ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ"

Transcript

1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Τα μοναστήρια, ένας κατεξοχήν θεσμός του μεσαίωνα που παρέμεινε στους νεώτερους χρόνους, επιβιώνοντας μέχρι σήμερα, αποτελούν ένα σημαντικό πεδίο έρευνας για την κοινωνική ιστορία: έχοντας διαφυλάξει σε πολλές περιπτώσεις σπουδαία αρχεία και υλικά κατάλοιπα, τα μοναστήρια μπορούν να μελετηθούν τόσο ως θεσμοί ή κτίρια καθεαυτά, όσο και σε ό,τι αφορά το οικονομικό υπόβαθρο της λειτουργίας τους καθώς και τις σχέσεις τους με την εκάστοτε πολιτική εξουσία. Στον παρόντα συλλογικό τόμο, ο ιστοριογραφικός στόχος είναι να αναδειχθεί η οικονομική και πολιτική φυσιογνωμία των μοναστηριακών θεσμών, σε μια συγκριτική προσέγγισή τους από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους, και σε ένα γεωγραφικό εύρος που εκτείνεται από τη μεσαιωνική Δύση στο Βυζάντιο, τη λατινική Ανατολή και την οθωμανική αυτοκρατορία των πρώιμων νεώτερων χρόνων, ως το σύγχρονο ελληνικό κράτος στα Βαλκάνια. Ο παρών τόμος συγκεντρώνει τις εισηγήσεις στην επιστημονική συνάν τηση που διοργάνωσε το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο μεταξύ Δεκεμβρίου Η επιστημονική αυτή συνάντηση έκλεισε έναν τριετή κύκλο προβληματισμού μεταξύ συναδέλφων και φοιτητών των διαφορετικών τομέων του Τμήματος, που συγκροτήθηκαν σε μια άτυπη ερευνητική ομάδα με αντικείμενο τη συγκριτική μελέτη των μοναστηριών. Η διερεύνηση της οικονομίας των μοναστηριών και του ρόλου τους στην οικονομία αποτέλεσε έναν πρώτο βασικό ερευνητικό άξονα και το ερώτημα διατρέχει όλο τον παρόντα τόμο. Καθώς οι μοναστηριακοί θεσμοί αναπτύχθηκαν μέσα στον προνεωτερικό κόσμο, βασική υπήρξε η σχέση τους με τη γη και την αγροτική οικονομία. Τα μοναστήρια στη μεσαιωνική Ευρώπη, τόσο στη Δύση όσο και στο Βυζάντιο, εξελίχθηκαν σε σημαντικούς γαιοκτήμονες, με μεγάλη ακίνητη περιουσία και εξαρτη- ix

2 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ μένους αγρότες. Αν και σε σύγ κρουση με τα μοναστικά ιδεώδη και τους όρκους πενίας, «αναγκαστικά», όπως έχει επισημάνει ο Marc Bloch, «ο μοναχός και ο παπάς... έπρεπε να ζήσουν από τον κόπο τον άλλων ανθρώπων». 1 Η εξέλιξη των μοναστηριών σε ισχυρούς γαιοκτήμονες είχε σαφές κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο. 2 Η γαιοκτητική αριστοκρατία της μεσαιωνικής Δύσης ίδρυε και προίκιζε μοναστήρια, σύμφωνα με τη μελέτη της Ελένης Σακελλαρίου, για λόγους κοινωνικού κύρους αλλά και με στόχο τη διατήρηση της οικογενειακής περιουσίας, στο βαθμό που οι δωρητές συχνά ίδρυαν ένα οικογενειακό μοναστήρι με επικεφαλής τους ίδιους. Το κίνητρο της ευσέβειας συνδεόταν λοιπόν αδιαχώριστα με κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους. Η ίδρυση οικογενειακών μοναστηριών από τη γαιοκτητική αριστοκρατία ήταν συνήθης βεβαίως και στον βυζαντινό κόσμο, 3 αλλά και στη βενετική Κέρκυρα που μελετά ο Νίκος Καραπιδάκης μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα. Ως γαιοκτήμονες, τα μοναστήρια είχαν σημαντικό ρόλο στην αγροτική οικονομία. Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να συγκρίνει κανείς τη συμβολή των δημοφιλών κιστερκιανών μοναστηριών, την ιστοριογραφία για τα οποία εξετάζει κριτικά η Αγλαΐα Κασδαγλη, στην εκχέρσωση και τον εποικισμό νέων γαιών, κατά την κομβική για τον μεσαίωνα περίοδο μεταξύ 12ου και 13ου αιώνα, με τη συμβολή των ισχυρών μοναστηριών του ύστερου Βυζαντίου, που μελετά ο Κωστής Σμυρλής, στην αγορά και την εκμετάλλευση γαιών και σε εγγειοβελτιωτικά έργα. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί, όπως επισημαίνει ο Σμυρλής, ότι και στις περιπτώσεις κρίσης της αγροτικής οικονομίας, τα ισχυρά μοναστήρια, χάρη στη 1 M. Bloch, Η φεουδαλική κοινωνία, μετ. Μπ. Λυκούδης, Αθήνα 1987, σ Για τις κοινωνικές και ιδεολογικές απαρχές του χριστιανισμού και του μοναχισμού βλ. P. Brown, Society and the Holy in Late Antiquity, Μπέρκλεϊ Ελλ. μετ. Η κοινωνία και το Άγιο στην ύστερη αρχαιότητα, μ. Αλ. Παπαθανασοπούλου, Αθήνα Βλ. αρκετά παραδείγματα ισχυρών μοναστηριών που είχαν ιδρυθεί σε οικογενειακή βάση στο K. Smyrlis, La fortune des grands monastères byzantins, fin du X e - milieu du XIV e siècle, Παρίσι 2006, σ Βλ. επίσης για την εξέλιξη του αθωνικού μοναχισμού από τον αναχωρητισμό στα οικονομικά ισχυρά μοναστήρια Δ. Παπαχρυσάνθου, Ο αθωνικός μοναχισμός. Αρχές και οργάνωση, Αθήνα Η κλασική μελέτη για τη μοναστηριακή γαιοκτησία στο Βυζάντιο είναι της Αγγελικής Λαΐου, Peasant Society in the Late Byzantine Empire: A Social and Demographic Study, Πρίνστον Ελλ. μετ. Η αγροτική κοινωνία στην ύστερη βυζαντινή εποχή, μετ. Α. Κάσδαγλη, Αθήνα x

3 ΕΙ Σ ΑΓΩΓΙΚ Α σχετική οικονομική τους επιφάνεια, αποτελούσαν παράγοντες οικονομικής συνέχειας. Πολλά βυζαντινά μοναστήρια, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα μοναστήρια του Άθω, κατάφεραν να διατηρήσουν ένα μέρος τουλάχιστον των γαιοκτησιών τους και υπό τους Οθωμανούς, ενώ στη συνέχεια συχνά μπόρεσαν να διευρύνουν κιόλας τα κτήματά τους, μέσα στο γενικό πλαίσιο ανοχής της ισλαμικής εξουσίας απέναντι στις εξ αποκαλύψεως θρησκείες από την άλλη πλευρά, μπορούμε να υποθέσουμε και ότι, με την αποδοχή της υποταγής σε έναν μουσουλμάνο ηγεμόνα, οι μοναχοί μετέφεραν προς τους ορθόδοξους χριστιανούς υπηκόους των σουλτάνων και ένα ιδεολογικό μήνυμα υποταγής στη νέα εξουσία. Το ζήτημα του νομικού καθεστώτος των εκκλησιαστικών και μοναστηριακών περιουσιών υπό τον ισλαμικό νόμο τέθηκε με καίριο τρόπο στα 1568/69, όταν η οθωμανική εξουσία προχώρησε στη δήμευση των γαιών τους σε όλη την αυτοκρατορία θεωρώντας ότι δεν πληρούσαν τις νομικές προϋποθέσεις των κληροδοτημάτων (βακουφιών). Εντούτοις γνωρίζουμε ότι πολλά ισχυρά μοναστήρια, βεβαίως τα αθωνικά, επαναγόρασαν τις γαίες τους, με νομικό καθεστώς χρησικτησίας, όπως προβλεπόταν γενικά για την αρόσιμη γη στην Οθωμανική Αυτοκρατο ρία. 4 Ο Ιωάννης Αλεξανδρόπουλος επισημαίνει εντούτοις στη εισήγησή του ότι και μετά το 1568 τα μοναστήρια ως ένα βαθμό επέβαλλαν στα δικαιοπρακτικά έγγραφα που αφορούσαν τις γαίες τους μια «γκρίζα ζώνη» κυριότητας, που δεν συμβάδιζε με το νομικό καθεστώς που είχε επιβληθεί κεντρικά, αλλά δεν είχε λόγο να είναι άκαμπτο ανάλογα με τις συνθήκες. Η εκμετάλλευση των μοναστηριακών γαιών κατά την οθωμανική περίοδο, στην οποία επικεντρώνει τη μελέτη της η Σοφία Λαΐου, γινόταν με ποικιλία εργασιακών σχέσεων. Παράλληλα, τα μοναστήρια διεκδικούσαν ιδιαίτερο φορολογικό καθεστώς από την οθωμανική εξουσία για τα κτήματά τους, συχνά επίσης σε βάρος των γειτονικών τους αγροτικών κοινοτήτων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας θεσσαλικής μονής του 18ου αιώνα που εξόφλησε το φορολογικό χρέος μιας γειτονικής αγροτικής κοινότητας, για να μετατρέψει όμως σε αντάλλαγμα τις γαίες της σε μοναστηριακό τσιφλίκι. Εν τέλει όμως, σύμφωνα με τη μελέτη του Φωκίωνα Κοτζαγεώργη, αν και τα μοναστήρια της οθωμανι- 4 J. C. Alexander (Alexandropoulos), «The Lord Giveth and the Lord Taketh Away: Athos and the Confiscation Affair of », Ο Άθως στους 14ο-16ο αιώνες, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αθήνα 1997, σ xi

4 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ κής περιόδου είχαν συχνά μεγάλη οικονομική βάση, όντας σε ορισμένες περιπτώσεις οι ισχυρότεροι γαιοκτήμονες μεταξύ των ορθοδόξων, αυτή δε φαίνεται να μπορούσε να συγκριθεί με εκείνη των μουσουλμανικών τοπικών ελίτ. 5 Μπορούμε πάντως να συγκρίνουμε την οικονομική λειτουργία των μοναστηριών με αυτή των δερβίσικων τεκέδων, που λειτουργούσαν παράλληλα στην οθωμανική κοινωνία, σύμφωνα με τον Ηλία Κολοβό. Τα ιδρύματα των διαφορετικών θρησκειών στηρίζονταν εξίσου στη γαιοκτησία, την οποία επιχειρούσαν να εξασφαλίσουν με το θεσμό του βακουφιού, αναπτύσσοντας παρόμοιες οικονομικές στρατηγικές για την επιβίωση και ανάπτυξή τους. Είναι ένα ενδιαφέρον παράδοξο το γεγονός ότι ενώ στη δυτική Ευρώπη μετά τη Μεταρρύθμιση οι μοναστηριακές περιουσίες είχαν κατά κανόνα δημευθεί από τα υπό διαμόρφωση νεωτερικά κράτη, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη διάλυση των μοναστηριών στην Αγγλία ( ), η εύκαμπτη αντιμετώπιση των μοναστηριών στην ισλαμική Οθωμανική Αυτοκρατορία κληροδότησε στο σύγχρονο ελληνικό κράτος μια καθόλου αμελητέα μοναστηριακή γαιοκτησία. Ο Τάσος Αναστασιάδης εξετάζει στη μελέτη του πώς, παρά τη σειρά προσπαθειών που ξεκίνησαν με τη δήμευση του 1833 και φτάνουν μέχρι σήμερα, η εκκοσμίκευση των μοναστηριακών περιουσιών δεν ολοκληρώθηκε ποτέ στο ελληνικό κράτος. Η γη των μοναστηριών εξάλλου, σύμφωνα με τον Αναστασιάδη, αποτέλεσε στο ελληνικό κράτος αντικείμενο μιας ενδημικής «σκανδαλίτιδος» από το 19ο αιώνα μέχρι το πρόσφατο «σκάνδαλο της μονής Βατοπεδίου». Η οικονομία των μοναστηριών είχε, και στην περίπτωση της σημερινής Ελλάδας συνεχίζει να έχει, στο κέντρο της τη γη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν επεκτεινόταν και περαιτέρω. Τα μοναστήρια της μεσαιωνικής Ευρώπης, σύμφωνα με την επισκόπηση της Ελένης Σακελλαρίου, ίδρυαν εντός των γαιών τους περιοδικές αγορές για να πωλούν τα αγροτικά τους πλεονάσματα, αποκτώντας μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις προνόμια είσπραξης δασμών. Ανέπτυξαν επίσης εμπορική δραστηριότητα οι Κιστερκιανοί στην Αγγλία, θεωρείται, σύμφωνα με 5 Για τη σημασία της εκκλησιαστικής σταδιοδρομίας, συμπριλαμβανομένης και της μοναστικής, στην οθωμανική περίοδο βλ. την κρίσιμη ανάλυση του Σ. Πετμεζά, «Η εκκλησιαστική οργάνωση υπό τους Οθωμανούς», Αναμνήσεις και συμβουλές του Συναδινού, ιερέα Σερρών στη Μακεδονία (17 ος αιώνας), επιμ. P. Odorico, εκδόσεις Association Pierre Belon 1996, σ xii

5 ΕΙ Σ ΑΓΩΓΙΚ Α την ιστοριογραφία που εξετάζει η Αγλαΐα Κάσδαγλη, ότι εμπλέκονταν ως μεσάζοντες στο εμπόριο μαλλιού. Παράλληλα, ενίοτε τα μοναστήρια της Δύσης απέκτησαν και δικαίωμα κοπής νομίσματος, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στον εκχρηματισμό της οικονομίας. Στον μεσογειακό βυζαντινό και μεταβυζαντινό κόσμο ορισμένα μοναστήρια ήταν επίσης και πλοιοκτήτες, εμπλεκόμενα και στο θαλάσσιο εμπόριο, πέρα από την αναμφισβήτητη εμπλοκή τους στο τοπικό και περιφερειακό εμπόριο. Η Ελισάβετ Ζαχαριάδου εξετάζει στη συμβολή της στον παρόντα τόμο πώς κάποια νησιωτικά μοναστήρια εξέδιδαν ή εφοδιάζονταν με έγγραφα προστασίας, «σαλβοκονδούκτα», για τα πλοία τους που ταξίδευαν στο Αιγαίο. Τα βυζαντινά μοναστήρια, σύμφωνα με την επισκόπηση του Κωστή Σμυρλή, λειτουργούσαν επίσης ως τράπεζες, παρέχοντας δυνατότητα φύλαξης χρημάτων και τιμαλφών αλλά και χορηγώντας πιστώσεις προς εμπόρους ή αγρότες. Αλλά και τα μοναστήρια των οθωμανικών χρόνων, όπως επισημαίνει η Σοφία Λαΐου, λάμβαναν ως παρακαταθήκη περιουσιακά στοιχεία και χρηματικά ποσά χριστιανών ή ακόμα και μουσουλμάνων, ενώ φυσικά παρείχαν και έντοκα δάνεια, συμμετέχοντας με αυτό τον τρόπο στον εκχρηματισμό της οικονομίας. 6 Η οικονομική λειτουργία της μεσαιωνικής καθολικής εκκλησίας έχει πρόσφατα αναλυθεί από οικονομολόγους και με όρους «επιχείρησης», με τα μοναστήρια σε ρόλο διαχειριστών του εκκλησιαστικού προνομίου (franchise) μιας πολυτμηματικής (multidivisional) επιχείρησης. 7 Οπωσδήποτε όμως, όπως επισημαίνει η Αγλαΐα Κάσδαγλη, η επιχειρηματικότητα των μοναχών δε θα πρέπει να συγχέεται με το προτεσταντικό οικονομικό ήθος της αστικής τάξης του 19ου αιώνα. Οι μοναχοί, όπως δείχνουν οι μελέτες στον παρόντα τόμο, λειτουργούσαν αναμφίβολα στο οικονομικό πεδίο, με πολιτικούς όρους που θα συζητηθούν αμέσως παρακάτω, διαφορετικούς πάντως από την πολιτική φιλοσοφία των σύγχρονων επιχειρηματιών. 6 Τις σημαντικές τραπεζιτικές λειτουργίες των μοναστηριών του Αγίου Όρους κατά τον 18 ο αιώνα παρουσίασε ο Κρίτων Χρυσοχοΐδης στην εισήγησή του στη συνάντησή μας και πρόκειται να δημοσιεύσει σε ιδιαίτερη μελέτη. 7 Βλ. R. B. Ekelund Jr., R. F. Hébert, R. D. Tollison, G. M. Anderson, A. B. Davidson, Sacred Trust: The Medieval Church as an Economic Firm, Νέα Υόρκη και Οξφόρδη xiii

6 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Από τον 8ο αιώνα οι ηγεμόνες της μεσαιωνικής Δύσης ίδρυσαν και χρησιμοποίησαν μοναστήρια, προικίζοντάς τα με γαίες και προνόμια, με στόχο την ιδεολογική νομιμοποίηση της εξουσίας τους, αλλά και ως μηχανισμούς πολιτικού ελέγχου της επικράτειάς τους. Εξάλλου, όπως φαίνεται από τη μελέτη της Μαρίνας Κουμανούδη για το βενεδικτίνειο μοναχισμό στην ελληνολατινική Ανατολή, τα μοναστήρια ακουλούθησαν την επέκταση της λατινικής Δύσης στην Ανατολή. Δεν είναι λιγότερο σημαντικό, όπως φαίνεται από την επισκόπηση της Ελένης Σακελλαρίου, ότι σε αντάλλαγμα τα ιδρύματα αποτέλεσαν και πηγές οικονομικής ενίσχυσης του κράτους, μέσω της ιδιοποίησης των γαιών τους σε συνθήκες πολιτικής αναγκαιότητας. Αποκορύφωμα της εμπλοκής των μοναστηριακών θεσμών με την πολιτική στη δυτική Ευρώπη ήταν η συμμετοχή τους με στρατεύματα στις βασιλικές εκστρατείες. Αν και στο Βυζάντιο δε συναντάμε τα μοναστήρια ως επικεφαλής στρατών, η στήριξη των βασιλέων από τα μοναστήρια είχε ιδιαίτερη αμυντική σημασία σε διαφιλονικούμενες ζώνες στα σύνορα του κράτους, αλλά και στη διάρκεια των εμφύλιων πολέμων του 14ου αιώνα. 8 Και πάλι όπως στη δυτική Ευρώπη, τα βυζαντινά μοναστήρια, σύμφωνα με τον Κωστή Σμυρλή, αποτέλεσαν για τους βασιλείς πηγή οικονομικής ενίσχυσης σε περιπτώσεις ανάγκης, μέσω δημεύσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προσευχές που ανέπεμπαν οι μοναχοί υπέρ του αυτοκράτορα είχαν μια σαφή πολιτική σημασία. Τι συνέβαινε όμως όταν η πολιτική εξουσία ήταν αλλόθρησκη, όπως στην περίπτωση των ορθόδοξων μοναστηριών που λειτουργούσαν υπό τους Οθωμανούς σουλτάνους; Ο Φωκίων Κοτζαγεώργης συνοψίζει στη μελέτη του τις φάσεις και τους όρους ένταξης και λειτουργίας των ορθόδοξων μοναστηριών υπό το οθωμανικό καθεστώς. Στη φάση της επέκτασης των Οθωμανών, όταν οι τελευταίοι αναζητούσαν νομιμοποίηση έναντι των χριστιανών υπηκόων τους, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια, ορισμένα ορθόδοξα μοναστήρια, που θεωρήθηκαν πολιτικά ασφαλή, είχαν ιδιαίτερη μεταχείριση. Τα μοναστήρια του Άθω λειτούργησαν τότε και ως καταφύγια της χριστιανικής ελίτ των Βαλκανίων, ενώ ορισμένα πέτυχαν την «υιοθεσία» τους από ισχυρούς χριστιανούς στο περιβάλλον του σουλτάνου ή από υποτελείς του ηγεμόνες. Το 16ο αιώνα, ο ηγούμενος της μο- 8 Για την αμυντική λειτουργία ορισμένων βυζαντινών μοναστηριών βλ. A. Κιουσοπούλου, «Η γεωγραφία των βυζαντινών μοναστηριών», Ψηφίδες: Μελέτες ιστορίας, αρχαιολογίας και τέχνης στη μνήμη της Στέλλας Παπαδάκη-Oekland, επιμ. Ό. Γκράτζιου, Χ. Λούκος, Ηράκλειο 2009, σ xiv

7 ΕΙ Σ ΑΓΩΓΙΚ Α νής αγίου Ιωάννη Θεολόγου στην Πάτμο αντιμετωπιζόταν μάλιστα από το οθωμανικό κέντρο ως ένα είδος τοπικού ηγεμόνα. 9 Σύμφωνα με τη μελέτη του Ηλία Κολοβού, οι πρώτοι Οθωμανοί, υποστηρίζοντας το ισλάμ των δερβίσηδων ως ένα σημαντικό στοιχείο της θρησκευτικής νομιμοποίησης της εξουσίας τους στους εν δυνάμει υποστηρικτές και υπηκόους τους, φαίνεται ότι δεν αρνήθηκαν την προστασία τους και σε ορισμένα ορθόδοξα μοναστήρια, που αποτελούσαν καίρια σημεία για τον πολιτικό και οικονομικό έλεγχο μιας περιοχής. Και στις δύο περιπτώσεις η εξουσία χρησιμοποιούσε ως ιδεολογικούς τοποτηρητές τεκέδες και μοναστήρια, ενώ παράλληλα ενσωμάτωνε την «αποικιστική δυναμική» των μοναστηριών και των τεκέδων, επιδιώκοντας τον έλεγχο του χώρου. Εντούτοις, όπως επισημαίνει ο Κοτζαγεώργης, κατά τους επόμενους οθωμανικούς αιώνες τα μοναστήρια δεν απέκτησαν σαφή θεσμική αναγνώριση εντός του ισλαμικού κράτους και δεν συμμετείχαν με κυριαρχικό ρόλο σε υποθέσεις που απασχολούσαν την τοπική κοινωνία. Ο Κοτζαγεώργης καταλήγει ότι οι μοναστηριακοί θεσμοί των οθωμανικών χρόνων κατόρθωσαν εντούτοις να διατηρήσουν έναν ιδιαίτερο ρόλο, διακρινόμενοι με την ισχύ τους από τους χριστιανούς υπηκόους των σουλτάνων, αν και όχι ως αναπόσπαστο τμήμα των τοπικών οθωμανικών ελίτ. Τα ορθόδοξα μοναστήρια που μελετά ο Δημήτρης Δημητρόπουλος στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, λειτουργώντας σε ένα περιβάλλον πιέσεων από τους τοπικούς ισχυρούς μουσουλμάνους, αναζητούσαν συχνά την προστασία κάποιου ισχυρού Οθωμανού αξιωματούχου. Σε μια ξεχωριστή περίπτωση, μετά τα Ορλωφικά, οι μοναχοί του Μεγάλου Σπηλαίου Καλαβρύτων εξασφάλισαν μάλιστα την παρουσία ενός αξιωματούχου του Οθωμανού πασά μέσα στο μοναστήρι τους, ώστε να προστατευτούν από τη λεηλασία των αλβανών ενόπλων, στους οποίους μάλιστα μοίραζαν και τροφή για να τους κατευνάσουν. Και άλλοι Οθωμανοί, όπως ο Αλή Πασάς, έθεταν μοναστήρια και τις γαίες τους υπό την προστασία τους, διορίζοντας από την άλλη πλευρά σε ορισμένες περιπτώ- 9 Για τα μοναστήρια στην πρώιμη οθωμανική περίοδο ξεχωρίζουν οι πρωτοπόρες εργασίες της Ελισάβετ Ζαχαριάδου. Βλ. ενδεικτικά: «Συμβολή στην ιστορία του Νοτιοανατολικού Αιγαίου (με αφορμή τα πατμιακά φιρμάνια των ετών )», Σύμμεικτα 1 (1966), σ «Early Ottoman Documents of the Prodromos Monastery (Serres)», Südost Forschungen 28 (1969), σ. 3-7 «Ottoman Documents from the Archives of Dionysiou (Mount Athos) », Südost Forschungen 30 (1971), σ «A safe and holy mountain : Early Ottoman Athos», Mount Athos and Byzantine Monasticism, επιμ. A. Bryer M. Cunningham, Aldershot 1996, σ xv

