ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β ΕΤΟΣ 24ο ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ 93 AΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΕΥΘΥΜΙΑ

Transcript

1 Γραφεία: Aριστογείτονος, Αθήνα Τ.Κ. Τηλ.: blog.agiathimia.com ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β ΕΤΟΣ ο ΑΡ. ΦΥΛΛΟΥ AΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΕΥΘΥΜΙΑ Παρασκευή Αυγούστου Συζήτηση με θέμα: «Ο Γιάννης Σκαρίμπας και η εκδοτική τύχη των Απάντων έργων του» και μουσική εκδήλωση Τριάντα χρόνια μετά τον θάνατο του Γ. Σκαρίμπα το έργο του δείχνει λησμονημένο από την εκδοτική αγορά και το αναγνωστικό κοινό. Διεσπαρμένο σε πολλούς εκδοτικούς οίκους στην Αθήνα και την Χαλκίδα (Κείμενα, Κάκτος, Σύγχρονη Εποχή, Επτάλοφος, Κάλβος, Γραμμή, Μνήμη κ.ά.), στεγάστηκε μόλις στη δεκαετία του στις εκδόσεις Νεφέλη χάρη στη γενναία χειρονομία και φροντίδα του αείμνηστου Γιάννη Δουβίτσα και την προσεγμένη επιμέλεια της Κατερίνας Κωστίου. Ωστόσο, η έκδοση των Απάντων του έχει σήμερα στην ουσία ανασταλεί. Ο Σκαρίμπας μπαίνει ακόμη μία φορά στο περιθώριο. Σπουδαίες πλευρές του έργου του παραμένουν για δεκαετίες άγνωστες και αδιερεύνητες. Η κρίσιμη συζήτηση με τους ενδιαφερόμενους εκδότες, τους κληρονόμους του συγγραφέα, την Κατερίνα Κωστίου, τον Συμεών Σταμπουλού και τους απανταχού φίλους του Γιάννη Σκαρίμπα έχει έναν επιτακτικό στόχο: την ολοκλήρωση, στην ίδια ποιοτική στάθμη όπως ξεκίνησε, της έκδοσης των Απάντων, την επανέκδοση των εξαντλημένων τίτλων και την παράλληλη προβολή των άλλων πλευρών του λαμπρού τέκνου της Παρνασσίδας, του θεατρικού συγγραφέα, χρονικογράφου, δημοσιογράφου, επιστολογράφου. Θα ακολουθήσει μουσική εκδήλωση. Η ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ: ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟ «ΣΠΑΣΜΕΝΟ ΚΑΡΑΒΙ» Η Αναστασία Παπαδημητρίου και οι συνεργάτες της, ο πιανίστας Ανδρέας Μπουτσικάκης και ο τραγουδιστής Θάνος Πολύδωρας, θα παρουσιάσουν μελοποιημένα, από την ίδια, ποιήματα του Σκαρίμπα. Η μουσική και τα τραγούδια γράφτηκαν για να ακουστούν στα εφετινά «Σκαρίμπεια». Το μουσικό σύνολο θα συνοδεύσει με την κιθάρα και την ξεχωριστή, χάλκινη φωνή του, σαράντα χρόνια μετά το «Σπασμένο καράβι», ο Κώστας Καράλης. Στην αρχή της μουσικής εκδήλωσης οι φοιτητές Μαρία Παναγοπούλου (τραγούδι) και Παναγιώτης Σχοινάς (πιάνο) θα παρουσιάσουν τρία ακόμη μελοποιημένα ποιήματα του Σκαρίμπα σε μουσική Διονύση Τσακνή (τα δυο) και Σαράντη Κασσάρα. Τετάρτη Αυγούστου Επετειακή εκδήλωση για τα χρόνια από τον θάνατο του Κων. Ν. Σάθα Μια σημαντική επέτειος, που της έχουμε προαναγγείλει εκδήλωση, είναι η συμπλήρωση φέτος των χρόνων απ' το θάνατο του γαλαξειδιώτη ιστορικού ερευνητή Κων. Ν. Σάθα (). Έχουν προχωρήσει οι εργασίες και στα φετινά «Σκαρίμπεια» συμπεριλαμβάνεται βραδιά αφιερωμένη στο πολύτιμο έργο του μεγάλου συμπατριώτη μας ερευνητή. Για τη ζωή και το έργο του εκπονούνται τρεις () εισηγήσεις κι επιχειρείται κι η εξασφάλιση ενός κειμένου από κορυφαίο σύγχρονο ιστορικό. Ο Σάθας δαπάνησε τη ζωή του, αναζητώντας, σε Αρχεία κυρίως και Βιβλιοθήκες, παλαιά χειρόγραφα ντοκουμέντα της μεσαιωνικής και νεώτερης ελληνικής φιλολογίας και ιστορίας. Τα μελετούσε, τα μετέγραφε σχολίαζε και τα εξέδιδε, εμπλουτίζοντας κι ισχυροποιώντας εθνική μνήμη και συνείδηση. Ταυτόχρονα θεμελίωσε και την τοπική ιστοριογραφία, απ' την πρώτη του κιόλας μεγάλη έκδοση του «Χρονικού του Γαλαξειδιού» (). Για τη ζωή, με τις αφάνταστες δυσκολίες, και το έργο του, τις διαδρομές για έρευνα Αρχείων σε Ευρώπη κι αλλού, τη θεμελίωση της Ιστορίας της Αγίας Ευθυμίας και της Άμφισσας, θα μιλήσουν άνθρωποί μας, θα προβληθούν ψηφιακά εικόνες σχετιζόμενες με τις δραστηριότητές του και θα διαβαστούν αποσπάσματα από έργα κι επιστολές του. Από όσο παρακολουθούμε, στη σημαντική αυτή εκδήλωση, πολύ ευρύτερου (του τοπικού) ενδιαφέροντος, είμαστε πρωτοπόροι και θα πασχίσομε να ανταποκριθούμε, όσο καλλίτερα γίνεται! Τετάρτη Αυγούστου Εσπερινός και Εκδηλώσεις στον Άγιο Ευθύμιο Την Τετάρτη Αυγούστου, θα πραγματοποιηθεί Εσπερινός στον Άγιο Ευθύμιο και θα ακολουθήσει, στον προαύλιο χώρο, μια σειρά εκδηλώσεων: * Απονομή βραβείου προόδου «Επαμεινώνδας Ρουμάνης». * Ομιλία της Φανής Θεοφίλου (φοιτήτρια Νομικής) με θέμα «Η συμβολή του Αγιαθυμιώτη Επισκόπου Φιλοθέου στον αγώνα της Παλιγγενεσίας». * Η εκδήλωση θα ολοκληρωθεί με καλλιτεχνικό πρόγραμμα όπου θα συμμετέχουν η Μικτή Χορωδία της Δ.Ε. Άμφισσας υπό τη Διεύθυνση του μαέστρου Παναγιώτη Βασιλείου και το Χορευτικό του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών. Παρασκευή Αυγούστου Την Παρασκευή Αυγούστου θα υπάρξουν δυο εκδηλώσεις. Το πρωί, μετά την εκκλησία, θα γίνει η απονομή του βραβείου «Γεώργιος Χατζής» και θα ακολουθήσει ομιλία του καθηγητή κλασικής αρχαιολογίας Πάνου Βαλαβάνη με θέμα «Γιατί ο Φεβρουάριος έχει ημέρες. Αρχαία και σύγχρονα συστήματα για τη μέτρηση του χρόνου». Στην ίδια εκδήλωση ο Σύλλογός μας θα τιμήσει τους Νίκο και Σωσώ Κυριακού για την προσφορά τους στο Σύλλογο και στο χωριό. Το βράδυ του Δεκαπενταύγουστου, θα υπάρξει χορευτική παράσταση με τα χορευτικά τμήματα της Αγίας Ευθυμίας. Δείτε το συνοπτικό και πλήρες πρόγραμμα καθώς και λεπτομέρειες για άλλες εκδηλώσεις στη σελίδα

2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Προσκύνημα στην «Αργομοίρα» Ό πως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, το χωριό μας γιόρτασε τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής και τίμησαν με την παρουσία τους οι άνθρωποί μας, και όχι μόνον, στο ομώνυμο γραφικό εξωκκλήσι, στην «Αργομοίρα» μας, την Χάρη της Ζωοδόχου Πηγής, της Παναγίας, στην οποία είναι αφιερωμένη η γιορτή αυτή. Η προσωνυμία αυτή προσδόθηκε στην Υπεραγία Θεοτόκο γιατί δέχτηκε και έφερε στον κόσμο τον Ιησού Χριστό, Πηγή Ζωής. Η Θεομητορική γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής, που τελείται κατά την Παρασκευή της Διακαινησίμου και που το όνομά της φέρουν πολλές Εκκλησιές και Μοναστήρια της Ορθοδοξίας, καθώς και ιερές εικόνες, αλλά και χωριά, οικισμοί και τοποθεσίες σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, καθιερώθηκε από την εξής παράδοση: Αγίασμα της Θεοτόκου «Ζωοδόχου Πηγής», που βρίσκεται έξω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης προς την πύλη της Σηλυβρίας, σήμερα Βαλουκλή, ανευρέθηκε από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Λέοντα Α τον Θράκα (), ο οποίος έχτισε πάνω στο αγίασμα ιερό ναό. Το αγίασμα αυτό συνδέθηκε με την ευλάβεια του λαού της Κωνσταντινούπολης και των βυζαντινών γενικότερα και έκτοτε επεκράτησε και γιορτάζεται κάθε χρόνο σε όλο τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό. Φέτος ο καιρός ήταν καλός, η άνοιξη είχε μπει για καλά και σκέπαζε το όλο περιβάλλον με την πράσινη φορεσιά της. Και φυτεμένο στις πατούσες της Γκιώνας, μέσα σε πανύψηλα κυπαρίσσια, κατάλευκο, πανέμορφο φάνταζε το εκκλησάκι, αν και τα ογκώδη και ακαλαίσθητα εργοστάσια που φύτρωσαν στην περιοχή επιβαρύνουν την ομορφιά του τοπίου και περιορίζουν την θέα του ναού από τους περαστικούς. Από χρονολογίες που βρέθηκαν χαραγμένες στην κορυφή του τρούλου του ιερού, εξωτερικά, το εκκλησάκι κτίστηκε την πρώτη ετία του περασμένου, ου αιώνα. Είναι της ίδιας χρονικής περιόδου με τον κοιμητηριακό ναό του χωριού μας, του Αγίου Βλασίου, που, κατά τις ενδείξεις, φέρεται ότι οικοδομήθηκε κατά τα τελευταία χρόνια του ου αιώνα. Και τα δύο εξωκκλήσια είναι του ίδιου ρυθμού και κατασκευασμένα από τα ίδια οικοδομικά υλικά με χαρακτηριστικό γνώρισμά τους τις πλάκες εκείνης της εποχής στα δάπεδα και των δύο ναών, μέχρι που πρόσφατα το δάπεδο της Αργομοίρας «νεωτερίστηκε», λάθος φυσικά, με πλακάκια της εποχής μας. Και γενικά θα μπορούσαμε να μιλάμε για «δίδυμους ναούς» αν δεν ήταν κατά τι πιο ευρύχωρος ο ναός της Αργομοίρας και εύκολα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είναι κατασκευασμένα από τον ίδιο κατασκευαστή ή και χορηγό. Δεν έχει γίνει γνωστό μέχρι τις μέρες μας το όνομα του κατασκευαστή ή του ευλαβή δωρητήχορηγού καθώς και οι λόγοι που, προφανώς, τον παρακίνησαν για την προσφορά του. Παλιά θεάρεστη και ευλογημένη είναι η συνήθεια των χριστιανών να θέτουν κάτω από την προστασία του Θεού και των Αγίων Του τον μόχθο τους, τις ελπίδες τους, τις αγωνίες τους γιατί ο άνθρωπος έχει ανάγκη για βοήθεια, παρηγοριά και συμπαράσταση της Θείας Χάρης, που «Τα ασθενή θεραπεύει και τα ελλείποντα αναπληροί», για να ξεπεράσει τις δυσκολίες της ζωής του και να φθάσει στη νίκη. Τούτη η Θεϊκή Χάρη είναι αναγκαία προϋπόθεση σε κάθε χριστιανό για κάθε όμορφη νίκη στη ζωή: «Χωρίς εμού ού δύνασθε ποιείν ουδέν» μας διαβεβαιώνει ο ίδιος ο Ιησούς. Γεγονότα εξαιρετικά, ανεξήγητα και απροσδόκητα, που ξεπερνούν τα συνηθισμένα όρια της ελπίδας και της πιθανότητας και προκαλούν τον θαυμασμό και την κατάπληξη και συμβαίνουν ή γίνονται ξεπερνώντας τους φυσικούς νόμους, καθώς επίσης και η αίσθηση ενός μεγάλου κινδύνου ή η διάσωση από τέτοιους κινδύνους συμβάλλουν στην αποτίναξη της πνευματικής ραθυμίας και την στροφή της παραλυμένης ψυχής του ανθρώπου προς τον Θεό. Η έμπρακτη εκδήλωση ευχαριστιών, η αίσθηση του υγιούς > Γράφει o: Γεώργιος Δ. Αναγνωστόπουλος φόβου είναι αφυπνιστικές και ευκτήριες. Από τέτοια κίνητρα κινούμενοι οι άνθρωποι, από τα παλιά χρόνια μέχρι και σήμερα, κτίζουν εκκλησιές και προσκυνητάρια. Γιορτάστηκε και φέτος η Χάρη της Παναγίας, της Πηγής Ζωής του ανθρώπινου Γένους, στο εξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής, της «Αργομοίρας», του χωριού μας. Μα φέτος ήταν όλα διαφορετικά από άλλες χρονιές, τόσο ως προς το τελετουργικό της θείας ακολουθίας, όσον και την γενική κατάσταση μέσα και έξω από τον ιερό ναό. Επόμενο ήταν και έπρεπε να το περιμένουμε γιατί οι νέοι άνθρωποι με διάθεση για προσφορά δημιουργούν την διαφορά με πρωτοτυπίες και καινοτομίες: Πρωτοτυπίες στο τελετουργικό, μέσα στο ναό και τον περιβάλλοντα χώρο και αψεγάδιαστη καθαριότητα και υποδειγματική ευταξία. Πλούσια ανθοστολισμένες οι εικόνες, περιφορά της Ιερής εικόνας της Ζωοδόχου Πηγής στο ευρύτερο περιβάλλον, αρτοκλασία εκτός ναού, στον αύλιο χώρο της εκκλησίας. Αυτά είναι επινοήσεις και καινοτομίες του νέου λειτουργού της ενορίας μας, του Πανοσιότατου Ιερομόναχου Θεοφύλακτου, στον οποίο ευχόμαστε ολόψυχα στο χωριό μας να πολυκαιρίσει, ύστερα απ όσα συνέβησαν τα τελευταία χρόνια στην Ενορία μας. Επιτυχημένος και ο θεσμός της γυναίκας νεωκόρου στην εκκλησία του χωριού μας, τουλάχιστον στο πρόσωπο της κυρίας Ελένης. Αεικίνητη και πανταχού παρούσα μέσα στο ναό να τακτοποιήσει κάθε λεπτομέρεια, να προλάβει κάθε τι που ήθελε προκύψει. Καιρός είναι τώρα να απαντήσουμε στο «γριφώδες» ερώτημα που από χρόνια πολλά κυκλοφορεί αναπάντητο: Γιατί δηλαδή στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής του χωριού μας της προσδόθηκε η προσωνυμία «Α ργ ομοίρα»;;; Από τα παλιά χρόνια, σε αυτό το εξωκκλήσι του χωριού μας τελούνταν οι γάμοι των ζευγαριών κάποιας περασμένης ηλικίας ατόμων, που το Τυχερό τους, η «Μοίρα» τους είχε αργήσει να ρθει και άργησαν να ζευγαρώσουν και ήθελαν να γίνει ο γάμος τους μακριά από τα φώτα της επικαιρότητας για να αποφεύγουν τα πικρόχολα σχόλια του κόσμου. Νομίζω ότι ο τελευταίος τέτοιος γάμος, «σιτεμένου» ζευγαριού που έγινε στην «Αργομοίρα» ήταν του μακαρίτη μπάρμπα Θύμνιου Δρόλαπα, του Σαλπάρα, με την τελευταία σύζυγό του την μακαρίτισσα Κωνσταντίνα, χωρίς λευκά νυφικά και φυσικά χωρίς ανθούς λεμονιάς. Ευχαριστηθήκαμε φέτος στο προσκύνημά μας στο εξωκκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής της «Αργομοίρας» του χωριού μας και ευχόμαστε η Χάρη της Παναγίας να μας έχει όλους καλά να συναντηθούμε και πάλι του χρόνου στην «Αργομοίρα» μας και να ναι πάντα και «Καλομοίρα» μας. ΤΟ Δ.Σ. ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Κινητό Σταθερό ΣΠΥΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Πρόεδρος ΑΝΘΟΥΛΑ ΓΛΥΜΗΓΚΟΥΤΖΑΜΑΝΗ Αντιπρόεδρος ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗΣ Γεν. Γραμματέας ΒΑΣΩ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ Ταμίας ΒΑΣΩ ΔΡΟΛΑΠΑ Μέλος ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΛΥΤΡΑΣ Μέλος ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΠΠΑΣ Μέλος Για οποιοδήποτε θέμα του Συλλόγου, μπορείτε να επικοινωνείτε με κάποιο από τα μέλη του Δ.Σ. στα αναφερόμενα του καθενός τηλέφωνα ή στο τηλέφωνο του Συλλόγου:.

3 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΠΑΡΑΘΕΡΙ Λίγο πριν της Αναλήψεως οι τσοπάνηδες πήραν τα κοπάδια και έφυγαν να ξεκαλοκαιριάσουν στην Τρύπη. Τα πανύψηλα έλατα έριχναν παχύ ίσκιο και διατηρούσαν τη χλωρασιά στη γη. Από κοντά ξεκίνησαν κι οι νοικοκυραίοι που είχαν σπείρει φακές, ρεβίθια, λαθούρι και ρόβη κι ήταν καιρός να τα βοτανίσουν. Ευλογημένος τόπος το βουνό. Σαν δροσερή αγκαλιά μας καρτερούσε να περάσουμε τις διακοπές μας, μας έδινε γεννήματα για να πορευτούμε το χειμώνα, ξύλα για να ζεσταθούμε, καθαρό αέρα για να βάλουμε καινούριο σκώτι, αμέτρητα μαθήματα επιβίωσης και ατέλειωτο υλικό για να ονειρευτούμε. Σαν μπήκε ο Ιούλης αρχίσαμε τις προετοιμασίες για το παραθέρι. Η μάνα αγόρασε μια καινούρια τριχιά, ζύμωσε φρέσκο ψωμί και γέμισε τα τράστα με προμήθειες. Αποβραδίς με έστειλε να αγοράσω δύο πακέτα μανέστρα και μια καντηλήθρα για το φανάρι. Πήγα στο μαγαζί του Λουκά αλλά επειδή έξω στα τραπεζάκια κάθονταν αρκετοί άντρες και έπιναν το κρασάκι τους προτίμησα να κάνω τα ψώνια μου από το παραθυράκι που είχε στο πίσω πλάι. Εκτός από την παραγγελία πήρα και για μένα ένα χωνί σταφίδες και ένα μασουράκι καραμέλες ΜΕΖ. Το επόμενο πρωινό φορτώσαμε στα ζα τα χρειαζούμενα, ρίξαμε πανωσάμαρα τις κότες δεμένες με ένα σπάγκο από το ποδάρι, πήραμε σέρνοντας τη γίδα και κινήσαμε. Οι πρώτες ηλιαχτίδες μάς βρήκαν στην κορφή στα Σπλήδια μα πλέον είχαμε μπει σε άλλο γαλαξία. Ήταν εκεί μαζεμένη όλη η ομορφιά και η χάρη της άγριας φύσης. Φέραμε τα μάτια μας ένα γύρω από τα έξω Αλώνια μέχρι τις Πενταρμιές κι από το Τχιουνάκι μέχρι το Κατάρτι. Κι ήταν όλα εκεί να μας καλωσορίσουν. Τα σκουροπράσινα έλατα, άλλα στεφανωμένα με ρούμπαλα και πασπαλισμένα με ελατόπισσα και άλλα φορτωμένα με μελά, οι αγκαθωτοί κέθροι ψηλοί και λυγερόκορμοι, τα πουρνάρια μαζές με αχνοπράσινα βλαστάρια, οι αγριοκορομηλιές που παρά το βαρύ φορτίο του χιονιού πάντα μας καρτερούσαν το μεσοκαλόκαιρο με χρυσοπράσινα κορόμηλα, ο αέρας που άφησε το καραούλι του στην κορφή στο Αυγό και ροβόλησε τις πλαγιές και κατρακύλησε στα διάσελα κι έφερνε μαζί του την αύρα του χιονιού και το γλυκό άρωμα του τσαγιού και έδωσε στην ατμόσφαιρα εκείνη την κρυστάλλινη διαύγεια γεμάτη φως, γεμάτη δροσιά, γεμάτη μαγεία. Μόλις φτάσαμε στον έλατο ξεφορτώσαμε τα ζα και τα αμολήσαμε πέρα να βοσκήσουν και χυθήκαμε στο λόγγο με το τσεκούρι. Η μάνα περίλαβε μερικά κοντολάτια και τα ξεκλάρισε κι εμείς σβαρνίσαμε τις λατσούδες κάτω από τον έλατο. O πατέρας για να φτιάξει το σκελετό είχε καρφώσει τέσσερις φούρκες στο χώμα και πάνω τους στερέωσε πασσάλους και τους έδεσε με χοντρό σκοινί. Εκεί πάνω στοιβάξαμε τις μακριές κλαμπούρες και η καλύβα μας ήταν έτοιμη. Το άνοιγμα το φράξαμε με ένα δίμιτο υφαντό σεντόνι και στο έδαφος στρώσαμε τρυφερά λατσούδια και πάνω τους σκορπίσαμε ψωράκες που είναι μαλακές με διακριτικό άρωμα για να γλυκαίνουν τα όνειρά μας και να ανακουφίζουν τα παΐδια μας από τη στρωματσάδα. Στα πατνά κλαδιά του διπλανού έλατου κρεμάσαμε το κλουβί με τα φαγώσιμα και τα τράστα με τις προμήθειες και στο φωτάναμμα βάλαμε δυο κακαβολίθια και στήσαμε την κατσαρόλα για το μαγείρεμα. Κι ύστερα πιάσαμε τη γύρα να εντοπίσουμε τους παλιούς μας γειτόνους. Ήταν όλοι τους εκεί. Πιο πάνω από μας ο Μουγγονικολός, πιο κάτω ο Ριζομήτρος, δίπλα ο Βάρκας, από την άλλη πάντα ο Αλέξης ο Μαρόνιας, πιο ψηλά ο Κιλμπιρής, παραπέρα η Αθηνά, από κάτω ο Γλυμής, δίπλα ο θείος μου ο Θύμιος, πιο κει ο Τομής και παραπέρα ο Λιαζαντρέας. Άνθρωποι αγνοί, εργατικοί, δεμένοι με τη γη, με τα δέντρα, με τα ζωντανά τους. Μας καλοδέχτηκαν, μας πρόσφεραν καλούδια τυρί, διαούρτη, ψωμοτύρι και πιάσαμε τη ζωή από κει που την είχαμε αφήσει το περασμένο καλοκαίρι. Η ζωή στο βουνό ήταν όμορφη, ανέμελη, ειδυλλιακή. Όλη μέρα σεργιανούσαμε στο λόγγο, σκαρφαλώναμε στα δέντρα, μαζεύαμε κεθρόμηλα, κυνηγούσαμε πουλιά, πιάναμε πεταλούδες, μαζεύαμε ελατόπισσα, κυλούσαμε κοτρόνες στις σουρματαριές, παίζαμε μπίλιες, μαθαίναμε σκοποβολή με το αεροβόλο πάνω σε άδεια κονσερβοκούτια, εξερευνούσαμε τη Λούστρα και πιάναμε μπακακάκια, μελετούσαμε τους αστερισμούς και τα «σημάδια» του καιρού, κάναμε κούνια στην τριχιά που είχαμε κρεμάσει από τον έλατο και τραμπάλα πάνω σε έναν κορμό κέθρου. Όταν πεινούσαμε αρπάζαμε ένα ξεροκόμματο και ξαναδίναμε στα πόδια. Κι όλο τρέχαμε να χορτάσουμε παιχνίδι, να προλάβουμε τον ήλιο, να ρουφήξουμε τη ζωή με αυτή την ανεμελιά της νιότης που κάθε μέρα είναι μια κερδισμένη μέρα. Η μάνα κάθε πρωί πήγαινε για ξύλα άλλοτε στις Κουρομπλιές κι άλλοτε στο Μελίσσι, ξελάκωνε τα δεμάτια στο ξέφωτο μπροστά στην καλύβα μας και κάθε που κατέβαινε στο χωριό μετέφερε κι ένα φόρτωμα. Ένα πρωινό σηκώθηκα κι είπα να πάω κι εγώ μαζί της. Φορτώσαμε στη γμάρα το σκόπλο με το νερό, μπήκε εκείνη καβάλα στο σαμάρι κι εγώ καρκατσίδα στα καπούλια και κινήσαμε. Στην ανηφόρα γλίστρησα να πέσω και όπως πήγα να πιαστώ τίναξα το τσεκούρι που έφυγε και έσκισε το σκόπλο. Η μάνα έπεσε σε ένα δάχτυλο φαρμάκι. Καπεζάνα, τούτο το σκόπλο το'χα ενθύμιο από τον σχωρεμένο τον πατέρα μου, χαϊβάνι ήμουνα κι είχε σφάξει ένα κατσίκι και με έστειλε να βγάλω πουρναρόριζες και σα τις έφερα τις έπλυνα να φύγουν τα χώματα και τις ξεφλούδισα και μετά τις τρίψαμε στου Καπετανάκου το μάρμαρο και στουμπίσαμε και βελανίδια και τα ανακατέψαμε στο καζάνι κι έγινε πολτός και εκείνος κούρεψε το τομάρι και το έριξε στον πολτό και το αργάσαμε καμιά δεκαπενταριά μέρες και μετά το πήγαμε στο Μέλεγκα και το σφεντούνιασε και βάσταγε το νερό κρύοκρύο. Μα σαν είδε πως ψιχαλίσανε τα μάτια μου δεν είπε τίποτα άλλο κι έτσι έμαθα πως καλύτερα ενθύμια είναι αυτά που έχει κανείς μέσα του και δεν κινδυνεύουν από κανένα τσεκούρι. Κι ύστερα ήρθε η ώρα του θέρου. Η μάνα βοήθησε τους δικούς της να κόψουν μια μοίρα ρόβη που είχαν στην Τρούπα και εκείνοι μας βοήθησαν να βγάλουμε τη φακή στη Σκασμάδα και μια ζεψά λαθούρι στο Κατάρτι. Μετά τα κουβάλησαν στο αλώνι ένα χωράφι μαραβιτσωμένο και καλιγωμένο και τα αλώνισαν με τα ζα. Οι τσοπάνηδες το πρωί μετά το άρμεγμα έβγαζαν το κοπάδι για βοσκή στο λόγγο. Περπατούσαν μεγάλες αποστάσεις για να βρίσκουν τα ζωντανά χλωρασιά και ξεράδια και σαν ο ήλιος ανέβαινε ψηλά και πυρπολούσε την πλάση τα μάζευαν και γύριζαν πίσω στο τσαρδάκι. Το απόγευμα σαν έγερνε ο ήλιος και οι σκιές των κορυφογραμμών και των δέντρων μεγάλωναν και ξάπλωναν πάνω στη γη οι τσοπάνηδες πάλι σκάριζαν το κοπάδι και το βραδάκι αφού περνούσαν πρώτα από τη Λούστρα για νερό επέστρεφαν στη στάνη. Από όπου κι αν βρισκόμουνα άκουγα τον μελωδικό ήχο από τα κυπριά και τα κουδούνια κι αυτός ο ήχος με συντρόφευε. Αυτή την ώρα η φύση αποκτούσε μια μακάρια γαλήνη. Τα χρώματα της μέρας ξεθώριαζαν, οι πέτρες αντανακλούσαν τη ζεστασιά που είχαν ρουφήξει τη μέρα, η ατμόσφαιρα μοσχοβόλαγε έλατο και ψωράκα, οι ανέμοι κόπαζαν το σεργιάνισμά τους μέσα στα λατσούδια, και τα πουλιά του δάσους ξαναγύριζαν στις φωλιές. Ήταν η ώρα κάθε τι να βρει τη θέση του για να αποκατασταθεί η ισορροπία στη φύση που είχε διασαλευτεί με τα σούρταφέρτα της μέρας. Εκείνη την ώρα στο ξέφωτο μπροστά από την καλύβα μας οι γυναίκες της γειτονιάς ζώνονταν τη ρόκα κι άλλη με το αδράχτι άλλη με τη δρούγα ξετύλιγαν το κουβάρι της δικής τους ζωής. Ήταν η ώρα της ψυχοθεραπείας, η δική τους ώρα να πουν τα νέα τους, να μοιραστούν τον πόνο τους, να δώσουν από τη χαρά τους. Κι όλο κάποια έχανε το σφοντύλι κι όλο με έστελναν να φέρω μια πατάτα ή ένα μικρό κρεμμύδι. Παρόλο που τα μεσημέρια έκανε ζέστη και τα απογεύματα δρόσιζε ευχάριστα, τα βράδια έπεφτε ψύχρα. Το βραδινό το τρώγαμε όσο είχε ακόμα μέρα για να βλέπουμε και μετά βεγγερίζαμε όλοι της γειτονιάς γύρω από μια μεγάλη φωτιά. Καθένας είχε και κάτι να πει. Σε ποιο λιβάδι έχει καλή βοσκή, για το λύκο που είχε πέσει στην Αμάλια και έπνιξε κάμποσα πρόβατα, για το γκιόσο κριάρι που έπεσε σε έναν κάρκαρο, για το γμάρι που του μύρισε άνοιξη και όλη νύχτα ποδοπατούσε να κόψει το καπίστρι. > Γράφει η: Έφη Κοκκίνη Τσισκάκη Πότε πότε κάποιος σηκωνόταν και σύμπαγε τα δαυλιά και εγώ χαιρόμουνα με τις ανταύγειες της φωτιάς πάνω στα πρόσωπα. Με μάγευε το παιχνίδισμα του φωτός με τις σκιές που έκαναν τα πρόσωπα γαλήνια, εξαϋλωμένα, βιβλικά. Λες και ξαφνικά χάθηκε η κούραση της μέρας, έσβησαν οι γραμμές του χρόνου, απάλυναν οι γωνιές του πόνου και έμειναν εκεί γύρω από τη φωτιά πρόσωπα αγνά, στοχαστικά. Μια τέτοια νύχτα η μάνα ανακοίνωσε ότι σώθηκαν τα καψμάδια και το άλλο απόγευμα θα κατέβαινε στο χωριό για να ζυμώσει. Σαν να δόθηκε το σύνθημα οι παραγγελίες πέσανε βροχή. Άλλου έσπασε το κέρατο του κριαριού όπως έκανε ντάσα και η πληγή κακοφόρμισε και χρειαζόταν επειγόντως πετρέλαιο για να την απολυμάνει, άλλου λείφτηκε το σιμιγδάλι που θα έπηζε τον τραχανά, κάποιας έσπασε η γίγκλα του γμαριού και ήθελε σακοράφα και τσαγκαρόσουφλο για να την ράψει και όλο και κάποια ήθελε λίγη μαναβική. Μα δε δυσανασχέτησε. Αυτά ήταν δανεικά. Όταν τα μάτια μας γαλιούργιασαν σκεπάσαμε με μερικές πέτρες τη φωτιά που είχε κατακαθίσει και αποσυρθήκαμε. Πίσω στην καλύβα ανάψαμε το φανάρι όσο ο πατέρας να μας βάλει μερικές σταγόνες εντομοαπωθητικό και το σβήσαμε αμέσως γιατί τραβούσε τα κουνούπια. Ήταν ένα λαδάκι που μύριζε διαφορετικά και το δεχόμουνα όχι τόσο για την προστασία αλλά για το χάδι του πατέρα στο μέτωπό μου. Μετά της Παναγίας ο χρόνος στο βουνό άρχιζε την αντίστροφη μέτρηση. Οι μέρες μίκραιναν, η ψύχρα τα βράδια ήταν αισθητή και οι απογευματινές μπόρες ήταν στην ημερήσια διάταξη. Ο τόπος δεν μας σήκωνε άλλο και εμείς οι παραθεριστές έπρεπε να τα μαζεύουμε. Οι τσοπάνηδες θα αργούσαν ακόμα, θα περνούσαν και το οψιμοκαλόκαιρο στην Τρύπη και θα κατηφόριζαν στο χωριό πέρα τον Οκτώβρη. Ένα πρωί η μάνα μας ξύπνησε πάλι πρωίπρωί. Σηκωθείτε, να χαλάσουμε την καλύβα και να φορτώσουμε, θα μας πάρει η ζέστα μέχρι να βγούμε κάτω. Η καλύβα μας που ήταν τόσο δροσερή όταν ήρθαμε και μοσχομύριζε κομμένο έλατο τώρα στεκόταν μαραμένη και απογυμνωμένη, τραγική φιγούρα μιας παράστασης που τέλειωσε. Μπορούσες να της δώσεις μια και να διαλυθεί σε χίλιες ελατοβελόνες που τρίβονταν και σκορπούσαν και εμένα με πλήγωνε αυτή η εγκατάλειψη. Θα ήθελα να σταματήσω το χρόνο να μην αφήσω κανέναν να γκρεμίσει το όνειρο. Όμως η μάνα που δεν άφηνε ξυλαράκι να πάει χαμένο της έδωσε μια και την διέλυσε για να πάρει και την τελευταία φορτωτήρα. Για να μην δουν οι άλλοι τα δάκρυα που έτρεχαν από τα μάτια μου ξεμάκρυνα και έκοψα μερικά ρούμπαλα κι οι δροσοσταλίδες της ελατόπισσας ενώθηκαν με τα δάκρυά μου και κανείς δεν κατάλαβε τη διαφορά. Σαν φτάσαμε στα Σπλήδια το πήρα απόφαση ότι οι διακοπές είχαν τελειώσει. Μετά την πρώτη κδέλα αντικρίσαμε το χωριό μισοκοιμισμένο ακόμα μέσα στην πρωινή σιγαλιά. Στην κορφή στο Στενό σταματήσαμε στις μυγδαλιές. Μερικά μύγδαλα είχαν ήδη σκάσει και με τη φορτωτήρα ήρθαν κάτω. Κάθε βήμα μας έφερνε όλο και πιο κοντά στο χωριό. Εδώ ο αέρας δεν ήταν δροσερός, αρωματισμένος με το πικάντικο άρωμα του έλατου. Ήταν χλωμός, χλιαρός και μύριζε ξερή γη και «πολιτισμό». Στα πάνω αλώνια συναντήσαμε μια θεία που μας κοίταξε με γουρλωμένα μάτια. Μας έφτυσε, θαύμασε πόσο μεγαλώσαμε και πόσο μας έπιασε το παραθέρι. Πίσω στο σπίτι σαν αντικρίσαμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη κατανοήσαμε το ξάφνιασμα της Χριστιανής. Η όψη μας είχε μαυρίσει κι αγριέψει, τα μαλλιά μας είχαν μακρύνει και ξασπρίσει, στα γόνατά μας είχαν κάνει πατωσιές τα κάκαθα κι από τα νύχια μας έλειπαν φλέτζες. Η μάνα έβαλε το καζάνι στη φωτιά κι άρχισε η επιχείρηση καθαριότητα. Θέλαμε μέρες να ξεγαριάσουμε. Όμως στα μάτια μας άστραφτε η ομορφιά του απέραντου ουρανού, στην καρδιά μας είχε αράξει η γαλήνη των ασάλευτων βουνοκορφών κι η ψυχή μας είχε αποτυπώσει όλη τη σοφία της φύσης. Το παραθέρι μας είχε κάνει πραγματικά καλό.

4 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΔΥΟ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΣΑΛΩΝΩΝ ΗΣΑΪΑ ΣΤΟΝ ΑΛΗ ΠΑΣΑ Σ υμπίπτοντας με τη συμπλήρωση ενός αιώνα απ το θάνατο του Κων. Σάθα, του ανθρώπου που και καταχωνιασμένους θησαυρούς αρχείων ιδιαίτερης ιστορικής και φιλολογικής αξίας έφερε στη δημοσιότητα και το ενδιαφέρον των μελετητών έστρεψε στην έρευνα των πηγών το πρωτογενές υλικό της ιστορίας, χαράσσομε τούτες τις γραμμές για τον εθνομάρτυρα επίσκοπο Ησαΐα Σαλώνων. Για την πατριωτική δράση του, κυρίως μετά την ανάρρησή του στον επισκοπικό θρόνο (), την έκρηξη της Επανάστασης στην περιοχή και τη θυσία του στη Χαλκωμάτα, είναι ταυτισμένη η μορφή του απ τα πρώιμα μαθητικά χρόνια με τον Μεγάλο Ξεσηκωμό. Όσον αφορά στην προηγούμενη ζωή και δράση του, ταξίδια, σπουδές, είσοδο στον κλήρο, τα λιγοστά στοιχεία δεν επιτρέπουν το φωτισμό της προσωπικότητάς του. Οι αναφορές των ιστορικών της Επανάστασης και του Μακρυγιάννη, τα βιογραφικά κείμενα του Α. Γούδα, η μονογραφία του Δημ. Παπακωνσταντίνου, «Ο παραμερισμένος εθνεγέρτης επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας», Αθήναι, ο Κ. Σάθας γράφωνˑ «Ὁ Ἠσαΐας ἐκ Δεσφίνης συνενῶν ταῖς χριστιανικαῖς ἀρεταῖς καὶ πατριωτισμὸν ἁγνὸν, ἐπανέφερε τὴν ἕδραν ἐκ Χρυσοῦ εἰς Σάλονα, ἵνα ἐντεῦθεν, ὡς ἀπὸ πυρῆνος κατηχῇ πρὸς τὴν κυοφορουμένην παλιγγενεσίαν τὸ ποίμνιόν του. [...] Ὁ ἐπίσκοπος ἔπεσεν ἐν τῇ μάχῃ [...] ἱερὸν πρωτόλειον τῆς ὑποφωσκούσης Ἑλληνικῆς ἐλευθερίας» (Χρονικὸν, σσ. ), η προτομή του, έργο του Χρ. Νάτσιου, στην ομώνυμη πλατεία της Άμφισσας, το Τετραβάγγελο και τ αφημένα στο Μοναστήρι του Οσ. Λουκά άμφιά του, είναι οι πενιχρές ψηφίδες που απομένουν απ το ηρωικό πέρασμά του από τον κόσμο. Στην προ ετίας εκδοθείσα «Φωκίδα της Επανάστασης», στη σ. ο Ευθ. Σταθόπουλος έχει συμπεριλάβει φωτοτυπία εγγράφου συνυπογεγραμμένου από τον Ησαΐα της ης Απριλίου περί το διορισμό επικεφαλής των θέσεων μάχης του καπετάν Γιάννη Μητρόπουλου (ΑΑ, αρ. ). Το έγγραφο αυτό έχει ως εξής: «διά την μεγάλην φιλογένειαν και αξιότητα όπου... εις τον καπετάν Γιάννη Μητρόπουλο του δίδομεν το χάρισμα να εξουσιάζη εις όλα τα ταμπούρια και να του υποτάσσοντε όλοι... να ακολουθούν το όρδινό του και όποιος παρακούη... και υπογράφομεν όλοι οι έφοροι... Απριλίου : (υπογραφές) Σαλώνων Ησαΐας, Οικονόμος αδελφός, λογοθέτης αδελφός, γαζής αδελφός, σπιρος.., αλεξ..., στάθης μάρκος, ρήγας κοντορήγας» (μερικά δυσανάγνωστο κείμενο). Την έλλειψη ως τώρα ιστορικών τεκμηρίων για τον Ησαΐα, ήρθε απρόβλεπτα να καλύψει, η πρόσφατη σχετικά έκδοση του Αρχείου του Αλή Πασά, όπου εμπεριέχονται δύο () επιστολές του επισκόπου Σαλώνων. Ο Αλή Πασάς Τεπελενλής (c. ) υπήρξε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα της φθίνουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην ευρωπαϊκή δυτική επικράτειά της. Οι ικανότητες και η φιλοδοξία του να αναδειχθεί σ έναν ιδιότυπο περιφερειακόν ηγεμόνα με διευρυνόμενη διαρκώς κυριαρχία κι επιρροή από το πασαλίκι των Ιωαννίνων, που έφθανε μεταξύ άλλων και στην περιοχή μας, εξυπηρέτησε ακούσια και τις ανάγκες του υπόδουλου Ελληνισμού, όταν μυστικά και συνωμοτικά προετοιμαζόταν απ τη δεύτερη δεκαετία του ου αι. να διεκδικήσει σε υπέρ πάντων αγώνα την ελευθερία κι ανεξαρτησία του. Η σκληρότητα, η βάρβαρη συμπεριφορά, η απανθρωπιά και τα εγκλήματά του, μες από μαρτυρίες αφηγηματικών πηγών, καθιστούν αντιφατική ως σήμερα την εικόνα του. Στην εισαγωγή που υπάρχει στον Δ τόμο, μεταξύ άλλων ο Β. Παναγιωτόπουλος γράφει για τη διείσδυση του Αλή Πασά, μέσω θρησκευτικών θεσμών στους χριστιανούς, με τον έλεγχο εκλογής επισκόπων και την άμεση οικονομική παρέμβαση, για υποστήριξη τέτοιων στόχων προκειμένου να ενισχύσει τους μηχανισμούς σταθεροποίησης της εξουσίας του (σσ. ). Πολύτιμο για τον φωτισμό της εποχής και την προσωπικότητα του πασά στην κατανόηση της λειτουργίας του πρωτογόνου και ηγεμονικού συστήματος διακυβέρνησης και της δυσνόητης γραφειοκρατίας που το συνόδευε, είναι το μέρος του Αρχείου του, αποτελούμενο από ελληνόγλωσσα έγγραφα, καλύπτοντα την περίοδο απ το ως το θάνατό του. Ανήκε στη συλλογή του Κωνσταντινουπολίτη Ι. Χώντζη, αφού διασώθηκε μες από δαιδαλώδεις και εν μέρει ανεξιχνίαστες συνθήκες, περιήλθε και φυλάσσεται σήμερα στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Μετά από πολύχρονη έρευνα, μελέτη κι επεξεργασία, Ο Ησαΐας πληγωμένος δίπλα στο Διάκο, σε πίνακα του Αλέξανδρου Ησαΐα εκδόθηκε σχετικά πρόσφατα από το ΙΝΕ του ΕΙΕ σε τέσσερις () τόμους (). Επιμελητές της έκδοσης: Βασ. Παναγιωτόπουλος, Δημ. Δημητρόπουλος, Παναγ. Μιχαηλάρης. Τα έγγραφα έχουν πιστά μεταγραφεί, συστηματικά υπομνηματιστεί, ενώ ο αναγνώστης διευκολύνεται κι ενισχύεται από το συνοδευτικό εισαγωγικό σημείωμα κάθε εγγράφου, από εκτεταμένο γλωσσάρι, ευρετήρια, βιβλιογραφία και πολυσέλιδο κείμενο για την προσωπικότητα του Αλή Πασά στο Δ τόμο. Με την ευγενική μεσολάβηση του σεβαστού κι εκλεκτού φίλου, καθηγ. Σπ. Ασδραχά, η πολύτιμη τομη αυτή έκδοση υπάρχει στη διάθεση των αναγνωστών της Δημ. Βιβλιοθήκης Άμφισσας. Η α επιστολή (έγγρ. υπ αρ., σε ένα φύλλο διαστάσεων x cm, τ. Γ, σσ. ) έχει ως εξής: «Ὑψηλότατε, εὐσπλαγχνικώτατε, καὶ πολυχρόνιε βελίγιουνάμ βεζὺρ ἐφέντη μου, Τὴν ὑψηλότητά σας σκλαβικῶς προσκυνῶ, τὰ ἴχνη τῶν ὑψηλῶν ποδῶν σας φιλῶ. Τὸν θεὸν παρακαλῶ νὰ χαρίζῃ εἰς τὸ ὕψος σας μακροζωΐαν καὶ τοὺς πολυχρονίους βεζὺρ ζαντέδες σας αὐθέντας μου, ἀμήν. Μὲ τὸ σκλαβικόν μου κάνω ὑφαντὲ τοῦ ἀφεντός μου, ὅτι ὁ σκλάβος σας πρὸ δέκα ἡμέρες εἴμουν ἕτοιμος διὰ νὰ ἔλθω νὰ προσκυνήσω τὸν αὐθέντην μου, καὶ νὰ μοῦ δώσῃς καὶ τὸ χρυσόν σου νασαάτι, πῶς νὰ φερθῶ ἐδῶ εἰς τὴν ἐπαρχίαν μου, καὶ ἰδοὺ ἔφθασεν ὁ σκλάβος σας Νικολῆς Λουκέρης, καὶ μοῦ λέγει, ὅτι ὁ αὐθέντης μας ἐπρόσταξε νὰ σταθῇς ἐδῶ νὰ βάνῃς βάτη τοῦ κόσμου διὰ τὴν καλοσύνην τοῦ ῥαγιᾶ, καὶ ἔτζη, ἐφέντη μου ἐσύναξα ὅλους τοὺς ῥαγιάδες χώρα, καὶ χωρία, καὶ τοὺς ὡμίλησα ὅλα ἐκεῖνα ὁποῦ ἔπρεπεν διὰ τὸ καλόν τους, κατὰ τὸ χρέος μου, ὡς σκλάβος σας καὶ τζεράκι σας ὁποῦ εἶμαι, καὶ ὅλοι μὲ ἕνα στόμα ντουᾶν σας ἔκαμαν διὰ τὴν πολυχρόνιόν σας ζωήν, καὶ διὰ τὴν αὔξησιν καὶ στερέωσιν τοῦ ὑψηλοῦ ὀτζακίου σας. Καὶ μὲ τὸ θέλημα τοῦ θεοῦ ὑπάγει πολλὰ καλὰ ὁ κόσμος, ὄλοι εἶναι ἕτοιμοι μὲ μεγάλην προθυμίαν καὶ κοσοῦρι παραμικρὸν εἰς τὴν αύθεντικήν σας προσταγὴν δὲν ἀφήνουν. Καὶ ἄν εἶναι ὁρισμὸς του ἀφεντός μου ὁποῦ νὰ ἔλθω καὶ ὁ σκλἀβος σας νὰ σᾶς προσκυνήσω, καὶ νὰ μοῦ δώσετε καὶ νασαάτι ἀπὸ τὸ χρυσόν σας στόμα, πῶς νὰ φερθῶ, ἰδὲ πάλιν, προστάξετέ με μὲ τον σκλάβον σας, ὅπως εἶναι ὁρισμὸς τοῦ ὕψους σας. Ταῦτα σκλαβικῶς, καὶ οἱ χρόνοι του ἀφεντὀς μου εἴησα νἀ πὸ τὸν θεὸν πάμπολλοι καὶ ὑπερδεδοξασμένοι. Ἀμήν: ἀπρηλλίου: : Σάλωνα Τῆς ὑψηλότητός σου Σκλάβος ταπεινὸς καὶ χαὴρ ντουατζὴς ὁ ἐπίσκοπος Σαλώνων ἡσαΐας» Πρόκειται για αρτζουχάλι (δηλ. αναφορά, αίτηση, έκκληση προς ανώτερον) του Ησαΐα στον Αλή Πασά. Απ το περιεχόμενό του αντιλαμβανόμαστε ότι ο επίσκοπος Σαλώνων ήταν έτοιμος να μεταβεί στα Γιάννενα την η Απριλίου, όταν τον πρόφτασε ο Ν. Λουκέρης, απεσταλμένος του Αλή, μεταφἐροντας τις διαταγές του. Ο Ησαΐας έσπευσε να τις εκτελέσει συνάζοντας «όλους τους ραγιάδες, χώρα και χωριά» τους χριστιανούς της επαρχίας του δηλ. και ομιλώντας τους για «όλα εκείνα όπου έπρεπεν διά το καλόν τους» κι αυτοί εξέφρασαν την πίστηυποταγή τους στον Πασά των Ιωαννίνων. Τα Σάλωνα, όπως αναφέρει χωρίς παράθεση κἀποιων αναγκαίων περαιτέρω στοιχείων, Στην περιεκτική και προσεγμένη βιογραφία των Πανουργιάδων (Ίκαρος, ), ο στρατηγός Π. Πανουργιάς κάνει λόγο για διορισμό του Ησαΐα, μετά την χειροτονία του σε ιερέα, ως Διοικητή της Περιφέρειας από τον Αλή Πασά, αλλά και την μεσολάβηση του τελευταίου στον πατριάρχη Γρηγόριο Ε για την εκλογή του Ησαΐα σε επίσκοπο Σαλώνων (σσ. ). Ο Σ. Ασδραχάς αμφισβητεί κάτι τέτοιο, αποδίδοντάς το σε παρερμηνεία της πηγής από τον στρατηγό.

5 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ο Π. Καλονάρος, μετά το περιήλθαν στην εξουσία του Αλή (Ιστορία πόλεως Άμφισσας, σ.). Αντλώντας απ τον Κ. Σάθα, κάνει μόνο λόγο για την αρχική δυσφορία των τοπικών Οθωμανών αρχόντων και κάποιες απρόσφορες κινήσεις τους, ανατροπής της υπαγωγής στον Αλή προς τον Σουλτάνο, που επέσυραν την μήνη κι απειλές του Πασά (Χρονικόν, σ. ). Τα Σάλωνα έκτοτε παρέμεναν αδιατάρακτα στην επικυριαρχία του. Στο Αρχείο του Αλή Πασά, εκτός του Νικολάου, αναφέρονται κι ο Αθανάσιος Λουκέρης, καραβοκύρης, Φιλικός κι ο γιος του και ο Ανδρέας Λουκέρης, γιος του Νικολάου, μέλη επιφανούς Γαλαξειδιώτικης οικογένειας. Ο Αλή Πασάς με γραπτή διαταγή του είχε ορίσει στα τον Ν. Λουκέρη μαζί μ έναν οθωμανό απ τη Λειβαδιά «να συμάσουν» την περιουσία του αποθανόντα Ιμπραήμ αγά, που ως άκληρου, η περιουσία του περιερχόταν στο οθωμανικό κράτος (Αρχ. Αλή Πασά, έγγρ. υπ αρ., τ. Β, σ. ). Το Γαλαξείδι ευνοήθηκε και γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη στη ναυτιλία, κατά την περίοδο του Αλή. Πολλοί γαλαξειδιώτες, έχοντας κερδίσει με τις ικανότητές τους την εμπιστοσύνη του, υπηρετούσαν στον ελλιμενισμένο στον Αμβρακικό κόλπο στόλο του, αποκλειστικά σχεδόν με τους ανταγωνιστές τους μεσολογγίτες και σταδιοδρομούσαν προαγόμενοι στην ιεραρχία. Εκεί τους πλησίασαν πατριώτες και μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρεία, συνδεόμενοι με τους ρουμελιώτες οπλαρχηγούς (Κ. Σάθας, Χρονικόν, σ., Ι. Δ. Μητρόπουλος, Το Γαλαξείδι, σ., Α. Σκιαδάς,Το Γαλαξείδι, σσ., ). Η αξία της πιο πάνω επιστολής συνάπτεται με το χρόνο σύνταξής της, γεγονός που επισημαίνεται κι απ τους επιμελητές: έντεκα () μήνες πριν την έκρηξη της Επανάστασης, όταν επέκειτο η επίθεση απ τα στρατεύματα του Σουλτάνου κατά του στασιαστή Πασά (Ιούλιος ) κι αυτός είχε εξαπολύσει εμπίστους του σε παρόμοιες αποστολές, όπως τον Νικ. Λουκέρη στον Ησαΐα επαρχία Σαλώνων και προκύπτει κι από άλλα παρόμοια έγγραφα του Αρχείου του. Πίσω απ αυτή τη δραστηριότητα του Αλή που επιβεβαιώνει η επιστολή, επεχείρησαν οι Έλληνες να κρύψουν, εξυπηρετώντας τους δικούς τους στόχους και διασκεδάζοντας υποψίες, τις εργώδεις προετοιμασίες των Φιλικών, παραμονές της Επανάστασης, που έφταναν στ αυτιά των οθωμανικών αρχών, ότι όλα αυτά ήταν δηλ. κινήσεις των απεσταλμένων του Αλή Πασά... Η β επιστολή του Ησαΐα, φύλλων, διαστάσεων x cm, με αριθμό, τ. Γ, σ. αχρονολόγητη (μεταξύ πάντως γραφείσα) αναφέρεται στην επαγωγή και διανομή της περιουσίας του άκληρου αποθανόντα σαλωνίτη Γιάννη Βαλαή. Η επιστολή έχει ως εξής: «Καταφιλῶ τὰ ἴχνη τῶν ὑποποδιῶν σας ἐφέντι μου ἐδῶ ἀπέθανεν ἕνας ἄκληρος Γιάννης Αλή Πασάς Βαλαὴς όνομαζόμενος, καὶ ἦλθον καὶ εἶπον τῆς ὑψηλότητός σας πῶς ἐγὼ ὁ σκλάβος σας ἐπῆρα τριακόσια γρ: ἀπὸ αὐτὸν διὰ τὸ διάβασμα ὁποῦ τοῦ ἔκαμα καὶ προστάζετε τὸν καπετὰν Λάμπρον μὲ ὑψηλόν σας μπουγιουρδὴ νὰ τὰ δώσω ὀποίσω καὶ να κρατήσω μόνον: : γρ: Αὐτὸς ἐφέντι μου, καθὼς ἀπέθανεν ἦλθον οἱ ἐδικοί του εἰς ἐμὲ τὸν σκλάβον σας νὰ τοὺς μοιράσω τὸ πρᾶγμα ὁποῦ ἄφησε καὶ τοὺς τὸ ἐμοίρασα κατὰ τὸ ἀϊνή μου (ἦτον καὶ οἱ προεστοὶ παρόν), εἰς πέντε μερίδια τὸ ἔκαμα, καὶ ἕνα τῆς ψηχῆς, ἕξη. Καὶ ἦλθε τὸ κάθε μερίδιον ἀπὸ πεντακόσια γρ: καὶ ἐπῆρεν ὁ καθένας τὸ μερίδιόν του, τὸ δὲ μερίδιον τῆς ψυχῆς ὡς ἄκληρος ὁποῦ ἦτον τοὺς εἶπα νὰ δώσουν: : γρ: τῶν φουκαράδων τῆς χώρας σατακὰ καὶ: : γρόσια τῶν παπάδων τῆς χώρας ὁποῦ τὸν ἐδιάβασαν, καὶ : γρ: εἰς τὰ βακούφια καὶ νὰ μείνουν νὰ πάρω καὶ ὁ σκλάβος σας ἄλα: : γρόσια ὁποῦ τὸν ἐδιάβασα. Αὐτοὶ ἐσυκόθηκαν, ἐφέντη μου καὶ πῆραν τὸ πρᾶγμα τῆς ψυχῆς ὅλον καὶ τὸ ἐπούλησαν καὶ δὲν ἔδωσαν ἕνα παρὰ διὰ τὴν ψυχήν, ἐγελάσθηκα καὶ ὁ σκλάβος σας καὶ ἔδωσα ἀπάνω εἰς τὸν θάνατόν του: : γρ: εἰς τοὺς πτωχοὺς σατακά, θαρῶντας ὅτι θε νὰ πάρω ὕστερα καὶ μὲ λείπουν, ἐφέντη μου, καὶ τὰ ἐδικά μου. Ἔτζη εἶναι ἡ ἀλήθεια ἐφέντη μου ἐπὶ θεῶ μάρτυρι καθώς θἐλεις γένης βακούφης, καὶ ἐξέτασε νὰ εὕρης τὴν ἀλήθειαν, καὶ έπειδὴ μὲ προστάζης νὰ μὴν πάρω τίποτες, ἐφέντη μου, δὲν πέρνω ἕνα παρὰ μόνο ἄν ᾖναι ὁρισμός σας προστάξετε νὰ λάβω ἐκεῖνα ὁποῦ ἔδωσα διὰ τὴν ψυχήν του καὶ ἐκεῖνος ὡς ἄκληρος ὁποῦ ἦτον τὸ πρᾶγμα ὅλον μένει εἰς τὸ χέρι τῆς ὑψηλότητός σας καὶ ὁρισμός τοῦ αὐθεντός μου: Τὸπρᾶγμα του ὄλον μὲ τὸ σπίτι γίνεται ἕως : χλ: γρ: ὁ ταπεινὸς σκλάβος σας καὶ χαὴρ ντουάντζῆς σας ἐπίσκοπος τῶν σαλώνων ἡσαΐας» Ησαΐας Οι συγγενείς του ευκατάστατου αποθανόντος, με σπίτι και μετρητά αποτιμώμενα σε γρόσια, προσκάλεσαν τον επίσκοπο να χοροστατήσει στην εξόδιον ακολουθία και κατόπιν του ζήτησαν, κατά την εκχωρηθείσα από το Σουλτάνο δικαστική αρμοδιότητα στην Εκκλησία, να κάμει και τη διανομή της κληρονομιάς. Με παρόντες και τους προεστούς, οι κληρονόμοι, αδέρφια, ανήψια, πέντε () τον αριθμό, έλαβαν από γρόσια ο καθένας κι ένα ίδιο ποσό ορίστηκε «της ψυχής», υπέρ αναπαύσεως του νεκρού. Αυτό παρ ότι συμφωνήθηκε πώς να διανεμηθεί: στους φτωχούς, στους ιερείς της νεκρώσιμης ακολουθίας,τα ευαγή ιδρύματα της περιοχής και τον επίσκοπο, οι συγγενείς το καταχράσθηκαν εξ ολοκλήρου. Ο επίσκοπος που προκατέβαλε στους φτωχούς ένα ποσό «σατακά», κατηγορήθηκε στον Αλή ότι κατακράτησε ένα υψηλό ποσό και τούτος με έγγραφη διαταγή στον καπετάν Λάμπρο (Κασμά) αρματολό των Σαλώνων που είχε τοποθετήσει ο Αλή Πασάς σε αντικατάσταση του Πανουργιά (Καλονάρος, ό.π., σ.. Πιο πολλά για τον σουλιώτη αυτόν αρματολό, υποταχτικό του Αλή και εχθρό του Πανουργιά, ως την αντικατάστασή του απ τον Κ. Τράκα, με αναφορές στον Κ. Σάθα, Π. Πανουργιά, Πανουργιάδες, ό.π., σσ. ). Ο Ησαΐας παραπονείται, εκθέτοντας τα πραγματικά γεγονότα και καταλήγει λέγοντας κάτι που επισημαίνουν και οι επιμελητές, ότι απ την αρπακτικότητα του Αλή ίσως να εφαρμοζόταν και για χριστιανό αυτό που ίσχυε για τους μουσουλμάνους: να περιέρχεται η περιουσία των άκληρων στο κράτος. Μετά την πρώτη εντύπωση απ την ανάγνωση των επιστολών, μπορούμε να σκεφθούμε σε μια άλλη βάση της καθημερινότητας, λιγώτερο επίσημη, παραμέτρους της προ επαναστατικής ζωής στην περιοχή μας εκείνη τη μακρινή εποχή. Τα Αρχεία του Αλή Πασά περικλείουν κι άλλο άγνωστο ως σήμερα ιστορικό υλικό για τον τόπο μας. Δημήτρης Χρ. Παλούκης ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ βελίγιουνάμ βεζύρ: προστάτης, ευεργέτης <veli, φρουρός, προστάτης, <yunan, Έλληνας ζαντέδες βεζύρ: γιοι του βεζύρη <zade,oğlu κάνω υφαντέ (έκφραση): δήλωση, έκθεση, κατάθεση, ενημέρωση, λόγος <ifade, έκφραση νασαάτι: συμβουλή, παραίνεση<nasihat, συμβουλή βάνω βάτη (του κόσμου): υπόσχεση, λόγος <vâât, δέσμευση, υπόσχεση τζεράκι (τσιράκι): μαθητευόμενος τεχνίτης, αυτός που έχει προσκολληθεί σε ανώτερο προσφέροντάς του υπηρεσίες, έμπιστος, οπαδός, ευνοούμενος <çırak, μαθητευόμενος κάνω ντουάν: δέηση, ευχή, παράκληση <dua, προσευχή χαήρ ντουατζής: ευχέτης, ικέτης <duacı, ευχέτης κοσούρι: έλλειψη, παράλειψη, ελάττωμα, υπόλοιπο <kusur, ελάττωμα αρτζουχάλι: αίτηση <arzuhal, αίτηση υψηλό μπουγιουρδή: έγγραφη διαταγή, διάταγμα (μπουγιουρντί <τουρκική buyruk, εντολή, διαταγή) κατά το αϊνή μου: τελετουργία <ayini, Ay'ın, σελήνη, σύμφωνα με τον Σ. Ασδραχά πιθανόν παραφθορά του αντέτ ναμέ = πράξη (απονομής) δικαιοσύνης σατακάς: ελεημοσύνη, δωρεά <sadaka, φιλανθρωπία βακούφι: θρησκευτικό φιλανθρωπικό ίδρυμα <vakif, ίδρυμα να γένης βακούφης (ευχή): γνώστης, πληροφορημένος, ενημερωμένος το πράγμα της ψυχής (το υπόλοιπο κληρονομιάς για φιλανθρωπικό σκοπό)

6 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Μαρτυρικοί τόποι (Μαρτυρικές πόλεις και μαρτυρικά χωριά) Ο ι νικητές των Ηπειρωτικών βουνών και οι μαχητές των Μακεδονικών οχυρών υπέκυψαν τελικά μπροστά στις υπέρτερες ναζιστικές δυνάμεις. Ο ίδιος ο Χίτλερ αναγνώρισε το μέγεθος της ανδρειοσύνης και της θυσίας εκείνων των ηρώων. Χρονικά δεν είναι πολύ μακριά από μας. Ηταν ο πατεράδες και οι παππούδες μας. Μια νέα περίοδος, που κράτησε τέσσερα περίπου χρόνια, άρχιζε. Περίοδος σκλαβιάς, πείνας, κακουχιών και στερήσεων, νέων θυσιών και κυρίως αντίστασης. Οι Έλληνες, τα χρόνια αυτά, σκλαβώθηκαν, αλλά δεν υποδουλώθηκαν. Συνέχισαν τον αγώνα, στο μεν εσωτερικό αναπτύσσοντας πρωτοφανή αντίσταση, στο δε εξωτερικό δίπλα στους συμμάχους με στρατιωτικές και ναυτικές δυνάμεις. Η αντίσταση που αναπτύχθηκε, δειλά στην αρχή κι εντονότερα στη συνέχεια, προκάλεσε αντίποινα από τους κατακτητές Ιταλούς και Γερμανούς αλλά και από τους συμμάχους τους Βουλγάρους, οι οποίοι πίστεψαν ότι παρουσιάστηκε η ευκαιρία να υλοποιήσουν προαιώνια επιθυμία και βλέψεις τους και όνειρα: να βγουν στο Αιγαίο. Είναι γνωστές οι θυσίες σε αίμα, αλλά και οι υλικές καταστροφές που προκλήθηκαν σε πόλεις και χωριά της πατρίδας μας. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια. Άφωνοι μάρτυρεςγια μαςτα σκέλεθρα των καμένων σπιτιών του χωριού μας και άλλων χωριών του Νομού μας. Η ελληνική πολιτεία, έστω και αργά, αποφάσισε να ανταμείψει ηθικά τις πόλεις και τα χωριά που υπέστησαν τις καταστροφές αυτές. Στην παράγραφο του άρθρου του Νόμου / (ΦΕΚ Α της ) με θέμα: «Διοίκηση, οργάνωση, στελέχωση της περιφέρειας, ρύθμιση θεμάτων για την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις» ορίζεται ότι: «Συνιστάται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, τριμελής επιτροπή που έχει ως αντικείμενο την υποβολή αιτιολογημένης πρότασης για τον χαρακτηρισμό των πόλεων και των χωριών εκείνων που έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές ζημιές κατά την αντίσταση εναντίον των δυνάμεων κατοχής ως «μαρτυρικών πόλεων» και «μαρτυρικών χωριών». Η επιτροπή αποτελείται από έναν καθηγητή της νεοελληνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, που ορίζεται από την οικεία σχολή του Πανεπιστημίου, έναν εκπρόσωπο της ΚΕΔΚΕ και από τον προϊστάμενο της αρμόδιας Διεύθυνσης του Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Χρέη γραμματέα εκτελεί υπάλληλος του Υπουργείου.»Ο χαρακτηρισμός γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης». Νωρίτερα με το άρθρο του Νόμου της (ΦΕΚ Α/) «Τροποποίηση και συμπλήρωση διατάξεων της περιφερειακής διοίκησης, του κώδικα της Ελληνικής Ιθαγένειας, του δημοτικού και κοινοτικού κώδικα, των διατάξεων για τις προσόδους των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλες διατάξεις» η πόλη των Καλαβρύτων ονομάστηκε «Μαρτυρική πόλη των Καλαβρύτων». Το, εξάλλου συγκροτήθηκε η μη κερδοσκοπική εταιρία «Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων και χωριών Ελλάδος, περιόδου». Το καταστατικό της εγκρίθηκε στις Δεκεμβρίου της χρονιάς εκείνης, στα Καλάβρυτα. Για το Δίκτυο αυτό, μέλος του οποίου είναι και το χωριό μας, έγινε εκτενής αναφορά στο ο (σελίδα ) φύλλο της εφημερίδας μας. Σε εφαρμογή των διατάξεων του Νόμου / ακολούθησε η έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων, με τα οποία πόλεις και χωριά που καταστράφηκαν από τις κατοχικές δυνάμεις και γνώρισαν τη θηριωδία τους, χαρακτηρίστηκαν ως μαρτυρικές πόλεις ή μαρτυρικά χωριά. Εχουμε υπόψη μας τα κατωτέρω διατάγματα, κατά χρονολογική σειρά έκδοσής τους, με αυτό το περιεχόμενο: α. Το υπ αρ. / (ΦΕΚ Α από ), με το οποίο χαρακτηρίστηκαν πόλεις και χωριά. β. Το υπ αρ. / (ΦΕΚ Α από ) με το οποίο έλαβαν τον χαρακτηρισμό πόλεις και χωριά, μεταξύ των οποίων και η δική μας μικρή πατρίδα. γ. Το υπ αρ. / (ΦΕΚ Α από ), με το οποίο χαρακτηρίστηκαν χωριά. δ. Το υπ αρ./ (ΦΕΚ Α από ) με το οποίο λογίζονται πλέον ως μαρτυρικά χωριά. ε. Το υπ αρ. / (ΦΕΚ Α από ) με το οποίο χαρακτηρίστηκαν ως μαρτυρικά χωριά και στ. Το υπ αρ./ (ΦΕΚ Α από ), με το οποίο έλαβαν το τιμητικό τίτλο του μαρτυρικού πόλεις και χωριά. Οι τιμητικοί αυτοί χαρακτηρισμοί καλύπτουν συνολικά, με τα μέχρι τώρα γνωστά δεδομένα, πόλεις και χωριά, όλων σχεδόν των γεωγραφικών περιφερειών της χώρας μας. Τόπους μαρτυρίων. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλες πόλεις και χωριά άξια αυτού του τιμητικού χαρακτηρισμού. Είναι επίσης πιθανό να έχουν εκδοθεί και άλλα Προεδρικά Διατάγματα χαρακτηρισμού, τα οποία εμείς αγνοούμε και καταβάλλουμε προσπάθειες ενημέρωσής μας. Τις σκέψεις αυτές ενισχύει το λεύκωμα «Ελληνικά ολοκαυτώματα» το οποίο εκδόθηκε με τη φροντίδα του δικτύου του, από τον εκδοτικό οργανισμό Λιβάνη. Ήταν μια αξιέπαινη προσπάθεια καταγραφής των θυσιών, σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές καταστροφές, ολόκληρων πόλεων και χωριών. Στις σελίδες του λευκώματος αυτού περιγράφεται και του δικού μας τόπου το δράμα. Σημαντική, επίσης, είναι η συνεισφορά της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, που στο «Χρονολόγιο Πολεμικών γεγονότων του Ελληνικού Εθνους. π.χ.» καταγράφει ημερολογιακά τους περισσότερους τόπους των ολοκαυτωμάτων. Το έργο αυτό αποτελεί τον ο τόμο από τα Αρχεία του ΓΕΣ, εκδίδεται δε μέσω της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ» σε Β έκδοση (η Α κυκλοφόρησε το ), με την επιμέλεια του δημοσιογράφου Γεωργίου Π. Μαλούχου. Εξάλλου με τα κατωτέρω Προεδρικά Διατάγματα καθιερώθηκαν «δημόσιες εορτές τοπικής σημασίας», σε ανάμνηση ολοκαυτωμάτων χωριών, την ανασκοπούμενη ιστορική περίοδο: α. Με το Π.Δ. από (ΦΕΚ Α από ), που αφορά τον Δήμο Ιεράπετρας για την επέτειο του ολοκαυτώματος των δυτικών χωριών του Δήμου στις και Σεπτεμβρίου του και β. Με το Π.Δ. από (ΦΕΚ Α της ) για τον Δήμο ΠοταμιάςΛάρισας, επονομαζόμενη «Καυκάκεια», σε ανάμνηση της επετείου του ολοκαυτώματος του Δομένικου στις Φεβρουαρίου του. Ο Δήμος Ποταμιάς με το σχέδιο «Καλλικράτης» εντάχθηκε στον Δήμο Ελασσόνας. Στην πρώτη περίπτωση ως ημερομηνία εορτασμού ορίζεται η προηγούμενη της ης Σεπτεμβρίου Κυριακή και στην δεύτερη η η Φεβρουαρίου. Είναι πιθανόν και για άλλες πόλεις και χωριάστα πλαίσια της χρονικής περιόδου στην οποία αναφερόμαστενα έχουν, με Προεδρικά Διατάγματα, καθιερωθεί «δημόσιες εορτές τοπικής σημασίας», σε ανάμνηση ολοκαυτωμάτων. Και για το θέμα αυτό αναζητούνται στοιχεία. Αποδελτιώσαμε τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα με τις γνωστές πόλεις και τα χωριά που έχουν λάβει τον χαρακτηρισμό ως μαρτυρικά με τις εξής στήλες:. Αναφέρεται το όνομα της πόλης ή του χωριού. Σε μερικές περιπτώσεις ο ορισμός ενός τόπου ως πόλης αποδίδεται από το ότι αποτέλεσε την έδρα καποδιστριακού Δήμου. Με κεφαλαία στοιχεία αναγράφονται οι μαρτυρικές πόλεις.. Μνημονεύεται ο Καποδιστριακός Δήμος, στον οποίο υπαγόταν η πόλη ή το χωριό, τον χρόνο του χαρακτηρισμού του. Οι περισσότεροι χαρακτηρισμοί πραγματοποιήθηκαν υπ αυτή τη διοικητική διαίρεση της χώρας. Κάποια χωριά είχαν διατηρήσει τιμής ένεκεν την αυτονομία τους ως κοινότητες.. Καταχωρείται η σημερινή υπαγωγή, ύστερα από την εφαρμογή του σχεδίου «Καλλικράτης».. Σημειώνεται ο Νομός (όπως σαν διοικητική οντότητα ίσχυε) στον οποίο υπάγεται. Μέσα σε παρένθεση αναγράφεται η έδρα του Καποδιστριακού Δήμουσε κάποιες περιπτώσεις της Κοινότηταςυπαγωγής του (στήλη ), του Σχεδίου Καλλικράτης (στήλη ) και του Νομού (στήλη ). Αναφέρεται επίσης ότι το «Σχέδιο Καποδίστριας» εφαρμόστηκε σε εκτέλεση των διατάξεων του Νόμου / (ΦΕΚ Α/) «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης» και ίσχυσε για το χρονικό διάστημα από μέχρι, ενώ το «Πρόγραμμα Καλλικράτης», που ισχύει σήμερα, καθιερώθηκε με το Νόμο / (ΦΕΚ Α από ) «Νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης» και εφαρμόστηκε από την η Ιανουαρίου του.. Αναφέρεται το Νομοθέτημα του χαρακτηρισμού του.. Αναγράφεται η ημερομηνία (ή οι ημερομηνίες) της καταστροφής όπου είναι γνωστές και. Μνημονεύεται η σελίδα του λευκώματος που προαναφέραμε, όπου αναγράφεται το ιστορικό της δράσης και της θυσίας του συγκεκριμένου τόπου. Καταγράφοντας τις πόλεις και τα χωριά του μαρτυρίου ας θυμηθούμε τις θυσίες και τα βάσανα των προγόνων μας. Στους σημερινούς δύσκολους καιρούς είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρα και οδοδεικτικά για την περαιτέρω πορεία. Την εθνική μας πορεία:

7 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Μνημείο Καλαβρύτων Μνημείο Αγίας Ευθυμίας.. Αγία Ευθυμία. Άμφισσας (Άμφισσα). Δελφών (Άμφισσα). Φωκίδας (Άμφισσα). Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Άγιοι Ανάργυροι (Ζούπενα).Θεραπνών (Γκοριτσά).Σπάρτης (Σπάρτη).Λακωνίας (Σπάρτη).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Άγιος Βασίλειος.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Αετός.Αετού (Κοπανάκι).Τριφυλλίας (Κυπαρισσία).Μεσσηνίας (Καλαμάτα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).. α.. Αιγίτιο (Στρούζα) Σχετικά υπ αρ. και α.. Αμάραντος.Καστανιάς (Καστανιά).Καλαμπάκας (Καλαμπάκα).Τρικάλων (Τρίκαλα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).. Αμιρά.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Άνω Βιάννος. Βιάννου (Βιάννος). Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΑΝΩΓΕΙΑ.Ανωγείων (Ανώγεια).Αναγείων (Ανώγεια).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Άνω Μέρος.Σιβρίτου (Αγία Φωτεινή).Αμαρίου (Αγία Φωτεινή).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Αργίνια.ΕλειούΠρονών (Πάστρα).Κεφαλληνίας (Αργοστόλι).Κεφαλληνίας (Αργοστόλι).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).. α Αρχάγγελος (οικισμός Τριών Ελάτων) Σχετικό το υπ αρ... Ασπράγγελοι.Κεντρ. Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Βαχός.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Βλαχέρνα.Λεβιδίου (Λεβίδι).Τρίπολης (Τρίπολη).Αρκαδίας (Τρίπολη).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Βορίζια.Ζαρού (Ζαρός).Φαιστού (Μοίρες).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Βουνιχώρα.Γαλαξιδίου (Γαλαξίδι).Δελφών (Άμφισσα).Φωκίδας (Άμφισσα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Βρύσες Αμαρίου.Σιβρίτου (Αγία Φωτεινή).Αμαρίου (Αγία Φωτεινή).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Γδόχια.Ιεράπετρας (Ιεράπετρα).Ιεράπετρας (Ιεράπετρα).Λασιθίου (Αγ.Νικόλαος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Γερακάρι.Σιβρίτου (Αγ.Φωτεινή).Αμαρίου (Αγ.Φωτεινή).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / ( ΦΕΚ Α /).;//... Γρεβενίτι.Ανατ.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/). και.. Δαμάστα.Τυλίσου (Τύλισος).Μαλεβιζίου (Γάζι).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΔΙΣΤΟΜΟ.Διστόμου (Δίστομο).ΔιστόμουΑράχωβας (Δίστομο).Βοιωτίας (Λειβαδιά).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Δολιανή.Ανατ.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).Ιούλιος.. Δομένικο.Ποταμιάς (Βλαχογιάννιο).Ελασσόνος (Ελασσόνα).Λάρισας (Λάρισα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... ΔΟΞΑΤΟ.Δοξάτου (Βαθύσπηλο).Δοξάτου (Καλαμπάκι).Δράμας (Δράμα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).. Μνημείο Κερδυλλίων.. Δρακεία.Αγριάς (Αγριά).Βόλου (Βόλος).Μαγνησίας (Βόλος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΔΡΑΜΑ.Δράμας (Δράμα).Δράμας (Δράμα).Δράμας (Δράμα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Δροσοπηγή.Περάσματος (Πέρασμα).Φλώρινας (Φλώρινα).Φλώρινας (Φλώρινα).Π.Δ. / ( ΦΕΚ Α /).... Ελάτη.Κεντρ. Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Ελατοχώρι.Ανατ.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/)... Ελευθεροχώρι.Γιαννιτσών (Γιαννιτσά).Πέλλας (Γιαννιτσά).Πέλας (Εδεσσα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).. Έμπαρος.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/)..

