ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤO AΣTIKHΣ & AΓΡΟΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ Οµάδα Περιβάλλοντος Πρρόόγγρρααµµµµαα LLIIFFEE Πεερρι ιιββάάλλλλοονν Τεχννολλογί ίες Φιλλι ικές προς ττο Περιβάλλλλονν για Αγροττι ική Αννάπττυξη - _ Αποτύπωση Υφισταµένης Κατάστασης ιερεύνηση Προβληµάτων και Προοπτικών Ερωτηµατολόγιο Αιρετών 1

2 - Νικολαϊδης Ν., Ν. Σκουλικίδης, Κ. Τσακίρης, & Ν. Καλογεράκης, Προκαταρτικό Σχέδιο ιαχείρισης της Λεκάνης Απορροής του Ποταµού Ευρώτα και της Παράκτιας Ζώνης. Τεχνική έκθεση 242σ. + Παράρτηµα 79σ. Στην Έκδοση: Νικολαϊδης Ν., Ν. Καλογεράκης, Ν. Σκουλικίδης, Κ. Τσακίρης, Τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον για αγροτική ανάπτυξη. Πρόγραµµα Life-περιβάλλον, LIFE05ENV/Gr/ EE (EnviFriendly). - To be cited as: Nikolaidis, N.P., Ν. Σκουλικίδης, Κ. Τσακίρης, & N. Kalogerakis, Preliminary management plans of Evrotas River watershed and coastal zone. Technical report 242pp +Index 79pp. In: Nikolaidis N., N. Kalogerakis, N.Skoulikidis, K. Tsakiris, (Eds), Environmental friendly technologies for rural development. Life-Environment project, LIFE05ENV/Gr/ EE (Envi-Friendly). Συµµετείχαν: Από το Πολυτεχνείο Κρήτης Ελευθερία Ψυλλάκη, Ουρανία Τζωράκη, Φωτεινή Σταµάτη, Μαρία Ανδριανάκη, Μαρία Νικολοπούλου, Κωνσταντίνα Τυροβολά, Ελένη Καστανάκη, Ελπίδα Περουλάκη, Γεωργία Τζοµπανάκη, Σαρίκα Ροίκα, Παντίδου Αριάδνη Από το ΕΛΚΕΘΕ - Ηλίας Μπερταχάς, Ιωάννης Καραούζας, Κώστας Γκρίτζαλης, Άλκης Οικονόµου, Γεώργιος Αµαξίδης, Σταµάτης Ζόγκαρης, Ηλίας ηµητρίου, Θεοδώρα Κουβαρντά, Κώστας Ακεψιµαΐδης, Ρούλα Αργυροπούλου και Μαρία Κουτσοδήµου Από το ΕΚΚΕ Κων/νος Τσακίρης, Κων/νος Θεοδωρόπουλος, Ανδρέας Παναγιωτόπουλος, Κων/νος Σακελλαρόπουλος, Θεόδωρος Κουσουρής, Ράλλης Γκέκας, Ιωάννα Μπαρκούτα, Σωτήριος Κουσουρής, Ελευθερία Κουµαλάτσου.. - Φωτογραφία εξωφύλλου: Ο Ευρώτας στην περιοχή Βρονταµά. Εταίροι Προγράµµατος και Χειριστές Έργου: - ικαιούχος: Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λακωνίας (. Λιακάκος). - Πολυτεχνείο Κρήτης (Καθηγ. Ν. Καλογεράκης & Καθηγ. Ν. Νικολαϊδης). - Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών ( ρ. Ν. Σκουλικίδης). - Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (Κ. Τσακίρης). - ALPHA MENTOR (Α. Χατζηνικολάου & Κ. Κουκάρας). - Αναπτυξιακή Λακωνίας (Ι. Τσαγκάρης & Π. Κουλογεωργίου). - Τοπική Αυτοδιοίκηση: ήµοι Έλους, Σκάλας, Πελλάνας, Μιστρά, Οινούντος, Φάριδος, Κροκεών, Θεραπνών. Υπευθυνότητα Προγράµµατος, Σύµβουλοι & Υπεργολάβοι - Επιστηµονικός Υπεύθυνος και Συντονιστής: Καθηγητής Ν. Νικολαϊδης - ικαιούχος έργου:. Λιακάκος - Σύµβουλοι προγράµµατος: ρ. θ. Κουσουρής, ρ. Ρ. Γκέκας, ρ. Ε. Τηλιγάδας, Dr. G. Bidoglio. - Υπεργολάβοι: Επ. Καθηγητής Ι. Φουντούλης, Οµ. Καθηγητής Η. Μαριολάκος, Αν. Καθηγητής Π. ηµόπουλος - Συµµετέχοντες: Τοπικοί Φορείς - Χρηµατοδότηση: Ευρωπαϊκή Ένωση (50) και Εταίροι του Έργου (50)

3 Περιεχόµενα Εισαγωγή Συνοπτική Παρουσίαση Αποτελεσµάτων Αποτελέσµατα Επιτόπιας Έρευνας Ι. ηµογραφικά Στοιχεία ΙΙ. Προσφορά / Προβλήµατα Ευρώτα - Αναπτυξιακές Προοπτικές ΙΙΙ)Βαθµός Ενηµέρωσης Συµβολή Προγράµµατος LIFE-Ευρώτα

4 Εισαγωγή Κατά την χρονική περίοδο Ιουνίου - Σεπτεµβρίου 2006, το ΕΚΚΕ µε τη συνεργασία των εκπροσώπων των παραευρώτιων ήµων, στο πλαίσιο του Προγράµµατος LIFE- Ευρώτας, διεξήγαγε έρευνα µε ερωτηµατολόγια σε εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στόχος ήταν η διερεύνηση των κοινωνικο-οικονοµικών επιπτώσεων και προοπτικών του σχεδιαζόµενου έργου και η αποτύπωση της υφιστάµενης κατάστασης στην περιοχή του Ευρώτα. Τα ερωτηµατολόγια στάλθηκαν στους εκπροσώπους των ήµων και ζητήθηκε από τα ηµοτικά Συµβούλια και τη Νοµαρχία να συµπληρωθούν από το 50 των µελών του αντίστοιχου οργάνου. Συνολικά, στην έρευνα συµµετείχαν 89 άτοµα τα οποία είναι εκλεγµένα και συµµετέχουν ενεργά στη λειτουργία των οκτώ δήµων της περιοχής ενδιαφέροντος Έλους, Σκάλας, Πελλάνας, Μυστρά, Οινούντος, Φάριδος, Κροκεών, Θεραπνών, καθώς και στη Νοµαρχία Λακωνίας- όπως ορίζεται από την δειγµατοληψία. Συγκεκριµένα, επιδίωξη ήταν ο κάθε ήµος να εκπροσωπηθεί από το ήµισυ τουλάχιστον των εκλεγµένων µελών του ηµοτικού Συµβουλίου όπως και έγινε (Πίνακας 1). Πίνακας 1: Αριθµός Συµµετεχόντων ανά ήµο Ν Ερωτηθέντων 1. Έλους 10 11,2 2. Σκάλας 11 12,4 3. Πελλάνας 16 18,0 4. Μυστρά 11 12,4 5. Οινούντος 6 6,7 6. Φάριδος 9 10,1 7. Κροκεών 9 10,1 8. Θεραπνών 10 11,2 9. Νοµαρχία Λακωνίας 7 7,9 Σύνολο

