Η εκηίμηζη πεπιβαλλονηικών επιπηώζευν ζηο ζσεδιαζμό ηυν Ελληνικών πόλευν

Transcript

1 Η εκηίμηζη πεπιβαλλονηικών επιπηώζευν ζηο ζσεδιαζμό ηυν Ελληνικών πόλευν Κ. Νικολάος Γξ. Υεκηθφο Πεξηβαιινληνιφγνο Οξγαληζκνχ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Θεζζαινλίθεο, Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο (ΠΓ407/80) Πνιπηερληθήο ρνιήο Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο θαη Γηδάζθσλ Διιεληθνχ Αλνηθηνχ Παλεπηζηεκίνπ, Αλαμηκάλδξνπ 24, Θεζζαινλίθε, Πεπίλητη Σα ζεκαληηθφηεξα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ νθείινληαη ζε κεγάιν βαζκφ ζην γεγνλφο φηη ν πνιενδνκηθφο αιιά θαη ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο δελ έγηλαλ ζην παξειζφλ κε πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα. Καηά ηε ζχληαμε ησλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ (ΓΠ) ζην παξειζφλ, δελ ειήθζε ππφςε ε ηζρχνπζα ζρεηηθή πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία θαη ζπλεπψο δελ δηελεξγήζεθε εθηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ (ΔΠΔ) ησλ ΓΠ ζχκθσλα κε απηήλ, παξά ην γεγνλφο φηη, ν πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο ππφθεηηαη ζε πεξηβαιινληηθή αδεηνδφηεζε ζχκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 15393/2332/2002 θαη γίλεηαη ζην πιαίζην ηεο έγθξηζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ. ήκεξα πιένλ, ε δηεμαγσγή ΔΠΔ γηα ηα ΓΠ απνξξέεη απφ ηελ νδεγία 2001/42/ΔΚ, ε νπνία ελζσκαηψζεθε ζην ειιεληθφ δίθαην κε ηελ ΚΤΑ /2006, πνπ αλαθέξεηαη ζηε ζηξαηεγηθή εθηίκεζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ νξηζκέλσλ ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ. κσο, κηα κεηαβαηηθή δηάηαμε νξίδεη φηη ηα ΓΠ, πνπ ε πξψηε ηππηθή πξνπαξαζθεπαζηηθή πξάμε ηνπο είλαη πξνγελέζηεξε ηεο κπνξνχλ λα απαιιαγνχλ απφ ηε δηαδηθαζία ζηξαηεγηθήο ΔΠΔ. Αμηνπνηψληαο ηε δηάηαμε απηή, εθαηνληάδεο δήκνη ηεο ρψξαο εθπνλνχλ ζρέδηα πφιεσλ ρσξίο ΔΠΔ. Απνηειεί ηζηνξηθή επθαηξία γηα ηελ Διιάδα ζήκεξα, ην λα γίλνπλ κε πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα ηα ΓΠ, νη ηξνπνπνηήζεηο ηνπο θαζψο θαη νη επεθηάζεηο ηνπο. Λέξειρ κλειδιά: πεξηβαιινληηθή εθηίκεζε, πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο Η ζημαζία ηος πολεοδομικού ζσεδιαζμού για ηην ποιόηηηα ηος αζηικού πεπιβάλλονηορ Σα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα ησλ ειιεληθψλ πφιεσλ, φπσο ε πνηφηεηα ηεο αηκφζθαηξαο (αησξνχκελα ζσκαηίδηα πεξίπνπ 2 θνξέο πάλσ απφ ηα φξηα, θσηνρεκηθφ λέθνο θιπ), ην θπθινθνξηαθφ δήηεκα θαη ην αζηηθφ πξάζηλν (εμαηξεηηθά ρακειή αλαινγία πξαζίλνπ αλά θάηνηθν, ειάρηζηνη αλνηθηνί ρψξνη θιπ), νθείινληαη ζε κεγάιν βαζκφ ζην γεγνλφο φηη ν πνιενδνκηθφο αιιά θαη ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο δελ έγηλαλ ζην παξειζφλ κε πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα (Νηθνιάνπ, 2004a, 2004b, 2006). ηηο ελφηεηεο πνπ αθνινπζνχλ, ζίγνληαη ηα δεηήκαηα απηά κε ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα. Σσεηικά με ηην ποιόηηηα ηος αέπα ηυν πόλευν Η αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ησλ πφιεσλ είλαη έλα απφ ηα κεγαιχηεξα ζεκεξηλά παγθφζκηα πξνβιήκαηα. Απνηειεί γελεζηνπξγφ αηηία πνιιψλ άιισλ πξνβιεκάησλ θαη θαζνξίδεη ηελ

2 πγεία ηεο πιεηνςεθίαο ησλ θαηνίθσλ ηνπ πιαλήηε. ηελ Διιάδα, ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ησλ πφιεσλ δελ αθνξά κφλν ηελ Αζήλα θαη ηε Θεζζαινλίθε αιιά θαη ηηο πεξηζζφηεξεο πξσηεχνπζεο ησλ λνκψλ. Οη ειιεληθέο πφιεηο παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο πνπ ζπλδένληαη κε ηηο εθπνκπέο ξχπσλ απφ δηάθνξεο πεγέο θαη ηε γεληθφηεξε θιηκαηνινγία θαη ηνπνγξαθία ηεο πεξηνρήο ηνπο. Οη ζηελνί δξφκνη κε ςειά θηίξηα θαη κε ειάρηζηνπο αλνηθηνχο ρψξνπο, ζπλδπαδφκελνη κε θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο άπλνηαο ή αζζελψλ αλέκσλ, παξάιιεια κε ηηο εθπνκπέο ξχπσλ απφ ηα νρήκαηα, ηηο βηνκεραλίεο θαη ηηο θεληξηθέο ζεξκάλζεηο, ζπκβάιινπλ γεληθά ζηε ζπζζψξεπζε ξχπσλ ζηελ αηκφζθαηξα (Lemoni and Nikolaou, 2006; Nikolaou, 2002, 2003; Nikolaou et al, 2007). Οη βηνκεραληθέο εθπνκπέο (φπνπ ππάξρνπλ βηνκεραλίεο θνληά ζε πφιεηο) ζπκκεηέρνπλ κε πνιχ κηθξφηεξν πνζνζηφ ζηελ επηβάξπλζε ηνπ εηζπλεφκελνπ αέξα απ φηη ην ζπλνιηθφ κέγεζνο ηνπο, επεηδή εθπέκπνληαη ζε κεγάιν χςνο θαη δηαζπείξνληαη επθνιφηεξα ζε κεγάιεο απνζηάζεηο απφ ηνπο αλέκνπο ζε ζχγθξηζε κε ηηο εθπνκπέο ησλ νρεκάησλ. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα φηη, ελψ ε θπθινθνξία ησλ νρεκάησλ ζπκβάιιεη ζην 5% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ ζσκαηηδίσλ ζηελ πεξηνρή Θεζζαινλίθεο, είλαη ππεχζπλε γηα ην 47% πεξίπνπ ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζσκαηηδίσλ ζηνλ αέξα πνπ αλαπλένπλ νη πνιίηεο ζην Κνξδειηφ (αζηηθνβηνκεραληθή πεξηνρή) θαη γηα ην 63% ζηελ Πιαηεία Γεκνθξαηίαο (θέληξν πφιεο). Αληίζεηα, ελψ ε θαχζε πεηξειαίνπ (θπξίσο ε βηνκεραληθή) ζπκβάιιεη ζην 90% πεξίπνπ ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ, είλαη ππεχζπλε γηα ην 35% ηεο ζπγθέληξσζεο ησλ ζσκαηηδίσλ ζην Κνξδειηφ θαη γηα ην 10% ζηελ Πιαηεία Γεκνθξαηίαο (Νηθνιάνπ θ.α., 2004). Η εκθάληζε πςειψλ ηηκψλ ξχπαλζεο ζηνπο δξφκνπο ησλ πφιεσλ, δελ εξκελεχεηαη κφλν κε ηνλ θπθινθνξηαθφ θφξην, αιιά απνηειεί ζπλδπαζκφ δηαθφξσλ παξαγφλησλ φπσο : ν θπθινθνξηαθφο θφξηνο, νη κεηεσξνινγηθέο ζπλζήθεο, ην πιάηνο ηεο νδνχ, ε ηαρχηεηα ησλ νρεκάησλ, ην χςνο ησλ θηηξίσλ θαη ε ππθλή δφκεζε. Η εκθάληζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο "νδηθήο ραξάδξαο" ζε δξφκνπο ηεο πφιεο θαζνξίδεη επίζεο ηηο εκθαληδφκελεο πςειέο ηηκέο ξχπαλζεο. Μηα ραξαθηεξηζηηθή πιεπξά ηεο επίδξαζεο ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηα επίπεδα αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο κηαο πφιεο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 1. Η νδηθή ραξάδξα (νδφο Μεηξνπφιεσο ζηε Θεζζαινλίθε), πνπ δηέξρεηαη απφ ηα ζεκεία D, A θαη B έρεη ηηο ίδηεο πεξίπνπ εθπνκπέο αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ ζε φια ηα ζεκεία, αθνχ ν θπθινθνξηαθφο θφξηνο θαη ηα γεσκεηξηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νδνχ (πιάηνο δξφκνπ θαη χςνο θηηξίσλ) παξακέλνπλ ζηαζεξά. κσο, νη ζπγθεληξψζεηο ησλ ξχπσλ (πνπ θαζνξίδνπλ ηελ πνηφηεηα ηνπ αέξα) ζην ζεκείν Α είλαη θαηά πνιχ ρακειφηεξεο ζε ζρέζε κε ην ζεκείν Β, δηφηη ην ζεκείν Α βξίζθεηαη ζε αλνηθηφ ρψξν (Πιαηεία Αξηζηνηέινπο) θαη ππάξρεη ζεκαληηθή δηαζπνξά ησλ ξχπσλ. Δπίζεο, νη ζπγθεληξψζεηο ησλ ξχπσλ ζην ζεκείν D είλαη πςειφηεξεο ζε ζρέζε κε ην ζεκείν Α, παξφιν πνπ θαη ηα δχν ζεκεία βξίζθνληαη ζε ίδηαο έθηαζεο αλνηθηνχο ρψξνπο, δηφηη ν αλνηθηφο ρψξνο ζην ζεκείν D απνηειεί ππαίζξην ρψξν ζηάζκεπζεο απηνθηλήησλ. Σέινο, νη ζπγθεληξψζεηο ησλ ξχπσλ ζηα ζεκεία Β θαη C είλαη δηαθνξεηηθέο, παξφιν, πνπ ε κεηαμχ ηνπο απφζηαζε είλαη πνιχ κηθξή, δηφηη βξίζθνληαη ζε δχν νδηθέο ραξάδξεο κε δηαθνξεηηθά γεσκεηξηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη δηαθνξεηηθνχο θπθινθνξηαθνχο θφξηνπο (Vosniakos et al, 2007).

3 Εικόνα 1. Οδικέρ σαπάδπερ με ανοικηούρ σώποςρ (ζημεία A και D) και σωπίρ ανοικηούρ σώποςρ (ζημεία B και C) ζηη Θεζζαλονίκη Σσεηικά με ηην πεπιβαλλονηική αξιολόγηζη ηος ζςγκοινυνιακού ζσεδιαζμού ζε μηηποπολιηική πεπιοσή. Το παπάδειγμα ηηρ Θεζζαλονίκηρ Η Γενική Κςκλοθοπιακή Μελέηη ηηρ Θεζζαλονίκηρ Η Θεζζαινλίθε έρνληαο πιεζηάζεη (θαη ελδερνκέλσο μεπεξάζεη) ζε πιεζπζκφ ηνπο θαηνίθνπο, ππθλνδνκεκέλε, κε ην ραξαθηεξηζηηθφ ζρήκα πεηαινχδαο, κε ζπλερή αχμεζε ηνπ ζηφινπ ησλ νρεκάησλ (ηδίσο ησλ ΙΥ), θαζψο θαη κε κεγάιε αχμεζε ηεο δήηεζεο ησλ νδηθψλ κεηαθηλήζεσλ είηε γηα παξάθακςε είηε γηα δηέιεπζε απφ ην θέληξν ηεο πφιεο, παξνπζηάδεη λέα δεδνκέλα ηφζν γηα ηελ θπθινθνξία φζν θαη γηα ηε ζπλεπαγφκελε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε. Η πξψηε πξνζπάζεηα γηα ηελ εθπφλεζε κηαο γεληθήο θπθινθνξηαθήο κειέηεο ζηε Θεζζαινλίθε μεθίλεζε ην 1988 απφ ηνλ Οξγαληζκφ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Θεζζαινλίθεο (ΟΡΘ). Η βάζε δεδνκέλσλ πνπ δεκηνπξγήζεθε ηφηε, έπξεπε λα επηθαηξνπνηεζεί θαη λα εκπινπηηζζεί. Η γεληθή θπθινθνξηαθή κειέηε (πνπ ν ΟΡΘ αλέζεζε ην 1997), έγηλε ψζηε λα πξαγκαηνπνηεζνχλ: ε αλάιπζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ κεηαθηλήζεσλ, ε ζχλζεζε θαη ν έιεγρνο ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ζπγθνηλσληαθήο ππνδνκήο θαη ε δηαηχπσζε ηεο πνιηηηθήο κεηαθνξψλ γηα ηε βειηηζηνπνίεζε ηεο θπθινθνξίαο ζηελ Δπξχηεξε Πεξηνρή Θεζζαινλίθεο (ΔΠΘ). Η κειέηε ζηνρεχεη βαζηθά ζηα παξαθάησ (Basbas et al, 2000):

4 Καζνξηζκφο, κειέηε θαη αλάιπζε ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ κεηαθηλήζεσλ (αηφκσλ θαη αγαζψλ) Δθηίκεζε ησλ δεηθηψλ θαη ηάζεσλ κειινληηθήο δήηεζεο κεηαθνξψλ - κεηαθηλήζεσλ ζην Πνιενδνκηθφ πγθξφηεκα Θεζζαινλίθεο (ΠΘ) χλζεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ ζρεδίσλ βαζηθήο ζπγθνηλσληαθήο ππνδνκήο γηα ηελ πφιε, ηελ ΔΠΘ θαη ην ΠΘ Γηακφξθσζε θαη αμηνιφγεζε ελφο νινθιεξσκέλνπ θαη καθξφπλννπ αλαπηπμηαθνχ ζρεδίνπ θαη κέηξσλ πνιηηηθήο κε βαζηθέο επηδηψμεηο ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο θίλεζεο κε ηδησηηθά κέζα κεηαθνξάο θαη ησλ βαζηθψλ πξνβιεκάησλ θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο ζηελ ΔΠΘ. Σα ζηάδηα ηεο κειέηεο αθνξνχλ (κεηαμχ άιισλ) ζε : επηθαηξνπνίεζε θαη εκπινπηηζκφ ηεο ζεηξάο βαζηθψλ εξεπλψλ παξά ηελ νδφ, κεηξήζεηο ζε 100 θφκβνπο θαη δηεμαγσγή πιήξνπο έξεπλαο ζηα λνηθνθπξηά ηεο Θεζζαινλίθεο (ζε δείγκα ζηαηηζηηθά επηιεγκέλν άλσ ησλ λνηθνθπξηψλ) αλάπηπμε νινθιεξσκέλσλ κνληέισλ πξφβιεςεο ησλ κεηαθηλήζεσλ ζηελ πφιε θαη ην ΠΘ. πιήξε πξνζδηνξηζκφ θαη αμηνιφγεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ ζρεδίσλ ησλ έξγσλ ππνδνκήο ηεο πφιεο, βάζεη επηζηεκνληθήο -θαη φρη εκπεηξηθήο- ζεψξεζεο νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε, επεμεξγαζία θαη πξνγξακκαηηζκφ ηεο πινπνίεζεο ελφο βαζηθνχ επηιεγέληνο ζρεδίνπ αξρψλ ηεο πνιηηηθήο κεηαθνξψλ γηα ηελ πφιε ην νπνίν ζα επηθαηξνπνηείηαη θαη απαξαίηεηα ζα πξέπεη λα ηεξείηαη ζην κέιινλ Σν πξφγξακκα πεξηιακβάλεη (κεηαμχ άιισλ) ηα παξαθάησ: Πξαγκαηνπνίεζε ( ) βαζηθψλ εξεπλψλ ζε 43 ζεκεία γηα αξηζκφ άλσ ησλ νρεκάησλ γηα ηε ζπκπιήξσζε θαη ηελ επηθαηξνπνίεζε ησλ κεηαθηλήζεσλ πάλσ ζε βαζηθά ζεκεία ησλ νδψλ θαη θφκβνπο εληφο θαη εθηφο πφιεο Οινθιήξσζε ζπιινγήο ζηνηρείσλ θαη θπθινθνξηαθψλ θφξησλ ζε 100 θφκβνπο ζ φιν ην ΠΘ Δκπινπηηζκφο ηνπ ππνβάζξνπ ηεο πεξηνρήο κειέηεο ζην GIS ηνπ ΟΡΘ Η εξέλιξη ηηρ κςκλοθοπίαρ ηων οσημάηων Ο ζηφινο ησλ νρεκάησλ ζηε Θεζζαινλίθε απμήζεθε θαηά 65% ζηε δεθαεηία Η αχμεζε ησλ νρεκάησλ νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηα ΙΥ, πνπ απνηεινχλ ηε ζεκαληηθφηεξε αξηζκεηηθά θαηεγνξία θαη θαηά δεχηεξν ιφγν ζηελ αχμεζε ησλ δηθχθισλ. Μηα επίζεο ζεκαληηθή κεηαβνιή πνπ επήιζε ζηα νρήκαηα είλαη ην γεγνλφο φηη ηα κηζά θαη πιένλ απφ ηα θπθινθνξνχληα ΙΥ ζήκεξα είλαη εμνπιηζκέλα κε ηξηνδηθφ θαηαιπηηθφ κεηαηξνπέα, ελψ ζηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ην πνζνζηφ ηνπο ήηαλ ζρεδφλ κεδεληθφ. Οη κεηαθηλήζεηο αλά κεηαθνξηθφ κέζν ζηε Θεζζαινλίθε έρνπλ αιιάμεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηε δεθαεηία Η ζεκαληηθφηεξε αιιαγή πνπ επεξεάδεη θαζνξηζηηθά ηηο θπθινθνξηαθέο ζπλζήθεο θαη ηε ζπλεπαγφκελε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε είλαη ε κεηαηφπηζε ζεκαληηθνχ πνζνζηνχ κεηαθηλήζεσλ απφ ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο (ΜΜΜ) θαη ηα Taxi, ζε κεηαθηλήζεηο κε ΙΥ (νδεγψλ θαη επηβαηψλ ΙΥ). πγθεθξηκέλα, ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ησλ κεηαθηλήζεσλ (πεξηζζφηεξν απφ 40%) ζηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο, θαηείραλ αζξνηζηηθά ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο θαη ηα Taxi, ελψ ζήκεξα ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ (πεξίπνπ 40%) θαηέρνπλ νη κεηαθηλήζεηο κε ΙΥ, αζξνηζηηθά νδεγψλ θαη επηβαηψλ (Basbas et al, 2000). Η εξέλιξη ηηρ ποιόηηηαρ ηηρ αημόζθαιπαρ Η παξνχζα ζπλνπηηθή αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο αηκφζθαηξαο ζηελ Δπξχηεξε Πεξηνρή Θεζζαινλίθεο (ΔΠΘ), ζηεξίδεηαη ηφζν ζηα απνηειέζκαηα ησλ ζηαζκψλ κέηξεζεο φισλ ησλ θνξέσλ ηεο πεξηνρήο (Τπνπξγείν Μαθεδνλίαο Θξάθεο θαη ζήκεξα Πεξηθέξεηα

5 Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Γήκνο Θεζζαινλίθεο, Γήκνο Δρεδψξνπ, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο), φζν θαη ζηα απνηειέζκαηα ζρεηηθψλ εξεπλψλ θαη κειεηψλ (Karatzas et al, 2004; Nikolaou, 2002; Νηθνιάνπ θ.α., 2004). Γηα ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ηεο Θεζζαινλίθεο πξνθχπηεη φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο 20εηίαο νη ζπγθεληξψζεηο: ηνπ κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO), ηνπ κνιχβδνπ (Pb), ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (SO 2 ) κεηψζεθαλ ζε πνιχ κεγάιν πνζνζηφ θαη βξίζθνληαη ζήκεξα ζε επίπεδα θάησ απφ ηα φξηα πνηφηεηαο ηεο αηκφζθαηξαο ηεο ΔΔ, ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ πεξηπηψζεσλ ησλ αησξνπκέλσλ ζσκαηηδίσλ PM10 (εηζπλεχζηκα ζσκαηίδηα κε αεξνδπλακηθή δηάκεηξν κηθξφηεξε ησλ 10 κm) κεηψζεθαλ ζε θάπνην βαζκφ, αιιά εμαθνινπζνχλ λα βξίζθνληαη ζε επίπεδα ςειφηεξα απφ ηα ηζρχνληα θαη ηα λέα φξηα. ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ (NO 2 ) παξνπζίαζαλ ζηαζεξνπνίεζε κε κηθξή αλνδηθή ηάζε θαη ηείλνπλ λα έρνπλ ππεξβάζεηο ησλ λέσλ νξίσλ ηνπ φδνληνο (Ο 3 ) παξνπζίαζαλ ζηαζεξνπνίεζε κε κηθξή αλνδηθή ηάζε, ηδίσο ζηηο πεξηνρέο, πνπ είλαη εθηφο πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο. Οη ζπγθεληξψζεηο ησλ ξχπσλ ζηελ θεληξηθή πεξηνρή ηνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο είλαη πςειφηεξεο ζε ζχγθξηζε κε άιιεο πεξηνρέο ηεο πφιεο (αλαηνιηθά θαη δπηηθά). Δμαίξεζε απνηειεί ην φδνλ, πνπ παξνπζηάδεη ζηελ εθηφο πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο πεξηνρή (πρ Παλφξακα, Νενρσξνχδα) πςειφηεξεο ηηκέο ζε ζχγθξηζε κε ην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα, έλεθα ηεο γλσζηήο θπζηθνρεκηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπ λα κεηαθέξεηαη απφ ηελ πφιε ζηελ πεξηθέξεηα. Σν φδνλ δελ πξνέξρεηαη απφ θακηά πεγή ξχπαλζεο, αιιά δεκηνπξγείηαη δεπηεξεπφλησο κε θσηνρεκηθέο αληηδξάζεηο ζηελ αηκφζθαηξα απφ πξσηνγελείο ξχπνπο, πνπ εθπέκπνληαη θπξίσο απφ ηελ θπθινθνξία νρεκάησλ ζην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα. Η παξαηεξνχκελε κείσζε ησλ επηπέδσλ ησλ αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ θαη ε δπλαηφηεηα πεξαηηέξσ κείσζήο ηνπο θαζνξίδεηαη απφ κηα πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή, πνπ πεξηιακβάλεη έλα ζπλδπαζκφ κέηξσλ θαη παξεκβάζεσλ πνπ πινπνηήζεθαλ ή/θαη ζπλερίδνπλ λα πινπνηνχληαη, φπσο: ε αλαλέσζε ηνπ ζηφινπ ησλ παιαηψλ ζπκβαηηθψλ Ι.Υ. απηνθηλήησλ κε θαηλνχξγηα θαηαιπηηθήο ηερλνινγίαο ε αλαλέσζε ησλ πεηξειαηνθηλήησλ νρεκάησλ (θπξίσο ιεσθνξείσλ θαη TAXI) ε δηαρξνληθή βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ησλ θαπζίκσλ, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα νρήκαηα, ηε ζέξκαλζε θαη ηε βηνκεραλία θαη ηδίσο ε δηαρξνληθή κείσζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ησλ θαπζίκσλ ζε ζείν νη θπθινθνξηαθέο επεκβάζεηο (ιεσθνξεηνισξίδεο, λένη ζηαζκνί απηνθηλήησλ, εμσηεξηθή πεξηθεξεηαθή νδφο, αληζφπεδνη θφκβνη ηεο εζσηεξηθήο πεξηθεξεηαθήο νδνχ, κεηαθνξά ηνπ ζηαζκνχ ησλ ΚΣΔΛ εθηφο πφιεο, δπηηθή θαη αλαηνιηθή είζνδνο ηεο πφιεο, δηαπιάηπλζε νδνχ Λαγθαδά - βφξεηα είζνδνο ηεο πφιεο θιπ). ε ζηαδηαθή δηείζδπζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ ζηε βηνκεραλία θαη ζηα θηίξηα ηα ζπζηήκαηα αληηξξχπαλζεο ζην βηνκεραληθφ ηνκέα ε ξχζκηζε θαη ζπληήξεζε ησλ νρεκάησλ (εθαξκνγή ηεο Κάξηαο Διέγρνπ Καπζαεξίσλ) ε ξχζκηζε θαη ζπληήξεζε ησλ θαπζηήξσλ θεληξηθήο ζέξκαλζεο. Η αναμενόμενη εξέλιξη ηηρ αημοζθαιπικήρ πύπανζηρ ζηα επόμενα σπόνια ηα πιαίζηα ηεο γεληθήο θπθινθνξηαθήο κειέηεο δηακνξθψζεθαλ δηάθνξα ζελάξηα γηα ηα έηε 2004, 2014 θαη ηελ πεξίνδν κεηά ην 2014 (2014+). Οη πξνηάζεηο πνπ πεξηέρνληαη ζε φια ηα ζελάξηα εμεηάζζεθαλ θαη αμηνινγήζεθαλ κε ηε ρξήζε ηνπ ζπγθνηλσληαθνχ κνληέινπ ΔΜΜΔ/2. Σα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο ησλ ηξηψλ απηψλ ζελαξίσλ ζπγθξίζεθαλ κε ηα

6 VOC emissions (gr/km/h) TPM emissions (gr/km/h) CO emissions (gr/km/h) NOx emissions (gr/km/h) απνηειέζκαηα ηνπ ζελαξίνπ ηνπ έηνπο-βάζεο (1998, ζελάξην κεδεληθήο παξέκβαζεο). ια ηα ζελάξηα θαιχπηνπλ έξγα νδηθψλ ππνδνκψλ, ζηαζκνχο απηνθηλήησλ θαη δξάζεηο πξνψζεζεο ησλ δεκφζησλ ζπγθνηλσληψλ. Η αμηνιφγεζε ησλ ζελαξίσλ φζνλ αθνξά ηα αλακελφκελα επίπεδα εθπνκπψλ αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ απφ ηελ θπθινθνξία νρεκάησλ βαζίζζεθε ζηε ρξήζε ηεο κεζνδνινγίαο COPERT II, ε νπνία αλαπηχρζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ Δπξσπατθνχ πξνγξάκκαηνο CORINAIR (Basbas et al, 2000; Νηθνιάνπ θ.α., 2004). Με βάζε ηα παξαπάλσ πξνέθπςε φηη νη εθπνκπέο φισλ ζρεδφλ ησλ αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ (CO: κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα, NOx: νμείδηα ηνπ αδψηνπ, VOC: πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο, ΣΡΜ: αησξνχκελα ζσκαηίδηα) αλακέλεηαη λα εκθαλίζνπλ κηα ζπλερή δηαρξνληθή κείσζε ζηνπο ζεκαληηθφηεξνπο δξφκνπο ηεο Θεζζαινλίθεο θαηά ηε δηάξθεηα φισλ ησλ ζελαξίσλ θαη ηδίσο απφ ην 2014 θαη κεηά(δηθφλα 2), νθεηιφκελε θαζνξηζηηθά ζηε βειηίσζε ησλ θπθινθνξηαθψλ θφξησλ θαη ηεο ηαρχηεηαο ησλ νρεκάησλ, πνπ ζα επηθέξνπλ ηα δηάθνξα έξγα θαη παξεκβάζεηο ζχκθσλα κε ηα ζρεδηαδφκελα ζε θάζε ζελάξην (Nikolaou, 2000) KOR DIM EGN SOP MAR 8000 KOR DIM EGN SOP MAR KOR DIM EGN SOP MAR KOR DIM EGN SOP MAR Εικόνα 2. Εκπομπέρ πύπων από ηην κςκλοθοπία για διάθοπα ζενάπια ζε 5 πεπιοσέρ ηηρ Θεζζαλονίκηρ (KOR: Κοπδελιό, DIM: Πλ. Δημοκπαηίαρ, EGN: Εγναηία, SOP: Πλ. Αγ. Σοθίαρ, MAR: Μαπηίος) Σσεηικά με ηο αζηικό ππάζινο και ηος ανοικηούρ σώποςρ Έλα απφ ηα θαηά πξνηεξαηφηεηα κέηξα αλάζρεζεο ηεο ππνβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο αηκφζθαηξαο θαη θαη επέθηαζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ζηελ πφιε είλαη ε πεξηθξνχξεζε θαη

7 αλαβάζκηζε ησλ δεκφζησλ ειεχζεξσλ ρψξσλ κε βαζηθή επηινγή ηελ αχμεζε ηνπ πξάζηλνπ, δηφηη κεηαμχ άιισλ, βειηηψλνληαη νη θιηκαηηθέο ζπλζήθεο ηδίσο θαηά ηελ πεξίνδν θαπζψλσλ, ππνβνεζείηαη ν αεξηζκφο ηεο πφιεο θαη δηαζπείξνληαη επθνιφηεξα νη αηκνζθαηξηθνί ξχπνη. Απφ πεξηβαιινληηθή θαη πνιενδνκηθή άπνςε, ην ζέκα ηνπ πξάζηλνπ είλαη απφ ηα θξηζηκφηεξα. χκθσλα κε κηα άπνςε, ε δεκηνπξγία ειεχζεξσλ δεκφζησλ ρψξσλ θαη πξαζίλνπ πςειήο πνηφηεηαο αλαβαζκίδεη πνιχ πεξηζζφηεξν κηα αζηηθή πεξηνρή απ φηη ε ίδξπζε ελφο πνιηηηζηηθνχ θηηξίνπ. Η αλαβάζκηζε θαη αχμεζε ηνπ πξάζηλνπ δελ κπνξεί λα πεξηνξίδεηαη ζε έλα εγρείξεκα «εμσξατζκνχ» ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ, αιιά νθείιεη λα αληηκεησπίδεη απνηειεζκαηηθά ηελ έιιεηςε ειεχζεξσλ θαη πξάζηλσλ ρψξσλ επηδηψθνληαο ηαπηφρξνλα ηελ αληηκεηψπηζε γεσγξαθηθά εληνπηζκέλσλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ, κε ζηφρν ηε ξηδηθή αλαδηάξζξσζε θαη αλαβάζκηζε ηνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηε κείσζε ησλ γεσγξαθηθψλ θαη θνηλσληθψλ αληζνηήησλ, πνπ ζρεηίδνληαη κε απηφ (Papamihos et al, 2005). Εικόνα 3. Κύπιερ δίοδοι αεπιζμού ηος πολεοδομικού ζςγκποηήμαηορ Θεζζαλονίκηρ Μία επίζεο ραξαθηεξηζηηθή πιεπξά ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη εηδηθφηεξα ησλ αλνηθηψλ ρψξσλ θαη ηνπ πξαζίλνπ ζηνλ αεξηζκφ θαη ζηε δηαζπνξά ησλ ξχπσλ κηαο πφιεο θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 3. Οη δπλαηφηεηεο ηεο ζαιάζζηαο αχξαο γηα ηνλ αεξηζκφ θαη ηε δηαζπνξά ησλ ξχπσλ ζην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα ηεο Θεζζαινλίθεο είλαη εμαηξεηηθά ιίγεο θαη φπσο δείρλνπλ ηα βέιε (απφ δπηηθά πξνο αλαηνιηθά) πεξηνξίδνληαη θπξίσο ζηε δίνδν ηεο Πιαηείαο Αξηζηνηέινπο, ηεο πεξηνρήο ηεο ΥΑΝΘ Γηεζλνχο Έθζεζεο Θεζζαινλίθεο θαη ηνπ πξψελ ηξαηνπέδνπ Κφδξα. Οη δπλαηφηεηεο ηεο απφγεηαο αχξαο είλαη επίζεο ιίγεο θαη φπσο

8 δείρλνπλ ηα βέιε (απφ δπηηθά πξνο αλαηνιηθά) πεξηνξίδνληαη θπξίσο ζηε δίνδν ηεο νδνχ Λαγθαδά, ηεο πεξηνρήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ θαη ηεο νδνχ πνπ ζπλδέεη ηηο πεξηνρέο Παλνξάκαηνο Ππιαίαο Υαξηιάνπ. Η δηαζθάιηζε απηψλ ησλ δηφδσλ ρσξίο επηπιένλ δφκεζε, κε αχμεζε ηνπ πξαζίλνπ, κείσζε ησλ ππαξρνπζψλ εθπνκπψλ ξχπσλ θαη θαηάιιειεο ρξήζεηο γεο ζηελ πεξηνρή ηνπο απνηειεί βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αέξα ηεο πφιεο (Νηθνιάνπ, 2007). Δηδηθφηεξα, ε δπλαηφηεηα βειηίσζεο κηαο ηέηνηαο δηφδνπ αεξηζκνχ θαίλεηαη ζηελ εηθφλα 4 (Νηθνιάνπ, 2007). Σν πξψελ ηξαηφπεδν Παχινπ Μειά επί ηεο δηφδνπ ηεο νδνχ Λαγθαδά (ν δξφκνο κε ηα θάζεηα βέιε ζηελ εηθφλα 4), εθφζνλ δηαηεξεζεί σο αλνηθηφο ρψξνο πξαζίλνπ, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηε δηαζπνξά ηφζν ησλ ξχπσλ πνπ εθπέκπνληαη απφ ηελ θπθινθνξία νρεκάησλ ζηελ νδφ Λαγθαδά φζν θαη ζηηο άιιεο νδνχο (νη δξφκνη κε ηα νξηδφληηα βέιε ζηελ εηθφλα 4). Εικόνα 4. Ο πόλορ ηος ππώην Σηπαηοπέδος Παύλος Μελά ζηον αεπιζμό ηηρ Θεζζαλονίκηρ Η πεπιβαλλονηική αξιολόγηζη ηος πολεοδομικού ζσεδιαζμού Η δηαδηθαζία εθηίκεζεο πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ (ΔΠΔ) ζεζκνζεηήζεθε γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα κε ηνλ Νφκν 1650/1986 Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο απηφο ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ Νφκν 3010/2002 Δλαξκφληζε ηνπ Ν.1650/1986 κε ηηο Οδεγίεο 97/11 ΔΔ θαη 96/61 ΔΔ. χκθσλα κε απηή ηε δηαδηθαζία, γηα ηελ πξαγµαηνπνίεζε λέσλ έξγσλ ή δξαζηεξηνηήησλ ή ηε µεηεγθαηάζηαζε πθηζηαµέλσλ, απαηηείηαη ε έγθξηζε φξσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Έγθξηζε φξσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απαηηείηαη επίζεο γηα ηελ επέθηαζε, ηελ ηξνπνπνίεζε ή θαη ηνλ εθζπγρξνληζµφ πθηζηάµελσλ έξγσλ ή δξαζηεξηνηήησλ, εθφζνλ επέξρνληαη νπζηαζηηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζε ζρέζε µε ηηο

9 επηπηψζεηο ηνπο ζην πεξηβάιινλ. Με ηελ απφθαζε έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ε ηνίθεζε επηβάιιεη πξνυπνζέζεηο, φξνπο, πεξηνξηζµνχο θαη δηαθνξνπνηήζεηο γηα ηελ πξαγµαηνπνίεζε ηνπ έξγνπ ή ηεο δξαζηεξηφηεηαο, ηδίσο σο πξνο ηε ζέζε, ην µέγεζνο, ην είδνο, ηελ εθαξµνδφµελε ηερλνινγία θαη ηα γεληθά ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά. Η απφθαζε έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ έθδνζε ησλ δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ πνπ απαηηνχληαη θαηά πεξίπησζε, ζχµθσλα µε ηηο θείµελεο δηαηάμεηο γηα ηελ πξαγµαηνπνίεζε ηνπ έξγνπ ή ηεο δξαζηεξηφηεηαο. Γηα ηελ έθδνζε ηεο απφθαζεο έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ πξέπεη λα ηεξείηαη: α) ε δηαδηθαζία ηεο πξνθαηαξθηηθήο πεξηβαιινληηθήο εθηίµεζεο θαη αμηνιφγεζεο (ΠΠΔΑ) ηνπ πξνηεηλφµελνπ έξγνπ ή δξαζηεξηφηεηαο θαη β) ε δηαδηθαζία ππνβνιήο θαη ε αμηνιφγεζε Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ). ήκεξα, ε αθξηβήο δηαδηθαζία έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ θαζνξίδεηαη κε ηελ Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε (ΚΤΑ) ΗΠ 11014/703/Φ104/2003 Γηαδηθαζία Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο (ΠΠΔΑ) θαη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ (ΔΠΟ) ζχκθσλα κε ην άξζξν 4 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 2 ηνπ Ν.3010/2002 Η δηαδηθαζία ΔΠΔ πξνβιέπεηαη θαη ζηα ξπζκηζηηθά ζρέδηα ησλ δχν κεγάισλ κεηξνπνιηηηθψλ πεξηνρψλ ηεο Διιάδαο, φπσο πρ ζηνλ Νφκν 1561/1985 Ρπζκηζηηθφ ζρέδην θαη πξφγξακκα πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο. Σν πεξηερφκελν ηεο ΜΠΔ, θαζψο θαη ε θαηάηαμε έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο θαζνξίδνληαη κε ηελ ΚΤΑ 69269/5387/1990 Καηάηαμε έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο, πεξηερφκελν Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ), θαζνξηζκφο πεξηερνκέλνπ εηδηθψλ πεξηβαιινληηθψλ κειεηψλ (ΔΠΜ) θαη ινηπέο ζπλαθείο δηαηάμεηο ζχκθσλα κε ην Ν.1650/1986, ηελ ΚΤΑ ΗΠ 15393/2332/2002 Καηάηαμε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Ν.3010/2002 θαη ηελ ΚΤΑ /2005 πκπιήξσζε ηεο ππ αξηζκ. ΗΠ 15393/2332/2002 Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο, Καηάηαμε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Ν.3010/2002. Καηά ηε ζχληαμε ησλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ (ΓΠ) ζην παξειζφλ, δελ ειήθζε ππφςε ε πξναλαθεξφκελε ηζρχνπζα πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία θαη ζπλεπψο δελ δηελεξγήζεθε εθηίκεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ησλ πξνηεηλνκέλσλ ΓΠ ζχκθσλα κε απηήλ. Γειαδή, παξαγλσξίζζεθε ην γεγνλφο φηη, ν πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο αλήθεη ζηελ 6 ε Οκάδα ησλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ, πνπ ππφθεηληαη ζε πεξηβαιινληηθή αδεηνδφηεζε ζχκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 15393/2332/2002, ε νπνία εθδφζεθε ζε εθαξκνγή ηνπ Νφκνπ 1650/86 φπσο απηφο ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ Νφκν 3010/2002. ηελ παξαπάλσ ππνπξγηθή απφθαζε αλαθέξεηαη ζαθψο φηη, σο πξνο ηε δηαδηθαζία έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ, ν πνιενδνκηθφο ζρεδηαζκφο εληάζζεηαη ζηελ Πξψηε Καηεγνξία θαη ζηελ 1 ε Τπνθαηεγνξία, εθφζνλ ε έγθξηζε ζρεδηαζκνχ γίλεηαη απφ ηηο Κεληξηθέο Τπεξεζίεο ή ζηε 2 ε Τπνθαηεγνξία, εθφζνλ ε έγθξηζε ζρεδηαζκνχ γίλεηαη απφ ηηο Πεξηθεξεηαθέο ή Ννκαξρηαθέο Τπεξεζίεο. ηελ ίδηα ΚΤΑ αλαθέξεηαη ξεηά φηη ε πεξηβαιινληηθή αδεηνδφηεζε γίλεηαη ζην πιαίζην ηεο έγθξηζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη φηη ηα πεξηερφκελα ηεο ΠΠΔ (Πξνκειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ) θαη ηεο ΜΠΔ (Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ) ζα πξέπεη λα είλαη πξνζαξκνζκέλα ζην επίπεδν ηνπ ζρεδηαζκνχ. Δπίζεο, ε ίδηα ππνρξέσζε πξνθχπηεη θαη απφ ηελ ΤΑ 9572/1845/2000 Σερληθέο πξνδηαγξαθέο κειεηψλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ (ΓΠ) θαη ρεδίσλ Οηθηζηηθήο Οξγάλσζεο Αλνηθηήο Πφιεο (ΥΟΟΑΠ) θαη ακνηβέο κεραληθψλ γηα ηελ εθπφλεζε

10 κειεηψλ, φπνπ ξεηά αλαθέξεηαη ζηελ αλαγθαηφηεηα αλάπηπμεο ζελαξίνπ ή ελαιιαθηηθψλ ζελαξίσλ ξχζκηζεο ηνπ ρψξνπ ζην Γήκν, αμηνιφγεζεο κε βάζε ηηο απαηηήζεηο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζχκθσλα κε ηηο δεζκεχζεηο ηεο ρψξαο ζε δηεζλείο / επξσπατθέο ζπλζήθεο θαη εθηίκεζεο ησλ επηπηψζεσλ ηνπ ή ησλ ζελαξίσλ ξχζκηζεο ζην πεξηβάιινλ. ην δηάζηεκα πνπ κεζνιάβεζε απφ ηε γεληθή εθαξκνγή ηεο πξναλαθεξφκελεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο, παξνπζηάζζεθαλ ζπγθεθξηκέλεο αδπλακίεο κε θπξίαξρεο απηέο, πνπ επηζεκαίλεη ν πλήγνξνο ηνπ Πνιίηε ζηελ Έθζεζε ηνπ 2005, φπνπ αλαθέξεη φηη, ζπρλά νη ΜΠΔ πάζρνπλ απφ ανξηζηία θαη αζάθεηα, δελ πεξηέρνπλ πνζνηηθή θαη πνηνηηθή αλαγσγή ησλ επηπηψζεσλ ζην πεξηβάιινλ, δελ εμεηάδνπλ ηηο αζξνηζηηθέο επηπηψζεηο πνπ ζα έρεη ην έξγν ζηελ πεξηνρή ζε ζπλδπαζκφ κε άιια έξγα ή δξαζηεξηφηεηεο ζηελ ίδηα πεξηνρή ή δελ εμεηάδνπλ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο (Νηθνιάνπ, 2006). Οη ηειεπηαίεο παξαηεξήζεηο αλαδεηθλχνπλ ηελ αλαγθαηφηεηα χπαξμεο πεξηβαιινληηθήο αμηνιφγεζεο φρη κφλν ζε επίπεδν έξγνπ αιιά ζε αλψηεξα επίπεδα ζρεδηαζκνχ. Απηή ε αλάγθε είρε εληνπηζζεί απφ θαηξφ ζε πνιιέο δηαδηθαζίεο ζρεδηαζκνχ φπσο πρ ζηελ πεξίπησζε ηνπ ηξαηεγηθνχ ρεδίνπ Βηψζηκεο Αλάπηπμεο ηεο Θεζζαινλίθεο (ηελ θνηλή δηαθήξπμε ηνπ ηξαηεγηθνχ ρεδίνπ ην 2002 ππέγξαςαλ 54 θνξείο: Τπνπξγείν Μαθεδνλίαο Θξάθεο, Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Θεζζαινλίθεο, Γήκνη ηεο πεξηνρήο, Οξγαληζκφο Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη Πξνγξάκκαηνο Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Θεζζαινλίθεο, Σερληθφ Δπηκειεηήξην Διιάδαο, Γεσηερληθφ Δπηκειεηήξην Διιάδαο, Έλσζε Διιήλσλ Υεκηθψλ, χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδαο, Δκπνξηθφ Βηνκεραληθφ Δπηκειεηήξην, Δξγαηηθφ Κέληξν Θεζζαινλίθεο, Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Παλεπηζηήκην Μαθεδνλίαο, Σερλνινγηθφ Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Θεζζαινλίθεο θιπ), φπνπ ζηνλ βαζηθφ ηνκέα δξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ, ζπκθσλήζεθε ε θαζηέξσζε ηεο ηξαηεγηθήο Δθηίκεζεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ησλ ζρεδίσλ, πξνγξακκάησλ θαη πνιηηηθψλ (Νηθνιάνπ, 2006). ηελ ίδηα θαηεχζπλζε θηλήζεθε θαη ε ΤΑ 44357/2005 Σερληθέο πξνδηαγξαθέο κειεηψλ Ρπζκηζηηθψλ ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο θαη ακνηβέο κεραληθψλ γηα ηελ εθπφλεζε κειεηψλ, φπνπ δηαηππψλεηαη ξεηά ε ππνρξέσζε εθηίκεζεο θαη αμηνιφγεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ηνπ πξνηεηλφκελνπ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη ησλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ, ζεζκνζεηψληαο έηζη ηελ πεξηβαιινληηθή αμηνιφγεζε ζε αλψηεξν επίπεδν ζρεδηαζκνχ. Ήδε φκσο, είρε εθδνζεί ε Δπξσπατθή νδεγία 2001/42/ΔΚ, πνπ αλαθέξεηαη ζηε ηξαηεγηθή Πεξηβαιινληηθψλ Δθηίκεζε (ΠΔ) νξηζκέλσλ ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ θαη ηδίσο απηψλ πνπ ελδέρεηαη λα έρνπλ ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. Η νδεγία απηή έπξεπε λα είρε ελζσκαησζεί ζην ειιεληθφ δίθαην κέρξη 21 Ινπιίνπ 2004, αιιά ηειηθά ελζσκαηψζεθε ην 2006 κε ηελ ΚΤΑ /2006 Δθηίµεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ νξηζµέλσλ ζρεδίσλ θαη πξνγξαµµάησλ ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2001/42/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ινπλίνπ 2001 ζρεηηθά µε ηελ εθηίµεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ νξηζµέλσλ ζρεδίσλ θαη πξνγξαµµάησλ. Η νδεγία 2001/42/ΔΚ θαη ζπλεπψο ε αληίζηνηρε Διιεληθή ΚΤΑ έζεζαλ ζεκαληηθά λέα ζηνηρεία. Πξνηνχ ηεζεί ζε εθαξκνγή ε λέα νδεγία, βάζεη ησλ δηαηάμεσλ ηεο πξνεγνχκελεο νδεγίαο γηα ηελ εθηίκεζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο έπξεπε λα αμηνινγνχληαη ζην ζηάδην ηεο έγθξηζεο ησλ ζρεδίσλ. πλεπψο, ε ΜΠΔ ησλ ζρεδίσλ πξαγκαηνπνηείην ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην θαηά ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ, φηαλ είραλ ήδε αλαιεθζεί ζεκαληηθέο δεζκεχζεηο. Βάζεη ηεο λέαο νδεγίαο, ε ΜΠΔ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη ζε αξρηθφ ζηάδην. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ζα είλαη δπλαηή ε εμέηαζε ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ θαη λα επηιέγεηαη ε πιένλ θαηάιιειε απφ πεξηβαιινληηθήο απφςεσο ιχζε.

11 Μεηαμχ ησλ ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ γηα ηα νπνία απαηηείηαη εθπφλεζε ηξαηεγηθήο Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ) πεξηιακβάλνληαη: Δηδηθά Πιαίζηα Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζµνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο, Πεξηθεξεηαθά Πιαίζηα Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζµνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο, Ρπζµηζηηθά ρέδηα, Γεληθά Πνιενδνµηθά ρέδηα (ΓΠ), ρέδηα Υσξηθήο θαη Οηθηζηηθήο Οξγάλσζεο Αλνηρηψλ Πφιεσλ (.Υ.Ο.Ο.Α.Π.), Πεξηνρέο Οξγαλσµέλεο Αλάπηπμεο Παξαγσγηθψλ ξαζηεξηνηήησλ (Π.Ο.Α.Π..), Πεξηνρέο Δηδηθψλ Υσξηθψλ Παξεµβάζεσλ (Π.Δ.Υ.Π.), ρέδηα Οινθιεξσµέλσλ Αζηηθψλ Παξεµβάζεσλ (.Ο.Α.Π.), Πεξηνρέο Δηδηθά Ρπζµηδφµελεο Πνιενδφµεζεο (Π.Δ.Ρ.ΠΟ.), Πεξηνρέο Οινθιεξσµέλεο Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο (Π.Ο.Σ.Α.) θιπ. κσο, κηα κεηαβαηηθή δηάηαμε απηήο ηεο ΚΤΑ νξίδεη φηη ε ππνρξέσζε γηα ΠΔ εθαξκφδεηαη γηα ηα ζρέδηα θαη πξνγξάκκαηα ησλ νπνίσλ ε πξψηε ηππηθή πξνπαξαζθεπαζηηθή πξάμε είλαη κεηαγελέζηεξε ηεο 21εο Ινπιίνπ ρέδηα θαη πξνγξάκκαηα ησλ νπνίσλ ε πξψηε ηππηθή πξνπαξαζθεπαζηηθή πξάμε είλαη πξνγελέζηεξε ηεο εκεξνκελίαο απηήο θαη ηα νπνία εγθξίλνληαη ή ππνβάιινληαη ζηε λνκνζεηηθή δηαδηθαζία κεηά ηελ πάξνδν πεξηζζνηέξσλ απφ 24 κήλεο απφ απηήλ, ππφθεηληαη ζηελ ππνρξέσζε ηεο ΠΔ, εθηφο εάλ ε αξκφδηα Τπεξεζία ηεο Γεληθήο Γ/λζεο Πεξηβάιινληνο ηνπ Τ.ΠΔ.ΥΩ.Γ.Δ. απνθαζίζεη ζε θάζε κεκνλσκέλε πεξίπησζε φηη απηφ δελ είλαη εθηθηφ θαη ελεκεξψζεη ην θνηλφ γηα ηελ απφθαζή ηεο. Καηά ζπλέπεηα, ηα ΓΠ πνπ ε πξψηε ηππηθή πξνπαξαζθεπαζηηθή πξάμε ηνπο είλαη πξνγελέζηεξε ηεο κπνξνχλ λα απαιιαγνχλ απφ ηε δηαδηθαζία ζηξαηεγηθήο πεξηβαιινληηθήο εθηίκεζεο. Αμηνπνηψληαο ηε δηάηαμε απηή, εθαηνληάδεο δήκνη ηεο ρψξαο εθπνλνχλ ζρέδηα πφιεσλ ρσξίο ΠΔ. Αιιά, ζηελ ίδηα ΚΤΑ αλαθέξεηαη φηη κε ηελ εθαξκνγή ηεο παξνχζαο απφθαζεο ν πνιενδνκηθφο θαη ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη Π.Ο.Σ.Α., πνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ παιαηά ΚΤΑ 15393/2332/ , εθεμήο δελ ππφθεηληαη ζε δηαδηθαζία Π.Π.Δ.Α. θαη Δ.Π.Ο. ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο ηεο ΚΤΑ 11014/703/Φ104/ , αιιά ζε δηαδηθαζία.π.δ. ζχκθσλα κε ηελ παξνχζα απφθαζε. Απηφ φκσο ζεκαίλεη φηη ζήκεξα, ηα ΓΠ θαη ν πνιενδνκηθφο θαη ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο γεληθφηεξα είηε ζα ππφθεηληαη ζε δηαδηθαζία ζηξαηεγηθήο πεξηβαιινληηθήο εθηίκεζεο (κε εθπφλεζε ΜΠΔ) εκπίπηνληαο ζηε λέα λνκνζεζία είηε ζα απαιιάζζνληαη απφ απηήλ αιιά ηφηε ζα εκπίπηνπλ ζηελ παιαηά λνκνζεζία θαη ζα ππφθεηληαη ζηε δηαδηθαζία πξνθαηαξθηηθήο πεξηβαιινληηθήο εθηίκεζεο θαη αμηνιφγεζεο (κε εθπφλεζε ΠΠΔ) θαη έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ (κε εθπφλεζε ΜΠΔ). Γελ κπνξεί φκσο λα κελ εκπίπηνπλ ζε θακία πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία, δηφηη θαλέλα λνκνζεηηθφ θελφ δελ πθίζηαηαη. Επίλογορ Η ζεζκνζέηεζε ζηελ Διιάδα ηεο εθηίκεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ησλ ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ (δπζηπρψο φρη ησλ πνιηηηθψλ, πνπ δελ ζπκπεξηιακβάλνληαη νχηε ζηηο Δπξσπατθέο νδεγίεο), θαζψο θαη ησλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ δελ απνζθνπεί κφλν ζηε ζπκκφξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ησλ ζρεηηθψλ Δπξσπατθψλ νδεγηψλ, αιιά απνζθνπεί πξσηίζησο - ζην πιαίζην κηαο ηζφξξνπεο αλάπηπμεο - ζηελ ελζσκάησζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο πξηλ ηελ πηνζέηεζε ζρεδίσλ θαη πξνγξακκάησλ (θαη θπζηθά ησλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ), κε ηελ ζέζπηζε ησλ αλαγθαίσλ κέηξσλ, φξσλ θαη δηαδηθαζηψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε θαη εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ, πνπ ελδέρεηαη λα έρνπλ ζην πεξηβάιινλ θαη λα πξνσζείηαη έηζη ε αεηθφξνο αλάπηπμε θαη κία πςεινχ επηπέδνπ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. ήκεξα θαζψο θαη ζην άκεζν κέιινλ, εθαηνληάδεο δήκνη ηεο ρψξαο (θαη ηδίσο απηνί πνπ πξνέθπςαλ κε ην ζρέδην Καπνδίζηξηαο) εθπνλνχλ ή ζα εθπνλήζνπλ ζρέδηα πφιεσλ. Απνηειεί ινηπφλ, ηζηνξηθή επθαηξία γηα ηελ Διιάδα, ην λα γίλνπλ κε πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα ηα

12 γεληθά πνιενδνκηθά ζρέδηα, νη ηξνπνπνηήζεηο ηνπο θαζψο θαη νη επεθηάζεηο ηνπο. Γειαδή, λα εθηηκεζνχλ θαη λα αμηνινγεζνχλ νη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ησλ δηαθφξσλ ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ θαη λα πινπνηεζνχλ εθείλεο νη ζρεδηαζηηθέο ιχζεηο, πνπ ζα έρνπλ ηηο κηθξφηεξεο, θαηά ην δπλαηφλ, επηπηψζεηο ζην πεξηβάιινλ. Βιβλιογπαθία Basbas S., Toskas G., Nikolaou K., Planning of a transportation study for the improvement of urban traffic and environment, Journal of Environmental Protection and Ecology, 1(3): , 2000 Karatzas K., Nikolaou K., Moussiopoulos N., Timely and valid air quality information: The APNEE-TU project, Fresenius Environmental Bulletin, 13(9): , 2004 Lemoni N., Nikolaou K., Assessment of the air quality influence on the house market values in Thessaloniki, Fresenius Environmental Bulletin, 15(8b): , 2006 Nikolaou K., Integrated planning options for the improvement of the urban environment, Proceedings of the Workshop on Urban Air, Indoor Environment and Human Exposure: Future needs for Policy Science Interface (S.Kephalopoulos, M.Jantunen, D.Kotzias, Editors), European Commission Joint Research Centre Environment Institute, Thessaloniki, Greece, April 2000, pp Nikolaou K., Planning of an environmental pressure indicators system in a metropolitan area, Journal of Environmental Protection and Ecology, 2(3): , 2001 Nikolaou K., Comparative evaluation of the air quality in Athens and Thessaloniki versus EC new standards, Fresenius Environmental Bulletin, 11(8): , 2002 Nikolaou K., Air quality in European urban areas and the new EC directives, Journal of Environmental Protection and Ecology, 4(2): , 2003 Nikolaou K., Papadakis N., Basbas S., Ermidis P., Spyroglou P., Dimou P., Spatial and temporal variation of air quality in Greek cities, Proceedings of the 1 st International Conference on Environmental Management, Engineering, Planning and Economics (CEMEPE), A. Kungolos, K. Aravossis, A. Karagiannidis, P. Samaras (Editors), University of Thessaly, Skiathos, Greece, June 2007, Vol. IV, pp Papamihos N., Ananiadou-Tzimopoulou M., Zagas T., Diamandopoulos S., Nikolaou K., Strategic planning for the urban green in Thessaloniki, 13th International Symposium on Environmental Pollution and its Impact on Life in the Mediterranean Region (K.Nikolaou, Editor), MESAEP, Thessaloniki, Greece, 8-12 October 2005 Vosniakos F., Prapas P., Nikolaou K., Triantafyllis I., Vasilikiotis G., Volatile organic compounds in the air of streets and inside of cars in Thessaloniki, 14 th International Symposium on Environmental Pollution and its Impact on Life in the Mediterranean Region, MESAEP, Seville, Spain, October 2007 Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε Αξηζ /5387/1990 Καηάηαμε έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο, πεξηερφκελν Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (ΜΠΔ), θαζνξηζκφο πεξηερνκέλνπ εηδηθψλ πεξηβαιινληηθψλ κειεηψλ (ΔΠΜ) θαη ινηπέο ζπλαθείο δηαηάμεηο ζχκθσλα κε ην Ν.1650/1986, ΦΔΚ, 678Β Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε ΗΠ 15393/2332/2002 Καηάηαμε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Ν.3010/2002, ΦΔΚ, 1022Β Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε ΗΠ 11014/703/Φ104/2003 Γηαδηθαζία Πξνθαηαξθηηθήο Πεξηβαιινληηθήο Δθηίκεζεο θαη Αμηνιφγεζεο (ΠΠΔΑ) θαη Έγθξηζεο Πεξηβαιινληηθψλ ξσλ (ΔΠΟ) ζχκθσλα κε ην άξζξν 4 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 2 ηνπ Ν.3010/2002, ΦΔΚ, 332Β

13 Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /2005 πκπιήξσζε ηεο ππ αξηζκ. ΗΠ 15393/2332/2002 Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο, Καηάηαμε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε θαηεγνξίεο ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ Ν.1650/1986 φπσο αληηθαηαζηάζεθε κε ην άξζξν 1 ηνπ Ν.3010/2002, ΦΔΚ, 1002Β Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /2006 Δθηίµεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ νξηζµέλσλ ζρεδίσλ θαη πξνγξαµµάησλ ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 2001/42/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 27εο Ινπλίνπ 2001 ζρεηηθά µε ηελ εθηίµεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ νξηζµέλσλ ζρεδίσλ θαη πξνγξαµµάησλ, ΦΔΚ, 1225Β Νηθνιάνπ Κ., Γηεξεχλεζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, Δθδ. Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Θεζζαινλίθε, 234 ζει., 2004a Νηθνιάνπ Κ., Πεξηβαιινληηθφο ζρεδηαζκφο θαη αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε αζηηθψλ πεξηνρψλ, Πξαθηηθά Γηεκεξίδαο: Πνιενδνκηθφο ρεδηαζκφο θαη Πεξηβάιινλ, Δζληθφ Κέληξν Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Θεζζαινλίθε, 1-2 Ννεκβξίνπ 2004b Νηθνιάνπ Κ., Αλαγθαηφηεηα θαη ζεζκηθφ πιαίζην ηνπ πεξηβαιινληηθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ πφιεσλ, Πξαθηηθά Δζπεξίδαο: Δθηίκεζε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ησλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ, Έλσζε Διιήλσλ Υεκηθψλ, Παλειιήληνο χιινγνο Υεκηθψλ Μεραληθψλ, Θεζζαινλίθε, 2006 Νηθνιάνπ Κ., Πξάζηλν θαη αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ζηε Θεζζαινλίθε, Πξαθηηθά Ηκεξίδαο γηα ην ηξαηφπεδν Παχινπ Μειά, Θεζζαινλίθε, 2007 Νηθνιάνπ Κ., Μνπζηφπνπινο Ν., Καξαηδάο Κ., Πεξηβαιινληηθφο ζρεδηαζκφο θαη πιεξνθφξεζε γηα ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ζηε Θεζζαινλίθε. Σν Δπξσπατθφ πξφγξακκα APNEE-TU, Δθδ. Οξγαληζκφο Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Θεζζαινλίθεο, Θεζζαινλίθε, 96 ζει., 2004 Νφκνο 1561/1985 Ρπζκηζηηθφ ζρέδην θαη πξφγξακκα πξνζηαζίαο πεξηβάιινληνο ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο, ΦΔΚ, 148Α Νφκνο 1650/1986 Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ΦΔΚ, 160Α Νφκνο 3010/2002 Δλαξκφληζε ηνπ Ν.1650/1986 κε ηηο Οδεγίεο 97/11 ΔΔ θαη 96/61 ΔΔ, ΦΔΚ, 91Α ΤΑ 9572/1845/2000 Σερληθέο πξνδηαγξαθέο κειεηψλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ (ΓΠ) θαη ρεδίσλ Οηθηζηηθήο Οξγάλσζεο Αλνηθηήο Πφιεο (ΥΟΟΑΠ) θαη ακνηβέο κεραληθψλ γηα ηελ εθπφλεζε κειεηψλ, ΦΔΚ, 209Γ ΤΑ 44357/2005 Σερληθέο πξνδηαγξαθέο κειεηψλ Ρπζκηζηηθψλ ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο θαη ακνηβέο κεραληθψλ γηα ηελ εθπφλεζε κειεηψλ, ΦΔΚ, 1502Β The environmental impact assessment in Greek urban planning K. Nikolaou Chemist Environmentalist PhD at the Organization for the Master Plan and Environmental Protection of Thessaloniki, Adjunct Associate Professor at the Engineering School of the Aristotle University of Thessaloniki and Adjunct Faculty member of the Hellenic Open University, 24 Anaximandrou Str., Thessaloniki, Greece, kinikola@hol.gr

14 Summary The most serious environmental problems of the Greek cities are strongly due to the fact that the urban and regional planning has not been realized with environmental criteria. In the past, the relative environmental law has not been taken into consideration during the urban planning procedure and hence, the environmental impact assessment (EIA) of the urban plans has not been realized according to the Greek Joint Ministerial Act 15393/2332/2002. Today, the EIA for the urban plans is resulted from the European Directive 2001/42/EC, which has been incorporated to the Greek law by the Joint Ministerial Act /2006 regarding the strategic environmental impact assessment of plans and programs. However, a transitional article of this act determines that the urban plans with a preparatory action before the date could avoid the procedure of the strategic EIA. Using this article, hundreds of Greek municipalities realize urban plans without EIA. Today, it is a historical opportunity for Greece to proceed to the urban planning of all Greek cities using environmental criteria. Key words: environmental assessment, urban planning