ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΩΝ ΠΕΤΡΟΚΕΡΑΣΩΝ Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Καλαφάτης Μανώλης Σκιαδαρέση Λυδία

Transcript

1 ΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ (ΣΤΕΓ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΡΑΜΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΤΩΝ ΠΕΤΡΟΚΕΡΑΣΩΝ Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Καλαφάτης Μανώλης Σκιαδαρέση Λυδία Επιβλέπων καθηγητής Γρηγόρης Χατζηφιλιππίδης ΔΡΑΜΑ Ιανουάριος 2010 [1]

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα Πετροκέρασα είναι ένα ορεινό χωριό του Νομού Θεσσαλονίκης που διαθέτει ένα ιδιαίτερο χρώμα. Έχει κρατήσει σε μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό του χρώμα, κάτι που δεν είναι συχνό στην ελληνική ύπαιθρο. Σ αυτό συντέλεσα ο ορεινός χαρακτήρας του χωριού, η μέχρι πρόσφατα έλλειψη ασφαλτοστρωμένης οδού από το Λιβάδι αλλά και η διοικητική του υπαγωγή στο Νομό Χαλκιδικής. Η αλλαγή του διοικητικού καθεστώτος, δηλαδή της υπαγωγής των Πετροκεράσων στο Ν. Θεσσαλονίκης και η ολοκλήρωση της ασφαλτόστρωσης εδώ και 20 περίπου χρόνια αντέστρεψαν τις αναπτυξιακές συνθήκες. Περισσότεροι Πετροκερασιώτες διαμένουν μόνιμα στο χωριό και πηγαινοέρχονται καθημερινά στο συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, αρκετοί συντηρούν τα πατρικά σπίτια ή χτίζουν νέα σπίτια μέσα και έξω από τον οικισμό και δεν είναι λίγοι αυτοί που αγόρασαν τις τελευταίες δυο δεκαετίες αγροτεμάχια οικόπεδα στα οποία κτίζουν εξοχικές ή μόνιμες κατοικίες κάποιες από τις οποίες δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτε από τις βίλλες άλλων πολυτελών προαστίων της Θεσσαλονίκης. Η ζήτηση σε γη είναι ζωηρή, και διαγράφονται κίνδυνοι αλλοίωσης του χαρακτήρα του χωριού με όλες τις συνέπειες. Τα Πετροκέρασα είναι πλέον στόχος κυριακάτικων επισκέψεων για φαγητό. αλλά και απογευματινών εξόδων όταν το καλοκαίρι οι Θεσσαλονικείς ψάχνουν για λίγη δροσιά. Διορατικοί κοινοτικοί άρχοντες και δραστήριοι πολίτες δημιούργησαν πολλές ευνοϊκές συνθήκες και τα Πετροκέρασα αναπτύσσονται πολύ ικανοποιητικά. Είναι σαφές ότι μόνο το φαγητό δεν είναι αρκετό να προσελκύει στο μέλλον τους επισκέπτες. Θα πρέπει να αναδειχτούν οι ομορφιές του χωριού, δηλαδή το πολιτισμικό του περιβάλλον και η απέραντη φύση που προσφέρεται για διάφορες δραστηριότητες όπως περίπατοι, πορείες, οικολογικές διαδρομές και άλλα πολλά. Η εργασία αυτή αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση στα παραπάνω θέματα και έχει ως στόχο την ανάδειξη και των δυο συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής. [2]

3 2. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ Η κοινότητα Πετροκεράσων βρίσκεται στα όρια των νομών Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης στους βορινούς πρόποδες της οροσειράς Χορτιάτη Χολομώντα, κάτω από την κορυφή που ονομάζεται Ομβριανός. Είναι χτισμένος σε μικρή κοιλάδα με φτωχό έδαφος, που κόβεται από ανεπάλληλες χαράδρες. Τα επίπεδα τμήματα του είναι λίγα, τα δε οριζόντια ελάχιστα. Έχει κλίση και μεγάλη ορατότητα προς την ανατολή. Από το χωριό φαίνεται το Παγγαίο και ο Χολομώντας, ενώ από την κορυφή του Ομβριανού φαίνεται η Θάσος. Είναι καθαρά ορεινή κοινότητα με υψόμετρο στην πλατεία του χωριού 530μ. ενώ η κορυφή Ομβριανός φτάνει τα 1009μ. Άλλα υψόμετρα είναι : Άγιος Γεώργιος 530μ., Άγιος Αθανάσιος 590μ., Παναγία 540μ., Άγιος Χριστόφορος 570μ., Αγία Τριάδα 570μ., Μακροκοπάνα 830μ., Κρυονέρι 750μ., Βούη 666μ., λάκκος Μαρμαρούδι 420μ. Συνορεύει νότια με τη Γαλάτιστα, βόρεια με το Αδάμ και το Ζαγκλιβέρι, ανατολικά με τα Δουμπιά και δυτικά με το Λιβάδι. Ως κοινότητα αναγνωρίστηκε από το επίσημο ελληνικό κράτος μετά την απελευθέρωση, το 1918, με το όνομα κοινότης ΡΑΒΝΩΝ και εντάχθηκε στο νομό Χαλκιδικής. Από εκεί αποσχίσθηκε το 1974, ύστερα από αίτηση των κατοίκων, για να υπαχθεί στο νομό Θεσσαλονίκης στον οποίο ανήκει μέχρι σήμερα. Πιο συγκεκριμένα μετά τις ενώσεις δήμων και κοινοτήτων (ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ), τα Πετροκέρασα υπάγονται στον Δήμο Καλλινδοίων με έδρα το Ζαγκλιβέρι. Στο Ζαγκλιβέρι υπάρχουν αρκετές δημόσιες υπηρεσίες (Αστυνομία, Εφορία, ΕΛΤΑ, ΟΤΕ κ.α) καθώς και σχολεία των δύο πρώτων βαθμίδων(νηπιαγωγείο, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο) όπου φοιτούν ορισμένα από τα παιδιά του χωριού. Τα Πετροκέρασα συνδέονται με την Θεσσαλονίκη, με καθημερινή λεωφορειακή συγκοινωνία μέσω Ζαγκλιβερίου Γερακαρούς. Αυτός ο ασφαλτόστρωτος δρόμος δεν αποτελεί τη μοναδική οδική σύνδεση του χωριού με την Θεσσαλονίκη. Ο άλλος δρόμος συνδέει το χωριό με το Λιβάδι, Βασιλικά και Ραιδεστό, τα οποία ουσιαστικά αποτελούν προαστιακές τοποθεσίες. Αυτή η διαδρομή διανύεται αρχικά μέσα από το πυκνό δάσος της πλαγιάς του Ομβριανού. Ολόκληρη η εδαφική περιοχή της κοινότητας Πετροκεράσων έχει έκταση περίπου στρεμμάτων. Από αυτά τα 2000 στρέμματα είναι κοινοτικό δάσος, το οποίο ξυλεύεται συστηματικά και προσφέρει στην κοινότητα ένα πολύ σοβαρό έσοδο. Η παραχώρηση του κοινοτικού δάσους έγινε από το κράτος το Το κλίμα του χωριού είναι καθαρά ηπειρωτικό με δροσερό καλοκαίρι και βαρύ χειμώνα. Στο χωριό τα περισσότερα σπίτια είναι διώροφα, επισκευασμένα με κεραμοσκεπείς στέγες και χαρακτηριστικές καμινάδες, που αποτελεί έργο των τοπικών μαστόρων που ποτέ δεν έλειψε από το χωριό. Η άφθονη ξυλεία καστανιάς συνετέλεσε στο χτίσιμο διώροφων και ευρύχωρων σπιτιών. Όλα τους έχουν νερό από το 1957, ηλεκτρικό φως από το 1966 και τηλέφωνα από το Τέλος οι δρόμοι του χωριού είναι τσιμεντοστρωμένοι ακόμα και στο πιο στενό σοκάκι, ενώ ένα πυκνό δίκτυο υπονόμων είναι εξαπλωμένο κάτω απ αυτούς εδώ και 30 χρόνια [3]

4 3. Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΠΕΤΡΟΚΕΡΑΣΑ Τα Πετροκέρασα είναι ένας παραδοσιακός οικισμός, όπου διαθέτει μία σπάνια κεντρική πλατεία με πλατάνια, γραφικά καφενεδάκια και ταβέρνες προσφέροντας πλήρη εξυπηρέτηση στον επισκέπτη. Διατείθονται τοπικά προϊόντα του χωριού, όπως τσίπουρο, μέλι, κερί, γλυκά κουταλιού κ.α όπου μπορεί να τα προμηθευτεί από τα μαγαζιά του χωριού Δύο είναι κατά την γνώμη μας τα γενικά χαρακτηριστικά που μπορεί να διακρίνει στα Πετροκέρασα, εκείνος που γνώρισε το χωριό τα παλιότερα χρόνια και το βλέπει και σήμερα. Το πρώτο είναι ευχάριστο: η αλματώδης ανάπτυξη του οικισμού, η πρόοδος και η βελτίωση του τρόπου και των συνθηκών ζωής των κατοίκων. Το δεύτερο είναι δυσάρεστο: η μεγάλη μείωση του μόνιμου πληθυσμού του χωριού, η παντελής σχεδόν απουσία νέων ανθρώπων και η έλλειψη του Σχολείου, που έκλεισε το 1985, γιατί ο αριθμός των μαθητών είχε περιοριστεί στους τρεις(3). Η βελτίωση της ζωής των Πετροκερασιωτών, που σημειώθηκε στα μεταπολεμικά χρόνια και προοδευτικά συνεχίζεται τις μέρες μας, είναι φανερή σε όλους τους τομείς: κατοικίες, δρόμοι, πλατείες, νερό, ηλεκτρικό φως, αποχέτευση, καθαριότητα, ενδυμασία, ψυχαγωγία, κ. λ. π. Ακόμα και το είδος των γεωργικών εργαλείων έχει διαφοροποιηθεί στο καλύτερο, έτσι που με λιγότερη κούραση να βγαίνει μεγαλύτερη παραγωγή, με αποτέλεσμα υψηλότερο εισόδημα. Άγονες, μακρινές και δυσπρόσιτες περιοχές με τους δρόμους που ανοίχτηκαν «πατιούνται» και καλλιεργούνται με τρακτέρ, που ξεπατώνουν τα κούτσουρα και τους βράχους και κάνουν το χώμα αφράτο και γόνιμο, πλούσιο και παραγωγικό. Το αλέτρι με τα δυσκίνητα βόδια ή τα κάπως γρηγορότερα μουλάρια, που έ- σερναν καταϊδρωμένα το αλέτρι, με το γεωργό να ακολουθεί πέρα δώθε πίσω τους, για να οργώσει 2-3 στρέμματα τη μέρα κι εκείνα απλώς «τσουγκρανισμένα», αντικαταστάθηκαν με πετρελαιοκίνητα τρακτέρ, που χωρίς πολύ ιδρώτα, οργώνουν στρέμματα και σε οποιοδήποτε βάθος. Το δικέλι του αμπελιού, «ο χάρος» της άνοιξης, καταργήθηκε, για να παραχωρήσει την θέση του στις μηχανοκίνητες φρέζες, που με λίγο κόπο κάνουν καλύτερη δουλειά. Το δρεπάνι με την παλαμαριά, τα δεματικά με το ζαγκότσι, η δοκάνη με τα ξύλινα φτυάρια και τα καρπολόια μπήκαν στο μουσείο. Στις μέρες μας η θεριζοαλωνιστική μηχανή, η «κομπίνα» όπως λέγεται στη γλώσσα των αγροτών, θερίζει, αλωνίζει και το αυτοκίνητο φέρνει τα τσουβάλια με το «γέννημα» στην αποθήκη των γεωργών. [4]

5 Το μπασκί του καπνού, που υποχρέωνε τον παραγωγό για αρκετές μέρες να μένει μπρούμυτα, με όλες τις γνωστές ταλαιπωρίες της καλλιέργειας αυτής, σταμάτησε να χρησιμοποιείται. Η καπνοφυτευτική φυτεύει και ο ιδρώτας λιγόστεψε. Στο δάσος δεν υπάρχουν πια δύσκολες καστανιές και άλλα δέντρα, που να χρειάζονται μέρες ολόκληρες για να γκρεμιστούν με το τσεκούρι. Το θαυματουργό αλυσοπρίονο σε λίγα λεπτά κόβει, ρίχνει κάτω και τεμαχίζει και το πιο δύσκολο δέντρο, πράγμα που θα ταν αδύνατο να κάνει το τσεκούρι, το κουραστάρι και η π(ι)ριόνα. Σήμερα δε χρειάζεται να τρέχει κανείς στους «Μπαχτσέδες» για δύο «τράφους» φασολάκια και δέκα «ρίζες» ντομάτες. Υπάρχει πια αρκετό νερό στην αυλή του κάθε σπιτιού, που διευκολύνει την καλλιέργεια λίγων ζαρζαβατικών. Οι περισσότερες οικογένειες σταμάτησαν να ζυμώνουν, εργασία που ήθελε μπρατσωμένη νοικοκυρά, ούτε βέβαια φουρνίζουν, ώστε να χρειάζονται φορτία από τσάκνα για το κάψιμο του φούρνου. Ψωμί προμηθεύονται όλοι από το πρατήριο άρτου, που τροφοδοτείται από φούρνο γειτονικού χωριού. Το μαγείρεμα δε γίνεται στη βασανιστική φωτιά των ξύλων, στη γωνιά (τζάκι), μέσα στην κάμαρη, που συνήθως τσίκνιζε το φαγητό, αλλά σε σύγχρονες μαγειρικές συσκευές υγραερίου ή ηλεκτρικές. Τα χοντρά ρούχα δεν πλένονται πια στο «λάκκο» κάθε χρόνο με το ατελείωτο «κοπάνισμα» και άπλωμα στα πουρνάρια. Σήμερα υπάρχει αρκετό νερό στο σπίτι και η μπανιέρα ή άλλη λεκάνη εξυπηρετεί. Σιγά σιγά όλα τα σπίτια αποκτούν πλυντήρια ρούχων. [5]

6 4. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΣΗ Ι. ΘΕΣΗ ΔΑΣΟΥΣ Γεωγραφικά, το δημόσιο δάσος των Πετροκεράσων βρίσκεται Το δάσος υπάγεται Διοικητικά : Στο Δ. Δ. Πετροκεράσων του Δήμου Καλλινδοίων. Δικαστικά: Στο Ειρηνοδικείο Ζαγκλιβερίου και στο Πρωτοδικείο και Εφετείο Θεσσαλονίκης. Οικονομικά : Στο Δημόσιο Ταμείο κ στην Οικονομική Εφορία Ζαγκλιβερίου. Δασοπονικά : Στο Δασαρχείο Λαγκαδά, την Δ/νση Δασών Θες/νίκης, την Δ/νση Δασών Περιφέρειας και την Επιθεώρηση Δασών Κεντρικής Μακεδονίας. 5. ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ 1.Ιστορικό ιδιοκτησίας Το δασικό σύμπλεγμα των δημόσιων δασών Ζαγκλιβερίου, Αδάμ και Πετροκεράσων ανήκει κατά κυριότητα στο Ελληνικό Δημόσιο και περιήλθε σε αυτό ως διάδοχος του Τουρκικού κράτους μετά και τη προσάρτηση της Μακεδονίας στην Ελληνική επικράτεια. Εντός του δασικού συμπλέγματος περιλαμβάνονται : 1) Οι ιδιωτικές αγροτικές εκτάσεις των κατοίκων της περιοχής. [6]

7 2) Το δημοτικό προστατευτικό δάσος Πετροκεράσων συνολικής έκτασεις 224,80 εκταρίων το οποίο παραχωρήθηκε κατά νομή στην τέως Κοινότητα νυν Δημοτικό διαμέρισμα Πετροκέρασων με την αριθμ / απόφαση του κ. Νομάρχη Χαλκιδικής, βάσει του άρθρου 41 του Ν.Δ. 86/69 «Περί Δασικού Κώδικα». 3) Τα καστανοτεμάχια των κατοίκων του Δ.Δ Πετροκέρασων τα οποία αναγνωρίσθηκαν ως ιδιωτικά με την αριθμ. 21/ απόφαση του τα τέως Διοικητικού Δικαστηρίου του Υπουργείου Γεωργίου με δικαίωμα του Δημοσίου ως συνιδιόκτητου κατά το 1/5 (Δάση Νέων Χωρών). 2.Κλασματικά δίκαια Το δάσος δεν βαρύνεται με κανένα αναγνωρισμένο κλασματικό δίκαιο ή δουλεία. Το δικαίωμα βοσκής παρέχεται στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο των κατοίκων της περιοχής, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 103 του Ν.Δ 86/69 περί Δασικού Κώδικα. Η Δασική Υπηρεσία, στα πλαίσια ενίσχυσης του εισοδήματος των παραδασόβιων πληθυσμών καλύπτει τις ατομικές ανάγκες των κατοίκων σε καυσόξυλα, με σχετικές ρυθμιστικές διατάξεις καυσοξύλευσης χωρίς αυτό να αποτελεί ε- μπράγματο δικαίωμα των κατοίκων. 3.Ασφάλεια Ιδιοκτησίας. [7]

8 Δεν υπάρχουν εκ μέρους των κατοίκων διεκδικήσεις και επέκταση αγρών σε βάρος του δάσους επειδή έχει γίνει στην περιοχή των Πετροκεράσων χαρτογράφηση (Ν.248/76) από τα συνεργεία κτηματογράφησης του Δασικού κτηματολογίου. 4.Έκταση Δ.Δ ΠΕΤΡΟΚΕΡΑΣΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: Κατανομή έκτασης δάσους Δ.Δ. Πετροκεράσων ανά μορφή εδαφοπονικής εκμετάλλευσης: α/α Μορφή εδαφοπονικής εκμετάλλευσης Έκταση εκτάρια ποσοστό 1 Δασοσκεπείς εκτάσεις 572,80 49,11% 2 Μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις 64,0 5,49% 3 Αγροί Δενδροκομικές καλλιέργειες 278,0 23,84% 4 Θαμνοσκεπείς εκτάσεις 90,0 7,72% 5 Γυμνά 94,0 8,06% 6 Άγονα 67,40 5,78% ΣΥΝΟΛΟ 1166,20 100% Πρέπει να αναφερθεί, ότι στις Μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις συμπεριλαμβάνονται και οι θαμνοσκεπείς εκτάσεις. [8]

9 6. ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Ιδιοκτήτης αυτού του δάσους είναι το Ελληνικό δημόσιο το οποίο και το διαχειρίζεται. Το Ελληνικό δημόσιο έχει όλες τις απαραίτητες προϋπόθεσης και δυνατότητες για την ευρύτερη αξιοποίηση της περιοχής,θέτοντας σε εφαρμογή όλες τις προτάσεις οργάνωσης των συντελεστών της παραγωγής. Στα πλαίσια αυτής της αξιοποίησης περιλαμβάνεται η διατήρηση και ανάπτυξη του δάσους, όχι μόνο για την παραγωγή ορισμένης ποσότητας ξυλείας, αλλά και για την επίτευξη και άλλων στόχων. Αυτό το δάσος αποτελεί έναν ιδανικό τόπο όπου ο άνθρωπος μπορεί να βρει τέλεια ικανοποίηση των αναγκών αναψυχής και περιηγήσεως του. Στόχοι, αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος, το κυνήγι, την παραγωγή νερού και βοσκήσιμης ύλης. Έτσι από το δάσος αυτό μπορούμε να έχουμε σημαντικές οικονομικές ωφέλειες, αλλά αποτελεί και ιδανικό τόπο αναψυχής και περιήγησης ύστερα από μία έντεχνη και ειδική ανάπτυξη των μέσων αναψυχής στο χώρο τους, ώστε να ε- ξασφαλίζουν ευχάριστη, άνετη και μακρόχρονη παραμονή και δραστηριοποίηση. Μέσα από την ανάπτυξη του δασικού αυτού χώρου, επιτυγχάνεται και η κάλυψη των οικονομικών, πνευματικών και αισθητικών αναγκών των κατοίκων της περιοχής, αλλά και γενικότερα των γύρω περιοχών. Δασόβιος και παραδασόβιος πληθυσμός Ο πληθυσμός του Δημοτικού διαμερίσματος σύμφωνα με τα στοιχεία απογραφής της ΕΣΥΕ του έτους 2001, ανέρχεται στους 495 κάτοικοι. [9]