5 Η καταγραφή αυτή αποτελεί την πρώτη φάση µιας σειράς ενεργειών που έχουν σχεδιαστεί µε τελικό στόχο τη διερεύνηση των προοπτικών βιώσιµης ανάπτυξης και τον καθορισµό των κατάλληλων παρεµβάσεων. Σε δεύτερη φάση, τα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας θα επανεξεταστούν µε τα δεδοµένα που θα συγκεντρωθούν στα επόµενα στάδια της µελέτης. ηλαδή, τα ερωτηµατολόγια και τις συνεντεύξεις που θα γίνουν µε κατοίκους και επιχειρηµατίες της περιοχής, καθώς και µε µέλη των αγροτικών συλλόγων. Έτσι θα επιτευχθεί µια πλήρης καταγραφή της παρούσας κατάστασης, µέσω τις οποίας θα καθορίζονται τόσο τα πλεονεκτήµατα και οι προοπτικές, όσο και τα προβλήµατα και τα µειονεκτήµατα. Συνολικά, η έρευνα αυτή προσανατολίζεται προς την διερεύνηση εναλλακτικών αλλά και κοινά αποδεκτών λύσεων και κυρίως επιδιώκει να κτίσει µια συνεχή επικοινωνία µεταξύ όλων των σχετικών µε το περιβάλλον φορέων και των τοπικών αρχών. Σε αυτή την ερευνητική διαδικασία, ο συντονισµός και η συνεργασία όλων των κοινωνικοοικονοµικών παραγόντων κρίνεται απαραίτητος. Η συνεργασία τους θα συντελέσει στο καλύτερο σχεδιασµό των τεχνολογιών αποκατάστασης και στην ανάπτυξη του τελικού σχεδίου διαχείρισης της λεκάνης απορροής. Συγκεκριµένα, οι αιρετοί δύναται να διαδραµατίσουν έναν καθοριστικό ρόλο. Σύµφωνα µε τη διεθνή εµπειρία, µπορούν να συνεισφέρουν δραστικά, σε µια µακροχρόνια θεµελίωση των τριών τοµέων της βιώσιµης ανάπτυξης, δηλαδή, την οικονοµική µεγέθυνση, την περιβαλλοντική διαχείριση και την κοινωνική συνοχή. Από τους τρεις αυτούς τοµείς, ιδιαίτερα σηµαντική κρίνεται η συµβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κυρίως στον τοµέα της κοινωνικής συνοχής και συγκεκριµένα όσον αφορά στην γεωγραφική και κοινωνική σύγκλιση. Παρατηρείται ότι µεταξύ των ήµων υπάρχουν αποκλίσεις σε κοινωνικό, οικονοµικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Είναι αναγκαίο αυτές οι αποκλίσεις να καταγραφούν και να εξεταστούν, διότι αν δεν ληφθούν υπόψη µπορεί να δηµιουργήσουν προβλήµατα στην αποτελεσµατικότητα των δράσεων του Προγράµµατος και να οξύνουν παρά να αµβλύνουν τις υπάρχουσες κοινωνικοοικονοµικές ανισότητες. 5

6 Οι αιρετοί εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης έχουν την δυνατότητα να παρέµβουν στις αναπτυξιακές υποθέσεις µε τρεις τρόπους. 1) Ο πρώτος απορρέει από τον ρυθµιστικό τους ρόλο, έστω και µέσω των περιορισµένων δυνατοτήτων που παρέχει ο ελληνικός νόµος. Οι αιρετοί έχουν την δυνατότητα να καθορίζουν κανόνες, αλλά και ένα πλαίσιο ανάπτυξης, τέτοιο ώστε να κάνει ελκυστικότερο τον τόπο τους, να ενισχύει τις τοπικές πρωτοβουλίες και να προωθεί την βιώσιµη ανάπτυξη. 2) Ο δεύτερος τρόπος παρέµβασης προέρχεται από το γεγονός ότι ιδιαίτερα σε Οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) όπως αυτοί της περιοχής αναφοράς, οι ήµοι και οι Κοινότητες αποτελούν, εάν όχι τον σηµαντικότερο, έναν από σηµαντικότερους καταναλωτές αγαθών και υπηρεσιών. Η προσανατολισµένη προς µια βιώσιµη κατανάλωση πολιτική δαπανών του ήµου και της Κοινότητας µπορεί να αλλάξει όχι µόνο το προφίλ του ήµου αλλά και να δηµιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε σχέση µε όλες τις άλλες επιχειρήσεις και νοικοκυριά που συνεργάζονται µε το ήµο και έχουν οικονοµικές και άλλες συναλλαγές. 3) Ο τρίτος τρόπος είναι ότι οι αιρετοί, ιδιαίτερα αυτήν την εποχή που έχουν ανανεωµένη τη λαϊκή βούληση, αποτελούν αφενός µεν πολύ καλούς ποµπούς των προβληµάτων και των προοπτικών, των αιτηµάτων και των διαθέσεων των πολιτών τους, αφετέρου δε έχουν την εκλογική νοµιµοποίηση, αλλά και την θεσµική θωράκιση να γίνουν εµψυχωτές και διαµορφωτές (opinion-makers) της τοπικής κοινής γνώµης σε σχέση µε την υλοποίηση των στόχων του Προγράµµατος. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε εµπειρικό επίπεδο, επίσης, εµφανίζεται στην διεθνή βιβλιογραφία να έχει ένα κρίσιµο ρόλο ιδιαίτερα για την ενίσχυση των τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Είναι γνωστό το παράδειγµα της «Τρίτης Ιταλίας», όπου η Τοπική Αυτοδιοίκηση συνέβαλε ουσιαστικά, ώστε να διαµορφωθεί ένα ευνοϊκό κοινωνικo-οικονοµικό και θεσµικό πλαίσιο και να αναπτυχθούν πρωτοβουλίες βιώσιµης ανάπτυξης από τις τοπικές επιχειρήσεις. Γίνεται εύκολα αντιληπτό, ότι η συστράτευση 6