8 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ σεις τους ηγουμένους τους σε μια ακόμα ξεχωριστή περίπτωση, φαίνεται ότι ο Αλή Πασάς χρηματοδότησε ο ίδιος την ίδρυση ενός μοναστηριού προς τιμήν του Κοσμά του Αιτωλού. Προβλήματα βέβαια με τους κατά τόπους Οθωμανούς αξιωματούχους δεν είχαν μόνο τα μοναστήρια, αλλά και οι δερβίσικοι τεκέδες: στη μελέτη του Ηλία Κολοβού παρουσιάζονται ορισμένες περιπτώσεις τεκέδων που κινητοποίησαν, όπως έκαναν και πολλά μοναστήρια, τα δίκτυά τους στην οθωμανική πρωτεύουσα για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους. Αλλά και στη βενετική Κρήτη μεταξύ του 13ου και του 17ου αιώνα η πολιτική εξουσία ήταν αλλόδοξη για τον ορθόδοξο πληθυσμό. Η Όλγα Γκράτζιου, η οποία έχει προχωρήσει σε μια ερμηνεία του φαινομένου των διπλών εκκλησιών, με βάση τη συνήθεια να τελούνται στον ίδιο ναό ακολουθίες κατά τα δύο τυπικά, της ορθόδοξης και της καθολικής εκκλησίας σε ξεχωριστές τράπεζες, 10 επικεντρώνει στη μελέτη της στον παρόντα τόμο σε ορισμένα ορθόδοξα μοναστήρια που, μέσω επινόησης αγίων και παραγγελιών λατρευτικών εικόνων και εικονογραφημένων παρεκκλησίων, κατασκεύαζαν δημοφιλή και με οικονομικό ενδιαφέρον προσκυνήματα στα οποία μπορούσαν να προστρέχουν και οι καθολικοί υπήρχαν βεβαίως και αντίστροφα, καθολικά μοναστήρια με διπλές εκκλησίες, όπου επιδίωκαν να προσελκύσουν τους ορθοδόξους. Σε κάθε περίπτωση, τα μοναστηριακά προσκυνήματα είχαν πολιτική σημασία για τη βενετική διοίκηση, η οποία, μετά τον 15ο αιώνα, επιθυμούσε την ειρηνική συνύπαρξη των δογμάτων σε μια από τις σημαντικότερες κτήσεις της στη Μεσόγειο χωρίς αυτό να αποκλείει, σύμφωνα με την Γκράτζιου, ότι η φαινομενική ισότητα των δύο δογμάτων δεν επικύρωνε συμβολικά την επιβολή της μειονότητας των καθολικών, που όμως ήταν οικονομικά και πολιτικά ισχυροί, πάνω στην πλειονότητα των ορθοδόξων. Σε μια νεώτερη εποχή, στη βενετική Κέρκυρα μεταξύ του 16ου και του 18ου αιώνα, ο Νίκος Καραπιδάκης παρατηρεί ένα «νεωτερικό» στοιχείο στην παρέμβαση του βενετικού κράτους που διεκδικούσε για λογαριασμό του τα εγκαταλελειμμένα κτήματα ναών και μοναστηριών, που είχαν ιδρυθεί σε μεγάλους αριθμούς. Σύμφωνα με τον Καραπιδάκη, η διεύρυνση της έννοιας του δημοσίου συμφέροντος συνέπιπτε σε αυτή την περίπτωση με την προσπάθεια ελέγχου της ιδιωτικής θρησκευτικότητας. Για το ελληνικό κράτος του 19ου αιώνα, σημειώθηκε ήδη ότι οι μοναστη- 10 Ό. Γκράτζιου, Η Κρήτη στην ύστερη μεσαιωνική εποχή. Η μαρτυρία της εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, Ηράκλειο xvi

9 ΕΙ Σ ΑΓΩΓΙΚ Α ριακές γαίες αποτελούσαν «φιλέτο». Ο αντιβασιλέας Μάουρερ υπολόγιζε ότι ακόμα και μετά τη δήμευση του 1833, το 25% των ελληνικών γαιών ανήκαν σε μοναστήρια. Σύμφωνα με την ανάλυση του Τάσου Αναστασιάδη, για το «φιλέτο» αυτό συγκρούστηκαν στην Ελλάδα οι κρατικές ελίτ, τα μοναστήρια, η εκκλησιαστική ιεραρχία, αλλά και οι τοπικές κοινωνίες και οι αγρότες οι τελευταίοι, επισημαίνει ο Αναστασιάδης, ήταν συχνά πρόθυμοι να υπερασπίσουν τα μοναστήρια των περιοχών τους απέναντι σε οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση. Σε αυτό το πλαίσιο, η τύχη της μοναστηριακής γαιοκτησίας στη σύγχρονη Ελλάδα δεν μπορεί να απλουστευθεί στη σύγκρουση Εκκλησίας και Κράτους ή να αποδοθεί απλώς στο μεσαιωνικό ή οθωμανικό παρελθόν. Η συγκριτική διερεύνηση του ρόλου των μοναστηριών στη διαχρονική εξέλιξη της οικονομίας και της πολιτικής από το μεσαίωνα στους νεώτερους χρόνους, που επιχειρείται στον παρόντα τόμο, έχει το πλεονέκτημα μιας ευρύτερης θεώρησης των προβλημάτων της έρευνας που θέτουν οι επιμέρους τομείς. Με αυτό τον τρόπο αποσαφηνίζεται το διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτούργησαν τα χριστιανικά μοναστήρια, ένας θεσμός με εξαιρετική συνέχεια από τους μεσαιωνικούς στους νεώτερους χρόνους. 11 Η παρούσα μελέτη αναδεικνύει ότι η συνέχεια αυτή δεν οφείλεται σε μια ανιστορική «θρησκευτικότητα» αλλά στη σταθερή σχέση των ιδρυμάτων αυτών με την οικονομική δραστηριότητα και την πολιτική προστασία, μέσα από τις οποίες θα πρέπει να μελετηθεί και η ιστορία της θρησκευτικότητας. Το ίδιο, εξάλλου, φαίνεται να ισχύει και για αντίστοιχους θεσμούς στον ισλαμικό κόσμο, όπως φαίνεται από μια πρώτη προσπάθεια σύγκρισης που επιχειρήθηκε στο πλαίσιο αυτού του συλλογικού τόμου για τους δερβίσικους τεκέδες που λειτουργούσαν στην οθωμανική κοινωνία. Μια συγκριτική προσέγγιση του θεσμού των μοναστηριών από οικονομική και πολιτική άποψη θα μπορούσε επίσης να συμπεριλάβει μελλοντικά και μοναστηριακούς θεσμούς από τον εξωευρωπαϊκό χώρο, για παράδειγμα τα βουδιστικά μοναστήρια στην Κίνα Ας σημειωθεί ότι πολλά μοναστήρια που λειτουργούν μέχρι σήμερα αποτελούν «ζωντανά μνημεία», που μπορούν να μελετηθούν από μια συνδυαστική σκοπιά ιστορίας, αρχαιολογίας και πολιτισμικής ανθρωπολογίας. Με αυτό το σκεπτικό λειτουργεί σήμερα το εκπαιδευτικό-ερευνητικό σεμινάριο του Προγράμματος Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πρίνστον στη μονή Προδρόμου Σερρών, το οποίο παρουσίασαν στην επιστημονική συνάντησή μας οι Κώστας Κουρέλης, Matthew Milliner και Νικόλας Μπακιρτζής. Βλ. σχετικά 12 Βλ. για παράδειγμα την ενδιαφέρουσα μελέτη του M. J. Walsh, Sacred Economies: xvii

10 ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η επιστημονική συνάντηση που «γέννησε» τον παρόντα τόμο έγινε εφικτή χάρη στη χρηματοδότηση του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης που ενέκρινε η Πρόεδρος κ. Έφη Αβδελά, και στην εργασία της οργανωτικής επιτροπής, που αποτέλεσαν μαζί με τον γράφοντα οι συνάδελφοι Δημήτρης Κυρίτσης, Κώστας Μουστάκας και Σωκράτης Πετμεζάς. Τη βοήθειά τους ως μέλη της άτυπης ερευνητικής ομάδας «μοναστήρια» πρόσφεραν αμέριστα και οι συνάδελφοι Όλγα Γκράτζιου, Αγλαΐα Κάσδαγλη, Τόνια Κιουσοπούλου, Ελένη Σακελλαρίου και Βασιλική Φωσκόλου, τις οποίες ευχαριστώ επίσης. Η δημοσίευση αυτού του τόμου έγινε εφικτή χάρη στη χρηματοδότηση του Κληροδοτήματος Ιωάννας Σφακιανάκη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, η Κοσμήτωρ της οποίας, κ. Κατερίνα Κόπακα, στήριξε και ηθικά την προσπάθεια του επιμελητή. Τη συνέκδοση του τόμου δέχτηκαν οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, για την εξαιρετική επιμέλεια των οποίων τις ευχαριστώ θερμά. Ηλίας Κολοβός Buddhist Monasticism and Territoriality in Medieval China, Νέα Υόρκη xviii

Μ Ο ΝΑ Σ Τ Η Ρ ΙΑ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Μ Ο ΝΑ Σ Τ Η Ρ ΙΑ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο Κ Ρ Η Τ Η Σ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Μ Ο ΝΑ Σ Τ Η Ρ ΙΑ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Α ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΩΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ Επιμέλεια: Ηλίας Κολοβός

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης

Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία. Κουτίδης Σιδέρης Κοινωνικές τάξεις στη Μεσοβυζαντινή Κοινωνία Κουτίδης Σιδέρης Η βυζαντινή κοινωνική διαστρωμάτωση Εισαγωγή Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπήρξε μία από τις πλέον μακραίωνες κρατικές δομές στην μέχρι τώρα ανθρώπινη

Διαβάστε περισσότερα

2ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου. Μοναχισμός

2ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου. Μοναχισμός 2ο Γυμνάσιο Χαϊδαρίου Μοναχισμός Της Μαργαρίτας Βελέντζα Γ1 2011-2012 Με τον όρο μοναχισμός στον Χριστιανισμό εννοείται το θρησκευτικό κίνημα των λαϊκών -κυρίως- που με βάση το κήρυγμα του Ιησού και την

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

Η προθεσµία υποβολής υποψηφιοτήτων και δικαιολογητικών λήγει στις 26/5/2010.

Η προθεσµία υποβολής υποψηφιοτήτων και δικαιολογητικών λήγει στις 26/5/2010. ΕΚΛΟΓΗ ΜΕΛΟΥΣ ΕΠ ΣΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ «ΙΣΤΟΡΙΑ ΝΕΩΝ ΧΡΟΝΩΝ 17 Ος -ΑΡΧΕΣ 19 ΟΥ ΑΙΩΝΑ» ΣΤΗ ΒΑΘΜΙ Α ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ή ΛΕΚΤΟΡΑ» ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ «ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΧΡΟΝΩΝ» Πληροφοριακό έντυπο σύµφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑΚΤΙΚΑ ΜΕΛΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑΚΤΙΚΑ ΜΕΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Μυτιλήνη, 28 Σεπτεμβρίου 2010 Στην υπ αρ. 2/22.09.2010 Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

Η προθεσµία υποβολής υποψηφιοτήτων και δικαιολογητικών λήγει στις

Η προθεσµία υποβολής υποψηφιοτήτων και δικαιολογητικών λήγει στις ΕΚΛΟΓΗ ΜΕΛΟΥΣ ΕΠ ΣΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ «ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ Ο» ΣΤΗ ΒΑΘΜΙ Α ΤΟΥ «ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ» ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ «ΑΡΧΑΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ» Πληροφοριακό έντυπο σύµφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη

Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Το Τραγούδι της Γης του Στράτη Μυριβήλη Θεατρικές Παραστάσεις στα νησιά του Βορείου Αιγαίου Λήμνος, Λέσβος, Χίος Καλοκαίρι 2014 «Ένα τραγούδι γυρεύουμε. Το τραγούδι των τραγουδιών καρτερούμε. Το τραγούδι

Διαβάστε περισσότερα

Τα αρχεία του Αγίου Όρους για την ελληνικότητα της Μακεδονίας

Τα αρχεία του Αγίου Όρους για την ελληνικότητα της Μακεδονίας 11/02/2019 Τα αρχεία του Αγίου Όρους για την ελληνικότητα της Μακεδονίας / Επικαιρότητα Μια ενδιαφέρουσα ομιλία πραγματοποιήθηκε στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, στα πλαίσια των επετειακών εκδηλώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ. Της Μαρίας Αποστόλα ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Της Μαρίας Αποστόλα Η Ελλάδα υπήρξε από τους πρώτους δέκτες του Χριστιανισμού και τα μνημεία της ελληνικής ορθοδοξίας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής κληρονομιάς, αποτελώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΕΙΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ Κ3: Εισαγωγή στην Επιστήμη της Αρχαιολογίας.

ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΕΙΣ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ ΠΑΛΑΙΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΣΠΟΥΔΩΝ Κ3: Εισαγωγή στην Επιστήμη της Αρχαιολογίας. ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ ΝΕΟΥ 12Κ5 Εισαγωγή στην Επιστήμη της Αρχαιολογίας 12Κ3 Εισαγωγή στην Αρχαία Ιστορία 12Κ4 Εισαγωγή στην Βυζαντινή Ιστορία (Α Εξάμηνο-Μάθημα Κορμού) 12Κ17 Ιστορία της Τέχνης: Μεσαίωνας,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΕΛΠ 11: Ελληνική Ιστορία Ακ. Έτος: 2008-9 ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2ης ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΘΕΜΑ: Η βυζαντινή αριστοκρατία κατά τους 9 ο έως 12 ο αιώνα: δομή και χαρακτηριστικά, ανάπτυξη και σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

αρχεία Πηγεσ γνωσησ, Πηγεσ μνημησ Τα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

αρχεία Πηγεσ γνωσησ, Πηγεσ μνημησ Τα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αρχεία Πηγεσ γνωσησ, Πηγεσ μνημησ Τα αρχεία της 11 Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ΗΟθωμανική Αυτοκρατορία ήταν μια ισλαμική αυτοκρατορία των πρώιμων νεότερων και των νεότερων χρόνων (14ος-αρχές 20ού αιώνα),

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ Θ.Ε.: ΕΠΟ 11 Κοινωνική και οικονομική ιστορία της Ευρώπης 2 η εργασία 2012 13 ΘΕΜΑ: «Στις παραμονές της λεγόμενης βιομηχανικής επανάστασης,

Διαβάστε περισσότερα

6ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας

6ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή - Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας 6ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ11 ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Βυζάντιο και Χριστιανισμός: η δυναμική της θρησκείας στον καθορισμό της φυσιογνωμίας της αυτοκρατορίας και των

Διαβάστε περισσότερα

Τέχνη Χώρος Όψεις Ανάπτυξης

Τέχνη Χώρος Όψεις Ανάπτυξης Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών Τέχνη Χώρος Όψεις Ανάπτυξης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης Πειραιώς 211, Ταύρος Σάββατο, 23 Νοεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΔΥΣΗΣ Ι 1 Ενότητα #2: Βασικές Γνώσεις I Οικονομία και κοινωνία στη Βαρβαρική Δύση Νικόλαος Καραπιδάκης Τμήμα Ιστορίας 2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ)

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) 1.1 Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας Επιμέλεια, Δ. Πετρουγάκη, Φιλόλογος Οι διοικητικές αλλαγές Ο Διοκλητιανός (284 μ.χ.) επεδίωξε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ εμφανίζεται ΣΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΙΤΑΛΙΑ Επηρεάζεται από το ελληνικό και ρωμαϊκό πολιτισμό ΟΥΜΑΝΙΣΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Αξία στον ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ ΣΑΙΞΠΗΡ ΚΟΠΕΡΝΙΚΟΣ Άνθρωπο ΜΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Διεύθυνση αλληλογραφίας: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/Φιλοσοφική Σχολή/ Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων/ Τ.Κ. 45110.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Διεύθυνση αλληλογραφίας: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/Φιλοσοφική Σχολή/ Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων/ Τ.Κ. 45110. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ονοματεπώνυμο: Αγγελική Παναγοπούλου Πατρώνυμο: Γεώργιος Τόπος γέννησης: Αθήνα Οικογενειακή κατάσταση: Άγαμη Θέση: Λέκτορας Γνωστικό Αντικείμενο: Βυζαντινή Ιστορία Διεύθυνση αλληλογραφίας:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΩΡΓΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ ΜΑΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΦΙΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Από το 1453 μέχρι το 1830 ΤΟΜΟΣ Α ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ..

ΓΙΩΡΓΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ ΜΑΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΦΙΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Από το 1453 μέχρι το 1830 ΤΟΜΟΣ Α ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. ΓΙΩΡΓΗ ΚΑΤΣΟΥΛΗ ΜΑΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΙΝΑΚΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΦΙΛΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Από το 1453 μέχρι το 1830 ΤΟΜΟΣ Α ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 7 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο

1. Οι Σλάβοι και οι σχέσεις τους με το Βυζάντιο Τα όρια του βυζαντινού κράτους από τα μέσα του 7ου ως τον 9ο αιώνα. Επεξεργασία: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. ΙΜΕ http://www.ime.gr/chronos/09/gr/gallery/main/others/o2p 2.html I. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Γης και Ιδιοκτησιακού καθεστώτος του Αγίου Όρους με χρήση G.I.S.

Διαχείριση Γης και Ιδιοκτησιακού καθεστώτος του Αγίου Όρους με χρήση G.I.S. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 22η Πανελλαδική Συνάντηση Χρηστών Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών Διαχείριση Γης και Ιδιοκτησιακού

Διαβάστε περισσότερα

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο

Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ. Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα κριμαϊκοσ πολεμοσ Μάθημα 4ο Ανατολικο ζητημα = η πολύπλοκη πολιτική κατάσταση που δημιουργήθηκε στα Βαλκάνια και στην Εγγύς Ανατολή, κυρίως μετά τον 18ο αιώνα, ως αποτέλεσμα της παρακμής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΒΟΓΛΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ. Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βιογραφικό σημείωμα Ο Πολυμέρης Βόγλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και εκπόνησε τη διατριβή του στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑ Α Α ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Ο.Ε.Φ.Ε. 2004 ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΘΕΜΑ Α 1 ΟΜΑ Α Α α. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν µε την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. α) Το 1840 η χωρητικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Α ΕΞΑΜΗΝΟ. Επιλέγονται τρία (3) από τα παραπάνω προσφερόμενα μαθήματα. ΣΥΝΟΛΟ (επί των επιλεγομένων μαθημάτων) 30 Β ΕΞΑΜΗΝΟ

Α ΕΞΑΜΗΝΟ. Επιλέγονται τρία (3) από τα παραπάνω προσφερόμενα μαθήματα. ΣΥΝΟΛΟ (επί των επιλεγομένων μαθημάτων) 30 Β ΕΞΑΜΗΝΟ Το σύνολο των Πιστωτικών Μονάδων (), που απαιτούνται για την απόκτηση του Μ.Δ.Ε., ανέρχονται σε 120. Αναλυτικότερα το πρόγραμμα των μαθημάτων διαμορφώνεται ανά κατεύθυνση ως εξής: 1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΒΛΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ 1. ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ 14 ΙΟΥΝΙΟΥ 1925 Ιδρύεται το Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης. 1942 Αρχίζει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ

Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Η ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ Οι βυζαντινοί ήταν καλά πληροφορημένοι για τις γειτονικές χώρες από δικούς τους ανθρώπους. Όταν έφταναν επισκέπτες, έμποροι, μισθοφόροι ή στρατιωτικοί φυγάδες, ή ακόμα κρατικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ IBY 311 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 5o (ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟ) ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΥΣΤΕΡΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται

Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

ΦPONTIΣTHPIO IΣTOPIKΩN EΠIΣTHMΩN

ΦPONTIΣTHPIO IΣTOPIKΩN EΠIΣTHMΩN ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΕPEYNΩN ΤΟΜΕΑΣ BΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΦPONTIΣTHPIO IΣTOPIKΩN EΠIΣTHMΩN ΠEPIOΔOΣ ΛΒ (2018-2019) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΥΚΛΟΥ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ Σκηνή διδασκαλίας στο Βυζάντιο. Χρονικό

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 14

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ. Διάλεξη 14 ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Διάλεξη 14 Ο Δωδέκατος Αιώνας (α μέρος): Αλέξιος Α Κομνηνός (1081-1118) - Ιωάννης Β Κομνηνός (1118-1143) - Μανουήλ Α Κομνηνός (1143-1180) - Αλέξιος Β Κομνηνός (1180-1183) - Ανδρόνικος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 2 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 2 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος...9 Βραχυγραφίες...13 Εισαγωγή: Οι µουσουλµάνοι της Ελλάδας την περίοδο

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Πρόλογος...9 Βραχυγραφίες...13 Εισαγωγή: Οι µουσουλµάνοι της Ελλάδας την περίοδο ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...9 Βραχυγραφίες...13 Εισαγωγή: Οι µουσουλµάνοι της Ελλάδας την περίοδο 1821-1912.15 ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ: ΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ Ε ΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο Πρώτο: Γεωγραφική κατανοµή και πληθυσµιακή δύναµη

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

α. Βασίλειο πόλεις-κράτη ομοσπονδιακά κράτη συμπολιτείες Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ ) απελευθερωτικοί αγώνες εξεγέρσεις

α. Βασίλειο πόλεις-κράτη ομοσπονδιακά κράτη  συμπολιτείες Η διάσπαση του κράτους του Μ. Αλεξάνδρου (σελ ) απελευθερωτικοί αγώνες εξεγέρσεις ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 [Θάνατος Μ. Αλεξάνδρου] ΕΩΣ 30 π.χ. [κατάληψη της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους ολοκληρώνεται η κατάκτηση της Ανατολής από τους Ρωμαίους, ξεκινά η περίοδος της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας]

Διαβάστε περισσότερα

ΡΩΜΑΪΚΗ ΣΥΓΚΛΗΤΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΑΒΡΥΤΩΝ ΣΧ.ΕΤΟΣ : ΤΑΞΗ : Α 1 ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓ: ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ

ΡΩΜΑΪΚΗ ΣΥΓΚΛΗΤΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΑΒΡΥΤΩΝ ΣΧ.ΕΤΟΣ : ΤΑΞΗ : Α 1 ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓ: ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ ΡΩΜΑΪΚΗ ΣΥΓΚΛΗΤΟΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΑΒΡΥΤΩΝ ΣΧ.ΕΤΟΣ : 2017-2018 ΤΑΞΗ : Α 1 ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓ: ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ Γκουτζίνα Ιφιγένεια, Δροσινού Μαρία Γεωργία ΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ Ο όρος «Σύγκλητος»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 8 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 8 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 8 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987)

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Διάγραμμα Περιεχομένων ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΕΤΟΥΣ 1987) Εισαγωγικά...23 Ι. Θρησκευτική Ελευθερία...25 Α. Γενικά...25 Β. Ελευθερία της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης)

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης) 5 ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας Σχολ. Έτος 2017-18 Εξεταστέα ύλη προαγωγικών εξετάσεων περιόδου Ιουνίου ΜΑΘΗΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γιώργος Ιωάννου «Να σαι καλά δάσκαλε» σελ 32 Άννα Φράνκ «Το ημερολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912)

Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι Ιστορία Γ Γυμνασίου. Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Ενότητα 29 Οι Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913 Ιστορία Γ Γυμνασίου Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης (26 Οκτωβρίου 1912) Χρονολόγιο 1897-1908 Μακεδόνικος Αγώνας 1912-1913 Βαλκανικοί πόλεμοι 1914-1918 Α' Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ )

Κεφάλαιο 6. Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 4 η Ενότητα «Η Ελλάδα στον 19 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 6 Η κρίση στα Βαλκάνια (σελ. 170 173) Στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωµανική Αυτοκρατορία αντιµετώπισε πολλά προβλήµατα και άρχισε σταδιακά

Διαβάστε περισσότερα

Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα

Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα Ορθή επανάληψη: Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος για υποψηφίους διδάκτορες στο πλαίσιο της χρηµατοδοτούµενης Πράξης Κύρτου Πλέγµατα Αθήνα, 22/7/2013 To Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 4 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 4 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 4 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η εποχή του Διαφωτισμού

Η εποχή του Διαφωτισμού ΟΜΑΔΑ 1 Σοφία Μαρία Χριστίνα Χρύσα - Ιωάννα ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η εποχή του Διαφωτισμού Ομαδική εργασία μαθητών Γ2 (13-10-2015) Εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τον 17 ο και 18 ο αιώνα Αύξηση του πληθυσμού Αύξηση του

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Α Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Λ Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α

Ε Ξ Α Μ Η Ν Ο Α Υ Π Ο Χ Ρ Ε Ω Τ Ι Κ Α Ε Π Ι Λ Ε Γ Ο Μ Ε Ν Α ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΚΑΔ. ΕΤΟΣ 2011-2012 Α - Εισαγωγή στην Π.Δ. 6 30663 - Γενική Εκκλ. Ιστορία Α 6 30587 - Εισαγωγή στην Κ.Δ. 5 30670 - Αρχαία Εβραϊκή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 1 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

3ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας

3ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής & Μεσαιωνικής Ιστορίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Φιλοσοφική Σχολή - Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας 3ο Colloquium Υποψήφιων Διδακτόρων και Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τομέα Αρχαίας Ελληνικής & Ρωμαϊκής, Βυζαντινής

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28 Άννα Φραγκουδάκη Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος (Και το απαραίτητο μεσογειακό περιεχόμενό της) Είναι σημαντική προϋπόθεση για τη δημοκρατία και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης η καλλιέργεια της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ»

Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Πρώτη ενότητα: «Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» Επιχειρηματίας είναι ο άνθρωπος που κινητοποιεί τους απαραίτητους πόρους και τους εκμεταλλεύεται παραγωγικά για την υλοποίηση μιας επιχειρηματικής ευκαιρίας με σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1o ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6400 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1o ΘΕΜΑ 1.α. Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: 1. Η ομηρική εποχή ονομάζεται επίσης:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1 α. σχολικό βιβλίο, σελ. 46. Φεντερασιόν: ήταν μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοικτή σε νέες ιδέες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης Δημήτρης Πλάντζος ΣΑ88: Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης Το σεμινάριο βοηθά τους φοιτητές να εμπεδώσουν

Διαβάστε περισσότερα

Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων

Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων 05/02/2019 Μεγάλο Μετέωρο-Το παλαιότερο και μεγαλύτερο από όλα τα μοναστήρια των Μετεώρων / Ιερές Μονές Τα Μετέωρα είναι το σημαντικότερο μετά το Άγιο Όρος, μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα. Ανήκουν στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος...VII Συντομογραφίες...XVII 1. Εισαγωγή στο αντικείμενο της μελέτης...1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η συγκρότηση της σχολάζουσας κληρονομίας ως αυτοτελούς περιουσίας 2. Κτήση της κληρονομίας

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 2: Η μελέτη του αγροτικού χώρου στην Ελλάδα Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος αυτής της ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Αγγλικά (advanced) Λ. Αλεξάκη,

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Αγγλικά (advanced) Λ. Αλεξάκη, ΙΟΝΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους 2015-2016 ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Αγγλικά (advanced) Λ. Αλεξάκη, 10-11 Αγγλικά (advanced), Λ. Αλεξάκη, 11-12

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΟΣ 2018 / ΤΕΥΧΟΣ 4. Δήμητρα Πάσσιου. Η φορολογική μεταχείριση των εμπιστευμάτων (trusts) και των αλλοδαπών ιδρυμάτων (foundations)

ΕΤΟΣ 2018 / ΤΕΥΧΟΣ 4. Δήμητρα Πάσσιου. Η φορολογική μεταχείριση των εμπιστευμάτων (trusts) και των αλλοδαπών ιδρυμάτων (foundations) ΕΤΟΣ 2018 / ΤΕΥΧΟΣ 4 Δήμητρα Πάσσιου Δικηγόρος, ΜΔΕ Δημοσίου Δικαίου ΕΚΠΑ, ΜΔΕ Φορολογικού Δικαίου ΟΠΑ, Εταίρος της δικηγορικής εταιρείας «Α.Σ. Παπαδημητρίου και Συνεργάτες» Η φορολογική μεταχείριση των

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Κηπουρός Κεμαλικότεροι του Κεμάλ Θράκη 2006,

Χρήστος Κηπουρός Κεμαλικότεροι του Κεμάλ Θράκη 2006, 1 Κεμαλικότεροι του Κεμάλ Copyright 2006 Χρήστος Κηπουρός Μαυρομιχάλη 13 Διδυμότειχο xkipuros@otenet.gr Εικόνα εξώφυλλου: Αναμνηστική φωτογραφία με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο στην Ξάνθη. Στο μέσον ο τότε

Διαβάστε περισσότερα

Ειδικό θέμα ημερίδας του 39ου Συμποσίου της ΧΑΕ Ιδεολογική και πολιτισμική πρόσληψη του Βυζαντίου από τους άλλους λαούς (7ος-15ος αιώνας)

Ειδικό θέμα ημερίδας του 39ου Συμποσίου της ΧΑΕ Ιδεολογική και πολιτισμική πρόσληψη του Βυζαντίου από τους άλλους λαούς (7ος-15ος αιώνας) Χ Ρ Ι Σ Τ Ι Α Ν Ι Κ Η Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Ε Τ Α Ι Ρ Ε Ι Α Γ Ι Α Τ Η Μ Ε Λ Ε Τ Η Τ Η Σ Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Η Σ Κ Α Ι Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Η Σ Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ

Διαβάστε περισσότερα

Φάροι της Ορθοδοξίας η Αγκάραθος και τα ιστορικά Μοναστήρια της Κρήτης

Φάροι της Ορθοδοξίας η Αγκάραθος και τα ιστορικά Μοναστήρια της Κρήτης 12/10/2019 Φάροι της Ορθοδοξίας η Αγκάραθος και τα ιστορικά Μοναστήρια της Κρήτης Οικουμενικό Πατριαρχείο / Αρχιεπισκοπή Κρήτης Στην ιστορικότητα της Μονής Αγκαράθου και άλλων ιστορικών Μοναστηριών της

Διαβάστε περισσότερα

13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία

13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία 13. Ο Ιουστινιανός μεταρρυθμίζει τη διοίκηση και τη νομοθεσία 1. Αντιστοιχίστε τα πρόσωπα με τις ιδιότητές τους: Ιουστινιανός Θεοδώρα Τριβωνιανός Καππαδόκης Ανθέμιος Ισίδωρος Βελισάριος Ναρσής Στρατηγός

Διαβάστε περισσότερα

Εκτός από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία που γνωρίσαμε στην προηγούμενη ενότητα, υπάρχει μία ακόμα μεγάλη ομάδα Χριστιανών: οι Προτεστάντες.

Εκτός από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία που γνωρίσαμε στην προηγούμενη ενότητα, υπάρχει μία ακόμα μεγάλη ομάδα Χριστιανών: οι Προτεστάντες. Οι Προτεστάντες στην εποχή μας ΑΦΟΡΜΗΣΗ Εκτός από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία που γνωρίσαμε στην προηγούμενη ενότητα, υπάρχει μία ακόμα μεγάλη ομάδα Χριστιανών: οι Προτεστάντες. Θα μάθουμε τις βασικές αρχές

Διαβάστε περισσότερα

108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή)

108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή) 108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή) Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1990 και άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1991-1992. Δέχεται κατ' έτος 200 περίπου φοιτητές. Σκοπός Σκοπός του Τμήματος είναι:

Διαβάστε περισσότερα

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις

Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις 26/12/2018 Βηθλεέμ Ιστορικές και θρησκευτικές αξιώσεις / Επικαιρότητα Η πόλη της Βηθλεέμ είναι ένας προορισμός μεγάλου ενδιαφέροντος όχι μόνο θρησκευτικού αλλά και ιστορικού. ΘΕΜΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες.

ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ. Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις στις τρεις (3). Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τέσσερις (4) μονάδες. ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ Μάθημα: Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία Τάξη: Β Γυμνασίου Ενότητα: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου Χρόνος εξέτασης: 45 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Από τις πέντε (5) ερωτήσεις να απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Μάθημα: Βυζαντινή Ιστορία ιδάσκουσα: Ειρήνη Χρήστου Ειρήνη Χρήστου Βυζαντινή Ιστορία Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Οι Κυπριακές και Μικρασιατικές σπουδές ως πεδίο συνάντησης των νεοελληνικών και των Οθωμανικών σπουδών

Οι Κυπριακές και Μικρασιατικές σπουδές ως πεδίο συνάντησης των νεοελληνικών και των Οθωμανικών σπουδών Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης Οι Κυπριακές και Μικρασιατικές σπουδές ως πεδίο συνάντησης των νεοελληνικών και των Οθωμανικών σπουδών Τα δύο ερευνητικά πεδία στα οποία θα αναφερθώ με άκρα συντομία, οι μικρασιατικές

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Παπαστράτειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Αγρινίου Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2016

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Παπαστράτειος Δημοτική Βιβλιοθήκη Αγρινίου Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2016 Βιογραφικό σημείωμα Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1965. Το 1986 αποφοίτησε από τη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και το 1993 από το Ιστορικό-Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μαθητικό Συνέδριο Ιστορίας "Το Βυζάντιο ανάμεσα στην αρχαιότητα και τη σύγχρονη Ελλάδα" ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο Βυζαντινό Πολιτισμό Μαθητική Κοινότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 19 μαθητές της Β τάξης

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 19 μαθητές της Β τάξης 16 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Στο πρόγραμμα συμμετείχαν 19 μαθητές της Β τάξης ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ : ΑΝΥΨΗΤΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ,ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ ΟΛΓΑ Κάποτε η τροφή ήταν απαραίτητη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΟΜΑΔΑ Α

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΟΜΑΔΑ Α 1 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2015 ΘΕΜΑ Α1 : ΟΜΑΔΑ Α Α.1.1 Να δώσετε το περιεχόμενο του ακόλουθου όρου: α. Εθνικές γαίες Α.1.2 Να

Διαβάστε περισσότερα

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ ΙΟΝΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους 2016-2017 ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ 10-11 Γερμανικά ΙΙ 11-12 Γερμανικά ΙΙ 12-13 Γαλλικά ΙΙ Μπ.

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ερωτήσεις ανά ενότητα του σχολικού εγχειριδίου Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία 1.1.1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη [σ. 7-9] α] Ποια μέτρα πήρε ο Κωνσταντίνος Α για την ανόρθωση του κράτους;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 7 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 7 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ "

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ "ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΩΣΗ 1911-1913" Κεφάλαιο 5 Ο χάρτης των Βαλκανίων

Διαβάστε περισσότερα

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ ΙΟΝΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους 2016-2017 ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ 10-11 Γερμανικά ΙΙ 11-12 Γερμανικά ΙΙ 12-13 Γαλλικά ΙΙ Μπ.

Διαβάστε περισσότερα

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Οι λαοί γύρω από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Π Ρ Ο Τ Υ Π Ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Α Ν Α Β Ρ Υ Τ Ω Ν Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ο Ε Τ Ο Σ : 2 0 1 7-2 0 1 8 Υ Π Ε Υ Θ Υ Ν Η Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Β. Δ Η Μ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ Τ Α

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 _ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ

TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ ΙΟΝΙΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ TMHMA IΣΤΟΡΙΑΣ Β εξαμήνου ακαδ. έτους 2016-2017 ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΡΙΤΗ ΤΕΤΑΡΤΗ ΠΕΜΠΤΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΩΡΕΣ 9-10 Γερμανικά ΙΙ 10-11 Γερμανικά ΙΙ 11-12 Γερμανικά ΙΙ 12-13 Γαλλικά ΙΙ Μπ.

Διαβάστε περισσότερα

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες

Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες 1 Ιουνίου 2018 Ποτέ δεν έλειψαν από το Άγιον Όρος οι έμπειροι πνευματικοί πατέρες Άγιον Όρος / Αγιορείτικες Ιχνογραφές Γέροντας Πλακίδας Ντεσέιγ, Καθηγούμενος Ι.Μ. Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου στη Γαλλία

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Σλαβικών Λαών

Ιστορία Σλαβικών Λαών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 12 η :Μαυροβούνιο Αγγελική Δεληκάρη Λέκτορας Μεσαιωνικής Ιστορίας των Σλαβικών Λαών Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας ΑΠΘ Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΘ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μαΐου 2008 ΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. (Μέρος Β ) Μαΐου 2007

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΘ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Μαΐου 2008 ΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. (Μέρος Β ) Μαΐου 2007 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΘ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ 16-18 Μαΐου 2008 & ΚΗ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (Μέρος Β ) 25-27 Μαΐου 2007 Π ρ α κ τ ι κ ά ς) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009 Ο ΤΟΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΚΘ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ )

Κεφάλαιο 3. Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ ) Ιστορία ΣΤ τάξης 5 η ενότητα «Η Ελλάδα στον 20 ο αιώνα» 1 Κεφάλαιο 3 Οι Βαλκανικοί Πόλεµοι (σελ. 186 189) Οι προσδοκίες, που καλλιέργησε στους υπόδουλους χριστιανικούς λαούς το κίνηµα των Νεοτούρκων το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 6 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 6 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού

Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ενότητα 3: Ιστορική Ανασκόπηση των Ισλαμικών Αυτοκρατοριών Δημήτριος Σταματόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

α/α ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου 31/1/2012 Α-Λ

α/α ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- Παπαδοπούλου 31/1/2012 Α-Λ Εξάμηνο Α Μαθηματα Υποχρεωτικά ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2012 σελ. 1 1. Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- 31/1/2012 Τρίτη 9:00 Γραφείο Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα Βελουδία Σιδέρη- 1/2/2012 Τετάρτη

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 1: Θεσσαλονίκη: Ιστορικά και Πολιτισµικά Χαρακτηριστικά Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα