ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ"

Transcript

1 ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ Αντικείµενο της παρο σης µελέτης είναι µια σειρά δεκαέξι ανυπ γραφων φορητών εικ νων του ιονυσίου του εκ Φουρνά και του εργαστηρίου του τις οποίες εντοπίσαµε σωζ µενες στον να της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου της π λεως των Σερρών (εικ. 1). Πρ κειται για πέντε δεσποτικές εικ νες µεγάλων διαστάσεων: του αγίου Νικολάου (εικ. 19), του α- γίου Αθανασίου (εικ. 21), του αγίου Αντωνίου (εικ. 18), της αγίας Μαρίνας (εικ. 17) και του αγίου Γεωργίου (εικ. 22), πως και για δώδεκα εικ νες επιστυλίου Μεγάλης εήσεως µικρών διαστάσεων µε τους δώδεκα αποστ λους (εικ. 2). Οι παραπάνω εικ νες, πλην της αγίας Μαρίνας, βρίσκονται στο ση- µεριν νεώτερο τέµπλο του ναο, ενώ η εικ να της αγίας Μαρίνας είναι τοποθετηµένη σε προσκυνητάριο στον νάρθηκα. Μια άλλη εικ να του αγίου Βασιλείου εκτίθεται στο Eκκλησιαστικ Μουσείο της Ιεράς Μητροπ λεως Σερρών και Νιγρίτης, αλλά προέρχεται, σ µφωνα µε τη µαρτυρία του Στράτη, απ τον να της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου 1. Αντίθετα ο Παπαγεωργίου 2 αναφέρει τι η εικ να του αγίου Βασιλείου προέρχεται α- π οµώνυµο µε την εικ να να που ήταν κτισµένος πλησίον του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου, αλλά είναι άγνωστος ο χρ νος καταστροφής του. Οι εικ νες αυτές, πως σηµειώνει και ο Στράτης, οι οποίες το 1924 βρίσκονταν στον να της Aγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου, διασώθηκαν απ τον εµπρησµ των Βουλγάρων το 1913 και τη νέα εισβολή τους κατά το 1916/18, καθ σον ο να ς δεν πυρπολήθηκε. Φωτογραφίες των εικ νων του αγίου Αντωνίου, του αγίου Αθανασίου, του αγίου Νικολάου και της αγίας Μαρίνας έχουν δηµοσιευθεί απ τον πρωτοπρεσβ τερο Παναγιώτη Κουτσίδη 3.Ο πρωτοπρεσβ τερος, στον πολ τιµο και χρήσιµο οδηγ για τον να H παρο σα µελέτη υπήρξε αντικείµενο ανακοίνωσής µου στο ιεθνές Συνέδριο των Σερρών τον Aπρίλιο του Ε. Στράτης, «ιασωθείσαι χριστιανικαί αρχαι τητες Σερρών», ΧΑΕ, περ. Β, τ. Α (1924) 56. Οι διαστάσεις της εικ νας, οι οποίες είναι οι αυτές µε των άλλων εικ νων επιβεβαιώνουν τη µαρτυρία του Στράτη, βλ. σ Π. Παπαγεωργίου, Αι Σέρραι και τα προάστεια, τα περί τας Σέρρας και η Μονή Ιωάννου του Προδρ µου, Θεσσαλονίκη , σσ Πρωτ. Π. Κουτσίδης, Ο ιερ ς να ς των Αγίων Μαρίνας και Αντωνίου Σερρών, Σέρρες 2002, σσ. 41, 43, 44, 45, 55.

2 98 E. N. Tσιγαρίδας των Αγίων Μαρίνας και Αντωνίου, αναφέρει τι οι εικ νες αυτές είναι µεταγενέστερες των άλλων εικ νων του τέµπλου, δηλαδή του Χριστο, της α- γίας Μαρίνας και της Παναγίας, οι οποίες χρονολογο νται στα 1827 και 1832 και είναι έργα του ζωγράφου Κυριαζή απ τον Αίνο της Ανατολικής Θράκης 4. Εποµένως, θεωρεί εσφαλµένα τι οι εικ νες, τις οποίες εµείς αποδίδουµε στον ιον σιο τον εκ Φουρνά, είναι µεταγενέστερες του Η εικ να, επίσης, του αγίου Βασιλείου (105 63,5 εκ.), που βρίσκεται σή- µερα στο Eκκλησιαστικ Μουσείο της Μητροπ λεως, δηµοσιε εται στον σχετικ κατάλογο 5.Η εικ να αυτή χρονολογείται σωστά στις αρχές του 18ου αι., αλλά δεν συνδέεται µε τη δραστηρι τητα κανεν ς επων µου ζωγράφου της περι δου. Ειδικ τερα, οι εικ νες της Μεγάλης εήσεως (εικ. 3-14) του τέµπλου του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου, µια σ νθεση εσχατολογικο χαρακτήρα, που εισάγεται ως συστατικ στοιχείο του τέµπλου απ τον 10ο αι. και καθιερώνεται απ τον 12ο αι., συγκροτο ν ένα σ νολο δώδεκα εικ νων στις οποίες εικονίζονται οι δώδεκα απ στολοι 6. Απ τη σ νθεση λείπουν ο Χριστ ς, η Παναγία και ο Ιωάννης ο Πρ δροµος. Τα τρία αυτά πρ σωπα απαρτίζουν, πως είναι γνωστ, το κεντρικ θέµα της εήσεως, που ο Χριστ ς εικονίζεται µετωπικά, ενώ η Παναγία και ο Πρ δρο- µος τον πλαισιώνουν εκατέρωθεν, δε µενοι, σε στάση τριών τετάρτων. Οι δώδεκα απ στολοι διατάσσονται σε δ ο οµάδες οι οποίες ανά έξι, πλαισίωναν το κεντρικ θέµα της εήσεως, η οποία, πως είπαµε, δεν σώζεται. Αριστερά της εήσεως εικονίζονται ο απ στολος Πέτρος (εικ. 3), ο Ιωάννης ο Θεολ γος (εικ. 4), ο Λουκάς (εικ. 5), ο Ιάκωβος (εικ. 6), ο Θωµάς (εικ. 7) και ο Ανδρέας (εικ. 8), ενώ απ δεξιά ο απ στολος Πα λος (εικ. 9), ο Ματθαίος (εικ. 10), ο Μάρκος (εικ. 11), ο Βαρθολοµαίος (εικ. 12), ο Σίµων (εικ. 13) και ο Φίλιππος (εικ. 14). Οι απ στολοι εικονίζονται σε προτοµή µε στροφή του σώµατος προς το κεντρικ θέµα της εήσεως, πλην του αποστ λου Ανδρέα, ο οποίος εικονίζεται µετωπικά. Οι επικεφαλής των δ ο ο- µάδων των αποστ λων Πέτρος και Πα λος κρατο ν αντίστοιχα ανοιχτ, ε- νεπίγραφο κώδικα και κλειστ ειλητάριο, ενώ οι τέσσερις ευαγγελιστές α- νοιχτο ς κώδικες ευαγγελίου. Οι λοιποί απ στολοι κρατο ν κλειστά ειλητάρια, ενώ µε το δεξί, εφ σον είναι ελε θερο, ευλογο ν. 4. Για τον ζωγράφο αυτ ν βλ. Μ. Χατζηδάκης Ε. ρακοπο λου, Έλληνες ζωγράφοι µετά την άλωση, τ. 2,Αθήνα 1997, σ Ι. Γκερέκος Α. Κανλής, Θησαυροί της Ι. Μητροπ λεως Σερρών και Νιγρίτης. Το Εκκλησιαστικ Μουσείο, Σέρρες 1998, αρ. 17, σσ Τις σωζ µενες εικ νες στο τέµπλο του ναο µο τις υπ δειξε ο κ. Γιώργος Φουστέρης, θεολ γος και διδάκτορας βυζαντινής αρχαιολογίας, τον οποίο και ευχαριστώ. Ευχαριστώ, επίσης, τον κ. Αλέξανδρο Αναγνωστ πουλο, θεολ γο και υποψήφιο διδάκτορα, για τη φωτογράφιση των εικ νων που παρουσιάζουµε.

3 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 99 Απ εικονογραφική άποψη οι απ στολοι ακολουθο ν καθιερωµένους τ πους. Ειδικ τερα οι τρεις ευαγγελιστές, πλην του Λουκά, εικονίζονται να κρατο ν ανοιχτο ς κώδικες, ενώ οι λοιποί απ στολοι απεικονίζονται µε κλειστά ειλητάρια. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η απεικ νιση του αποστ λου Λουκά τη στιγµή που ζωγραφίζει την εικ να της Παναγίας βρεφοκρατο σας. Η απεικ νιση του αποστ λου Λουκά ως ζωγράφου της Θεοτ κου, ο οποίος στο Μηνολ γιο του Βασιλείου του Β αναφέρεται ως «ιατρ ς την τέχνην και ζωγράφος», απορρέει απ την παράδοση της Εκκλησίας 7. Την παράδοση αυτή έχει καταγράψει την τρίτη δεκαετία του 18ου αι. ο ιον σιος α- π τον Φουρνά των Αγράφων, ο οποίος µάλιστα τον χαρακτηρίζει ως εισηγητή της ζωγραφικής φορητών εικ νων και πρ τυπο λων των βυζαντινών ζωγράφων 8. Ο χαρακτηρισµ ς, λοιπ ν, απ την παράδοση της Εκκλησίας του ευαγγελιστή Λουκά ως του πρώτου ζωγράφου ο οποίος απεικ νισε τον ενσαρκωµένο Χριστ µε τη Θεοτ κο συνέβαλε σε απεικονίσεις του ιδίου τη στιγ- µή που ζωγραφίζει την Παναγία µε το βρέφος. Μια απ τις πρώτες απεικονίσεις του συγκεκριµένου θέµατος στη βυζαντινή ζωγραφική, απαντά στο δε τερο µισ του 14ου αι. στο Mateiãe ( ) της µεσαιωνικής Σερβίας 9.Ωστ σο, το θέµα αυτ καθιερώνεται κατά τη µεταβυζαντινή περίοδο τ σο σε τοιχογραφίες, σο και σε φορητές εικ νες 10. Απ καλλιτεχνική άποψη οι µορφές των αποστ λων της Μεγάλης εήσεως, που έχουν έντονο σωµατικ πλάτος και γκο και πρ σωπα σαρκώδη που στηρίζονται σε στιβαρ λαιµ έχουν ως πρ τυπα µορφές απ τον να του Πρωτάτου (γ ρω στα 1290). Έτσι, οι απ στολοι Πέτρος και Πα λος, οι οποίοι είναι στραµµένοι προς το κέντρο της σ νθεσης της εήσεως, εικονίζονται σε προτοµή κρατώντας µισάνοιχτο ειλητάριο ο Πέτρος και ένα σ - 7. Για το θέµα αυτ βλ. σχετικά Michele Bacci, Il penello dell Evangelista. Storia delle immagini sacre attribuite a san Luca, Piza 1998 Μ. Σιώτου, Ιστορία και θεολογία των ιερών εικ νων, Αθήνα , σ. 81 κ.ε. Michele Bacci, «Με τον χρωστήρα του ευαγγελιστή Λουκά», Μήτηρ Θεο, Αθήνα 2000, σ. 82 (στο εξής: Μήτηρ Θεο ). 8. ιονυσίου του εκ Φουρνά, Ερµηνεία της ζωγραφικής τέχνης, Α. Παπαδ πουλος- Κεραµε ς (επιµ.), εν Αγία Πετρο πολη 1909, σσ. 1, R. Hamman-Mac Lean H. Hallensleben, Die Monumentalmalerei in Serbien und Makedonien vom 11. bis zum 14. Jahrhundert, Giessen 1963, εικ. στη σ. 107 Bacci, Μήτηρ Θεο,.π., σ. 89 σηµ. 19 για παλαι τερα παραδείγµατα του εικονογραφικο αυτο θέ- µατος βλ. D. Klein, Lucas als Maler der Maria. Ikonographie der Lucas Madonna, Aµβο ργο 1933, σσ και Ν. Χατζηδάκη, «Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικ να της Παναγίας», οµήνικος Θεοτοκ πουλος Κρης, Ηράκλειο 1990, σ Βλ. σχετικά παραδείγµατα Χατζηδάκη,.π., σσ Α. Το ρτα, Οι ναοί του Αγίου Νικολάου στη Βίτσα και του Αγίου Μηνά στο Μονοδένδρι, Αθήνα 1991, σσ A. Stavropoulou-Makri, Les peintures murales de l église de la Transfiguration à Veltsista (1568) en Epire et l atelier des peintres Kondaris, Ioannina , σσ

