ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 124 & ΙΑΤΡΙΔΟΥ 2, ΤΗΛ: FAX:

Transcript

1 Δρ. Κωνσταντίνος Μπαρμπέρης Δρ. Βασιλική Αβραμοπούλου Δρ. Λεωνίδας Παλίλης Διεύθυνση Εργαστηριακών Ελέγχων ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 124 & ΙΑΤΡΙΔΟΥ 2, ΤΗΛ: FAX: Ιστοσελίδα:

2 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2568/91 της Επιτροπής της 11ης Ιουλίου 1991 σχετικά με τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών των ελαιολάδων και των πυρηνελαίων καθώς και με τις μεθόδους προσδιορισμού, Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 29/2012 της Επιτροπής της 13ης Ιανουαρίου 2012 για τα πρότυπα εμπορίας του Ελαιολάδου (αντικατέστησε τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1019/2002 για τον καθορισμό προδιαγραφών εμπορίας ελαιολάδου), Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1308/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 17ης Δεκεμβρίου 2013 για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των αγορών γεωργικών προϊόντων, ΚΥΑ (ΦΕΚ 2026-Β/ ) για σχετικά με τα συμπληρωματικά μέτρα εφαρμογής του καν. (ΕΚ) 1019/2002 της Επιτροπής για τις προδιαγραφές εμπορίας του ελαιολάδου, Κώδικας Τροφίμων και Ποτών άρθρα 11, 70, 71, 72 και 73.

3 ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΛΑΙΟΛΑΔΩΝ & ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΩΝ 1. ΠΑΡΘΕΝΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ Έλαια λαμβανόμενα από τον ελαιόκαρπο μόνο με μηχανικές μεθόδους ή άλλες φυσικές επεξεργασίες με συνθήκες που δεν προκαλούν αλλοίωση του ελαίου, και τα οποία δεν έχουν υποστεί καμία άλλη επεξεργασία πλην της πλύσης, της μετάγγισης, της φυγοκέντρισης και της διήθησης εξαιρούνται τα έλαια που λαμβάνονται με διαλύτες, με βοηθητικές ύλες παραλαβής που έχουν χημική ή βιοχημική δράση, ή με μεθόδους επανεστεροποίησης ή πρόσμειξης με έλαια άλλης φύσης. Τα παρθένα ελαιόλαδα κατατάσσονται αποκλειστικά και περιγράφονται με τις ακόλουθες ονομασίες: α) Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητα 0,8 %) β) Παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητα 2,0 %) γ) Λαμπάντε (Μειονεκτικό) παρθένο ελαιόλαδο (οξύτητα > 2,0 %)

4 ΟΡΙΣΜΟΙ ΕΛΑΙΟΛΑΔΩΝ & ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΩΝ 2. ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ 3. ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ- ΑΠΟΤΕΛΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟ ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΕΝΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ ΚΑΙ ΠΑΡΘΕΝΑ ΕΛΑΙΟΛΑΔΑ Έλαιο που λαμβάνεται από ανάμειξη εξευγενισμένου ελαιόλαδου και παρθένων ελαιόλαδων, εκτός από το ελαιόλαδο λαμπάντε, του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει το 1 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή. 4. ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΟ ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ 5. ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΟ ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ 6. ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟ Έλαιο που λαμβάνεται από ανάμειξη εξευγενισμένου πυρηνελαίου και παρθένων ελαιολάδων, εκτός από το ελαιόλαδο λαμπάντε, του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει το 1 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή.

5 ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ O επίσημος έλεγχος (κάθε μορφή ελέγχου που πραγματοποιεί η αρμόδια αρχή για την εξακρίβωση της συμμόρφωσης προς τη νομοθεσία περί τροφίμων, άρθρο 2, καν. (ΕΚ) 882/2004) περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω στάδια : Επιθεώρηση Δειγματοληψία και ανάλυση Έλεγχο της υγιεινής του προσωπικού Εξέταση του έγγραφου υλικού