10 Παρακάτω δίνεται ένας πίνακας για τον πληθυσμό όλου του δασικού συμπλέγματος Ζαγκλιβέρι-Αδάμ-Πετροκέρασα ΠΙΝΑΚΑΣ : Πληθυσμός της περιοχής Δήμος Δημοτικό Διαμέρισμα Οικισμός Πληθυσμός Καλινδοίων Ζαγκλιβερίου Ζαγκλιβέρι 2311 Αδάμ Αδάμ 781 Πετροκεράσων Πετροκέρασα 494 ΣΥΝΟΛΟ 3586,0 Οι κάτοικοι των Δ.Δ. Ζαγκλιβερίου και Αδάμ ανήκουν στην κατηγορία του πεδινού πληθυσμού και οι κύριες ασχολίες των κατοίκων τους είναι η γεωργία και λιγότερο η κτηνοτροφία. Ο κύριος όγκος των γεωργικών κλήρων του βρίσκονται εκτός της περιοχής μελέτης και μόνο σχετικά μικρός αριθμός βρίσκονται διάσπαρτοι εντός των δασών. Οι κάτοικοι του Δ.Δ. Πετροκεράσων ανήκουν στην κατηγορία του ημιορεινού πληθυσμού, απαριθμούν τις 100 οικογένειες περίπου, με 300 μόνιμους κατοίκους. Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων είναι η γεωργία και ελάχιστα η κτηνοτροφία και η εκμετάλλευση των συνιδιόκτητων καστανοτεμαχίων. Οι γεωργικοί κλήροι είναι σχετικά μικροί σε ότι αφορά το Δ.Δ. Πετροκεράσων και είναι διασπαρμένοι με εξαίρεση το Β-ΒΔ τμήμα του δάσους όπου εκεί είναι συγκεντρωμένοι και σε μεγάλη έκταση. Οι περισσότεροι κάτοικοι είναι συνταξιούχοι. [10]

11 Η κτηνοτροφία εφαρμόζεται κυρίως στα Δ.Δ. Ζαγκλιβερίου και Αδάμ και λιγότερο στο Δ.Δ. Πετροκεράσων. Ο αριθμός των οικογενειών που απασχολούνται με την κτηνοτροφία όπως σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας έτσι και στο υπό μελέτη σύμπλεγμα μειώνεται αισθητά με την πάροδο των ετών. ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Ζωικό κεφάλαιο Ο αριθμός των ζώων που υπάρχουν σήμερα ανά Δ.Δ είναι: α/α Περιοχή Βοοειδή Πρόβατα Γίδια 1 Δ.Δ. Ζαγκλιβερίου Δ.Δ. Αδάμ Δ.Δ. Πετροκεράσων ΣΥΝΟΛΟ Οικονομική θέση του δάσους Το δάσος βρίσκεται σε απόσταση 50 χιλιόμετρα περίπου από τη Θεσσαλονίκη. Τα παραγόμενα προϊόντα από την οικονομική εκμετάλλευση του δασοκτήματος είναι κυρίως καυσόξυλα δρυός και οξιάς. Ακόμη από τα καστανοτεμάχια προκύπτουν οι εξής κατηγορίες δασικών προϊόντων: βουβά καστανιάς, μπρουντέλια, γαρνιτούρα, πάσσαλοι, στρογγυλή ξυλεία καστανιάς, στρογγύλια β κατηγορίας, καπρούλια και καυσόξυλα καστανιάς. Η παραγόμενη ποσότητα των καυσόξυλων διατίθεται για την κάλυψη των α- τομικών αναγκών των Δ.Δ Ζαγκλιβερίου, Αδάμ και Πετροκεράσων του Δήμου Καλλινδοίων. [11]

12 Οι συνθήκες μεταφοράς των δασικών προϊόντων είναι ικανοποιητικές και το υπάρχον οδικό δίκτυο επαρκές. Όσο αφορά τον τουρισμό το ενδιαφέρον είναι περιορισμένο. Τοπικές μόνο γιορτές (πανηγύρια)συγκεντρώνουν κόσμο. Τους καλοκαιρινούς μήνες βέβαια παρατηρείται προσωρινή αύξηση του πληθυσμού από κατοίκους που κάνουν χρήση των αδειών τους και εργάζονται κυρίως στη Θεσσαλονίκη. Το δάσος των Πετροκεράσων αλλά και όλο το σύμπλεγμα (Ζαγκλιβέρι- Αδάμ- Πετροκέρασα) προσφέρει απλόχερα τις αισθητικές αξίες στους κατοίκους της περιοχής και με την κατάλληλη αξιοποίηση μπορεί να γίνει πόλος έλξης για την αναψυχή και για τους κατοίκους των αστικών κέντρων και ειδικά της Θεσσαλονίκης που βρίσκεται σε μικρή απόσταση. Αμφίβολα μπορεί να συντελέσει στην ευρύτερη ανάπτυξη της περιοχής και στην αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της και ως εκ τούτου στην καταπολέμηση της αστυφιλίας και της ερήμωσης των χωριών με την α- νάπτυξη νέων και προσοδοφόρων πηγών εισοδήματος. Αυτό θα είναι απόρροια σωστής και οργανωμένης διαχείρισης των φυσικών πόρων της περιοχής. Ενώ ταυτόχρονα θα συντελέσει και στην αποτελεσματική προστασία των πόρων αυτών και γενικότερα του φυσικού περιβάλλοντος. [12]

13 7. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Α. ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 1.Γεωλογία-Ανάγλυφο Κατά το Γεωλογικό χάρτη του Ινστιτούτου Γεωλογίας και ερευνών υπεδάφους, το γεωλογικό υπόστρωμα της περιοχής αποτελείται από μεταμορφωμένα πετρώματα, γνεύσιοι, μαρμαρυγιακοί σχιστόλιθοι και λίγοι ασβεστόλιθοι. 2.Κλίμα Στην περιοχή δεν λειτουργεί μετεωρολογικός σταθμός και τα στοιχεία που α- φορούν τις κλιματικές συνθήκες προέρχονται από τον πλησιέστερο μετεωρολογικό σταθμό, του Λαχανά. Βρίσκεται σε υψόμετρο 634 μ. και σε ευθεία α- πόσταση 48 χλμ. Λειτούργησε από το έτος 1968 έως και το Το μέσο ετήσιο ύψος βροχής ανέρχεται σε 585 χλστ. Η μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα ανέρχεται σε 12,1 C. Η μέση ετήσια σχετική υγρασία αέρα ανέρχεται σε 74%. Η κατανομή των βροχοπτώσεων κατά τη διάρκεια του έ- τους δεν είναι ομοιόμορφη. Ο θερμότερος μήνας του έτους είναι ο Ιούλιος και ο ψυχρότερος ο Ιανουάριος. Ως επικρατούντες άνεμοι είναι Α-ΒΑ. [13]

14 Βροχή (mm) Βροχή (mm) 100 ΟΜΒΡΟΘΕΡΜΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΛΑΧΑΝΑ ΣΕΡΡΩΝ ( ) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Μέση θερμ. αέρος ( C) ΟΜΒΡΟΘΕΡΜΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΛΑΧΑΝΑ ΣΕΡΡΩΝ ( ) Μέση θερμ. αέρος ( C) 0 0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Πίνακας 4. Ομβροθερικά διαγράμματα του σταθμού Λαχανά για δυο διαστήματα από τα οποία φαίνεται ότι η περίοδος είναι σαφώς ξηρότερη και θερμότερη από την πρώτη. [14]

15 Από το 2001 και έως σήμερα λειτουργεί νέος μετεωρολογικός σταθμός στην Ξυλούπουλη, ο οποίος βρίσκεται σε υψόμετρο 520 μ. και σε ευθεία απόσταση περίπου 50χλμ. Τα στοιχεία που έχουμε για τα οχτώ χρόνια λειτουργίας του σταθμού είναι ότι το μέσο ετήσιο ύψος βροχής ανέρχεται σε 706 χλστ. και η μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα ανέρχεται σε 11,5 C. Η μέση ετήσια σχετική υγρασία αέρα ανέρχεται σε 75%,ο θερμότερος μήνας του έτους είναι Ιούλιος και ο ψυχρότερος ο Δεκέμβριος. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι ο κλίμα της περιοχής είναι μεσογειακό ημίξηρο με σχετικά ήπιο χειμώνα και ότι οι συνθήκες που δημιουργεί στην περιοχή του συμπλέγματος είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη της δασικής βλάστησης. Η βορεινή έκθεση της περιοχής καθώς και οι υψομετρικές διαφορές δημιουργούν κάποιες ιδιαίτερες συνθήκες, μικροκλίμα, που δίνουν διαφορετικό τόνο με α- ποτέλεσμα οι εναλλαγές του πράσινου να είναι ποικίλες, ώστε να μπορούν να αποτελούν ιδιαίτερο πόλο έλξης για τους κατοίκους που πρόκειται να την επισκεφτούν. 3.Έδαφος Το έδαφος κατά κανόνα είναι αυτόχθονο εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, δηλαδή των μικροκοιλωμάτων όπου συσσωρεύεται από τις υπερκείμενες πλαγιές (κολλούβιο). Γενικά είναι προϊόν ευχερούς αποσάθρωσης και διάλυσης του υποκείμενου πετρώματος. Είναι κατά κανόνα βαθύ (0,5 μ. και άνω) στη διαχειριστική κλάση υπό αναγωγή δρυός και οξιάς μετρίως βαθύ (0,3-0,5) στη διαχειριστική κλάση πρεμνοφυούς δρυός και αβαθές στη διαχειριστική κλάση αείφυλλων πλατύφυλλων. Έχει κανονική υφή, είναι λεπτόκοκκο αργιλοαμμώδες ως αμμοαργιλώδες πάντοτε δε με πρόσμιξη αργίλου, ικανής για την διατήρηση ικανοποιητικής υ- γρασίας. [15]

16 4 Δασική βλάστηση Στον Ελλαδικό χώρο, διαμορφώνονται πέντε κυρίως ζώνες βλάστησης, που διακρίνονται χλωριδικά, οικολογικά, φυσιογνωμικά και ιστορικά. Τα όρια των ζωνών αυτών, πολλές φορές συμπλέκονται και αλληλοσυγχέονται κατά τρόπο ώστε να γίνονται ασαφή, η δε απεικόνιση τους πάνω στο χάρτη είναι δυνατή μόνο μετά από μία μεγαλύτερη ή μικρότερη αφαίρεση και όχι χωρίς κάποια δόση αυθαιρεσίας. Στη υπό μελέτη περιοχή η δασική βλάστηση αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από τη διάπλαση των φυλλοβολούντων κατά τον χειμώνα πλατύφυλλων και λιγότερο η διάπλαση των αείφυλλων πλατύφυλλων, έτσι η περιοχή αλλά και γενικά όλο το δασικό σύμπλεγμα Ζαγκλιβέρι, Αδάμ, Πετροκέρασα, Λειβάδι υπάγεται στις δύο από τις πέντε ζώνες βλάστησης. Ως προς την περιγραφή και διάκριση των ζωνών αυτών θα ακολουθήσουμε αυτή που δίνεται από τον Σ. Ντάφη. Αυτός χρησιμοποιεί τις ανώτερες φυτοκοινωνικές μονάδες του συστήματος του Braun Blanquet (τάξη σύνδεσμος, φυτοκοινωνία) και ακολουθεί την ταξινόμηση της βλάστησης της ΝΑ. Ευρώπης, που έγινε από τον Horvat, με μικρές μόνο αποκλίσεις. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΔΑΣΟΠΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥΣ Τα προϊόντα του φυσικού περιβάλλοντος είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας στην οποία παίρνουν μέρος οι βασικοί παράγοντες της παραγωγής, το έδαφος, το κεφάλαιο και η εργασία. Είναι δηλαδή οι φυσικοί δασικοί πόροι το φυσικό δασικό περιβάλλον του ανθρώπου. 1. ΕΔΑΦΟΣ Τα δασικά εδάφη της χώρας, καλύπτουν περίπου το 64% του συνόλου των ελληνικών εδαφών, ουσιαστικά τα 2/3 της συνολικής έκτασης της χώρας. Τα δασικά εδάφη φέρουν τόσο στην επιφάνεια τους, όσο και στο υπέδαφος τους, μεγάλης οικονομικής σημασίας ανανεώσιμους και μη φυσικούς πό- [16]

17 ρους. Για παράδειγμα, τα μεταλλεύματα ανήκουν στους μη ανανεώσιμους φυσικούς πόρους και το δάσος, ειδικότερα το ξυλώδες απόθεμα των δάσων αποτελεί ανανεώσιμο φυσικό πόρο. 2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στη δασοπονία το πάγιο κεφάλαιο δεν περιορίζεται μόνο στο έδαφος. Η μεγαλύτερη αξία αντιπροσωπεύεται από το ξυλαπόθεμα του, το οποίο είναι αποτέλεσμα συσσωρευτικών προσαυξήσεων πολλών ετών μέχρι ότου φτάσει ο χρόνος της υλοτομίας του ξυλαποθέματος Α)ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΑ ΕΙΔΗ. Το ξυλώδες κεφάλαιο του υπό μελέτη δασικού συμπλέγματος αποτελείται από τα παρακάτω δασοπονικά είδη 1 Δρυς 2 Οξιά 3 Καστανιά 4 Πρίνος 5 Αριά Τα παραπάνω δασοπονικά είδη βρίσκουν κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης και ανταποκρίνονται μέχρι σήμερα στις κλιματεδαφικές συνθήκες του βιοτόπου. Όλα τα υπόλοιπα δευτερεύοντα φυλλοβόλα πλατύφυλλα αποτελούν αντικείμενο δασοπονικής εκμετάλλευσης αλλά βρίσκονται διάσπαρτα και σε μικρούς πληθυσμούς. Τα προαναφερθέντα δασοπονικά είδη κατατάσσονται στις παρακάτω δύο διαχειριστικές κλάσεις Διαχειριστική κλάση Ι, αείφυλλων και λοιπών φυλλοβόλων πλατύφυλλων Διαχειριστική κλάση ΙΙ, υπό αναγωγή δρυός και οξιάς Η κατάταξη διαφοροποιήθηκε σε σχέση με την προηγούμενη μελέτη που είχε γίνει, εξαιτίας των όρων που έθεσε η υπ αριθμό 6919/ Κ.Υ.Α. των Υπουργείων Γεωργίας, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Μακεδονίας- Θράκης, σχετικά με τον χαρακτηρισμό των λιμναίων χερσαίων περιοχών του υγροτοπικού συστήματος των λιμνών Βόλβης και Κορώνειας. Σύμφωνα με αυτή την Κ.Υ.Α., η δασική έκταση στην περιοχή των Πετροκεράσων ανήκει στην Περιφερειακή Ζώνη Γ, η [17]

18 οποία αποτελεί περιοχή της λεκάνης απορροής του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων των λιμνών Βόλβης- Κορώνειας και υπόκεινται σε ορισμένους περιορισμούς σε ότι αφορά τις δασοκομικές εργασίες. Κατά την διαχείριση των δρυοδάσων δεν επιτρέπονται πλέον οι αποψιλωτικές υλοτομίες με σκοπό την προστασία, διατήρηση και αποκατάσταση του οικοσυστήματος 3. ΔΑΣΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Είναι από τους σημαντικότερους συντελεστές της δασικής οικονομίας, χωρίς την οποία η ανάπτυξη, η συστηματική διαχείριση αλλά και η χρησιμοποίηση του δασικού πλούτου δε θα ήταν δυνατή. Η δασική πνευματική εργασία καταβάλλεται από το επιστημονικό προσωπικό του Δασαρχείου, τους δασολόγους, δασοπόνους, δασοφύλακες, θηροφύλακες, εργοδηγούς και ε- πιστάτες δασοτεχνικών έργων αλλά και το υπόλοιπο διοικητικό προσωπικό. ΔΑΣΟΠΟΝΙΚΑ ΕΙΔΗ ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Quercus conferta Quercus sessiliflora Fagus orientalis Castanea sativa Quercus coccifera Quercus ilex Fraxinus ornus Carpinus betulus Acer platanoides Acer campestre Ulmus campestris Ulmus Montana Tília tomentosa Ostrya carpinifolia Cornus mas Juniperus communis Arbutus unedo Pinus brutia Robinia pseudoacacia Crataegus monogyna Phillyrea latifolia Ilex aquifolium Cercis siliquastrum Corylus avellana Platanus orientalis Pistacia terebinthus Pistacia lentiscus ΠΛΑΤΥΦΥΛΛΟΣ ΔΡΥΣ ΑΠΟΔΙΣΚΟΣ ΔΡΥΣ ΟΞΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΠΟΥΡΝΑΡΙ Η ΠΡΙΝΟΣ ΑΡΙΑ ΦΡΑΞΟΣ ΓΑΥΡΟΣ ΣΦΕΝΔΑΜΙ ΠΛΑΤΑΝΟΕΙΔΕΣ ΣΦΕΝΔΑΜΙ ΠΕΔΙΝΟ ΦΤΕΛΙΑ ΠΕΔΙΝΗ ΦΤΕΛΙΑ ΟΡΕΙΝΗ ΦΛΑΜΟΥΡΙΑ ΟΣΤΡΥΑ ΚΡΑΝΙΑ ΆΡΚΕΥΘΟΣ Ο ΚΟΙΝΟΣ ΚΟΥΜΑΡΙΑ ΤΡΑΧΕΙΑ ΠΕΥΚΗ ΨΕΥΔΑΚΑΚΙΑ ΚΡΑΤΑΙΓΟΣ ΦΙΛΥΡΕΑ ΑΡΚΟΥΔΟΠΟΥΡΝΑΡΟ ΚΟΥΤΣΟΥΠΙΑ ΦΟΥΝΤΟΥΚΙΑ ΠΛΑΤΑΝΟΣ ΚΟΚΟΡΕΒΥΘΙΑ ΣΧΙΝΟΣ [18]

19 5 Πανίδα Η ζωοκοινότητα προσδιορίζεται από ενδείξεις παρουσίας πληθυσμών των διαφόρων ζωικών ειδών, στα διάφορα δασικά οικοσυστήματα του Συμπλέγματος. Εντοπίζονται μικρά και μεγάλα τρωκτικά όπως ο λαγός (Lepus europaeus), άλλα θηλαστικά όπως Ασβός (Taxus meles), ο Ακανθόχοιρος (), και ο Αγριόχοιρος (Sus scrofa) και το Ζαρκάδι( curvidens). Θηλαστικά όπως η Αλεπού (Vulpes vulpes), ο Λύκος (Canis lupus) και το Τσακάλι(Canis aureus). Ερπετά όπως η χελώνα, σαύρες, σαλαμάνδρες και φίδια.,έντομα φυλλοφάγα λεπιδόπτερα, φλοιοφάγα- ξυλοφάγα Κολεόπτερα, μυζητικά- συλλεκτικά Υμενόπτερα, Πτηνά, Ασπόνδυλα, Αμφίβια, Πτηνά και Θηλαστικά. Ο ρόλος της ανώτερης πανίδας έχει μεγάλη σημασία για την ισορροπία και την σταθερότητα του δασικού οικοσυστήματος γεγονός που φανερώνει την αναγκαιότητα περαιτέρω μελέτης σε ότι αφορά τη βιολογία των διαφόρων πληθυσμών και τα διαχειριστικά μέτρα εκείνα που θα εξασφαλίζουν την διατήρηση τους στα δασικά οικοσύστημα. 6 Εχθροί του δάσους Το δάσος απειλείται από τους ανόργανους και στους οργανικούς παράγοντες Ανόργανοι παράγοντες Ως ανόργανοι παράγοντες θεωρούνται εκείνοι όπου τα αίτια της καταστροφής που δημιουργούν είναι φυσικά, και τα αποτελέσματα τους δεν είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον άνθρωπο ή άλλους οργανισμούς. Η πυρκαγιά, οι παγετοί, οι άνεμοι, η ξηρασία από υψηλές θερμοκρασίες, η διάβρωση του εδάφους είναι μερικοί από τους ανόργανους παράγοντες. [19]

20 α) Πυρκαγιές Οι δασικές πυρκαγιές ήταν και είναι ένας από τους βασικότερους εχθρούς της διατηρήσεως και της παραγωγικότητας των δασών. Μόνο σε λίγες περιπτώσεις μπορούν να θεωρηθούν οι πυρκαγιές ωφέλιμες. Κανένας άλλος εχθρός του δάσους δεν προκαλεί τόσο μεγάλες και γρήγορες καταστροφές, επομένως και χρηματικές απώλειες, όσο οι πυρκαγιές των δασών. Η πυροπροστασία των δασών έχει τρία διακριτά επίπεδα ή φάσεις. Το πρώτο επίπεδο, το σημαντικότερο, αποτελεσματικότερο, και το λιγότερο δαπανηρό είναι η πρόληψη. Οι πυρκαγιές πρέπει να προλαβαίνονται. Για τον σκοπό αυτό παίρνονται καθαρά δασοπονικά μέτρα σε περιοχές που είναι επικίνδυνες για πυρκαγιές με τις κατάλληλες αραιώσεις,κλαδεύσεις και απομακρύνσεις του εύφλεκτου υπόροφου κατά μήκος των δρόμων, ώστε να καταστούν λιγότερα εύφλεκτα και να εμποδίζεται η μετατροπή των ερπουσών πυρκαγιών σε επικόρυφες ή πυρκαγιές κόμης. Το δεύτερο επίπεδο, αφορά την άμεση πυρανίχνευση, την έγκαιρη αναγγελία της πυρκαγιάς για την άμεση παρέμβαση, το αργότερο σε δεκαπέντε λεπτά από την εκδήλωση της πυρκαγιάς. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται ένα ικανοποιητικό δίκτυο παρατηρητηρίων (πυροφυλακίων) κατάλληλα εξοπλισμένων με όργανα κατόπτευσης,πυρανίχνευσης και επικοινωνίας, επαρκώς στελεχωμένων με εξειδικευμένο προσωπικό και η διάθεση και διασπορά επαρκών σε αριθμό, ευκίνητων πυροσβεστικών μέσων και ομάδων δασοκομάντος που θα είναι σε θέση να βρίσκονται στην εστία της εκδηλωθείσης πυρκαγιάς σε διάστημα μικρότερο των δεκαπέντε λεπτών το αργότερο. Το τρίτο επίπεδο, αφορά την δασοπυρόσβεση αυτή καθαυτή. Εάν παρ όλες τις προσπάθειες πρόληψης και παρέμβασης η πυρκαγιά δεν μπόρεσε να τεθεί υπό έλεγχο και πάρει διαστάσεις τότε αρχίζει το δύσκολο.. Γι αυτό πρέπει κατά την διαμόρφωση, να αποφευχθεί η κατασκευή εστιών πυρός σε περιοχές όπου υπάρχει μεγάλος κίνδυνος και όπου κρίνεται απαραίτητη η κατασκευή τους, να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα αντιπυρικής προστασίας όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω. [20]

21 Από άποψη πυροπροστασίας το δασικό δίκτυο στο σύμπλεγμα είναι αρκετά ανεπτυγμένο. Υπάρχουν δρόμοι προσπελάσιμοι εκτός από ορισμένα σημεία που λόγω της βροχής δημιουργείται λάσπη και τα καταστεί δύσβατα. Το μεγαλύτερο μέρος του δρόμου που οδηγεί μέσα στο δάσος έχει καλυφτεί από χαλίκια και πέτρες για να γίνεται η προσπέλαση πιο ομαλή. Υπάρχουν πολλά μονοπάτια ανοιγμένα από τους ίδιους τους ανθρώπους ή από τα ζώα. Βέβαια σε ορισμένα σημεία χρειάζεται βελτίωση και συντήρηση ολόκληρου δικτύου. β) Παγετοί Οι βλάβες από τους παγετούς είναι σπάνιες. Οι μόνες ζημιές που παρουσιάζονται είναι από όψιμους παγετούς στα κλαδιά των δέντρων της οξυάς, όταν μετά τον παγετό ακολουθήσει δυνατός άνεμος. Μέσα στο δασικό σύμπλεγμα υπάρχουν δυνατότητες ανάπτυξης φυτωρίων απ όπου μπορεί να γίνονται προμήθειες δέντρων για φυτεύσεις σε συγκεκριμένες περιοχές που χρειάζεται αναβάθμιση. γ) Άνεμοι-χιόνια Στην περιοχή κυριαρχούν βορειοδυτικοί,βόρειοι και βορειοανατολικοί άνεμοι. Ο πιο χαρακτηριστικός άνεμος είναι ο Βαρδάρης που πνέει κατά το μήκος της κοιλάδας του Αξιού με συχνότητα 75 ημέρες τον χρόνο και υποβιβάζει τη θερμοκρασία και τη σχετική υγρασία αέρα. Ένας άλλος άνεμος πνέει, αλλά ασθενέστερος είναι ο Ρουμελιώτης. Είναι από τους πιο υγροσκοπικούς ανέμους του Στρυμωνικού κόλπου και πνέει κυρίως το καλοκαίρι. Οι κίνδυνοι από ανεμορριψίες, ανεμοθλασίες και χιονοθλασίες δεν είναι μεγάλοι εκτός από την περίοδο Δεκεμβρίου-Ιανουαρίου, όπου γίνονται ζημιές. δ)ξηρασία από υψηλές θερμοκρασίες Την καλοκαιρινή περίοδο οι σχετικά κλειστές περιοχές είναι τόποι που σημειώνονται μεγαλύτερες θερμοκρασίες ιδιαίτερα όταν επικρατούν στάσιμα α- [21]

22 ντικυκλωνικά συστήματα σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη παρουσία χαμηλής σχετικά υγρασίας. Σε αυτές τις περιοχές δεν μπορούμε να αναπτύξουμε χώρους αναψυχής γιατί δεν είναι κατάλληλες λόγω μη ευνοϊκών συνθηκών. Οι ζημιές από ψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία παρουσιάζονται κατά την ξηροθερμική περίοδο. Οι ζημίες μπορούν να περιοριστούν αν οι φυτεύσεις γίνονται το αργότερο μέχρι το Δεκέμβριο κάθε χρόνο ώστε τα νεαρά φυτάρια να έχουν αναπτύξει αξιόλογο ριζικό σύστημα, για να μπορούν να αντέξουν την ξηροθερμική περίοδο. ε) Κίνδυνοι διάβρωσης Όταν η ένταση της βροχής υπερβαίνει την ταχύτητα απορρόφησης και διείσδυσης του νερού στο έδαφος, παρατηρείται επιφανειακή απορροή, η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνση του νερού το οποίο είναι απαραίτητο για την καλή ανάπτυξη της δασικής βλάστησης, την ομαλή τροφοδοσία των πηγών, των ρευμάτων και των υπόγειων αποθεμάτων. Παράλληλα, η επιφανειακή απορροή προκαλεί διάβρωση του εδάφους και καταστροφικές πλημμύρες στις πεδινές εκτάσεις. Η βλάστηση τόσο με τα ζώντα φυτά, όσο και με τα νεκρά υπολείμματα (ρίζες, φύλλα, κ.λ.π.) με τα οποία εφοδιάζει συνεχώς το έδαφος ασκεί μία ευεργετική επίδραση στην απορρόφηση και διήθηση του νερού στο έδαφος και στον περιορισμό της επιφάνειας απορροής. Σε καλά δασωμένες εκτάσεις οι απορροές των ρευμάτων είναι κανονικές, σχετικά σταθερές, με όχι μεγάλη μείωση κατά τη διάρκεια του θέρους. Επιφανειακή και χαραδρωτική διάβρωση δεν παρατηρείται σε αισθητό βαθμό στα δασικά εδάφη, ειδικά όπου ο δασικός τάπητας παραμένει αδιατάρακτος. Όμως εκεί όπου ο δασικός τάπητας έχει διαταραχθεί έντονα ή έχει καταστραφεί από τυχαία γεγονότα όπως πυρκαγιές, είτε από κακό χειρισμό όπως εκχέρσωση και γεωργική καλλιέργεια, αποψιλωτικές υλοτομίες, υπερβόσκηση, με αποτέλεσμα το έδαφος να παραμείνει γυμνό, τότε ο κίνδυνος διάβρωσης είναι [22]

23 μεγάλος. Ο κίνδυνος αυτός παρουσιάζεται μεγαλύτερος σε μέρη με κλίση μεγαλύτερη από 20%. Τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αποφυγεί της επιφανειακής διάβρωσης είναι η ενίσχυση της βλάστησης που υπάρχει με αναχλοάσεις, αναποάσεις και αναδασώσεις γυμνών εκτάσεων. Όταν τα φαινόμενα διάβρωσης είναι εντονότερα τότε προτείνεται η κατασκευή φραγμάτων και αντιπλημμυρικών έργων. Σε εκτάσεις με κλίση μεγαλύτερη του 20% προτείνεται βαθμίδωση του εδάφους και φύτευση κατάλληλων δασοπονικών ειδών. Επίσης πρέπει να ληφθούν μέτρα από την υπερβόσκηση του δάσους και την ανεξέλεγχτη γεωργική καλλιέργεια. Στις περιοχές που έχουν πληγεί από πυρκαγιές πρέπει να γίνονται α- ναδασώσεις. 2) Οργανικοί παράγοντες Α) Άνθρωπος α) Οι εκχερσώσεις δασικών εκτάσεων. Οι εκχερσωμένες εκτάσεις γίνονταν παλαιώτερα για απόκτηση γεωργικών γιαών, και μετά την πάροδο ετών εγκαταλείπονταν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του εδάφους και την αύξηση του κινδύνου διάβρωσης Σήμερα δεν υπάρχει πρόβλημα καταπατήσεων και εκχερσώσεων στην περιοχή. β) Οι παράνομες υλοτομίες. Οι παράνομες υλοτομίες γίνονται από τους κατοίκους των γύρω περιοχών για να καλύψουν τις ανάγκες τους με σε ξύλο, καθώς και για τεχνική ξυλεία κατασκευών.. γ) Η υπερβόσκηση. [23]

24 Πρόβλημα υπερβόσκησης δεν υπάρχει στο σύμπλέγμα. Καθώς τα γιδοπρόβατα έχουν μειωθεί δραστικά.. Β) Κτηνοτροφικά ζώα Τα κτηνοτροφικά ζώα δεν προκαλούν σοβαρές ζημιές στο σύμπλεγμα γιατί ο αριθμός τους είναι μικρός και δεν πηγαίνουν σε τμήματα όπου ισχύουν απαγορευτικές διατάξεις βοσκής. Εξαίρεση αποτελούν τα κοπάδια της Γαλάτιστας, τα οποία οδηγούνται από τους κτηνοτρόφους στην κτηματική περιφέρεια των Πετροκεράσων που γειτονεύει με το χωριό τους. Όμως εφόσον φυλαχτεί ο τόπος, τότε δεν συμβαίνει τίποτε. Γ) Άγρια ζώα Τα ζώα που υπάρχουν και βρίσκονται στο καταφύγιο είναι λαγοί, αγριογούρουνα, ορεινή και πεδινή πέρδικα και λίγα ζαρκάδια. Επίσης την άγρια πανίδα του καταφυγίου συμπληρώνει κι ένας αριθμός αρπακτικών (γεράκια, σαΐνια, βαρβακίνες, κουκουβάγιες κλπ.). Η ύπαρξη αυτών των πτηνών δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη του δάσους να απολαύσει ένα θέαμα σπάνιας ομορφιάς και στον επιστήμονα-περιηγητή ένα ενδιαφέρον αντικείμενο για παρατήρηση. Δ) Έντομα Στην περιοχή μελέτης εντοπίστηκαν διάφορα έντομα τα οποία όμως δεν βρίσκονται σε επιδημική μορφή. 1) Το έντομο Lymantria dispar (Lep.Lymatridae), που προσβάλει τα φύλλα της δρυός μ αποτέλεσμα να μειώνεται και η αύξηση των δέντρων αλλά και η αισθητική εικόνα τους. [24]

25 2) Το έντομο Dioryctria spledidell H. ( Lep.Pyralidae) (κάμπια) στη Μαύρη Πεύκη προσβάλει τον κορμό μεταξύ φλοιού και ξύλου. Από το της προσβολής εκκρίνεται πολύ ρητίνη, με αποτέλεσμα το δέντρο να μην αυξάνεται και να δημιουργείται μια κοίλη μορφή. 3) Στα νεαρά πεύκα ηλικίας 3-15 παρατηρούνται προσβολές από το έντομο Rhyaciokia (Evetria) buoliana schiff. (Lep.Torticidae). Το έντομο προσβάλει το μάτι του επικόρυφου βλαστού με αποτέλεσμα να δημιουργείται παραμόρφωση. Πολλές φορές καταστρέφονται όλοι οι πλάγιοι οφθαλμοί του επικόρυφου βλαστού οπότε αναπτύσσονται πολλοί πλάγιοι και δημιουργούνται δέντρα σαν πολυέλαιοι. Ε) Παράσιτα Το παράσιτο Viscum album το οποίο προσβάλει τη δρυ με τις ρίζες του και δημιουργεί όγκους με αποτέλεσμα να βλάπτει από τεχνική και αισθητική άποψη το ξύλο. Για την αντιμετώπιση του επιβάλλεται να απομακρύνονται τα προσβεβλημένα δέντρα. Ένα ακόμα παράσιτο που προκαλεί ζημιές είναι το Loranthus europaeus που παρασιτεί σε κωνοφόρα. Και τα δυο παραπάνω φυτά είναι ημιπαράσιτα, δηλαδή χρηιμοποιούν τα δένδρα για να ριζώνουν και να απομυζούν τους χυμούς που ανεβαίνουν από τις ρίζες με τους οποίους φωτοσυνθέτουν. Αντίθετα τα ολοπαράσιτα απομυζούν έτοιμα προϊόντα αφομοίωσης διότι στερούνται παντελώς χλωροφύλλης. Στ) Μύκητες Στην περιοχή μελέτης μόνο ο παθογόνος μύκητας Chyphonectria paracitica, που προκαλεί την ασθένεια του έλκους της καστανιάς και απειλεί και ολική καταστροφή τους καστανεώνες, είναι η πιο σοβαρή απειλή για το δασικό σύμπλεγμα. [25]

26 Β. ΛΟΙΠΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Προστατευτικές συνθήκες Η σημερινή κατάσταση του δασικού συμπλέγματος που μελετάμε, σαν φυσικές φυτοκοινωνίες παρουσιάζουν ικανοποιητική σταθερότητα στο μεγαλύτερο μέρος. Με την σημερινή σύνθεση και την πυκνότητα της δασικής βλάστησης, η οποία είναι αυξημένη σε σχέση με το παρελθόν, λόγω της μείωσης γενικά του κτηνοτροφικού κεφαλαίου της περιοχής, η προστασία του εδάφους από διαβρώσεις επιτυγχάνεται σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ικανοποιητική μπορεί να θεωρηθεί και η διήθηση των όμβριων υδάτων στα κατώτερα επίπεδα του υ- δροφόρου στρώματος που τελικά τροφοδοτεί τις πηγές στα χαμηλότερα σημεία του αναγλύφου. Η επιφανειακή απορροή μειώνεται σημαντικά από την αυξημένη υδατοσυγκράτηση από τη κομοστέγη και κατανάλωση του από την δασική βλάστηση. Το δάσος αποτελεί φυσική προστασία για την πανίδα, η οποία είναι αυξημένη στα δύσβατα σημεία και μειωμένη στις θέσεις όπου το ανάγλυφο είναι ομαλό. Με την αριθμ /3557/ απόφαση του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με σκοπό την προστασία, ανάπτυξη, αναπαραγωγή και εκμετάλλευση του θηραματικού πλούτου και της άγριας πανίδας, ιδρύθηκε μόνιμο καταφύγιο θηραμάτων στην περιοχή των δημοτικών διαμερισμάτων Ζαγκλιβερίου, Αδάμ, Πετροκεράσων και Λειβαδίου, συνολικής έκτασης στρεμμάτων.. Υγιεινές, αισθητικές και άλλες συνθήκες Το δάσος είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός πόρος με πολύπλευρη σημασία και ανυπολόγιστη αξία για την ζωή και τον άνθρωπο. [26]

27 Μερικές από τις θετικές επιδράσεις του δάσους τόσο στο περιβάλλον όσο και στον άνθρωπο, είναι ότι δεσμεύει το διοξείδιο του άνθρακα, μειώνει την ένταση του φωτός και του ανέμου, βοηθάει στη διαμόρφωση κατάλληλων θερμοκρασιών, μειώνοντας τις μεγάλες και αυξάνοντας τις μικρές. Μία άλλη θετική επίδραση του δάσους είναι ότι απορροφά και εξουδετερώνει διάφορες επιβλαβείς ουσίες όπως CO 2, στερεά σωματίδια σκόνης κλπ. Συγκρατεί το νερό της βροχής και με το φύλλωμα αλλά και με το ριζικό σύστημα μειώνοντας την ορμή του, προστατεύοντας το έδαφος από τη διάβρωση και ταυτόχρονα αυξάνει την υγρασία του εδάφους εμποδίζοντας την εξάτμιση. Ακόμα, ενισχύει και τροφοδοτεί τα υπόγεια νερά, βελτιώνει την ποιότητα του νερού ενεργώντας ως μικροβιακό, χημικό και φυσικό φίλτρο του νερού. Εμπλουτίζει το έδαφος με θρεπτικά συστατικά με την διαδικασία της αποσύνθεσης της βιομάζας. Επίσης εξασφαλίζει κατάλληλες συνθήκες για την προστασία, διατροφή και διατήρηση πολλών ζωικών οργανισμών (μεγάλα-μικρά τετράποδα, πτηνά, ασπόνδυλα αλλά και μικροοργανισμών). Ο αισθητικός ρόλος του δάσους όλου του συμπλέγματος είναι αρκετά αναπτυγμένος λόγω της ποικιλομορφίας στη σύνθεση της βλάστησης που παρουσιάζεται με την εναλλαγή των φυλλοβόλων και των αείφυλλων πλατύφυλλων, στο ανάγλυφο της περιοχής, χωρίς αυτό να παρουσιάζει ιδιαίτερα γεωμορφολογικά στοιχεία, υπάρχουν ωστόσο διάφορες θέσεις όπως η κορυφογραμμή του όρους Ομβριανού προς τον Χορτιάτη, στις οποίες υπάρχει η δυνατότητα πανοραμικής θέας της ευρύτερης περιοχής. Συνθήκες δασικής αναψυχής Το υπό μελέτη δάσος βρίσκεται σε απόσταση από τη Θεσσαλονίκη περίπου 50 χιλιόμετρα, γεγονός που καθιστά εύκολη και σύντομη πρόσβαση των επισκεπτών των αστικών κέντρων και προσφέρεται για δραστηριότητες σχετικές με την δασική αναψυχή, εξαιτίας του ομαλού ανάγλυφου. Παρόλα αυτά η [27]

28 δασική αναψυχή δεν είναι αρκετά αναπτυγμένη στην περιοχή της μελέτης, με μοναδικές δραστηριότητες που ασκούνται να είναι αυτές του κυνηγιού και των περιηγήσεων μεμονωμένων επισκεπτών. Στη δασική θέση Μακροκοπάνα- Μπουζουγλή του Δ. Δ Πετροκεράσων, έχει δημιουργηθεί ένας χώρος δασικής αναψυχής. Βρίσκεται εντός του Δημοτικού δάσους Πετροκεράσων και έχει διαμορφωθεί μονοπάτι με σήμανση και θέσεις ανάπαυσης κατά μήκος του. Το μονοπάτι ξεκινά από τη δασική οδό Μακροκοπάνα προς Μπουζουγλή, και φτάνει ως την κορυφή του όρους Ομβριανός [28]

29 8. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟ ΧΩΡΙΟ Το χωριό Πετροκέρασα είναι ένας μικρός όμορφος οικισμός Κοινότητα, στα σύνορα των Νομών Χαλκιδικής και Θεσσαλονίκης. Ανέκαθεν και μέχρι το 1974 ανήκε στο Νομό Χαλκιδικής. Από το καλοκαίρι όμως του έτους αυτού ανήκει στο Νομό Θεσσαλονίκης (Επαρχία Λαγκαδά). Είναι χτισμένο στους βορινούς πρόποδες της οροσειράς Χορτιάτη- Χολομώντα, ακριβώς βόρεια και κάτω από την κορυφή Ομβριανός, σε μία μικρή κοιλάδα με κλίση από τη δύση προς την ανατολή. Ανατολικά έχει μεγάλη ορατότητα και φαίνεται ο μεγαλόπρεπος Χολομώντας και όλα σχεδόν τα Ζερβοχώρια. Ζερβοχώρια λέγονται τα χωριά που βρίσκονται στη γραμμή από Πετροκέρασα μέχρι Παλαιόχωρα και Μαραθούσα, χτισμένα όλα στους βορινούς πρόποδες της οροσειράς Χορτιάτη-Χολομώντα, γιατί σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη τότε που τα συγκοινωνιακά μέσα ήταν πρωτόγονα, έπεφταν ανάποδα, απόμερα, με μία λέξη ζερβά. Μια άλλη εξήγηση του όρου είναι ότι αυτά τα μέρη βρίσκονται στη «σκιά» των βροχοπτώσεων και συνεπώς έχουν δυσμενές κλίμα, ιδιαίτερα όσον αφορά στο ύψος των βροχοπτώσεων. Το χωριό Πετροκέρασα συνορεύει με τη Γαλάτιστα, το Αδάμ και το Ζαγκλιβέρι, ανατολικά με τα Δουμπιά και δυτικά με το Λιβάδι. Μεγαλύτερο απ όλα τα γειτονικά χωριά είναι το Ζαγκλιβέρι. Στην πλατεία του το χωριό έχει υψόμετρο 600 μέτρα περίπου, ενώ το υψόμετρο της ψηλότερη κορυφής του Ομβριανού, απ όπου έρχεται και το νερό που πίνουν στο χωριό είναι γύρω στα μέτρα. [29]

30 Το γεωγραφικό του πλάτος είναι περίπου, βόρειο, και το γεωγραφικό του μήκος περίπου, δυτικό. Παλαιότερα που η θάλασσα ήταν άγνωστη ακόμα, οι γιατροί συνιστούσαν «βουνό». Για τους Θεσσαλονικείς, κυρίως, τα Πετροκέρασα καθώς και το Λιβάδι αποτελούσαν τα κυριότερα παραθεριστικά κέντρα, λόγο του ιδιαίτερου και καθαρού κλίματος. Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΣΤΙΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΗΓΕΣ Πετροκέρασα ονομάστηκε το χωριό το 1927(Β.Δ ΦΕΚ 179/1927 τ.α ), από την πλούσια παραγωγή εκλεκτών κερασιών που είχε. Πράγματι, την εποχή εκείνη στο χωριό υπήρχαν πολλές κερασιές σε διάφορες ποικιλίες σε πρώτη όμως θέση έρχονταν τα τραγανά κεράσια, που στην τοπική ονομασία τα λένε «αμπόλια». Αυτά τα «αμπόλια» είναι τα πετροκέρασα. Τα τραγανά αυτά κεράσια ήταν πολύ γνωστά τότε στο καταναλωτικό κοινό της Θεσσαλονίκης κυρίως, γιατί το χωριό ήταν από τους βασικούς τροφοδότες της αγοράς της σε κεράσια. Έτσι όταν η επιτροπή του επίσημου Κράτους ήρθε για να αλλάξει το παλιό όνομα «Ραβνά», επηρεάστηκε φαίνεται από τον εξαιρετικό καρπό και το χωριό αυτό βαφτίστηκε «Πετροκέρασα» και το όνομα αυτό μένει μέχρι και σήμερα. Πριν το 1927 το χωριό ονομαζόταν Ραβνά. Το όνομα αυτό το είχε και κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Για την καταγωγή της λέξεως Ραβνά και την ετυμολογία της, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία. Πιθανόν να προήλθε από τη σύνθεση και μετά την παραφθορά των λέξεων Ωραία Βουνά, Ραια Β να, Ραβνά. Αυτή η άποψη για την ετυμολογία της λέξης ήταν του κ. Νικ. Κώττα. Πράγματι, η ομορφιά των βουνών που το περιτριγυρίζουν, με ψηλότερη κορυφή τον Ομβριανό, ενισχύουν ίσως μια τέτοια υπόθεση. [30]

31 Ένα άλλο στοιχείο για την μορφή και την προέλευση της λέξης είναι και το ε- ξής : Στον Ιερό Ναό του χωριού, φυλάγεται ένας ασημένιος σταυρός. Στην μία όψη του οποίου εικονίζεται η Βάπτιση του Κυρίου και στην άλλη η Σταύρωση με τους τέσσερις Ευαγγελιστές στις άκρες και κάτω ο Άδης. Στο πάνω μέρος του σταυρού υπάρχει η χρονολογία 1757 και οι λέξεις χωρίου Ραβαμά. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σταυρός ανήκει στο χωριό, αφού και το όνομα του φέρνει, κάπως παραφθαρμένο, αλλά και τον προφήτη Ηλία εικονίζει, που ήταν φαίνεται από τότε, μέχρι σήμερα πολιούχος του χωριού. Πιθανόν να ήταν ο σταυρός του φλάμπουρου του χωριού, γιατί η παράδοση λέει, ότι ανέκαθεν το χωριό είχε κλέφτικη ομάδα και ποτέ δεν υπολόγιζε τους τυράννους. Το θέμα είναι γιατί γράφει Ραβαμά και όχι Ραβνά. Εξήγηση αυθεντική και σαφή δεν υπάρχει. Μπορεί να γίνουν όμως δύο υποθέσεις.ή ότι η λέξη Ραβνά είναι το καταστάλαγμα κάποιας λέξης που ένα στάδιο της,ίσως να ήταν Ραβαμά, πράγμα απίθανο, γιατί η παράδοση καθόλου δεν το μαρτυρεί, αλλά και γιατί η λέξη Ραβνά ήταν γνωστή και σχεδόν κοινή, αφού Ράβνα λεγόταν και η Μαραθούσα, Ράβνα λεγόταν και το χωριό «Ίσωμα των Σερρών» ή ότι η λέξη γράφτηκε λαθεμένα πάνω στον ασημένιο σταυρό, από κάποιον αγράμματο τεχνίτη, ίσως Αρμένιο, γιατί οι Αρμένιοι ήταν και είναι άριστοι τεχνίτες της λειτουργικής του χρυσαφιού και του ασημιού. Το χωριό πριν ονομαστεί το 1927 σε Πετροκέρασα, ονομαζόταν Ραβνά. Μέσα από γραπτές πηγές φανερώνεται η μετονομασία του χωριού μέσα στα χρόνια. Παρακάτω παρατίθεται με χρονολογική σειρά η ονομασία του χωριού στις γραπτές πηγές: [31]

32 1746 Ραβονά Σε αργυρένια θήκη της αγίας κάρας του νεομάρτυρα Νικολάου Καρπενησιώτου, που φυλάσσεται στην Ι.Μ.Ξηροποτάμου, είανι χαραγμένα: ΕΤΟΣ 1746 ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΚΑΙ ΕΓΚΟΣΜΗΘΗ Η ΑΓΙΑ ΚΑΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΜΠΑΚΑΛΟΠΟΥ- ΛΟΥ ΥΠΟ ΧΕΙΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΟΣΙΟΤΑΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΡΟ- ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΠΑΠΑ ΚΥΡ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΜΟ- ΝΗΣ ΤΟΥ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ ΕΚ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΡΑΒΟΝΑ ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΥ ΥΠΟ ΧΕΙΡΟΣ ΑΥΤΟΥ Ε- ΓΕΝΕΤΟ. ΟΚΤΩΜΒΡΙΟΥ, Ραβουνά Στη χειρόγραφη ακολουθία του νεομάρτυρα Νικολάου Καρπενησιώτου, που σώζεται στην Ι.Μ.Ξηροποτάμου, αναφέρεται: «Εγένετο δια συνδρομῆς, ἐπιμελείας τε καί δαπάνης ἐμοῦ τοῦ ταπεινοῦ προηγουμένου Διονυσίου Ξηροποταμηνοῦ τοῦ ἐκ κόμης Ραβουνά». [32]

33 (Χειρόγραφο τυπικαρίου 9, Ι.Μ. Ξηροποτάμου. Προβλ. Προηγούμενου Ευδόκιμου Ξηροποταμηνού, Κατάλογος αναλυτικός των χειρογράφων κωδικών της βιβλιοθήκης της εν Αγίω Όρει του Άθω Ιεράς και Σεβάσμιας, Βασιλικής και Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής του Ξυροποτάμου, σελ. 184, Θεσσαλονίκη 1932) Ραβουνά Στο χειρόγραφο 646 της Ι. Μονής Βατοπαιδίου αναφέρεται: «Ἐγένετο τό παρόν βιβλίον διά συνδρομῆς και ἐπιμελείας καί δαπάνης παρ' εμοῦ τοῦ ταπεινοῦ προηγουμένου Διονυσίου Ξηροποταμηνοῦ τοῦ ἐκ κόμης 'Ραβουνά, 1748 Σεπτεμβρίου α'». (Βλ. Μητροπολίτου πρώην Λεοντοπόλεως Σωφρονίου Ευστρατιάδου και Γέροντος Αρκαδίου Ιεροδιακόνου Βατοπεδινού, Κατάλογος των εν τη Ιερά Μονή Βατοπεδίου αποκειμένων κωδικών, Εν Κανταβρυγία της Νέας Αγγλίας και εν Περισίοις, 1924, σελ. 130) Ραβουνά Στη λειψανοθήκη αριθμ.21 της Ι. Μονής Ξηροποτάμου είναι χαραγμένη η επιγραφή: [33]

34 «Γέγονε τό παρόν διά δαπάνης Δονυσίου ἱερομονάχου του προαγουμένου εκ της ιδήας μονης του Ξηροποτάμου εκ κώμης Ραβουνα, 1755 Φεβρουαρίου 26» Αραβουνά Στη σελίδα 31 του κώδικα παραδόσεων της Ι.Μ. Ξυροποτάμου, αρ. 82, διαβαζουμε : «Ἐρχόμενος ὁ πανοσιώτατος ἃγιος προηγούμενος παπακυρδιονύσιος ἀπό τό ταξίδιον Δράμας μέ τήν συνοδείαν τοῦ παπακυργρηγόριου μᾶς ἒκαμεν παράδωσιν..καί ἓν κονάκι εις τα Ἀραβουνά γρ330» Ραβαμά Στο σκευοφυλάκιο του Ι. Ναού του Προφήτη Ηλία Πετροκεράσων φυλάγεται ένας ασημένιος σταυρός με μήκος κεραιών 25 εκ., 24 εκ. και πλάτος 3,5 εκ. και με βίδα στο κάτω μέρος. Πάνω σ αυτόν είναι χαραγμένες οι λέξεις: «ΧωρΗΟΝ Ραβαμά». (Για περισσότερες πληροφορίες βλ. Μ. Καρτσιώτη, Τα Πετροκέρασα, τόμος Α, σελ ) Ραβουνά Το χειρόγραφο 5676,169 της Ι.Μ. Παντελεήμονος γράφτηκε, ή τουλάχιστον τελείωσε, «ἐν τῇ χώρᾳ τῶν Ραβουνῶν. Ἐν ἔτει σωτηρίῳ αψξδ (1764)». (Βλ. Παράρτημα Β, Μια ανεξήγητη παρουσία). [34]

35 1766 Ραβουνά Σε ανεξάρτητη πλάκα, που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο δοχείο της Μονής Ξηροποτάμου είναι χαραγμένη η επιγραφή: «Οὖτος ὁ θεῖος ναός τῶν Αγίων Ἀναργύρων καί τό νοσοκομεῖο ἕως ἂνω μετά τῶν κελλίων ἐκτίσθη διά δαπάνης τοῦ πανοσιωτάτου προηγούμενου κύρ Διονυσίου του ἐ(κ) κώμης Ραβουνᾶ Εν ἔτει σωτηρίω αψξστ Ιουλίου κζ (1766)» Ραβουνά Τη χρονιά αυτή βρίσκεται στον κώδικα 82, της Ι.Μ.Ξηροποτάμου, την πολύτιμη γραφή που δίνει και το πολύτιμο στίγμα της αρχής του εθίμου της μεταφοράς του Τιμίου Σταυρού στα Πετροκέρασα: «Ερχόμενος από Ραβουνά : ο διακοκωστάντιος με τον παπ(α)ιεζέκιήλ με τον τίμι(ον) σταυρῶν μας έκαμαν παράδοσιν γρ(ό)σι(α):315» 1802 [35]

36 Ραβουνά Στο χειρόγραφο αφιερωτήριο έγγραφο αρ. 207 που σώζεται στα αρχεία της Ι.Μ.Ξηροποτάμου είναι γραμμένο με το ίδιο χέρι του δωρητή: «.εγώ ο Μανώλης Κοκουλούδης από χορίου Ραβουνάς.» 1802 Αυγούστου Ραβνά Η μονή Ξηροποτάμου δίνει 25 γρόσια «διά την εκκλησία των Ραβνιωτῶν» Ραβουνά α) Σε φορητή εικόνα των αγίων 40 Μαρτύρων που βρίσκεται στο αριστερό προσκυνητάρι της εκκλησίας του Προφήτη Ηλία του χωριού υπάρχει επιγραφή που ονομάζει το χωριό Ραβουνά «Ἀφιερώθησαν τά παρόντα πέντε Δεσποτηκά παρά τῆς Σεβασμίας Μονῆς Ξηροποτάμου εἰς το παρακλήσιον τῶν Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων, τό ευρισκόμενον ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ προφήτη Ἠλίοῦ εἰς Ραβουνά». Ραβουνά τῶ αωλστ (1836) β) Σε λυτό ομόλογο της 2 Ιουλίου 1836, που βρίσκεται στο αρχείο μας, και είναι κυρωμένο με την υπογραφή του τότε επισκόπου Αρδαμερίου Ιγνατίου, το χωριό ονομάζεται Ραβουνά. [36]

37 1839 Ραβουνά Η Ι.Μ. Ξηροποτάμου δίνει 10 γρόσια «εις τους Ραβουνιωτας τους ελθόντας δια τον Τίμιον Σταυρόν» Ραβενά και Ραβουνά α) Στο πρακτικό της Ι.Μ.Ξηροποτάμου της το χωριό αναφέρεται ως Ραβενά. β) Στο αφιερωτήριο του μοναχού Νικηφόρου Ξηροποτάμου, που δημοσιεύεται στο κεφάλαιο Ε του βιβλίου αυτού, το χωριό ονομάζεται πολλές φορές Ραβουνά Ραβνά και α) Σε μανουάλι του καθολικού της Ι.Μ.Βατοπαιδίου υπάρχει η επιγραφή: «Ἀγάπιος ἀρχιμανδρίτης Βατοπαιδινός ἡγούμενος τῆς ἐν Ἰασίῳ μονής Μπαρμποΐου και εκ Ραβνῶν τῆς Μακεδονίας ἀνατίθησιν απριλίου 28.» β) Στη σελίδα 18 του Γ κώδικα ληψοδοσίας Ι.Μ.Ξηροποτάμου το χωριό γράφεται Ραβουνά: «Ἀπό μίαν ὁμολογίαν παλαιάν τῶν Ραβουνιωτῶν γρ. 401». [37]

38 1861 Ραβουνά Το μεγάλο δάνειο των 300 χρυσών λιρών το έδωσε η Ι..Μ.Ξηροποτάμου: «Εἰς τήν χώραν Ραβουνᾶ» 1864 Ραβνά Στην πρώτη επιστολή του χωριού προς την Ι.Μ.Ξηροποτάμου, που σώζεται το πρωτότυπο της στο αρχείο της, το χωριό ονομάζεται Ραβνά Ραβνά Σε όλες ανεξαίρετα τις επιστολές προς την Ι.Μ.Ξηροποτάμου, όλη αυτή την περίοδο το χωριό γράφει το όνομα του Ραβνά. Ραβνά γράφεται στην απογραφή του 1873 Ραβνά γράφεται και στο «ομόλογο» του 1896 Την ίδια περίοδο όμως, το Μοναστήρι : α) Στις επιστολές του προς το χωριό χρησιμοποιεί και τις δύο λέξεις Ραβουνά και Ραβνά. β) Στους κώδικες ληψοδοσίας οι δύο ονομασίες αναλλάσονται με συχνότερη την τρισύλλαβη λέξη Ραβουνά. γ) Στις αναφορές των πατέρων η ονομασία Ραβουνά αναφέρεται μόνο ως το 1900 και ποτέ ξανά. [38]

39 1873 Ραβνά (απογραφή) Το 1873 έγινε γενική απογραφή των ακινήτων του χωριού από τις τουρκικές αρχές. Τα αποτελέσματα της απογραφής αυτής καταχωρήθηκαν σε ιδιαίτερο βιβλίο, που σώζεται ήμερα στο Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας με αριθμό Ε10. Σύμφωνα με αυτό το χωριό στα 1873 είχε, 2583,5 στρέμματα χωράφια, 276,5 στρέμματα αμπέλια, 57 στρέμματα μπαχτσέδες, 280 στρέμματα τσαΐρια, 228 στρέμματα καστανιές, Επίσης είχε 121 σπίτια, 22 αχυρώνες, 6 μαγαζιά και 4 μύλους(3 ιδιωτικούς, 1 εκκλησιαστικό) Ραβνά Στην περίοδο αυτή σ όλα τα γραπτά κείμενα που βρίσκονται στα αρχεία του χωριού, του μοναστηριού του Ξηροποτάμου, σ όλη τη βιβλιογραφία και τα λοιπά έγγραφα που σώζονται, το χωριό πλέον γράφεται απ όλους Ραβνά και ως Κοινότης Ραβνών αναγνωρίσθηκε μετά την απελευθέρωση του 1912(Β.Δ , ΦΕΚ 152/1918 τ.α ) μέχρι σήμερα Από Ραβνά σε Πετροκέρασα Το 1927 το χωριό μετονομάστηκε σε Πετροκέρασα (Β.Δ , ΦΕΚ 179/1927 τ.α ) απ την πλούσια και εκλεκτή παραγωγή τραγανών κερασιών που είχε. Σήμερα, ακόμα το χωριό ονομάζεται Πετροκέρασα. [39]

40 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ Η ιστορία του χωριού έχει βυθισμένες τις ρίζες του πολύ βαθιά στο παρελθόν. Έτσι η διερεύνηση της είναι πολύ δύσκολη, αν όχι αδύνατη. Ίσως η παντελής καταστροφή του χωριού και ο εξανδραποδισμός των κατοίκων του που έγινε το Μάιο του 1821, στη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση, να εξαφάνισε πολλές από τις ζητούμενες πηγές. Τα Ραβνά ήταν πολύ παλιό χωριό και μεγάλο. Ανθούσε πολύ πριν από το Είχε τότε 500 με 600 οικογένειες. Ήταν κεφαλοχώρι και αποτελούσε κέντρο εμπορίου και συναλλαγών των γύρω συνοικισμών και των χωριών. Στο χωριό γινόταν παζάρι μια φορά την εβδομάδα, σε καθορισμένο τόπο, στο κέντρο του, ο οποίος και τώρα ονομάζεται, γι αυτόν ακριβώς το λόγο, Παζάρι. Είναι η θέση ακριβώς στην οποία σήμερα είναι τοποθετημένο το ηρώο της Κοινότητος. Εκεί, πριν διαμορφωθεί ο χώρος, για να στηθεί η στήλη των πεσόντων, υπήρχε στεγασμένο πηγάδι, με κεραμοσκεπή στέγη διαστάσεων 10x10 μέτρα, η οποία στηριζόταν σε χτιστές κολόνες ύψους 2,50 μέτρα περίπου. Εκεί ήταν το επίκεντρο του παζαριού. Στο παζάρι έρχονταν οι κάτοικοι από τα γειτονικά χωριά και συνοικισμούς για να πουλήσουν τα προϊόντα τους ή να τα ανταλλάξουν ή να προμηθευτούν άλλα. Αυτό κράτησε ως το 1821 που έγινε και η καταστροφή. Το γεγονός ότι το χωριό ήταν μεγάλο, μεγαλύτερο από όλα τα γύρω του χωριά, επιβεβαιώνει και η μαρτυρία του εθνικού ιστορικού Κ. Παπαρρηγόπουλου, ο οποίος στην ιστορία του Ελληνικού Έθνους και στο κεφάλαιο Ειδικαί περιπέτειαι. Χαλκιδικη, το κατατάσσει ανάμεσα στα δώδεκα κεφαλοχώρια της Βόρειας Χαλκιδικής, που αποτελούσαν την Ομόσπονδη Κοινότητα των Μαντεμοχωρίων και διοικούσαν κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας ολόκληρη την περιοχή από τα Πετροκέρασα και τη Βάβδο μέχρι την Ιερισσό. Στην επανάσταση του 1821, η Χαλκιδική ήταν ο τόπος που επαναστάτησε πρώτος απ όλες της περιοχές της Μακεδονίας και έδωσε τους πρώτους [40]