4 100 E. N. Tσιγαρίδας νολο κλειστών ειληταρίων ο Πα λος, ως συγγραφέας των επιστολών. Στην εικονογραφία, στον τ πο της µορφής και στον τρ πο απ δοσης του σώµατος και του προσώπου έχουν τα παράλληλά τους στις οµώνυµες µορφές του Πρωτάτου (εικ. 15, 16) 11. Επίσης, ο άγιος Ιωάννης ο Θεολ γος (εικ. 4) και ο απ στολος Λουκάς (εικ. 5), παρά το γεγον ς τι ακολουθο ν διαφορετικο ς εικονογραφικο ς τ πους απ αυτο ς του Πρωτάτου στο σαρκωµένο, αυλακωµένο απ τις ρυτίδες πρ σωπο µε το ε ρος του σωµατικο γκου παραπέµπουν και πάλι στον ζωγράφο του Πρωτάτου και µάλιστα στις αντίστοιχες µορφές των α- ποστ λων 12. Στον ιον σιο τον εκ Φουρνά και στο εργαστήρι του αποδίδουµε, πως είπαµε, άλλες έξι εικ νες µεγάλων διαστάσεων, την εικ να της αγίας Μαρίνης ( εκ.) (εικ. 17), την εικ να του αγίου Νικολάου ( εκ.) (εικ. 19), την εικ να του αγίου Αντωνίου ( εκ.) (εικ. 18), την εικ να του αγίου Βασιλείου ( εκ.) (εικ. 20), την εικ να του αγίου Αθανασίου ( εκ.) (εικ. 21) και την εικ να του αγίου Γεωργίου (εικ. 22). Στην εικ να της αγίας Μαρίνας (εικ. 17) η αγία εικονίζεται σε προτοµή µετωπικά, κρατώντας τον σταυρ του µαρτυρίου. Στον τ πο του προσώπου, που είναι πλατ και ε σαρκο, και στα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά ο καλλιτέχνης έχει υπ ψει του το πρ σωπο της ένθρονης Παναγίας του Πρωτάτου 13. Στην εικ να του αγίου Νικολάου (εικ. 19) ο άγιος εικονίζεται σε προτο- µή, µετωπικά, ενδεδυµένος µε την αρχιερατική ενδυµασία. Με το δεξί χέρι ευλογεί και µε το αριστερ κρατάει κλειστ κώδικα. Τον πλαισιώνουν ο Χριστ ς και η Παναγία, οι οποίοι εικονίζονται στο ψος των ώµων του αγίου µικρογραφικά, κρατώντας κλειστ κώδικα και µαφ ριο αντίστοιχα. Απ καλλιτεχνική άποψη ο άγιος Νικ λαος µε το πλατ, ε ρωστο σώµα, τον φυσιογνωµικ τ πο µε το σκαµµένο απ την πνευµατική άσκηση πρ σωπο και την ένταση του βλέµµατος έχει ως άµεσο πρ τυπο τον άγιο Νικ λαο του Πρωτάτου 14. Στην εικ να του αγίου Αντωνίου (εικ. 18) ο άγιος φέρει αργυρά επένδυση του 19ου αι., που αφήνει ακάλυπτο µ νο το πρ σωπο. Εικονίζεται σε προτοµή, µετωπικά, κρατώντας στο αριστερ χέρι ανοιχτ ειλητάριο, ενώ µε το δεξί ευλογεί. Τα προσωπογραφικά και τεχνικά χαρακτηριστικά στην α- 11. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Μανουήλ Πανσέληνος ο κορυφαίος ζωγράφος της εποχής των Παλαιολ γων», Μανουήλ Πανσέληνος εκ του ιερο ναο του Πρωτάτου, Θεσσαλονίκη 2003, εικ. 83, π., εικ. 30, 33, π., εικ π., εικ. 99, 100.

5 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 101 π δοση του προσώπου µε τη γραµµική φωτοσκίαση στη διαγραφή των επί µέρους γκων και ρυτίδων και την ένταση του βλέµµατος παραπέµπουν και πάλι σε µορφές απ τον να του Πρωτάτου, πως είναι ο άγιος Ιωάννης ο αµασκην ς και ο άγιος Εφραίµ ο Σ ρος 15. Στην εικ να του αγίου Βασιλείου (εικ. 20) ο άγιος εικονίζεται στηθαίος, µετωπικ ς, ενδεδυµένος την ιερατική ενδυµασία. Με το αριστερ χέρι κρατάει κλειστ κώδικα, ενώ µε το δεξί ευλογεί. Το πλατ, ρωµαλέο σώµα και τα προσωπογραφικά χαρακτηριστικά, εξαιρουµένης της µακριάς γενειάδας, παραπέµπουν και πάλι σε µορφές απ τον να του Πρωτάτου, πως είναι ο άγιος Γεώργιος ο εκαπολίτης 16. Στην εικ να του αγίου Αθανασίου (εικ. 21) ο άγιος εικονίζεται στηθαίος, µετωπικ ς, ενδεδυµένος µε ιερατική ενδυµασία. Με το αριστερ χέρι κρατάει κλειστ κώδικα, ενώ µε το δεξί ευλογεί. Το σώµα του, πως και στους προηγο µενους αγίους, είναι ε ρωστο µε εντυπωσιακ πλάτος, ενώ το πρ σωπο µε την πλατιά γενειάδα αποδίδεται µε τεχνική που ακολουθεί πιστά τρ πους οικείους στη ζωγραφική του Πανσέληνου στον να του Πρωτάτου 17. Απ τις Σέρρες προέρχεται, πιθαν τατα, και µια εικ να του αγίου Ιωάννου του Προδρ µου (119 81εκ.), που βρίσκεται σήµερα στην Εθνική Πινακοθήκη Κρ πτη του ναο του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σ φια (εικ. 23) 18.Η εικ να αυτή χρονολογείται στον 18ο αι., χωρίς µως να συνδέεται µε το έργο του ιονυσίου. Ωστ σο, µετά απ προσεκτική εξέτασή της έχουµε τη γνώµη τι αυτή παρουσιάζει στενή εικονογραφική και καλλιτεχνική συνάφεια µε άλλες εικ νες του αγίου Ιωάννου του Προδρ µου που φιλοτέχνησε ο ιον σιος απ τον Φουρνά ή αποδίδονται σ αυτ ν και σώζονται στο Κουτλουµουσιαν Κελλί του Τίµιου Προδρ µου στις Καρυές (1711) 19, στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου (1722) 20, στη Μονή Ζωγράφου 21, στον 15. Τσιγαρίδας,.π., εικ. 129, π., εικ π., εικ. 99, 100, National Art Gallery. Old Bulgarian Art Collection. The Crypt, Sofia 1999, αρ Α. Ξυγγ πουλος, «Τέσσερις φορητές εικ νες του ιονυσίου», Ελληνικά 10 (1938/2) 278 (στο εξής: «Τέσσερις φορητές εικ νες») Γ. Κακαβάς, «Το τέµπλο του παρεκκλησίου του Τίµιου Προδρ µου στο κελλί του ιονυσίου του εκ Φουρνά στις Καρυές», Αντίφωνον. Αφιέρωµα στον καθηγητή Ν. Β. ρανδάκη, Θεσσαλονίκη 1994, σ. 184, εικ. 1, 3 Ιεροµ ναχος Αναστάσιος, Ιερ ν Κουτλουµουσιαν ν Κελλίον Τίµιου Προδρ µου, Καρυές, Άγιον ρος 1996, σ. 28 (έγχρωµη εικ να του αγίου Ιωάννου Προδρ µου) Post Byzantium: The Greek Renaissance, Athens 2002, σ Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Άγνωστες φορητές εικ νες του Φράγκου Κατελάνου και του ιονυσίου του εκ Φουρνά στο Άγιον ρος», Μακεδονικά ΚΘ (1994) M. Enev, Mount Athos. Zograf Monastery, Sofia 1994, εικ. 427, που δηµοσιε εται έγχρωµη φωτογραφία της εικ νας. Ο Enev τη χρονολογεί λανθασµένα στον 17ο αι. και, συνεπώς, δεν τη συνδέει µε την καλλιτεχνική δραστηρι τητα του ιονυσίου.

6 102 E. N. Tσιγαρίδας να της Μεταµορφώσεως στον Φουρνά των Αγράφων (1737) 22 και στο Βυζαντιν Μουσείο της Αρχιεπισκοπής στη Λευκωσία της Κ πρου 23. Έτσι, η εικ να του αγίου Ιωάννου του Προδρ µου, που σήµερα βρίσκεται στην Κρ πτη του ναο του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σ φια, έ- χουµε τη γνώµη τι είναι αναµφισβήτητα έργο του ιον σιου του εκ Φουρνά. εν αποκλείεται, µάλιστα, να βρισκ ταν αρχικά σε να της π λεως των Σερρών απ που εκλάπη απ τους Βουλγάρους το 1913 ή Ωστ σο, η περίπτωση η εικ να του αγίου Ιωάννου του Προδρ µου, που βρίσκεται στη Σ φια, να ανήκει στο ίδιο σ νολο µε τις εικ νες που παρουσιάζουµε πρέπει, µάλλον, να αποκλειστεί λ γω διαφοράς στις διαστάσεις. Η εικ να του αγίου Ιωάννου Προδρ µου στη Σ φια έχει διαστάσεις εκ., ενώ οι διαστάσεις των εικ νων που σώζονται στον να της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου κυµαίνονται απ εκ. έως εκ. Η τάση επιστροφής, που έχει επισηµανθεί στις εικ νες του ναο των Αγίων Μαρίνας και Αντωνίου, και αντιγραφής του έργου του ζωγράφου Πανσελήνου είναι συνειδητή, καθώς µαρτυρείται σε χειρ γραφα που περιέχουν ανώνυµες «ερµηνείες της ζωγραφικής», εγχειρίδια δηλαδή που περιέχουν πρακτικές οδηγίες γ ρω απ την τεχνική της ζωγραφικής. Στις ερµηνείες αυτές βρίσκει κανείς συχνά την προτροπή προς τους µαθητευ µενους αγιογράφους να αναζητήσουν «εκ του περίφηµου Μανουήλ του Πανσελήνου τινά αρχέτυπα» και «να κοπιάσουν εις αυτά ικαν ν καιρ ν». Στις αρχές του 18ου αι. επώνυµος εκφραστής, αντιπροσωπευτικ ς προς την κατε θυνση αυτή ζωγράφος, είναι ο αγιορείτης ιεροµ ναχος ιον σιος απ το χωρι Φουρνά των Αγράφων 24.Ο ιον σιος έχοντας υπ ψη παλαι- 22. Ξυγγ πουλος, «Τέσσερις φορητές εικ νες»,.π., σ. 4, εικ Πρ κειται για αδηµοσίευτη εικ να την οποία αποδίδουµε στον ιον σιο τον εκ Φουρνά. Η φωτογραφία της εικ νας οφείλεται στον εκλεκτ συνάδελφο Αθανάσιο Παπαγεωργίου, τον οποίο και απ τη θέση αυτή ευχαριστώ. 24. Βλ. σχετικά Κ. Θ. ηµαράς, «Θεοφάνους του εξ Αγράφων. Bίος ιονυσίου του εκ Φουρνά», Ελληνικά 10 ( ) 249 κ.ε. Α. Ξυγγ πουλος, Σχεδίασµα ιστορίας της θρησκευτικής ζωγραφικής µετά την άλωσιν, Αθήναι 1957, σσ (στο εξής: Σχεδίασµα) Α. Ξυγγ πουλος, «ιον σιος απ τον Φουρνά», Νέα Εστία 74 (1963) Μ. Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι µετά την άλωση,τ.1,αθήνα 1987, σσ , 276, που και η προγενέστερη βιβλιογραφία. Γενικά για το θέµα της επιστροφής κατά τον 18ο αι. στη ζωγραφική του 13ου-14ου αι. βλ. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Οι τοιχογραφίες του ναο της Νέας Παναγίας Θεσσαλονίκης και το κίνηµα επιστροφής του 18ου αι. στην παράδοση της τέχνης της Μακεδονικής Σχολής», ΚΖ ηµήτρια, ΣΤ Επιστηµονικ Συµπ σιο «Χριστιανική Θεσσαλονίκη: Οθωµανική περίοδος , Β», Iερά Mονή Bλατάδων 9-11 Nοεµβρίου 1992, Θεσσαλονίκη, Kέντρο Iστορίας του ήµου Θεσσαλονίκης, 1994, σσ , εικ (στο εξής: «Οι τοιχογραφίες») Ε. Κυριακο δης, «Η µνηµειακή ζωγραφική στη Θεσσαλονίκη και το Άγιον ρος το 18ο αι.: Αισθητικές αναζητήσεις και τεχνοτροπικά ρε µατα», Θεσσαλονικέων π λις 4 (2001) Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Καλλιτεχνικές τάσεις στην τέχνη των φορητών εικ νων του 18ου-19ου αι. στο Άγιον ρος», Πρακτικά

7 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 103 τερα εγχειρίδια ζωγραφικής, συνέθεσε ανάµεσα στα , µε τη βοήθεια του λ γιου µαθητο του, του αγιογράφου και ιεροµ ναχου Κυρίλλου Φωτεινο απ τη Χίο, ένα εγχειρίδιο αγιογραφίας, τη γνωστή Ερµηνεία της ζωγραφικής τέχνης, που εξέδωσε στα 1909 ο Παπαδ πουλος-κεραµε ς 25.Η Ερµηνεία του ιονυσίου περιέχει οδηγίες τεχνικο και εικονογραφικο περιεχοµένου, που έχουν ληφθεί απ παλαι τερα εγχειρίδια, εµπλουτισµένη µε εκτενείς περιγραφές των σκηνών της Παλαιάς και Καινής ιαθήκης, µαρτυρίων αγίων κ.ά. Στην Eρµηνεία που συνέθεσε ο ιον σιος συµβουλε ει τους υποψηφίους µαθητές στην τέχνη της αγιογραφίας και τους παρακινεί να µιµηθο ν, και να αντιγράψουν το έργο του Πανσέληνου. Χαρακτηριστικά σηµειώνει 26 κάµε κα σ καθ ς κα µε ς κα δ ς µετ τα τα ν ε ρ ης κ το περιφή- µου Μανου λ το Πανσελήνου τιν ρχέτυπα κα κοπίασε ε ς α τ καν ν καιρ ν, σχεδιάζοντας µ τ ν τρ πον πο θέλοµεν σ ρµηνε σ η παρέ- µπροσθεν, ως ο ν καταλάβ ης τ µέτρα το του κα σχήµατα. Eπειτα παγε ε ς τ ς π α το ε κονισθείσας κκλησίας ν βγάλ ης νθίβολα, καθ ς θέλοµεν σ ρµηνε σ η. Ο ίδιος, µάλιστα, αναφερ µενος στον εαυτ του, λέγει τι έµαθε την τέχνη της ζωγραφικής στο Άγιον ρος σπουδάζοντας παιδι θεν κα µιµο µενος κατ τ δυνατ ν µοι τ ν κ Θεσσαλονίκης δίκην σελήνης λάµψαντα κ ρ Μανου λ τ ν Πανσέληνον π τε τ ς ε κονισθείσας παρ α το ερ ς ε κ νας τε κα περικαλλε ς ναο ς ν τ γιων µ ω ρει το Aθω στις (ο Πανσέληνος) κα λάµπων ποτ ε ς τ ν ζωγραφικ ν τα την πιστήµην σ ν χρυσολαµπροκίνητος σελήνη περηκ ντισε κα κατεκάλυψε µ τ ν θαυµαστ ν τέχνην του λους το ς παλαιο ς κα νέους ζωγράφους, ς τ ν δείχνουσι σαφέστατα α ν τοίχοις κα πίναξιν π α το ε κονισθε σαι ε κ νες 27. Ο ιον σιος ως αγιογράφος, ακολουθώντας πιστά τις παραπάνω οδηγίες, µας άφησε ένα σηµαντικ αριθµ φορητών εικ νων που σώζονται στο Κελλί του Τιµίου Προδρ µου στις Καρυές 28, που και εµ νασε, στο Πρωτάτο 29, Συµποσίου «Ζητήµατα Μεταβυζαντινής ζωγραφικής στη µνήµη του Μαν λη Χατζηδάκη», Αθήνα 2002, σσ (στο εξής: «Καλλιτεχνικές τάσεις») Γ. Κακαβάς, «Λε κωµα ζωγραφικών έργων του ιονυσίου του εκ Φουρνά», ιον σιος ο εκ Φουρνά και το έργο του, 250 έτη απ την εκδηµία του, (Καρπενήσι 1996), Αθήνα 2003, σσ (στο εξής: «Λε κωµα ζωγραφικών έργων»). 25. ιονυσίου του εκ Φουρνά,.π., σ. 6 σηµ. 24. Βλ. επίσης, Ξυγγ πουλος, Σχεδίασµα,.π., σσ ιονυσίου του εκ Φουρνά,.π., σ π., σ Βλ. στην παρο σα µελέτη σ. 101 σηµ Στο Πρωτάτο έχουν εντοπιστεί δ ο εικ νες, του Χριστο Παντοκράτορα και της

8 104 E. N. Tσιγαρίδας στη Μονή Κουτλουµουσίου 30, στη Μονή Καρακάλλου 31, στη Μονή Αγίου Πα λου 32, στη Μονή οχειαρίου 33, στη Μονή Ζωγράφου 34, στην Κ προ 35,στο Μουσείο της Κρ πτης του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σ φια 36, στον Φουρνά των Αγράφων 37, στο Μουσείο Κανελλοπο λου Αθηνών 38 κ.ά. Παναγίας Οδηγήτριας. Τσιγαρίδας, «Οι τοιχογραφίες».π., σ. 366, εικ. 41 Κειµήλια Πρωτάτου,τ.Β, Άγιον ρος 2004, σσ Στη Μονή Κουτλουµουσίου σώζονται δ ο εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά, του Χριστο Παντοκράτορος και της Παναγίας Οδηγήτριας, οι οποίες µπορο ν να α- ποδοθο ν στον ιον σιο τον εκ Φουρνά και το εργαστήρι του. Έγχρωµη απεικ νιση βλ. Ορθοδοξία Ελληνισµ ς. Πορεία στην τρίτη χιλιετία, τ.β, Άγιον ρος, Έκδοση Ιεράς Μονής Κουτλουµουσίου, 1996, πίν. στη σσ. 134, Στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου σώζονται τέσσερις εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά, οι ακ λουθες: η Σ ναξη των αποστ λων, ο Χριστ ς Παντοκράτωρ, η Παναγία Οδηγήτρια και ο Ιωάννης ο Πρ δροµος, βλ. Τσιγαρίδας, «Καλλιτεχνικές τάσεις»,.π., σσ Μάλιστα, η εικ να της Συνάξεως των δώδεκα αποστ λων είναι ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου του εκ Φουρνά, χρονολογηµένο στα 1722 (χε ρ ε τελο ς ιονυσίου εροµονάχου το ξ Aγράφων). Επίσης, στο παρεκκλήσιο του Αγίου Ιωάννη του Ελεήµονος και στο Σκευοφυλάκιο της Μονής έχουµε εντοπίσει άλλες τέσσερις εικ νες που µπορο ν να αποδοθο ν στον ιον σιο εκ Φουρνά και το εργαστήρι του. Πρ κειται για την εικ να του Χριστο Παντοκράτορα της Παναγίας Οδηγήτριας στο παρεκκλήσιο και για τις εικ νες του Χριστο Παντοκράτορα και του Ιωάννη του Προδρ µου σε προτοµή στο Σκευοφυλάκιο. 32. Στη Μονή Αγίου Πα λου τρεις εικ νες του Χριστο Παντοκράτορα, της Παναγίας Οδηγήτριας και της Σταυρώσεως αποδίδονται στον ιον σιο εκ Φουρνά ή πιθαν τατα στο εργαστήρι του, Μ. Βασιλάκη, «Εικ νες 18ος-19ος αι.», Ιερά Μονή Αγίου Πα λου, Άγιον ρος 1998, σσ , εικ. 82, 83, 84 Athos. Monastic Life on the Holy Mountain, Helsinki 2005, A.28, A.29, σσ (E. N. Tsigaridas). 33. Στη Μονή οχειαρίου µια εικ να της Παναγίας Γοργοεπηκ ου του 1726 έχουµε τη γνώµη τι είναι έργο του ιονυσίου του Φουρνά. Ιεροµ ναχος Φιλ θεος οχειαρίτης, «Η θαυµατουργική εικ να της Παναγίας Γοργοεπηκ ου», Παρουσία Ι. Μονής οχειαρίου,άγιον ρος 2001, σ. 200, εικ Στη Μονή Ζωγράφου έχουµε εντοπίσει µια εικ να του Ιωάννου του Προδρ µου, η οποία έχουµε τη γνώµη τι αποδίδεται στον ιον σιο τον εκ Φουρνά, βλ. Enev,.π., εικ Η εικ να αυτή χρονολογείται λανθασµένα απ τον Enev στον 17ο αι. 35. Βλ..π., σηµ Βλ..π., σηµ Στον να της Μεταµορφώσεως του Φουρνά των Αγράφων Ευρυτανίας σώζονται τέσσερις ενυπ γραφες εικ νες του ιονυσίου του , προερχ µενες απ το καθολικ της Ζωοδ χου Πηγής, οι ακ λουθες: Ιησο ς Χριστ ς Μέγας Αρχιερε ς, Ζωοδ χος Πηγή, Άγιος Ιωάννης ο Πρ δροµος, απ στολοι Πέτρος και Πα λος, βλ. Ξυγγ πουλος, «Τέσσερις φορητές εικ νες»,.π., σσ. 1-7, εικ Άλλες τέσσερις εικ νες εκ των οποίων τρεις σώζονται στον να της Μεταµορφώσεως στον Φουρνά (Ιησο ς Χριστ ς Μέγας Αρχιερε ς, Θεοτ κος Βρεφοκρατο σα, Άγιος Ιωάννης ο Πρ δροµος) και µια στους ο- µιανο ς Ευρυτανίας (Κοίµηση Θεοτ κου) αποδίδονται στον ιον σιο, βλ. Κακαβάς, «Λε κωµα ζωγραφικών έργων»,.π., σ Μπορο µε, επίσης, να προσθέσουµε στα α- ποδιδ µενα έργα του ιονυσίου δ ο εικ νες του Εκκλησιαστικο Μουσείου Ρεντίνας, µια κεφαλή του Χριστο και ένα Άγιο Μανδήλιο (;) Κακαβάς, αυτ. 38. Μια εικ να του Χριστο Παντοκράτορα του Μουσείου Κανελλοπο λου αποδίδεται επίσης στον ιον σιο, βλ. Κακαβάς, «Λε κωµα ζωγραφικών έργων»,.π., σ. 611.

9 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 105 Στην καλλιτεχνική δραστηρι τητα του ιονυσίου και µελών του εργαστηρίου του εντάσσουµε και τις εικ νες που παρουσιάσαµε. Ειδικ τερα, οι φυσιογνωµικοί τ ποι και οι καλλιτεχνικοί τρ ποι των εικ νων του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου παρουσιάζουν στενή συγγένεια µε ενυπ γραφες εικ νες του ιονυσίου, πως είναι η εικ να των ώδεκα αποστ λων στη Μονή Καρακάλλου, έργο του 1722, και η οποία, πως είδαµε, ε- ντάσσεται σ ένα µεγαλ τερο σ νολο φορητών εικ νων του ιδίου καλλιτέχνη που σώζονται στη Μονή. Έτσι, απ τις εικ νες της Μεγάλης εήσεως η εικ να του αγίου Ανδρέου (εικ. 8, 24) στον φυσιογνωµικ τ πο, στον τρ πο αποδ σεως του προσώπου και στο εκφραζ µενο αυστηρ ήθος παρουσιάζει έντονη σχέση µε τον απ στολο Ανδρέα (εικ. 25) απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων της Μονής Καρακάλλου. Ωστ σο, ο απ στολος Πέτρος (εικ ), πως και ο Ανδρέας, ο Θωµάς (εικ ), ο Λουκάς (εικ ) κ.ά. απ τη Μεγάλη έηση του ναο, παρά τον κοιν φυσιογνωµικ τ πο, εµφανίζονται γραµµικ τεροι στην τεχνική εκτέλεση, µε διαφορετική χρωµατική κλίµακα στα ρο χα και ποιοτικά κατώτεροι, συγκριτικά µε τις οµώνυµες µορφές απ την εικ να των αγίων αποστ λων της Μονής Καρακάλλου. Μάλιστα, σε ορισµένες εικ νες της Μεγάλης εήσεως, πως του αποστ λου Πα λου (εικ ), του αποστ λου Ματθαίου (εικ ), του α- ποστ λου Σίµωνα (εικ. 13), ο ανώνυµος καλλιτέχνης στον φυσιογνωµικ τ πο, στα τεχνικά χαρακτηριστικά και στην καλλιτεχνική ποι τητα διαφοροποιείται ριζικά απ τις αντίστοιχες µορφές της εικ νας της Μονής Καρακάλλου 39. Η σ γκριση των αποστ λων της Μεγάλης εήσεως µε τους αποστ λους της ενυπ γραφης εικ νας του ιονυσίου της Μονής Καρακάλλου δείχνουν τι οι εικ νες της Μεγάλης εήσεως εντάσσονται στο εργαστήριο του ιονυσίου, αλλά είναι καλλιτεχνικά άνισες. Φαίνεται, µάλιστα, τι έχουν εκτελεστεί απ δ ο καλλιτέχνες του εργαστηρίου ανισοβαρο ς καλλιτεχνικο ε- πιπέδου. Ο ίδιος ο ιον σιος έχουµε τη γνώµη τι εξετέλεσε µ νο τις δεσποτικές εικ νες του ναο, δηλαδή τις εικ νες της αγίας Μαρίνας, του αγίου Νικολάου, του αγίου Αθανασίου, του αγίου Αντωνίου, του αγίου Βασιλείου και του αγίου Γεωργίου. Ανακεφαλαιώνοντας, µπορο µε να πο µε τι οι εικ νες του ναο των Αγίων Μαρίνης και Αντωνίου, που παρουσιάσαµε, είναι έργο του ιεροµονάχου και ζωγράφου ιονυσίου απ τον Φουρνά των Αγράφων και των συνεργατών του και έχουµε τη γνώµη τι χρονολογο νται την περίοδο Η διαπίστωση αυτή ισχ ει, εφ σον βέβαια οι εικ νες αυτές στο πρ σωπο δεν έ- χουν δεχτεί νεώτερη επιζωγράφηση.

10 106 E. N. Tσιγαρίδας 1734, δηλαδή µετά τη φιλοτέχνηση των εικ νων της Μονής Καρακάλλου το 1722 και πριν απ την αναχώρηση του ιονυσίου απ τον Άγιον ρος το Απ απ ψεως τέχνης κατατάσσονται σε ένα καλλιτεχνικ ρε µα που εµφανίζεται στις αρχές του 18ου αι. στο Άγιον ρος. Στο ρε µα αυτ αναγνωρίζεται η τάση επιστροφής σε τ πους και τρ πους της ζωγραφικής του τέλους του 13ου αι. και των αρχών του 14ου αι. και κυρίως στη ζωγραφική του Πανσέληνου, στο πρ σωπο του οποίου η παράδοση προσγράφει λη σχεδ ν τη µνηµειακή ζωγραφική του 14ου αι. που σώζεται στο Άγιον ρος. Το φαιν µενο αυτ της επιστροφής, που εµφανίζεται και σε άλλες µορφές της µεταβυζαντινής τέχνης του 18ου αι., επισηµαίνεται χι µ νο στη µνηµειακή ζωγραφική, αλλά και σε φορητές εικ νες µε προτίµηση στις α- πεικονίσεις του Χριστο, της Παναγίας, του αγίου Νικολάου, του αγίου Ιωάννου του Προδρ µου κ.ά. Γνωστοί επώνυµοι εκφραστές της καλλιτεχνικής αυτής τάσης στο πρώτο τέταρτο του 18ου αι. είναι ο ιον σιος ο εκ Φουρνά και ο αβίδ απ τη Σελενίτζα, ενώ πρ σφατα, βάσει επιγραφικών στοιχείων, συνδέσαµε τις τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου ηµητρίου της Μονής Βατοπαιδίου µε τον άγνωστο µέχρι τώρα, αλλά κορυφαίο καλλιτέχνη, τον Κοσµά απ τη νήσο Λήµνο 40. Η κίνηση αυτή, που εµφανίζεται στον χώρο του Αγίου ρους, µε βάση τα αποτελέσµατα της µέχρι τώρα έρευνας βρίσκει περιορισµένη απήχηση σε εκτ ς του Αγίου ρους περιοχές. Είναι µάλιστα αξιοσηµείωτο τι τα ζωγραφικά εκτ ς του Αγίου ρους σ νολα της καλλιτεχνικής αυτής τάσης έ- χουν εντοπισθεί σε µεγάλα, κυρίως, αστικά κέντρα της Μακεδονίας, πως στη Θεσσαλονίκη, την Καστοριά, καθώς και τη Μοσχ πολη της σηµερινής Αλβανίας. Με τη µελέτη µας αυτή ο χώρος εµφάνισης του καλλιτεχνικο αυτο ρε µατος επεκτείνεται και στην π λη των Σερρών. Ο γεωγραφικ ς περιορισµ ς του καλλιτεχνικο αυτο φαινοµένου στον χώρο του Αγίου ρους και σε ναο ς µεγάλων αστικών κέντρων της Μακεδονίας και της σηµερινής Αλβανίας οφείλεται πιθαν τητα στη λογι τητα των ζωγράφων και συνεπώς στον λ γιο χαρακτήρα της ζωγραφικής, που απευθ νεται σε µορφωµένο κ κλο αστών, κληρικών και µοναχών. Ε. Ν. ΤΣΙΓΑΡΙ ΑΣ 40. Ε. Ν. Τσιγαρίδας, «Περί της µη σωζοµένης κτητορικής επιγραφής του παρεκκλησίου του Αγίου ηµητρίου της Μονής Βατοπαιδίου», Λαµπηδών. Αφιέρωµα στη µνήµη της Ντ. Μουρίκη, Αθήνα 2003, σσ , εικ. 1-4.

11 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 107 ΕΠΙΜΕΤΡΟ Μέσα στο 2006 δηµοσιε θηκαν δ ο νέες µελέτες, µε τις οποίες δηµοσιοποιο νται έργα του ιονυσίου στο Άγιον ρος και την Κ προ, ορισµένα εκ των οποίων αναφέρονται στην παρο σα µελέτη. Ο µοναχ ς Πατάπιος Καυσοκολυβίτης δηµοσίευσε επτά άγνωστες εικ νες σωζ µενες στη Σκήτη των Καυσοκαλυβίων του Αγίου ρους. Απ τις εικ νες αυτές τρεις εικ νες, του Χριστο Παντοκράτορος, της Παναγίας Οδηγήτριας και του Ιωάννου του Θεολ γου στην Καυσοκαλυβίτικη Καλ βη του Αγίου Ιωάννου του Θεολ γου στο Άγιον ρος, τρεις άλλες εικ νες της Φιλοξενίας του Αβραάµ, του Χριστο Παντοκράτορος και της Παναγίας Οδηγήτριας σώζονται στον Κοι- µητηριακ να της Σκήτης των Καυσοκαλυβίων, ενώ µια εικ να της Βαϊοφ ρου απ κειται στην Εικονοθήκη του Κυριακο των Καυσοκαλυβίων, βλ. σχετικά Μοναχ ς Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης, «Μεταβυζαντινή τέχνη στη Σκήτη Κουσοκαλυβίων», Πρακτικά B ιεθνο ς Συµποσίου, «Άγιον ρος. Πνευµατικ τητα και Ορθοδοξία Τέχνη», Θεσσαλονίκη, E.M.Σ., 2006, σσ , εικ. 19, 20, 22, 24, 26, 27, 28. Η Αγγελική Στρατή σε δηµοσίευµά της αποδίδει την εικ να του αγίου Βασιλείου, που εκτίθεται στο Εκκλησιαστικ Μουσείο Σερρών, αλλά πως είπαµε, προέρχεται απ τον να της Αγίας Μαρίνας και Αγίου Αντωνίου Σερρών στον ιον σιο απ τον Φουρνά (βλ. στην παρο σα µελέτη σσ. 98, 101, εικ. 20). ηµοσιε ει, επίσης, δ ο εικ νες του Χριστο Παντοκράτορα και της Παναγίας Οδηγήτριας σωζ µενες στο Παρεκκλήσιο του Ιωάννου του Θεολ γου στη Μονή Καρακάλλου (βλ. στην παρο σα µελέτη σ. 104, σηµ. 31): βλ. σχετικά Α. Στρατή, «Άγνωστες φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά στις Σέρρες και στο Άγιον ρος», ώρον. Τιµητικ ς τ µος στον καθηγητή Νίκο Νικονάνο, Θεσσαλονίκη 2006, σσ , εικ Πρ σφατα δηµοσιε θηκε και η εικ να του Ιωάννου του Προδρ µου του Βυζαντινο Μουσείου του Ιδρ µατος του αρχιεπισκ που Μακαρίου Γ στη Λευκωσία, την οποία αποδώσαµε στον ιον σιο τον εκ Φουρνά, βλ. σχετικά: Athos. Monastic Life on the Holy Mountain, Κατάλογος Έκθεσης, Helsinki 2006, σ. 243, αρ

12 108 SUMMARY E. N. Tsigaridas, Portable Icons by Dionysios of Fournas in Serres. The hieromonk Dionysios of Fournas in the Agrafa, who was born c. 1670, was the theoretical exponent of the artistic trend that returned to the art of the Paleologues. Between 1728 and 1733, he also wrote the Painter s Manual and was at the same time working as a painter both of murals and of portable icons. The subject of this paper is a number of unsigned portable icons by Dionysios of Fournas and his workshop which are located on the templon of St Marina and St Antony Church in Serres. Specifically, they are four despotic icons of St Nicolas, St Athanasios, St Anthony and St Marina, and twelve epistyle icons of the Great Deesis with the twelve apostles. An icon of St Basil, which is exhibited in the Ecclesiastical Museum of Serres Dioces, belongs to the same group and it is a work of the same painter. These icons, which are ascribed on the basis of artistic criteria to Dionysios of Fournas, were painted in the first quarter of the 18th century and represent the artistic trend that sought to return to and copy the art of the supreme painter of the Paleologean period, Manuel Panselinos, who painted the frescoes in the Church of Protaton (c. 1290) at Karyes on Mount Athos.

13 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 109 Εικ. 1. Ο να ς της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 1. Church of St Marina and St Anthony.

14 110 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 2. Το νεώτερο τέµπλο του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου µε τις εικ νες του επιστυλίου της Μεγάλης εήσεως. Fig. 2. The new templon of St Marina and St Anthony Church with the epistyle icons of Great Deisis.

15 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 111 Εικ. 3. Ο απ στολος Πέτρος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 3. St apostle Peter from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

16 112 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 4. Ο ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολ γος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 4. Evangelist St John the Theologian from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

17 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 113 Εικ. 5. Ο ευαγγελιστής Λουκάς απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 5. Evangelist St Luke from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

18 114 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 6. Ο απ στολος Ιάκωβος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 6. St apostle Jacob from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

19 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 115 Εικ. 7. Ο απ στολος Θωµάς απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 7. St apostle Thomas from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church. 9

20 116 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 8. Ο απ στολος Ανδρέας απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 8. St apostle Andreas from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

21 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 117 Εικ. 9. Ο απ στολος Πα λος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 9. St apostle Paul from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church. Εικ. 10. Ο ευαγγελιστής Ματθαίος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 10. Evangelist St Matthew from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

22 118 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 11. Ο ευαγγελιστής Μάρκος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 11. Evangelist St Marcos from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church. Εικ. 12. Ο απ στολος Βαρθολοµαίος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 12. St apostle Bartholomew from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

23 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 119 Εικ. 13. Ο απ στολος Σίµων απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 13. St apostle Simon from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church. Εικ. 14. Ο απ στολος Φίλιππος απ το επιστ λιο της Μεγάλης εήσεως του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 14. St apostle Philippe from the epistyle of Great Deisis of St Marina and St Anthony Church.

24 120 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 15. O απ στολος Πέτρος απ τον να του Πρωτάτου στο Άγιον ρος. Fig. 15. St apostle Peter from the Church of Protaton at Mount Athos. Εικ.16. O απ στολος Πα λος απ τον να του Πρωτάτου στο Άγιον ρος. Fig. 16. St apostle Paul from the Church of Protaton at Mount Athos.

25 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 121 Εικ. 17. Η αγία Μαρίνα σε προσκυνητάριο στον να της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 17. St Marina at proskenetarion at St Marina and St Anthony Church. Εικ. 18. Ο άγιος Αντώνιος στο τέµπλο του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου (λεπτοµέρεια). Fig. 18. St Anthony from the templon of St Marina and St Anthony Church (detail).

26 122 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 19. Ο άγιος Νικ λαος στο τέµπλο του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 19. St Nicholas from the templon of St Marina and St Anthony Church.

27 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 123 Εικ. 20. Ο άγιος Βασίλειος στο Εκκλησιαστικ Μουσείο της Ιεράς Μητροπ λεως Σερρών. Fig. 20. St Basil from the Ecclesiastical Museum of the Holy Metropole of Serres.

28 124 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 21. Ο άγιος Αθανάσιος στο τέµπλο του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 21. St Athanasios from the templon of St Marina and St Anthony Church. Εικ. 22. Ο άγιος Γεώργιος στο τέµπλο του ναο της Αγίας Μαρίνας και του Αγίου Αντωνίου. Fig. 22. St George from the templon of St Marina and St Anthony Church.

29 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 125 Εικ. 23. Άγιος Ιωάννης ο Πρ δροµος στην Κρ πτη του ναο του Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι στη Σ φια. Fig. 23. St John the Forerunner from the Crypt of St Alexander Nevski Church at Sofia.

30 126 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 24. Απ στολος Ανδρέας (λεπτοµέρεια της εικ. 8). Fig. 24. St apostle Andrew (detail of fig. 8). Εικ. 25. Απ στολος Ανδρέας (λεπτοµέρεια απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου, ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου στα 1722). Fig. 25. St apostle Andrew (detail of the icon of the Twelve apostles from the katholikon of Karakallou Monastery, a work signed by Dionysios of Fournas dated 1722).

31 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 127 Εικ. 26. Ο απ στολος Πέτρος (λεπτοµέρεια της εικ. 3). Fig. 26. St apostle Peter (detail of fig 3). Εικ. 27. Απ στολος Πέτρος (λεπτοµέρεια απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου, ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου του 1722). Fig. 27. St apostle Peter (detail of the icon of the Twelve apostles from the katholikon of Karakallou Monastery, a work signed by Dionysios of Fournas dated 1722).

32 128 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 28. Ο απ στολος Θωµάς (λεπτοµέρεια της εικ.7). Fig. 28. St apostle Thomas (detail of fig. 7). Εικ. 29. Απ στολος Θωµάς (λεπτοµέρεια απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου, ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου του 1722). Fig. 29. St apostle Thomas (detail of the icon of the Twelve apostles from the katholikon of Karakallou Monastery, a work signed by Dionysios of Fournas dated 1722).

33 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 129 Εικ. 30. Ο ευαγγελιστής Λουκάς (λεπτοµέρεια της εικ. 5). Fig. 30. St evangelist Luke (detail of fig. 5). Εικ. 31. Ευαγγελιστής Λουκάς (λεπτοµέρεια απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου, ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου του 1722). Fig. 31. St evangelist Luke (detail of the icon of the Twelve apostles from the katholikon of Karakallou Monastery, a work signed by Dionysios of Fournas dated 1722).

34 130 E. N. Tσιγαρίδας Εικ. 32. Ο απ στολος Πα λος (λεπτοµέρεια της εικ. 9). Fig. 32. St apostle Paul (detail of fig. 9). Εικ. 33. Απ στολος Πα λος (λεπτοµέρεια απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου, ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου του 1722). Fig. 33. St apostle Paul (detail of the icon of the Twelve apostles from the katholikon of Karakallou Monastery, a work signed by Dionysios of Fournas dated 1722).

35 Φορητές εικ νες του ιονυσίου του εκ Φουρνά 131 Εικ. 34. Ευαγγελιστής Ματθαίος (λεπτοµέρεια της εικ. 10). Fig. 34. St evangelist Matthew (detail of fig. 10). Εικ. 35. Ευαγγελιστής Ματθαίος (λεπτοµέρεια απ την εικ να των ώδεκα αποστ λων στο καθολικ της Μονής Καρακάλλου, ενυπ γραφο έργο του ιονυσίου του 1722). Fig. 35. St evangelist Matthew (detail of the icon of the Twelve apostles from the katholikon of Karakallou Monastery, a work signed by Dionysios of Fournas dated 1722). 10

36

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ *

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ * ΕΥΘΥΜΙΟΣ Ν. ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ * Αντικείμενο της παρούσης μελέτης είναι μια σειρά δεκαέξι ανυπόγραφων φορητών εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ

ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ ΦΡΗΤΕΣ ΕΙΚΝΕΣ ΤΥ ΔΙΝΥΣΙΥ ΤΥ ΕΚ ΦΥΡΝΑ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΤΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΥ ΤΥ ΣΤΙΣ ΣΕΡΡΕΣ Αντικείμενο της παρούσης μελέτης είναι μια σειρά δεκαέξι ανυπόγραφων φορητών εικόνων του Διονυσίου του εκ Φουρνά και του

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014

«Έκθεση εικόνων Κρητικής Σχολής στην Ηπειρο» 2014 Άγιος Νικόλαος με τρεις σκηνές θαυμάτων του Συλλογή Μητροπολιτικού Μεγάρου Ιωαννίνων Προέλευση: Μονή Ελεούσας Νήσου Ιωαννίνων Διαστάσεις 0,92 Χ 0,62μ 1500 Εικόνα με πλαίσιο, που διατηρείται σε καλή κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας.

1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 1 η Θεματική ενότητα- Μπορούν οι άνθρωποι να εικονίζουν το Θεό; 1. Δώστε τον ορισμό της εικόνας. 2. Ποια η έννοια της λέξεως είδωλο στο θρησκευτικό τομέα; 3. Ποιο από τα παρακάτω αποτελούν μορφές σύγχρονης

Διαβάστε περισσότερα

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου

Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου 18/05/2019 Τι μπορεί να δει κάποιος στο μουσείο της Ι.Μ. Μεγάλου Μετεώρου / Ιερές Μονές Η μο νή του Με γά λου Με τε ώ ρου δι α μόρ φω σε μί α σει ρά α πό πε ρι κα λείς μου σεια κούς χώ ρους, για την α

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά

Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης. Ελληνικά 1 Κείμενο Αγίου Νικολάου της Στέγης Ελληνικά 2 Ο Άγιος Νικόλαος της Στέγης Πήρε το όνομα του μετά την προσθήκη της δεύτερης Στέγης του ναού τον 13ον αιώνα, για την προστασία του από τα χιόνα και τη βροχή.

Διαβάστε περισσότερα

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε

α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε Ἦχος Νη α κα ρι ι ο ος α α νηρ ος ου ουκ ε πο ρε ε ευ θη εν βου λη η η α α σε ε ε βων και εν ο δω ω α α µαρ τω λω ων ουουκ ε ε ε στη η και ε πι κα α θε ε ε ε δρα α λοι οι µων ου ουκ ε ε κα θι ι σε ε ε

Διαβάστε περισσότερα

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο

ο Θε ος η η µων κα τα φυ γη η και δυ υ υ να α α α µις βο η θο ος ε εν θλι ψε ε ε σι ταις ευ ρου ου ου ου ου σαις η η µα α α ας σφο ο ο ο Ἐκλογή ἀργοσύντοµος εἰς τὴν Ἁγίν Κυρικήν, κὶ εἰς ἑτέρς Γυνίκς Μάρτυρς. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Ἦχος Νη ε Κ ι δυ υ υ υ ν µι ις Α λ λη λου ου ου ι ι ι ι ο Θε ος η η µων κ τ φυ γη η κι δυ υ υ ν µις βο η θο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΦΩΤΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΟΥΠΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΟΠΤΣΗ ΜΑΡΙΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ ΝΙΦΟΡΑΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Η ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ Είναι η τέχνη της απεικόνισης ιερών προσώπων ή θρησκευτικών σκηνών Είναι η ζωγραφική παράσταση θρησκευτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ

ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ ΠΛΑΙ ΣΙΟ ΧΡΗ ΜΑ ΤΟ ΔΟ ΤΗ ΣΗΣ ΣΤΟ ΧΟΣ- Ε ΠΙ ΔΙΩ ΞΗ Στό χος του Ο λο κλη ρω μέ νου Προ γράμ μα τος για τη βιώ σι μη α νά πτυ ξη της Πίν δου εί ναι η δια μόρ φω ση συν θη κών α ει φό ρου α νά πτυ ξης της ο ρει νής πε ριο χής, με τη δη

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ:

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: ΜΑΘΗΜΑ 18 Ο ΟΙ ΑΓΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ: 1. Η αποκατάσταση της προσκύνησης των εικόνων

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Δ: Υστεροβυζαντινή Τέχνη (1204-1453) Αρχιτεκτονική-Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ - ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΑΠΕ ΣΕ ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ - ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΑΠΕ ΣΕ ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ POWERPOINT 2011 ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕ ΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟ ΤΩΝ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ ΚΑΤΑΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΕ ΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Για την υποστη ριξη του ε ργου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Λάρισα, 5/9/2018 Αρ. πρωτ.: 2223 ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Η Διοικουb σα Επιτροπηb του ΤΕΕ Τμηb ματος Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας, εbχοντας υπ οb ψιν τις διαταb ξεις του Π.Δ. 715/1979

Διαβάστε περισσότερα

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014

Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Εγκαίνια έκθεσης 23.10.2013, 13.00 Διάρκεια Έκθεσης 19.10.2013 19.1.2014 Επιμέλεια έκθεσης Αγαθονίκη Τσιλιπάκου, Νίκος Μπονόβας Mε την περιοδική έκθεση «Η τιμή του αγίου Μάμαντος στη Μεσόγειο: Ένας ακρίτας

Διαβάστε περισσότερα

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες

Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάδες, Πύργοι, Κιόσκια, Καμπάνες, Σήμαντρα, Φιάλες, Κρήνες Αρσανάς Ζωγράφου Πύργος Χελανδαρίου Πύργος Καρακάλλου Πύργος Σταυρονικήτα Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, Κιόσκι Κιόσκι Αγίου Παύλου Ι.Μ. Διονυσίου,

Διαβάστε περισσότερα

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά

Παναγία της Ασίνου Ελληνικά Παναγία της Ασίνου Ελληνικά 1 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΣΙΝΟΥ Ή ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΦΟΡΒΙΩΤΙΣΣΑΣ Η καμαροσκέπαστη, με δεύτερη ξύλινη στέγη εκκλησία της Παναγίας της Ασίνου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Νικητάρι,

Διαβάστε περισσότερα

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη.

Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση τα ψηφιδωτά που βρίσκονταν στην αψίδα του ναού της Παναγίας της Κανακαριάς στη Λυθράγκωμη. Ο Χριστός. Ψηφιδωτό Παναγίας της Κανακαριάς. Λυθράγκωμη- Καρπασίας Τα ψηφιδωτά αυτά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ

ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ ΤΜΗΜΑ ΦΩΚΑ/ΤΕΤΑΡΤΗ 09.00 -.00 5 ZE MI WA 0 0 0 9 0,95 9 ΑΓ ΓΕ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 95 ΑΔ ΡΟ ΙΩ 0 0 0 0 0 0 97 ΑΙ ΚΩ ΠΑ 0 0 0 0 0 0 5 507 ΑΛ ΕΥ ΤΖ 0 0 0 0 0 0 6 99 ΑΝ ΟΡ ΚΩ 7 5 0 0 0,65 7 95 ΑΝ ΙΩ ΟΡ 9 9 9 6

Διαβάστε περισσότερα

Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ

Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Μητροπολιτικός Ναός ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Παραλιμνίου ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ Ο Μητροπολιτικός Ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Αμμοχώστου είναι αφιερωμένος στον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Γεώργιο

Διαβάστε περισσότερα

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη.

Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον. Ἕτερον. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Τάξις Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου, Ὀ Ν Ψαλµός. Μέλος Ἰωάννου Ἀ. Νέγρη. Κυ ρι ε ε λε η σον Ἦχος Πα Α µην Π α σα πνο η αι νε σα τω τον Κυ ρι ον Ἕτερον. Π α σα πνο η αι νε σα α τω τον Κυ υ ρι ι ον 1 ΙΩΑΝΝΟΥ Α. ΝΕΓΡΗ

Διαβάστε περισσότερα

Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον

Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Α. Πα π α γ ε ω ρ γ ι ου, Η μονή του Αγίου Ιωάννου του Λαμπαδιστού στον Καλοπαναγιώτη [Οδηγοί Βυζαντινών Μνημείων της Κύπρου], Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, Λευ κωσία 2007,

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα Ε: Μεταβυζαντινή Τέχνη (1453 αρχές 19ου αι.) Αρχιτεκτονική - Ζωγραφική. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα

Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα Άγνωστο έργο του Θεοφάνη του Κρητός στα Μετέωρα Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΒ' (2001) Σελ. 357-364 ΑΘΗΝΑ 2001 Ε.Ν. Τσιγαρίδας ΑΓΝΩΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΘΕΟΦΑΝΗ ΤΟΥ ΚΡΗΤΟΣ ΣΤΑ ΜΕΤΕΩΡΑ ο σκευοφυλάκειο της μονής Βαρλαάμ

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών

Ευγενία Δρακοπούλου. Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Ευγενία Δρακοπούλου Διευθύντρια Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Τηλ. +302107273570 Fax: +302107246212 E-mail: egidrak@eie.gr Website: http://eie.academia.edu/eugeniadrakopoulou http://www.eie.gr/nhrf/institutes/inr/cvs/cv-drakopoulou-gr.html

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία

Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία Πολιτιστικό Πρόγραμμα Υπεύθυνες καθηγήτριες Καραμπελιά Καλλιόπη Παπαγεωργίου Μαρία Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους από ψαμμίτη οι οποίοι υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα,

Διαβάστε περισσότερα

«Εικόνα: Θέση και Λειτουργικότητα. Αποθησαύριση και ηλεκτρονική οργάνωση όρων και στοιχείων», διδακτορική διατριβή, 2 τόμοι, Αθήνα 2009.

«Εικόνα: Θέση και Λειτουργικότητα. Αποθησαύριση και ηλεκτρονική οργάνωση όρων και στοιχείων», διδακτορική διατριβή, 2 τόμοι, Αθήνα 2009. English abstract The Phd thesis, entitled Icon: its placement and functionality, focused on the functionality of the icons in the middle byzantine period. In this framework unpublished icons from the Sinai

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ E. N. Τσιγαρίδας, 'Ερευνες στους ναούς της Καστοριάς 379 ΕΡΕΥΝΕΣ ΣΤΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ Στη διάρκεια των υπηρεσιακών μεταβάσεών μου στην Καστοριά, την περίοδο κυρίως 1970-1975 και συμπληρωματικά την

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Παλαιοχριστιανική και Προεικονομαχική Εικονογραφία. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ

Διαβάστε περισσότερα

Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος

Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Δελτίον XAE 19 (1996-1997), Περίοδος Δ' Σελ. 97-116 ΑΘΗΝΑ 1997

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα ΚΕ Παυλείων-Αργυρούν Ιωβηλαίον

Πρόγραμμα ΚΕ Παυλείων-Αργυρούν Ιωβηλαίον 27 Μαΐου 2019 Πρόγραμμα ΚΕ Παυλείων-Αργυρούν Ιωβηλαίον Πολιτισμός / Εκδηλώσεις ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Δευτέρα 27 Μαΐου Παρασκευή 31 Μαΐου Ιατρική Εβδομάδα αφιερωμένη στον Άγιο Λουκά τον Ιατρό Τρίτη 28 Μαΐου,

Διαβάστε περισσότερα

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους]

Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [ ] και Γ. Μεταβυζαντινή ή Νεοβυζαντινή [από το 1453 μέχρι τους νεώτερους χρόνους] ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ Η Χριστιανική Ζωγραφική διαιρείται συνήθως σε τρεις μεγάλες περιόδους Α.Πρωτοχριστιανική [μέχρι τις αρχές του 4ου αι.] Β.Βυζαντινή [330-1453] και Γ. Μεταβυζαντινή

Διαβάστε περισσότερα

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ.

Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει μέ νου. Friedrich Schelling. σελ. 13. σελ. 17. σελ. σελ. 13 σελ. 17 σελ. 21 σελ. 49 σελ. 79 σελ. 185 σελ. 263 σελ. 323 σελ. 393 σελ. 453 σελ. 483 σελ. 509 σελ. 517 Ό λοι οι κα νό νες πε ρί με λέ της συ νο ψί ζο νται στον ε ξής έ να: Μά θε, μό νο προκει

Διαβάστε περισσότερα

1.2.3 ιαρ θρω τι κές πο λι τι κές...35 1.2.4 Σύ στη μα έ λεγ χου της κοι νής α λιευ τι κής πο λι τι κής...37

1.2.3 ιαρ θρω τι κές πο λι τι κές...35 1.2.4 Σύ στη μα έ λεγ χου της κοι νής α λιευ τι κής πο λι τι κής...37 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕ Φ Α Λ ΑΙΟ ΤΟ ΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ... 21 ΚΕ Φ Α Λ ΑΙΟ 1 o Η ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1.1 Η Α λιεί α ως Οι κο νο μι κή ρα στη ριό τη τα...25 1.2 Η Κοι νο τι κή Α λιευ τι κή Πο λι τι κή...28

Διαβάστε περισσότερα

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν.

>.. - i V. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ ;ΐ \ i- ψ,. V.. ' ν' . V . > ' > : ' >7' . ίέ ι;κ ί ν. . ίέ ι;κ ί ν. f >.. - i V. ;ΐ \ i i ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΠΝ 026000265336 i- ψ,. Ϊ 1». ί 1 ι ] Iτ I V.. ' ν' ;. V! 1 ] * /.. > ' > : ' >7' ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ ΚΑΤΣΕΛΑΚΗ JJ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ Υ Μ ΙΧΑΗΛ

Διαβάστε περισσότερα

Προσοµοίωση Ανάλυση Απ ο τ ε λε σµ άτ ω ν ιδάσκων: Ν ικό λ α ο ς Α µ π α ζ ή ς Ανάλυση Απ ο τ ε λε σµ άτ ω ν Τα απ ο τ ε λ έ σ µ ατ α απ ό τ η ν π αρ αγ ω γ ή κ αι τ η χ ρ ή σ η τ υ χ αί ω ν δ ε ι γ µ

Διαβάστε περισσότερα

VAGONETTO. Ωρες: 09:00 17:00. t: (+30) e: w: Kρατήσεις: Fokis Mining Park Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας

VAGONETTO. Ωρες: 09:00 17:00. t: (+30) e: w:  Kρατήσεις: Fokis Mining Park Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας VAGONETTO Fokis Mining Park Μεταλλευτικό Πάρκο Φωκίδας Ωρες: 09:00 17:00 Kρατήσεις: t: (+30) 2265 078819 e: info@vagonetto.gr w: www.vagonetto.gr 5 1 o χ λ μ Ε. Ο. Λ α μ ί α ς Ά μ φ ι σ σ α ς Τ. Κ. 3 3

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας»

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας. Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2016 Εκκλησίες της Σωτήρας Πρόγραμμα Μαθητικών Θρησκευτικών Περιηγήσεων «Συνοδοιπόροι στα ιερά προσκυνήματα του τόπου μας» ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Αγία Θέκλα Βρίσκεται 7χλμ νότια από το κέντρο της Σωτήρας.

Διαβάστε περισσότερα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα

από το 1985. Φορβίων, από προέρχεται Η εκκλησία αποτελεί το αιώνα Η εκκλησία της Παναγίας της Φορβιώτισσας, περισσότερο γνωστή ως η Παναγία της Ασίνου, βρίσκεται στις βόρειες υπώρειες της οροσειράς ο του Τροόδους. Είναι κτισμένη στην ανατολική όχθη ενός μικρού χείμαρρου,

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρι α Γραφημα των 10η Δια λεξη

Θεωρι α Γραφημα των 10η Δια λεξη Θεωρι α Γραφημα των 0η Δια λεξη Α. Συμβω νης Ε Μ Π Σ Ε Μ Φ Ε Τ Μ Φεβρουα ριος 05 Α. Συμβω νης (ΕΜΠ) Θεωρι α Γραφημα των 0η Δια λεξη Φεβρουα ριος 05 99 / 0 Χρωματισμο ς Ακμω ν k-χρωματισμός ακμών: Η ανα

Διαβάστε περισσότερα

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις

5 Φεβρουαρίου «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις 5 Φεβρουαρίου 2017 «Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ» Πολιτισμός / Εκθέσεις «Η ορθόδοξη τέχνη στην Κύπρο πέρασε από πολλές δυσκολίες, κατάφερε όμως να διατηρήσει έναν αυθεντικό χαρακτήρα, κυπριακό. Κυπριακῷ τῷ τρόπῳ

Διαβάστε περισσότερα

anjologion ellhnikwn grammatoseirwn

anjologion ellhnikwn grammatoseirwn anjologion ellhnikwn grammatoseirwn Απλ µονοτυπικ Λειψίας µονοτυπικ εκαεξάρια τ ς κάσας εκαεξάρια Λειψίας τ ς κάσας Πελασγικ µονοτυπικ Αττικ µονοτυπικ Εκδ σεων «Μπ λ Λ τρ» Μα ρα 486 µονοτυπικ Μπεκκεριάνα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ Ει σα γω γή 1 ου Μέ ρους...16 1 ο Κε φά λαιο: Ε ΛΕΥ ΘΕ ΡΟΣ ΧΡΟ ΝΟΣ & Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ 1.1 Οι έν νοιες του ε λεύ θε ρου χρό νου και της ανα ψυ χής...17

Διαβάστε περισσότερα

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987.

Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1830), τ. 1, Αθήνα 1987. Μανόλης Χατζηδάκης, Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (14501830), τ. 1, Αθήνα 1987. Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, Εικόνες της Κέρκυρας, Αθήνα 1990. Κερκυραίοι ζωγράφοι: 19ος20ος αι., επιμ. Αθ. Χρήστου, Κέρκυρα

Διαβάστε περισσότερα

(2001/304/ΕΚ) (ΕΕ L 104 της , σ. 6)

(2001/304/ΕΚ) (ΕΕ L 104 της , σ. 6) 2001D0304 EL 03.05.2001 001.001 1 Το έγγραφο αυτ συνιστά βοήθηµα τεκµηρίωσης και δεν δεσµε ει τα κοινοτικά ργανα "B ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 11ης Απριλίου 2001 για τη σήµανση και χρήση ορισµένων ζωικών

Διαβάστε περισσότερα

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά)

Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) 28/01/2019 Η τέχνη του ψηφιδωτού (με αφορμή επίσκεψη στον Όσιο Λουκά) / Επικαιρότητα Tα ψηφιδωτά αποτελούν είδος της εικονιστικής τέχνης που καλλιεργείται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού

Τα αντικείμενα μικροτεχνίας του μουσείου της βιβλιοθήκης του Βατικανού 5 Νοεμβρίου 2017 Τα αντικείμενα μικροτεχνίας μουσείου της βιβλιοθήκης Βατικανού Πολιτισμός / Ζωγραφική & Εικαστικές Τέχνες Κωνσταντίνος Π. Χαραλαμπίδης, Ομότιμος Καθηγητής Θεολογίας Α.Π.Θ. Η συλλογή αντικειμένων

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα 4 Δεκεμβρίου 2011 Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, Μετέωρα Αφιερώματα / Μετέωρα Δημήτριος Ζ. Σοφιανός, Ομότ. Καθηγητής Ιστορικού Τμήματος Ιονίου Πανεπιστημίου ( 2008) Η Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου, που η ίδρυσή

Διαβάστε περισσότερα

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας

Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας Μικρό Νηστειοδρόμιο - Οι νηστείες της Εκκλησίας μας 1. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή: Αρχίζει την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει την Κυριακή της Αναστάσεως. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία όλου του χρόνου (λάδι καταλύουμε

Διαβάστε περισσότερα

Η Δράμα προσκυνά την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας Δείτε συγκινητικές στιγμές

Η Δράμα προσκυνά την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας Δείτε συγκινητικές στιγμές 20/06/2019 Η Δράμα προσκυνά την Αγία Ζώνη της Παναγίας μας Δείτε συγκινητικές στιγμές / Αγιορείτικα Την Αγία Ζώνη υποδέχθηκε με τιμές αρχηγού κράτους η πόλη της Δράμας. Το ιερό θησαύρισμα που κόμισε ο

Διαβάστε περισσότερα

Συγκινητικές στιγμές στη Δράμα- Οι πιστοί προσκυνούν την Αγία Ζώνη της Παναγίας και ζητούν ευλογία

Συγκινητικές στιγμές στη Δράμα- Οι πιστοί προσκυνούν την Αγία Ζώνη της Παναγίας και ζητούν ευλογία 21/06/2019 Συγκινητικές στιγμές στη Δράμα- Οι πιστοί προσκυνούν την Αγία Ζώνη της Παναγίας και ζητούν ευλογία / Αγιορείτικα Την Αγία Ζώνη υποδέχθηκε χθες με τιμές αρχηγού κράτους η πόλη της Δράμας. Από

Διαβάστε περισσότερα

Πρα κτι κών µη χα νι κών Δ ηµοσίου, ΝΠΔ Δ & OΤΑ O36R11

Πρα κτι κών µη χα νι κών Δ ηµοσίου, ΝΠΔ Δ & OΤΑ O36R11 Πρα κτι κών µη χα νι κών Δ ηµοσίου, ΝΠΔ Δ & OΤΑ O36R11 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ, Ν.Π.Δ.Δ. ΚΑΙ O.Τ.Α. Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ Ε ΛΗ ΦΘΗ ΣΑΝ Υ ΠO ΨΗ 1. H 15/1981

Διαβάστε περισσότερα

Οι τα α α α α α α α Κ. ε ε ε ε ε ε ε ε ε Χε ε ε. ε ε ε ε ε ε ρου ου βι ι ι ι ι ι ι. ιµ µυ στι κω ω ω ω ω ως ει κο ο

Οι τα α α α α α α α Κ. ε ε ε ε ε ε ε ε ε Χε ε ε. ε ε ε ε ε ε ρου ου βι ι ι ι ι ι ι. ιµ µυ στι κω ω ω ω ω ως ει κο ο ΧΕΡΟΥΒΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΟΙΝΩΝΙΟ Λ. Β Χερουβικόν σε ἦχο πλ. β. Ἐπιλογές Ἦχος Μ Α µη η η η ην Οι τ Χε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε Χε ε ε ε ε ε ε ε ε ρου ου βι ι ι ι ι ι ι ιµ µυ στι κω ω ω ω ω ως ει κο ο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΒ ΠΑΥΛΕΙΑ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη

ΚΒ ΠΑΥΛΕΙΑ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΒΕΡΟΙΑΣ ΝΑΟΥΣΗΣ & ΚΑΜΠΑΝΙΑΣ ΚΒ ΠΑΥΛΕΙΑ Ιούνιος 2016 ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ 2400 έτη από τη γέννηση του Αριστοτέλη ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ Σάββατο 28 Μαΐου Κυριακή 29 Μαΐου Μέγας Αρχιερατικός

Διαβάστε περισσότερα

6ο Μάθημα Πιθανότητες

6ο Μάθημα Πιθανότητες 6ο Μάθημα Πιθανότητες Σωτήρης Νικολετσέας, αναπληρωτής καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών Ακαδημαι κο Έτος 2014-2015 Σωτη ρης Νικολετσε ας, αναπληρωτη ς καθηγητη ς 6ο Μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα!

Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα! 10 Σεπτεμβρίου 2019 Ένα εξαιρετικό και αποκαλυπτικό βιβλίο για την Μονή Βατοπαιδίου και την Λίμνη Βιστωνίδα! Επιστήμες / Εκδόσεις Πασχάλης Ανδρούδης, Μοναχός Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης (Παναγιώτης Κυρανούδης)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Θρησκευτικά B Δημοτικού (Μέρος Α ) Ομορφος κόσμος ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Θρησκευτικά Β Δημοτικού Ομορφος κόσμος (Μέρος A ) Συγγραφική ομάδα:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ. Έχοντας υπόψη:

ΑΠΟΦΑΣΗ. Έχοντας υπόψη: ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ EΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 5. 11. 2010 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ, ΕΚΘΕΣΕΩΝ & ΕΚΠ/ΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 6 ο - ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Θέμα: Οι άγιες εικόνες, έκφραση της πίστης Σχολείο: Περιφερειακό Λύκειο Αγίου Χαραλάμπους, Έμπα (κεφ.18) Τάξη: Α Λυκείου Καθηγητής:Νικόλαος Καραμπάς Π.Μ.Π.: 16951 Α Σκοπός: Να αντιληφθούν

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρι α Γραφημα των 11η Δια λεξη

Θεωρι α Γραφημα των 11η Δια λεξη Θεωρι α Γραφημα των 11η Δια λεξη Α. Συμβω νης Ε Μ Π Σ Ε Μ Φ Ε Τ Μ Φεβρουα ριος 2015 Α. Συμβω νης (ΕΜΠ) Θεωρι α Γραφημα των 11η Δια λεξη Φεβρουα ριος 2015 211 / 228 απεικόνιση γραφήματος στο επίπεδο (Embedding):

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ. Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Πρό λο γος...13 ΜΕ ΡΟΣ Ι: Υ ΠΑΙ ΘΡΙΑ Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ Ει σα γω γή 1 ου Μέ ρους...16 1 ο Κε φά λαιο: Ε ΛΕΥ ΘΕ ΡΟΣ ΧΡΟ ΝΟΣ & Α ΝΑ ΨΥ ΧΗ 1.1 Οι έν νοιες του ε λεύ θε ρου χρό νου και της ανα ψυ χής...17

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο

Λίγα Λόγια Για Την Αγιογράφο Αγιογράφος Ραλλού Λιόλιου Κούση Βυζαντινές Εικόνες Οι βυζαντινές εικόνες είναι ιεροί πνευματικοί θησαυροί του Ανατολικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Η βυζαντινή ζωγραφική είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Θ. Ευαγγελάτος. για αμιγή χορωδία (SSA, SAA, TTB, TBB)

Κωνσταντίνος Θ. Ευαγγελάτος. για αμιγή χορωδία (SSA, SAA, TTB, TBB) Κωνσταντίνος Θ. Ευαγγελάτος για αμιγή χορωδία (SSA, SAA, TTB, TBB) ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ χορηγία της Πολιτιστικής Eταιρείας Αθηνών, Poeta (fb: Poeta Politistiki) Αθήνα 017 Εκδόσεις Πολιτιστική Εταιρεία Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ Ερευνητική εργασία Da Vinci «ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ» 2º ΛΥΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 Υπεύθυνοι μαθητές Τζούρι Άρτεμις Σίμος Νίκος Πέτσιος Αναστάσης Σακελλίων Γρηγόρης Υπεύθυνοι καθηγητές: Αδαμάρα Ζούλας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΜΟΤΟΕ προκηρυ σσει για το 2019, Πανελλη νιο Πρωτα θλημα Dragster αποτελου μενο απο 6 αγω νες, με το παρακα τω προ γραμμα:

Η ΑΜΟΤΟΕ προκηρυ σσει για το 2019, Πανελλη νιο Πρωτα θλημα Dragster αποτελου μενο απο 6 αγω νες, με το παρακα τω προ γραμμα: Προκη ρυξη Πανελληνιόυ Πρωταθλη ματος Dragster 2019 Η ΑΜΟΤΟΕ προκηρυ σσει για το 2019, Πανελλη νιο Πρωτα θλημα Dragster αποτελου μενο απο 6 αγω νες, με το παρακα τω προ γραμμα: 1ος ΑΓΩΝΑΣ 13-14/04/2019

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ* Ε. Ν. Τσιγαρίδας

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ* Ε. Ν. Τσιγαρίδας Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ* Στο άρθρο αυτό δηµοσιεύονται δεκαπέντε εικόνες κρητικής σχολής, οι οποίες βρίσκονται στην Καστοριά. Οι εικόνες αυτές, οι οποίες χρονικά εκτείνονται

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Πεδουλά Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΟΝ ΠΕΔΟΥΛΑ Η εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ που χτίστηκε πριν το 1474 είναι μονόκλιτη, ξυλόστεγη με νάρθηκα

Διαβάστε περισσότερα

Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου

Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου Εκκλησίες Παλαιού Φαλήρου Η ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ, όπου υπάγονται οι ενορίες του Παλαιού Φαλήρου ιδρύθηκε το 1974 (Ν.Δ 411-134/16.5.1974) με έδρα τη Νέα Σμύρνη. Πρώτος μητροπολίτης εξελέγη ο Χρυσόστομος

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Οι Άγιοι της. Ενότητα 5: Άγιοι Αρχιεπίσκοποι της Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» Αή Εί Ηίς Δής Μί Μά Ιί Αύ Εέ Λό Τ Πώ Λό Τός 9ς (Μ, (έ) Ν,) Εέ Λό Α, Β, Γ Δύ Τ Πώ Λό Τός 9ς (Μ, (έ) Ν,) ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Αή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΥΖΑΝΤΙΑΚΑ. Στο πρώτο κεφάλαιο (Οι «φανερές» αρμοδιότητες του μυστικού την

ΒΥΖΑΝΤΙΑΚΑ. Στο πρώτο κεφάλαιο (Οι «φανερές» αρμοδιότητες του μυστικού την 396 Βιβλιοκρισίες μάλλον τον επικεφαλής ΕΛΛΗΝΙΚΗ μιας υπηρεσίας ΙΣΤΟΡΙΚΗ (σεκρέτου), ΕΤΑΙΡΕΙΑ στην οποία εργάζονταν «μυστικοί», οι υφιστάμενοι δηλαδή του μυστικού. Για τον μυστογράφο, στο τρίτο κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

Πα κ έ τ ο Ε ρ γ α σ ί α ς 4 Α ν ά π τ υ ξ η κ α ι π ρ ο σ α ρ µ ο γ ή έ ν τ υ π ο υ κ α ι η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ο ύ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ υ λ ι κ ο

Πα κ έ τ ο Ε ρ γ α σ ί α ς 4 Α ν ά π τ υ ξ η κ α ι π ρ ο σ α ρ µ ο γ ή έ ν τ υ π ο υ κ α ι η λ ε κ τ ρ ο ν ι κ ο ύ ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ο ύ υ λ ι κ ο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Θ ΕΣΣΑΛ ΙΑΣ ΠΟΛ Υ ΤΕΧ ΝΙΚ Η ΣΧ ΟΛ Η ΤΜΗΜΑ ΜΗΧ ΑΝΟΛ ΟΓ Ω Ν ΜΗΧ ΑΝΙΚ Ω Ν Β ΙΟΜΗΧ ΑΝΙΑΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ Π Π Σ ΣΥ ΝΟΠ Τ Ι Κ Η Ε Κ Θ Ε ΣΗ ΠΕ 4 Α Ν Α ΠΤ Υ Ξ Η Κ Α Ι ΠΡ Ο Σ Α Ρ Μ Ο Γ Η ΕΝ Τ Υ ΠΟ Υ Κ Α

Διαβάστε περισσότερα

Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου

Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου Δύο εικόνες της πρώιμης κρητικής σχολής στην μονή Βατοπαιδίου Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 297-304 ΑΘΗΝΑ 2006 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΔΥΟ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

των Ξε να γών Ρόδου Ot04R14

των Ξε να γών Ρόδου Ot04R14 των Ξε να γών Ρόδου Ot04R14 να γούς που εργάζονται στη Ρόδο, οι οποίοι πα ρέ χουν τις υπηρεσίες τους στους εργοδότες τους τουριστικούς πράκτορες πραγµατικά µε σχέση εξηρτηµένης εργασίας Δ. ΚΑ ΘO ΡΙ ΣΜOΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή. Ελληνικά

Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή. Ελληνικά Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή Ελληνικά 1 Μονή Αγίου Ιωάννη Λαμπαδιστή Δεν έχουμε πληροφορίες για το πότε κτίστηκε η Μονή, πιθανότατα όμως να τοποθετείται στα μέσα του 16 ου αιώνα. Η εκκλησία είναι το παλαιότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ ΠΛΑΝΟ 2 ΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΛΠ 12, 2007-2008 ΘΕΜΑ: «Είναι γενικώς αποδεκτό ότι η τέχνη του Βυζαντίου διατήρησε διαχρονικά δεσμούς με την αρχαιοελληνική παράδοση είτε από την άποψη της θεματολογίας είτε

Διαβάστε περισσότερα

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό

Εικονογραφημένο Λεξικό Το Πρώτο μου Λεξικό ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Ι.Τ.Υ.Ε. «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» Αή Εί Ηίς Δής Μί Μά Ιί Αύ Εέ Λό Τ Πώ Λό Τός 12ς (Π, (ίς- )) Εέ Λό Α, Β, Γ Δύ Τ Πώ Λό Τός 12ς (Π, (ίς- )) ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ. Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα στη Λευκωσία

ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ. Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα στη Λευκωσία ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα στη Λευκωσία ΕKΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ Η Κυρά της Λευκωσίας Η Φανερωμένη και τα κειμήλιά της Εικόνες και θαύματα

Διαβάστε περισσότερα

Κωδικοποίηση Νομοθεσίας για το Φοιτητικο Στεγαστικο Επίδομα. β) οι γονείς του είναι κάτοικοι εξωτερικου η γ) είναι πάνω απο είκοσι πέντε (25) ετών, η

Κωδικοποίηση Νομοθεσίας για το Φοιτητικο Στεγαστικο Επίδομα. β) οι γονείς του είναι κάτοικοι εξωτερικου η γ) είναι πάνω απο είκοσι πέντε (25) ετών, η ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΔΟΜΑ Γενικά Μετά την ΚΥΑ που εξέδωσαν τα υπουργεία Παιδείας και Οικονομικών με την οποία επανακαθορίζονται οι διαδικασίες και τα δικαιολογητικά για τη χορη γηση του ετη σιου στεγαστικου επιδο

Διαβάστε περισσότερα

Ερμηνεία και Θεολογία στην εικόνα της Πεντηκοστής

Ερμηνεία και Θεολογία στην εικόνα της Πεντηκοστής 25 Μαΐου 2018 Ερμηνεία και Θεολογία στην εικόνα της Πεντηκοστής Θρησκεία / Θεολογία της εικόνας Ιεροδιάκονος π. Φιλάρετος, Ι. Μ. Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων Η εκκλησιαστική τέχνη, όπως κάθε άλλη τέχνη, είναι

Διαβάστε περισσότερα

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου

Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Το ναϋδριο της Παναγούδας στο Θεολόγο Θάσου Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Καβάλα 2 0 1 0 Ο ορεινός οικισμός Θεολόγος είναι κτισμένος στο βάθος μιας ρεματιάς στο

Διαβάστε περισσότερα

Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα

Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα Φορητές εικόνες στη Μακεδονία και το Άγιον Όρος κατά το 13ο αιώνα Ευθύμιος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Περίοδος Δ', Τόμος ΚΑ' (2000) Σελ. 123-156 ΑΘΗΝΑ 2000 Ε. Ν. Τσιγαρίδας ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΠΟΝ ΟΡΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική αναδρομή στην Βυζαντινή ζωγραφική

Ιστορική αναδρομή στην Βυζαντινή ζωγραφική Α' τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Φλώρινας. Σχολικό έτος 2013-14. Ερευνητική εργασία επιβλέπων καθηγητής: Γ.Χατζής Ιστορική αναδρομή στην Βυζαντινή ζωγραφική Μακεδονική και παλαιολόγεια περίοδος Ιστορικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ Οι θρησκευτικές εικόνες ως μέσον έκφρασης του θρησκευτικού συναισθήματος 9ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης Τάξη: ΣΤ 1 Σχολικό έτος: 2006 07 Υπεύθυνη δασκάλα: Σπανού Σοφία «Όταν πρόκειται να αρχίσεις

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας

Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας Τομ. 19, 1997 Άγνωστες εικόνες και τοιχογραφίες του Θεοφάνη του Κρητός στη Μονή Παντοκράτορος και στη Μονή Γρηγορίου στο Άγιον Όρος ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ Ευθύμιος

Διαβάστε περισσότερα

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας

Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας 4 Νοεμβρίου 2011 Ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας Αφιερώματα / Μοναστήρια της Μακεδονίας Της Χρυσάνθης Σταυροπούλου-Τσιούμη Καθηγήτριας στο ΑΠΘ Να αναζητήσει κανείς τους ιδιαίτερους λόγους για τους οποίους

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου

Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου 28/07/2019 Ο Ιερός Ναός του Αγ. Παντελεήμονος στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου / Ορθόδοξες Προβολές Στη βορειοανατολική ακμή των τειχών της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου και σε απόσταση μόλις Παντελεήμονος.

Διαβάστε περισσότερα

FAX : 210.34.42.241 spudonpe@ypepth.gr) Φ. 12 / 600 / 55875 /Γ1

FAX : 210.34.42.241 spudonpe@ypepth.gr) Φ. 12 / 600 / 55875 /Γ1 Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α Υ ΠΟΥ ΡΓΕΙΟ ΕΘΝ. ΠΑ Ι ΕΙΑ Σ & ΘΡΗΣ Κ/Τ Ω ΕΝΙΑ ΙΟΣ ΙΟΙΚΗΤ ΙΚΟΣ Τ ΟΜ ΕΑ Σ Σ ΠΟΥ Ω Ν ΕΠΙΜ ΟΡΦΩ Σ ΗΣ ΚΑ Ι ΚΑ ΙΝΟΤ ΟΜ ΙΩ Ν /ΝΣ Η Σ ΠΟΥ Ω Τ µ ή µ α Α Α. Πα π α δ ρ έ ο υ 37

Διαβάστε περισσότερα

Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών

Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών 17/05/2019 Ιερά Μονή Γόλας: Το μοναστήρι των δύσκολων καιρών / Ιερές Μονές Το Μοναστήρι είναι κτισμένο στη Βορινή πλευρά ενός αντερείσματος που ενώνει τον Ταΰγετο με τα τελευταία προς Ανατολή προ βουνά

Διαβάστε περισσότερα

των ερ γα το τε χνι τών εργοστασίων Τσιµεντολίθων, ό λης της χώρας O41R09

των ερ γα το τε χνι τών εργοστασίων Τσιµεντολίθων, ό λης της χώρας O41R09 των ερ γα το τε χνι τών εργοστασίων Τσιµεντολίθων, ό λης της χώρας O41R09 ΚΩΩ Δ Ι ΚO ΠOΙ Η ΣΗ ΣYΛ ΛO ΓΙ ΚΩΩΝ ΡYΘ ΜΙ ΣΕ ΩΩΝ (ΣΣΕ & Δ Α) ΤΩΩΝ ΕΡ ΓΑ ΤO ΤΕ ΧΝΙ ΤΩΩΝ ΕΡ ΓO ΣΤΑ ΣΙ ΩΩΝ ΤΣΙ ΜΕ ΝΤO ΛΙ ΘΩΩΝ, ΤΣΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Αδέλφια στο σχολείο

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ. Αδέλφια στο σχολείο ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Αδέλφια στο σχολείο Οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές μου Οι μαθήτριες του Χριστού Κάποτε, μια γυναίκα, που ονομαζόταν Μάρθα, υποδέχτηκε στο σπίτι της τον Ιησού. Η Μάρθα, ήταν αδελφή του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑ ΤΜΟ: ΑΠΟ ΜΑΙΟΥ 2000

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑ ΤΜΟ: ΑΠΟ ΜΑΙΟΥ 2000 ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΝΠΔΔ ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Νίκης 11,10557 Αθήνα-3224806-3231230. FAX:3240296 Μητροπόλεως 38, 10563 ΑΘΗΝΑ 3224428-3245261 e- mail:chafartg@otenet.gr

Διαβάστε περισσότερα

Α/Α ΔΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ

Α/Α ΔΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ Α/Α ΔΩΡΗΤΗΣ ΕΡΓΟ ΠΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕ 1. ΚΩΝ/ΝΟΣ Μ. ΛΕΓΓΑΣ Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ 2. (ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΣΤΥΜΦΑΛΙΑΣ) Η ΒΑΠΤΙΣΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ 3. ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΜΑΡΚΟΣ 4. ΟΙΚ.ΑΘΑΝ. & ΜΑΡΙΑΣ ΓΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΥ Η ΕΠΙΣΚΕΨΙΣ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΣΤΟΝ

Διαβάστε περισσότερα

Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου

Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κολλυβάδες και Νεοµάρτυρες - Αγιότητα και Θεολογία του Μαρτυρίου Ενότητα 6: Άλλοι Κολλυβάδες συνεργοί του συγγραφικού έργου των πρωτεργατών

Διαβάστε περισσότερα

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης.

Οι Άγιοι της Θεσσαλονίκης. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Ενότητα 8: Οι Νεοµάρτυρες της (17ος-19ος αι.) Συµεών Πασχαλίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τηλεφωνείτε στο ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ

Τηλεφωνείτε στο ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Τηλεφωνείτε στο ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Θεσσαλονίκη, τηλ.: +30 2310 252575. (Εγνατίας 109, Θεσσαλονίκη), προκειμένου να εξασφαλίσετε μια άδεια εισόδου και να εκδοθεί ένα "Διαμονητήριο" στο όνομά σας (Εκδίδεται

Διαβάστε περισσότερα

αρχεία Πηγεσ γνωσησ, πηγεσ μνημησ Τα αρχεία στις ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας Ασκήσεις στον πηλό

αρχεία Πηγεσ γνωσησ, πηγεσ μνημησ Τα αρχεία στις ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας Ασκήσεις στον πηλό Τευχος τριτο αρχεία Πηγεσ γνωσησ, πηγεσ μνημησ Τα αρχεία στις ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας Ασκήσεις στον πηλό Άσκηση Οι γραφείς του ανακτόρου της Πύλου Κάθε χρόνο τέτοια εποχή στο ανάκτορο της Πύλου

Διαβάστε περισσότερα