Η κρίση ως ευκαιρία ανάπτυξης του αγροτικού τομέα: μαθήματα από την Νέα Ζηλανδία.

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η κρίση ως ευκαιρία ανάπτυξης του αγροτικού τομέα: μαθήματα από την Νέα Ζηλανδία."

Transcript

1 Η κρίση ως ευκαιρία ανάπτυξης του αγροτικού τομέα: μαθήματα από την Νέα Ζηλανδία. Περίληψη ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΧΥΜΗΣ Ερευνητής - Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) Προ της οικονομικής κρίσεως που διέρχεται η χώρα, υπήρχε διαδεδομένη η αντίληψη ότι όσο μικρότερο το ποσοστό του πληθυσμού που ασχολείται με τον αγροτικό τομέα και όσο μικρότερο το ποσοστό συμμετοχής του αγροτικού τομέα στο συνολικό ΑΕΠ της χώρας, τόσο αναπτυγμένη είναι η χώρα αυτή. Ήταν σύνηθες να αναφέρεται σχεδόν ως μομφή το γεγονός ότι στην Ελλάδα το ποσοστό του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας είναι αρκετά υψηλότερο από το αντίστοιχο ποσοστό σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό, δεν είναι απολύτως ακριβές διότι υπάρχουν παραδείγματα ανεπτυγμένων χωρών, όπως η Νέα Ζηλανδία, η οποία έχει πολύ ισχυρό αγροτικό τομέα με ποσοστό συμμετοχής στο συνολικό ΑΕΠ που ξεπερνά αυτό της χώρας μας. Το πλέον ενδιαφέρον όμως, είναι ότι κατά την διάρκεια της παρούσης κρίσεως ο αγροτικός τομέας ήταν (και συνεχίζει να είναι) από τους λίγους, ο οποίος όχι μόνο αντιστέκεται στην κρίση αλλά αυξάνει σταθερά τις εξαγωγές του. Η Νέα Ζηλανδία είναι μία χώρα που πέρασε επίσης παρόμοια οικονομική κρίση την δεκαετία του και που κατάφερε όχι μόνο να ορθοποδήσει αλλά να καταστεί παγκόσμια αγροτική δύναμη «χάρη», θα μπορούσαμε να πούμε, σε αυτήν την κρίση. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται, πρώτον, η εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου του αγροτικού τομέα, σε σχέση με το σύνολο του εμπορίου της χώρας, για να καταδειχθεί η σημασία του στην ελληνική οικονομία και, δεύτερον, η περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας και πώς αυτή ξεπέρασε παρόμοια κρίση με την Ελληνική κρίση χρέους με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων την ενδυνάμωση του αγροτικού της χώρου και του ρόλου του στην ανάπτυξη της οικονομίας. Τα συμπεράσματα από την ανάλυση αποτελούν χρήσιμες προτάσεις πολιτικής καθώς αναδεικνύουν τις δυνατότητες του αγροτικού και, εν γένει, του υπαίθρου χώρου στην Ελλάδα που ακόμα και σήμερα παραμένουν αναξιοποίητες. Πολιτική κινήτρων μέσω άρσης εμποδίων, απλοποίησης διαδικασιών, μειώσεως φορολογικών συντελεστών και εύρυθμης λειτουργίας των θεσμών, με στόχο την υγιή ανάπτυξη της συλλογικής επιχειρηματικότητας και καινοτομίας και ιδιαίτερα την οργάνωση του κλάδου μεταποίησης και εμπορίας αγροδιατροφικών προϊόντων, είναι εκ των ων ουκ άνευ συνθηκών για την ανάκαμψη της υπαίθρου και την συμβολή της στην έξοδο της χώρας από την παρούσα κρίση. Λέξεις κλειδιά: αγροτικός χώρος, αγροτικός τομέας, οικονομική κρίση, ανάπτυξη, Νέα Ζηλανδία. 1. Εισαγωγή Η παρούσα οικονομική κρίση απέδειξε ότι το πρότυπο ανάπτυξης της χώρας τα τελευταία χρόνια (αύξηση δανεισμού και κατανάλωσης εις βάρος της αποταμίευσης και των επενδύσεων) δεν ήταν βιώσιμο καθ ότι δεν στηριζόταν στην λεγόμενη πραγματική οικονομία, δηλαδή σε αύξηση παραγωγής, αλλά σε αύξηση κατανάλωσης η οποία πάλι δεν είχε έρεισμα σε παραγωγή αλλά σε χρήση δανεικού και τεχνητά φθηνού χρήματος. Ένα άλλο χαρακτηριστικό αυτού του προτύπου ανάπτυξης είχε να κάνει με την σύγκριση της χώρας με άλλες χώρες της ΕΕ όσον αφορά στα ποσοστά συμμετοχής 1

2 του πρωτογενούς τομέα στο ΑΕΠ. Έτσι, η συνεχής συρρίκνωση της συμμετοχής του πρωτογενούς τομέα στο ΑΕΠ εθεωρείτο σημάδι ωρίμανσης της Ελληνικής οικονομίας η οποία απεκδυόταν το παραδοσιακό παλαιομοδίτικο πρότυπο και ομοίαζε περισσότερο προς τις ανεπτυγμένες οικονομίες της ύσεως. Θα εξηγήσουμε στη συνέχεια γιατί αυτή η άποψη δεν ήταν απολύτως ορθή. Η διεθνής βιβλιογραφία μας προσφέρει πετυχημένα παραδείγματα χωρών από τα οποία η Ελλάς θα μπορούσε να αντλήσει χρήσιμα, πρακτικά και υλοποιήσιμα διδάγματα για το πώς κατάφεραν αυτές οι χώρες να αντιμετωπίσουν ανάλογες κρίσεις. Η Νέα Ζηλανδία είναι μία τέτοια περίπτωση χώρας με αρκετές ομοιότητες με την Ελλάδα, όχι μόνο γεωγραφικές και κλιματολογικές, αλλά κυρίως οικονομικές και δομικές (επί εποχής της οικονομικής κρίσεως στη Νέα Ζηλανδία). Η Νέα Ζηλανδία πέρασε παρόμοια οικονομική κρίση χρέους, είχε παρόμοια ανεπτυγμένο αγροτικό τομέα με παρόμοια δομικά προβλήματα και κατάφερε όχι μόνο να ανταπεξέλθει, αλλά να έχει μεταρρυθμίσει και καταστήσει τον αγροτικό της τομέα ένα βασικό αναπτυξιακό πυλώνα της οικονομίας της. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να αναδείξει τις δυνατότητες του ευρύτερου αγρο-διατροφικού τομέα της χώρας υπό τις ιδιαίτερες συνθήκες που δημιουργεί η παρούσα οικονομική κρίση. Οι συνεχώς αυξανόμενες εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και τροφίμων και η αυξανόμενη συμμετοχή τους στο σύνολο των εξαγωγών της χώρας δείχνουν την κάθε άλλο παρά μείωση της σημασίας του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας. Υπό το φώς δε του επιτυχημένου παραδείγματος της Νέας Ζηλανδίας το οποίο παρουσιάζεται διεξοδικά, δημιουργείται γόνιμο έδαφος για περεταίρω δημόσια συζήτηση των προβλημάτων που άπτονται και της τρέχουσας βαθιάς οικονομικής κρίσεως αλλά και των ευκαιριών της επικείμενης μεταρρύθμισης της ΚΑΠ. Η Ελλάς μπορεί να αντλήσει ιδέες από τις επιτυχημένες πρακτικές που εφαρμόστηκαν στην Νέα Ζηλανδία έτσι ώστε να μπορέσει να μάθει από την διαχείριση της κρίσης εκεί, τα μέτρα που ελήφθησαν προς αντιμετώπισή της και τα αποτελέσματά τους. Προσαρμόζοντας αυτές τις πρακτικές στις δικιές της ανάγκες και ιδιαιτερότητες, η χώρα θα μπορέσει να βρει επιτέλους το δρόμο προς την ανάπτυξη. Η συνέχεια του άρθρου χωρίζεται σε τέσσερεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται πολύ συνοπτικά οι πρόσφατες εξελίξεις στον αγροτικό τομέα όσον αφορά το εμπορικό ισοζύγιο. Στο δεύτερο μέρος αναλύεται η περίπτωση της Νέας 2

3 Ζηλανδίας, γίνεται μία σύγκριση των χαρακτηριστικών της με αυτά της Ελλάδος και περιγράφεται η οικονομική κρίση που πέρασε η χώρα. Στην επόμενη ενότητα επισημαίνονται οι ομοιότητες και διαφορές της Ελλάδος με την Νέα Ζηλανδία, παρουσιάζονται περιληπτικά κάποιες από τις δυνατότητες του αγροτικού τομέα και τα μαθήματα που μπορεί η χώρα μας να πάρει από την περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας, και το άρθρο κλείνει με χρήσιμα συμπεράσματα και προτάσεις πολιτικής αντλώντας διδάγματα από την εμπειρία της Νέας Ζηλανδίας. 2. Πρόσφατες εξελίξεις στο αγροδιατροφικό εμπορικό ισοζύγιο Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η εξέλιξη του συνολικού εμπορίου (πλην πετρελαιοειδών) και του εμπορίου αγροτικών προϊόντων και τροφίμων 1 την περίοδο δηλαδή εν μέσω κρίσεως. Η εικόνα είναι εύγλωττη. Είναι χαρακτηριστικό ότι την πρώτη χρονιά της κρίσεως όταν οι συνολικές εξαγωγές μειώθηκαν από 15,46 δις στα δις, ο αγροτικό τομέας αντιστάθηκε και παρέμεινε σχεδόν σταθερός με εξαγωγές αξίας 4 δις αυξάνοντας έτσι το ποσοστό του συμμετοχής στο σύνολο των εξαγωγών από 25,9% στο 30%. Ενδεικτικό της αντοχής του κλάδου είναι ότι ενώ οι συνολικές εξαγωγές αυξάνουν την περίοδο με μέσο ετήσιο ρυθμό 2%, οι εξαγωγές του αγροδιατροφικού κλάδου τρέχουν με ρυθμό 6,9%. Το τελευταίο έτος δε, έτος βαθιάς ύφεσης την οικονομίας, οι εξαγωγές του αγροτικού κλάδου αυξήθηκαν κατά 16,4%! Είναι γνωστό ότι τα αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα είναι πιο ανελαστικά σε σχέση με τα άλλα προϊόντα και κυρίως τα βιομηχανικά. Κατά συνέπειαν, οι εισαγωγές αυτών μειώνονται με μικρότερο ρυθμό από ότι τα υπόλοιπα βιομηχανικά προϊόντα. Πράγματι, ενώ οι συνολικές εισαγωγές την περίοδο παρουσιάζουν μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης 11,2% οι εισαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων μειώνονται με ρυθμό μόνο 2,7%. Οι εξελίξεις αυτές έχουν θετικό αντίκτυπο στο εμπορικό ισοζύγιο. Για όλη την περίοδο το σύνολο του ελλείμματος μειωνόταν με ρυθμό 20,1% το έτος, και το αγροτικό με ρυθμό 22,6%. Είναι αξιοσημείωτο ότι την τελευταία χρονιά και ενώ το συνολικό έλλειμμα μειώθηκε κατά 14,5% το αγροτικό 1 Ως αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα (αγροδιατροφικά προϊόντα), βάσει της ταξινομήσεως του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης η οποία είναι σύμφωνη με την Τυποποιημένη Ταξινόμηση ιεθνούς Εμπορίου (ΤΤ Ε)-(SITC, Standard International Trade Classification) του ΟΟΣΑ, θεωρούνται τα εξής με τους ακόλουθους κωδικούς: 0 (αγροτικά προϊόντα), 1 (ποτά-καπνός), 21 (δέρματα), 22 (ελαιώδεις σπόροι), 231 (καουτσούκ), 24 (ξυλεία), &268 (φυσικές υφαντικές ίνες), 29 (γεωργικές πρώτες ύλες), 4 (λίπη-έλαια), 59211/12 (άμυλα σίτου-καλαμποκιού). 3

4 μειώθηκε σχεδόν στο μισό (-44,1%). Έτσι βλέπουμε μία σωρευτική μείωση του αγροτικού ελλείμματος κατά 64% από το Πίνακας 1: Συνολικό εμπόριο και εμπόριο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων (σε δις 2 ) % Ρυθμός Μεταβολής % Μεταβολή Εισαγωγές Σύνολο 48,60 40,90 36,49 31,66 30,21-11,2-4,6 Αγρ.Πρ/ντα 7,05 6,40 6,30 6,46 6,34-2,7-2,0 Αγρ. % 14,5 15,6 17,3 20,4 21,0 Εξαγωγές Σύνολο 15,46 13,03 14,46 15,88 16,73 2,0 5,3 Αγρ.Πρ/ντα 4,01 4,00 4,41 4,50 5,24 6,9 16,4 Αγρ. % 25,9 30,7 30,5 28,4 31,3 Έλλειμμα Συνολικό 33,14 27,87 22,04 15,77 13,48-20,1-14,5 Αγροτικό 3,04 2,40 1,89 1,96 1,09-22,6-44,1 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ. 3. Η περίπτωση της Νέας Ζηλανδίας Γενικά χαρακτηριστικά Η Νέα Ζηλανδία (εφεξής ΝΖ) έχει έκταση περίπου χλμ 2 (μεταξύ Ιταλίας και Αγγλίας) και πληθυσμό περίπου 4,4 εκατ. είναι δηλαδή μία αρκετά αραιοκατοικημένη χώρα με πυκνότητα πληθυσμού 16,4 κατοίκους ανά χλμ 2 (συγκριτικά, η Ιταλία με 60 εκατ. και η Αγγλία με 62 εκατ. κατοίκους έχουν πυκνότητα πληθυσμού 202 και 277 κατοίκους/ χλμ 2 αντίστοιχα). Η χώρα μας αντίστοιχα, έχει έκταση χλμ 2 και πυκνότητα 83 κατοίκους/χλμ 2. Η ΝΖ είναι αρκετά ορεινή (όπως και η χώρα μας) με κλίμα ήπιο θαλάσσιο με αρκετές όμως διαφοροποιήσεις λόγω του εντόνου αναγλύφου της (επίσης όπως η Ελλάς). Έχει ισχυρό αγροτικό χαρακτήρα και είναι η πρώτη μεταξύ των πλουσίων χωρών του ΟΟΣΑ όσον αφορά στο ποσοστό του ΑΕΠ που προέρχεται από τον αγροτικό τομέα (βλ. Πίνακα 2). Είναι ενδιαφέρον το ότι χώρες με παράδοση στην παραγωγή αγροτικών προϊόντων και με έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα όπως, ΗΠΑ, ανία, Γαλλία, Καναδάς, Ιταλία έχουν αισθητά χαμηλότερη συμμετοχή του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ. 2 Εκτός πετρελαιοειδών. 4

5 Πίνακας 2: Ποσοστό του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ (%) το 2011 Ν. Ζηλ. ΗΠΑ Καναδάς Αυστραλ. ανία Γαλλία Ισπανία Ιταλία Ελλάς 4,8 1,2 1,9 4,0 1,3 1,8 3,2 2,0 3,3 Πηγή: ιεθνές Νομισματικό Ταμείο, ΟΟΣΑ. Ανεφέρθη στην εισαγωγή ότι εθεωρείτο θετικό σημάδι για την ανάπτυξη της Ελλάδος το γεγονός της συρρίκνωσης της συμμετοχής του αγροτικού τομέα στο ΑΕΠ. Η συρρίκνωση του αγροτικού τομέα τις προηγούμενες δεκαετίες είχε εκληφθεί ως θετική εξέλιξη διότι υπονοούνταν ότι αναπτύσσονταν γρηγορότερα άλλοι παραγωγικοί τομείς της οικονομίας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν ήταν απολύτως ακριβές για την Ελλάδα, όσο για τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Οι άλλες ευρωπαϊκές ανεπτυγμένες οικονομίες είχαν μεν χαμηλό ποσοστό συμμετοχής του πρωτογενούς τομέα στο ΑΕΠ, αλλά είχαν έναν πολύ πιο ανεπτυγμένο δευτερογενή τομέα, την βιομηχανία, η οποία στην Ελλάδα ποτέ δεν κατάφερε να φθάσει το αντίστοιχο επίπεδο ωρίμανσης των Ευρωπαϊκών μας εταίρων. Έτσι, η υπέρμετρη ανάπτυξη στην Ελλάδα τόσο του τομέα των κατασκευών (για αγορά κατοικιών περισσότερο, άρα κατανάλωση παρά επένδυση), των υπηρεσιών και του χρηματοπιστωτικού τομέα σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη απουσία παραγωγής και πραγματικής οικονομίας (παραγωγή και εξαγωγές) οδήγησε στα γνωστά δραματικά αποτελέσματα που όλοι βιώνουμε σήμερα. Επίσης, από τον Πίνακα 2 είναι εμφανές ότι η άποψη ότι όσο πιο περιορισμένο αγροτικό τομέα έχει μία οικονομία τόσο πιο ανεπτυγμένη είναι, δεν αληθεύει. Η ΝΖ, και η Αυστραλία αποδεικνύουν ότι η ανάπτυξη δεν αποκλείει έναν ανεπτυγμένο αγροτικό τομέα. Στον Πίνακα 3 παρατίθενται συγκριτικά στοιχεία για Ελλάδα και ΝΖ όσον αφορά την συμμετοχή του αγροτικού και αγροδιατροφικού τομέα στην οικονομία της κάθε χώρας. Είναι εμφανές ότι ενώ στην πρωτογενή παραγωγή η χώρα μας έχει συγκρίσιμο μέγεθος με την ΝΖ, υστερούμε κατά πολύ σε ανάπτυξη της εξαγωγικής αγροδιατροφικής βιομηχανίας (agribusiness) και, κατά συνέπεια, σε εξαγωγές. Ενώ η ΝΖ παράγει, πρωτογενώς, αγροτικά προϊόντα αξίας $6,7 δις φθάνει να εξάγει αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα αξίας $20,1 δις, ήτοι, το τριπλάσιο της αξίας της πρωτογενούς παραγωγής της. Πίνακας 3: Ενδεικτικά συγκριτικά στοιχεία σε δις δολλάρια για το 2010 ΑΕΠ Αγροτικός Εξαγωγές Εξαγ. Αγροδιατροφικών $ $ δις % ΑΕΠ $ δις % $ δις % ΑΕΠ % εξαγ Ν.Ζ ,7 4,8 38,5 27,5 20,1 14,4 52,2 5

6 Ελλάς 300 9,9 3,3 22,4 7,5 5,8 1,9 25,9 Πηγή: Εθνικοί Λογαριασμοί ΝΖ, ΝΤ, ΚΕΠΕ. Αντίθετα, η χώρα μας με πρωτογενή αγροτική παραγωγή αξίας $9,9 δις δεν εξάγει παρά αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα αξίας μόλις $5,8 δις, δηλαδή λίγο περισσότερο από το μισό της αξίας της πρωτογενούς παραγωγής. Παρά, λοιπόν, την φήμη της οικονομίας της χώρας ως έντονα αγροτικής μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών του ΟΟΣΑ, οι εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων και των προϊόντων της μεταποιητικής βιομηχανίας αυτών δεν υπερβαίνουν το 26% των συνολικών εξαγωγών, ενώ στην ΝΖ υπερβαίνουν το 50% ($20,1 δις σε σύνολο εξαγωγών $38,5 δις) και δεν αποτελούν παρά το πενιχρό 1,9% του ΑΕΠ σε αντίθεση με το 14,4% του ΑΕΠ στην ΝΖ. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόνο οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και τροφίμων στην ΝΖ είναι σε αξία σχεδόν όσες οι συνολικές εξαγωγές της Ελλάδος. Αυτό είναι ενδεικτικό του προβλήματος έλλειψης εξωστρέφειας της Ελληνικής οικονομίας η οποία εξήγαγε, το 2010, προϊόντα αξίας ίσης με το 7,5% του ΑΕΠ σε αντίθεση με την ΝΖ η οποία εξήγαγε αξία ίση με το 27,5 του ΑΕΠ της. Αυτά τα στοιχεία δηλώνουν ότι η βιομηχανία τροφίμων στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την ΝΖ, είναι περισσότερο προσανατολισμένη στην εγχώρια αγορά (κάτι το οποίο, όπως θα δούμε παρακάτω, σταδιακά αλλάζει λόγω της οικονομικής κρίσεως) παρά στην παγκόσμια αγορά. Όχι μόνον αυτό, αλλά, η σύγκριση με τα στατιστικά της ΝΖ καταδεικνύει τις τεράστιες δυνατότητες που έχει η Ελληνική αγροτική οικονομία και συγκεκριμένα ο κλάδος της μεταποίησης (επεξεργασίας, τυποποίησης, συσκευασίας) και εμπορίας (διαφήμισης, προώθησης σε αγορές) για αύξηση των εξαγωγών. Να αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι εάν η Ελλάς εξήγαγε όχι το τριπλάσιο της αξίας της αγροτικής παραγωγής, όπως συμβαίνει στην ΝΖ, αλλά έστω το διπλάσιο, τότε η αξία των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων θα άγγιζε τα $20 δις, από τα $5,8 δις 3 (στοιχεία του 2010). Αυτό δείχνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τις δυνατότητες της χώρας να αναπτύξει τον μεταποιητικό τομέα της βιομηχανίας τροφίμων και να κρατά την προστιθέμενη αξία την οποία τώρα την χάνει προς χώρες του εξωτερικού στις οποίες εξάγουμε πολλά από τα αγροτικά προϊόντα χύδην, με ελάχιστη επεξεργασία, τυποποίηση, συσκευασία αλλά κυρίως, με έλλειψη brand name, καινοτομικών προϊόντων ποιότητος και αξίας προέλευσης. 3 Σημειώνουμε ότι αυτό το ποσό είναι σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010 και χρησιμοποιείται ενδεικτικά για λόγους σύγκρισης. Είναι γεγονός και αναλύεται παρακάτω, ότι η αξία των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων αυξάνει μεν, όχι όμως με τον ρυθμό που υπαγορεύουν οι πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες που έχει. 6

7 Η κρίση Αυτά τα χαρακτηριστικά του αγροτικού και αγροδιατροφικού τομέα της ΝΖ δεν ήταν πάντα έτσι. Φυσικά, η χώρα είχε ανέκαθεν ισχυρό αγροτικό προσανατολισμό σε ένα, όμως, οικονομικό περιβάλλον προστατευμένο από τις επιδράσεις των διεθνών εξελίξεων και τιμών, με υψηλές επιδοτήσεις, δασμούς σε εισαγωγές, επιδοτούμενες εξαγωγές, εγγυημένα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, κλπ (Bale & Dale, 1998). Η χώρα πέρασε από μία δραματική περίοδο αλλαγών και μεταρρυθμίσεων που σαν αποτέλεσμα είχαν την ενδυνάμωση της όλης οικονομίας της γενικά και του αγροδιατροφικού της τομέα ειδικά. Η εμπειρία από την κρίση και τις αλλαγές στις κοινωνικές και οικονομικές δομές της ΝΖ μπορούν να δώσουν χρήσιμα μαθήματα και να διαφωτίσουν την σημερινή οικονομική κρίση που διάγει η Ελλάς. Η ΝΖ έχαιρε ειδικών προτιμησιακών εμπορικών σχέσεων με την Αγγλία από την δημιουργία της ως κράτος το Ειδικά από το 1945 η Αγγλία απορροφούσε την πλειονότητα της παραγωγής κρέατος και γάλακτος. Όμως, από το 1972, έτος εισδοχής της Αγγλίας στην τότε ΕΟΚ, η πρόσβαση στην Αγγλική αγορά περιορίστηκε αναγκάζοντας έτσι τους Νεοζηλανδούς παραγωγούς να ψάξουν για άλλες διεθνείς αγορές (Evans, 2004). Από το 1940 έως και την περίοδο ενάρξεως των μεταρρυθμίσεων το 1984, η κρατική προστασία του μεταποιητικού τομέα μέσω δασμών και ποσοστώσεων στις εισαγωγές είχε σαν αποτέλεσμα έναν ακριβό και αναποτελεσματικό αγροτικό τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1984 το επίπεδο στήριξης των αγροτών έφτανε το 30% της αξίας της αγροτικής παραγωγής 4. Η πολιτική αυτή στηρίξεως της ΝΖ οδήγησε σε υψηλότερη αλλά αναποτελεσματικότερη παραγωγή με ταυτόχρονη αναποτελεσματική χρήση επιδοτούμενων προϊόντων, υπηρεσιών και αγροτικής γης (Evans, 2004). Επίσης, οι επιδοτήσεις είχαν σαν αποτέλεσμα την στρέβλωση κινήτρων από μεριάς αγροτών να παράγουν τα προϊόντα που λάμβαναν την υψηλότερη κρατική στήριξη, μειώνοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων σε διεθνές επίπεδο και συγκεντρώνοντας το ρίσκο λήψεως κακών αποφάσεων αποκλειστικά στην κυβέρνηση. Η δομή αυτού του συστήματος κλονίστηκε με την πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του 70 που 4 Ενδεικτικά και για λόγους σύγκρισης αναφέρουμε ότι η εμπεριστατωμένη εμπειρική μελέτη του Μπουρδάρα (διαθέσιμη στο: το 2004, αναφέρει ότι την περίοδο η στήριξη στην Ελληνική αγροτική παραγωγή κατά μέσο όρο αποτέλεσε το 40,2% της αξίας της αγροτικής παραγωγής. 7