7 των φορέων σε µια από κοινού µε τους πολίτες συµφωνηµένη αναπτυξιακή προοπτική διασφαλίζει τη µακροπρόθεσµη βιώσιµη ανάπτυξη και δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για κοινωνική και οικονοµική ευηµερία. ιασφαλίζει επίσης τις διαδικασίες συµµετοχής των πολιτών και κοινωνικού ελέγχου των Φορέων της Τοπικής εξουσίας Στην παρούσα φάση, η επιτόπια έρευνα σχεδιάστηκε και πραγµατοποιήθηκε βάσει των υποθέσεων αυτών, και τα ερωτήµατα που τέθηκαν στους συµµετέχοντες αποτελούν απόρροια τούς. Επιδίωξη ήταν να συγκεντρωθούν πληροφορίες οι οποίες να αποτελέσουν µια χρήσιµη πηγή πληροφόρησης από την οποία να απορρέουν τόσο οι κίνδυνοι που πρέπει να αντιµετωπιστούν, όσο και τα στοιχεία αυτά που µε κατάλληλο σχεδιασµό µπορούν να βοηθήσουν ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση των πλεονεκτηµάτων του ποταµού. Πιο συγκεκριµένα, ζητήθηκε η γνώµη τους σχετικά µε την σηµερινή προσφορά του Ευρώτα στην ευρύτερη περιοχή, µε τα πλεονεκτήµατα που προσφέρει ο ποταµός στον τόπο, τις αναπτυξιακές προοπτικές, καθώς και τους κινδύνους και τα µειονεκτήµατα (ρύπανση, πληµµύρες κ.α.). Επίσης, τους ζητήθηκε να προσδιορίσουν το βαθµό που είναι διατεθειµένοι να συµβάλλουν σε πρακτικές οι οποίες θα προκύψουν από τις ενδεχόµενες επεµβάσεις στη διαχείριση του Ευρώτα, καθώς και να προσδιορίσουν τους τρόπους (οικονοµικούς, θεσµικούς κλπ.) µέσω των οποίων είναι διατεθειµένοι να συµµετέχουν για την υλοποίηση των πρακτικών αυτών. Τέλος, έγινε αποτύπωση της γνώσηςενηµέρωσής τους για τις «ολοκληρωµένες µορφές γεωργικής παραγωγής», τη διάθεσή τους για περισσότερη πληροφόρηση σχετικά µε αυτές, καθώς και για τις προσδοκίες τους από τα αποτελέσµατα υλοποίησης του προγράµµατος LIFE- Ευρώτας. 7

8 1. Συνοπτική Παρουσίαση - Ανάλυση των Αποτελεσµάτων Ένα από τα σηµαντικότερα, εάν όχι το σηµαντικότερο, ευρήµατα της έρευνας είναι ότι οι αιρετοί φαίνονται θετικά προσκείµενοι να συµµετέχουν σε πρακτικές για βιώσιµη ανάπτυξη (95), κυρίως µέσω θεσµικών και επικοινωνιακών τρόπων. Επίσης, ο βαθµός ενηµέρωσής τους για τις «ολοκληρωµένες µορφές γεωργικής παραγωγής» παρουσιάζεται να είναι αρκετά υψηλός (62,4), ενώ ταυτόχρονα κρίνουν σκόπιµη την διάχυση της πληροφόρησης σχετικά µε αυτές (76,5). Τα αποτελέσµατα αυτά φανερώνουν ότι υπάρχει ένα γόνιµο έδαφος, ικανό να αξιοποιήσει τα αποτελέσµατα του προγράµµατος και µάλιστα σε έναν µακροχρόνιο ορίζοντα. Η µακροχρόνια εφαρµογή του προγράµµατος προβλέπεται να επιτευχθεί µέσω της ίδρυσης και λειτουργίας του Τοπικού Παρατηρητήριου Ανάπτυξης. Η θετική διάθεση των αιρετών, αλλά και ο υψηλός βαθµός ενηµέρωσης τους είναι πολύ σηµαντικά στοιχεία, δεδοµένου ότι το Παρατηρητήριο θα στεγάζεται στη Νοµαρχία και θα στελεχωθεί από υπαλλήλους των τοπικών αρχών. Όπως επισηµάνθηκε και προηγουµένως, οι αιρετοί έχουν καταλυτικό ρόλο στην διάχυση της πληροφορίας, καθώς αποτελούν δίαυλους επικοινωνίας που συνδέουν τους πολίτες µε τους διαχειριστές του προγράµµατος. Η διάχυση της πληροφορίας µπορεί να γίνει µε τρεις τρόπους: α) Ο πρώτος είναι µέσω των πηγών πληροφόρησης που αναπτύσσει το πρόγραµµα. Ενηµερωτικές ηµερίδες, ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, περιβαλλοντική εκπαίδευση, έντυπο πληροφοριακό υλικό, αφίσες κ.α. β) Ο δεύτερος τρόπος εξαρτάται άµεσα από την ενεργή συµµετοχή των αιρετών, στο πρόγραµµα και καθορίζεται από την αλληλοενηµέρωση που διατηρούν οι αιρετοί µε τους υπευθύνους του προγράµµατος. Η συνεργασία αυτή είναι απαραίτητη για την αµφίδροµη διάχυση της πληροφορίας. Η τεχνογνωσία που το πρόγραµµα αποσκοπεί να παράγει θα 8

9 διοχετευτεί στην τοπική κοινωνία προσαρµοσµένη στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες της. γ) Τέλος, οι ίδιοι οι αιρετοί στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ως διαµορφωτές της κοινής γνώµης, µπορούν να συµβάλλουν αποφασιστικά στη διάδοση του προγράµµατος, να προκαλέσουν συζητήσεις και προβληµατισµούς γύρω από την υλοποίηση των στόχων του και να δεχθούν και να µεταφέρουν ανησυχίες, ιδέες και λύσεις για τη συνεχή και καλύτερη εφαρµογή των αναπτυξιακών τους στόχων. Ένα ακόµη αξιοσηµείωτο εύρηµα είναι ότι η πλειονότητα των ερωτώµενων θεωρεί ότι η κύρια σηµερινή συµβολή του Ευρώτα είναι η άρδευση και γενικότερα η συµβολή του στην αγροτική ανάπτυξη (39,8). Παράλληλα, επισηµαίνουν ότι οι κυριότεροι παράγοντες ρύπανσης του ποταµού εντοπίζονται στα βιοµηχανικά, γεωργικά και οικιακά απόβλητα 35,8,καθώς και στην κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων (29,9). Έτσι, οι αιρετοί εκφράζουν την άποψη ότι το Πρόγραµµα LIFE-Ευρώτας πρέπει να δώσει έµφαση κυρίως σε αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, δηλαδή στην παρακολούθηση της ρύπανσης και των εστιών που την προκαλούν και στην διαχείριση της ποσότητας και της ποιότητας των υδατικών πόρων (81 και 77 αντιστοίχως). Αυτή η αντίληψη πρέπει να ληφθεί υπόψη από το Πρόγραµµα, χωρίς όµως να είναι µονόπλευρη, αλλά αντιθέτως να συνδυάζει και άλλους στόχους, σχετικά µε τη διαχείριση του Ευρώτα. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σηµαντικό να βρεθούν πρακτικοί και υλοποιήσιµοι τρόποι για την αντιµετώπιση της ρύπανσης και την ορθή διαχείριση και να µην αρκεστούµε µόνο στην διατύπωση προτάσεων. Για παράδειγµα, πρέπει να γίνει κατανοητό στην τοπική κοινωνία πως όχι µόνο τα απόβλητα πάσης φύσεως ρυπαίνουν τα νερά του ποταµού, αλλά και η αλόγιστη χρήση των φυτοφαρµάκων. Είναι σηµαντικό το Πρόγραµµα να µεταβιβάσει γνώση στους κατοίκους για τη χρήση τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον, ώστε να διαχειρίζονται µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο τον ποταµό διατηρώντας την καλή ποιότητα του νερού. 9

10 Οι διαπιστώσεις αυτές είναι πολύ σηµαντικές, καθώς διασαφηνίζουν τις ανάγκες και τα προβλήµατα της τοπικής κοινωνίας. Ταυτόχρονα, όµως αναδεικνύουν σηµαντικά σηµεία προβληµατισµού, όπως το γιατί στην αντίληψη των αιρετών υπερτερεί η χρηστική, πρωτογενής λειτουργία του ποταµού ως υδάτινη πηγή ενώ έχει µείνει αναξιοποίητος ο αναπτυξιακός του χαρακτήρας που εµπεριέχει σαφώς τα στοιχεία της πολιτιστικής, ιστορικής και περιβαλλοντικής κληρονοµιάς του συγκεκριµένου ποταµού. Η πλούσια και µακρόχρονη ιστορία του τόπου εάν αξιοποιηθεί ποιοτικά θα συντελέσει όχι µόνο στην οικονοµική ανάπτυξη της περιοχής, π.χ. µέσω της προσέλκυσης τουριστών, αλλά και στην αναβάθµιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Ωστόσο, φαίνεται ότι σήµερα υπερτερεί η αγροτική αξιοποίηση του τόπου έναντι της πολιτιστικής, περιβαλλοντικής και τουριστικής αξιοποίησης. Τέλος, εκφράστηκε η άποψη από τους αιρετούς ότι το Πρόγραµµα LIFE-Ευρώτας δύναται να αποτελέσει αρωγό για την προσέλκυση και άλλων παρόµοιων προγραµµάτων από τους φορείς της περιοχής (91,9). Θα πρέπει ωστόσο να γίνει κατανοητό ότι το αποτέλεσµα αυτό δεν είναι ο µοναδικός στόχος του προγράµµατος. Το πρόγραµµα στοχεύει να κάνει προτάσεις πρακτικά υλοποιήσιµες και σύµφωνα µε τις ιδιαιτερότητες της περιοχής, να υλοποιήσει παρεµβάσεις για τη βελτίωση των σηµερινών συνθηκών, να αναδείξει και να δηµοσιοποιήσει παραδείγµατα «καλών πρακτικών» που εφαρµόζονται ήδη επιτυχώς στην τοπική κοινωνία. Τα εργαλεία για την υλοποίηση του Προγράµµατος θα µπορούσαν να ταξινοµηθούν σε τρεις γενικές κατηγορίες: α) επίδειξη φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών, η οποία θα εµπεριέχει παρακολούθηση της φυσικής αποκατάστασης και της διαχείρισης των υδάτων, διαχείριση των αποστραγγιστικών καναλιών και των παρόχθιων περιοχών, διαχείριση των αγροτικών αποβλήτων, β) ανάπτυξη διαχειριστικών σχεδίων για τη λεκάνη απορροής και γ) αξιολόγηση της κοινωνικής αποδοχής και διάχυση των αποτελεσµάτων. 10

11 Τελικός στόχος του Προγράµµατος είναι να καταστήσει την περιοχή περισσότερο ελκυστική, ώστε να αναβαθµίσει την ποιότητα ζωής των πολιτών και να συµβάλλει σε µια ανάπτυξη µε µακροχρόνιο ορίζοντα. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας σε τρεις θεµατικούς άξονες: Ι) ηµογραφικά Στοιχεία Ερωτηθέντων ΙΙ) Προσφορά / Προβλήµατα Ευρώτα - Αναπτυξιακές Προοπτικές ΙΙΙ)Βαθµός Ενηµέρωσης Συµβολή Προγράµµατος LIFE-Ευρώτα 11

12 2. Αποτελέσµατα Επιτόπιας Έρευνας Ι. ηµογραφικά Στοιχεία Φύλο Συνολικά, στην έρευνα συµµετείχαν 89 άτοµα µέλη των ηµοτικών Συµβουλίων των παρόχθιων ήµων και της Νοµαρχίας. Από αυτά, η πλειονότητα ήταν άνδρες (81,8), ενώ µόλις το 18,2 εκπροσωπήθηκε από γυναίκες (Γράφηµα 1) Γράφηµα 1 : Φύλο Γυναίκες 18 Άνδρες 82 Ηλικία: Οι ηλικίες αυτών είναι κυρίως από 36 έως και 65 ετών, µε ίσα ποσοστά κατανοµής της τάξεως του 20 µεταξύ των δεκαετών ηλικιακών οµάδων 36-45, και ετών, ενώ οι νέοι καθώς και οι ηλικιωµένοι αποτελούν ένα µικρό ποσοστό των συµµετεχόντων (Πίνακας 1). Η µεγάλη συγκέντρωση που παρατηρείται στις ηλικιακές οµάδες από 36 έως και 65, είναι ένα θετικό στοιχείο για την υλοποίηση του Προγράµµατος, καθώς τα άτοµα των ηλικιών αυτών διανύοντας την πλέον παραγωγική φάση του βίου τους, συµµετέχουν ενεργά στην παραγωγική διαδικασία. Άρα είναι καλοί ποµποί για τη διάχυση της πληροφορίας στους παραγωγικούς κλάδους που δραστηριοποιούνται αλλά και έγκυροι γνώστες των προβληµάτων του τόπου. Επίσης, λόγω της ενεργής συµµετοχής τους στην παραγωγική διαδικασία δύναται να είναι δεκτικοί σε παρεµβάσεις και προτάσεις που θα βοηθήσουν την βελτίωση της παραγωγής. 12

