Ανιχνεύοντας την έννοια της αυτοέκφρασης στις ζωγραφιές των νηπίων

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανιχνεύοντας την έννοια της αυτοέκφρασης στις ζωγραφιές των νηπίων"

Transcript

1 Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό εκπαιδευτικού προβληματισμού Παιδαγωγικό Βήμα Αιγαίου, 2005, τ. 55, σ Ανιχνεύοντας την έννοια της αυτοέκφρασης στις ζωγραφιές των νηπίων Εισαγωγή Παναγιώτης Ι. Σταμάτης H καλλιέργεια της αυτοέκφρασης θεωρείται σπουδαίος μοχλός ανάπτυξης της προσωπικότητας των νηπίων. Mε την παρούσα εργασία επιχειρείται ακροθιγώς η ανίχνευση του εννοιολογικού περιεχομένου της αυτοέκφρασης αφενός και αφετέρου η προσέγγισή της, διερευνητικά, μέσα από το παράδειγμα μιας δραστηριότητας ζωγραφικής στο χώρο του νηπιαγωγείου. Πρωταρχικό μέλημα της εργασίας επίσης, αποτελεί η ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών και γονέων για συστράτευση, σε μια από κοινού προσπάθεια, συνειδητής και αποτελεσματικής παροχής κινήτρων καλλιέργειας της αυτοέκφρασης των νηπίων τόσο στο νηπιαγωγείο όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον. Η προσπάθεια αυτή αναμένεται να συμβάλει θετικά στην αποτελεσματική εφαρμογή σύγχρονων καινοτόμων δράσεων και παιδαγωγικών στρατηγικών (ευέλικτη ζώνη, διαθεματικότητα, κ.ά.) που προϋποθέτουν τη συμμετοχή των παιδιών. Αναζητώντας την έννοια του όρου «αυτοέκφραση» (self-expression) στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία εντοπίσαμε ελάχιστα μόνο βιβλία, στους τίτλους ή στα περιεχόμενά των οποίων συμπεριλαμβάνεται η συγκεκριμένη έννοια. Επίσης, εντοπίστηκε ένας μικρός αριθμός από άρθρα στα οποία συνδυάζεται η έννοια της «αυτοέκφρασης» είτε με μεταφυσικές ερμηνείες είτε με παιδαγωγικές έννοιες όπως «δημιουργικότητα», «αισθητική αγωγή» ή με τα εικαστικά (ζωγραφική, μουσική, χορός) και την γραπτή έκφραση, στο διάβασμα ή τη λογοτεχνία γενικότερα. Μερικά άρθρα, τα οποία συσχετίζουν την αυτοέκφραση με την παιγνιδοθεραπεία (play therapy), τη δημιουργική έκφραση (creative expression) και την αυτοαποκάλυψη (self-disclosure), με λεκτικές (verbal) ή μη λεκτικές (non verbal) δεξιότητες, εκτιμάται ότι βρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση, σύμφωνα με το συμπέρασμά μας για το τι σημαίνει τελικά ο όρος «αυτοέκφραση». Σε κάθε περίπτωση, προσπαθώντας να διατυπώσουμε έναν ολοκληρωμένο ορισμό για τo τι σημαίνει «αυτοέκφραση» θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι πρόκειται για μια δυναμική, έμφυτη ικανότητα, η οποία αποσκοπεί στην εξωτερίκευση του εσωτερικού κόσμου (αισθήσεις, αισθήματα, ενδιαφέροντα, επιθυμίες, σκέψεις, διαθέσεις, κ.λπ.) με έναν μοναδικό και δημιουργικό τρόπο για κάθε άνθρωπο, βοηθώντας στην ψυχολογική του αποφόρτιση και στην ανάπτυξη των επικοινωνιακών του δυνατοτήτων. Η αυτοέκφραση, όπως εξάλλου και κάθε άλλη έμφυτη ανθρώπινη ικανότητα, μπορεί να καλλιεργηθεί, να αναπτυχθεί περισσότερο και τελικά να καταστεί ικανή να αποτελέσει ένα σπουδαίο δομικό στοιχείο της ανάπτυξης της προσωπικότητας του παιδιού. Η έννοια της αυτοέκφρασης στα νήπια περιλαμβάνει ένα πλήθος από δραστηριότητες, εκφάνσεις και συμπεριφορές διαμέσου των οποίων κατορθώνει να αναδυθεί ο εσωτερικός τους κόσμος, η ψυχή τους ως συναίσθημα και το πνεύμα τους ως υψηλές (δια)νοητικές λειτουργίες (Vygotsky, 1978) σε μια προσπάθεια για αυτοαποκάλυψη, κατονομάζοντας την ανθρώπινη συμπεριφορά τους και ενεργοποιώντας, κυρίως με τη γλώσσα του σώματός τους, λεκτικούς ή μη λεκτικούς διαύλους επικοινωνίας (Φραγκουδάκη, 1987 /Kotzman, 1989 κ.ά.). 1

2 Η καλλιέργεια της αυτοέκφρασης πηγάζει από την ανεπιτήδευτη αναγνώριση και αποδοχή του εαυτού κάθε νηπίου και επεκτείνεται στην αναγνώριση των άλλων σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο απαραίτητο για τη διαβίου κοινωνικοποιητική διαδικασία, η οποία προϋποθέτει τη δημιουργική συνεργασία και καθοδηγεί κάθε άτομο (Λεονταρή,1996) στη διάρκεια της ενήλικης ζωής του. Οδηγεί, επίσης, σε αυτοαναγνώριση, σε υπευθυνότητα, σε αμοιβαίο σεβασμό, σε πρόοδο και περισσότερο απ όλα σε αυτοδημιουργικότητα, ως αποτέλεσμα της δημιουργικής σκέψης (Ξανθάκου, 1998), η οποία εγκαινιάζεται και αναπτύσσεται ικανοποιητικά όχι μόνο κατά την παιδική ηλικία, την ηλικία της δόμησης των θεμελιωδών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας, αλλά και στα χρόνια της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας (Παπάς, 1990/ Reynold, 1992). Στο σύγχρονο ελληνικό νηπιαγωγείο λαμβάνουν χώρα δραστηριότητες (YΠ.E.Π.Θ.-Π.I., 1990), οι οποίες χωρίς να συνιστούν αποδεικτικό στοιχείο, εκτιμούμε πως προάγουν την έννοια της αυτοέκφρασης στα νήπια, δραστηριότητες οι οποίες αποτελούν θεμελιώδεις δυνατότητες για τη δόμηση της προσωπικότητας των νηπίων (Γέρου, 1975). Για το λόγο αυτό, επιχειρούμε να διερευνήσουμε αν και με ποιο τρόπο πολλά από τα ελληνόπουλα νηπιακής ηλικίας, τα οποία βρίσκονται πράγματι σε μια πολύ ευαίσθητη αναπτυξιακά ηλικία, έχουν τη δυνατότητα να αυτοεκφραστούν και ποια χαρακτηριστικά εμφανίζει η αυθόρμητη έκφρασή τους. Η διερεύνηση αυτή γίνεται υπό τη γνώση του γεγονότος πως με τον τρόπο αυτό αναπτύσσεται η προσωπικότητα των νηπίων τα οποία αναμένεται να εξελιχθούν μελλοντικά σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες, σε κοινωνικοποιημένους, ανταγωνιστικούς και υπεύθυνους πολίτες μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας ποικίλων και αδιάκοπων προκλήσεων που απαιτούν διαρκή συνεργασία. Διερεύνηση Στη διερεύνησή μας προσπαθήσαμε να ανιχνεύσουμε, με ποια χαρακτηριστικά εμφανίζεται η αυτοέκφραση των νηπίων διαμέσου της ελεύθερης ή αυθόρμητης ζωγραφικής, δραστηριότητας που αποτελεί μια από τις πιο αγαπημένες ενασχολήσεις των νηπίων. Είναι απόλυτα ακριβές ότι κάθε παιδί νηπιακής ηλικίας απολαμβάνει να ζωγραφίζει και να σχεδιάζει πολύ συχνά, ζώντας σε έναν μαγικό κόσμο ανακατέματος των χρωμάτων όπου το νήπιο δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη ρεαλιστική αποτύπωση του περιβάλλοντος (Bredekamp & Copple, 1997) αλλά για τη συναισθηματική και τη βιωματική του προσέγγιση. Αυτή η περίοδος της ζωής, η οποία έχει ήδη ονομαστεί από τον J. Piaget ως «προσυλλογιστικό στάδιο» (the preoperational stage) υπογραμμίζει επακριβώς την ανάγκη του παιδιού να προσεγγίσει τον εξωτερικό κόσμο όχι μόνο με τις αισθήσεις και τις κινήσεις του, όπως συνηθίζει να κάνει στο μεταγενέστερο «αισθησιοκινητικό στάδιο» (sensorimotor stage, Piaget, 1952). Τα νήπια ηλικίας 3-6 ετών αξιοποιούν την προαισθητική σκέψη με απολύτως υποκειμενικά κριτήρια παραβλέποντας τις λογικές και πραγματικές έννοιες. Κάθε παιδί αξιοποιεί τις λεκτικές του ικανότητες συνδυαστικά με τις μη λεκτικές δεξιότητες, τη μίμηση με τις εκφράσεις του προσώπου, τα νεύματα, τις στάσεις του σώματος κ.λπ. αποσκοπώντας στη σύνθεση συγκεκριμένων εννοιών (Χαραλαμπόπουλος, 1987), για επικοινωνιακούς σκοπούς. Τα νήπια επιθυμούν, επίσης, να μαθαίνουν δια «της δοκιμής και της πλάνης» κατά την ελεύθερη ενασχόλησή τους με όλα τα αντικείμενα και ιδιαιτέρως παίζοντας με φυσικά υλικά, όπως το χώμα και το νερό. Με τους τρόπους αυτούς, τα νήπια κατορθώνουν να δημιουργήσουν και να μάθουν παράλληλα ή ορθότερα, μαθαίνουν δημιουργώντας ή δημιουργούν μαθαίνοντας και πάντως βιωματικά, στο σπίτι ή στο 2

3 νηπιαγωγείο, το οποίο δεν πρέπει να είναι, όπως εύστοχα επεσήμανε ο J. Dewey, «ένας χώρος προετοιμασίας για τη ζωή αλλά η ίδια η ζωή» (Dewey, 1980). Η αυτοδραστηριοποίηση των νηπίων αποτελεί, κατά τη γνώμη μας θεμελιώδη παιδαγωγική αρχή, την οποία οφείλουν να γνωρίζουν και να ενστερνίζονται οι νηπιαγωγοί και οι γονείς αν πρόκειται να συνεργάζονται καθημερινά βοηθώντας την ανάπτυξη της αυτοέκφρασης των παιδιών τους. Η ικανότητα αυτοέκφρασης είναι ιδιαιτέρως σημαντική, όπως έχει ήδη υπογραμμιστεί, καθώς συμβάλλει στην αυτογνωσία, στην αποδοχή και στην αποκάλυψη του εαυτού. Το άτομο, με τον τρόπο αυτό, εκδηλώνει πασιφανώς την επιθυμία προσέγγισής του με τους άλλους και τη μεταξύ τους ανάπτυξη σχέσεων επικοινωνίας (Kοντάκος & Σταμάτης, 2002). Στο πλαίσιο αυτών των πεποιθήσεων προσπαθήσαμε να δούμε τον τρόπο και τα χαρακτηριστικά με τα οποία τα νήπια εκφράζουν τους εαυτούς τους παίρνοντας ως ενδεικτικό παράδειγμα τη ζωγραφική, μια αγαπημένη δραστηριότητα των νηπίων και ισχυρό μέσο αποτύπωσης και σκιαγράφησης των συναισθημάτων τους, γεγονός που βοηθάει από παιδαγωγική και ερευνητική άποψη, εάν πρόκειται να δώσουμε παραινέσεις σε νηπιαγωγούς και γονείς, για το θέμα της συστηματικής καλλιέργειας της αυτόέκφρασης των νηπίων. H διερεύνησή μας διεξήχθηκε το Mάιο του Ειδικότερα, εργαστήκαμε με ένα μικρό δείγμα 25 παιδιών από τα οποία τα 14 ήταν αγόρια και τα 11 κορίτσια, επιλέγοντας από ένα σύνολο 142 νηπίων που φοιτούσαν στα νηπιαγωγεία του Δήμου Πεταλούδων της Ρόδου, ο οποίος αποτελείται από 6 δημοτικά διαμερίσματα κι έχει συνολικό πληθυσμό κατοίκους περίπου. Τα περισσότερα από τα νήπια του δείγματός μας γεννήθηκαν το 1995 και διέμεναν στο δημοτικό διαμέρισμα Κρεμαστής, την έδρα του δήμου, με πληθυσμό περίπου κατοίκους. Η Κρεμαστή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αστική περιοχή. Η μειονότητα των νηπίων του δείγματός μας διέμεναν στο δημοτικό διαμέρισμα Δαματριάς, όπου κατοικούν μόνιμα 450 κάτοικοι. Είναι το μικρότερο δημοτικό διαμέρισμα και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αγροτική περιοχή. Στην πραγματικότητα, όμως, τόσο η Κρεμαστή όσο και η Δαματριά, διαθέτουν κοινά και ανάμεικτα κοινωνικο-οικονομικά στοιχεία στη σύνθεση του πληθυσμού τους. Η διερεύνηση ζητούσε ακριβώς από τα νήπια να ζωγραφίσουν αυθόρμητα (Lidstone, n.d.) όποιο πρόσωπο ή ο,τιδήποτε (αντικείμενο) αγαπούν περισσότερο. Τους δόθηκε η διευκρίνιση ότι μπορούν να συμπεριλάβουν στις ζωγραφιές τους περισσότερα από ένα πρόσωπα, ζώα ή αντικείμενα, εάν επιθυμούσαν. Επίσης, ζητήθηκε από τις νηπιαγωγούς, μετά την ολοκλήρωση της τριαντάλεπτης (30 ) δραστηριότητας, να συμπληρώσουν ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο, το οποίο αποσκοπούσε στην άθροιση χρήσιμων στοιχείων της «οικογενειακής ταυτότητας» των νηπίων, για την περιγραφή του κοινωνικο-οικονομικού τους επιπέδου, ώστε να κατάστεί εφικτός ο συσχετισμός μεταξύ του επιπέδου αυτού και της αυτοεκφραστικής ικανότητας. Αφού ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αυτές στο νηπιαγωγείο, άρχισε η επεξεργασία και η ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων με το υπολογιστικό στατιστικό πακέτο StatView II (Mac). Σύμφωνα με την ανάλυση, τα νήπια μεγάλωναν σ ένα οικογενειακό περιβάλλον την εικόνα του οποίου συνέθετε η ύπαρξη και των δυο γονέων (98%) και ενός/μιας τουλάχιστον μεγαλύτερου/ης αδελφού ή αδελφής (60%). Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα από τα νήπια του δείγματος ήταν δευτερότοκα. Όλοι οι πατεράδες των νηπίων εργάζονταν είτε ως ιδιωτικοί υπάλληλοι (36%), είτε ως ελεύθεροι επαγγελματίες (32%), είτε ως δημόσιοι-δημοτικοί υπάλληλοι (24%) ή τέλος ως επιχειρηματίες (8%). Οι περισσότεροι απ αυτούς, όπως εξάλλου και οι μητέρες, είχαν ολοκληρώσει την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση. Η πλειοψηφία 3

4 των μητέρων (56%) εργαζόταν, κυρίως ως υπάλληλοι στον ιδιωτικό τομέα (28%), ως δημόσιοι-δημοτικοί υπάλληλοι (12%) ή ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή επιχειρηματίες σε ποσοστό (8%) περίπου. Ωστόσο, αρκετές από αυτές και σε σημαντικό ποσοστό (44%) ασχολιόνταν με τα οικιακά. Από τις μητέρες εκείνες που δεν εργάζονταν οι περισσότερες είναι σύζυγοι ελεύθερων επαγγελματιών ή ιδιωτικών υπαλλήλων. Σε κάθε περίπτωση, από τους 50 συνολικά γονείς που αντιστοιχούν στα νήπια του δείγματος μόνο 11 σύζυγοι (γυναίκες) δεν εργάζονταν γεγονός που υποδηλώνει, κατά την άποψή μας, πως οι οικογένειες των νηπίων του δείγματος βρίσκονται, στην πλειοψηφία τους, ψηλότερα από το μέσο οικονομικό επίπεδο καθώς και οι δυο γονείς ήταν εργαζόμενοι. Tα στοιχεία της ανάλυσης έκαναν γνωστό ότι από τα νήπια τα οποία παρακινούνται να εκφράσουν τους εαυτούς τους ζωγραφίζοντας αυθόρμητα, σε ποσοστό 28% από αυτά ζωγράφισαν την οικογένειά τους, 24% από αυτά ζωγράφισαν τον πατέρα τους, 16% ζωγράφισαν τη μητέρα τους και τέλος, 28% από αυτά ζωγράφισαν τα αδέλφια τους. Συνολικά το 96% των παιδιών προτίμησαν να ζωγραφίσουν ένα πρόσωπο του άμεσου οικογενειακού τους περιβάλλοντος γεγονός που καθιστά σαφέστερο, περισσότερο μ αυτόν τον τρόπο, ό,τι και η πλειονότητα των ερευνητών εκπαιδευτικών θεμάτων πιστεύει, πως δηλαδή αναπτύσσονται ισχυροί δεσμοί αγάπης μεταξύ των νηπίων και του οικογενειακού τους περιβάλλοντος καθώς τα νήπια ενστικτωδώς συναισθάνονται την αναγκαιότητα της γονεϊκής προστασίας και της αδελφικής συντροφικότητας. Παράλληλα, το 52% των νηπίων συμπεριέλαβαν στις ζωγραφιές τους αντικείμενα γεγονός που, σύμφωνα με την εκτίμησή μας, δείχνει ότι τα περισσότερα νήπια, αν και παραμένουν ισχυρά συνδεδεμένα με τον κόσμο των προσώπων, αρχίζουν να εμφανίζουν δειλά αλλά σταθερά βήματα που οδηγούν το ενδιαφέρον τους στον υλικό κόσμο, στο εξωγονεϊκό περιβάλλον. Μόνο ένα παιδί του δείγματός μας συμπεριέλαβε ζώα στη ζωγραφιά του γεγονός που πραγματικά μας εντυπωσίασε αρνητικά γνωρίζοντας πόσο πολύ τα παιδιά δείχνουν να αγαπούν τα ζώα. Πολλοί ειδικοί έχουν ήδη εστιάσει το ενδιαφέρον τους στο πώς τα νήπια επιλέγουν και χρησιμοποιούν τα χρώματα. Έχουν διεξαχθεί σχετικές έρευνες (βλ. Tρούλης, 1991, κ.ά.), οι οποίες κατέληξαν συμπερασματικά ότι τα παιδιά επιλέγουν συνήθως θερμά (κόκκινο, κίτρινο, πορτοκαλί, ροζ, καφέ), ψυχρά (γαλάζιο, πράσινο) ή ουδέτερα χρώματα (λευκό, μαύρο, γκρι). Η χρήση των χρωμάτων στις ζωγραφιές των παιδιών σηματοδοτεί και αποκαλύπτει τις ψυχοσυναισθηματικές διαθέσεις των νηπίων ή τα συναισθήματα που τρέφουν για τους ανθρώπους ή τα αντικείμενα καθώς τα απεικονίζουν με συγκεκριμένο τρόπο στις ζωγραφιές τους (Malchiodi, 1988). Περιγράφοντας τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν από τα νήπια του δείγματός μας παρατηρήσαμε πως 60% από αυτά προτίμησαν να αυτοεκφραστούν χρησιμοποιώντας θερμά χρώματα γεγονός που σημαίνει ότι τα περισσότερα παιδιά εκφράζουν θετικά συναισθήματα όταν ζωγραφίζουν πρόσωπα (Καΐλα & Ξανθάκου, 1986). Εκτιμάται πως το γεγονός αυτό είναι εύλογα αιτιολογημένο καθώς τα νήπια προτιμούν να ζωγραφίζουν τις μορφές της μητέρας, του πατέρα και των αδελφών, αγαπημένων προσώπων με τα οποία βιώνουν ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, όπως ήδη έχουμε προαναφέρει. Aυτή η τάση επιβεβαιώνεται μάλιστα εάν ληφθεί υπόψη πως τα περισσότερα από τα ανάμικτα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν από τα νήπια (24%) αποτελούνταν από θερμά χρώματα. Επιπλέον, ψυχρά χρώματα χρησιμοποιήθηκαν από τη μειονότητα του δείγματος (μόνο 16%). Aυτό εκλαμβάνεται ως γεγονός που υποδηλώνει την ύπαρξη αρνητικών συναισθημάτων, τα οποία συχνά εμφανίζονται στις ενδοοικογενειακές σχέσεις, καθώς προκύπτουν ως συνέπειες συγκεκριμένων παραγόντων, οι οποίοι σχετίζονται κυρίως με τις αντιζηλίες μεταξύ των αδελφών, που 4

5 εκφράζονται τελικά με αρνητικές στάσεις και επιθετικές συμπεριφορές, συχνότερα σε φραστικό επίπεδο, ενάντια στους γονείς (Herbert, 1988). Ολοκληρώνοντας την περιγραφή των συμπερασμάτων μας παρατηρήσαμε ότι λίγο περισσότερα από τα μισά νήπια (52%) προτιμούν όταν αυτοεκφράζονται ζωγραφίζοντας να καλύπτουν τα 2/4 ή το 1/3 της συνολικής επιφάνειας μιας σελίδας Α4, δηλαδή το μισό και λιγότερο από την επιφάνεια του χαρτιού. Με τον τρόπο αυτό, εκτιμούμε, αποτυπώνουν το μέγεθος της αγάπης τους αναλογικά με τις ζωγραφισμένες διαστάσεις του σκίτσου γεγονός που πραγματικά συνάδει με το σχήμα: 1. Aρκετή αγάπη- Μεγάλες διαστάσεις σκίτσων- Θερμά χρώματα 2. Λιγότερη αγάπη- Μικρές διαστάσεις σκίτσων- Ψυχρά χρώματα και φαίνεται να μετακινείται κλιμακωτά προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση αυτού του διπολικού σχήματος. Συμπεράσματα Σύμφωνα με την παραπάνω συνοπτική περιγραφή, ανάλυση και παρουσίαση των δεδομένων μας, εξάγεται το συμπέρασμα πως όταν ζητήθηκε από τα πεντάχρονα νήπια στο Δήμο Πεταλούδων της Ρόδου να εκφράσουν αυθόρμητα τα αμοιβαία συναισθήματα της αγάπης τους, αυτά μπόρεσαν να αυτοεκφραστούν με ικανοποιητική επιτυχία ζωγραφίζοντας, καθώς όλα τα νήπια παρουσίασαν έργο και κανένα δεν αρνήθηκε ή δεν εμφανίστηκε απρόθυμο να συμμετάσχει στην προτεινόμενη δραστηριότητα, επειδή η ζωγραφική με τις ελκυστικές ιδιαιτερότητές της αποτελεί μια από τις πιο αγαπημένες δραστηριότητες των νηπίων. Τα νήπια προτιμούν να ζωγραφίζουν οικεία πρόσωπα από το οικογενειακό περιβάλλον, όπως τον πατέρα, τη μητέρα ή τα αδέλφια εκφράζοντας κατ αυτόν τον τρόπο την ιδιαίτερη αγάπη τους γι αυτά. Βέβαια, χρησιμοποιούν για το σκοπό αυτό θερμά, ψυχρά ή ανάμικτα χρώματα στην προσπάθειά τους να αποδώσουν, σε διαφορετικές διαστάσεις, τα αγαπημένα τους πρόσωπα αποκαλύπτοντας έτσι τη μοναδικότητα των προσωπικών τους επιλογών, τις αδυναμίες και τα αισθήματα για τον καθένα ή το καθετί. Τα νήπια κατορθώνουν να αυτοεκφραστούν εκδηλώνοντας αυθόρμητα την αγάπη τους για τα πρόσωπα ή τα πράγματα που προτιμούν περισσότερο. Tο γεγονός αυτό, που καταγράφεται στα ευρήματά μας, αποτελεί απλά ένα μικρό παράδειγμα του τι θα μπορούσε να οργανώσει συστηματικά το ελληνικό νηπιαγωγείο, ώστε να καταστεί εφικτό να διαγνώσει αρχικά την ψυχολογική κατάσταση κάθε παιδιού μέσα από τις δραστηριότητες της ζωγραφικής και στη συνέχεια να βοηθήσει τα νήπια στην πιθανή αντιμετώπιση των υπαρκτών προβλημάτων και, επομένως, αξιοποιώντας ένα μεγάλο πλήθος σύγχρονων στρατηγικών, διαδικασιών και μεθόδων, οι οποίες είναι πολύ σημαντικές και χρήσιμες για την καλλιέργεια της αυτογνωσίας, της αυτόεκτίμησης και του αυτοσεβασμού μέσω της δημιουργικής αυτοέκφρασης των νηπίων (Bredekamp & Copple, 1986), η οποία προσφέρει, εκτός όλων των άλλων σημαντικών παραμέτρων για την ανάπτυξη του παιδιού, ευτυχισμένες στιγμές μέσω του παιδαγωγικού παιχνιδιού και της άσκησης της δημιουργικής φαντασίας. Οι καταστάσεις αυτές αποτελούν, κατά τη γνώμη μας, το θεμέλιο λίθο για τη βελτίωση της ανθρώπινης προσωπικότητας και την ανάπτυξη της εκφραστικής ικανότητας, με επικοινωνιακές προεκτάσεις, σε διαπροσωπικό επίπεδο που δημιουργούν ανακλάσεις σε πολλαπλά επίπεδα της κοινωνικής ζωής. Πολλά από τα πρόσφατα περιστατικά βίας που εμφανίζονται σε νεαρά άτομα παγκοσμίως δείχνουν στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς πως είναι σπουδαίο για κάθε παιδί να έχει τη δυνατότητα να αυτοεκφράζεται και να αποκαλύπτει σ αυτούς 5

6 τον αληθινό εσωτερικό εαυτό του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του για το ίδιο και τους άλλους. Γι αυτό, μια προσεκτική παρατήρηση και ερμηνεία της αυτόεκφραστικής ικανότητας των παιδιών από γονείς και δασκάλους μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη αντιμετώπιση προβλημάτων που εμφανίζονται στην παιδική συμπεριφορά, πέρα από κάθε άλλο παιδαγωγικό πλεονέκτημα. Οι γονείς και ιδιαίτερα οι νηπιαγωγοί οφείλουν να δίνουν έμφαση στην καλλιέργεια της αυτοέκφρασης, στο πλαίσιο της θεωρητικής μας αποσαφήνισης, καθοδηγώντας τα παιδιά τους να αναγνωρίζουν, να αποδέχονται και να συνεργάζονται με άλλα παιδιά εφόσον πρωτίστως μάθουν να αναγνωρίζουν και να αποδέχονται τους εαυτούς τους επιτρέποντάς τους παράλληλα να εκφραστούν κατά τέτοιο αυθόρμητο και καλοπροαίρετο τρόπο, που όχι μόνο θα προσφέρει ικανοποίηση αλλά, πολύ περισσότερο, θα διδάσκει τα παιδιά να σέβονται και να υπολογίζουν τους προσωπικούς και τους κοινωνικούς κανόνες ταυτόχρονα. Bιβλιογραφία Bredekamp, S.- Copple, C. (1997). Developmentary appropriate practice in early childhood programs. Washington, DC: NYEYC. Γέρου, Θ. (1975). Aντιδημοκρατική αγωγή;. Aθήνα: Hράκλειτος. Dewey, J. (1980). Eμπειρία και Eκπαίδευση. Aθήνα: Γλάρος. Herbert, M. (1988). Working with Children and their Families. The British Rsychological Society and Routledge Ltd. Kαΐλα, M. & Ξανθάκου, Γ. (1986). Mάνα η πρώτη ερωμένη. Aθήνα: Nτουμάνη. Kοντάκος, A. & Σταμάτης, Π. I. (2002). Aρχές μιας επικοινωνιακής "υγιεινής" στο νηπιαγωγείο. Στο N. Πολεμικός-M.Kαΐλα-Φ.Kαλαβάσης (επιμ.), Eκπαιδευτική, Oικογενειακή και Πολιτική Ψυχοπαθολογία, τ. Γ (σ ), Aποκλίσεις στο χώρο της Eκπαίδευσης. Aθήνα: Aτραπός. Kotzman, A. (1989). Listen to me- Listen to you. A practical guide to improving selfesteem, listening skills and assertiveness. Australia: Penguin Books Ltd. Λεονταρή, A. (1996). Aυτοαντίληψη. Aθήνα: Eλληνικά Γράμματα. Lidstone, J. (n.d.). Self-expression in classroom art. Worcester, Massachussets: Davis Publications Inc. Malchiodi, C. (1988). Understanding Children s Drawings. The Guilford Press. Ξανθάκου, Γ. (1998). H δημιουργικότητα στο σχολείο. Aθήνα: Eλληνικά Γράμματα. Παπάς, A. (1990). H αντιπαιδαγωγικότητα της παιδαγωγικής. Aθήνα: Bιβλία για όλους. Piaget, J. (1952). The origins of intelligence in children. New York: International Universities. Reynold, B. (1992). Individuality, Self-Expression and other keys to Creativity. Santa Cruz, California: ETR Associates. Tρούλης, Γ. (1991). H αισθητική αγωγή του παιδιού στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό σχολείο. Aθήνα: Γρηγόρης. YΠ.E.Π.Θ.-Π.I.-Oμάδα συγγραφέων (1990). Bιβλίο δραστηριοτήτων για το νηπιαγωγείο. Bιβλίο Nηπιαγωγού. Aθήνα: OEΔB. Φραγκουδάκη, A. (1987). Γλώσσα και ιδεολογία. Kοινωνιολογική προσέγγιση της γλώσσας. Aθήνα: Oδυσσέας. Vygotsky, L. (1978). Mind in Society. The development of higher psychological process. Cambridge, Massachusetts, London, England: Harvard University Press. Xαραλαμπόπουλος, B. (1987). H ανάπτυξη της προσωπικότητας. Αθήνα: Gutenberg. 6