8 οδήγησε σε ακόμα μεγαλύτερο έλεγχο της οικονομίας από το κράτος και αύξηση των δαπανών για το κράτος-πρόνοια (Evans, 2004). Έτσι, το 1984 η οικονομία της ΝΖ εισήλθε σε μία περίοδο κρίσεως με κύρια χαρακτηριστικά τα υψηλά ελλείμματα (9%), το αυξανόμενο δημόσιο χρέος (60%), και τον υψηλό πληθωρισμό (18%) (Evans et al., 1996). Η δομή της οικονομίας, όπως προανεφέρθη, περιελάμβανε αυστηρά ελεγχόμενο χρηματοπιστωτικό τομέα, υψηλές επιδοτήσεις σε αγρότες και σε εξαγωγείς, και προστατευόμενο ιδιωτικό τομέα. Αυτά είχαν σαν αποτέλεσμα η ΝΖ να κατρακυλήσει από τις πρώτες θέσεις στην λίστα των πλουσίων χωρών του ΟΟΣΑ ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα, στις τελευταίες (Bale & Dale, 1998). Οι κρατικές δαπάνες έφθασαν στο 40% του ΑΕΠ 5, ενώ ταυτόχρονα οι πολίτες απολάμβαναν δημόσιες υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας, αναποτελεσματικές και κακώς διαχειριζόμενες. Η γραφειοκρατία ήταν υψηλή, οι δημόσιοι οργανισμοί ελλειμματικοί και, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι Bale και Dale (1998, σελ 104): «δημιουργική λογιστική (creative accounting) 6 χρησιμοποιήθηκε για να δοθεί η εντύπωση καλής επίδοσης». Το δημόσιο και ιδιωτικό χρέος έφθασε τον Ιούνιο του 1984 στο 95% του ΑΕΠ πράγμα που είχε σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας του χρέους της ΝΖ και την έναρξη συναλλαγματικής κρίσης (Evans, 2004). Οι ομοιότητες με την ελληνική κρίση είναι εμφανείς αν και η ίδια η κρίση είναι βαθύτερη στην Ελλάδα όπως και τα δομικά και διαρθρωτικά προβλήματα. H περίοδος των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων και φυσικά των απόνερων της κρίσεως κράτησαν για περισσότερο από μία δεκαετία, Ο αγροτικός τομέας της ΝΖ άλλαξε από ένα σχετικά προστατευμένο περιβάλλον υψηλών εισοδημάτων (λόγω επιδοτήσεων) και χαμηλού ρίσκου, σε ένα περιβάλλον χαμηλών εισοδημάτων μη προστατευμένο από τις διεθνείς εξελίξεις και όπου το ρίσκο το αναλαμβάνει πλέον η αγροτική βιομηχανία (Evans, 2004). Αυτό το σοκ των άμεσων και δραστικών αλλαγών που έχει καταγραφεί στον ΟΟΣΑ ως ένα μοναδικό παράδειγμα φιλελευθεροποίησης της οικονομίας έθεσε τις βάσεις για μια αγροτική οικονομία αυτόνομη, παραγωγική, ανεξάρτητη από κρατική στήριξη και ισχυρή με πρωτεύοντα λόγο και ρόλο στο διεθνές εμπόριο (Evans, 2004). 5 Στην Ελλάδα έχουν υπερβεί το 50%. 6 ιαπιστώνουμε ότι η δημιουργική λογιστική δεν είναι ούτε κάτι καινούριο ούτε μόνο «προνόμιο» της Ελλάδος, οπότε ο όρος Greek statistics, που έχει επικρατήσει στην Ευρώπη και τον κόσμο, μάλλον μας αδικεί. Αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό οργανισμών (του κράτους συμπεριλαμβανομένου φυσικά) οι οποίοι έχουν απλά το κίνητρο να αποκρύψουν την αληθή αρνητική για αυτούς κατάσταση. 8

9 Αυτή τη στιγμή η ΝΖ έχει το χαμηλότερο ποσοστό στήριξης των αγροτών της στις χώρες του ΟΟΣΑ (1% επί του συνόλου της αξίας της αγροτικής παραγωγής) όταν ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι 18%, με πρώτη την Νορβηγία (61%), ΕΕ-27 20% και ΗΠΑ 7% (KPMG, 2012). Θεωρείται από τον ΟΟΣΑ η χώρα με, πρακτικά, μηδενικές στρεβλώσεις στην αγορά γάλακτος στην οποία αν και συμμετέχει με μόνο το 2% της παγκόσμιας παραγωγής, κατέχει το 20% των παγκόσμιων εξαγωγών (Καρανικόλας, 2005). Πιο συγκεκριμένα, οι αγρότες της ΝΖ βρέθηκαν ξαφνικά από ένα προστατευμένο περιβάλλον εγγυημένων τιμών και επιτοκίων σε ένα περιβάλλον εκτεθειμένο στον διεθνή ανταγωνισμό, με δραστική μείωση των επιδοτήσεων και ταυτόχρονη αύξηση των επιτοκίων λόγω της συναλλαγματικής κρίσης και του υψηλού πληθωρισμού. Αυτό αποτέλεσε ισχυρό σοκ για τους αγρότες οι οποίοι είχαν συνηθίσει σε ένα περιβάλλον απομόνωσης από τις διεθνείς τιμές, ελεγχόμενων και επιδοτούμενων επιτοκίων δανεισμού και οι αποφάσεις για το τι θα παράγουν βασίζονταν στις κρατικές επιδοτήσεις και όχι στην διεθνή ζήτηση (Evans, 2004). Είναι σημαντικό να τονισθεί και αξίζει να μελετηθεί και διερευνηθεί περισσότερο το γεγονός ότι οι αλλαγές αυτές στην ΝΖ έτυχαν της γενικής λαϊκής υποστηρίξεως, ακόμα και από τις ίδιες τις επηρεαζόμενες ομάδες συμφερόντων, όπως π.χ. αγρότες (Bale & Dale, 1998). Αυτό έγινε διότι τα μέτρα αφορούσαν όλη την οικονομία και έθιγαν σχεδόν όλους τους πολίτες. Έτσι, οι αγρότες συμφώνησαν στην δραστική μείωση των επιδοτήσεων αφού ταυτοχρόνως θα μειώνονταν δραστικά και οι δασμοί στις εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων. Όλες οι ομάδες συμφερόντων έτυχαν τις ίδιας μεταχειρίσεως, της άρσης του προστατευτισμού τους δηλαδή, και έτσι δεν υπήρξαν αντιδράσεις (Evans et al., 1996 Bale & Dale, 1998 Evans, 2004). Το κλειδί της επιτυχίας των μέτρων έγκειται στο ότι η ανάγκη για τις αλλαγές κατέστη ευρέως αποδεκτή, ιδιαίτερα στον επιχειρηματικό και οικονομικό κύκλο της κοινωνίας, και έτυχε υποστηρίξεως από τις ίδιες τις διοικητικές αρχές, αλλά και την πνευματική ηγεσία της χώρας (Evans et al., 1996). Έτσι, οι μεταρρυθμίσεις άγγιξαν κάθε τομέα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας όπως εργασιακές σχέσεις, χρηματοπιστωτικό σύστημα, άρση δασμών στις εισαγωγές, μείωση γραφειοκρατίας, μεγαλύτερος απολογισμός και διαφάνεια δημοσίων φορέων και επιχειρήσεων, εξυγίανση δημοσίων φορέων και αξιολόγηση αυτών, μειώσεις φορολογικών συντελεστών σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, άρση εξαγωγικών επιδοτήσεων και 9

10 μετατόπιση από άμεση σε έμμεση φορολογία μέσω ενός ενιαίου φόρου πωλήσεων που αντικατέστησε την μέχρι τότε πληθώρα ειδικών φόρων κατανάλωσης, κ.α. Τα αποτελέσματα των δραστικών αυτών μέτρων και μεταρρυθμίσεων είχαν σοβαρό αντίκτυπο στον αγροτικό τομέα της ΝΖ. Οι τιμές της αγροτικής γης υποχώρησαν σημαντικά σαν αποτέλεσμα της ανόδου του κόστους του χρήματος (άνοδος επιτοκίων δανεισμού) και της μείωσης των εισοδημάτων (μέσω δραστικής μείωσης των επιδοτήσεων). Αρκετοί αγρότες αναγκάστηκαν να πουλήσουν μέρος των εκμεταλλεύσεών τους και αρκετοί χρεοκόπησαν. Η κατανάλωση των αγροτών μειώθηκε δραστικά με συνακόλουθες επιπτώσεις στην οικονομία των αγροτικών περιοχών λόγω της καθίζησης της ζήτησης προς τοπικές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Επιπροσθέτως, η κρίση στην αγορά μετοχών τον Οκτώβριο του 1987 επιδείνωσε τα πράγματα για όλη την οικονομία της ΝΖ και όχι μόνο για τον αγροτικό τομέα. Ο συνδυασμός όμως με την απορρύθμιση του μεταποιητικού τομέα ελευθέρωσαν τον υγιή ανταγωνισμό στον κλάδο παροχής αγροτικών εφοδίων και υπηρεσιών και έριξαν τις τιμές, οδηγώντας σε εκ βαθέων αναδιάρθρωση όλου το φάσματος των μεταφορών αγροτικών προϊόντων, μονάδων συσκευασίας, κτηνοτροφίας, δασικών προϊόντων και προϊόντων φυτικής παραγωγής (Evans, 2004). Η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας το 1991 οδήγησε σε περαιτέρω ευελιξία και αύξηση καινοτομίας λόγω της μείωσης του κόστους, πράγμα που βοήθησε την ανάπτυξη του απελευθερωμένου πλέον αγροτικού τομέα. Ενώ το 1960 οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και τροφίμων αποτελούσαν το 90% των συνολικών εξαγωγών της ΝΖ, σήμερα έχουν κατέβει λίγο πάνω από το 50% και αυτό γιατί οι μεταρρυθμίσεις έδωσαν ισχυρή ανάπτυξη στον τουρισμό αλλά και την βιομηχανία. Ιδιαίτερα, ο συνδυασμός τουρισμού και αγροτικής παραγωγής έχει επιδείξει πολύ θετικά αποτελέσματα στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος (κάτι το οποίο ενδιαφέρει άμεσα και την Ελλάδα όσον αφορά στις δυνατότητες θετικών συνεργειών μεταξύ αγροτικού τομέα και τουρισμού). Οι παραγωγοί πλέον ανταποκρίνονται στα κίνητρα προσφοράς-ζητήσεως και φέρουν οι ίδιοι την ευθύνη των αποφάσεών τους, η ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων έχει αυξηθεί, η υπερβολική χρήση λιπασμάτων (που επιδοτούνταν) έχει σταματήσει, και αυξήθηκε σημαντικά η δασοκομία και η παραγωγή φυτικών προϊόντων είχαν υποσκελιστεί από τις επιδοτήσεις στην κτηνοτροφία τα οποία αποτελούν ολοένα και αυξανόμενο μερίδιο στις εξαγωγές της χώρας. Είναι χαρακτηριστικό ότι η βιομηχανία ξυλείας και 10

11 δασικών προϊόντων της NZ κατέστρωσε πρόσφατα ένα στρατηγικό πλάνο δράσης με όραμα τον διπλασιασμό του εισοδήματος από εξαγωγές στα 12 δις (δολλάρια ΝΖ, όπου $1ΝΖ = $0,8 ΗΠΑ) έως το 2022 (KPMG, 2012). Οι αγρότες στην ΝΖ δεν είναι πλέον μόνο παραγωγοί αγροτικών προϊόντων αλλά, προσφέρουν πληθώρα υπηρεσιών αναψυχής, τουρισμού, ανάπλασης τοπίου και διατήρησης του περιβάλλοντος, ανταποκρινόμενοι έτσι στην εγχώρια αλλά και διεθνή αύξηση της ζήτησης (τουρισμός) για έναν ειδυλλιακό αγροτικό τρόπο ζωής με παραδοσιακά προϊόντα αλλά και με σύγχρονες υπηρεσίες, συντελώντας έτσι τα μέγιστα στην ανάπτυξη της υπαίθρου και του αγροτικού χώρου (Evans, 2004). Η εμπειρία της ΝΖ δείχνει ότι μία γεωργία μη στηριζόμενη σε επιδοτήσεις σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον είναι εφικτή και οδηγεί σε ένα πλαίσιο δραστηριοτήτων συνδεδεμένο με καλλίτερη και οικονομικότερη κατανομή πόρων ενδοτομεακά (εντός του αγροτικού δηλαδή τομέα) αλλά και διατομεακά (σε σχέση με τους υπολοίπους τομείς της οικονομίας). Οι ταυτόχρονες μάλιστα μεταρρυθμίσεις και στους άλλους τομείς της οικονομίας δείχνουν ότι βοηθούν την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα ειδικά, αλλά και του συνόλου της οικονομίας γενικά (Evans et al., 1996 Bale & Dale, 1998 Evans, 2004). 4. Η κατάσταση στην Ελλάδα και οι δυνατότητές της Πέραν από τις ομοιότητες είναι φυσικό η χώρα μας να έχει και ουσιαστικές διαφορές με την ΝΖ. Ειδικότερα σε ότι αφορά στην οικονομική κρίση υπάρχουν ομοιότητες αλλά και σημαντικές διαφορές. Είναι γεγονός ότι η χώρα διάγει το πέμπτο έτος ύφεσης σε μία κρίση αρκετά βαθύτερη από την αντίστοιχη της ΝΖ την περίοδο Το δημόσιο χρέος έχει ξεπεράσει το 150% του ΑΕΠ και η ανεργία το 25%. Η ένταξη στην ΕΕ και το κοινό νόμισμα δίνει άλλη διάσταση στην κρίση η οποία διαχέεται σε όλη την Ευρώπη και δεν μένει εντός των συνόρων μίας και μόνης χώρας όπως τότε στην ΝΖ. Φυσικά, η παρουσία των μνημονίων σήμερα αλλά και οι γενικότερες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές συνθήκες της παγκόσμιας αγοράς διαφέρουν σημαντικά από την εποχή της Νεοζηλανδικής κρίσης 25 χρόνια πριν. Στις διαφορές έρχεται ακόμα να προστεθεί η ΚΑΠ και φυσικά διάφορα πακέτα στήριξης όπως το ΕΣΠΑ. Η ΝΖ δεν είχε την πολυτέλεια της ΚΑΠ (ούτε και ΕΣΠΑ) και ο αγροτικός της τομέας υπέστη ισχυρό σοκ όπως περιγράφηκε στην προηγούμενη ενότητα με την πλήρη άρση της κάθε μορφής στήριξης του αγροτικού τομέα. Η Ελλάς έχει την τύχη να είναι μέλος της ΕΕ και να απολαμβάνει της στήριξης της ΚΑΠ η 11

12 οποία τώρα μεταρρυθμισμένη αναμένεται να προσανατολίσει την στήριξη περισσότερο προς τις επενδύσεις, κάτι άμεσα αναγκαίο για τη χώρα, παρά σε στρεβλωτικές επιδοτήσεις. Παρά τις αδιαμφισβήτητες διαφορές (χρονικές, χωρικές, ποιοτικές και συγκυρίας) μεταξύ των δύο περιπτώσεων, οι οποίες φυσικά θα πρέπει να ληφθούν υπ όψιν στην χάραξη πολιτικής, το σημαντικότερο είναι ότι οι βασικές συνισταμένες της κρίσεως, τόσο στην Ελλάδα του σήμερα όσο και στην ΝΖ του , είναι κοινές και αφορούν έναν διογκωμένο ελλειμματικό, χρεωμένο, αδιαφανή, δυσλειτουργικό δημόσιο τομέα, κλειστά επαγγέλματα, στρεβλωτικές για την οικονομία στηρίξεις ορισμένων ομάδων της κοινωνίας, υψηλούς φόρους, υψηλό κόστος γραφειοκρατίας και μεγάλο αριθμό διαδικασιών που στέκονται εμπόδιο στην πραγματική οικονομία, το επιχειρείν και την προσέλκυση επενδύσεων. Ίσως κάποιος σκεφθεί ότι ο αγροτικός τομέας της ΝΖ κατάφερε να βγει νικητής από την κρίση, διότι η χώρα έχει μεγαλύτερες εκτάσεις από την Ελλάδα και είναι λιγότερο πυκνοκατοικημένη και άρα έχει μεγαλύτερη έκταση γης στη διάθεσή της να εκμεταλλευτεί. Πράγματι, η ΝΖ έχει έκταση διπλάσια της Ελλάδος και πληθυσμό λιγότερο από τον μισό της Ελλάδος, όμως το επιχείρημα δεν ευσταθεί αν λάβει κανείς υπ όψιν του ότι η Ολλανδία και το Βέλγιο, χώρες με έκταση 25-30% της χώρα μας, και πυκνότητα πληθυσμού 404 και 355 κατοίκους/χλμ 2 αντίστοιχα, δηλαδή 4-5 φορές πυκνότερες, έχουν πολύ πιο ανεπτυγμένο αγροδιατροφικό τομέα και περισσότερες σε αξία εξαγωγές από ότι η χώρα μας. Ενδεικτικό των δυνατοτήτων του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα είναι οι θετικές εξελίξεις στο εμπορικό ισοζύγιο όπως περιγράφηκε στην πρώτη ενότητα (Πίνακας 1). Παρ όλα αυτά, η σύγκριση με την ΝΖ υποδεικνύει ότι οι εξαγωγές έχουν μεγάλα περιθώρια αυξήσεως δεδομένου του μικρού ποσοστού τους στο ΑΕΠ της χώρας (βλ. Πίνακα 3 παραπάνω) αλλά και του περιορισμένου βαθμού εξαγωγικού προσανατολισμού του αγροτικού τομέα και ιδιαίτερα της αγροδιατροφικής βιομηχανίας, αλλά και του συνόλου της οικονομίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι συνολικές εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ, με στοιχεία του 2010, ήταν για την Ελλάδα μόλις 7,5% 7 ενώ για Ισπανία και Πορτογαλία (χώρες με συγκρίσιμες 7 Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2012 αλλά και την τελευταία αναθεώρηση των στοιχείων από την ΕΛΣΤΑΤ, οι εξαγωγές της χώρας έχουν σημειώσει άνοδο και έφθασαν το 2012 το 14% του ΑΕΠ, στοιχείο θετικό για την οικονομία. 12

13 οικονομικο-κοινωνικές δομές προς τις Ελληνικές) είναι στο 20%, ανία 32%, Ιρλανδία 56,6% και για την ΝΖ όπως είδαμε είναι στο 27,6%. Η Ελληνική οικονομία παραμένει λοιπόν μια σχετικά κλειστή οικονομία που δεν εκμεταλλεύεται τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της. Μέρος των αιτιών που συμβαίνει αυτό είναι ακριβώς το γεγονός των πολιτικών στήριξης και επιδοτήσεων που λαμβάνει η Ελληνική οικονομία εν γένει και αγροτικός τομέας συγκεκριμένα και, όπως κατέδειξε ο Evans (2004) για την περίπτωση της ΝΖ, μέσω της μείωσης των κινήτρων για καινοτομία, επιχειρηματικότητα και αναλήψεως κινδύνων-ρίσκου. Η Ελλάς δεν υστερεί σε φυσικό πλούτο, το αντίθετο μάλιστα. Η επικέντρωση στο καλό κλίμα και τον ήλιο, που φυσικά αποτελούν αδιαμφισβήτητες πηγές πλούτου, δίδει πολλές φορές την λανθασμένη εντύπωση της κατά τα άλλα φτωχής χώρας με μη παραγωγικά εδάφη. Εκτός του πλουσίου υπεδάφους (Βωξίτης, Μπεντονίτης, Γύψος, Καολίνης, Λιγνίτης, Μάρμαρο, Περλίτης, Θηραϊκή γη, Ελαφρόπετρα, για να μην αναφερθούμε στον χρυσό και στα πρόσφατα στοιχεία για εκτεταμένη παρουσία υδρογονανθράκων), το έδαφος της χώρας είναι κατά πολύ γονιμότερο από τα περισσότερα όξινα εδάφη της κεντρικής και βορείου Ευρώπης χάρη στα ασβεστολιθικά πετρώματα, με βροχοπτώσεις λίαν ικανοποιητικές. Αξίζει να εξηγηθεί εδώ μια χρόνια παρανόηση σχετικά με την εικόνα της Ελλάδος ως άνυδρης χώρας. Αυτό που δίνει την αίσθηση μειωμένων βροχοπτώσεων στην Ελλάδα είναι η ανισοκατανομή μέσα στο έτος και όχι το ποσό των κατακρημνισμάτων αυτών καθ εαυτών. Ο έντονος κάθετος (οροσειρές) και οριζόντιος (ακτογραμμή) διαμερισμός της χώρας δημιουργεί περιοχές με ιδιαίτερα μικροκλίματα και με βροχοπτώσεις συγκρίσιμες με αυτές των πλέον υγρών περιοχών της Ευρώπης. Έτσι, η μέση ετήσια βροχόπτωση στη χώρα είναι 650 mm και κυμαίνεται από 300 mm στην περιοχή του Αργοσαρωνικού και τις Κυκλάδες (περιοχές με την μεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Ευρώπη), mm στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας, έως και άνω των 1000 mm στις πιο ορεινές περιοχές, για να υπερβεί τα 2000mm στα μεγαλύτερα υψόμετρα, πράγμα που δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για ορεινούς βοσκότοπους. Συγκριτικά, η Ολλανδία και το Βέλγιο, χώρες φημισμένες για την υγρασία και τις βροχοπτώσεις τους, έχουν περίπου 800 mm μέση ετήσια 13

14 βροχόπτωση 8. Η μόνη διαφορά είναι ότι η βροχόπτωση σε αυτές τις χώρες είναι ομοιόμορφα ισοκατανεμημένη μέσα στον χρόνο. Η αναλογία ακτογραμμής προς επιφάνεια της χώρας είναι από τις μεγαλύτερες παγκοσμίως προσφέροντας πληθώρα προστατευμένων όρμων και κόλπων για υδατοκαλλιέργειες. Σαν παράδειγμα αναφέρουμε ότι η Τουρκία με την μισή ακτογραμμή της Ελλάδος (7.000 χλμ έναντι χλμ. της Ελλάδος) έχει περίπου την ίδια παραγωγή ιχθυοκαλλιεργειών. Παρομοίως, η Ιταλία με επίσης την μισή ακτογραμμή παράγει 12 φορές περισσότερο αλάτι ( τόνους έναντι τόνων). Το ανεκμετάλλευτο δυναμικό είναι εμφανές. Ο βοτανικός πλούτος της χώρας θέτει αυτήν στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως σε βιοποικιλότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κρήτη με έκταση χλμ 2 έχει τον ίδιο αριθμό ειδών με το Ηνωμένο Βασίλειο (έκταση χλμ 2 ). Το 80% της Βαλκανικής βιοποικιλότητας και το 50% της Ευρωπαϊκής βρίσκονται στην Ελλάδα 9. Πολλά είδη βοτάνων και φυτών συλλέγονται και εξάγονται ως πρώτη ύλη για να εισαχθούν στην Ελλάδα σαν τελικά προϊόντα σε τιμές πολύ υψηλότερες. Η Ελλάς δεν έχει εκμεταλλευθεί το γεγονός ότι είναι ο βοτανικός κήπος της Ευρώπης. Πολλά τοπικά είδη παραμένουν αναξιοποίητα διότι από τη μία λείπουν τα κίνητρα για καινοτομία και επιχειρηματικότητα και από την άλλη το πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο και η γραφειοκρατία αυξάνουν το κόστος αναλήψεως οποιασδήποτε πρωτοβουλίας. Ένα άλλο προϊόν σχετικά υποτιμημένο είναι η ξυλεία. Η χώρα έχει 28% δασοκάλυψη, όσο περίπου και η ΝΖ, και πολύ περισσότερο από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, η οποία μάλιστα αυξάνεται λόγω εγκαταλείψεως παλαιών βοσκοτόπων που ξαναγίνονται δάσος με αναξιοποίητες δυνατότητες για ανάπτυξη του κλάδου δασικών προϊόντων και ξυλείας. Είδαμε πώς η ΝΖ μετά το τέλος των επιδοτήσεων ανέπτυξε τον κλάδο αυτό ο οποίος κατέστη από τους δυναμικότερους της χώρας ενώ, μόλις πέρυσι, κατέστρωσε συγκεκριμένο στρατηγικό σχέδιο για τον διπλασιασμό των εξαγωγών σε ορίζοντα δεκαετίας. Σε αντίθεση με την Ελλάδα στην ΝΖ ο κτηνοτροφικός κλάδος είναι ο στυλοβάτης της αγροτικής παραγωγής. Έτσι, οι επιδοτήσεις και το προστατευμένο περιβάλλον στήριζε την ζωική παραγωγή εις βάρος της φυτικής και είδαμε στην προηγούμενη ενότητα ότι με τις μεταρρυθμίσεις ανεπτύχθη και η φυτική παραγωγή. Στην Ελλάδα η

15 ΚΑΠ ενίσχυε μέχρι τώρα υπέρμετρα την φυτική παραγωγή ενώ οι ποσοστώσεις στην αγελαδοτρόφο γαλακτοπαραγωγή έχουν περιορίσει σημαντικά την αγελαδοτροφία. Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας γενικότερα και, συγκεκριμένα, βοοτροφία και χοιροτροφία είναι θεμελιώδους σημασίας για την Ελλάδα της οποίας οι εισαγωγές κτηνοτροφικών προϊόντων αποτελούν άνω του 30% των συνολικών εισαγωγών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2012 που το έλλειμμα του αγροτικού ισοζυγίου περιορίσθηκε σημαντικά και έφθασε στο 1 δις (από 3 δις το 2008), οι εισαγωγές κτηνοτροφικών προϊόντων παρέμειναν αμετάβλητες στα 2 δις. Η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ και ο σχετικός περιορισμός των επιδοτήσεων προς την φυτική παραγωγή με ταυτόχρονη στήριξη επενδύσεων για έναν αγροτικό τομέα περιβαλλοντικώς υπεύθυνο και βιώσιμο, ελπίζεται ότι θα δώσει σημαντικές ευκαιρίες για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας γενικότερα και της βιολογικής κτηνοτροφίας ειδικότερα. Μάλιστα, η Νεοζηλανδική εμπειρία δείχνει ότι η κτηνοτροφία με την δασοκομία μπορούν αρμονικά να συνυπάρξουν. Είδαμε στο παράδειγμα της ΝΖ όπου οι αγρότες συνδυάζουν την παραγωγή κτηνοτροφικών προϊόντων με ταυτόχρονη ανάπτυξη δασοκομικών προϊόντων και παροχής τουριστικών υπηρεσιών και διατήρησης και ανάδειξης του φυσικού κάλλους. Η Ελλάς υστερεί σε ανάπτυξη κτηνοτροφικών προϊόντων και υπάρχουν ανεξερεύνητες δυνατότητες με τοπικές ποικιλίες ζώων (π.χ. νεροβούβαλος βορείου Ελλάδος, τοπικές φυλές αιγοπροβάτων) για παραγωγή προϊόντων με οργανοληπτικά χαρακτηριστικά τέτοια που εγγυώνται την διεθνή ζήτηση συνδυάζοντας για στον συνειδητοποιημένο καταναλωτή χαρακτηριστικά της ιστορίας, μυθολογίας και παραδόσεως του τόπου παραγωγής. Η προοπτική μειώσεως της πολιτικής στηρίξεως της ΚΑΠ έχει θορυβήσει ιδιαίτερα τους απασχολούμενους στον καπνό και το βαμβάκι, καλλιέργειες που σε σημαντικό ποσοστό στηρίζονται από την ΚΑΠ. Παρά τις ανησυχίες, οι εξαγωγές βάμβακος και καπνού το 2012 παρουσίασαν έντονη αύξηση. Ωστόσο, η μείωση των αμέσων ενισχύσεων θα οδηγήσει, όπως έδειξε το παράδειγμα της ΝΖ, σε αποδοτικότερη κατανομή των πόρων. Ο περιορισμός της πολιτικής στηρίξεως του βαμβακιού δεν σημαίνει αναγκαστικά την εκμηδένιση της καλλιέργειας. Αντίθετα, σύμφωνα τον ερευνητή του ΕΘΙΑΓΕ και ειδικό σε θέματα βάμβακος ρ. Νταράουσε, η χώρα έχει από τις καλλίτερες ποικιλίες στον κόσμο και με τις υψηλότερες στρεμματικές αποδόσεις. Αυτό που λείπει είναι οργάνωση της παραγωγής και συντονισμένες 15

16 ενέργειες για αναγνώριση και πιστοποίηση από επίσημο φορέα των ποικιλιών και χαρακτηριστικών του καλλιεργούμενου βαμβακιού ώστε να εξαχθεί σε αγορές με υψηλότερες τιμές από ότι εξάγεται σήμερα. Σύμφωνα με τον ρ. Νταράουσε 10 είναι η κακή εφαρμογή της πολιτικής στήριξης της ΚΑΠ που έβλαψε μέχρι τώρα το ελληνικό βαμβάκι δίνοντας στρεβλά κίνητρα για ποσότητα εις βάρος της ποιότητος. Αυτό σημαίνει ότι η μείωση της στήριξης από το 2014 και μετά μπορεί να δώσει νέες προοπτικές αναπτύξεως στο Ελληνικό βαμβάκι αρκεί βέβαια να υπάρξει οργάνωση της αλυσίδας αγοράς και συντονισμός όλων των εμπλεκομένων φορέων, από τον παραγωγό, τον εκκοκκιστή μέχρι και τον εξαγωγέα 11. Στην Ελλάδα ο αγροτικός τομέας και όχι μόνο πάσχουν από έλλειψη οργάνωσης αγοράς. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην ΝΖ το μεγαλύτερο ποσοστό (άνω του 95%) της παραγωγής γάλακτος έχει οργανωθεί από μία εταιρεία-συνεταιρισμό την Fonterra. Στην εταιρεία αυτή είναι μέλη σχεδόν όλοι από τους περίπου γαλακτοπαραγωγούς της χώρας και η εταιρεία ανήκει σε αυτούς. Ο ετήσιος τζίρος της Fonterra αγγίζει, αν δεν ξεπερνά, το 10% του ΑΕΠ της ΝΖ! Ένας αγροτικός συνεταιρισμός δηλαδή παράγει το 1/10 του ακαθαρίστου προϊόντος της χώρας. Σε απόλυτα ποσά, ο τζίρος ανήλθε το 2012 στα $15,7 δις πίσω μόνο από τον παγκόσμιο γίγαντα Nestlé ($25,9 δις), την Danone ($19,5 δις) και την Lactalis ($18,8 δις) 12. Για λόγους παραδείγματος και μόνον, μια αναλογία θα ήταν να φανταστούμε όλο το παραγόμενο ελαιόλαδο στην χώρα μας οργανωμένο από το χωράφι στο ράφι ως τρόφιμο, φάρμακο, καλλυντικό ή οτιδήποτε άλλο για εκατομμύρια καταναλωτές ανά τον κόσμο, οργανωμένο από μία εταιρεία-συνεταιρισμό που να ανήκει στους χιλιάδες ελαιοπαραγωγούς μέλη της. Έτσι η πρωτογενής παραγωγή του ελαιολάδου (και κάθε αγροτικού προϊόντος) από μία αρχική αξία χωραφιού της τάξεως των π.χ. 200 εκατ. θα μπορούσε να φθάσει σαν τελικό προϊόν συνολικής αξίας αρκετών δις Ευρώ. Το συγκεκριμένο παράδειγμα θέλει να τονίσει την απώλεια προστιθέμενης αξίας στην αλυσίδα παραγωγής λόγω των χύδην εξαγωγών πολλών ελληνικών αγροτικών προϊόντων. εν είναι λοιπόν τόσο, όπως αρκετοί εσφαλμένως φοβούνται, η έλλειψη ικανοποιητικής ποσότητας πρωτογενούς παραγωγής το εμπόδιο στην περεταίρω 10 Προσωπική συνομιλία, Ιούνιος Για περισσότερα στοιχεία σχετικά με τις δυνατότητες του Ελληνικού αγροτικού ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει σε σειρά άρθρων στο περιοδικό Οικονομικές Εξελίξεις (π.χ. Χύμης, τεύχος 18 και Κωνσταντακοπούλου & Χύμης τεύχος 19, 2012) του ΚΕΠΕ

17 αύξηση των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων, όσο η έλλειψη οργάνωσης της αλυσίδας αγοράς από το χωράφι στο ράφι. 5. Συμπεράσματα-Μαθήματα για την Ελλάδα Είδαμε ότι η Νέα Ζηλανδία όχι μόνο παρουσιάζει αρκετά κοινά σημεία με την Ελλάδα, ιδιαίτερα όσον αφορά στον σημαντικό ρόλο του αγροτικού τομέα στην οικονομία της αλλά και όσον αφορά στην οικονομική κρίση και τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που πέρασε στα μέσα της δεκαετίας του 80 και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 90. Βεβαίως, έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε και εκείνη η κρίση έχει σημαντικές διαφορές από την σημερινή οικονομική κρίση στην Ελλάδα, όμως τα βασικά δομικά χαρακτηριστικά των κρίσεων στις δύο χώρες είναι τα ίδια: υψηλά ελλείμματα, αυξανόμενο δημόσιο χρέος, υψηλές κρατικές δαπάνες, ελλειμματικοί δημόσιοι οργανισμοί, χαμηλής ποιότητας, αναποτελεσματικές και κακώς διαχειριζόμενες δημόσιες υπηρεσίες, υψηλή γραφειοκρατία, αδιαφάνεια. Αναμφίβολα η Ελληνική κρίση είναι βαθύτερη από της ΝΖ με υψηλότερο χρέος και υψηλότερη ανεργία μεταξύ άλλων. Σημαντική διαφορά είναι επίσης η έλλειψη του εργαλείου της νομισματικής πολιτικής λόγω ενιαίου νομίσματος. Όμως, ας μην παραβλέπονται σειρά παραγόντων και εργαλείων που η ΝΖ δεν είχε. Η δυνατότητα δανεισμού από το ΝΤ και την ΕΕ σε τέτοια υψηλά επίπεδα για την Ελλάδα αποτελεί εργαλείο που δεν είχε η ΝΖ. Επίσης, η ΚΑΠ δεν υπήρχε και δεν υπάρχει στην ΝΖ (ούτε ΚΠΣ και ΕΣΠΑ). Ο αγροτικός της τομέας κυριολεκτικά προσγειώθηκε ανώμαλα. Είδαμε ότι αρκετοί αγρότες πούλησαν μέρος των εκμεταλλεύσεών τους και αρκετοί χρεοκόπησαν. Εάν η χώρα μας είχε αφεθεί να περάσει την κρίση όπως την πέρασε η ΝΖ, η προσαρμογή θα ήταν πολύ πιο επώδυνη από ότι είναι σήμερα. Ο αντίλογος φυσικά μπορεί να είναι ότι η προσαρμογή θα ήταν ίσως πιο άμεση και γρήγορη. Αυτό όμως είναι αντικείμενο άλλης διεξοδικής μελέτης. Το σημαντικότερο μάθημα που έχει να λάβει η χώρα μας από την ΝΖ, πέραν των συγκεκριμένων μέτρων και μεταρρυθμίσεων στις οποίες προέβη, είναι ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς στην ΝΖ συμφώνησαν ότι ναι, χρειάζονταν μεταρρυθμίσεις. Και δεδομένου ότι όλοι είχαν την ίδια αντιμετώπιση και όλοι υπέφεραν δεν υπήρχαν αντιδράσεις στην λήψη των μέτρων. Αυτό είναι το βασικό συστατικό για την επιτυχία οποιουδήποτε προγράμματος προσαρμογής. Ο περιορισμός των συντεχνιακών αντιδράσεων και η προώθηση των μεταρρυθμίσεων χρειάζεται εμπιστοσύνη μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και φορέων. Είδαμε π.χ. ότι οι αγρότες συμφώνησαν στην 17

18 άρση κάθε στήριξης που είχαν συνηθίσει να λαμβάνουν επειδή ταυτοχρόνως θα μειώνονταν και οι δασμοί στις εισαγωγές και έτσι θα είχαν τουλάχιστον πρόσβαση σε φθηνότερα προϊόντα. Όλοι δέχθηκαν να θυσιάσουν κομμάτι από τα λεγόμενα κεκτημένα τους: οι αγρότες τις επιδοτήσεις, η εγχώρια βιομηχανία την προστασία των δασμών στις εισαγωγές και τις εξαγωγικές επιδοτήσεις, οι επαγγελματικές ενώσεις την απελευθέρωση των επαγγελμάτων τους κλπ. Κανείς δεν έτυχε ειδικής μεταχειρίσεως. Αυτό όμως συνέβη διότι οι μεταρρυθμίσεις έτυχαν ευρείας κοινωνικής αποδοχής. Όλοι ήξεραν και συμφώνησαν ότι η μόνη οδός για την ανάκαμψη περνούσε μέσα από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, μεταρρυθμίσεις που άγγιξαν κάθε τομέα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της χώρας: η αγορά εργασίας απελευθερώθηκε, η γραφειοκρατία περιορίσθηκε σημαντικά, οι δημόσιοι φορείς και επιχειρήσεις εξυγιάνθηκαν, έγιναν πιο διαφανείς, λογοδοτούσαν και αξιολογούνταν, οι φορολογικοί συντελεστές σε φυσικά και νομικά πρόσωπα μειώθηκαν, μαζί με την απελευθέρωση του εμπορίου και την κατάργηση των δασμών. Συγκεκριμένα για τον αγροτικό τομέα τα μαθήματα από την ΝΖ είναι πολύ χρήσιμα. Ο αγροτικός τομέας όχι μόνο δεν διαλύθηκε από την απότομη παύση κρατικής στήριξης, αλλά κατέστη από τους ανταγωνιστικότερους παγκοσμίως. Στην Ελλάδα έχουμε την τύχη να έχουμε την ΚΑΠ η οποία μεταρρυθμίζεται και η οποία στοχεύει πλέον στην στήριξη της επιχειρηματικότητας μικρής κλίμακας. Έχει προταθεί (μένει να ψηφισθεί) να περιορισθούν οι ενισχύσεις προς μεγάλους αγρότες μέσω πλαφόν (εκτός των αγροτικών συνεταιρισμών που διανέμουν τα χρήματα στα μέλη τους), να αυξηθεί η χρηματοδότηση σε νέους αγρότες και να συνδεθεί το 30% των άμεσων ενισχύσεων με περιβαλλοντικούς στόχους όπως, αξιοποίηση περισσοτέρων καλλιεργητικών ποικιλιών, διατήρηση μόνιμων βοσκοτόπων και δημιουργία οικολογικών καταφυγίων για την άγρια ζωή. Είδαμε πώς στην ΝΖ χωρίς καμμία βοήθεια οι αγρότες κατάλαβαν ότι δεν είναι πλέον μόνο παραγωγοί αγροτικών προϊόντων αλλά, μπορούν να προσφέρουν πληθώρα υπηρεσιών αναψυχής, τουρισμού, ανάπλασης τοπίου και διατήρησης του περιβάλλοντος, ανταποκρινόμενοι έτσι όχι μόνο στην εγχώρια αλλά, κυρίως, τη διεθνή τουριστική αγορά. Η Ελλάς με τον υπέροχο και μοναδικό παγκοσμίως συνδυασμό κλιματολογικών συνθηκών και ομορφιάς φύσεως που συνυφαίνεται με το λαογραφικό, ιστορικό και μυθολογικό στοιχείο, έχει πρώτης τάξεως συγκριτικό πλεονέκτημα στην προσέλκυση επισκεπτών και στην κάλυψη της αυξανόμενης 18

19 ζήτησης για εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Εάν η ΝΖ πέτυχε με την προβολή ενός ειδυλλιακού αγροτικού τρόπου ζωής με παραδοσιακά προϊόντα αλλά και με σύγχρονες υπηρεσίες, να συντελέσει στην ανάπτυξη της υπαίθρου της, το ίδιο και περισσότερο δύναται να πετύχει η χώρα μας, έτσι που όχι μόνο να αντιστρέψει το ρεύμα εγκατάλειψης της υπαίθρου αλλά να πετύχει την πλήρη αναζωογόνηση αυτής. Ένα άλλο πολύ σημαντικό μάθημα από την ΝΖ είναι η οργάνωση της αγοράς και όλης της αλυσίδας από το χωράφι στο ράφι. Οι παραγωγοί οργανωμένοι σε ομάδες έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη. Κατόπιν, παραγωγοί και άλλοι φορείς της αγοράς μπορούν να οργανώσουν την μεταποίηση και όλα τα στάδια αυτής (επεξεργασία, τυποποίηση, παραγωγή καινοτόμων προϊόντων, διαφήμιση και προώθηση σε διεθνής αγορές) έτσι ώστε και θέσεις εργασίας στον μεταποιητικό κλάδο θα δημιουργηθούν και η προστιθέμενη αξία θα αυξηθεί για την Ελληνική οικονομία. Με αυτόν τον τρόπο η ΝΖ κατάφερε να εξάγει αγροδιατροφικά προϊόντα αξίας τριπλάσιας ($20,1 δις) από την αρχική αξία του συνόλου της πρωτογενούς αγροτικής παραγωγής ($6.7 δις) (Πίνακας 3). Αν υποθέσουμε ότι η χώρα μας οργανώνει την μεταποίηση και εμπορία των αγροδιατροφικών προϊόντων και φθάνει να εξάγει όχι το τριπλάσιο, όπως η ΝΖ, αλλά έστω, μιάμιση φορά την αξία της πρωτογενούς παραγωγής θα μπορούσε να αυξήσει την αξία των εξαγωγών αγροδιατροφικών προϊόντων κατά περίπου 7 δις. Αν σκεφθούμε ότι οι συνολικές εξαγωγές σήμερα (2012) ανέρχονται στα 5,2 δις γίνεται εύκολα αντιληπτό το μέγεθος της ανάπτυξης στον αγροτικό τομέα που είναι εφικτό και πραγματοποιήσιμο. Αυτό το σημαντικό στοιχείο αποδεικνύει αυτό που ήδη ανεφέρθη παραπάνω και αξίζει να τονίζεται επανειλημμένως, ότι δηλαδή, το πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι τόσο η έλλειψη πρώτης ύλης (πρωτογενής αγροτική παραγωγή δηλαδή, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεγάλα περιθώρια αυξήσεως σε ορισμένα προϊόντα) όσο η έλλειψη οργάνωσης της μεταποιητικής αλυσίδας. Είναι η αλυσίδα μεταποίησης και εμπορίας των αγροδιατροφικών προϊόντων που θα δώσει προστιθέμενη αξία στην πρωτογενή παραγωγή και θα την πολλαπλασιάσει μέσω καινοτόμων προϊόντων, προϊόντων υψηλής διατροφικής πολιτισμικής και ιστορικής αξίας. Όχι μόνον αυτό, αλλά η οργάνωση της μεταποιητικής αλυσίδας μπορεί με θετικές συνέργιες με άλλες βιομηχανίες (τουριστική, ιατρική, ψυχαγωγίας, κ.α.), στα πλαίσια δηλαδή της πολυλειτουργικής φύσεως του αγροτικού τομέα, να βοηθήσει 19

20 στην ανάκαμψη της υπαίθρου με δημιουργία νέων χιλιάδων θέσεων εργασίας σε αγροτικές περιοχές. Κλείνοντας, μπορούμε να πούμε ότι η Ελλάς παρά το βάθος της κρίσεως είναι σήμερα πιο τυχερή από ότι η ΝΖ την περίοδο διότι διαθέτει χρηματοδοτικά εργαλεία που η ΝΖ δεν μπορούσε καν να φανταστεί. Το επιτυχημένο παράδειγμα της ΝΖ εκτός από συγκεκριμένες λύσεις και προτάσεις που παρουσιάστηκαν προσφέρει και κάτι σημαντικότερο. Αισιοδοξία. Εάν μία χώρα με έναν αγροτικό τομέα χωρίς το χρηματοδοτικό εργαλείο της ΚΑΠ και του ΕΣΠΑ, κατάφερε να τον αναπτύξει και να τον καταστήσει από τους ανταγωνιστικότερους παγκοσμίως, τότε τι θα μπορούσε άραγε να κάνει η χώρα μας εάν εκμεταλλευτεί σωστά τα χρήματα για επενδύσεις; Βιβλιογραφία Bale, M., Dale, T., 1998, Public Sector Reform in New Zealand and its Relevance to Developing Countries, The World Bank Research Observer, 13(1), Evans, L., 2004, Structural Reform: The Dairy Industry in New Zealand, APEC High Level Conference on Structural Reform. Tokyo, Japan. Evans, L., Grimes, A., Willkinson, B., Teece, D., 1996, Economic Reform in New Zealand : The Pursuit of Efficiency, Journal of Economic Literature, 34(Dec.), Καρανικόλας, Ν., 2005, «Στρεβλώσεις Τιμών και ημόσια Στήριξη της Γεωργίας», στο ιεθνές Εμπόριο Γεωργικών Προϊόντων και Πολυλειτουργική Γεωργία, Καρανικόλας, Ν., Μαρτίνος, Ν. (επιμέλεια), 2005, σελ KPMG New Zealand, 2012, Agribusiness Agenda 2012, διαθέσιμο στο διαδίκτυο: Μπουρδάρας,., 2004, «Η Στήριξη του Αγροτικού Τομέα: Η Περίπτωση της Ελληνικής Γεωργίας», στο ιεθνές Εμπόριο Γεωργικών Προϊόντων και Πολυλειτουργική Γεωργία, Καρανικόλας, Ν., Μαρτίνος, Ν. (επιμέλεια), 2005, σελ

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης

ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ O ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΕΠΙΠΛΕΟΝ 12,2 ΔΙΣ ΕΤΗΣΙΩΣ ΑΝ ΕΝΙΣΧΥΘΕΙ Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, ΤΟ BRANDING ΚΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Κτηνοτροφία Ορεινών Περιοχών & Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ΚΑΝΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΕΡΑΦΕΙΜ, ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η κτηνοτροφία στην Ελλάδα σήμερα Προσωρινά Αποτελέσματα Παραγωγής Γεωργικών

Διαβάστε περισσότερα

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας,

Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, Παρέμβαση του αναπληρωτή διευθύνοντος συμβούλου της Τράπεζας Πειραιώς κ. Χριστόδουλου Αντωνιάδη, στο συνέδριο «Αριστοτέλης» της ΕΕΔΕ, στις 28 Νοεμβρίου 2014, στη Θεσσαλονίκη Χρηματοδοτικά Νέα Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑ ΟΥ & ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ Γραφείο Οικονοµικών & Εµπορικών Υποθέσεων Πρεσβείας της Ελλάδος στην Τύνιδα 6, rue St. Fulgence, Notre Dame Tunis 1082 Tel. +216 71 288411-846632 Fax +216 71 789518

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ

ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΑ ΠΟΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ, ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΟΥΡΕΝΤΑ ΙΟΥΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι,

Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Αγαπητοί Σύνεδροι, Αγαπητοί Φίλοι, Ο ίδιος ο όρος του αγροτουρισμού παραπέμπει στα συνθετικά της αγροτικής δραστηριότητας και του τουρισμού. Αυτό συχνά δημιουργεί σύγχυση ως προς το τι είναι τελικά ο αγροτουρισμός,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΕΝΩΣΗΣ ΝΕΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΘΕΟ ΩΡΟΥ ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΕΡΙ Α ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ AGROQUALITY FESTIVAL Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Αποτελεί κοινή διαπίστωση πως η κρίση που βιώνει η χώρα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 1

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 1 Οκτώβριος 2010 1. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ 1 Η ελληνική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις τις τελευταίες δεκαετίες. Κύρια χαρακτηριστικά της κρίσης

Διαβάστε περισσότερα

«Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης, τουρισμός, υποδομές και νέες επενδύσεις.

«Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης, τουρισμός, υποδομές και νέες επενδύσεις. «Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης, τουρισμός, υποδομές και νέες επενδύσεις. Πως θα εξελιχθούν σε ισχυρούς πυλώνες στήριξης της οικονομίας της Ηπείρου. Πλεονεκτήματα, αδυναμίες και αναγκαίες προσαρμογές» Ποιο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΜΕ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΣΧΕΔΙΟ ΕΓΓΡΑΦΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1 1. Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους

Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Παραγωγικά συστήματα προβάτων και αιγών: Βιοποικιλότητα, τοπικές φυλές και προϊόντα τους Αξίες και προκλήσεις στον τομέα της αιγο-προβατοτροφίας. Ποιες είναι οι προοπτικές για την ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας;

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ

Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Διεθνής Οικονομική 1. Διεθνές εμπόριο, Διεθνής Εμπορική Πολιτική και Διεθνείς Εμπορικές Συμφωνίες και Θεσμοί 2. Μακροοικονομική Ανοικτών

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Αγροτικό Συνέδριο Ναυτεμπορικής

2 ο Αγροτικό Συνέδριο Ναυτεμπορικής 2 ο Αγροτικό Συνέδριο Ναυτεμπορικής Καλλιεργώντας την Ανάπτυξη ή «Αγρανάπαυση»; Τετάρτη 5 Απριλίου 2017 Divani Caravel Hotel, Αθήνα Εισήγηση ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝΕΣΤΗ Το θέμα της σημερινής ημερίδας μας καλεί να

Διαβάστε περισσότερα

«Να σας συγχαρώ για την οργάνωση του συνεδρίου και μάλιστα με ένα θέμα που αποτελεί βασικό ζητούμενο αλλά και εργαλείο στήριξης του αγροτικού χώρου.

«Να σας συγχαρώ για την οργάνωση του συνεδρίου και μάλιστα με ένα θέμα που αποτελεί βασικό ζητούμενο αλλά και εργαλείο στήριξης του αγροτικού χώρου. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ Δ/νση: Αχαρνών 2, 101 76 Αθήνα 5/ 11/ 2015 Τηλ: 210-2124388 Fax: 210-5237904 Θέμα: Ομιλία Υπουργού Αγροτικής

Διαβάστε περισσότερα

Τοπικά προϊόντα, ταυτότητα και τουρισμός: Μια απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη - Σπύρ Παρασκευή, 27 Μαΐου :00

Τοπικά προϊόντα, ταυτότητα και τουρισμός: Μια απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη - Σπύρ Παρασκευή, 27 Μαΐου :00 Τοπικά προϊόντα, ταυτότητα και τουρισμός: Μια απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη - Σπύρ Η Ελλάδα ευνοείται από εγγενή γεωφυσικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά και μακρόχρονες παραδόσεις, που από μόνα

Διαβάστε περισσότερα

Οι εξαγωγές στη Βόρεια Ελλάδα

Οι εξαγωγές στη Βόρεια Ελλάδα Έρευνα ΕΥ Ελλάδος Οι εξαγωγές στη Βόρεια Ελλάδα Οκτώβριος 2017 Δις ευρώ Το εξωτερικό εμπόριο και η πορεία προς την κρίση Παραδοσιακά, η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μεγάλα ελλείμματα στο εμπορικό της ισοζύγιο.

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά. Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά. Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Ταυτότητα της μελέτης Στοιχεία τηςμελέτης Γραφείο της McKinsey

Διαβάστε περισσότερα

Προοπτικέ Ανάπτυξη του Γεωργικού Τομέα: Μύθοι και Πραγματικότητα. Προκόπη Θεοδωρίδη Επίκουρο Καθηγητή Μάρκετινγκ

Προοπτικέ Ανάπτυξη του Γεωργικού Τομέα: Μύθοι και Πραγματικότητα. Προκόπη Θεοδωρίδη Επίκουρο Καθηγητή Μάρκετινγκ Προοπτικέ Ανάπτυξη του Γεωργικού Τομέα: Μύθοι και Πραγματικότητα. Προκόπη Θεοδωρίδη Επίκουρο Καθηγητή Μάρκετινγκ Τμήμα Διοίκηση Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων Πανεπιστήμιο Πατρών Μύθοι!!!!

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 1η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Ιούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Οικονομία. Ενότητα 1: Εισαγωγή

Αγροτική Οικονομία. Ενότητα 1: Εισαγωγή Αγροτική Οικονομία Ενότητα 1: Εισαγωγή Κοντογεώργος Αχιλλέας Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων (Δ.Ε.Α.Π.Τ.) Σκοποί ενότητας Σκοπός της

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΕΠ ΑΝ. ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Νίκος Μποµπόλιας Πληθυσµός: ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Α.Μ.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012

Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ. Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Αν. Καθ. Μαρία Καραμεσίνη ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Ημερίδα ΕΙΕΑΔ,«Η αγορά εργασίας σε κρίση», Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012 Ιστορική κρίση της αγοράς εργασίας ύψος της ανεργίας χωρίς ιστορικό προηγούμενο (22.6%) πολύ

Διαβάστε περισσότερα

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση»

«Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» «Η αγορά Εργασίας σε Κρίση» Θέμα: «Εξελίξεις και προοπτικές στην Ανταγωνιστικότητα» Παναγιώτης Πετράκης Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών, ΕΚΠΑ 9 Ιουλίου 2012 1 Περιεχόμενα Διάλεξης 1. Η εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Αγροδιατροφικού τομέα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ενόψη της περιόδου 2014-2020

Στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Αγροδιατροφικού τομέα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ενόψη της περιόδου 2014-2020 στην Περιφέρεια Θεσσαλίας, Λάρισα 30-12-2013 Στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη του Αγροδιατροφικού τομέα στην Περιφέρεια Θεσσαλίας ενόψη της περιόδου 2014-2020 Ομάδα εργασίας: Πρωτογενής Αγροτική Παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας. Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ

Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας. Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Μελέτη McKinsey Η Ελλάδα 10 Χρόνια Μπροστά Προσδιορίζοντας το νέο Μοντέλο Ανάπτυξης της Ελλάδας Μάρκος Ολλανδέζος Επιστημονικός Δ/ντης ΠΕΦ Ταυτότητα της μελέτης Στοιχεία της μελέτης Γραφείο της McKinsey

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία κ. Νικόλαου Καραμούζη Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Eurobank EFG. στην εκδήλωση πελατών Corporate Banking.

Ομιλία κ. Νικόλαου Καραμούζη Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Eurobank EFG. στην εκδήλωση πελατών Corporate Banking. Ομιλία κ. Νικόλαου Καραμούζη Αναπληρωτή Διευθύνοντος Συμβούλου της Τράπεζας Eurobank EFG στην εκδήλωση πελατών Corporate Banking με θέμα «Οι Νέες Πρωτοβουλίες της Eurobank EFG» Τετάρτη 1 Ιουλίου 2009 Grande

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Πανελληνιά Ένωση Νέων Αγροτών ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ Η Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών έχει προτείνει μια σειρά από λύσεις για την εν γένει ανασυγκρότηση της πρωτογενούς παράγωγης Ειδικότερα:

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Συμβολαιακής Καλλιέργειας Κριθαριού

Πρόγραμμα Συμβολαιακής Καλλιέργειας Κριθαριού Πρόγραμμα Συμβολαιακής Καλλιέργειας Κριθαριού Η καλλιέργεια κριθαριού στην Ελλάδα Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, το σύνολο σχεδόν της ελληνικής παραγωγής κριθαριού προοριζόταν για χρήση στην κτηνοτροφία,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Λευκωσία, 29-03-2010 ΘΕΜΑ: «Το Εξωτερικό Εμπόριο της Κύπρου» Το εξωτερικό εμπόριο της Κύπρου χαρακτηρίζεται από τις δυσανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται στην έβδομη θέση του παγκόσμιου πίνακα εισαγωγέων ελαιολάδου του FAO βάση των εισαγομένων ποσοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΡΘΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ» Γκουλιαδίτη Φρειδερίκη Γεωπόνος Κέντρο Μελισσοκομίας ΠΑΣΕΓΕΣ

«ΟΡΘΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ» Γκουλιαδίτη Φρειδερίκη Γεωπόνος Κέντρο Μελισσοκομίας ΠΑΣΕΓΕΣ «ΟΡΘΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ» Γκουλιαδίτη Φρειδερίκη Γεωπόνος Κέντρο Μελισσοκομίας ΠΑΣΕΓΕΣ Ποιο είναι το θέμα μας Η Ελληνική μελισσοκομία έχει κατακτήσει σημαντική θέση στην ελληνική αγροτική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ ΚΡΑΤΙΝΟΥ ΑΘΗΝΑ FAX: site:

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ ΚΡΑΤΙΝΟΥ ΑΘΗΝΑ FAX: site: ΚΡΑΤΙΝΟΥ 11 10552 ΑΘΗΝΑ 210.5228925 210.5221515 - FAX: 210.5242568 e-mail: pse@otenet.gr site: www.pse.gr Αθήνα, 6 Οκτωβρίου 2016 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΣΕ: Ίσες με το χρέος της χώρας οι εισαγωγές αγαθών της τελευταίες

Διαβάστε περισσότερα

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Συμβολή στην οικονομία, εξελίξεις και προκλήσεις

Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Συμβολή στην οικονομία, εξελίξεις και προκλήσεις Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα Συμβολή στην οικονομία, εξελίξεις και προκλήσεις Στόχος της έρευνας Καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα (βάσει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010. Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009. Γενικά χαρακτηριστικά

ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010. Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009. Γενικά χαρακτηριστικά ΠΡΕΣΒΕΙΑ THΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Γραφείο Ο.Ε.Υ. Μαδρίτη 7.05.2010 Εξωτερικό εμπόριο Ισπανίας για το 2009 Γενικά χαρακτηριστικά Η διεθνής οικονομική κρίση, που άρχισε να πλήττει σοβαρά την παγκόσμια οικονομία από το

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε.

Ι. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε. Ι. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ε.Ε. 1α. Στήριξη Γεωργικού Εισοδήματος 1β. Στήριξη Αγοράς 2. Αγροτική Ανάπτυξη ΙΙ. Εθνική Πολιτική για: τη γη τη χρηματοδότηση της γεωργίας τη γεωργική εκπαίδευση τις γεωργικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ;

Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ; Η ΚΡΙΣΗ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΚΑΘΩΣ ΛΕΝΕ; Καθώς έχουν περάσει, από το 2008 οπότε και ξέσπασε η μεγαλύτερη καπιταλιστική κρίση μετά την κρίση του 1929, οι πάντες σχεδόν συμπεριφέρονται σαν να έχει ξεπεραστεί η κρίση

Διαβάστε περισσότερα

ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ

ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ ΒΟΥΛΕΥΤΗ, ΤΟΜΕΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΠΕΜΠΤΗ 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2013 ECONOMIST

Διαβάστε περισσότερα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα

Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Βασικές διαπιστώσεις Μέρος Πρώτο Το διεθνές οικονομικό περιβάλλον κατά το 2013 και η Ελλάδα Η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα παρέμεινε ασθενής και επιβραδύνθηκε περαιτέρω το 2013 (2,9% από 3,2% το

Διαβάστε περισσότερα

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης»

«Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» «Η επιχειρηματικότητα στις ορεινές περιοχές του Δήμου Πύλης» ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΗΜΕΡΙΔΑ «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Ορεινές Περιοχές» ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις στη Βουλγαρία

Πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις στη Βουλγαρία Πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις στη Βουλγαρία Σύμφωνα με το πιο πρόσφατο ενημερωτικό δελτίο του αρμόδιου Υπουργείου Οικονομικών (web: http://www.minfin.bg/en/page/542) και τα ενημερωμένα στατιστικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία: EUROSTAT για το 2005

Στοιχεία: EUROSTAT για το 2005 Ηµερίδα: Το αγροτικό µάρκετινγκ της ανάπτυξης. Η πορεία και οι προοπτικές των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων Καινοτοµώντας στις εξαγωγές ελληνικών αγροτικών προϊόντων Βασίλης Θωµαΐδης Πρόεδρος Συνδέσµου

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ρόλος του κλάδου των κατασκευών στην Ελληνική και Διεθνή Οικονομία»

«Ο ρόλος του κλάδου των κατασκευών στην Ελληνική και Διεθνή Οικονομία» «Ο ρόλος του κλάδου των κατασκευών στην Ελληνική και Διεθνή Οικονομία» Έρευνα: Ι.Β. Πλεμμένος 1 Επιστημονική Ευθύνη-Συντονισμός: Θ.Β. Παλάσκας 2 1: Ερευνητικός Συνεργάτης ΙΟΒΕ 2: Καθηγητής Παντείου Παν/ίου

Διαβάστε περισσότερα

Σημείωμα για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής για τον μηχανισμό στήριξης από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 2/5/2010

Σημείωμα για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής για τον μηχανισμό στήριξης από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 2/5/2010 Σημείωμα για το Πρόγραμμα Οικονομικής Πολιτικής για τον μηχανισμό στήριξης από την Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο 2/5/2010 Η Ελλάδα, με τη συμφωνία του προγράμματος οικονομικής πολιτικής ολοκληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

Ρ. Χάουσμαν: Η λύση βρίσκεται στις εξαγωγές Κέρδος online 10/6/2011 15:26 http://www.kerdos.gr/default.aspx?id=1511781&nt=103 Περισσότερα προβλήματα θα δημιουργούσε παρά θα επέλυε τυχόν έξοδος της Ελλάδας

Διαβάστε περισσότερα

ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ

ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ HORST REICHENBACH ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» ΠΕΜΠΤΗ 7 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Οικονομική Ταυτότητα Ν. Τρικάλων ΕΛΕΝΗ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ. Τρίκαλα 2 Απριλίου 2018 Αγαπητοί, Εκ μέρους της Διοίκησης του Συνδέσμου Βιομηχανιών Θεσσαλίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: κ. Βουτσινάς Γεώργιος, Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ιουλίδας «Η Καστριανή» Κέα - Νομού Κυκλάδων Fax:

ΠΡΟΣ: κ. Βουτσινάς Γεώργιος, Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ιουλίδας «Η Καστριανή» Κέα - Νομού Κυκλάδων Fax: Νικόλαος Μανιός Βουλευτής Νομού Κυκλάδων-ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Ταχ. Δ/νση: Βουλής 4 Τ.Κ.: 10562 Τηλ.: 210 3236061, 210 3706463 Αθήνα, 1 Δεκεμβρίου 2016 ΠΡΟΣ: κ. Βουτσινάς Γεώργιος, Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Καραβασίλης Μέλος ΔΕ ΣΕΒΕ

Δημήτρης Καραβασίλης Μέλος ΔΕ ΣΕΒΕ A NEW ERA FOR ENTREPRENEURSHIP AND START-UPS Innovation Extroversion Funding Modernization The importance of branding Δημήτρης Καραβασίλης Μέλος ΔΕ ΣΕΒΕ 1 Αγροτικός κλάδος Εξωτερικό εμπόριο Οι εξαγωγές

Διαβάστε περισσότερα

Νο.35 Ιούνιος 2007 Ισπανία: ο νέος μεγάλος εμπορικός μας εταίρος

Νο.35 Ιούνιος 2007 Ισπανία: ο νέος μεγάλος εμπορικός μας εταίρος Σύντομα σημειώματα για θέματα εξαγωγικού ενδιαφέροντος Νο.35 Ιούνιος 2007 Ισπανία: ο νέος μεγάλος εμπορικός μας εταίρος ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΞΑΓΩΓΕΩΝ Κέντρο Εξαγωγικών Ερευνών & Μελετών Κρατίνου 11,

Διαβάστε περισσότερα

Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ κίνηση

Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ κίνηση Eπιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία ΕΠΑνΕΚ κίνηση Προτάσεις για τον Τομέα Δημιουργικών Βιομηχανιών Πρόγραμμα ΜΕDNETA 1 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΓΡΟΔΙΑΤΡΟΦΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ ΣΤΟ ΝΈΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ ΣΤΟ ΝΈΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ ΣΤΟ ΝΈΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Δρ. Σ. Αγγελόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης και Διοίκησης Αγροτικών Επιχειρήσεων, Αλεξάνδρειο Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Αγρο-διατροφικό Σύστημα και Κ.Α.Π. Κλωνάρης Στάθης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 03-02-2014

Ελληνικό Αγρο-διατροφικό Σύστημα και Κ.Α.Π. Κλωνάρης Στάθης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 03-02-2014 Ελληνικό Αγρο-διατροφικό Σύστημα και Κ.Α.Π. Κλωνάρης Στάθης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 03-02-2014 Δομή Η εφαρμογή του καθεστώτος των ενισχύσεων Το Ελληνικό Αγρο-διατροφικό σύστημα Πως η ΚΑΠ μπορεί να

Διαβάστε περισσότερα

στηρίζουν το αγροτικό εισόδημα αλλά δεν συνιστούν επενδυτικά μέτρα.

στηρίζουν το αγροτικό εισόδημα αλλά δεν συνιστούν επενδυτικά μέτρα. Κυρίες και κύριοι, Είναι ιδιαίτερη η χαρά και η τιμή να βρίσκομαι ανάμεσά σας στο Συνέδριο του Economist για την αγροτική επιχειρηματικότητα. Οφείλω να συγχαρώ του διοργανωτές για την άριστη διοργάνωση

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά Χαρακτηριστικά

Βασικά Χαρακτηριστικά Βασικά Χαρακτηριστικά Η οικονομία της Κύπρου μπορεί να χαρακτηριστεί, γενικά, ως μικρή, ανοικτή και δυναμική, με τις υπηρεσίες να αποτελούν την κινητήριο δύναμή της. Με την προσχώρηση της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

SEE Economic Review, Αύγουστος 2012 Recoupling Fast. Περίληψη στα Ελληνικά

SEE Economic Review, Αύγουστος 2012 Recoupling Fast. Περίληψη στα Ελληνικά SEE Economic Review, Αύγουστος 2012 Recoupling Fast Περίληψη στα Ελληνικά Αν ποτέ υπήρχε ένα επιχείρημα που υποστηρίζει την αποσύνδεση των αναδυόμενων οικονομιών από τις αναπτυγμένες χώρες, σίγουρα αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Κρίση στην Ευρωζώνη. Συνέπειες για τη στρατηγική θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη.

Κρίση στην Ευρωζώνη. Συνέπειες για τη στρατηγική θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη. Κρίση στην Ευρωζώνη. Συνέπειες για τη στρατηγική θέση της Ευρώπης στον παγκόσμιο χάρτη. Ιωάννης Τσαμουργκέλης Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών, Οικονομική Διάσκεψη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Σειρά δράσεων προωθεί η Εθνική Τράπεζα, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για στήριξη του παραγωγικού δυναμικού.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Σειρά δράσεων προωθεί η Εθνική Τράπεζα, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για στήριξη του παραγωγικού δυναμικού. 13/5/2015 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Σειρά δράσεων προωθεί η Εθνική Τράπεζα, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για στήριξη του παραγωγικού δυναμικού. Με αφορμή εμπεριστατωμένη μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης

Διαβάστε περισσότερα

Μάγια Ε. Σπανουδάκη, ΜSc, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Επιβλέπων: Καθηγητής Βασίλης Μουστάκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Διοικητικών

Μάγια Ε. Σπανουδάκη, ΜSc, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Επιβλέπων: Καθηγητής Βασίλης Μουστάκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Διοικητικών Μάγια Ε. Σπανουδάκη, ΜSc, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης, Επιβλέπων: Καθηγητής Βασίλης Μουστάκης, Διευθυντής Εργαστηρίου Διοικητικών Συστημάτων Π.Κ. Ιούλιος 2014 Δημιουργικότητα+ Επιστήμη= Δημιουργική

Διαβάστε περισσότερα

Αγροδιατροφικός Τομέας

Αγροδιατροφικός Τομέας Αγροδιατροφικός Τομέας Growth stories Συνεργασίες με άλλες ΘΟΕ Επόμενα Βήματα Λάρισα, 30 Δεκεμβρίου 2013 Τα Γενικά Συμπεράσματα: Το Παραγωγικό Σύστημα Ο Δευτερογενής Τομέας της Θεσσαλίας παρουσιάζει την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΣΩΤΗΡΗ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ ΔΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΪΌΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ) Η μελέτη έχει ως στόχο να εκτιμήσει το

Διαβάστε περισσότερα

Τοποθέτηση της Τομεάρχη Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της ΝΔ και Βουλευτή Σερρών κ. Φωτεινής Αραμπατζή στο 3 rd Agricultural Business Summit

Τοποθέτηση της Τομεάρχη Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της ΝΔ και Βουλευτή Σερρών κ. Φωτεινής Αραμπατζή στο 3 rd Agricultural Business Summit 1 10/03/2017 Τοποθέτηση της Τομεάρχη Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων της ΝΔ και Βουλευτή Σερρών κ. Φωτεινής Αραμπατζή στο 3 rd Agricultural Business Summit Κυρίες και Κύριοι, Είναι μεγάλη μου χαρά να

Διαβάστε περισσότερα

Aσφάλεια και ποιότητα δύο βασικοί πυλώνες της στρατηγικής ανάπτυξης του αγροδιατροφικού τομέα

Aσφάλεια και ποιότητα δύο βασικοί πυλώνες της στρατηγικής ανάπτυξης του αγροδιατροφικού τομέα ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - 7 ΜΑΡΤΙΟΥ 2009 Aσφάλεια και ποιότητα δύο βασικοί πυλώνες της στρατηγικής

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός

Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός Σεμινάρια Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας Επιχειρηματική ευφυΐα και τουρισμός Σπύρος Αβδημιώτης Αθανάσιος Δερμετζόπουλος Θεσσαλονίκη, 30 Σεπτεμβρίου 2015 Σε μια Ευρώπη/ Ελλάδα που επαναπροσδιορίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΜΑΘ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» (07-02-2013)

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΜΑΘ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» (07-02-2013) 1 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΜΑΘ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ECONOMIST ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ» (07-02-2013) Κύριε Υπουργέ Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, φίλε Θανάση Τσαυτάρη, Υψηλοί προσκεκλημένοι,

Διαβάστε περισσότερα

Του Δημήτρη Λώλη, Γεωπόνου

Του Δημήτρη Λώλη, Γεωπόνου Του Δημήτρη Λώλη, Γεωπόνου Είναι αναμφίβολο, ότι το αγροτικό εισόδημα της χώρας μας, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές ενισχύσεις που δίνονται στον αγροτικό τομέα μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις

Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις μήμα Οικονομικής Επιστήμης Μάθημα: Διεθνείς Επιχειρήσεις και Επενδύσεις Ενότητα: Α.Ξ.Ε. και ανταγωνιστικότητα Διδάσκων: Δημήτρης Γιακούλας Ορισμός ανταγωνιστικότητας Σύμφωνα με τους κλασικούς οικονομολόγους

Διαβάστε περισσότερα

Οι ενεργειακές δυνατότητες της Ελλάδας ως αναπτυξιακός παράγοντας

Οι ενεργειακές δυνατότητες της Ελλάδας ως αναπτυξιακός παράγοντας ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τ. Καρατάσου 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 21 92 11 2-1, Fax: 21 92 33 977, www.iobe.gr 11 T. Karatassou Str., 117 42 Athens,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΛΕΝΗ ΚΟΛΙΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΣ. 5o ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΦΟΡΟΥΜ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΛΑΜΙΑ 24 ΜΑΪΟΥ 2018 Αξιότιμοι συμμετέχοντες, Ως Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών

Διαβάστε περισσότερα

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα

Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική και η βιώσιμη αγροτική ανάπτυξη στην Ελλάδα Νίκος Χρυσόγελος Ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων/ Περιφερειακός Σύμβουλος Νοτίου Αιγαίου www.chrysogelos.gr Αναθεώρηση: για

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. κ. ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. κ. ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Ο.Κ.Ε. κ. ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΟΛΥΖΩΓΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Κ.Ε. ΜΕ ΘΕΜΑ: «ΤΟ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΩΣ ΣΥΝΙΣΤΩΣΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ» ΠΕΜΠΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

Εαρινές προβλέψεις : H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι

Εαρινές προβλέψεις : H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι IP/11/565 Βρυξέλλες, 13 Μαΐου 2011 Εαρινές προβλέψεις 2011-12: H ευρωπαϊκή ανάκαµψη διατηρεί τη δυναµική της, αν και υπάρχουν νέοι κίνδυνοι Η οικονοµία της ΕΕ αναµένεται ότι θα εδραιώσει περαιτέρω τη σταδιακή

Διαβάστε περισσότερα

'Ολα τα σκληρά νέα μέτρα για την διάσωση της οικονομίας, και τα ποσά που θα εξοικονομηθούν από αυτά.

'Ολα τα σκληρά νέα μέτρα για την διάσωση της οικονομίας, και τα ποσά που θα εξοικονομηθούν από αυτά. Ολα τα σκληρά νέα μέτρα για την διάσωση της οικονομίας, και τα ποσά που θα εξοικονομηθούν από αυτά. Η Ελλάδα, με τη συμφωνία του προγράμματος οικονομικής πολιτικής ολοκληρώνει σχεδόν τις διαδικασίες που

Διαβάστε περισσότερα

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος

Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Αυτορρύθμιση στις αγροτικές περιοχές/ύπαιθρος Πώς μπορεί να καλυφθεί η απουσία του κράτους; Κρίνα Μπελεάν Δικηγόρος ΔΣ Χανίων Περιβαλλοντολόγος, MSc Στην Ελλάδα, οι κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές καταλαμβάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Η Πρόκληση της Ανταγωνιστικότητας Η Εκθεση για την Παγκόσµια Ανταγωνιστικότητα,

Η Πρόκληση της Ανταγωνιστικότητας Η Εκθεση για την Παγκόσµια Ανταγωνιστικότητα, Xαιρετισµός Υπουργού Εµπορίου, Βιοµηχανίας και Τουρισµού κ. Αντώνη Μιχαηλίδη στην εκδήλωση που διοργανώνεται από την Κυπριακή Τράπεζα Αναπτύξεως και το Cyprus College µε τη στήριξη των Price Waterhouse

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΩΝ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Χαιρετισμός Προέδρου Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος (Σ.Β.Β.Ε.) κ. Νικόλαου Πέντζου στην εσπερίδα με τίτλο: «Εποπτεία Αγοράς Προϊόντων Δομικών Κατασκευών» Θεσσαλονίκη, Δευτέρα 2 Μαΐου 2011 Κύριε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ενότητα 5: Σύσταση και λειτουργία Θυγατρικών Μονάδων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ: Ετήσια Έκθεση 2011

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΠΟΤΩΝ: Ετήσια Έκθεση 2011 Ι ΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τσάµη Καρατάση 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax:210 92 33 977 11 Tsami Karatasi, 117 42 Athens, Greece,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2010-2011 Η «μικρή» επιχειρηματικότητα σε περίοδο κρίσης

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2010-2011 Η «μικρή» επιχειρηματικότητα σε περίοδο κρίσης Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 2010-2011 Η «μικρή» επιχειρηματικότητα σε περίοδο κρίσης Σταύρος Ιωαννίδης Στελίνα Χατζηχρήστου 26 Ιανουαρίου 2012 Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας GEM Παρατηρητήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1 1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΕ ΕΣΠΑ Κατάρτιση ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 / Οργανωτική δομή ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Κοινωνικοί Εταίροι Εμπειρογνώμονες 2 Δημιουργικές Βιομηχανίες Κλωστοϋφαντουργία - έτοιμο ένδυμα Υποδήματα-

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ 2011

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ 2011 Ιούνιος 2010 Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΜΕΙΩΣΗ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ - 2010 ΚΑΙ 2011 ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ: ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ - ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΕΝΔΥΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΗΣΗ ΕΡΕΥΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΗΜΕΡΙΔΑ Σ.Ε.Γ ΕΥΡΩΠΑΪΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου: Δρ Πέτρος Κουτσοβίτης Επιστημονικοί Συνεργάτες: Αμαλία Ρούφη Δρ Παύλος Τυρολόγου Υπόβαθρο Το έργο INTRAW είναι μέρος του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ορίζοντας 2020

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών

Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών Έρευνα αγοράς κλάδου παραγωγής ιχθυηρών Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών η Ελληνική υδατοκαλλιέργεια, αναπτύχθηκε και ανέδειξε τη χώρα ως τη μεγαλύτερη παραγωγό ιχθύων στην ευρύτερη περιοχή της

Διαβάστε περισσότερα

Ανταγωνιστικότητα, Δίκτυα Διανομής και Εμπορία Βιολογικής Αιγοπροβατοτροφίας Δρ. Ηλίας Βλάχος Λέκτορας Διοίκηση Επιχειρήσεων

Ανταγωνιστικότητα, Δίκτυα Διανομής και Εμπορία Βιολογικής Αιγοπροβατοτροφίας Δρ. Ηλίας Βλάχος Λέκτορας Διοίκηση Επιχειρήσεων Ανταγωνιστικότητα, Δίκτυα Διανομής και Εμπορία Βιολογικής Αιγοπροβατοτροφίας Δρ. Ηλίας Βλάχος Λέκτορας Διοίκηση Επιχειρήσεων Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αγρίνιο, 17-18 Ιανουαρίου 2004 1 Ερευνητικές Ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ 1.8.2014 L 230/1 II (Μη νομοθετικές πράξεις) ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΕ) αριθ. 834/2014 ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 22ας Ιουλίου 2014 για τη θέσπιση κανόνων σχετικά με την εφαρμογή του κοινού πλαισίου

Διαβάστε περισσότερα

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά

Συγκριτική Αναφορά Αγορών Ελαιολάδου. Γενικά Γενικά Η Ισπανία είναι ο μεγαλύτερος ελαιοπαραγωγός τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο όπου κατάφερε να διπλασιάσει την παραγωγή της μετά το 1990, ενώ ακολουθώντας σχεδιασμένη πολιτική παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Θεσσαλονίκη, 17 Φεβρουαρίου 2014

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Θεσσαλονίκη, 17 Φεβρουαρίου 2014 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Θεσσαλονίκη, 17 Φεβρουαρίου 2014 Οι ελληνικές εξαγωγές κατάφεραν να διατηρήσουν την αξία τους το 2014 πάρα τις αντίξοες συνθήκες στο εσωτερικό της χώρας και τις διεθνείς συγκυρίες Ζητούμενο

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Προέδρου Συνεταιρισμού ΘΕΣγη, Παναγιώτη Καλφούντζου Συνέδριο Economist Λάρισα, 3 Μαϊόυ 2018

Ομιλία Προέδρου Συνεταιρισμού ΘΕΣγη, Παναγιώτη Καλφούντζου Συνέδριο Economist Λάρισα, 3 Μαϊόυ 2018 Ομιλία Προέδρου Συνεταιρισμού ΘΕΣγη, Παναγιώτη Καλφούντζου Συνέδριο Economist Λάρισα, 3 Μαϊόυ 2018 Κυρίες και Κύριοι, Είναι αλήθεια πως η οικονομική κρίση, στη δίνη της οποίας βρίσκεται ακόμη η χώρα μας,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1

ΕΠΑνΕΚ, Ημερίδα 03/04/2014 1 1 ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΕ ΕΣΠΑ Κατάρτιση ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 / Οργανωτική δομή ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Κοινωνικοί Εταίροι Εμπειρογνώμονες 2 Υφιστάμενη κατάσταση τομέα Αποτελεί τον μεγαλύτερο μεταποιητικό κλάδο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου 18.7.2013 2013/2097(INI) ΣΧΕ ΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά µε τη διατήρηση της παραγωγής γάλακτος στις ορεινές περιοχές, στις µειονεκτικές

Διαβάστε περισσότερα

Κοινή Γεωργική Πολιτική και Αγροτική Ανάπτυξη (2007-2013)

Κοινή Γεωργική Πολιτική και Αγροτική Ανάπτυξη (2007-2013) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Κοινή Γεωργική Πολιτική και Αγροτική Ανάπτυξη (2007-2013) 1. Κοινή Γεωργική Πολιτική 1.1. Μεταρρύθµιση της ΚΓΠ Τον Ιούνιο 2003 εγκρίθηκε µια εκ θεµελίων µεταρρύθµιση της Κοινής Γεωργικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 7 η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» Εισαγωγή: Η 7η Μελέτη «Εξελίξεις και Τάσεις της Αγοράς» εκπονήθηκε από το Κέντρο Στήριξης Επιχειρηματικότητας του Δήμου Αθηναίων τον Οκτώβριο

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή. «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT

Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή. «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT Ομιλία Εκτελεστικού Αντιπροέδρου Χάρη Κυριαζή «Προκλήσεις, προτάσεις, στρατηγικές ανάπτυξης της εξωστρέφειας» ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΕΒΕ EXPORT SUMMIT Roadmap to Growth Θεσσαλονίκη, 3 Μαΐου 2012 Κυρίες & Κύριοι,

Διαβάστε περισσότερα

«Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού : Επιχειρηµατική Καθοδήγηση για την Βιωσιµότητα των Αγροτικών Επιχειρήσεων & Προοπτικές

«Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού : Επιχειρηµατική Καθοδήγηση για την Βιωσιµότητα των Αγροτικών Επιχειρήσεων & Προοπτικές «Αναδιάρθρωση της καλλιέργειας του καπνού : Επιχειρηµατική Καθοδήγηση για την Βιωσιµότητα των Αγροτικών Επιχειρήσεων & Προοπτικές Αρωµατικών-Φαρµακευτικών και Ενεργειακών φυτών» Εναλλακτικές δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης)

Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Η ΑΓΟΡΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΣΤΟ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ (Στοιχεία εισαγωγών και κατανάλωσης) Το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται στην πέμπτη θέση του παγκόσμιου πίνακα εισαγωγέων ελαιολάδου του FAO βάση των εισαγομένων ποσοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης

Εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης #EURoad2Sibiu Μάιος 219 Εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΠΙΟ ΕΝΩΜΕΝΗ, ΠΙΟ ΙΣΧΥΡΗ ΚΑΙ ΠΙΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Το φιλόδοξο θεματολόγιο της ΕΕ για την απασχόληση, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΒΡΩΣΙΜΩΝ ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ * ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ *

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΒΡΩΣΙΜΩΝ ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ * ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ * ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΒΡΩΣΙΜΩΝ ΕΛΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ * ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ * Διαπιστώσεις Διαπίστωση Ι: Ο όγκος και η αξία των εξαγωγών ελληνικών ελιών στην Ιαπωνία -αν και σε αυξητική πορεία την τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας»

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 8 η Μελετη «Εξελιξεις και Τασεις της Αγορας» Το βασικό συμπέρασμα: Η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων μετά την ανακήρυξη του δημοψηφίσματος στο τέλος του Ιουνίου διέκοψε την ασθενική

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο τύπου. Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας

Δελτίο τύπου. Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας Δελτίο τύπου Λευκωσία, 13 Μαρτίου 2015 Το 2016 η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας Αναθεωρούνται οι προβλέψεις της ΕΥ για την πορεία του κυπριακού ΑΕΠ το 2015 από αύξηση 0,3% σε μείωση 0,4%. Για το 2016

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Επιχειρηματικότητα: Τάση ή Εργαλείο Ανάπτυξης

Αγροτική Επιχειρηματικότητα: Τάση ή Εργαλείο Ανάπτυξης Αγροτική Επιχειρηματικότητα: Τάση ή Εργαλείο Ανάπτυξης Ευρωπαϊκό Συνέδριο για την Αγροτική Επιχειρηματικότητα, «Αυτό το χωράφι είναι η Επιχείρησή σου» Ναύπλιο, 15-10-2013 Ραυτόπουλος Δημήτρης Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα