιο που επένδυσε και θα έχει αποκοµίσει και κέρδος. Όπως φαίνεται από τη διατύπωση του νόµου το δικαίωµα προαίρεσης πρέπει να περιλαµβάνει διαζευκτικά την επιλογή αγοράς ή ανανέωσης της µίσθωσης και όχι µόνον τη µία ή την άλλη επιλογή. Όµως υποστηρίζεται η άποψη ότι είναι δυνατόν το δικαίωµα προαίρεσης του µισθωτή να περιοριστεί στην επιλογή είτε να αγοράσει το µίσθιο είτε να ανανεώσει τη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης 16. Β. Οι µορφές της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης Όπως είδαµε πιο πάνω, ο Έλληνας νοµοθέτης µε το νόµο 1665/1986 έθεσε κάποια γενικά πλαίσια λειτουργίας της χρηµατοδοτικής 16 Απόστολος Γεωργιάδης, σελ. 60

22 µίσθωσης και άφησε τα συµβαλλόµενα µέρη µέσα από την πράξη να διαµορφώσουν τους ειδικότερους όρους µε τους οποίους επιθυµούν να λειτουργούν οι συµβάσεις χρηµατοδοτικής µίσθωσης που συνάπτουν, τηρώντας βέβαια τις υποχρεωτικές διατάξεις του νόµου, π.χ. για τον τύπο των εταιριών που θα έχουν τη θέση του εκµισθωτή και για τους όρους λειτουργίας αυτών, για τη διάρκεια της χρηµατοδοτικής µίσθωσης, για τον τύπο και τη δηµοσιότητα της σύµβασης και λοιπά. Στο νόµο δίδεται η έννοια της χρηµατοδοτικής µίσθωσης, περιγράφεται έτσι µία απλή µορφή που µπορεί να έχει η χρηµατοδοτική µίσθωση. Στη συναλλακτική πρακτική όµως µε το πέρασµα των χρόνων εµφανίστηκαν χρηµατοδοτικές συµβάσεις µε παραλλαγµένες µορφές και διαµορφώθηκαν έτσι κι άλλα είδη χρηµατοδοτικών συµβάσεων πέραν αυτού που περιγράφεται στο νόµο 1665/1986, είδη που δεν έρχονται πάντως σε αντίθεση µε τις υποχρεωτικές διατάξεις του νόµου κι εποµένως εµπίπτουν στην προστασία του. Παρακάτω θα γίνει παρουσίαση των ειδών αυτών : 1) Απλή χρηµατοδοτική µίσθωση Αυτή η µορφή της χρηµατοδοτικής µίσθωσης περιγράφεται και από το νόµο 1665/1986. Ο επιχειρηµατίας χρειάζεται για την επιχείρησή του ορισµένο κινητό, π.χ. λειτουργικό εξοπλισµό, ή ακίνητο προκειµένου να στεγάσει την επιχείρησή του όµως δεν έχει την απαιτούµενη ρευστότητα προκειµένου να προβεί στην αγορά των πραγµάτων αυτών ή ακόµη δεν επιθυµεί να αφιερώσει το κεφάλαιο της επιχείρησής του για την αγορά αυτών αλλά προτιµά να το αξιοποιήσει µε άλλο τρόπο. Για το λόγο αυτό επιλέγει τη λύση της απλής χρηµατοδοτικής µίσθωσης, καθώς είναι µια ευέλικτη µορφή σύµβασης µε την οποία θα πετύχει το σκοπό του. Συγκεκριµένα ο επιχειρηµατίας προβαίνει σε έρευνα στην αγορά προκειµένου να βρει το πράγµα, κινητό ή ακίνητο, το οποίο του χρειάζεται και το οποίο έχει εκείνα τα χαρακτηριστικά τα οποία θα του φανούν χρήσιµα για την επιχείρησή του. Μόλις εντοπίσει το πράγµα, απευθύνεται στον τρίτο προµηθευτή που παράγει ή διαθέτει αυτό, ο οποίος µπορεί να είναι εταιρία ή επιχειρηµατίας, και διαπραγµατεύεται µαζί του όλους τους

23 όρους και της συµφωνίες της αγοραπωλησίας. Έπειτα απευθύνεται σε µία εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης ή σε πιστωτικό ή χρηµατοδοτικό ίδρυµα και υποδεικνύει σε αυτήν τον προµηθευτή και το πράγµα που αποφάσισε ότι είναι κατάλληλο για την επιχείρησή του. Στη συνέχεια, και αφού συναφθεί µεταξύ του επιχειρηµατία και της εταιρίας χρηµατοδοτικής µίσθωσης η σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης, η εταιρία εκµισθωτής αγοράζει το πράγµα από τον προµηθευτή. Καταβάλλει στον προµηθευτή το αντίτιµο της αξίας του αντικειµένου και ο προµηθευτής µε τη σειρά του παραδίδει το πράγµα στο µισθωτή, όπως συµφωνείται συνήθως µεταξύ προµηθευτή και εκµισθωτή κατά το στάδιο των διαπραγµατεύσεων. Σχηµατίζεται, όπως βλέπουµε, ένα τρίγωνο µεταξύ του προµηθευτή, του εκµισθωτή και του µισθωτή. Όµως δεν είναι ορθό να καταλήξουµε ότι πρόκειται για τριγωνική έννοµη σχέση, καθώς δε συνδέονται και οι τρεις συµβατικά. Ο εκµισθωτής συνδέεται συµβατικά µε το µισθωτή µέσω της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Επίσης συνδέεται συµβατικά µε τον προµηθευτή µέσω της σύµβασης αγοραπωλησίας. Ο µισθωτής σε συνδέεται συµβατικά µε τον προµηθευτή. Η σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης είναι ανεξάρτητη από τη σύµβαση αγοραπωλησίας. Άλλο είναι το ζήτηµα, όπως θα δούµε αµέσως πιο κάτω, της δυνατότητας του µισθωτή να στραφεί σε ορισµένες περιπτώσεις κατά του προµηθευτή, εφόσον έχει εκχωρήσει σε αυτόν ο εκµισθωτής τα δικαιώµατά του από τη σύµβαση αγοραπωλησίας. Παρατηρείται σε αυτήν την απλή µορφή της χρηµατοδοτικής µίσθωσης ότι ο επιχειρηµατίας µισθωτής είναι αυτός ο οποίος λαµβάνει την επενδυτική απόφαση και κάνει την πρώτη κίνηση. Αυτός διαπιστώνει την ανάγκη της επιχείρησής του για ορισµένο αγαθό και παίρνει την πρωτοβουλία να αναζητήσει και να βρει το αγαθό αυτό στα χέρια κάποιου προµηθευτή. Αυτός επίσης συµµετέχει στο στάδιο των διαπραγµατεύσεων µε τον προµηθευτή για την αγορά του αντικειµένου και είναι υπεύθυνος για τους όρους της αγοραπωλησίας που θα συµφωνήσει. Στην εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης εκµισθωτή απλώς ανακοινώνει την επιλογή του.

24 Η ως άνω εξέλιξη των διαπραγµατεύσεων και της αγοραπωλησίας φανερώνει τον χρηµατοδοτικό χαρακτήρα της µίσθωσης που µελετάµε στην παρούσα εργασία. Ο εκµισθωτής δεν ασχολείται καθόλου µε το στάδιο των διαπραγµατεύσεων και µε την εξεύρεση του κατάλληλου πράγµατος, καθώς δεν τον ενδιαφέρουν τα επιµέρους χαρακτηριστικά του µισθίου. Έχει µεν την κυριότητα του µισθίου, όµως δεν προτίθεται να το χρησιµοποιήσει ο ίδιος κι εποµένως δεν ενδιαφέρεται για τις λειτουργίες του και τα χαρακτηριστικά του. Σηµασία για τον εκµισθωτή έχει να επενδύσει τα χρήµατά του σε πράγµα, κινητό ή ακίνητο, το οποίο δεν είναι κάτι το ιδιαίτερα σπάνιο κι εξεζητηµένο αλλά θα µπορεί να χρησιµοποιηθεί εύκολα και θα έχει ζήτηση από µελλοντικούς υποψήφιους µισθωτές στην περίπτωση όπου λήξη σύντοµα η σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης που συνάπτει µε τον εν λόγω µισθωτή χωρίς ο τελευταίος να αγοράσει το αντικείµενο. Ο µισθωτής, από την άλλη, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις ιδιότητες του πράγµατος γι αυτό και προβαίνει ο ίδιος στην έρευνα αγοράς. Μπορεί κατά τη διάρκεια της χρηµατοδοτικής µίσθωσης να µην έχει τη νοµική κυριότητα του αντικειµένου αλλά έχει, θα λέγαµε, την οικονοµική κυριότητα αυτού. ιότι αυτός αποκλειστικά έχει την κατοχή του µισθίου, χρησιµοποιεί το µίσθιο και αποκοµίζει τα οικονοµικά οφέλη από τη χρήση αυτού. Ο µισθωτής ξεπερνά την έλλειψη ρευστότητας που παρουσιάζει η επιχείρησή του ακριβώς διότι δέχεται την έµµεση χρηµατοδότηση από τον εκµισθωτή, την παροχή σε αυτόν δηλαδή όχι χρηµάτων αλλά πράγµατος µε τη χρήση του οποίου θα αποκοµίσει οικονοµικό όφελος. Επειδή ο εκµισθωτής δεν συµµετέχει καθόλου στην επιλογή του πράγµατος ούτε στη διαδικασία των διαπραγµατεύσεων για τους επιµέρους όρους της σύµβασης αγοραπωλησίας, είναι εύλογο ότι δε φέρει καµία ευθύνη για ελαττώµατα του πράγµατος ή για έλλειψη συµφωνηµένων ιδιοτήτων, για µη εκπλήρωση, υπερηµερία ή πληµµελή εκπλήρωση της παροχής. Την ευθύνη για τις ως άνω περιπτώσεις φέρει αποκλειστικά ο µισθωτής. Για το λόγο αυτό, και προκειµένου να µπορεί και ο µισθωτής να προστατευθεί απέναντι στον προµηθευτή, ο εκµισθωτής

25 εκχωρεί σε αυτόν όλα τα δικαιώµατά του που έχει κατά του προµηθευτή από τη σύµβαση αγοραπωλησίας ως νέος ιδιοκτήτης. Ακόµη, επειδή ο εκµισθωτής δε χρησιµοποιεί το πράγµα καθόλου, σε αντίθεση µε το µισθωτή ο οποίος, όπως είδαµε πιο πάνω, µε τη σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης καθίσταται οικονοµικός κύριος του πράγµατος, αυτός ο οποίος υποχρεούται να διατηρεί το πράγµα κατάλληλο για τη χρήση που συµφωνήθηκε, να το ασφαλίζει µε έξοδά του και γενικά να φέρει όλα τα βάρη του είναι ο µισθωτής. Για τους ίδιους λόγους ο µισθωτής φέρει τον κίνδυνο της τυχαίας καταστροφής, απώλειας ή κλοπής του πράγµατος και είναι υποχρεωµένος, εάν κάτι από τα παραπάνω λάβει χώρα, είτε να αντικαταστήσει το πράγµα µε άλλο πράγµα ίσης αξίας είτε να το επιδιορθώσει µε δικά του έξοδα, είτε να πληρώσει και όλες τα µισθώµατα που δεν έχουν καταστεί ληξιπρόθεσµα, έως και το τέλος της συµφωνηµένης διάρκειας της σύµβασης, ώστε ουσιαστικά να αποπληρώσει το τίµηµα αγοράς του πράγµατος. Φέρει δηλαδή όλους τους κινδύνους τους οποίους σε άλλη περίπτωση θα έφερε ο νοµικός κύριος του πράγµατος 17. Για το λόγο αυτό θεωρείται οικονοµικός κύριος αυτού. Κατά τη διάρκεια της µίσθωσης ο µισθωτής αποκοµίζει κέρδος από τη χρήση και εκµετάλλευση του µισθίου, οπότε µπορεί να ανταπεξέρχεται στην υποχρέωσή του για περιοδική καταβολή των µισθωµάτων. Κατά τη λήξη της σύµβασης ο µισθωτής έχει το δικαίωµα προαίρεσης, το οποίο συµφωνείται ρητά µέσα στους όρους της σύµβασης, µπορεί δηλαδή να αγοράσει το πράγµα ή να ζητήσει ανανέωση της µίσθωσης. 2) Αντίστροφη χρηµατοδοτική µίσθωση (sale and lease back) Ο νοµοθέτης, µε την παράγραφο 2 του άρθρου 1 του νόµου 1665/1986, προέβλεψε και αυτή τη µορφή χρηµατοδοτικής µίσθωσης. «Αντικείµενο χρηµατοδοτικής µίσθωσης µπορεί να είναι κινητό ή ακίνητο που αγόρασε προηγουµένως ο εκµισθωτής από το µισθωτή.» ορίζει το η παράγραφος αυτή. 17 Απόστολος Γεωργιάδης, σελ. 36.

26 Στην αντίστροφη χρηµατοδοτική µίσθωση, ο επιχειρηµατίας και πάλι έχει ανάγκη από χρηµατική ρευστότητα κι έτσι αποφασίζει να καταρτίσει τη σύµβαση αυτή µε την εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης ή το πιστωτικό ή χρηµατοδοτικό ίδρυµα. Πωλεί (sale) στον εκµισθωτή τµήµα του εξοπλισµού της επιχείρησής του ή ακόµη και κάποιο ακίνητο ιδιοκτησίας δικής του και στη συνέχεια το µισθώνει (lease back) από αυτόν καταβάλλοντάς του τα συµφωνηµένα µισθώµατα. Με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνει ο επιχειρηµατίας να αποκτήσει, µέσω του τιµήµατος της πώλησης, χρηµατική ρευστότητα προκειµένου να λειτουργήσει την επιχείρησή του. Επιπλέον δεν αποξενώνεται από τον εξοπλισµό του αλλά συνάπτοντας τη χρηµατοδοτική µίσθωση συνεχίζει να τον χρησιµοποιεί προς όφελός του. ίνει, λοιπόν, ο νοµοθέτης, στον επιχειρηµατία ο οποίος έσπευσε να αγοράσει τα πράγµατα που χρειάζεται για επαγγελµατική χρήση, την ευκαιρία να µη στερηθεί τη δυνατότητα να χρηµατοδοτηθεί µέσω του θεσµού της χρηµατοδοτικής µίσθωσης, αλλά, πωλώντας στον εκµισθωτή το πράγµα και στη συνέχεια µισθώνοντάς του, να συνεχίζει να έχει τη χρήση και την απόλαυση αυτού. Παρατηρούµε µία βασική διαφορά µεταξύ της απλής και της αντίστροφης χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Στην πρώτη τα πρόσωπα που συναλλάσσονται είναι τρία ενώ στην δεύτερη είναι δύο, συµπίπτει δηλαδή στη δεύτερη το πρόσωπο του µισθωτή µε το πρόσωπο του προµηθευτή. Κατά τα λοιπά οι δύο αυτές µορφές συµβάσεων λειτουργούν µε τον ίδιο τρόπο, µε εξαίρεση βέβαια τις περιπτώσεις που είδαµε πιο πάνω, όπου το µίσθιο παρουσιάζει κάποια πραγµατικά ελαττώµατα. Είναι προφανές ότι στην αντίστροφη χρηµατοδοτική µίσθωση ο µισθωτής φέρει και την ευθύνη διόρθωσης των ελαττωµάτων καθώς αυτός ήταν ο κύριος του πράγµατος πριν από τη σύναψη της χρηµατοδοτικής µίσθωσης και δε δικαιούται να ζητήσει ευθύνες από τρίτο πρόσωπο. Με το εδάφιο β της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του νόµου 1665/1986, ο νοµοθέτης εξαιρεί από τη δυνατότητα εφαρµογής της χρηµατοδοτικής µίσθωσης τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες ο εκµισθωτής αγοράζει ακίνητο από ελεύθερο επαγγελµατία.

27 Για το θεσµό της αντίστροφης χρηµατοδοτικής µίσθωσης έχουν διατυπωθεί ορισµένες επιφυλάξεις 18. Συγκεκριµένα, επισηµαίνεται ότι κάποιος επιχειρηµατίας που θέλει να αποτρέψει την ικανοποίηση των δανειστών του από τον εξοπλισµό, κινητό ή ακίνητο, της επιχείρησής του, µπορεί να καταφύγει στη σύναψη αντίστροφης χρηµατοδοτικής µίσθωσης. ιότι, όπως θα δούµε και στη συνέχεια, απαιτείται και για τη µορφή αυτή χρηµατοδοτικής µίσθωσης δηµοσιότητα η οποία αποκλείει τρίτους να ασκήσουν δικαιώµατα επί του µισθίου και να προχωρήσουν για παράδειγµα σε αναγκαστική κατάσχεση. Έτσι, όµως, καταστρατηγείται η προστασία των δανειστών του µισθωτή, ο οποίος µπορεί µε τον τρόπο αυτό να καταστήσει αδύνατο να ικανοποιήσουν οι δανειστές του τις αξιώσεις που έχουν απέναντί του. Λύσει σε αυτές τις περιπτώσεις µπορεί να δώσει το άρθρο 281 Α.Κ.. 3) Μεικτή χρηµατοδοτική µίσθωση Μεικτή χρηµατοδοτική µίσθωση είναι εκείνη η µορφή της χρηµατοδοτικής µίσθωσης κατά την οποία ο εκµισθωτής αναλαµβάνει και την τεχνική συντήρηση του µισθίου, τις επισκευές του, την ασφάλισή του και λοιπά. Σε αντίθεση δηλαδή µε την απλή χρηµατοδοτική µίσθωση, όπου ο µισθωτής αναλαµβάνει την υποχρέωση να διατηρεί τα µίσθιο κατάλληλο για τη χρήση για την οποία συµφωνήθηκε, στη µεικτή χρηµατοδοτική µίσθωση αυτών την υποχρέωση την αναλαµβάνει ο εκµισθωτής. Θα 18 Απόστολος Γεωργιάδης, σελ.39 «Οι διατάξεις που καθιερώνουν διατυπώσεις δηµοσιότητας για τη χρηµατοδοτική µίσθωση και απαγορεύουν την εκούσια και αναγκαστική διάθεση του πράγµατος ενδέχεται να χρησιµοποιηθούν κατά της δυνατότητας του τρίτου δανειστή να εξασφαλίσει τα δικαιώµατά του. Για παράδειγµα ενόψει του γεγονότος ότι η χρηµατοδοτική µίσθωση ακινήτου δε µπορεί να είναι διάρκειας µικρότερης των δέκα ετών, ο οφειλέτης θα µπορούσε, προκειµένου να αποφύγει την κατάσχεση των ακινήτων του από τους δανειστές του, να προβαίνει σε αντίστροφη χρηµατοδοτική µίσθωσή τους, θέτοντας έτσι τα ακίνητά του εκτός δυνατότητας κατασχέσεως, ώστε οι δανειστές να είναι αναγκασµένοι να καταφύγουν στην πολυπλοκότερη ως προς την απόδειξη και εφαρµογή προστασία των άρθρων 479 και 939 επ. ΑΚ ή στην κατάσχεση του δικαιώµατος προαιρέσεως.»

28 λέγαµε εποµένως ότι σε αυτή τη µορφή ο εκµισθωτής αναλαµβάνει εξ ολοκλήρου τον επιχειρηµατικό κίνδυνο, καθώς αυτός φέρει ακόµη και τον κίνδυνο κλοπής, απώλειας ή τυχαίας καταστροφής του µισθίου. Η µεικτή χρηµατοδοτική µίσθωση επιλέγεται στις περιπτώσεις όπου ο εκµισθωτής επιλέγει το πράγµα το οποίο θα αποτελέσει αντικείµενο των µελλοντικών µισθώσεων, και προβαίνει σε διαδοχικές βραχυχρόνιες συµβάσεις µε διαδοχικούς µισθωτές, οι οποίοι ενδιαφέρονται περισσότερο για µία σύντοµη σε χρονική διάρκεια µίσθωση προκειµένου να χρησιµοποιήσουν κάποιο αγαθό που χρειάζονται για µικρό χρονικό διάστηµα. Το µίσθωµα σε αυτές τις συµβάσεις είναι αρκετά µεγαλύτερο συγκριτικά µε το µίσθωµα των συµβάσεων απλής χρηµατοδοτικής µίσθωσης, διότι ο κίνδυνος που αναλαµβάνει ο εκµισθωτής είναι επίσης πολύ µεγαλύτερος και αναγκάζεται ο εκµισθωτής, προκειµένου να συντηρεί το µίσθιο και να το διατηρεί κατάλληλο για τη συµφωνηµένη χρήση, να προβαίνει σε περισσότερα έξοδα. Ορθά σηµειώνεται ότι η µορφή αυτή χρηµατοδοτικής µίσθωσης αποκλίνει αρκετά από την απλή χρηµατοδοτική µίσθωση µε την έννοια που δίνεται στο νόµο 1665/1986, καθώς συµφωνείται για χρονικό διάστηµα µικρότερο από τη διάρκεια οικονοµικής ζωής του αγαθού, αλλά επίσης διότι δεν αναλαµβάνει ο µισθωτής την επενδυτική απόφαση και τον επιχειρηµατικό κίνδυνο αλλά ο εκµισθωτής. Ακόµη, ο εκµισθωτής (και όχι ο µισθωτής) επιλέγει µόνος του το πράγµα, κινητό ή ακίνητο, και επιλέγει να το εκµισθώνει σε διαδοχικούς µισθωτές. Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η µεικτή χρηµατοδοτική µίσθωση περισσότερο µοιάζει µε την κοινή µίσθωση του Αστικού Κώδικα παρά µε τη χρηµατοδοτική µίσθωση του νόµου 1665/1986. Για το λόγο αυτό προτιµητέα θα ήταν σε τέτοιες περιπτώσεις η εφαρµογή των διατάξεων του Αστικού Κώδικα για τις µισθώσεις καθώς δε δικαιολογείται η προστασία από το νόµο 1665/ ) Κοινοπρακτική χρηµατοδοτική µίσθωση (syndicated leasing)

29 Στη µορφή αυτή χρηµατοδοτικής µίσθωσης, συµµετέχουν από κοινού πολλές εταιρίες χρηµατοδοτικής µίσθωσης εξαιτίας της µεγάλης αξίας των αντικειµένων προς µίσθωση 19. 5) Συµµετοχική χρηµατοδοτική µίσθωση (leveraged leasing) Και η συµµετοχική, όπως και η κοινοπρακτική χρηµατοδοτική µίσθωση, συναντώνται στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες το αντικείµενο που πρόκειται να µισθωθεί είναι µεγάλης αξίας και δεν µπορεί να καλυφθεί από την εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Στη συµµετοχική χρηµατοδοτική µίσθωση, αντί να συµµετέχουν πολλές εταιρίες χρηµατοδοτικής µίσθωσης προκειµένου να συγκεντρωθεί το απαιτούµενο κεφάλαιο, συµµετέχει µία µόνο εταιρία, η οποία όµως δανείζεται από κάποιον πιστοδότη (π.χ. πιστωτικό ίδρυµα) τα χρήµατα που χρειάζεται για να αγοράσει το πράγµα το οποίο στη συνέχεια θα εκµισθώσει στον επιχειρηµατία. Ο εκµισθωτής συµφωνεί µε τον πιστοδότη της ότι θα καλυφθεί µακροπρόθεσµα το κεφάλαιο το οποίο δανείστηκε, πλέον τόκων, όχι από τον ίδιο αλλά από µισθώµατα της χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Γίνεται δηλαδή εκχώρηση των µισθωµάτων από τον εκµισθωτή προς τον πιστοδότη του. 6) Χρηµατοδοτική υποµίσθωση Η χρηµατοδοτική υποµίσθωση αποτελεί παραλλαγή της απλής χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Στηρίζεται στη διατύπωση της περίπτωσης α της παραγράφου 1 του άρθρου 6 του νόµου 1665/1986, όπου ορίζεται ότι «απαλλάσσονται από οποιουσδήποτε φόρους.α) οι συµβάσεις µε τις οποίες περιέρχονται στις κατά το άρθρο 2 εταιρίες, είτε κατά κυριότητα είτε κατά κατοχή κινητά πράγµατα που πρόκειται να αποτελέσουν αντικείµενο χρηµατοδοτικής µίσθωσης µε εξαίρεση τα κάθε είδους µεταφορικά µέσα.». Αλλά στηρίζεται κα στο γεγονός ότι στο άρθρο 1 1 δεν προβλέπεται 19 Παναγιώτης Μάζης, σελ. 20

30 υποχρεωτικά ότι η εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης πρέπει να έχει την κυριότητα του αντικειµένου 20. Αντί η εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης να αγοράζει το αντικείµενο της χρηµατοδοτικής µίσθωσης και να έχει την κυριότητα αυτού, έχει απλώς την κατοχή του ως µισθώτρια και το υπεκµισθώνει. Μισθώνει δηλαδή το αντικείµενο είτε από τον προµηθευτή είτε από άλλη εταιρία χρηµατοδοτικής µίσθωσης ή πιστωτικό ή χρηµατοδοτικό ίδρυµα και στη συνέχεια το υπεκµισθώνει µε βάση τη σύµβαση χρηµατοδοτικής υποµίσθωσης. 20 Απόστολος Γεωργιάδης, σελ. 31 : «Η νοµιµότητα της κατάρτισης χρηµατοδοτικής υποµίσθωσης σύµφωνα µε το ν. 1665/1986 προκύπτει και µε βάση την αρχή της ελευθερίας των συµβάσεων στο πλαίσιο της οποίας τα συµβαλλόµενα µέρη έχουν τη δυνατότητα να διαµορφώνουν ελεύθερα τις µεταξύ τους σχέσεις κατά τρόπο που εξυπηρετεί καλύτερα τα συµφέροντά τους.»

31 Γ. Σύναψη χρηµατοδοτικής µίσθωσης - Τύπος και ηµοσιότητα 1) Κινητά Η σύµβαση χρηµατοδοτικής µίσθωσης καταρτίζεται υποχρεωτικά εγγράφως (άρθρο 4 1 νόµου 1665/1986). Όταν πρόκειται για χρηµατοδοτική µίσθωση κινητού ή αεροσκάφος, ο νόµος ορίζει ότι η σύµβαση συνάπτεται µε ιδιωτικό έγγραφο (άρθρο 1 3). Στην πράξη έχει καθιερωθεί να χρησιµοποιούνται τυποποιηµένες συµβάσεις από τις εταιρίες χρηµατοδοτικής µίσθωσης χωρίς να δίνεται στο µισθωτή η δυνατότητα διαπραγµάτευσης των όρων αυτών. Ο µισθωτής απλώς προσχωρεί στη σύµβαση αποδεχόµενος τους συµβατικούς όρους στο σύνολό τους Πρόκειται για γενικούς όρους συναλλαγών (ΓΟΣ) οι οποίοι µπορεί να κριθούν κατά περίπτωση καταχρηστικοί. Σε περίπτωση που πριν τη σύναψη της σύµβασης καταρτίζεται προσύµφωνο, έγγραφος τύπος απαιτείται και γι αυτό. Επίσης έγγραφος τύπος απαιτείται και για τη συντέλεση τροποποιήσεων της αρχικής σύµβασης. Ο Έλληνας νοµοθέτης ζητά την τήρηση έγγραφου τύπου αφενός προκειµένου να γίνει έπειτα και η δηµόσια καταχώριση, την οποία θα αναλύσουµε στη συνέχεια, αφετέρου προκειµένου να διευκολυνθεί η άσκηση της κρατικής εποπτείας των εταιριών χρηµατοδοτικής µίσθωσης και των πιστωτικών ιδρυµάτων οι οποίοι θα είναι οι εκµισθωτές και θα πρέπει όπως είδαµε να πληρούν ορισµένες προϋποθέσεις και να προσφέρουν ορισµένα εχέγγυα. Ο έγγραφος τύπος είναι και συστατικός και όχι απλώς αποδεικτικός, εποµένως η µη τήρησή του συνεπάγεται την ακυρότητα της δικαιοπραξίας. Πέραν όµως του έγγραφου τύπου ο νόµος απαιτεί επιπλέον την τήρηση ορισµένης δηµοσιότητας η οποία, όµως, δε συνιστά εξωτερικό όρο για την τελείωση της σύµβασης χρηµατοδοτικής µίσθωσης αλλά απλώς προϋπόθεση για να καταστεί η σύµβαση αντιτάξιµη απέναντι στους τρίτους.