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS

Στυλιανός Βγαγκές - Βάλια Καλογρίδη. «Καθολικός Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προσβάσιμου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού» -Οριζόντια Πράξη με MIS Εκπαιδευτικό υλικό βιωματικών δραστηριοτήτων και Θεατρικού Παιχνιδιού για την ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων καθώς και για την καλλιέργεια ενταξιακής κουλτούρας στα σχολικά πλαίσια Στυλιανός

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 2: Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ

ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ ΟΛΟΗΜΕΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΙΑΚΟΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ 2 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΦΕΡΕΙΑΣ ΣΑΜΟΥ Το σχολείο, ως ένας κατεξοχήν κοινωνικός θεσμός, δεν μπορεί να παραμείνει αναλλοίωτο μπροστά στις ραγδαίες

Διαβάστε περισσότερα

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς των Α.Πορτσέλη, Μ. Κυριακίδου Η παρούσα εισήγηση αφορά στην παρουσίαση ενός καινοτόμου προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

Νιώθω, νιώθεις, νιώθει.νιώθουμε ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ. Χανιά

Νιώθω, νιώθεις, νιώθει.νιώθουμε ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΧΟΛΕΙΟ. Χανιά Νιώθω, νιώθεις, νιώθει.νιώθουμε ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Σμαράγδα Τσιραντωνάκη, ΠΕ70 ΣΧΟΛΕΙΟ Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Θεοδωρόπουλου Χανιά Μάϊος 2015 Σελίδα 1 από 10 1. Συνοπτική περιγραφή της καλής πρακτικής Η παρούσα

Διαβάστε περισσότερα

Η εικαστική δράση που παρουσιάζεται στηρίζεται: φιλοσοφία των ΝΑΠ της Αγωγής Υγείας και των Εικαστικών Τεχνών ενεργητικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις

Η εικαστική δράση που παρουσιάζεται στηρίζεται: φιλοσοφία των ΝΑΠ της Αγωγής Υγείας και των Εικαστικών Τεχνών ενεργητικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις Η εικαστική δράση που παρουσιάζεται στηρίζεται: φιλοσοφία των ΝΑΠ της Αγωγής Υγείας και των Εικαστικών Τεχνών ενεργητικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις ενεργό συμμετοχή των μαθητών την έμφαση στις κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Το παιχνίδι της χαράς

Το παιχνίδι της χαράς Ανοιχτό πρόγραμμα εκπαίδευσης Κατερίνα Πουλέα Παιδαγωγός Το παιχνίδι της χαράς Το παιχνίδι της χαράς Αετιδέων 15 & Βουτσινά Χολαργός 6944 773597 Ανοιχτό πρόγραμμα εκπαίδευσης Το Παιδαγωγικό Κέντρο Προσχολικής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα #6: ΕΤΟΙΜΑ ΠΑΙΔΙΑ Διδάσκων: Γουργιώτου Ευθυμία ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΑΣΕΠ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ Στις ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών για την ειδικότητα των νηπιαγωγών των εκπαιδευτικών πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση, ακριβώς λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού και των υψηλών βαθμολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου

Υπεύθυνη Επιστημονικού Πεδίου Χρυσή Χατζηχρήστου «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (Σχολείο 21 ου αιώνα) Νέο Πρόγραμμα Σπουδών, Οριζόντια Πράξη» MIS: 295450 Υποέργο 1: «Εκπόνηση Προγραμμάτων Σπουδών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και οδηγών για τον εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η

Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Δημιουργικό Παιχνίδι ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ Φ.Α. Διάλεξη 3η Σκοποί της παρουσίασης Εξέταση των προϋποθέσεων καταλληλότητας των παιχνιδιών σε σχέση με τα προγράμματα Φ.Α. Εισαγωγή στα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ & ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Ευδοξία Ντεροπούλου-Ντέρου ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Ονοματεπώνυμο του παιδιού Ημερομηνία σύνταξης της παιδαγωγικής έκθεσης Ημερομηνία γέννησης του παιδιού

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής

Κοινωνιο-γνωστικές παράμετροι της σχολικής ζωής Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ε Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ Η Πράξη "Εκπαίδευση Αλλοδαπών & Παλιννοστούντων Μαθητών" υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Εκπαίδευση και Διά Βίου

Διαβάστε περισσότερα

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος Περιεχομένα Ενότητες δραστηριοτήτων Μικρή ιστορία για τη δημιουργικότητα Ποιος θέλει

Διαβάστε περισσότερα

4. ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

4. ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 4. ΑΝΑΛΥΣΗ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 4.1. Αξιολόγηση και ερμηνεία των ευρημάτων του ερωτηματολογίου των γονέων Η αξιολόγηση και ερμηνεία των ερευνητικών δεδομένων, που προκύπτουν από τη στατιστική

Διαβάστε περισσότερα

Ο παιδικός σταθμός, είναι πράγματι ένας «σταθμός» στην πορεία ανάπτυξης και ζωής του ανθρώπου!

Ο παιδικός σταθμός, είναι πράγματι ένας «σταθμός» στην πορεία ανάπτυξης και ζωής του ανθρώπου! Η μετάβαση στον παιδικό σταθμό---ψυχολογία αναπτυξιακού σταδίου στο νήπιο και οφέλη ένταξης Γράφει: Δανάη Χορομίδου, Ψυχολόγος, Απόφοιτος Παν/μίου Αθηνών, Ψυχοθεραπεύτρια-Ψυχοδραματιστής, Συνεργάτης του

Διαβάστε περισσότερα

Βιωματικές δράσεις: Επιμορφωτικό Εργαστήρι Εκπαιδευτικών

Βιωματικές δράσεις: Επιμορφωτικό Εργαστήρι Εκπαιδευτικών Περιφερειακή Ενότητα Νομού Τρικάλων Δ/ΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Θεσμοί της Αυτοδιοίκησης και της κεντρικής Κυβέρνησης φιλικοί στο παιδί Βιωματικές δράσεις: Επιμορφωτικό Εργαστήρι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα #9: Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου

Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες. Ζωή Διονυσίου Σχολική Μουσική Εκπαίδευση: αρχές, στόχοι, δραστηριότητες Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

«Μαζί για την γυναίκα» Κακοποίηση: Ισότητα και Ενεργή Κοινωνία

«Μαζί για την γυναίκα» Κακοποίηση: Ισότητα και Ενεργή Κοινωνία «Μαζί για την γυναίκα» Κακοποίηση: Ισότητα και Ενεργή Κοινωνία 1 Ο NEWSLETTER ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015 Ο Σύνδεσμος Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου & Νομού Ηρακλείου ξεκινά μια σειρά ενημερώσεων της κοινής γνώμης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ

ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΣ) Χρίστος Δούκας Αντιπρόεδρος του ΠΙ Οι Δ/τές ως προωθητές αλλαγών με κέντρο τη μάθηση Χαράσσουν τις κατευθύνσεις Σχεδιάσουν την εφαρμογή στη σχολική πραγματικότητα Αναπτύσσουν

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών. Πρακτική Άσκηση. Ενότητα 1: Εισαγωγικά

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών. Πρακτική Άσκηση. Ενότητα 1: Εισαγωγικά Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Πρακτική Άσκηση Ενότητα 1: Εισαγωγικά Αν. Καθηγήτρια: Σοφία Αυγητίδου E-mail: saugitidoy@uowm.gr Μέντορες: Βάσω Αλεξίου, Λίζα Θεοδωρίδου, Αγάπη Κοσκοσίδου Παιδαγωγικό Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ

Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Δομώ - Οικοδομώ - Αναδομώ Χριστίνα Τσακαρδάνου Εκπαιδευτικός Πανθομολογείται πως η ανάπτυξη του παιδιού ορίζεται τόσο από τα γενετικά χαρακτηριστικά του, όσο και από το πλήθος των ερεθισμάτων που δέχεται

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική

Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Κληρονομικότητα ή Περιβάλλον; Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου

Διαβάστε περισσότερα

Από τη βάση έως την κορυφή με γνώση και επιτυχίες

Από τη βάση έως την κορυφή με γνώση και επιτυχίες Από τη βάση έως την κορυφή με γνώση και επιτυχίες International Baccalaureate DP Το International Baccalaureate Diploma Programme είναι ένας διετής κύκλος σπουδών, που καλύπτει ολοκληρωμένα τη γενική παιδεία

Διαβάστε περισσότερα

Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου

Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Ζωή Διονυσίου Μουσική Αγωγή στην Προσχολική και Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά

Διαβάστε περισσότερα

Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών

Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών Μοναδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για τη συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών Γιατί ακόμα και όταν η αγάπη είναι δεδομένη, η επικοινωνία είναι κάτι που μαθαίνεται* *Προγράμματα βασισμένα στην «Επικοινωνία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ Τίτλος προγράμματος: «Ταξίδι στην Παραμυθοχώρα» Τάξη: Α Εκπαιδευτικός: Βασιλική Αντωνογιάννη Σχολικό έτος: 2013-14 Σύνολο μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει η Γεωργία Λάττα. Αυτό που ζητάμε είναι...

Γράφει η Γεωργία Λάττα. Αυτό που ζητάμε είναι... Γράφει η Γεωργία Λάττα Αυτό που ζητάμε είναι... παιδιά που αναλαμβάνουν ευθύνες, που ολοκληρώνουν την εργασία που τους έχει ανατεθεί, που δεν δικαιολογούν τα λάθη τους επιρρίπτοντας αλλού τις ευθύνες.

Διαβάστε περισσότερα

Ενδυνάμωση σχέσεων και εποικοδομητική συνεργασία σχολείου-οικογένειας μέσα από το παιχνίδι. Δημόσιο Νηπιαγωγείο Λιοπετρίου

Ενδυνάμωση σχέσεων και εποικοδομητική συνεργασία σχολείου-οικογένειας μέσα από το παιχνίδι. Δημόσιο Νηπιαγωγείο Λιοπετρίου Ενδυνάμωση σχέσεων και εποικοδομητική συνεργασία σχολείου-οικογένειας μέσα από το παιχνίδι Δημόσιο Νηπιαγωγείο Λιοπετρίου Προφίλ του σχολείου Πολυδύναμο κέντρο Λιοπετρίου: 4 Δημόσια τμήματα (99 παιδιά)

Διαβάστε περισσότερα

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials

International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials International Conference Quality and Equity in Education: Theories, Applications and Potentials Εργαστήρι 3 Ο συμβουλευτικός ρόλος της ομάδας στήριξης σχολείων που εφαρμόζουν τη δυναμική προσέγγιση σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 1590 1765 η Μέθοδος Project σε σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη 1765 1880 συνήθης µέθοδος διδασκαλίας - διάδοσή της στην

Διαβάστε περισσότερα

«Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο σχολείο» H προαγωγή της συναισθηματικής νοημοσύνης ως μέσο πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας

«Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο σχολείο» H προαγωγή της συναισθηματικής νοημοσύνης ως μέσο πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας «Κοινωνική και Συναισθηματική Αγωγή στο σχολείο» H προαγωγή της συναισθηματικής νοημοσύνης ως μέσο πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας Γιατί τα παιδιά γίνονται επιθετικά; H νευροβιολογία δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια»

«ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» «ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Προσθέτει χρόνια στη ζωή αλλά και ζωή στα χρόνια» 1 ο Γενικό Λύκειο Πάτρας Ερευνητική Εργασία Β Τάξης Σχολικού έτους 2012-2013 Ομάδα Ε Ας φανταστούμε μία στιγμή το σχολείο των ονείρων μας.

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

«Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.»

«Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.» «Φυσική Αγωγή στο δημοτικό σχολείο. Πως βλέπουν το μάθημα οι μαθητές του σχολείου.» «Ποιο είναι το αγαπημένο σου μάθημα;» Μία κλασσική ερώτηση για κάθε παιδί οποιασδήποτε βαθμίδας της εκπαίδευσης. Ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη

Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη Θεοδωράκης, Γ., & Χασάνδρα, Μ. (2006). Θεσσαλονίκη. Εκδ. Χριστοδουλίδη Μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία οι μαθητές δέχονται κυρίως γνώσεις που είτε τις απομνημονεύουν για ένα χρονικό διάστημα, είτε

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Πρόσβαση στην γνώση και στην πληροφορία -Επιστήµονες-πειράµατα -Πηγή ενηµέρωσης-εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

Απογευματινή Επιμορφωτική Συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων της Γενικής Παιδαγωγικής ευθύνης

Απογευματινή Επιμορφωτική Συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων της Γενικής Παιδαγωγικής ευθύνης Κωνσταντίνα Δ. Κηροποιού Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Καβάλας Απογευματινή Επιμορφωτική Συνάντηση με τους εκπαιδευτικούς των Γυμνασίων της Γενικής Παιδαγωγικής ευθύνης Θέμα: Εφαρμογή των Βιωματικών Δράσεων

Διαβάστε περισσότερα

2% 20% 20% ΚύπροςΚύπρος 23.000

2% 20% 20% ΚύπροςΚύπρος 23.000 ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ Ψηλές Ικανότητες 2% 20% 20% ΚύπροςΚύπρος 23.000 ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑ ΣΑΣ ΠΑΙΔΙΑ! ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕ ΤΑ ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΤΑ! ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΧΑΡΙΣΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Πρώτο Σημαντικό Βήμα Σωστή Διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ & ΕΜΨΥΧΩΣΗ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ Να δημιουργήσουμε μια νέα κουλτούρα στα σχολεία και στην κοινωνία μας που να καλλιεργεί τη χαρά της μάθησης, τη δημιουργικότητα, τον χαρακτήρα, και την ευτυχία

Διαβάστε περισσότερα

Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο

Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ «Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ» Ν Η Π Ι Α Γ Ω Γ Ε Ι Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Α. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ Σκοπός του Νηπιαγωγείου είναι να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτυχθούν σωματικά, συναισθηματικά,

Διαβάστε περισσότερα

Σκοπός και στόχοι της δράσης Το πλαίσιο εφαρμογής Δραστηριότητες της δράσης

Σκοπός και στόχοι της δράσης Το πλαίσιο εφαρμογής Δραστηριότητες της δράσης Τη σχολική χρονιά 2016-2017 σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε στο 101 ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, σε δύο τμήματα της Β τάξης, μια εκπαιδευτική δράση με τίτλο «Παίζουμε, διερευνούμε, δοκιμάζουμε ιδέες» χρηματοδοτούμενη

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης

Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις. Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια ΠΤΠΕ Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι: υπάρχει μια συγκεκριμένη

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Φύση και Σχολικοί Κήποι. Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr

Φύση και Σχολικοί Κήποι. Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr Φύση και Σχολικοί Κήποι Δρ. Αλέξανδρος Παπαχατζής Αναπληρωτής Καθηγητής Δενδροκομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας e-mail: papachad@teilar.gr Ιστορικά στοιχεία Η «μόρφωση» του ανθρώπου άρχισε άτυπα από την επαφή του με

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία

Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Εκπαιδευτική Διαδικασία και Μάθηση στο Νηπιαγωγείο Ενότητα 3: Δυο προσεγγίσεις που επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Νέο Πρόγραμμα iuσπcdcddccscsdcscsουδών Νηπιαγωγείου Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Πώς οι αντιλήψεις για την ανάπτυξη επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία

Πώς οι αντιλήψεις για την ανάπτυξη επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Πώς οι αντιλήψεις για την ανάπτυξη επηρεάζουν την εκπαιδευτική διαδικασία Σκεφτείτε Ποιες είναι οι παραδοχές μας σχετικά με τη μάθηση και την ανάπτυξη στην παιδική ηλικία; Πώς πιστεύετε ότι διευκολύνεται

Διαβάστε περισσότερα

«Διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπιση και διαχείριση προβλημάτων. κατά την εφαρμογή του Ολοήμερου Προγράμματος στο νηπιαγωγείο»

«Διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπιση και διαχείριση προβλημάτων. κατά την εφαρμογή του Ολοήμερου Προγράμματος στο νηπιαγωγείο» «Διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπιση και διαχείριση προβλημάτων κατά την εφαρμογή του Ολοήμερου Προγράμματος στο νηπιαγωγείο» Δ Ρ. B Α Β Ε Τ Σ Η Σ Ο Φ Ι Α Σ Χ Ο Λ Ι Κ Η Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ο Σ Π Ρ Ο Σ Χ

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιχορηγήσεις δράσεων Αγωγής Υγείας Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προβαίνει στην επιχορήγηση δράσεων Αγωγής Υγείας που αναπτύσσουν τα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κρήτης Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι με τις απόψεις τους έθεσαν ανά

Διαβάστε περισσότερα

Το Βρετανικό πρόγραµµα (British Curriculum-EYFS) και Τo ανοιχτό σχολείο (open class school)

Το Βρετανικό πρόγραµµα (British Curriculum-EYFS) και Τo ανοιχτό σχολείο (open class school) ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ - ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Ανατολής 40, 55535, Ελαιώνες, Τηλ. & Fax 2310316270 info@zooclub.gr www.zooclub.gr Το Βρετανικό πρόγραµµα (British Curriculum-EYFS) και Τo ανοιχτό σχολείο (open class

Διαβάστε περισσότερα

Καρράς Άγγελος Μυλωνάς Δημήτρης Τζούτι Μιγκλέν

Καρράς Άγγελος Μυλωνάς Δημήτρης Τζούτι Μιγκλέν 5 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΗΒΑΣ Α ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: ΣΧΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ ΘΕΜΑ: «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ» - «Χρώματα και συναισθήματα» ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ: Famous ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ : Κατσιφή

Διαβάστε περισσότερα

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ενότητα 5: Θεωρίες ψυχολογικής ανάπτυξης Gardner και προσχολική αγωγή Διδάσκων: Μανωλίτσης Γεώργιος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Αστικής Ανάπτυξης της παλιάς πόλης Ρεθύμνου. Δράσεις Συγχρηματοδοτούμενες από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΚΤ

Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Αστικής Ανάπτυξης της παλιάς πόλης Ρεθύμνου. Δράσεις Συγχρηματοδοτούμενες από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΚΤ Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Αστικής Ανάπτυξης της παλιάς πόλης Ρεθύμνου Δράσεις Συγχρηματοδοτούμενες από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΚΤ Δράσεις Συγχρηματοδοτούμενες από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΚΤ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ

Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ Αγγελική Γενά agena@ppp.uoa.gr ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΕ ΑΥΤΙΣΜΟ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Α. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Επίσταση Προσοχής Ομαδική & όχι

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2006 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Κλάδος: ΠΕ 60 ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ (Γνωστικό αντικείμενο) Σάββατο 27-1-2007

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu

Δημήτρης Ρώσσης, Φάνη Στυλιανίδου Ελληνογερμανική Αγωγή. http://www.creative-little-scientists.eu Τι έχουμε μάθει για την προώθηση της Δημιουργικότητας μέσα από τις Φυσικές Επιστήμες και τα Μαθηματικά στην Ελληνική Προσχολική και Πρώτη Σχολική Ηλικία; Ευρήματα για την εκπαίδευση στην Ελλάδα από το

Διαβάστε περισσότερα

Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής

Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (διαδικασία και τρόπος αξιολόγησης μαθητών) 2 ώρες Προγραμματισμός και προετοιμασία ερευνητικής ομάδας 2 ώρες Υλοποίηση δράσεων από υπο-ομάδες για συλλογή

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009)

Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) Αξιολόγηση Προγράμματος Αλφαβητισμού στο Γυμνάσιο Πρώτο Έτος Αξιολόγησης (Ιούλιος 2009) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Το πρόβλημα του λειτουργικού αναλφαβητισμού στην Κύπρο στις ηλικίες των 12 με 15 χρόνων

Διαβάστε περισσότερα

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά»

«Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» «Μαθησιακές δυσκολίες και παραβατική συμπεριφορά» Θεοδώρα Πάσχου α.μ 12181 Τμήμα Λογοθεραπείας-Τ.Ε.Ι ΗΠΕΙΡΟΥ Εισαγωγικές επισημάνσεις 1) η εκδήλωση διαταραχών στην κατάκτηση μαθησιακών δεξιοτήτων προκαλεί

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact"

Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: Δρω-Αλληλεπιδρώ, Act-Interact Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact" Ειρήνη Κόκκα, Ψυχολόγος, ΕΔΕΑΥ ΔΑΔ Λάρισας Γεωργία Ζέρβα, Κοιν. Λειτουργός, ΕΔΕΑΥ ΔΑΔ Λάρισας Ομάδες ψυχοεκπαίδευσης: "Δρω-Αλληλεπιδρώ", "Act-Interact"

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

Πρωινό γεύμα και υγιεινή σώματος στην τουαλέτα.

Πρωινό γεύμα και υγιεινή σώματος στην τουαλέτα. Προσέλευση νηπίων και αυθόρμητες δραστηριότητες στις οργανωμένες γωνιές της τάξης. Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό,είτε ομαδικό σε ελκυστικά οργανωμένες γωνιές επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν δημιουργικά

Διαβάστε περισσότερα

από ευχάριστες δραστηριότητες, όπως εκείνες της προανάγνωσης,, ενώ παράλληλα συνειδητοποιούν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και διακρίνουν τα

από ευχάριστες δραστηριότητες, όπως εκείνες της προανάγνωσης,, ενώ παράλληλα συνειδητοποιούν το φωνημικό χαρακτήρα της γλώσσας και διακρίνουν τα ΔΕΥΤΕΡΑ Προσέλευση νηπίων και αυθόρμητες δραστηριότητες στις οργανωμένες γωνιές της τάξης. Το ελεύθερο παιχνίδι είτε ατομικό,είτε ομαδικό σε ελκυστικά οργανωμένες γωνιές επιτρέπει στα παιδιά να χρησιμοποιούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΧΟΡΩΝ Δημοτικό Σχολείο Καλλιμασιάς Σχολικό έτος 2016-2017 Συντελεστές: Καραολάνης Σίμος, Αγγελική Μακρή, Νίκη Κριτάκη, Γκώγκος Θεόδωρος, Λουκάκη Στυλιανή,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ (portfolio )

ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ (portfolio ) ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ (portfolio ) Τα φύλλα εργασίας, που προτείνονται για χρήση του portfolio είναι αποτέλεσμα συνεργασίας των νηπιαγωγών των Πειραματικών Νηπιαγωγείων του Τ.Ε.Π.Α.Ε. του Α.Π.Θ. και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών

4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών 4.2 Μελέτη Επίδρασης Επεξηγηματικών Μεταβλητών Στο προηγούμενο κεφάλαιο (4.1) παρουσιάστηκαν τα βασικά αποτελέσματα της έρευνάς μας σχετικά με την άποψη, στάση και αντίληψη των μαθητών γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

εργαλείο δυναμικής διαχείρισης γεωμετρικών σχημάτων και αλγεβρικών παραστάσεων δυνατότητα δυναμικής αλλαγής των αντικειμένων : είναι δυνατή η

εργαλείο δυναμικής διαχείρισης γεωμετρικών σχημάτων και αλγεβρικών παραστάσεων δυνατότητα δυναμικής αλλαγής των αντικειμένων : είναι δυνατή η εργαλείο δυναμικής διαχείρισης γεωμετρικών σχημάτων και αλγεβρικών παραστάσεων δυνατότητα δυναμικής αλλαγής των αντικειμένων : είναι δυνατή η μετακίνηση, περιστροφή, αυξομείωση, ανάκλαση και απόκρυψη του

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα

Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα Ενότητα 7: Aνθρωπολογικές Θεωρίες Μάθησης Βασιλική Μητροπούλου-Μούρκα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή

Η παιδαγωγική σχέση: αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ αλληλεπίδραση και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητή Ενότητα 8 η : Η σημασία της ποιότητας της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή Κωνσταντίνος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT

ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT ΣΧΕ ΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ή PROJECT Η διεξαγωγή σχεδίων εργασίας στο σύγχρονο σχολείο, προβάλλει ως αναγκαιότητα, για την ανάπτυξη της κριτικής και δηµιουργικής σκέψης των µαθητών, καθώς και όλων εκείνων των ιδιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες

Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Ενότητα στις Εικαστικές Τέχνες Τίτλος: Ιστορίες δωματίων Βαθμίδα: 2 Τάξη: Ε Διάρκεια: 6 Χ 80 Περιγραφή Ενότητας Οι μαθητές και οι μαθήτριες μέσα από διάφορες δραστηριότητες που αφορούν στο δωμάτιό τους

Διαβάστε περισσότερα

Click to add text. Ζωή Διονυσίου Επίκ. Καθηγήτρια Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιόνιο Πανεπιστήμιο dionyssiou@gmail.com

Click to add text. Ζωή Διονυσίου Επίκ. Καθηγήτρια Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιόνιο Πανεπιστήμιο dionyssiou@gmail.com 27ο Συνέδριο Κοινωνικής Παιδιατρικής 9-10 Οκτωβρίου 2015, Σπάρτη - Μονεμβασιά Μουσική επικοινωνία στην οικογένεια: στόχοι και πρακτικές του προγράμματος μουσικής αγωγής για βρέφη και νήπια του Ιονίου Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 6: Η προσέγγιση των σχολείων του Reggio Emilia

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 6: Η προσέγγιση των σχολείων του Reggio Emilia Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 6: Η προσέγγιση των σχολείων του Reggio Emilia Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να γνωρίσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΔΕΝ ΤΑ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΡΝΟΥΜΕ

ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΔΕΝ ΤΑ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΡΝΟΥΜΕ 3ο ΕΔΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ Σχ. Έτος 2013-2014 ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΔΕΝ ΤΑ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΡΝΟΥΜΕ Συντονίστρια: Ορφανίδου Πήνελόπη Συμμετέχοντες Εκπαιδευτικοί: Ορφανίδου Πηνελόπη ΠΕ 25 Μαυρίδου Ελένη ΠΕ 30 Μούζα Στελλίνα ΠΕ

Διαβάστε περισσότερα

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής

Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Φ.Ε.Κ. τεύχος Β αρ. φύλλου 303/13-03-2003, Παράρτημα Α, Μάιος 2003 Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής Εκπαίδευσης Αττικής Βασικός σκοπός της αξιολόγησης του μαθητή

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία

Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ. Κατσούγκρη Αναστασία Ο ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Κατσούγκρη Αναστασία akatsou0708@gmail.com Διαφοροποίηση στη διδασκαλία Προϋπόθεση για την συνεκπαίδευση Η προσαρμογή της διδασκαλίας για να ανταποκριθεί σε διαφορετικές

Διαβάστε περισσότερα

«Η παιδαγωγική αξία της αξιολόγησης του μαθητή» Δρ. Χριστίνα Παπαζήση Σχολική Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών

«Η παιδαγωγική αξία της αξιολόγησης του μαθητή» Δρ. Χριστίνα Παπαζήση Σχολική Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών «Η παιδαγωγική αξία της αξιολόγησης του μαθητή» Δρ. Χριστίνα Παπαζήση Σχολική Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών Ρωτώ τον εαυτό μου Κάνε αυτήν την απλή ερώτηση στον εαυτό σου, κάθε πρωί στην πορεία σου για το

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΗ ΑΞΙΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΗ ΑΞΙΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΒΙΩΣΗ ΑΞΙΩΝ ΣΤΟ ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΜΕ ΤΟ ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ταχύτητα Πολλαπλασιασμός και αχρήστευση γνώσεων Τεχνολογική επανάσταση Παγκοσμιοποίηση δικτύων Πολυπολιτισμικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΑΠΕΔΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΔΑΠΕΔΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΕΠΙΔΑΠΕΔΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 6 ο Δημοτικό Σχολείο Χίου Συντελεστές: Τσιόλας Δημήτριος Παπαλάνη Θεοδώρα Ανδρούτσου Ειρήνη Περιγραφή της καλής πρακτικής. 2 Αποφασίστηκε η δημιουργία επιδαπέδιων

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΥΤΙΣΤΙΚΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ Κάθε ζωντανό πλάσμα που έχει ζήσει και ζει στον πλανήτη είναι το αποτέλεσμα της σεξουαλικότητας. Όπως και τα υπόλοιπα θηλαστικά, έτσι και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Η ανάδυση της ανάγνωσης και της γραφής: έννοια και σύγχρονες απόψεις Ευφημία Τάφα Καθηγήτρια Παιδαγωγικό Τμήμα Προσχολικής Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κρήτης Αναγνωστική ετοιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Εισαγωγή Ενεργός συμμετοχή Κοινωνική αλληλεπίδραση Δραστηριότητες που έχουν νόημα Σύνδεση των νέων πληροφοριών με τις προϋπάρχουσες γνώσεις Χρήση στρατηγικών Ανάπτυξη της αυτορρύθμισης και εσωτερική σκέψη

Διαβάστε περισσότερα

H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Διδάσκουσα Φένια Χατζοπούλου

H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Διδάσκουσα Φένια Χατζοπούλου H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Διδάσκουσα Φένια Χατζοπούλου kchatzop@uth.gr Περιεχόμενα Ορισμός Ιστορική αναδρομή Μορφές και τύποι της αξιολόγησης Η συζήτηση γύρω από την αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη

Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο. Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Διήμερο εκπαιδευτικού επιμόρφωση Μέθοδος project στο νηπιαγωγείο Έλενα Τζιαμπάζη Νίκη Χ γαβριήλ-σιέκκερη Δομή επιμόρφωσης 1 η Μέρα Γνωριμία ομάδας Παρουσίαση θεωρητικού υποβάθρου Προσομοίωση : α) Επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι και κοινωνικοποίηση

Παιχνίδι και κοινωνικοποίηση Παιχνίδι και κοινωνικοποίηση Πάτρα 23/11/13 Αντύπας Γεώργιος Παιδοψυχίατρος Ορισμοί Παιχνίδι: Δραστηριότητα των παιδιών που έχει ως στόχο την συναισθηματική τους ευχαρίστηση Κοινωνικοποίηση: Διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

«Διαχείριση συναισθημάτων. Αναστοχασμός των εκπαιδευτικών επί των πρακτικών για την προώθηση της εκπαίδευσης των μαθητών στη συναισθηματική ζωή».

«Διαχείριση συναισθημάτων. Αναστοχασμός των εκπαιδευτικών επί των πρακτικών για την προώθηση της εκπαίδευσης των μαθητών στη συναισθηματική ζωή». Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε στο χώρο του σχολείου μας το βασικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα πρόληψης του ΚΕΘΕΑ που αφορά στην καλλιέργεια δεξιοτήτων για παιδιά του Δημοτικού. Το πρόγραμμα ήταν 4ήμερο και

Διαβάστε περισσότερα