ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ «Περιβαλλοντικά Προβλήματα & Δίκαιο» ΜΑΘΗΜΑ 8

Transcript

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ «Περιβαλλοντικά Προβλήματα & Δίκαιο» ΜΑΘΗΜΑ 8

2 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Το πρόβλημα Η διάθεση των αποβλήτων, που παράγονται σε στερεά ή υγρή μορφή είναι ένα δύσκολο περιβαλλοντικό πρόβλημα Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κάθε κάτοικος της Ε.Ε. παράγει κατά μέσο όρο 370 κιλά σκουπίδια κάθε έτος, όταν ο κάθε κάτοικος των πιο πτωχών χωρών του πλανήτη παράγει 2-3 κιλά κάθε έτος Το πρόβλημα έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι τα απόβλητα δεν επιτελούν καμιά χρησιμότητα για τον κάτοχό τους, ο οποίος τα θεωρεί ένα «βάρος» και θέλει να απαλλαγεί με το μικρότερο δυνατό κόστος

3 Το πρόβλημα ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Στην Ελλάδα, το πρόβλημα της παραγωγής και διαχείρισης των απορριμμάτων είναι έντονο με την ύπαρξη άνω των 1000 χωματερών, ενώ ο στόχος ήταν μέχρι το 2008 να λειτουργούν μόνο ΧΥΤΑ. Στις αστικές περιοχές της χώρας μας μόνο το 70-80% των νοικοκυριών συνδέονται με αποχετευτικά δίκτυα, ενώ στις νησιωτικές περιοχές μόνο το 40% Στην χώρα μας δεν υπάρχουν μονάδες καύσης ή λιπασματοποίησης στερεών αποβλήτων

4 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Διεθνές δίκαιο) Η σύμβαση της Βασιλείας (1989) για τον έλεγχο της διασυνοριακής διακίνησης επικίνδυνων αποβλήτων και της διάθεσής τους. Εγκρίθηκε από την Ε.Ε. με την απόφαση 93/98/ΕΟΚ. Τα συμβαλλόμενα μέρη αναλαμβάνουν ορισμένες γενικές υποχρεώσεις: Απαγόρευση εξαγωγών ή εισαγωγών επικίνδυνων ή μη αποβλήτων Έγγραφη συγκατάθεση του κράτους προορισμού για την αποδοχή των αποβλήτων Υποχρέωση κοινοποίησης πληροφοριών σχετικές με τη διασυνοριακή διακίνηση Διακίνηση που δεν θέτει σε κίνδυνο την υγεία

5 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Διεθνές δίκαιο) Με τη σύμβαση της Βασιλείας, τα συμβαλλόμενα μέρη υποχρεώνονται να εξασφαλίζουν ότι τα απόβλητα που πρόκειται να μεταφερθούν πρέπει να είναι κατάλληλα συσκευασμένα, να φέρουν σήμανση και να διακινούνται σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες Στην Ελλάδα η σύμβαση της Βασιλείας κυρώθηκε με το ν.2203/94 και με τη ΚΥΑ 50910/2727/2003 «Μέτρα και όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης»

6 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία πλαίσιο για τη διαχείριση των αποβλήτων 2006/12/ΕΚ. Σκοπός της οδηγίας είναι η δημιουργία ολοκληρωμένου και κατάλληλου δικτύου εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων, έτσι ώστε η Κοινότητα να καταστεί αυτάρκης στον τομέα της διάθεσης των αποβλήτων, ενώ προβλέπεται και η υποχρέωση των κρατών μελών να καταρτίσουν Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων. Η οδηγία σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», ορίζει ότι το κόστος διάθεσης των αποβλήτων επωμίζεται ο κάτοχός τους

7 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Στα σχέδια διαχείρισης αποβλήτων που προβλέπει η οδηγία πλαίσιο, οι αρμόδιες αρχές οφείλουν να εκπονούν ένα ή περισσότερα σχέδια διαχείρισης, τα οποία αφορούν ιδίως τον τύπο, την ποσότητα, την προέλευση των αποβλήτων που πρόκειται να αξιοποιηθούν ή να διατεθούν, τις γενικές τεχνικές προδιαγραφές, όλες τις ειδικές διατάξεις που αναφέρονται σε συγκεκριμένους τύπους αποβλήτων, καθώς και τις κατάλληλες τοποθεσίες ή εγκαταστάσεις διάθεσης των αποβλήτων

8 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία1999/31/εκ περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων έχει ως στόχο την πρόληψη ή τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της ταφής αποβλήτων στο περιβάλλον, και ειδικότερα στα επιφανειακά ύδατα, στα υπόγεια ύδατα, στο έδαφος, στον αέρα ή στην υγεία του ανθρώπου. Βασική ρύθμιση της οδηγίας αποτελεί η πρόβλεψη διαδικασίας για τη χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης χώρου ταφής.

9 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Περιεχόμενο της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων είναι οι λεπτομερείς διατάξεις για όλα τα απόβλητα (αστικά απόβλητα, επικίνδυνα, μη επικίνδυνα, αδρανή), ενώ οι χώροι ταφής ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες, σε αυτούς για επικίνδυνα απόβλητα, για μη επικίνδυνα απόβλητα και για αδρανή απόβλητα. Σύμφωνα με την οδηγία, τα απόβλητα πρέπει να υφίστανται επεξεργασία πριν από την εναπόθεση τους στο χώρο ταφής και προβλέπει διαδικασία για τη χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης χώρου ταφής

10 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία 91/689/ΕΟΚ για τα επικίνδυνα απόβλητα. Καθώς η καταστροφή των επικίνδυνων και τοξικών αποβλήτων είναι τις περισσότερες φορές αδύνατη, η διαχείρισή τους μπορεί να γίνει με τρεις μεθόδους, είτε με καύση, είτε με φυσικοχημική επεξεργασία είτε, τέλος, με οριστική απόθεσή. Περιεχόμενο της οδηγίας είναι και ο κατάλογος για τις επικίνδυνες ουσίες, όπου λαμβάνει υπόψη την προέλευση και σύνθεση των αποβλήτων καθώς και τις οριακές συγκεντρώσεις.

11 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία 91/271/ΕΟΚ για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων. Η κύρια υποχρέωση που έχουν τα κράτη μέλη βάσει της οδηγίας συνίσταται στον εξοπλισμό των οικισμών με δίκτυα αποχέτευσης και με συστήματα επεξεργασίας των λυμάτων

12 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Ο κανονισμός 259/1993/ΕΟΚ για τη μεταφορά αποβλήτων μεταξύ κρατών μελών. Ο κανονισμός αυτός αποσκοπεί στην εκτέλεση των υποχρεώσεων ως συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης της Βασιλείας. Ο νέος αυτός κανονισμός θεσπίζει διαδικασίες και καθεστώτα ελέγχου για τις μεταφορές αποβλήτων, ανάλογα με την προέλευση, τον προορισμό, το δρομολόγιο της μεταφοράς, τον τύπο των μεταφερόμενων αποβλήτων και τον τύπο επεξεργασίας στον οποίο πρόκειται να υποβληθούν τα απόβλητα στον προορισμός τους

13 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Η οδηγία που τροποποιήθηκε δύο φορές καλύπτει όλες τις συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά της κοινότητας και όλα τα απορρίμματα συσκευασίας, που είτε έχουν χρησιμοποιηθεί είτε προέρχονται από τις βιομηχανίες, το εμπόριο, τα γραφεία και οποιαδήποτε άλλη πηγή. Με την οδηγία καθορίζονται κριτήρια με σκοπό την αποσαφήνιση του όρου «συσκευασίες». Τα κράτη μέλη οφείλουν να καθιερώσουν συστήματα ανάκτηση, συλλογής και αξιοποίησης των απορριμμάτων

14 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία 200/76/ΕΚ σχετικά με την αποτέφρωση των αποβλήτων έχει ως στόχο την πρόληψη ή τη μείωση της ρύπανσης του αέρα, του νερού και του εδάφους που προκαλείται από την αποτέφρωση και τη συνδυασμένη αποτέφρωση αποβλήτων, περιορίζοντας τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Η οδηγία θεσπίζει υποχρεωτικό καθεστώς χορήγησης άδειας για τις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης, ενώ τα υπολείμματα πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο και να ανακυκλώνονται

15 ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Απόβλητα και Δίκαιο (Κοινοτικό δίκαιο) Η οδηγία 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Με την οδηγία αυτή επιδιώκεται η πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων από οχήματα εκτός χρήσεων, με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των κατασκευαστικών τους στοιχείων. Στόχος της οδηγίας είναι η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. Οι κάτοχοι οχήματος έχουν τη δυνατότητα να απαλλαγούν από τα οχήματα του κύκλου ζωής τους χωρίς να υποβάλλονται σε δαπάνες (αρχή της δωρεάν παραλαβής)

16 Απόβλητα και Δίκαιο ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ Οι κανόνες δικαίου σχετικά με τα απόβλητα: Αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας του ανθρώπου από κάθε βλαπτικό αποτέλεσμα, που προκαλείται από τη συγκέντρωση, μεταφορά, επεξεργασία, εναποθήκευση και απόθεση των στερεών αποβλήτων Απαγορεύουν την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων Καταρτίζουν γενικά προγράμματα διαχείρισης των αποβλήτων, που αναφέρονται στις μεθόδους διάθεσης και στις γενικές προδιαγραφές των εγκαταστάσεων διάθεσης και αξιοποίησής τους

17 ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Το πρόβλημα Το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού της Ε.Ε., σε ποσοστό περίπου 70%, ζει σε αστικές περιοχές. Ο αστικός πληθυσμός έχει συνεχώς αυξητικές τάσεις με ποσοστό 4% τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια Η εξυπηρέτηση των κάθε λογής αναγκών των αστικών πληθυσμών προϋποθέτει το σχεδιασμό των χρήσεων γης στον αστικό χώρο

18 ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Ορισμοί Σχέδιο πόλεως είναι το μέσο που έχει θεσμοθετηθεί με νόμο και με το οποίο το κράτος καθορίζει τις λειτουργίες και δραστηριότητες, που αναπτύσσονται στην αστική γη Οικοδομικός κανονισμός είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου που καθορίζουν τους όρους, τους περιορισμούς και τις προϋποθέσεις για την εκτέλεση κάθε λογής οικοδομικής εργασίες

19 ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Αστικός χώρος και δίκαιο Η δράση του κράτους στον τομέα του αστικού χώρου χαρακτηρίζεται από πολυνομία, αποσπασματικό χαρακτήρα και πολλές φορές έλλειψη συνέπειας Τα προβλήματα που προκύπτουν είναι η μεγέθυνση των πόλεων χωρίς σχέδιο, η ύπαρξη ολόκληρων οικιστικών περιοχών που έχουν οικοδομηθεί χωρίς προηγούμενη άδεια οικοδομής, η διάσπαρτη και αυθαίρετη δόμηση στα δάση και στις ακτές, η άναρχη επέκταση των οικισμών σε νησιωτικές και ορεινές περιοχές κ.α

20 ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Αστικός χώρος και δίκαιο Οι κανόνες δικαίου για τον αστικό χώρο προβλέπουν ότι: Καμία ανέγερση οικοδομής χωρίς οικοδομική άδεια Εγκεκριμένο σχέδιο ανάπτυξης πόλεων οικισμών Απαγόρευση ορίων οικισμού σε αρχαιολογικό χώρο Απομάκρυνση μονάδων οχλήσεων από κατοικίες Ανάπλαση των πόλεων Το κράτος ρυθμίζει νέες επεκτάσεις πόλεων και τη δημιουργία οικισμών παραθεριστικής κατοικίας Το κράτος καθορίζει τις χρήσεις γης

21 ΑΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Αστικός χώρος και δίκαιο Η αυθαίρετη δόμηση έχει λάβει διαστάσεις «κοινωνικής μάστιγας» στη χώρα μας, ενώ παράλληλα είναι η αιτία δημιουργίας περιβαλλοντικών προβλημάτων. Για την αντιμετώπισή της, ο ν.1337/83 και ο ν. 1512/85 προβλέπουν την επιβολή προστίμου στον ιδιοκτήτη του αυθαιρέτου, στο κατασκευαστή και στο μηχανικό που συνέταξε τη μελέτη. Παρόλα αυτά τα πρόστιμα δεν έχουν μέχρι σήμερα αποθαρρύνει τους πολίτες από τη κατασκευή αυθαιρέτων οικοδομών

22 Το πρόβλημα ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Η χώρα μας διαθέτει ένα πολύ μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών χώρων και μνημείων από όλες τις ιστορικές εποχές Αιτίες για την απειλή στην πολιτιστική κληρονομιά είναι: Οι καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες κτλ) Η δόμηση αυθαίρετη ή νόμιμη Η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος

23 Ορισμός ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Πολιτιστική κληρονομιά σύμφωνα με τους κανόνες δικαίου είναι τα: Μνημεία Οικοδομήματα Τοπία

24 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Πολιτιστική κληρονομιά και δίκαιο Σύμφωνα με συνταγματική διάταξη του άρθρου 24 παρ. 6 «Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών»

25 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ Πολιτιστική κληρονομιά και δίκαιο Οι σημαντικότεροι κανόνες δικαίου για την προστασία και διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι: Τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς διατηρούνται αναλλοίωτα για να μεταβιβαστεί η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά στις επόμενες γενεές Η διοίκηση μπορεί με την έκδοση πράξεων της να επιβάλει, μετά από αιτιολογημένη κρίση, γενικούς περιορισμούς ή ιδιαίτερα μέτρα για την αποφυγή κάθε βλάβης, αλλοίωσης ή υποβάθμισης των μνημείων Η διοίκηση υποχρεούται να αποζημιώσει τον ιδιοκτήτη του πολιτιστικού στοιχείου, για τους περιορισμούς που υφίσταται η ιδιοκτησία

26 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

27 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

28 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

29 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.