13 Πίνακας 1: Ηλικιακές Οµάδες Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων ετών 3 3,4 4, ετών 18 20,2 27, ετών 20 22,5 30, ετών 20 22,5 30, και άνω 4 4,5 6,2 Σύνολο 65 73,0 100,0 εν απάντησαν 24 27,0 Γενικό Σύνολο ,0 Εκπαιδευτικό Επίπεδο Σχετικά µε το εκπαιδευτικό επίπεδο των ερωτηθέντων, η πλειονότητα τους, είναι απόφοιτοι Λυκείου (39) και απόφοιτοι κάποιου Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος (30,5), ενώ µόλις το 16 είναι απόφοιτοι ηµοτικού, το 11 Ανωτέρας Εκπαίδευσης και το 3,7 απόφοιτοι Γυµνασίου (Γράφηµα 2). Το σχετικά υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο των αιρετών αποτελεί ένα θετικό παράγοντα, καθώς διευκολύνει την επικοινωνία και επιτρέπει την προβολή των στόχων του προγράµµατος. Γράφηµα 2: Επίπεδο Εκπαίδευσης () 39 30,5 15,9 11 3,7 Μέχρι και ηµοτικό Γυµνάσιο Λύκειο Ανωτέρα Ανωτάτη 13

14 Επαγγελµατική ραστηριότητα Η επαγγελµατική απασχόληση των ερωτηθέντων, όπως φαίνεται στον Πίνακα 6, εντοπίζεται κυρίως στον αγροτικό (32,6) και εκπαιδευτικό τοµέα (13,5), ενώ αρκετοί από αυτούς είναι συνταξιούχοι (16,9). Η συµµετοχή των εκπαιδευτικών και συνταξιούχων στα δηµοτικά συµβούλια είναι ιδιαίτερα σηµαντική. Από την µία πλευρά διότι οι εκπαιδευτικοί είναι ενταγµένοι στην παιδεία των νεοτέρων και έτσι µπορούν να επικοινωνούν µε τις νεότερες γενιές αποτελεσµατικότερα. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί έχοντας διδακτική εµπειρία µπορούν να γίνουν εµψυχωτές του προγράµµατος και διαµορφωτές της κοινής γνώµης. Από την άλλη πλευρά οι συνταξιούχοι είναι άνθρωποι που έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο για να διαθέσουν στα κοινά. Εξίσου σηµαντική είναι και η µεγάλη συµµετοχή των αγροτών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, καθώς είναι άµεσοι παραγωγοί και συνεπώς είναι γνώστες των υπαρχόντων προβληµάτων. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι το γεγονός αυτό δικαιολογεί τη µεγάλη προτεραιότητα που, όπως προαναφέρθηκε, έχει δοθεί στην αρδευτική και αγροτική συµβολή του ποταµού. Τέλος, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η συµµετοχή ατόµων µε εξειδικευµένες δεξιότητες στην παραγωγή (γεωπόνοι, µηχανικοί κ.α.) στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Πίνακας 6: Kατανοµή Επαγγελµάτων Ν Ερωτηθέντων 1. Αγρότης- Αγρότισσα 29 32,6 2. ηµόσιος Υπάλληλος 3 3,4 3. Ιδιωτικός Υπάλληλος 3 3,4 4. Ελεύθ. Επαγγελµατίας-Έµπορος 2 2,2 5. Εκπαιδευτικός 12 13,5 6. Γεωπόνος 4 4,5 7. Μηχανικός 2 2,2 8. Ιατρός 1 1,1 9. Συµβολαιογράφος/Λογιστής 2 2,2 10. Ξυλουργός 1 1,1 11. Συνταξιούχος 15 16,9 12. Οικιακά 5 5,6 Σύνολο 79 88,8 εν απάντησαν 10 11,2 Γενικό Σύνολο

15 Οικογενειακή Κατάσταση Σε σχέση µε την οικογενειακή τους κατάσταση (Πίνακας 3) προκύπτει ότι τα δύο τρίτα είναι παντρεµένοι. Το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι έγγαµοιοικογενειάρχες και παράλληλα κάτοικοι της περιοχής αποτελεί ένα πολύ θετικό στοιχείο. Όπως δείχνει η εµπειρία, οι άνθρωποι µε αυτά τα χαρακτηριστικά ενδιαφέρονται πραγµατικά για την περιοχή και αποσκοπούν στην µακρόχρονη βιωσιµότητα των σηµερινών έργων. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι γνωρίζουν πως τα έργα αυτά θα ωφελήσουν όχι µόνο τη σηµερινή κοινωνία αλλά και τα παιδιά τους στο µέλλον. Πίνακας 3: Οικογενειακή Κατάσταση Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1 Άγαµος 14 15,7 16,5 2 Έγγαµος 69 77,5 81,2 3 Χήρος- ιαζευγµένος 2 2,2 2,4 Σύνολο 85 95,5 100,0 εν απάντησαν 4 4,5 Γενικό Σύνολο ,0 Εντοπιότητα Εξετάζοντας τους πίνακες 4 και 5 συγκριτικά, διαπιστώνεται ότι το µεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων κατοικούν στον τόπο όπου και γεννήθηκαν. Το να µένεις στον ίδιο τόπο όπου γεννήθηκες καθορίζει τους δεσµούς που σε συνδέουν µε την περιοχή και αυξάνει το ενδιαφέρον για αυτήν. Όπως δείχνει η εµπειρία, η βιωσιµότητα των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών είναι κύριο µέληµα των ανθρώπων που αγαπούν τον τόπο τους, κυρίως επειδή γνωρίζουν ότι τα οφέλη που θα αποκοµίσουν σήµερα θα τα κληροδοτήσουν στα παιδιά τους. Με άλλα λόγια υπάρχει µια συνέχεια στην αναπτυξιακή πορεία, αντίθετη από αυτήν που συχνά παρατηρείται σε αστικές περιοχές όπου είναι συχνό το φαινόµενο των αποσπασµατικών, βραχυπρόθεσµων και απρόσωπων παρεµβάσεων. Συµπερασµατικά, στην περιοχή λειτουργεί θετικά η άµεση βιωµατική σχέση των ερωτώµενων µε τα κοινωνικά δρώµενα. 15