6 ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Ο ΕΦΕΤ είναι αρμόδιος για: τον έλεγχο των ελαιοτριβείων (γενική υγιεινή, HACCP), τον έλεγχο των επιχειρήσεων τυποποίησης, συσκευασίας και διανομής του ελαιολάδου (γενική υγιεινή, HACCP, επισήμανση προϊόντων), τον έλεγχο των σημείων χονδρικής και λιανικής πώλησης, περιλαμβανομένων και των χώρων μαζικής εστίασης (γενική υγιεινή, HACCP, επισήμανση προϊόντων), την παραλαβή και τον έλεγχο των αιτήσεων εξακρίβωσης που αποστέλλονται από την επιτροπή, άλλα Κράτη Μέλη, οργανώσεις φορέων Κρατών Μελών για την επαλήθευση της ακρίβειας αμφισβητουμένων ενδείξεων της σήμανσης ελαιολάδου (σύμφωνα με το άρθρο 8 του κανονισμού 29/2012/ΕΕ, όπως ισχύει), τον έλεγχο (δειγματοληψία και ανάλυση) του ελαιολάδου για την επαλήθευση της συμμόρφωσής του ως προς την δηλούμενη κατηγορία (χημικές παραμέτρους και οργανοληπτική αξιολόγηση),

7 ΕΠΙΣΗΜΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Ο ΕΦΕΤ είναι αρμόδιος για: τον έλεγχο της επισήμανσης του συσκευασμένου ελαιολάδου για την επαλήθευση της συμμόρφωσής του με τις απαιτήσεις της κειμένης νομοθεσίας, την επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις διαπίστωσης μη συμμορφώσεων σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 4235/2014 (ΦΕΚ-32Α, ), την αποστολή στη Δ/νση Μεταποίησης και Ποιοτικού Ελέγχου Τροφίμων Φυτικής Παραγωγής του ΥΠΑΑΤ έκθεσης με τα αποτελέσματα των ελέγχων στο πλαίσιο των αιτήσεων εξακρίβωσης καθώς και των επισήμων ελέγχων (στο πλαίσιο του άρθρου 8 του κανονισμού 2568/1991/ΕΟΚ) δεν είναι αρμόδιος για τον έλεγχο των ενδείξεων των ΠΟΠ/ΠΓΕ ελαιολάδων, αρμοδιότητα που ασκείται από την Γενική Δ/νση Βιώσιμης Αγροτικής Ανάπτυξης μέσω του ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» Οι ανωτέρω έλεγχοι διεξάγονται κατά περίπτωση σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων σε όλες τις επιχειρήσεις ελαιολάδου από την παραγωγή του έως και την τυποποίηση και εμπορία και με τα Τμήματα Εμπορίου των Δ/νσεων Ανάπτυξης των Περιφερειακών Ενοτήτων σε επιχειρήσεις χονδρικής-λιανικής πώλησης και της μαζικής εστίασης.

8 ΕΛΕΓΧΟΙ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 299/2013 της επιτροπής Άρθρο 2 α 1: Ως ελαιόλαδο που διατίθεται στο εμπόριο νοείται η συνολική ποσότητα ελαιολάδου και πυρηνελαίου ενός δεδομένου κράτους μέλους, η οποία καταναλώνεται στο εν λόγω κράτος μέλος ή εξάγεται από το εν λόγω κράτος μέλος 2: Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι έλεγχοι συμμόρφωσης πραγματοποιούνται επιλεκτικά, βάσει ανάλυσης κινδύνου, με την απαραίτητη συχνότητα, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η συμφωνία του ελαιολάδου που διατίθεται στο εμπόριο με τη δηλωθείσα κατηγορία 3: Κριτήρια αξιολόγησης του κινδύνου 4: Τα κράτη μέλη θεσπίζουν εκ των προτέρων: α) τα κριτήρια αξιολόγησης του κινδύνου μη συμμόρφωσης παρτίδων β) βάσει ανάλυσης κινδύνου για κάθε κατηγορία κινδύνου, τον ελάχιστο αριθμό επιχειρήσεων ή παρτίδων και/ή ποσοτήτων που θα αποτελέσουν αντικείμενο ελέγχου συμμόρφωσης. Διενεργείται τουλάχιστον ένας ετήσιος έλεγχος συμμόρφωσης ανά χίλιους τόνους ελαιολάδου που διατίθεται στο εμπόριο στο κράτος μέλος. Άρθρο 3 1: Στην περίπτωση που διαπιστώνεται ότι ένα ελαιόλαδο διαφέρει από την περιγραφή της κατηγορίας του, το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος επιβάλλει, με την επιφύλαξη άλλων ενδεχομένων κυρώσεων, αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις οι οποίες καθορίζονται ανάλογα με τη σοβαρότητα της διαπιστωθείσας παρατυπίας

9 ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Τήρηση των προδιαγραφών της κείμενης νομοθεσίας Έλεγχος της επισήμανσης των τροφίμων Προστασία του καταναλωτή από την παραπλάνηση Εντοπισμός πρακτικών νοθείας Προστασία της δημόσιας υγείας από την κατανάλωση μη ασφαλών τροφίμων

10 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 299/2013 της επιτροπής Άρθρο 7α Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και οι ομάδες προσώπων που έχουν στην κατοχή τους, για την άσκηση του επαγγέλματός τους ή για εμπορικούς σκοπούς, ελαιόλαδο και πυρηνέλαιο από το στάδιο της έκθλιψης στο ελαιοτριβείο μέχρι και την εμφιάλωση, υποχρεούνται να τηρούν μητρώα στα οποία καταγράφονται η είσοδος και η έξοδος κάθε κατηγορίας των ελαίων αυτών. Τα κράτη μέλη μεριμνούν για την εκπλήρωση της υποχρέωσης που προβλέπεται στο προηγούμενο εδάφιο.

11 ΤΥΠΟΠΟΙΗΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ στην ΕΛΛΑΔΑ ( ) Κεντρική Μακεδονία (31) Ανατολική Μακεδονία Θράκη (21) Δυτική Μακεδονία Ήπειρος (9) Θεσσαλία (15) Ιόνιοι Νήσοι (22) Βόρειο Αιγαίο (27) Στερεά Ελλάδα (32) Δυτική Ελλάδα (37) Νότιο Αιγαίο (13) Πελοπόννησος (154) Κρήτη (121) Αττική (49)

12 ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ Τακτικοί Έλεγχοι Επανέλεγχοι Καταγγελίες Γενική Υγιεινή HACCP Μη Συμμορφώσεις Επισήμανση Άδειες 1 1 Κυρώσεις Άλλο 6 3 Παραπομπή σε εισαγγελέα Διοικητικά πρόστιμα

13 2000/ / / / / / / / / / / / / / / /16 Χιλιάδες τόνοι ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ στην ΕΛΛΑΔΑ 500 Πηγή: Παραγωγή 200 Κατανάλωση 150 Εξαγωγές

14 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ και ΑΝΑΛΥΣΗ Επίσημα Εργαστήρια Ποιότητα-Γνησιότητα Γενικό Χημείο του Κράτους Α Χημική Υπηρεσία Αθηνών (Τμήμα Α ) Χημική Υπηρεσία Μακεδονίας Θράκης, Υποδιεύθυνση Θεσσαλονίκης ΕΦΕΤ, Εργαστήρια Δοκιμών & Ερευνών Τροφίμων Αττικής Τμήμα Χημικών Αναλύσεων & Οργανοληπτικών Δοκιμών της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου & Προστασίας Καταναλωτή Χημικούς Κινδύνους Γενικό Χημείο του Κράτους Α Χημική Υπηρεσία Αθηνών (Τμήμα Β ) Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (ΜΦΙ), Εργαστήριο Υπολειμμάτων Γεωργικών Φαρμάκων Εργαστήριο Φασματομετρίας Μάζας και Ανάλυσης Διοξινών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»

15 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ και ΑΝΑΛΥΣΗ Χημικοί Κίνδυνοι Επιμολυντές Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1881/2006) Μόλυβδος (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1881/2006) Διοξίνες (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1881/2006) Υπολείμματα φυτοπροστατευτικών ουσιών (Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 396/2005) Φθαλικοί εστέρες (DEHP, DINP, DIDP, DBP, BBP) Υδρογονάνθρακες Παραφινελαίου

16 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ και ΑΝΑΛΥΣΗ Κίνδυνος Φυτοπροστατευτικές ουσίες Διοξίνες Πολυκυκλικοί Αρωματικοί Υδρογονάνθρακες Κατηγορία ελαιολάδου Συμβατικό Βιολογικό Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο Εξαιρετικό Παρθένο Ελαιόλαδο Πυρηνέλαιο 3 5 (1 ΜΣ) 4

17 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ και ΑΝΑΛΥΣΗ Έτος Έλεγχοι Μη συμμορφώσεις (127) Οργανοληπτική αξιολόγηση 5 Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά 1 Οργανοληπτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά 3 Χαρακτηριστικά ποιότητας 12 Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά 1 Χαρακτηριστικά ποιότητας 35 Οργανοληπτικά χαρακτηριστικά 3 Οργανοληπτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά 2 Χαρακτηριστικά ποιότητας 30 5 Παρθένο ελαιόλαδο (δηλώνονταν ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο 3 ΠΟΠ) Λαμπάντε ελαιόλαδο (3 δηλώνονταν ως εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο 2 ως παρθένο ελαιόλαδο)

18 ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΗΦΙΣΙΑΣ 124 & ΙΑΤΡΙΔΟΥ 2, ΤΗΛ: FAX: Ιστοσελίδα: