Όνομα ομιλητή: Αλεξάνδρα Κατσίρη, Ομ. Καθηγήτρια ΕΜΠ

Transcript

1 Διερεύνηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ της Αστικής Ανάπτυξης και των Υποδομών Νερού στην πόλη με έμφαση σε καινοτόμες παρεμβάσεις κατανεμημένης διαχείρισης Όνομα ομιλητή: Αλεξάνδρα Κατσίρη, Ομ. Καθηγήτρια ΕΜΠ Υδρόπολη Θαλής 2015 Ημερίδα Προγράμματος, Ρόδος,

2 Συντονισμός Ανδρέας Ανδρεαδάκης Καθηγητής ΕΜΠ Οικονομική και διοικητική υποστήριξη Ομάδα Α Υδροπληροφορικής και Περιβάλλοντος Χ. Μακρόπουλος Ομάδα Β Χώρου και Κοινωνίας Π. Σκάγιαννης Ομάδα Γ Τεχνολογίας Αποβλήτων Θ. Μανιός Σχολή Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Εργαστήριο ΕΥΤ Εργαστήριο Υδρολογίας Σχολή Κοινωνικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης ΙΠΣΥ Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά Pr. Butler University of Exeter Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, ΑΠΘ Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 2

3 Αστικά δίκτυα νερού: Υδρο-κοινωνικό συμβόλαιο Κοινωνικά πολιτικά κίνητρα Πόσιμο νερό & ασφάλεια Προστασία Δημόσιας υγείας Αντιπλημμυρική προστασία Αναψυχή, προστασία περιβάλλοντος Περιορισμοί στη χρήση των φυσικών πόρων Κατανοώντας την κλιματική αλλαγή και επιδιώκοντας την Αειφορία Water Supply City Sewered City Drained City Waterways City Water Cycle City Water Sensitive City Δίκτυα ύδρευσης Χωριστά δίκτυα αποχέτευσης Δίκτυα ομβρίων Διαχείριση σημειακής και διάχυτης ρύπανσης Ποικίλες, στοχευμένες πηγές, με στόχο τη διατήρηση των πόρων Προσαρμοσμένες, πολυλειτουργικές υποδομές και λύσεις που ενισχύουν την υδρο-ευαίσθητες συμπεριφορές Προσφορά υπηρεσιών Brown et al, 2008 Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 3

4 Αλληλεπίδραση μεταξύ αστικής ανάπτυξης και τεχνολογιών εξοικονόμησης νερού Η διαχείριση του αστικού νερού επηρεάζει και επηρεάζεται άμεσα από το αστικό περιβάλλον σε πολλαπλές χωρικές κλίμακες (σπίτι, γειτονιά, πόλη). Ποιοι βασικοί κανόνες χωροταξίας/πολεοδομίας πρέπει να αλλάξουν/τροποποιηθούν/υιοθετηθούν ώστε να «παράγουμε» water sensitive cities? Αν κάναμε κάτι τέτοιο, τι οφέλη θα μπορούσαμε να έχουμε (οικονομικά, περιβαλλοντικά, κοινωνικά) Ποιες νέες κοινωνικές συμπεριφορές μπορούν να αναπτυχθούν μέσω της υιοθέτησης πολιτικών που συμβάλουν στην αειφορία. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 4

5 Δομή προγράμματος Κατανεμημένη διαχείριση - υπάρχουσα κατάσταση και προοπτικές Σχεδιασμός βάσης δεδομένων/συλλογή βιβλιογραφικών δεδομένων (Δ2.1). Η καταγραφή της πληροφορίας (βιβλιογραφική επισκόπηση) όσον αφορά τις διαθέσιμες τεχνολογίες ΑΠοκεντρωμένης Διαχείρισης (ΑΠΔ) και η οργάνωση της μέσω φιλικού πληροφοριακού συστήματος. Παρακολούθηση συστημάτων σε κατοικίες (Δ2.3.1). Εκτίμηση χαρακτηριστικών των διαφόρων τύπων υγρών αποβλήτων μιας τυπικής ελληνικής κατοικίας- Σχεδιασμός και παρακολούθησης πρότυπης πιλοτικής μονάδας (Δ2.4). Βάσει της βιβλιογραφικής επισκόπησης και των ποιοτικών χαρακτηριστικών της τυπικής ελληνικής κατοικίας, στήσιμο και αξιολόγηση εναλλακτικών τεχνολογιών ΑΠΔ κατάλληλων για τις ελληνικές συνθήκες. Πρότυπη εφαρμογή δικτύου αισθητήρων και ενεργοποιητών (Δ7.3). Σύστημα αυτόματης παρακολούθησης πιλοτικής μονάδας και προσθήκη έξυπνης ικανοποίησης ζήτησης νερού. Οικονομικές διαστάσεις (Δ4.2). Εκτίμηση του κόστους κύκλου ζωής για τις προτεινόμενες τεχνολογίες ΑΠΔ. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 5

6 Δομή προγράμματος Εκτίμηση συμβολής των τεχνολογιών ΑΠΔ στις υποδομές νερού σε επίπεδο πόλης Κοινωνικές διαστάσεις (Δ4.1). Καταγραφή στάσης και συμπεριφοράς νοικοκυριών για να προβλεφθεί ο βαθμός αποδοχής των τεχνολογιών ΑΠΔ σε επίπεδο οικισμού/πόλης. Περιβαλλοντικές διαστάσεις (Δ4.3). Πολυκριτηριακή αξιολόγηση τεχνολογιών ΑΠΣ και ανάλυση κύκλου ζωής εναλλακτικών συστημάτων (LCA) Προσομοίωση κύκλου νερού, επίπεδο οικίας/γειτονιάς (Δ3.1). Χρήση μοντέλου για αναγωγή αποτελεσμάτων πιλοτικής μονάδας σε ευρύτερη χωρική κλίμακα. Ανάπτυξη ενοποιημένου μοντέλου δυναμικών συστημάτων και σύζευξη με φυσικά μοντέλα και εργαλεία (Δ6.2). Μοντελοποίηση του ρυθμού διείσδυσης των τεχνολογιών ΑΠΔ. Αξιολόγηση των τεχνολογιών ΑΠΔ σε βάθος χρόνου (αστική ανάπτυξη) Μορφές οικιστικής ανάπτυξης και τεχνικές υποδομές (Δ5.1). Ιστορικές διδαχές σχετικές με τον τρόπου που αναπτύσσονται οι πόλεις. Ολοκληρωμένο Μοντέλο Οικιστικής Ανάπτυξης (Δ5.2/Δ6.1). Ορμώμενοι από τις διδαχές και χρησιμοποιώντας τη θεωρία των αυτομάτων, μοντελοποίηση της οικιστικής ανάπτυξης με τελικό στόχο την πρόγνωση της ζήτησης σε βάθος δεκαετιών σε επίπεδο πόλης. Στρατηγικός σχεδιασμός Διαμόρφωση πολιτικής (Δ4.4). Συνδυασμός όλων των προηγουμένων για να προκύψει το πλαίσιο ανάλυσης των στοιχείων που προσδιορίζουν το περιβάλλον λήψης πολιτικών αποφάσεων. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 6

7 Παραδείγματα Potsdamer Platz στο Βερολίνο : To βρόχινο νερό αποθηκεύεται σε υπόγειες δεξαμενές και στη λίμνη Piano (τεχνητή) και χρησιμοποιείται για πράσινες ταράτσες, για άρδευση κήπων και ξέπλυμα υπονόμων, αποτελώντας ένα παράδειγμα ταυτόχρονης αναβάθμισης μιας πόλης και εξοικονόμησης ύδατος Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 7

8 Παραδείγματα Πράσινες ζώνες με ζωτικό το ρόλο του νερού (blue-green areas) στις οποίες εφαρμόζονται τεχνολογίες πχ διαχείρισης της αστικής απορροής (Sustainable Urban Drainage Systems etc.). Αλληλεπίδραση σε επίπεδο ζωνών / χρήσεων γης. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 8

9 Green Water Treatment Infrastructure Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 9

10 Τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού Κατανεμημένες τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού (waterefficient appliances, grey water recycling, rainwater harvesting etc.) Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 10

11 Δομικά στοιχεία της έρευνας Πλαίσιο ανάπτυξης και αξιολόγησης τεχνολογιών και λύσεων αποκεντρωμένης διαχείρισης αστικού νερού, (συσκευές εξοικονόμησης νερού, ανακύκλωση γκρι νερού, συλλογή όμβριων υδάτων και απορροών, κλπ). Πλαίσιο αξιολόγησης πολεοδομικών σχεδιασμών που να λαμβάνουν υπόψη τις σύγχρονες τεχνολογίες χρήσης και ανακύκλωσης νερού. Διερεύνηση: Εναλλακτικών στρατηγικών ανάπτυξης του αστικού ιστού λαμβάνοντας υπόψη την επιβολή νέων/άρση παλαιών περιορισμών που επιφέρουν οι καινούργιες τεχνολογίες. Επιπτώσεων των νέων στρατηγικών σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Περιβαλλοντικών ωφελειών από την εφαρμογή των νέων στρατηγικών περιλαμβανομένων των μεταβολών σε ενεργειακές απαιτήσεις για τον αστικό κύκλο νερού Δημιουργία καινοτόμων οδηγιών και υποστηρικτικών εργαλείων. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 11

12 Δ 1 Συντονισμός Δράσεις Δ 2 Τεχνολογίες αποκεντρωμένης διαχείρισης και επεξεργασίας Δ 3 Εργαλείο υποστήριξης επιλογής τεχνολογιών Δ 4 Κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις. Δ 5 Μοντέλα οικιστικής ανάπτυξης. Δ 6 Ολοκληρωμένο πλαίσιο προσομοίωσης. Δ 7 Κατανεμημένη και συνεργασιακή παρακολούθηση του δικτύου Δ 8 Διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων Δ9 Αξιολόγηση Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 12

13 Δράση 2 - Τεχνολογίες αποκεντρωμένης διαχείρισης Φύλλα καταγραφής δεδομένων (Fact Sheets) τεχνολογιών, με λειτουργικά χαρακτηριστικά [1] [2]. Βάση δεδομένων [3] Ανάλυση ρευμάτων αποβλήτων ανά πηγή προέλευσης από μεμονωμένες κατοικίες Εργαστηριακές προσομοιώσεις συστημάτων επεξεργασίας «γκρί νερού» Σχεδιασμός και παρακολούθηση πρότυπης πιλοτικής μονάδας σε κατοικία στο Ηράκλειο Κρήτης Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 13

14 Δράση 3 - Εργαλείο υποστήριξης τεχνολογιών Urban Water Optioneering Tool (UWOT) Προσομοίωση κύκλου νερού, επίπεδο οικίας, γειτονιάς και πόλης Συνδυασμός με μοντέλα κλιματικών τάσεων Μέθοδοι βελτιστοποίησης Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 14

15 Δ3 - Ζήτηση σε επίπεδο οικίας - GWR Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 15

16 Δ3 Ιεραρχία συστημάτων στο UWOT Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 16

17 UWOT: ανάλυση του πλήρους αστικού κύκλου του νερού Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 17

18 Δράση 4.1 Κοινωνικές διαστάσεις Έρευνα της VPRC με 118 μεταβλητές Σε 801 νοικοκυριά Περιφέρεια Αττικής και των Νήσων του Αιγαίου 7-31 Ιουλίου 2013 Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 18

19 4.4. Πλαίσιο διαμόρφωσης δημόσιας πολιτικής Δομικά στοιχεία και βασικό περιεχόμενο 1. Πολιτικές και Ρύθμιση Ανάπτυξη κανόνων, κανονισμών, οδηγιών, ρυθμίσεων και δράσεων εξοικείωσης, ανάπτυξης, διάχυσης, ενθάρρυνσης χρήσης, υιοθέτησης εναλλακτικών τεχνολογικών.και οργανωτικών προτύπων. 2. Τεχνολογία και Καινοτομία Υποστήριξη δράσεων και μηχανισμών τεχνολογικής ανάπτυξης στην κατεύθυνση των εναλλακτικών τεχνολογιών αποκεντρωμένης διαχείρισης. 3. Στρατηγικές προώθησηςδιείσδυσης Ανάπτυξη δράσεων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης κατάρτισης και διαμόρφωσης τοπικών κοινοτήτων γνώσης και πληροφόρησης. 4. Συστήματα ολοκληρωμένης διαχείρισης Ανάπτυξη και εφαρμογή υποδειγμάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης και παρακολούθηση βιογεωχημικών και οικονομικο-τεχνικών δεδομένων. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 19

20 Δράσεις 4.2 & 4.3 Οικονομικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις Εκτίμηση κόστους τεχνολογιών με βάση το κόστος κύκλου ζωής Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων με βάση την μεθοδολογία LCA Πλαίσιο αξιολόγησης τεχνολογιών με δείκτες βιωσιμότητας που περιλαμβάνουν τους τομείς Τεχνολογία, Οικονομία, Περιβάλλον και Κοινωνία Πλήρης ανάλυση LCA που αφορά case study συμβατικού και αποκεντρωμένου συστήματος Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 20

21 Δράση 5 - Μοντέλα οικιστικής ανάπτυξης Δ5.1: Μορφές οικιστικής ανάπτυξης και τεχνικές υποδομές Δ5.2: Ολοκληρωμένο Μοντέλο Οικιστικής Ανάπτυξης Εφαρμογή του μοντέλου αστικής ανάπτυξης SLEUTH στο λεκανοπέδιο της Αττικής Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 21

22 Δράση 6 - Ολοκληρωμένο πλαίσιο προσομοίωσης Η δράση αυτή περιλαμβάνει τη σύνδεση των επιμέρους μοντέλων UWOT και SLEUTH, και των εργαλείων που αναπτύχθηκαν στις προηγούμενες δράσεις σε ένα κοινό υπολογιστικό πλαίσιο (integrated model). Σκοπός της σύνδεσης αυτής είναι η διερεύνηση και ποσοτικοποίηση της αμφίδρομης σχέσης μεταξύ της οικιστικής ανάπτυξης και των υποδομών αστικού νερού μελετώντας τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφορετικών συνιστωσών. Το εργαλείο αυτό θα εφαρμοστεί στην περιοχή της Νότιας Αττικής. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 22

23 Δράση 7 - Κατανεμημένη και συνεργασιακή παρακολούθηση δικτύου Δίκτυο απομακρυσμένης λειτουργίας και παρακολούθησης των αποκεντρωμένων τεχνολογιών με τη χρήση ασύρματων αισθητήρων. Καταγραφή απαιτήσεων χρήστη και τεχνολογιών Σημασιολογικό μοντέλο και πλατφόρμα ορισμού διαδικασιών Ανάπτυξη πρότυπης εφαρμογής δικτύου αισθητήρων και ενεργοποιητών Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 23

24 Δράση 8 - Διάχυση αποτελεσμάτων Ιστοσελίδα έργου και συνεργασιακή πλατφόρμα ( Ενημερωτικές ημερίδες Ανακοινώσεις σε συνέδρια Εκπαιδευτικό υλικό για εξειδικευμένα σεμινάρια από την πλατφόρμα E-learning του προγράμματος Educate. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 24

25 Συμπερασματικά Κατανοώντας την κλιματική αλλαγή το νερό λαμβάνει ένα σημαντικό ρόλο και τείνει να καταστεί μέρος του σχεδιασμού των δομημένων συστημάτων, των συστημάτων των πόλεων, των δικτύων, κλπ. Με την έννοια αυτή, το νερό επανέρχεται ως μέρος των κυρίων συνιστωσών του σχεδιασμού, αλλά όμως μετά από μια βαθύτερη κατανόηση των αξιών, δυνάμεων, ορίων, αρετών και του νοήματος της φύσης. Παντελής Σκάγιαννης Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 25

26 Ευχαριστώ για την προσοχή σας! Η παρούσα έρευνα έχει συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) Ερευνητικό Χρηματοδοτούμενο Έργο: ΘΑΛΗΣ. Επένδυση στην κοινωνία της γνώσης μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 26

27 Fact sheet συστημάτων επεξεργασίας γκρι νερού Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 27

28 Fact sheet υδραυλικών συσκευών Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 28

29 Πίνακες βάσης δεδομένων Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 29

30 ReciPe Κατηγορία επίπτωσης Δείκτης (midpoint) Δείκτης (end point) Εξάντληση στρατ. όζοντος Συγκέντρωση στρατ. όζοντος Εκπομπές LCI Τοξικότητα στον άνθρωπο Ιονίζουσα ακτινοβολία Σταθμισμένη δόση Απορροφημένη δόση Ανθρώπινη υγεία DALY CO 2 φωτοχημικό όζον Συγκέντρωση όζοντος VOS Ατμοσφαιρικά σωματίδια Συγκέντρωση PM 10 P, N Κλιματική αλλαγή Infrared ακτινοβολία forcing SO 2 NOx Οικοτοξικότητα εδάφους Σταθμισμένη συγκέντρωση CFC Όξινη βροχή Εξουδετέρωση Cd, Hg, Ni PAH DDT Χρήση γης Πετρέλαιο Κατάληψη γεωργικής γης Κατάληψη αστικής γης Μετατροπή φυσικής γης Θαλάσσια οικοτοξικότητα Έκταση που καταλαμβάνεται Έκταση που καταλαμβάνεται Έκταση που έχει μετατραπεί Σταθμισμένη συγκέντρωση Οικοσυστ ήματα Απώλεια βιοποικιλό τητας Πρώτες ύλες Θαλάσσιος ευτροφισμός Συγκέντρωση αζώτου Υδατικοί πόροι Ευτροφισμός γλυκών νερών Συγκέντρωση φωσφόρου LCI = Life cycle inventory analysis Οικοτοξικότητα γλυκών νερών Εξάντληση ορυκτών καυσίμων Εξάντληση ορυκτών πετρωμάτων Σταθμισμένη συγκέντρωση Ενέργεια (LHV) Κατανάλωση πόρων Φυσικοί πόροι Απώλεια αποθεμάτ ων Εξάντληση υδατικών Ενημερωτική πόρων Ημερίδα παρουσίασης Όγκος νερού του προγράμματος 30

31 Το Αστικό Υπόδειγμα έχει ως τελικό προϊόν τη δημιουργία δύο (2) χαρτών πρόβλεψης Αστικότητας για την Αττική για τα έτη 2021 και Ρόδος 4/9/2015 Ενημερωτική Ημερίδα παρουσίασης του προγράμματος 31

32