Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος 1, Νίκος Ζηρογιάννης και Μιλτιάδης Αθανασίου

Transcript

1 Το αντίπυρ στην Ελλάδα και η χρήση του κατά το καλοκαίρι του 2007 Δρ. Γαβριήλ Ξανθόπουλος 1, Νίκος Ζηρογιάννης και Μιλτιάδης Αθανασίου 1 ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων και Τεχνολογίας Δασικών Προϊόντων gxnrtc@fria.gr

2 Παρελθόν Μέχρι το 1970 ηδασικήυπηρεσίαπουείχετην ευθύνη της προστασίας των δασών δεν διέθετε πυροσβεστικά οχήματα. Το Πυροσβεστικό Σώμα είχε λίγα οχήματα, ακατάλληλα για δασικούς δρόμους. Η αντιμετώπιση των πυρκαγιών γινόταν από δασεργάτες και τους κατοίκους των χωριών με την καθοδήγηση δασικών υπαλλήλων και χρήση κυρίως χειρωνακτικών εργαλείων, αξιοποιώντας τη γνώση του χώρου και την υπάρχουσα εμπειρία.

3 Παρελθόν (2) Η ποσότητα της βιομάζας, ιδίως της νεκρής, κοντάσεκατοικημένεςπεριοχέςήταν περιορισμένη. Αξιοποιείτο κάθε οριζόντια διάσπαση της καύσιμης ύλης, αλλά επίσης γινόταν απόκαυση (π.χ. σε ελαιώνες, αμπελώνες, κλπ). Υπάρχουν αρκετές μαρτυρίες για τη χρήση του αντίπυρος. Η πιο χαρακτηριστική ήταν στα Δωδεκάνησα όπου το εισήγαγαν μεθοδικά οι Ιταλοί κατά την περίοδο κατοχής.

4 Οι δεκαετίες 1970 & 1980 Από το 1970 με την απόκτηση πυροσβεστικών οχημάτων και το 1974 με την απόκτηση των Canadair CL-215, άρχισε να μειώνεται η χρήση χειρωνακτικών μεθόδων και έμμεσης προσβολής. Όσοταμέσααυξάνοντανταχειρωνακτικά εργαλεία έπαψαν να χρησιμοποιούνται ιδίως εκεί όπου δεν υπήρχαν πολλοί δασεργάτες. Σε αυτό συνέβαλε και η εγκατάλειψη της υπαίθρου από τον νεαρό πληθυσμό Οι αναζωπυρώσεις αυξήθηκαν

5 Δεκαετία 1990 Το 1993 δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά οι ομάδες αερομεταφερόμενων με ελικόπτερα δασοπυροσβεστών. Με αυτές επανήλθε η χρήση χειρωνακτικών μέσων στη δασοπυρόσβεση (αλυσοπρίονα, τσάπες, φτυάρια, επινώτιοι πυροσβεστήρες). Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκε και η φωτιά, κυρίως με τη μορφή της απόκαυσης για ενίσχυση των λωρίδων που είχαν διανείξει.

6 Χρήση του αντίπυρος από τη Δασική Υπηρεσία Σε όλη αυτή την περίοδο, έμπειροι δασικοί υπάλληλοι χρησιμοποιούσαν σε εξαιρετικές περιπτώσεις το αντίπυρ με μερική επιτυχία. Αυτό γινόταν κατά κανόνα χωρίς τυμπανοκρουσίες γιατί δεν προβλεπόταν από το νόμο ο οποίος απαγορεύει το άναμμα φωτιάς κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου. Η ύπαρξη έμπειρων δασεργατών ήταν το κλειδί για την επιτυχία.

7 Χρήση του αντίπυρος από τη Δασική Υπηρεσία (2) Δασολόγοι που κλήθηκαν στον εισαγγελέα χρειάστηκε να επικαλεσθούν την πρόβλεψη του νόμου για «χρήση κάθε μέσου για την καταστολή των πυρκαγιών» και τη διεθνή βιβλιογραφία που σαφώς αναφέρει το αντίπυρ ως μέθοδο καταστολής.

8 Βιβλίο για τη χρήση της φωτιάς στη Το 1998 ο δασολόγος Νίκος Θεοδωρίδης που εργάζεται στη Διεύθυνση Δασών Ρόδου εξέδωσε εγχειρίδιο για τη χρήση της φωτιάς στη δασοπυρόσβεση βασισμένο σε αντίστοιχη έκδοση από τις ΗΠΑ. δασοπυρόσβεση

9 Χρήση του αντίπυρος από το Πυροσβεστικό Σώμα Επισήμως το Π.Σ., που ανέλαβε την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης από το 1998, δεν προβλέπει τη χρήσητηςφωτιάςστηδασοπυρόσβεση. Γενικά το Π.Σ. είναι προσηλωμένο στην άμεση προσβολή. Όμως, σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες, ορισμένοι αξιωματικοί έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τη φωτιά στη δασοπυρόσβεση όταν δεν υπήρχαν δημοσιογράφοι και άλλοι μάρτυρες!

10 Χρήση του αντίπυρος το 2007 Κατάτιςκρίσιμεςημέρεςτωνπυρκαγιώντου 2007 στην Πελοπόννησο και την Εύβοια (24-28 Αυγούστου), με τις καταστροφές να αυξάνονται ραγδαία και το Π.Σ. να προσπαθεί μάταια να αντιδράσει, εμφανίσθηκαν στα ΜΜΕ (με έκπληξη) οι πρώτες αναφορές για χρήση αντίπυρος που όμως εφαρμόσθηκε από τιςδυνάμειςπουέσπευσανσεβοήθειααπότο εξωτερικό.

11 Χρήση του αντίπυρος το 2007 (2) Οι Κύπριοι πυροσβέστες χρησιμοποίησαν αντίπυρστηνεύβοια(πυρκαγιά Αλιβερίου) για την προστασία οικισμών, και στη συνέχεια στην περιοχή της Ανδίτσαινας στην Πελοπόννησο. Οι Γάλλοι πυροσβέστες, σύμφωνα με μαρτυρίες χρησιμοποίησαν αντίπυρ στην Πεολπόννησο.

12 Χρήση του αντίπυρος το 2007 (3) Στην Πελοπόννησο σε πολλές περιπτώσεις κάτοικοι αναγκάσθηκαν να χρησιμοποιήσουν τη φωτιά για να προστατέψουν τις περιουσίες τους. Ακόμη, δασολόγοι που είδαν την έκταση και το ανεξέλεγκτο της καταστροφής δραστηριοποιήθηκαν και με τη βοήθεια των κατοίκων χρησιμοποίησαν με επιτυχία τη φωτιά για να σταματήσουν τμήματα των μετώπων.

13 Χρήση του αντίπυρος το 2007 (4) 1. Στο βόρειο-δυτικό τμήμα της λίμνης του Καϊάφα (νότια του Κάτω Σαμικού) το βράδυ της 24ης προς 25/08/2007 από δασολόγο 2.ΣτουςπρόποδεςτηςβόρειαςπλαγιάςτουΛαπίθα (νότια της Βρίνας) το απόγευμα της 25/08/2007 από δασολόγο και κατοίκους. 3. Νότια (26/08/2007) και ανατολικά (27 έως 30/08/2007) του Πλουτοχωρίου από δασολόγο (Κώστας Ποϊραζίδης, WWF Πελοποννήσου) και κατοίκους.

14 Χρήση του αντίπυρος το 2007 (5) 4. Στη Σκυλλουντία από κατοίκους την 26/08/ Από μεμονωμένους κατοίκους στα χωριά Τρυπητή 25/08/2007 και Λάνθη 26/08/2007. Επίσης, σε σημεία που δεν τεκμηριώθηκαν: ανατολικά του χωριού Νέα Καλυβάκια και ανατολικά του παλιού εγκαταλελειμμένου οικισμού του Πλουτοχωρίου στις 27/08/2007 και στα δυτικά, νότιο-δυτικά της Παπαδούς την 28/08/2007.

15 Η κόκκινη γραμμή απεικονίζει την ζώνη κατά μήκος της οποίας εφαρμόστηκε αντιπύρ το Σάββατο 25 Αυγούστου. Κατά την έναρξη της εφαρμογής, σχεδόν ολόκληρη η βόρεια πλευρά του Λαπίθα είχε ήδη καεί από την πυρκαγιά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η πράσινη γραμμή απεικονίζει το ζώνη εφαρμογής αντίπυρος κοντά στο χωριό Κάτω Σαμικό στο βόρειο καμένο τμήμα του Καϊάφα.

16 Όλες οι θέσεις χρήσης αντιπυρός (κόκκινες γραμμές). Οι καφέ περιοχές απεικονίζουν καμένες εκτάσεις. Η εφαρμογή του αντίπυρος στους πρόποδες της βόρειας πλαγιάς του Λαπίθα, τουλάχιστον στο ΝΔ τμήμα του, ήταν επιτυχής.

17 Η κόκκινη γραμμή απεικονίζει τη ζώνη κατά μήκος της οποίας εφαρμόστηκε το αντίπυρ στο Πλουτοχώρι στις 27/8/2007. Οι προσπάθειες συνεχίστηκαν μέχρι τις 30/8

18 Καμένεςεκτάσειςανάημέρα. Μπλε: 26/8/07 Πράσινο: 27/08/07 Καφέ: 28/08/07 Πορτοκαλί: 29/08/07 Μαύρο: 30/08/07

19 Φωτογραφία από το σημείο Γ. Απεικονίζεται ο δασικός δρόμος κατά μήκος του οποίου κινούνταν η ομάδα των κατοίκων που εφήρμοζε το αντιπύρ.

20 Το χωριό Σκυλλουντία στον ομώνυμο δήμο του Νομού Ηλείας. Η κόκκινη γραμμή υποδεικνύει τη ζώνη στην οποία εφαρμόστηκε το αντιπύρ με εκκίνηση το σημείο Α και τερματισμό στο σημείο Β. Η πράσινη γραμμή δείχνει την αντιπυρική ζώνη που δημιουργήθηκε από τους κατοίκους.