16 Πίνακας 4: Τόπος Γέννησης ( ήµος) Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1. Έλους 10 11,2 12,3 2. Σκάλας 8 9,0 9,9 3. Πελλάνας 10 11,2 12,3 4. Μυστρά 9 10,1 11,1 5. Οινούντος 6 6,7 7,4 6. Φάριδος 5 5,6 6,2 7. Κροκεών 6 6,7 7,4 8. Θεραπνών 8 9,0 9,9 9. Σπάρτης 13 14,6 16,0 10. Εκτός Ν. Λακωνίας 2 2,2 2,5 11. Άλλος δήµος Ν.Λακωνίας 4 4,5 4,9 Σύνολο 81 91,0 100,0 εν απάντησαν 8 9,0 Γενικό Σύνολο ,0 Πίνακας 5: Τόπος Κατοικίας ( ήµος) Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1. Έλους 9 10,1 11,3 2. Σκάλας 12 13,5 15,0 3. Πελλάνας 9 10,1 11,3 4. Μυστρά 10 11,2 12,5 5. Οινούντος 4 4,5 5,0 6. Φάριδος 8 9,0 10,0 7. Κροκεών 9 10,1 11,3 8. Θεραπνών 9 10,1 11,3 9. Σπάρτης 8 9,0 10,0 10. Εκτός Ν. Λακωνίας - 2,2 2,5 11. Άλλος δήµος Ν.Λακωνίας 2 89,9 100,0 Σύνολο 80 10,1 εν απάντησαν 9 100,0 Γενικό Σύνολο ,0 16

17 Συµµετοχή σε Συλλογικά Όργανα Από το σύνολο των ερωτηθέντων το 19,1 συµµετέχει πέρα από τις αρµοδιότητές τους στις τοπικές αρχές και σε άλλους Συλλόγους, Οργανώσεις και Συνεταιρισµούς. Συγκεκριµένα, το 12,4 συµµετέχει παράλληλα και σε Αγροτικό Σύλλογο, το 6,7 στην Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισµών, το 3,4 στο Επαγγελµατικό-Βιοτεχνικό Επιµελητήριο, το 2,2 στην Οικολογική Οργάνωση και το 1,1 στο Τεχνικό Επιµελητήριο (Πίνακας 8). Επίσης, είναι σηµαντικό ότι ένα µικρό ποσοστό από αυτούς συµµετέχουν ενεργά σε παραπάνω από δύο Οργανώσεις-Φορείς. Πίνακας 8: Συµµετοχή σε Συλλογικά Όργανα Ν Ερωτηθέντων 1. ηµοτικό/ Νοµαρχιακό Συµβούλιο ,0 2. Αγροτικός Σύλλογος 11 12,4 3. Επαγγελµατικό - Βιοτεχνικό Επιµελητήριο 3 3,4 4. Τεχνικό Επιµελητήριο 1 1,1 5. Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισµών 6 6,7 6. Οικολογική Οργάνωση / ΕΟΣ 2 2,2 Ένα από τα αποτελέσµατα του προγράµµατος θα είναι να φέρει στο ίδιο τραπέζι και να προωθήσει τη συνεργασία των Περιβαλλοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων µε την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Στο πλαίσιο αυτό είναι επίσης σηµαντικό να ενισχυθεί και να αναπτυχθεί ο εθελοντισµός ο οποίος είναι ένα ζωτικό στοιχείο της βιώσιµης ανάπτυξης. ΙΙ. Προσφορά / Προβλήµατα Ευρώτα - Αναπτυξιακές Προοπτικές Συµβολή Ευρώτα Κατά την γνώµη των ερωτηθέντων, η κύρια συµβολή του ποταµού Ευρώτα (Πίνακας 9) είναι η άρδευση και οι δυνατότητες που προσφέρει για οικονοµική και αγροτική ανάπτυξη (39,8). Επίσης, σηµαντική είναι για τους ερωτώµενους η συνεισφορά του για 17

18 τον εµπλουτισµό του υδροφόρου ορίζοντα (11,1), η αποστραγγιστική τού λειτουργία, ως αγωγού οµβρίων (5,6), και γενικότερα το υδάτινο δυναµικό του (5,6). Πίνακας 9: Σηµερινή Προσφορά Ευρώτα 1η Επιλογη 2η Επιλογή Σύνολο Ν Ν Απαντησάντων Ν Απαντησάντων 1. Πηγή ζωής 13 19, ,9 2. Άρδευση, οικονοµική - αγροτική ανάπτυξη 3 Αποστραγγιστική λειτουργία, αγωγός οµβρίων 34 50, ,8 2 2, ,6 4 Εµπλουτισµός υδροφόρου ορίζοντα 1 1, ,1 5 Χλωρίδα, πανίδα (υδροβιότοπος), φυσικός πλούτος 6 8, ,4 6 Υδάτινος πόρος, υδάτινο δυναµικό 3 4, ,6 7 Αναφορά στην ιστορία, πολιτισµό, εξέλιξη του ανθρώπου 2 2, ,8 8 Τουριστική ανάπτυξη 1 1, ,6 10 Αρνητ. απάντηση(σκουπιδότοπος,εστία ρύπανσης,τίποτα θετικό) 6 8, ,3 Σύνολο , εν απάντησαν Γενικό Σύνολο Πιο συγκεκριµένα, αρκετοί ήταν αυτοί που χαρακτήρισαν τον Ευρώτα ως «πηγή ζωής» (13,9) µε πλούσιο υδροφόρο ορίζοντα. Τα νερά του ποταµού είναι «πηγή ζωής» για τους πολίτες της περιοχής, οι οποίοι φαίνεται να σέβονται τα οφέλη που τους προσφέρει ο ποταµός και το σηµαντικό ρόλο που έχει για την ποιότητα ζωής τους. Η διαπίστωση αυτή ενισχύεται και από το γεγονός ότι το 7,4 των αιρετών θεωρεί τον φυσικό πλούτο του υδροβιότοπου ως την κυριότερη συµβολή του Ευρώτα σήµερα. Ωστόσο, σηµαντικό είναι επίσης πως αρκετοί ήταν αυτοί που επισήµαναν ότι ο ποταµός είναι εν δυνάµει αιτία καταστροφών (8,3). 18

19 Ο Ευρώτας θα µπορούσε να αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτηµα για την ανάπτυξη της περιοχής. εδοµένης της διαπίστωσης αυτής, επιτακτική είναι η ανάγκη να δηµιουργηθούν µηχανισµοί και υποδοµές για την αντιµετώπιση των καταστροφών, αλλά και να αναπτυχθεί η κοινωνική και συλλογική συνείδηση σχετικά µε τα αίτια των καταστροφών, τους παράγοντες που τις προκαλούν, τα αποτελέσµατα και τον τρόπο αντιµετώπισής τους. Ακόµα ένα στοιχείο το οποίο πρέπει να ληφθεί υπόψη και το οποίο αποτελεί σηµαντικό σηµείο προβληµατισµού είναι η χαµηλή τουριστική ανάπτυξη που παρατηρείται σήµερα. Λίγοι είναι αυτοί που εκτιµούν ότι ο Ευρώτας συµβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη και στην ανάδειξη της ιστορικής πολιτισµικής κληρονοµιάς της περιοχής και του φυσικού της πλούτου. Όµως, ενθαρρυντική είναι η διαπίστωση ότι ο Ευρώτας µπορεί να συντελέσει στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής στο µέλλον (Πίνακας 12). Παράγοντες Ρύπανσης Η ανάγκη για ενηµέρωση των πολιτών είναι επιτακτική καθώς όπως φαίνεται αρκετοί είναι αυτοί που βλέπουν τον Ευρώτα ως εστία ρύπανσης που δεν προσφέρει τίποτα το θετικό. Η κακή διαχείριση των υδάτινων πόρων, καθώς και τα βιοµηχανικά, οικιακά και γεωργικά απόβλητα αποτελούν τους κύριους παράγοντες ρύπανσης του ποταµού (Πίνακας 10 - Γράφηµα 4). Πίνακας 10: Ρύπανση ποταµού που οφείλεται σε: 1 Πολύ σηµαντικό 2 Λιγότερο σηµαντικό Σύνολο βιοµηχανικά απόβλητα, οικιακά, Ν γεωργικά ή άλλες αιτίες 41, ,8 κακή διαχείριση υδάτινων πόρων φυσικά αίτια άλλους παράγοντες Σύνολο Ν ,9 20,8 29,9 Ν ,3 37,5 23,9 Ν ,0 16,7 10,4 Ν

20 Γράφηµα 4: Η Ρύπανση του Ποταµού οφείλεται σε: ,9 35,8 34,9 37,5 29, ,8 16,3 23,9 16, ,4 0 βιοµηχανικά απόβλητα, οικιακά, γεωργικά ή άλλες αιτίες κακή διαχείριση υδάτινων πόρων φυσικά αίτια παράγοντες ρύπανσης() άλλους παράγοντες Πολύ σηµαντικό Λιγότερο σηµαντικό Σύνολο Αναπτυξιακές Προοπτικές Οι προαναφερόµενοι ρυπογόνοι παράγοντες µε κατάλληλο σχεδιασµό δύναται να αντιµετωπιστούν δεδοµένης της γενικής διαπίστωσης ότι ο ποταµός δεν έχει εξαντλήσει τα πλεονεκτήµατα που µπορεί να προσφέρει στον τόπο (Πίνακας 11). Το πρόγραµµα θα µελητήσει το βαθµό ρύπανσης, συνολικά, αλλά και σε χωρικά εστιασµένες περιοχές του ποταµού και θα προσφέρει µεθοδολογία και λύσεις, τόσο για τον περιορισµό της ρύπανσης, όσο και για την καλύτερη διαχείριση της φέρουσας ικανότητας του ποταµού. Πίνακας 11: Ο Ευρώτας έχει εξαντλήσει τα πλεονεκτήµατα που προσφέρει στον τόπο: Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1. Ναί 17 19,1 19,3 2. Όχι 71 79,8 80,7 Σύνολο 88 98,9 100,0 εν απάντησαν 1 1,1 Γενικό Σύνολο ,0 20

21 Επίσης, σηµαντικό είναι το γεγονός ότι, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (96,6) εκτιµά ότι ο Ευρώτας µπορεί να βοηθήσει στην παραπέρα ανάπτυξη του τόπου (Πίνακας 12). Πίνακας 12: Ο Ευρώτας µπορεί να βοηθήσει στην παραπέρα ανάπτυξη του τόπου σας Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1 Ναί 86 96,6 97,7 2 Όχι 2 2,2 2,3 Σύνολο 88 98,9 100,0 εν απάντησαν 1 1,1 Γενικό Σύνολο ,0 Συγκεκριµένα, εκτιµάται ότι ο Ευρώτας µπορεί να συµβάλει στην ανάπτυξη µέσω της αύξησης της γεωργικής παραγωγής και της βελτίωσης της ποιότητας του παραγόµενου αγροτικού προϊόντος (83,1). Σχετικά µε την άποψη αυτή, είναι σηµαντικό στους στόχους του προγράµµατος να ενταχθεί η διάχυση της πληροφορίας ότι η ανάπτυξη της γεωργικής παραγωγής δεν σηµαίνει απλώς αύξηση του αγροτικού προϊόντος, αλλά και/ ή κυρίως ασφαλή ποιοτικά και επώνυµα γεωργικά προϊόντα που απευθύνονται σε νέες αγορές µε διαφορετική ζήτηση και υψηλότερες τιµές. Τέλος, εκτιµάται ότι ο Ευρώτας µπορεί να συµβάλλει στην παραπέρα ανάπτυξη του τόπου λειτουργώντας ως παράγοντας προσέλκυσης χρηµατοδοτήσεων από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους (60,7) και προσέλκυσης επενδύσεων για περιβαλλοντικά και ιστορικά σηµαντικούς τόπους (46,1), αλλά και ως εστία προσέλκυσης τουριστών και επισκεπτών (51,7) καθώς επίσης και µέσω της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών (65,2) (Πίνακας 13). Πράγµατι, όπως προαναφέρθηκε η µακρόχρονη ιστορία του ποταµού αν αναδειχθεί και προβληθεί κατάλληλα µπορεί να ενισχύσει την προσέλκυση τουριστών µεγεθύνοντας το εισόδηµα της περιοχής και παράλληλα να συντελέσει στην βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Η βιώσιµη ανάπτυξη συµπορεύεται µε νέες µορφές τουρισµού και η περιοχή του Ευρώτα έχει εν δυνάµει όλες τις προϋποθέσεις για να τις προσελκύσει. Έτσι, 21

22 κρίνεται απαραίτητη η ενηµέρωση του εντόπιου πληθυσµού για την ορθολογική τουριστική αξιοποίηση των υπαρχόντων φυσικών πόρων. Πίνακας 13: Συµβολή Ευρώτα στην ανάπτυξη του τόπου µέσω: Ν Ερωτηθέντων προσέλκυσης επισκεπτών-τουριστών 46 51,7 δεν απάντησαν 43 48,3 προσέλκυσης χρηµατοδοτήσεων από κοινοτικούς εθνικούς πόρους 54 60,7 δεν απάντησαν 35 39,3 προσέλκυσης επενδύσεων για περιβαλλοντικά και ιστορικά σηµαντικούς τόπους 41 46,1 δεν απάντησαν 48 53,9 αύξηση της γεωργικής παραγωγής & της ποιότητας του παραγώµενου αγροτικού προϊόντος 74 83,1 δεν απάντησαν 15 16,9 βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών 58 65,2 δεν απάντησαν 31 34,8 ιάθεση Συµβολής Ένα από τα θετικότερα ευρήµατα της έρευνας είναι ότι καθολικά δηλώνεται από τους αιρετούς, θετική διάθεση στο να συµβάλλουν σε πρακτικές για την ορθή διαχείριση του Ευρώτα (95,3). Συγκεκριµένα, η διάθεση για συµβολή µέσω οικονοµικής ενίσχυσης παρουσιάζεται µειωµένη (23,6), ενώ, η πλειονότητα των ερωτώµενων φαίνεται θετικά προσκείµενη στο να συµβάλλει στη διαχείριση του Ευρώτα κυρίως µέσω θεσµικών (61,8) και επικοινωνιακών πρακτικών (74,2) (Γράφηµα 5 και Πίνακας 14). Αυτό σηµαίνει ότι το πρόγραµµα µπορεί να αρχίσει να παράγει αποτελέσµατα σύντοµα εφόσον υπάρχει θετική πρόθεση για συνεργασία από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. 22

23 Γράφηµα 5: ιάθεση συµβολής σε πρακτικές, έξοδα κτλ που θα προκληθούν από τις επιπτώσεις διαχείρισης του Ευρώτα Ναί 95 Όχι 5 Πίνακας 14: ιάθεση για συµβολή στην διαχείριση του Ευρώτα µέσω: Ν Ερωτηθέντων θεσµικής συµβολής 55 61,8 οικονοµικής συµβολής 21 23,6 επικοινωνιακής συµβολής 66 74,2 άλλης συµβολής 3 3,4 23

24 ΙΙΙ)Βαθµός Ενηµέρωσης Συµβολή Προγράµµατος LIFE-Ευρώτα Βαθµός Ενηµέρωσης Όπως προαναφέρθηκε, οι ερωτώµενοι φαίνονται να είναι σχετικά ενηµερωµένοι για τις "ολοκληρωµένες µορφές γεωργικής παραγωγής" (Πίνακας 15), ενώ παράλληλα παρουσιάζουν αυξηµένο ενδιαφέρον για περισσότερη και ευρύτερη πληροφόρηση σχετικά µε αυτές, 76,5 (Πίνακας 16). Πίνακας 15: Γνωρίζετε τι είναι οι "ολοκληρωµένες µορφές γεωργικής παραγωγής": Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1. Ναί 53 59,6 62,4 2. Όχι 32 36,0 37,6 Σύνολο 85 95,5 100,0 εν απάντησαν 4 4,5 Γενικό Σύνολο ,0 Πίνακας 16: Ενδιαφέρον για διάχυση της πληροφόρησης σε σχέση µε "ολοκληρωµένες µορφές γεωργικής παραγωγής": Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1. Πολύ 62 69,7 76,5 2. Μέτρια 15 16,9 18,5 3. Λίγο 4 4,5 4,9 Σύνολο 81 91,0 100,0 εν απάντησαν 8 9,0 Γενικό Σύνολο ,0 Συµβολή Προγράµµατος LIFE-Ευρώτα Όπως φαίνεται στον Πίνακα 17 και στο γράφηµα 6 που ακολουθεί, εκτιµάται ότι το πρόγραµµα Life- Ευρώτας θεωρείται από πάρα πολύ έως και αρκετά σηµαντικό να δώσει πρωταρχικά έµφαση στην παρακολούθηση της ρύπανσης και των εστιών που την προκαλούν (81,5), καθώς και στην διαχείριση της ποσότητας και της ποιότητας των υδατικών πόρων (72,7). Εξίσου σηµαντική, αλλά ωστόσο δευτερεύουσας αξιολογικής 24

25 σηµασίας σε σχέση µε τα προαναφερθέντα, εµφανίζεται η επιθυµία των ερωτώµενων το Πρόγραµµα LIFE-Ευρώτας να δώσει έµφαση στην επικοινωνία και στην ενηµέρωση των πολιτών (77,6), όπως και στα πιθανά µέτρα απορρύπανσης του ποταµού (61,8). Οι προτεραιότητες αυτές των αιρετών θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη στη περαιτέρω συνέχεια του προγράµµατος και ιδιαίτερα στη συσχέτιση και αλληλουχία των στόχων του. Πίνακας 17: Το πρόγραµµα Life- Ευρώτας να δώσει έµφαση στην: 1 Πολύ σηµαντικό 2 Λιγότερο σηµαντικό Σύνολο παρακολούθηση ρύπανσης και των εστιών που την προκαλούν διαχείριση ποσότητας και ποιότητας υδατικών πόρων πιθανά µέτρα απορρύπανσης του Ευρώτα επικοινωνία και ενηµέρωση των πολιτών άλλο Σύνολο Ν ,5 18,5 100,0 Ν ,7 27,3 100,0 Ν ,2 61,8 100,0 Ν ,4 77,6 100,0 Ν ,1 42,9 100,0 Ν ,5 46,8 100,0 25

26 Γράφηµα 6: Το Πρόγραµµα LIFE-Ευρώτας να δώσει έµφαση στην (): 81,5 72,7 77,6 61,8 57,1 18,5 27,3 38,2 22,4 42,9 παρακολούθηση ρύπανσης και των εστιών που την προκαλούν διαχείριση ποσότητας και ποιότητας υδατικών πόρων πιθανά µέτρα απορρύπανσης του Ευρώτα επικοινωνία και ενηµέρωση των πολιτών άλλο Πολύ σηµαντικό Λιγότερο σηµαντικό Τέλος, η πλειονότητα των ερωτηθέντων (91,9) ευελπιστεί ότι η εφαρµογή του Προγράµµατος LIFE-Ευρώτας θα προσελκύσει και άλλα παρόµοια προγράµµατα στην περιοχή (Πίνακας 18). Όµως, όπως αναφέρθηκε και προηγουµένως το Πρόγραµµα LIFΕ δεν πρέπει απλά να εκλαµβάνεται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως «µαγνήτης» προσέλκυσης άλλων προγραµµάτων, αλλά ως ένας τρόπος και µια ευκαιρία για βιώσιµη ανάπτυξη και ενίσχυση των τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Πίνακας 18: Το Πρόγραµµα LIFE-Ευρώτας θα µπορέσει να προσελκύσει και άλλα προγράµµατα σχετικά µε τη βιώσιµη τοπική ανάπτυξη: Ν Ερωτηθέντων Απαντησάντων 1 Ναί 79 88,8 91,9 2 Όχι 7 7,9 8,1 Σύνολο 86 96,6 100,0 εν απάντησαν 3 3,4 Γενικό Σύνολο ,0 26