8 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ.. Επτάλοφος.Παρνασσού (Πολύδροσο).Δελφών (Αμφισσα).Φωκίδας (Αμφισσα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Ερυμάνθεια.Τριταίας (Σταυροδρόμι).Ερυμάνθου (Χαλανδρίτσα).Αχαϊας (Πάτρα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη). Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη). Θεσσαλονίκης (Θεσσαλονίκη).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/)... Καβαλλάρι.Ανατ.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).;//.. Κακόπετρο.Βουκολιών (Βουκολιές).Πλατανιά (Γεράνι).Χανίων (Χανιά).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ.Καλαβρύτων (Καλάβρυτα). Καλαβρύτων (Καλάβρυτα).Αχαϊας (Πάτρα). άρθρο Ν./ (ΦΕΚ Α/)....Καλάμι.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Καλοσκοπή.Γραβιάς (Γραβιά).Δελφών (Αμφισσα).Φωκίδας (Αμφισσα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Καλουτάς.Κεντρ. Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Καμάρες.Τυμπακίου (Τυμπάκι).Φαιστού (Μοίρες).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΚΑΝΔΑΝΟΣ.Κανδάνου (Κάνδανος).ΚανδάνουΣελίνου (Παλαιόχωρα).Χανίων (Χανιά).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Καρούτες.Λιδωρικίου (Λιδωρίκι).Δωρίδας (Λιδωρίκι).Φωκίδας (Αμφισσα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).Αύγουστος... Καστανιά.Καστανιάς (Καστανιά).Καλαμπάκας (Καλαμπάκα).Τρικάλων (Τρίκαλα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).. Κάτω Βιάννος.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Κάτω Σύμη.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Κερασιά.Κάρλας (Στεφανοβίκειο).Ρήγα Φεραίου (Βελεστίνο).Μαγνησίας (Βόλος). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Κεφαλοβρύσι.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΚΛΕΙΣΟΥΡΑ.Κλεισούρας (Κλεισούρα).Καστοριάς (Καστοριά). Καστοριάς (Καστοριά).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Κοζαρές.Φοίνικα (Πλακιά).Αγ.Βασιλείου (Σπήλι).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).. Κομμένο.Κομμένου (Κοινότητα).Νικ.Σκουφά (Πέτα).Αρτας (Αρτα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Κουτσούφλιανη Παναγίας.Μαλακασίου (Παναγία).Καλαμπάκας (Καλαμπάκα).Τρικάλων (Τρίκαλα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/) Σχετικό υπ αριθμ.α.. Κρύα Βρύση.Λάμπης (Σπήλι).Αγ.Βασιλείου (Σπήλι).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Λέχοβο.Λεχόβου (Κοινότητα).Αμυνταίου (Αμύνταιο).Φλώρινας (Φλώρινα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Λιγκιάδες.Περάματος (Πέραμα).Ιωαννιτών (Ιωάννινα).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /)... ΛΙΔΩΡΙΚΙ.Λιδωρικίου (Λιδωρίκι).Δωρίδας (Λιδωρίκι).Φωκίδας (Άμφισσα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Λιλαία. Παρνασσού (Πολύδροσο).Δελφών (Άμφισσα).Φωκίδας (Άμφισσα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Λοχριά.Κουρητών (Φουρφουράς).Αμαρίου (Αγ.Φωτεινή).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Μαγαρικάρι.Τυμπακίου (Τυμπάκι).Φαιστού (Μοίρες).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Μακρινό.Ανατ.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).;//.. Μαλαθύρος.Μύθημνας (Δραπανιά).Κισσάμου (Κίσσαμος).Χανίων (Χανιά)\.Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Μανασσής.Κεντρ.Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).... Μεσοβούνι.Κεντρ. Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/). και Οκτώβριος... Μεσόβουνο. Βερμίου (Κομνηνά).Εορδαίος (Πτολεμαϊδα).Κοζάνης (Κοζάνη).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Μουρνιές.Ιεράπετρας (Ιεράπετρα).Ιεράπετρας (Ιεράπετρα).Λασιθίου (Αγ.Νικόλαος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /)....Μουσιώτιτσα.Αγ.Δημητρίου (Αγία Κυριακή).Δωδώνης (Αγ.Κυριακή).Ιωαννίνων (Ιωάννινα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Μύρτος. Ιεράπετρας (Ιεράπετρα). Ιεράπετρας (Ιεράπετρα).Λασιθίου (Αγ.Νικόλαος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... ΝΕΑ ΑΓΧΙΑΛΟΣ.Νέας Αγχιάλου (Νέα Αγχίαλος).Βόλου (Βόλος).Μαγνησίας (Βόλος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Νέα Κερδύλλια.Αμφίπολης (Παλαιοκώμη).Αμφίπολης (Ροδολίβος).Σερρών (Σέρρες).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).. α.. Παναγία (Οικισμός Κουτσούφλιανης) Σχετικό το υπ αρ... Πεντάπολη (α) (β).λιδωρικίου (Λιδωρίκι).Δωρίδας (Λιδωρίκι).Φωκίδας (Αμφισσα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).. (α) Η Πεντάπολη δεν εμφανίζεται στις μέχρι το έτος απογραφές. Την ανασκοπούμενη περίοδο δεν υπήρχε, συγκροτήθηκε δε αργότερα από μετοίκηση κατοίκων των χωριών Αιγίτιο (Στρούζα), Λεύκα, Παλαιόκαστρο και Σκαλούλα. Από τα χωριά αυτά το Αιγίτιο στις δοκίμαζε την θηριωδία των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής. Από τα σπίτια του τα καταστράφηκαν ολοκληρωτικά και τα εν μέρει. Μικρότερες καταστροφές ( και σπίτια αντίστοιχα, σε σύνολο ) υπέστη η Σκαλούλα. Ο χαρακτηρισμός ως «μαρτυρικού» αποδίδεται στα γεγονότα αυτά. (β) Σχετικά υπ αρ. α και α

9 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ.. Πεύκος.Βιάννου (Βιάννος). Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Προσήλιο.Άμφισσας (Άμφισσα).Δελφών (Άμφισσα).Φωκίδας (Άμφισσα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Πτέρη.Αιγίου (Αίγιο).Αιγιαλείας (Αίγιο).Αχαϊας (Πάτρα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).;//... Πύργοι.Βερμίου (Κομνηνά).Εορδαίας (Πτολεμαΐδα).Κοζάνης (Κοζάνη).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Ρίζα.Ιεράπετρας (Ιεράπετρα). Ιεράπετρας (Ιεράπετρα).Λασιθίου (Άγ.Νικόλαος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Ριζόμυλος.Κάρλας (Στεφανοβίκειο).Ρήγα Φεραίου (Βελεστίνο).Μαγνησίας (Βόλος).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Ρογοί.Καλαβρύτων (Καλάβρυτα).Καλαβρύτων (Καλάβρυτα).Αχαΐας (Πάτρα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Ροδάκινο.Φοίνικα (Πλακιά).Αγ.Βασιλείου (Σπήλι).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).. Σάρχος.Κρουσώνα (Κρουσώνας).Μαλεβιζίου (Γάζι).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Σαχτούρια.Λάμπης (Σπήλι).Αγ.Βασιλείου (Σπήλι).Ρεθύμνης (Ρέθυμνο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... ΣΕΡΒΙΑ.Σερβίων (Σέρβια).ΣερβίωνΒελβεντού (Σέρβια).Κοζάνης (Κοζάνη).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/).//... Σιδηρόνερο.Σιδηρόνερου (Κοινότητα).Δράμας (Δράμα).Δράμας (Δράμα).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/) α.σκαλούλα Σχετικά υπ αρ. α και.. Σκινές.Μουσούρων (Αλικιανός).Πλατανιά (Γεράνι).Χανίων (Χανιά). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/)....Σούγια.Αν.Σελίνου (Καμπανός).ΚαντάνουΣελίνου (Παλαιοχώρα).Χανίων (Χανιά).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Συκολόγος.Βιάννου (Άνω Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Τρία ΕλαταΑρχαγγέλου.Εξαπλατάνου (Εξαπλάτανος).Αλμωπίας (Αριδαία).Πέλλας (Έδεσσα).ΠΔ / (ΦΕΚ Α/) Σχετικό υπ αρ.α.. Τρίστενο.Ανατ.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/). και Ιούλιος.. Τσαρίτσανη.Ελασσόνος (Ελασσόνα).Ελασσόνος (Ελασσόνα).Λάρισας (Λάρισα).Π.Δ. / (Α /).... ΤΥΜΠΑΚΙ.Τυμπακίου (Τυμπάκι).Φαιστού (Μοίρες).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).;//... Τυμφρηστός.Κοινότητα Τυμφρηστού.Μακρακώμης (Σπερχειάδα).Φθιώτιδας (Λαμία). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/)... ΥΠΑΤΗ.Υπάτης (Υπάτη).Λαμιέων (Λαμία).Φθιώτιδας (Λαμία).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Φλαμπουράρι.Αν.Ζαγορίου (Μηλιωτάδες).Ζαγορίου (Ασπράγγελοι).Ιωαννίνων (Ιωάννινα). ΠΔ / (ΦΕΚ Α/)... Χόνδρος.Βιάννου (Βιάννος).Βιάννου (Βιάννος).Ηρακλείου (Ηράκλειο).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α/).... Χορτιάτης.Χορτιάτη (Ασβεστοχώρι).ΠυλαίαςΧορτιάτη (Πανόραμα).Θεσ/νίκης (Θεσ/νίκη).Π.Δ. / (ΦΕΚ Α /).... Χωριστή.Δράμας (Δράμα).Δράμας (Δράμα).Δράμας (Δράμα).ΠΔ / (ΦΕΚ /).. Από την μελέτη των στοιχείων που έχουμε στη διάθεσή μας μπορούν να εξαχθούν τα κατωτέρω συμπεράσματα: Α. Ως προς τον χρόνο των καταστροφών Τα τέσσερα περίπου χρόνια ( ) της εχθρικής κατοχής έχουμε για κάθε έτος τα εξής στοιχεία. α. Το έτος καταστράφηκαν συνολικά πόλεις και χωριά. Για τις πόλεις είναι γνωστή η ημερομηνία της συμφοράς των δύο και δεν προσδιορίζεται με ακρίβεια της τρίτης. Ολων των χωριών είναι γνωστή η ημερομηνία του ολοκαυτώματός τους. β.την επόμενη χρονιά () η μανία των κατακτητών στράφηκε κατά μιας πόλης και ενός χωριού, του οποίου προσδιορίζεται με ακρίβεια η ημερομηνία καταστροφής, ενώ για την πόλη μόνο ο μήνας. Σημειώνουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των καταστροφών (κυρίως το ) προκλήθηκε σε πόλεις και χωριά της Κρήτης, σε αντίποινα της αντίστασης του Κρητικού λαού στην εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων. γ. Τα δύο χρόνια που ακολούθησαν () οι καταστροφές έφτασαν στην κορύφωσή τους. Ετσι το γνώρισαν την φασιστική κτηνωδία πόλεις και χωριά. Την ακριβή ημερομηνία της καταστροφής γνωρίζουμε για τις πόλεις και τα χωριά. Μας είναι άγνωστη η ημερομηνία της συμφοράς ενός χωριού. δ. Το έτος, τελευταίο εκείνης της δραματικής περιόδου, γνώρισαν την βιαιότητα της εχθρικής κατοχής πόλεις και χωριά. Για τις πόλεις και τα χωριά γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία της συμφοράς και για τα χωριά μόνο το έτος. Τέλος για μία πόλη και χωριά δεν μπορέσαμε να προσδιορίσουμε την ακριβή ημερομηνία ή το έτος της δοκιμασίας τους. Β Σε νομούς (και σε καλλικρατικούς δήμους) έχουμε συνολικά τα κατωτέρω στατιστικά δεδομένα, όσον αφορά τους μέχρι τώρα γνωστούς χαρακτηρισμούς:.νομός Αρκαδίας: Στον Δήμο Τρίπολης, χωριό..νομός Αρτας: Στον Δήμο Ν.Σκουφά, χωριό..νομός Αχαϊας: Στους Δήμους: α) Αιγιαλείας, χωριό, β) Ερυμάνθου, χωριό και γ) Καλαβρύτων μία πόλη και χωριό..νομός Βοιωτίας: Στον Δήμο ΔιστόμουΑράχωβας μία πόλη..νομός Δράμας: Στους Δήμους: α)δράμας, μία πόλη και χωριά και β) Δοξάτου, μία πόλη..νομός Ηρακλείου: Στους Δήμους: α)βιάννου, χωριά, β) Μαλεβιζίου, χωριά και γ) Φαιστού, μία πόλη και χωριά..νομός Θεσαλλονίκης: Ο ομώνυμος Δήμος και στον Δήμο ΠυλαίαςΧορτιάτη χωριό..νομός Ιωαννίνων: Στους Δήμους: α)δωδώνης, χωριό, β) Ζαγορίου, χωριά και γ) Ιωαννιτών, χωριό..νομός Καστοριάς: Στον ομώνυμο Δήμο μία πόλη..νομός Κεφαλληνίας: Στον ομώνυμο Δήμο χωριό..νομός Κοζάνης: Στους Δήμους: α) Εορδαίας, χωριά και β) Σερβίων, Βελβεντού μία πόλη.. Νομός Λακωνίας: Στον Δήμο Σπάρτης, χωριό.νομός Λάρισας: Στον Δήμο Ελασσόνας χωριά..νομός Λασιθίου: Στον Δήμο Ιεράπετρας χωριά..νομός Μαγνησίας: Στους Δήμους: α) Βόλου μία πόλη και χωριό και β) Ρ.Φεραίου, χωριά..νομός Μεσσηνίας: Στον Δήμο Τριφυλλίας, χωριό..νομός Πέλλας: Στους Δήμους: α) Αλμωπίας, χωριό και β) Πέλλας χωριό επίσης..νομός Ρεθύμνης: Στους Δήμους: α) Αγ.Βασιλείου, χωριά, β) Αμαρίου, χωριά επίσης και γ) Ανωγείων μία πόλη.. Νομός Σερρών: Στον Δήμο Αμφίπολης, χωριό.. Νομός Τρικάλων: Στον Δήμο Καλαμπάκας, χωριά..νομός Φθιώτιδας: Στους Δήμους: α) Λαμιέων, μία πόλη και β) Μακρακώμης, χωριό..νομός Φλώρινας: Στους Δήμους: α)αμύνταιου, χωριό και β) Φλώρινας, επίσης χωριό.. Νομός Φωκίδας: Στους Δήμους: α) Δελφών χωριά και β) Δωρίδας, μία πόλη και χωριά..νομός Χανίων: Στους Δήμους: α) ΚανδάνουΣελίνου, μία πόλη και χωριό, β) Κισσάμου, χωριό και γ) Πλατανιά, χωριά. Όπως και πιο πάνω σημειώσαμε, έχουμε τη γνώμη ότι και άλλοι τόποι δικαιούνται τον τιμητικό χαρακτηρισμό ως μαρτυρικοί. Ν αναγνωριστούν οι θυσίες και να δικαιωθούν οι «μάρτυρές» τους. Κάθε νέο στοιχείο που θα προκύψει θα βρει τη θέση του στις στήλες της εφημερίδος μας. Ευθύμιος Κ.Γλυμής Υ.Γ. Και από τη θέση αυτή εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στην κ. Ελ. Καμπόλη, στέλεχος του Υπουργείου Εσωτερικών, για την πρόθυμη παροχή πολύτιμων στοιχείων. Και πάλι την ευχαριστούμε.

10 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ Η ΕΠΕΤΕΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΣ Π ριν από χρόνια, στις Απριλίου, τα ιταλικά στρατεύματα κατοχής κατέκαψαν την Αγία Ευθυμία σε αντίποινα για το κτύπημα των ανταρτών σε ιταλική ταχυδρομική φάλαγγα αυτοκινήτων, λίγο έξω από το χωριό, την προηγούμενη μέρα. Κατέστρεψαν τον τόπο μας ολοσχερώς κι εκτέλεσαν αρκετούς συγχωριανούς μας. Θα μιλούσαμε για εκατοντάδες θύματα αν δεν υπήρχε η σωτήρια παρέμβαση της Χρυσής ΚόντουΤριανταφύλλου, που έχοντας προηγουμένως βοηθήσει στη διάσωση Ιταλού τραυματία αξιωματικού, απαίτησε να σταματήσουν οι εκτελέσεις και το κατάφερε. Για τις θυσίες εκείνης της περιόδου η Αγία Ευθυμία έχει αναγνωρισθεί από την Πολιτεία ως «Μαρτυρικό χωριό» ενώ από το, έτος ολοκλήρωσης του Μνημείου της Εθνικής Αντίστασης, πραγματοποιείται, κάθε χρόνο, σχετική εκδήλωση μνήμης. Φετος, για πρώτη φορά η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα του Πάσχα, το απόγευμα και η συμμετοχή του κόσμου ήταν περισσότερη από κάθε άλλη φορά. Κάτι απολύτως λογικό μιας κι αρκετοί συγχωριανοί μας που είχαν έρθει για να εορτάσουν το Πάσχα στο χωριό δεν είχαν φύγει ακόμα. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε από την Τοπική Κοινότητα Αγίας Ευθυμίας και το Δήμο Δελφών. Μεταξύ των παρευρεθέντων που μας τίμησαν με την παρουσία τους ήταν η Βουλευτής Φωκίδας Ασπασία Μανδρέκα, η Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας Παναγιώτα Γαζή, οι Αντιδήμαρχοι Δελφών Παναγιώτης Ταγκαλής (Δ.Ε. Άμφισσας) και Μάρω ΤασσιούΓουργουρή (Δ.Ε. Γαλαξιδίου), ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Δελφών Ευθύμιος Μαρούτσος, ο τ. Δήμαρχος Γαλαξιδίου Νίκος Γουργουρής, ο Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Βουνιχώρας Δημήτριος Τσελές, ο Πρόεδρος της Εταιρίας Φωκικών Μελετών Γιάννης Ράμμος (νεοεκλεγείς Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας), σύσσωμο το Δ.Σ. του Συλλόγου Αγιοευθυμιωτών, ο Πρόεδρος του Α.Σ. Μυωνία Παναγιώτης Ευθ.Παύλος, ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βουνιχώρας «Ο Βλαχοθανάσης» Νίκος Αναγνωστόπουλος, ο Αστυνομικός Υποδιευθυντής Φωκίδας, ο Διοικητής της Πυροσβεστικής Άμφισσας, ο Λιμενάρχης Γαλαξιδίου Γιάννης Τσελές, ο Πρόεδρος του Α.Σ. Αναγέννηση Βουνιχώρας και πλήθος κόσμου. Ειδική μνεία πρέπει να κάνουμε για την παρουσία μερικών από τους πιο σημαντικούς φίλους του Συλλόγου μας: Των πανεπιστημιακών Συμεών Σταμπουλού και Άννας Παγοροπούλου, των καθηγητών και τακτικών συνεργατών της Εφημερίδας μας Δημήτρη Παλούκη και Γιάννη Κολιαβά. Ήταν εξαιρετική τιμή για μας η παρουσία τους. Αρχικά υπήρξε δοξολογία στον Ι.Ν. Γεννήσεως της Θεοτόκου. Μερική άποψη των παρευρεθέντων Οι επίσημοι Οι φωτογραφίες είναι της Φωτεινής ΛύτραΣολτάτου Στη συνέχεια όλος ο κόσμος κατευθύνθηκε προς το χώρο του μνημείου της Εθνικής Αντίστασης, στην είσοδο της Αγίας Ευθυμίας από την πλευρά της Άμφισσας, όπου πραγματοποιήθηκε η κυρίως εκδήλωση. Στην αρχή αναπέμφθηκε επιμνημόσυνη δέηση για τους πεσόντες από τον νέο ιερέα του χωριού μας π. Θεοφύλακτο και έγινε κατάθεση στεφάνων από τους προαναφερθέντες επισήμους και τους εκπροσώπους φορέων. Για τους συγγενείς των θυμάτων εκείνης της περιόδου στεφάνι κατέθεσε ο μικρότερος τότε αιχμάλωτος Γεώργιος Ασημ.Λαλλάς και για τον Σύλλογό μας ο Πρόεδρος Σπύρος Ευστ.Κυριάκης. Για τους Εφέδρους Αξιωματικούς Φωκίδας κατέθεσε ο Ευάγγελος Κατσαγούνος (νεοεκλεγείς Περιφερειακός Σύμβουλος). Ακολούθησε χαιρετισμός του Προέδρου του χωριού μας Ανδρέα Γεωργ. Σολτάτου. Κατά τον χαιρετισμό του ο Ασπασία Μανδρέκα (Βουλευτής Φωκίδας) Παναγιώτα Γαζή (Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας) Ευθύμιος Μαρούτσος (Πρόεδρος Δημ. Συμβουλίου Δελφών) Παναγιώτης Ταγκαλής (Αντιδήμαρχος ΔελφώνΔ.Ε. Άμφισσας)

11 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Σταμάτης Γεωργ. Λαλλάς και Βασίλης Ευστ. Κυριάκης Νικόλας Καραγιάννης Ο κόσμος μετά τη λήξη της εκδήλωσης Πρόεδρος απευθύνθηκε προς την Βουλευτή του Νομού μας και τους Δημοτικούς άρχοντες και πρότεινε να διεκδικήσουν για τους κατοίκους των μαρτυρικών χωριών μειωμένη φορολογία ακινήτων. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση και νομίζουμε ότι ικανοποιεί το περί δικαίου αίσθημα. Για την ημέρα αυτή μίλησε ο Θεόφιλος Ευθ.Αγαπητός, τακτικός συνεργάτης της εφημερίδας μας. Ο Θεόφιλος παρουσίασε με πληρότητα τα γεγονότα εκείνης της περιόδου και τα συνέδεσε με την σημερινή πραγματικότητα. Ηταν ένας λόγος μεστός και πλήρης μηνυμάτων τον οποίο αξίζει να διαβάσουμε όλοι. Η ομιλία δημοσιεύεται σε άλλες στήλες. Η εκδήλωση όμως δεν είχε ολοκληρωθεί. Ο Σταμάτης Γεωργ. Λαλλάς, εγγονός του αδικοχαμένου Ασημάκη Λαλλά, παίρνοντας τον λόγο ανέβασε την συγκίνηση στα ύψη τόσο με τα λόγια που είπε όσο, κυρίως, ερμηνεύοντας «ακαπέλλα» το τραγούδι που είναι αφιερωμένο σ αυτή την ημέρα και περιλαμβάνεται στο cd που έχει κυκλοφορήσει με τίτλο «Από καρδιάς Αγιαθυμιά». Τριγύρω έβλεπες μόνο μάτια δακρυσμένα. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τον Εθνικό Υμνο τον οποίο παιάνισε η φιλαρμονική της Δημοτικής Κοινότητας Ιτέας, με μαέστρο τον Νίκο Επαμ.Δημολά, γιο της Μαρίας το γένος Ιωάννη Κόλλια (Μπαλέτσου). Μέλος της φιλαρμονικής είναι και ο μικρός Νικόλας Καραγιάννης, γιος της Γιώτας το γένος Ευθυμίου Αγ.Πατάκα (Καρνέλη). Η Φιλαρμονική δηλαδή είχε έντονο αγιαθυμιώτικο χρώμα Χρέη τελετάρχη εκτέλεσε ο τ.πρόεδρος της Κοινότητας Βασίλης Ευστ.Κυριάκης. Με την ολοκλήρωση της εκδήλωσης όλος ο κόσμος κατευθύνθηκε προς την πλατεία του χωριού, στα καφενεία της οποίας προσφέρθηκαν αναψυκτικά και καφέδες. Σπύρος Ευστ.Κυριάκης Εχουμε επισημάνει αρκετές φορές στο παρελθόν, απ αυτή την εφημερίδα, τον κίνδυνο που διέτρεχε η εκδήλωση μνήμης για την πυρπόληση της Αγίας Ευθυμίας με το να πραγματοποιείται ημέρα που οι εκτός χωριού Αγιαθυμιώτες αδυνατούσαν να παρευρεθούν. Ο κίνδυνος ήταν να εκφυλιστεί και στο τέλος να συμμετέχουν ελάχιστοι, μόνο όσοι από τους μόνιμους κατοίκους μπορούσαν. Ο Σύλλογός μας θεώρησε ότι η εκδήλωση αυτή θα πρέπει να πραγματοποιείται την Δευτέρα του Πάσχα και μάλιστα το απόγευμα για να μην συμπίπτει με την αντίστοιχη της Βουνιχώρας, η οποία πραγματοποιείται το πρωί. Ο λόγος ήταν αυτονόητος. Εκείνη την ημέρα το χωριό μας έχει πολύ κόσμο και έτσι θα μπορούσαν περισσότεροι να τιμήσουν την μνήμη των πεσόντων. Και το κυριώτερο θα μάθουν και οι νέοι την ιστορία του τόπου μας. Μ αυτή τη λογική καταθέσαμε την πρότασή μας στο Τοπικό Συμβούλιο του χωριού μας το οποίο την αποδέχθηκε για φέτος και για τα επόμενα χρόνια θα το ξαναδεί. Μόλις αυτό διαδόθηκε στην Αγία Ευθυμία υπήρξε αντίδραση από κάποιους ελάχιστους και μάλιστα έντονη, με το επιχείρημα ότι «η εκδήλωση πρέπει να γίνεται στις Απριλίου και δεν μας ενδιαφέρει νάρθουν οι Αθηναίοι». Ελπίζουμε αυτή η αντίδραση να είχε ως αφετηρία το προεκλογικό κλίμα ενόψει των δημοτικών εκλογών και μόνο και όχι επειδή ήταν πρόταση του Συλλόγου. Εξάλλου ποτέ μέχρι τώρα ο εορτασμός δεν γινόταν αυθημερόν αλλά την πλησιέστερη Κυριακή. Σε κάθε περίπτωση ο Σύλλογός μας δεν προσπαθεί να επιβάλει την γνώμη του, απλώς καταθέτει τις προτάσεις του με μόνο σκοπό να γίνεται κάθε φορά το καλύτερο για τον τόπο μας. Η ιστορία είναι ο καλύτερος κριτής. Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη πρότασή μας δικαιώθηκε εκ του αποτελέσματος, και η εκδήλωση θα πρέπει να σταθεροποιηθεί σ αυτή την ημέρα, δηλαδή τη Δευτέρα του Πάσχα. Μάρω ΤασσιούΓουργουρή (Αντιδήμαρχος ΔελφώνΔ.Ε. Γαλαξιδίου) Γιώργος Ασημ. Λαλλάς (Εκπρόσωπος θυμάτων) Ιωάννης Ράμμος (Νεοεκλεγείς Αντιπεριφερειάρχης Φωκίδας) Ανδρέας Γεωργ. Σολτάτος (Πρόεδρος Αγίας Ευθυμίας)

12 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Ο εορτασμός της Αγίας Τριάδος στο βουνό Με απροθυμία από τους συγχωριανούς μας να θέσουν υποψηφιότητα για το Τοπικό Συμβούλιο, διεξήχθησαν οι πρόσφατες δημοτικές εκλογές. Από τους πέντε συνδυασμούς ο ένας δεν είχε υποψήφιο στο χωριό, οι δύο είχαν από έναν, ο ένας είχε δύο και ο άλλος τρεις. Σημειώνουμε ότι πλήρης συνδυασμός για το χωριό μας νοείτο εκείνος που είχε τέσσερις υποψηφίους εκ των οποίων απαραιτήτως ο ένας έπρεπε να είναι γυναίκα. Η απροθυμία αυτή ερμηνεύεται απολύτως: Κάποιοι που πιθανόν ενδιαφέρονταν να είναι υποψήφιοι δεν επιθυμούσαν να τοποθετηθούν κάτω από έναν κομματικό, συνήθως, συνδυασμό. Κάποιοι άλλοι έκριναν ότι οι τοπικοί σύμβουλοι και ο Πρόεδρος του χωριού δεν έχουν αρμοδιότητες και είναι μόνο για να γίνονται δέκτες των παραπόνων των συγχωριανών μας. Δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα για όλα τα χωριά μετά την εφαρμογή του «Καποδίστρια» στην αρχή και του «Καλλικράτη» στη συνέχεια και τα πράγματα χειροτερεύουν συνεχώς. Θεωρούμε ότι η πολιτεία θα πρέπει να αλλάξει τον νόμο σε ό,τι αφορά την εκλογή των τοπικών συμβουλίων ώστε αυτά να είναι έξω από τους συνδυασμούς, σε ένα κοινό ψηφοδέλτιο ώστε να επιλέγονται κι εκείνοι που έχουν διάθεση προσφοράς αλλά που για τον λόγο που προαναφέραμε, δεν ασχολούνται σήμερα. Επίσης, ο Δήμαρχος θα πρέπει να μεταβιβάσει αρμοδιότητες αλλά και πόρους στους Προέδρους και τα Τοπικά Συμβούλια των χωριών ούτως ώστε να δύνανται να επιλύουν προβλήματα. Έτσι θα αναβαθμιστεί ο ρόλος των Τοπικών Συμβουλίων και θα υπάρξει μεγαλύτερη προθυμία στο μέλλον. Ο νεοεκλεγείς Δήμαρχος Δελφών Θανάσης Παναγιωτόπουλος έχει υποσχεθεί ότι στο θέμα των αρμοδιοτήτων και των πόρων θα κινηθεί προς την κατεύθυνση που αναφέραμε. Κάτι άλλο που παρατηρήσαμε σε αυτές τις Δευτέρα Ιουνίου, ημέρα εορτής του Αγίου Πνεύματος. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος φθάσαμε ως εκεί ταπεινοί προσκυνητές να ζητήσουμε, με βαθειά πίστη και με προσευχή, το Πανάγιο Πνεύμα να μας φωτίσει, να μας ενδυναμώσει και να μας καθοδηγεί. Καταρχήν υπήρξε και για φέτος μεγάλος προβληματισμός, διότι και τα οικονομικά του Συλλόγου αλλά και της εκκλησίας δεν είναι στα καλύτερά τους, όμως και η συμμετοχή των προσκυνητών δεν ήταν ικανοποιητική, στο να συμπληρωθούν δηλαδή αρκετές θέσεις στο λεωφορείο. Τελικά αποφασίσαμε να δρομολογηθεί το λεωφορείο παραμονή και ανήμερα, τα δε χρήματα να δοθούν μισάμισά από την εκκλησία και το Σύλλογο κι έχει ο Θεός. Στο βουνό, η καθαρή ατμόσφαιρα, η δροσιά αλλά και η ανοιξιάτικη φύση, κάθε χρόνο αυτή την εποχή μας μαγεύουν. Τα τελευταία δε χρόνια έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τα καμώματα του καιρού, που λίγο μας αναστατώνουν και μας δίνουν την εντύπωση ότι θα εμποδίσουν το προσκύνημά μας. Το σκηνικό όμως την τελευταία στιγμή αλλάζει και όλα πάνε κατ ευχήν. Ο κτύπος της καμπάνας και το «Ευλογητός ο Θεός» του ιερέα, μας καλούν στον Εσπερινό και στην Θεία Λειτουργία. Οι ιεροψάλτες κι αυτοί έψαλαν τα τροπάρια και όλοι μαζί το «Ευλογητός ει, Χριστέ ο Θεός ημών ο πανσόφους τους αλιείς αναδείξας καταπέμψας αυτοίς το Πνεύμα το Άγιον και δι αυτών την οικουμένην σαγηνεύσας φιλάνθρωπε, δόξα σοι». Ευχαριστώντας δε τον Θεό που κι αυτή την χρονιά μας αξίωσε να προσκυνήσουμε και να παρευρεθούμε σ αυτή την μυσταγωγία. Έγινε περιφορά της εικόνας της Αγίας Τριάδος, διαβάστηκε αρτοκλασία παραμονή και ανήμερα. Συγχωριανοί μας προσέφεραν προς κλήρωση ένα μοσχάρι και ένα αρνί. Βοήθειά τους, να είναι καλά και κάθε χρόνο να συνεχίσουν αυτή τους την προσφορά. Τα χρονικά περιθώρια δεν μας επιτρέπουν να παραμείνουμε περισσότερο στο βουνό, παρόλο που όλοι μας νομίζω θα το θέλαμε. Μήπως όμως θα πρέπει να σκεφθούμε κι άλλες γιορτινές ημέρες να κάνουμε εκεί Θεία Λειτουργία, εκτός δηλαδή της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού; Και γιατί όχι; Ας το προτείνουμε και να το συζητήσουμε με τον καινούργιο μας Ιερέα π. Θεοφύλακτο. Ισως ακόμα και αγρυπνία να γίνει μέσα στο καλοκαίρι, για να συμμετάσχουν και συγχωριανοί μας οι οποίοι περνούν τις διακοπές τους στο χωριό μας. Στον απόηχο των Δημοτικών Εκλογών Ο χρονος Κώστας Παππάς ενώ ψηφίζει (φωτό: Στέλλα Καραηλιά) εκλογές ήταν και η απροθυμία των ψηφοφόρων να πάνε στην κάλπη. Οι περισσότεροι προτίμησαν τη μία από τις δύο Κυριακές. Ίσως να ήταν και οικονομικοί οι λόγοι, τουλάχιστον για τους ετεροδημότες. Όμως, υπήρξε και αποχή συνδημοτών από τη γύρω περιοχή, ακόμη και από μόνιμους κατοίκους του χωριού. Η απογοήτευση που υπάρχει για τη γενικότερη πολιτική κατάσταση δεν πρέπει να μας οδηγεί σε τέτοιες αποφάσεις. Έχουμε υποχρέωση να επιλέξουμε εκείνους που θα εκπροσωπήσουν καλύτερα το χωριό μας. Συγκινητική ήταν η παρουσία και στις δύο Κυριακές του Κώστα Αθαν. Παππά ο οποίος σε ηλικία χρονών επετέλεσε το καθήκον του, χωρίς καμιά βοήθεια, απόλυτα συνειδητοποιημένος, επιλέγοντας επιτόπου τα ψηφοδέλτια και τους υποψηφίους που επιθυμούσε. Νομίζω ότι ο μπαρμπακώστας δείχνει σε όλους ποιο είναι το καθήκον μας. Η αποχή δεν βοηθάει. Σπύρος Ευστ. Κυριάκης Ας είμαστε καλά, γεροί και δυνατοί. Και είθε κάθε χρόνο να ανεβαίνουμε ως εκεί, να προσκυνούμε την Αγία μας Τριάδα και να αντλούμε δύναμη, ελπίδα, φώτιση. Βασιλική Δ. Νικολοπούλου ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Θεωρούμε υποχρέωσή μας να ευχαριστήσουμε θερμά την Σταυρούλα Δημ. Ποντίκη διότι ανταποκρίθηκε αμέσως σε σχετική παράκληση του Προέδρου της Κοινότητας και του Προέδρου του Συλλόγου και παραχώρησε τμήμα από το ελαιόκτημά της διευκολύνοντας έτσι τη διέλευση του λεωφορείου προς το βουνό. Ήταν ένα σημείο που πάντα αντιμετώπιζαν πρόβλημα τα μεγάλα λεωφορεία και που κατ αυτό τον τρόπο δόθηκε λύση.

13 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Βράβευση των «ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ» από την Ενωση Ελλήνων Λογοτεχνών Η Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, το αρχαιότερο λογοτεχνικό σωματείο, με έτος ίδρυσης το, διοργάνωσε στις Μαΐου, στην αίθουσα της Χ.Α.Ν. Αθηνών (Ακαδημίας ), εκδήλωση κατά τη διάρκεια της οποίας βραβεύτηκαν για το έργο τους νομικοί μέλη της καθώς και έντυπα (εφημερίδες και περιοδικά). Μεταξύ των εντύπων που τιμήθηκαν ήταν και τα ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ. Το τιμητικό δίπλωμα παρέλαβε, από τον Πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών Λευτέρη Β. Τζόκα, ο Πρόεδρος του Συλλόγου και υπεύθυνος σύνταξης ύλης των «Α.Ν.» Σπύρος Κυριάκης. Ο Πρόεδρος της Ε.Ε.Λ. Λευτ. Τζόκας αναφέρθηκε στην Αγία Ευθυμία ως τη γενέτειρα του Σκαρίμπα που μάλιστα ήταν μέλος της Ένωσης. Το τιμητικό δίπλωμα αναφέρει τα εξής: Απονέμεται Στην εφημερίδα «Αγιαθυμιώτικα Νέα» Για την αναγνώριση της μακρόχρονης προσφοράς στον τόπο, τον Πολιτισμό και την Κοινωνία. Ευχαριστούμε θερμά την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών για την τιμητική αυτή βράβευση που προερχόμενη από ένα ιστορικό σωματείο αυξάνει πολύ τις υποχρεώσεις μας. ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ «ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΚΚΙΝΗΣ» Όπως γνωρίζετε, στη μνήμη του αειμνήστου δικηγόρου Παναγιώτη Κοκκίνη, ο αδελφός του και τα ανήψια του πρόσφεραν στον Σύλλογό μας το ποσό των. προκειμένου να διατεθεί για να μεταφερθεί και να οργανωθεί η βιβλιοθήκη της Αγίας Ευθυμίας. Ήδη, αντικαταστάθηκε το παράθυρο που είχε πρόβλημα με άλλο αλουμινίου και μέχρι να κυκλοφορήσει η εφημερίδα θα έχει ολοκληρωθεί ο ελαιοχρωματισμός των δύο αιθουσών που θα φιλοξενήσουν την βιβλιοθήκη. Έχουν αγοραστεί τα ράφια (ντέξιον) όπου θα τοποθετηθούν τα βιβλία και θα συναρμολογηθούν μόλις βαφτούν οι αίθουσες. Έχουμε απευθυνθεί σε βιβλιοθηκονόμο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άμφισσας η οποία θα αναλάβει την οργάνωση της δικής μας βιβλιοθήκης με καταχώρηση των βιβλίων σε ειδικό πρόγραμμα και με θεματική ταξινόμηση. Ευελπιστούμε ότι όλες οι παραπάνω εργασίες θα ολοκληρωθούν εντός του Ιουλίου ώστε να προχωρήσουμε σε εγκαίνια μέσα στον Αύγουστο. Αν αυτό δεν γίνει κατορθωτό τα εγκαίνια θα γίνουν αργότερα. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η βιβλιοθήκη που θα φέρει το όνομα του αειμνήστου Παναγιώτη Κοκκίνη θα αποτελέσει υπόδειγμα δανειστικής βιβλιοθήκης για όλο το Νομό. Ο Τοποτηρητής της Ι.Μ. Φωκίδος, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, συναντά και συζητεί με τους Εκπαιδευτικούς της Άμφισσας Μια αναζωογονητική παρένθεση στις δύσκολες ώρες των εξετάσεων και της ζέστης, που θα μείνει έντονα χαραγμένη στην ψυχή τους, έζησαν οι εκπαιδευτικοί της Άμφισσας την Πέμπτη Ιουνίου. Ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Σεβασμιωτάτου κ. Ιεροθέου, συναντήθηκαν μαζί του στο Πνευματικό Κέντρο της πόλης, και τον άκουσαν να τους μιλά για τον άνθρωπο, τα σύγχρονα προβλήματα και τις επιστημονικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει, αλλά και τι βοήθεια και στήριξη μπορεί να λάβει απ τη διδασκαλία των μεγάλων Ορθoδόξων Πατέρων. Πολυγραφότατος και πολυμεταφρασμένος ο σεπτός Αρχιερέας απευθύνθηκε με ένα λόγο μεστό που διέτρεχε τη θύραθεν σοφία απ τους προσωκρατικούς ως τη σύγχρονη ψυχολογία, και τους Πατέρες, χωρίς δογματισμό, απλουστεύσεις ή συμβουλές και έτοιμες λύσεις, αλλά παραμυθητικό και στοχαστικό, με θέσεις στα μεγάλα προβλήματα της εποχής που απασχολούν και πλήττουν την νεολαία. Άκουσε και τους προβληματισμούς των εκπαιδευτικών και μόνο το πέρασμα της ώρας τον έκαμε να κλείσει την πρωτόγνωρη για τα τοπικά μας δεδομένα συνάντηση. Στο μικρό διάστημα που είναι Τοποτηρητής ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου έδωσε στη Φωκίδα όσα καταξιώνουν στη συνείδηση της κοινωνίας τον ορθόδοξο Αρχιερέα. Η ευγνωμοσύνη κι ο σεβασμός μας θα υπάρχουν και μετά τη λήξη της μικρής αλλά τόσο ουσιαστικής εδώ θητείας του. Κι ο δρόμος προς τη Ναύπακτο, πόλη κι αυτή των αρχαίων Λοκρών, θα είναι συνέχεια ανοιχτός και στο μέλλον για να τυγχάνομε κι εμείς της ευλογίας και της στήριξής του. Γιάννης Κολιαβάς Εκδήλωση για τα χρόνια από την εισβολή στην Κύπρο με αφορμή ένα βιβλίο Στον ιδιαίτερα οικείο και καταξιωμένο συνεδριακό χώρο της «Στοάς του Βιβλίου» στην Αθήνα, στις Μαΐου, παρουσιάστηκε το μυθιστόρημα «Άρατε Πύλας» της κυπρίας φιλολόγου Θελξινόης Φιλιππίδου. Στο βιβλίο παρουσιάζονται με ενδιαφέροντα τρόπο οι τελευταίοι μήνες της ελεύθερης ζωής στην Αμμόχωστο μεσ απ την καθημερινότητα, δράσεις και όνειρα μιας τελειόφοιτης του Λυκείου κοπέλας και οι δραματικές ώρες της τουρκικής εισβολής και της εκδίωξης των κατοίκων της ακμάζουσας Αμμοχώστου απ τις εστίες τους. Παρά την απρόσφορη μέρα, κορύφωση του προεκλογικού αγώνα των δημοτικών εκλογών, η αίθουσα γέμισε και η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Α. Παγοροπούλου έκαμε την εισαγωγή με λογοτεχνικές αναφορές σε ποιητές της γενιάς του. Κατόπιν απ τη δική του οπτική ο καθένας παρουσίασαν το βιβλίο, περιεχόμενο και αρετές του, τους αντιχτύπους σ αυτό των ιστορικών γεγονότων, ο Γιώργος Μπαρμπαρούσης, απ το Σπουδαστήριο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κι οι συνεργάτες και φίλοι Γιάννης Κολιαβάς και Δημήτρης Παλούκης. Διαβάστηκαν αποσπάσματα απ το μυθιστόρημα, ένα μουσικό σύνολο διάνθιζε την εκδήλωση που έκλεισε η συγγραφέας ευχαριστώντας και μιλώντας για τις προσμονές χρόνια μετά, των ξερριζωμένων κυπρίων προσφύγων. Μεταξύ άλλων στην παρουσίαση παρέστησαν οι Σ. Σταμπουλού, Τ. Φλώρος, Σ. Κυριάκης, Θ. Αλεξανδρής, Ανθ. Γκουτζαμάνη, Ανδρ. Μπαρτσώτα, Ρ. Τσιλομελέτη που επαίνεσαν το βιβλίο πολύτιμη μετάγγιση στην ιστορική μνήμη και τους συντελεστές της εκδήλωσης. Ας σημειωθεί και η σύνθεση ενός ψηφιακού υλικού που προβαλόταν κι έφερνε πίσω μέρες και γεγονότα του σε Κύπρο και Ελλάδα, αλλά και τη σημερινή πόλη φάντασμα της Αμμοχώστου του. Γ.Μ.

14 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Ιστορίες της «Αγοράς» Οι Γυμνασιόπαιδες του Μεσοπολέμου (Με τις «Ιστορίες της Αγοράς» κάνουμε ένα περίπατο μέσα στο χρόνο. Ελάτε να περπατήσουμε μαζί να συναντήσουμε τα πνευματικά βλαστάρια του χωριού μας τα χρόνια του Μεσοπολέμου). Από τα παλιά ακόμα χρόνια το χωριό μας έβγαλε ανθρώπους που πρόκοψαν στα γράμματα και διακρίθηκαν στις επιστήμες, στις τέχνες, στη Δημόσια Διοίκηση και σ όλους γενικά τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπου κι αν βρέθηκαν στην Ελλάδα και σε άλλες Χώρες του κόσμου. Ανέκαθεν οι παλιότεροί μας ήταν ανοικτά μυαλά, φιλοπρόοδοι και γονείς με ενδιαφέροντα για τα παιδιά τους. Στην έγνοια του καθένα ήταν να μάθει γράμματα ένα τουλάχιστον από τα αρσενικά του. Ήθελαν να ιδούν τα παιδιά τους να προκόβουν, να μορφώνονται, ν ανεβαίνουν κοινωνικά, να ακούγεται το όνομά τους, να τα καμαρώνουν και παράλληλα να συμπαρασταθούν στην οικογένειά τους και να βοηθήσουν στην αποκατάσταση των ανύπαντρων αδελφών τους. Έσπρωχναν τα παιδιά τους στα γράμματα για την αναζήτηση αλλού, «Παραπέρα» μιας πιο άνετης ζωής, μιας καλύτερης «τύχης». Δεν ήθελαν να ζήσουν τα παιδιά τους την δική τους ζωή, με τα βάσανα και την ανέχεια στην λειψή γη του άγονου και άνυδρου τόπου μας που τον πότιζαν αντί νερό με ιδρώτα και έσπερναν σταροκρίθια χωρίς καμιά απολαβή. Ο ανοικτός ορίζοντας του χωριού μας, ο καθαρός αέρας και γενικά το υγιεινό κλίμα του μέσου ορεινού ύψους του χωριού μας συντελούσε πολύ στο πνευματικό τάλαντο των νέων, στην οξύνοια του πνεύματος, στην καθαράδα του μυαλού και τη διάθεση για μόρφωση και διάκριση για να ξεφύγουν από την καταπίεση της ταλαιπωρίας και της στέρησης. Διστάζει κανείς να αναζητήσει, να εντοπίσει και να τους καταγράψει όλους, όσους χωριανούς μας έμαθαν γράμματα τα παλιότερα χρόνια. Γιατί όσο κι αν προσπαθήσει κάποιος, είναι πολλοί και σκόρπιοι σ όλο τον κόσμο, που είναι δύσκολο να τους εντοπίσει. Μερικοί από αυτούς, που δραστηριοποιήθηκαν στη ξενιτειά, αποκαταστάθηκαν εκεί, δημιούργησαν οικογένειες και προϋποθέσεις οριστικής εκεί εγκατάστασής τους, ξέκοψαν από τον τόπο μας, ξεχάστηκαν κι από μας. Οπωσδήποτε όμως ήταν αρκετοί: Γιατροί, δικηγόροι, φαρμακοποιοί, μηχανικοί, δάσκαλοι, καθηγητές, κληρικοί, αξιωματικοί, επιτυχημένοι επιχειρηματίες, σ όλα τα μέρη του κόσμου. Στην περίοδο όμως, του «Μεσοπολέμου», που αναφερόμαστε σήμερα, έναδυο χρόνια πίσω μπρος του, γράφτηκαν στο ΓιάγτζειοΔελμούζειο Γυμνάσιο Άμφισσας (Εξατάξιο τότε και μέχρι και το ), ύστερα από εισαγωγικές εξετάσεις, όπως γινόταν μέχρι και το, τα παρακάτω παιδιά από το χωριό μας:.λυτρασ Ευθύμιος του Αθανασίου γεννηθείς το.λουκοπουλοσ Κων/νος του Γεωργίου γεννηθείς το.πατακασ Ιωάννης του Δημητρίου γεννηθείς το.αγαπητοσ Γεώργιος του Βασιλείου γεννηθείς το.καλαμαρασ Γεώργιος του Ευσταθίου γεννηθείς το.ντουροσ Ευθύμιος του Κων/νου γεννηθείς το.δεδουσησ Δεδούσης του Γεωργίου γεννηθείς το.καλπουζοσ Δημήτριος του Ευθυμίου γεννηθείς το.κονιακοσ Ευθύμιος του Ανδρέα γεννηθείς το.ντουροσ Ευθύμιος του Παναγιώτου γεννηθείς το > Του Γ. «Παλιακού».ΖΑΧΑΡΙΑΣ Γεώργιος του Ευσταθίου γεννηθείς το. Από τους παραπάνω, οι αναφερόμενοι στους αριθμούς, και, δηλ. οι Πατάκας Ιωάννης, Κονιάκος Ευθύμιος και Ντούρος Ευθύμιος, απορρίφθηκαν στην Πρώτη Τάξη και διέκοψαν την παραπέρα προσπάθειά τους στις γυμνασιακές τους σπουδές, ενώ οι αναφερόμενοι στους αριθμούς και επέλεξαν την μετεγγραφή τους στη Σιβιτανίδειο Σχολή της Καλλιθέας. Οι υπόλοιποι συνέχισαν τις σπουδές τους στο Γυμνάσιο και πιο πέρα ακόμα και σταδιοδρόμησαν στον χώρο των γραμμάτων ως δάσκαλοι, καθηγητές, δικηγόροι, δικαστικοί. Στα χρόνια που ακολούθησαν, συνεχίστηκε η φοίτηση στο Γυμνάσιο της Άμφισσας πολλών παιδιών από το χωριό μας, που σταδιοδρόμησαν και διακρίθηκαν στην κοινωνία:. Το: ΑΓΑΠΗΤΟΣ Ανάργυρος του Ευθυμίου γεννηθείς το Αστυνομικός ΚΟΚΚΙΝΗΣ Ιωάννης του Ευθυμίου γεννηθείς το Τραπεζ. Υπάλληλος ΠΑΥΛΟΥ Ιωάννης του Δημητρίου γεννηθείς το Οικονομολόγος. Το : ΑΓΑΠΗΤΟΣ Νικόλαος του Ευθυμίου γεννηθείς το Δάσκαλος (Γυμν. Πειραιά) ΒΑΡΝΑΒΑΣ Ηλίας του Χριστοδούλ. γεννηθείς το Μηχανικός ΔΙΑΟΥΡΤΑ Τούλα του Ευθυμίου και της Ζωής α.λ.σ. ΝΤΟΥΡΟΣ Δημήτριος του Ευσταθίου γεννηθείς το Καθηγητής. Το : (Από το τα γυμνάσια έγιναν Οκτατάξια και έπαιρναν μαθητές, κατόπιν εξετάσεων, από την Τετάρτη του Δημοτικού). ΑΛΙΖΩΤΗΣ Ευθύμιος του Νικολάου γεννηθείς το Στρατ. Ιατρός Αρχίατρος ΖΑΧΑΡΙΑΣ Ευθύμιος του Γεωργίου γεννηθείς το Μετανάστης Η.Π.Α. ΠΑΤΑΚΑΣ Αναστάσιος του Δημητρίου γεννηθείς το Γεωπόνος. Την περίοδο αυτή, το, πήγε στο Γυμνάσιο της Άμφισσας και το πρώτο κορίτσι από το χωριό μας. Ήταν η Τούλα Διαούρτα, η κόρη της δασκάλας του χωριού μας, Ζωής ΜπουκαούρηΔιαούρτα. Θα προκαλούσε συγκίνηση και θα έδινε χαρά στους επιζώντες συμμαθητές της, αλλά και σ όλους τους συγχωριανούς μας η κ. Τούλα, που δυστυχώς πρόσφατα άφησε τον κόσμο αυτόν αν, σαν το πρώτο κορίτσι από το χωριό μας που πήγε στο Γυμνάσιο της Άμφισσας, μας είχε γράψει τις αναμνήσεις της, τις εντυπώσεις της και τα συναισθήματά της από τα χρόνια εκείνα. Τότε, που μικρό κορίτσι, θυγατέρα της δασκάλας του χωριού μας, πήγαινε και αυτή με τα πόδια στην Άμφισσα. Τότε που τα πρωινά κάθε Δευτέρα την περίμεναν οι συμμαθητές της στο προσκυνητάρι στα Κάτω Αλώνια του χωριού για να την συντροφέψουν από την «Κούσκια» στην Άμφισσα. Δεν αναφέρουμε ποιοι από τους παραπάνω έχουν φύγει για τον κόσμο των μακάρων, γιατί όλοι τους ζουν μεταξύ μας, αφού οι νεκροί πεθαίνουν μόνον όταν ξεχνιούνται κι εμείς τους θυμόμαστε όλους και τους έχουμε πάντα στη μνήμη μας και στις καρδιές μας.

15 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΑΚΗ ΠΑΥΛΟΣΤΑΘΗ Δεκαπέντε () χρόνια μετά το θάνατό του, η φωνή του Τάκη Παυλοστάθη, ποιητή που χρονολογικά εντάσσεται στη λογοτεχνική «γενιά του», ξανακούστηκε στη «Στοά του Βιβλίου», την Παρασκευή Ιουνίου, λίγο πιο κάτω από το σπίτι όπου έμενε... Με τους στίχους της ποιητικής του περιπλάνησης, τα όσα ακούστηκαν γι αυτόν και το έργο του, η ποίηση έδειξε πόσο παραμυθία και γόνιμοςκοφτερός προβληματισμός μπορεί να είναι και στους κακορρίζικους αυτούς καιρούς μας. Η προϊδέαση είχε γίνει δυο μέρες πριν, με πρόσκληση απ τα ερτζιανά σε βραδιά τιμής της μνήμης του ποιητή που διοργάνωσαν οι φίλοι της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άμφισσας. Στην οικεία και πολύ φιλόξενη αίθουσα της «Στοάς», η γιατρός Ρένα Τσιλομελέτη ξεκίνησε την εκδήλωση αναφερόμενη στον τιμώμενο ποιητή και τον οφειλόμενο σεβασμό στη μνήμη του. Παρουσίασε τον πρώτο ομιλητή Συμεών Σταμπουλού, νεοελληνιστή, πρώην καθηγητή του Πανεπιστημίου Λειψίας που η ενασχόλησή του με το έργο του Γ. Σκαρίμπα τον έχει συνδέσει καρποφόρα τα τελευταία χρόνια και με τη Φωκίδα. Αυτός σχολιάζοντας ένα ποίημα του Τάκη Παυλοστάθη, προσπάθησε να φωτίσει ένα αινιγματικό τρίτο πρόσωπο που υπάρχει και σε άλλα κείμενα του ποιητή, με τη διατύπωση ενδιαφερουσών υποθέσεων συσχετισμού του με την έρημη χώρα του T.S. Eliot και την Καινή Διαθήκη. Στη συνέχεια ο Γιάννης Κολιαβάς, φιλόλογος Δ/ντής του Εσπερινού Γυμνασίου Άμφισσας, αναφέρθηκε στην πορεία της ζωής του Τάκη Παυλοστάθη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του ως πνευματικού ανθρώπου, επιλέγοντας τρία κείμενα αποκαλυπτικά της βαθύτερης και ουσιαστικής σχέσης του με τον γενέθλιο τόπο. Αρχικά, οι βιβλιοκρισίες του τον καιρό της δικτατορίας που, επειδή δεν ήταν συμβατικές, προκάλεσαν αντίδραση, κατηγορίες κι απειλές των «θιγομένων». Με περισσή τόλμη και αλήθεια ο Τάκης Παυλοστάθης ανασκεύασε τις κατηγορίες ξεμπροστιάζοντας τους υβριστές. Ο ομιλητής επικαλέστηκε επίσης ένα κείμενο του Τάκη Παυλοστάθη γραμμένο για τους θεατές μιας έκθεσης ζωγραφικής που έθετε στη σωστή βάση τη σχέση του Μια σειρά από εξαιρετικές εκδόσεις λάβαμε το τελευταίο διάστημα. Ο Σύλλογος των Απανταχού Μαραθαίων (των καταγόμενων από τα Μάραθα Αρκαδίας) εξέδωσαν για η χρονιά την ετήσια επετηρίδα τους με τίτλο ΜΑΡΑΘΑ. Με εκδότη τον Κων/νο Π. Αγγελόπουλο και διευθυντή τον Σοφοκλή Γ. Δημητρακόπουλο, τα ΜΑ ΡΑΘΑ φιλοξενούν μια σειρά από ξεχωριστά κείμενα μεταξύ των οποίων και του φίλου και συνεργάτη των Α.Ν. Δημήτρη Παλούκη με τίτλο «Η μουσική στους Αρκάδες, κατά τον μεγαλοπολίτη ιστορικό Πολύβιο». Ο φίλος του χωριού μας και Πρόεδρος του Ιστορικού Φωτογραφικού Αρχείου Νεώτερης Ελλάδας Ευθύμιος Τσικνής εξέδωσε ένα θαυμάσιο βιβλίο με τίτλο «Η Βάργιανη Φωκίδας και οι Γιαγιάδες μας». Είναι ένα βιβλίο λεύκωμα αφιερωμένο στη Βάργιανη και στις Βαργιανίτισσες γιαγιάδες. Πέραν των ιστορικών στοιχείων για τη Βάργιανη και των ιστορικών γεγονότων της γύρω περιοχής, η πρωτοτυπία του έγκειται στο ότι έχει αναλυτική παρουσίαση όλων των γιαγιάδων του χωριού. Ο Ηλίας Στ. Δημητρόπουλος (Σμήναρχος ε.α. Πρόεδρος Ναυπακτιακού Συνδέσμου Πάτρας) μας έστειλε το βιβλίο του «Μαρτυρίες () Αιχμάλωτοι στην Ελ(Ν)τάμπα της Αφρικής». Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν αναφορές για την Αγία Ευθυμία «κατά τα πέτρινα χρόνια του» σχετικά με μάχη με τους Γερμανούς στην Αργομοίρα. Σε επόμενο φύλλο μας θα δημοσιεύσουμε το σχετικό απόσπασμα. Ο Γεώργιος Ν. Κουτσοκλένης (επί σειράν ετών Πρόεδρος της Εταιρείας ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΛΑΒΑΜΕ σύγχρονου ανθρώπου με την Τέχνη και τέλος εστίασε σε απόσπασμα ποιήματός του της τελευταίας εποχής, που φανερώνει τη «δύσκολη» επιστροφή σ ένα αλλοτριωτικά μετασχηματισμένο, ενώ κάποτε ήταν οικείος, κοινωνικό περίγυρο. Τελευταίος μίλησε ο Δημήτρης Παλούκης, που η φιλία του με τον Τάκη Παυλοστάθη σημάδεψε το ξεκίνημα της δικής του πορείας. Αυτός παρουσίασε τον αυτοκαθορισμό του ποιητή μεσ από στίχους του προσπαθώντας να δώσει απάντηση στο τι είναι και τι ζητεί ο ποιητής στους γλίσχρους καιρούς, όπως συνειδητά και με συνέπεια το ενσάρκωνε ο Τάκης Παυλοστάθης. Η ΡέναΤσιλομελέτη κάλεσε τους ηθοποιούς Ανδριανή Μπαρτσώτα και Βασίλη Τραϊφόρο κι ανέγνωσαν επιλεγμένα ποιήματα του Τάκη Παυλοστάθη και τέλος ακούστηκε η φωνή του από ηχογράφηση της «Νήσου»της δεκαετίας του. Στη διάρκεια της εκδήλωσης προβάλλονταν ψηφιακά εικόνες με αναφορά στον ποιητή, το έργο και τις διαδρομές του. Η οικοδέσποινα της βραδιάς έκλεισε μ ευχαριστίες τη συγκινητική αυτή εκδήλωση, όπου παρέστησαν μεταξύ άλλων ο καθηγητής της Γλωσσολογίας Παναγιώτης Κοντός, τρεις φίλοι από τα φοιτητικά χρόνια του Τάκη Παυλοστάθη, οι Κ. Μάστρακας, Κ. Σοφιανός και Γ. Πατίλης, ο Σ. Κυριάκης, ο Τ. Φλώρος, ο Γ. Μπαρμπαρούσης, ο Δ. Κάσσιος, ευχαριστώντας τους φιλοξενήσαντες, τους συντελεστές κι όσους παρευρέθηκαν... Θα τον θυμόμαστε πάντα μέσα από τους στίχους του: «Θα ρθω εν ανάγκη σπίτι σας και θα σας αποχαιρετήσω σαν ένας μέγας πλέον μουσουργός που επιθυμεί ν αφιερωθεί στη μουσική του αποκλειστικά σ αυτήν κι έτσι να κατακτήσει το θάνατό του γιατί θάνατος είναι πια η μουσική κι ίσως μουσική να ναι γι αυτόν ο θάνατος». Γ. Μπ. Φωκικών Μελετών) μας έστειλε το προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του με τίτλο «Προλήψεις και δεισιδαιμονίες της Φωκίδας». Το βιβλίο αυτό πρωτοεκδόθηκε το και εκδόθηκε ξανά φέτος. Αναφέρεται στη βασκανία, στο μάτιασμα και στα φυλακτά, στις προλήψεις τις σχετικές με τον χρόνο και τις γιορτές, με τον καιρό, τη γέννηση, το γάμο, το θάνατο και με διάφορα άλλα θέματα. Λάβαμε το εξαμηνιαίο περιοδικό βιβλίο Ναυπακτίας και Δωρίδας «η δάφνη» (Τεύχος ο α εξάμηνο ) το οποίο εκδίδεται από τον Πνευματικό Όμιλο Ναυπακτίων και Δωριέων και το οποίο περιέχει πλούσια ύλη στις σχεδόν σελίδες του. Μια σειρά από ανάτυπα μας έστειλε ο εκλεκτός φίλος της εφημερίδας μας και σημαντικός άνθρωπος του πνεύματος Γιάννης Ανδρικόπουλος, από το Αίγιο. Το πρώτο εξ αυτών αποτελεί ανάτυπο από το περιοδικό «Η ΣΧΕ ΔΙΑ» κειμένου του ιδίου με τίτλο «Το ηθικό χρέος του πνευματικού κόσμου», το δεύτερο είναι ανάτυπο από αφιέρωμα στον ίδιο του περιοδικού «Επικοινωνείν» και έχει τίτλο «Γιάννης Ανδρικόπουλος: Ο πανανθρώπινος ποιητής και ο βαθυστόχαστος δημιουργός» και το τρίτο είναι ανάτυπο κειμένου της Ελένης Ηλιοπούλου Ζαχαροπούλου με τίτλο «Γιάννης Ανδρικόπουλος (Οδυνόμενος άνθρωπος βαθυστόχαστος δημιουργός)». Ευχαριστούμε πολύ όλους για την αποστολή των τόσο ενδιαφέροντων βιβλίων. Σ.Ε.Κ. Χρόνο με το χρόνο η προσπάθειά μας για αναζήτηση οικονομικών πόρων για την πραγματοποίηση των ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΩΝ, δυσκολεύει όλο και πιο πολύ. Οι «πόρτες που χτυπάμε» δύσκολα ανοίγουν. Έτσι, η ΕΥΔΑΠ, που κάθε χρόνο ήταν συμπαραστάτης μας, φέτος, από ό,τι φαίνεται, δύσκολα θα μας ενισχύσει. Απευθυνθήκαμε και στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» κι από εκεί δεν είχαμε θετική απάντηση. Ευτυχώς, μέσα σ αυτά τα άσχημα νέα, είχαμε και κάτι, κατ αρχήν, ευχάριστο. Ο Δήμος Δελφών ενέκρινε χρηματικό ποσό. για τα ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ. Λέμε «κατ αρχήν» διότι από την αρχική έγκριση μέχρι την εκταμίευση του ποσού υπάρχει κάποια απόσταση. Δεν ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ακόμη εκκρεμεί η εξόφληση τιμολογίων συνολικού ποσού. για τα ΣΚΑΡΙΜ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΑ ΠΕΙΑ (!!!) επί Δημάρχου Ασημ. Ασημακόπουλου. Ελπίζουμε ότι αυτή τη φορά δεν θα υπάρξουν προβλήματα και θα λάβουμε το σχετικό ποσό. Με την ευκαιρία αυτή, ευχαριστούμε θερμά, «κατ αρχήν», το νυν Δήμαρχο Δελφών Θανάση Μανανά και τον Αντιδήμαρχο (αρμόδιο για τη Δ.Ε. Άμφισσας) Παναγιώτη Ταγκαλή για την έγκριση αυτού του ποσού καθώς και για την αναγνώριση των ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΩΝ ως μίας από τις εκδηλώσειςθεσμούς του Δήμου Δελφών, που αξίζουν της αρωγής του. Συγχωριανοί μας, που κάθε χρόνο μας συμπαραστέκονται, εκδήλωσαν ήδη τη διάθεση να βοηθήσουν και φέτος. Έτσι, συγχωριανός μας, από τους μόνιμους χορηγούς των εκδηλώσεων, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του, θα προσφέρει το ποσό των. και ο Σπύρος Μακρής, γαμπρός του χωριού μας και ιδιοκτήτης του ΙΚΤΕΟ ΠΗΓΑΣΟΣ, θα προσφέρει και τέσσερα δώρα για τη λαχειοφόρο αγορά μας. Τους ευχαριστούμε πολύ για την συμπαράστασή τους. Είναι σίγουρο ότι κι άλλοι συγχωριανοί και φίλοι θα συμβάλουν με την χορηγία τους στην πραγματοποίηση και των φετινών ΣΚΑΡΙΜΠΕΙΩΝ. Χρειαζόμαστε την βοήθεια όλων. Γι αυτό, πέραν της εθελοντικής προσφοράς από όσο το δυνατόν περισσότερους, πρέπει να ενισχυθεί και η λαχειοφόρος αγορά. Κι αυτό μπορεί να γίνει είτε προσφέροντας δώρα, είτε αγοράζοντας λαχνούς, είτε και με τα δυο. Περιμένουμε την ενίσχυσή σας. Τις προσφορές σε δώρα, που ήδη έχουν αρχίσει, θα τις αναφέρουμε στο επόμενο φύλλο μας. ΕΝΙΣΧΥΣΤΕ ΤΗΝ ΛΑΧΕΙΟΦΟΡΟ ΑΓΟΡΑ ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΣ ΔΩΡΑ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΖΟΝΤΑΣ ΛΑΧΝΟΥΣ

16 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ Μέσα στην προεκλογική, εκλογική και μετεκλογική ατμόσφαιρα που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των τοπικών ιστολογίων, βρήκαν χώρο και κάποια θέματα που αφορούν τον τόπο μας και κυρίως η εκδήλωση μνήμης για την πυρπόληση της Αγίας Ευθυμίας. Έτσι, για την εκδήλωση αυτή υπήρξαν οι εξής αναρτήσεις: «Εκδήλωση μνήμης στην Αγία Ευθυμία» ( ), «χρόνια συμπληρώνονται από την πυρπόληση της Αγίας Ευθυμίας Εκδήλωση μνήμης από την τοπική Κοινότητα και τον Σύλλογο Αγιοευθυμιωτών» ( ), «Εκδήλωση μνήμης στην Αγία Ευθυμία» (karteria.blogspot.gr, ), «Αγία Ευθυμία εκδήλωση μνήμης» ( «Εκδήλωση μνήμης για το ολοκαύτωμα της Αγίας ΕυθυμίαςΔευτέρα του Πάσχα Απριλίου» (fokidatv.blogspot.gr, ), «Εκδήλωση μνήμης στην Αγία Ευθυμία» (vimaiteas.blogspot.gr, ). Το προηγούμενο φύλλο των «Α.Ν.» αναρτήθηκε στο amfissaface.gr () με τίτλο «Διαβάστε τα Αγιαθυμιώτικα Νέα στο Amfissaface». Στα «ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ», με πολύ κολακευτικά λόγια αναφέρεται η γνωστή εφημερίδα ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ δύο φορές, στο φύλλο / και στο φύλλο της ης Μαΐου. Στη γνωστή ιστοσελίδα δημοσιεύθηκε ρεπορτάζ του Χρήστου Μαζάνη που αναφερόταν στις ελλείψεις ιατρών στα αγροτικά ιατρεία του Νομού μας και υπήρχε ειδική αναφορά στην Αγία Ευθυμία. Το δημοσίευμα είχε τίτλο «Φωκίδα: Αδεια τα αγροτικά ιατρείαστο έλεος του Θεού οι ηλικιωμένοι» (). Στο πολυβραβευμένο περιοδικό ΣΤΕ ΡΕΑ ΕΛΛΑΣ (τεύχος / Ιανουάριος Μάρτιος ) και με τίτλο «Μία ενδιαφέρουσα επιστολή στα ΑΓΙΑΘΥΜΙΩ ΤΙΚΑ ΝΕΑ» αναδημοσιεύεται από την εφημερίδα μας η επιστολή της Αναστασίας Σελέκου για τον Σκαρίμπα ως καραγκιοζοπαίχτη. Έχουμε πει κι άλλες φορές ότι για λόγους οικονομίας, τα περισσότερα τοπικά έντυπα έχουν πάψει να μας έρχονται. Ετσι, μόνο κατά τύχη μπορούμε να μάθουμε κάποιο δημοσίευμά τους για τον τόπο μας. Έτσι, πληροφορηθήκαμε τυχαία και με κάποια καθυστέρηση και το δημοσίευμα που με τίτλο «Στο Θανάση Δροσερό θα απονεμηθεί το φετινό βραβείο Γεώργιος Χατζής» καταχωρήθηκε στην εφημερίδα ΦΩΚΙΚΟΙ ΚΑΙΡΟΙ (φύλλο /). > Γράφει ο: Σπύρος Κυριάκης Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΕΛΕΣ ΝΕΟΣ ΛΙΜΕΝΑΡΧΗΣ ΓΑΛΑΞΙΔΙΟΥ Μετά από την αποστρατεία του Λιμενάρχη Γαλαξιδίου αντιπλοιάρχου Λ.Σ. Αθανασίου Παρασκευά και με σχετική διαταγή του αρχηγού Λιμενικού ΣώματοςΕλληνικής Ακτοφυλακής ανατέθηκαν καθήκοντα λιμενάρχη Γαλαξιδίου στον Σημαιοφόρο Λ.Σ. Γιάννη Τσελέ. Ο Γιάννης είναι γαμπρός του χωριού μας, σύζυγος της Γιάννας το γένος Ευθυμίου Νικ. Γκούλτα. Είναι άριστος αξιωματικός και εξαίρετος χαρακτήρας και η τοποθέτηση σ αυτή τη θέση αποτελεί την καλύτερη επιβράβευση. Τον συγχαίρουμε και του ευχόμαστε και «εις ανώτερα». ΜΕ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΑΠΟ ΤΗ ΒΟΥΝΙΧΩΡΑ Ο ΝΕΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Κατά τις πρόσφατες εκλογές του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών εκλέχθηκε Πρόεδρός του, στο β γύρο, με μεγάλο ποσοστό, ο Βασίλειος Αλεξανδρής. Είναι γιος του αειμνήστου Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας Στάθη Αλεξανδρή, ο οποίος καταγόταν από τη γειτονική Βουνιχώρα. Τον συγχαίρουμε για την εκλογή του και του ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο του. ΝΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ Στις Μαρτίου, ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Φωκίδας κ. Αθηναγόρας έθεσε την παραίτησή του, λόγω γήρατος, στη διάθεση της Ιεράς Συνόδου η οποία την έκανε αποδεκτή. Τοποτηρητής του επισκοπικού θρόνου και μέχρι την εκλογή νέου Μητροπολίτη ορίστηκε ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Ιεροθέου κ. Ιερόθεος. Στις Ιουνίου, συνήλθε σε έκτακτη συνεδρία η Ιερά Σύνοδος και εξέλεξε τέσσερις νέους Μητροπολίτες, μεταξύ αυτών και της Φωκίδας. Ψήφισαν συνολικά Μητροπολίτες. Για την ανάδειξη του νέου Μητροπολίτη Φωκίδας, στην πρώτη ψηφοφορία όπου γίνεται η κατάρτιση του "τριπροσώπου" έλαβαν: ο Μητροπολίτης Ανδρούσης κ. Θεόκτιστος, ο Αρχιμανδρίτης κ. Νεκτάριος Καλύβας και ο Επίσκοπος Μαραθώνος κ. Μελίτων. Στη δεύτερη ψηφοφορία, όπου ο κάθε Μητροπολίτης μπορούσε να επιλέξει έναν από τους τρεις, τα αποτελέσματα ήταν: Επίσκοπος Ανδρούσης κ. Θεόκτιστος, Αρχιμανδρίτης κ. Νεκτάριος Καλύβας και Επίσκοπος Μαραθώνος κ. Μελίτων. Βρέθηκε και μια λευκή ψήφος. Κατόπιν αυτού νέος Μητροπολίτης Φωκίδας ανεδείχθη ο Μητροπολίτης Ανδρούσης κ. Θεόκτιστος. Ας γνωρίσουμε το νέο Μητροπολίτη μας μέσα από το επίσημο εκκλησιαστικό βιογραφικό του: "Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φωκίδος κ. Θεόκτιστος (κατά κόσμον Θεόδωρος) Κλουκίνας, του Ευαγγέλου και της Χριστίνας, εγεννήθη εις Σπάρτην Λακωνίας την αν Φεβρουαρίου. Τας εγκυκλίους σπουδάς του παρηκολούθησεν εις την γενέτειράν του. Αφού εξεπλήρωσε τας στρατιωτικάς του υποχρεώσεις, την ην Μαΐου εκάρη μοναχός υπό του μακαριστού Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως κυρού Θεοφίλου, εις την Ιεράν Μονήν Τιμίου Προδρόμου Στεμνίτσας Γορτυνίας και υπό του ιδίου εχειροτονήθη διάκονος την ην Μαΐου εις την ιδίαν Μονήν. Εν συνεχεία εσπούδασεν εις την Θεολογικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθηνών λαβών το πτυχίον το. Την ην Δεκεμβρίου εχειροτονήθη υπό του ιδίου αειμνήστου Αρχιερέως Πρεσβύτερος προχειρισθείς αυθημερόν εις Αρχιμανδρίτην, εις τον Ιερόν Ναόν του Αγίου Νικολάου Μεγαλοπόλεως, εις τον οποίον υπηρέτησεν ως Εφημέριος και Προϊστάμενος μέχρι την ην Δεκεμβρίου. Παράλληλα ήσκησε και χρέη Αρχιερατικού Επιτρόπου εις την περιοχήν της Μεγαλοπόλεως. Από της ης Ιανουαρίου μέχρι και της ης Δεκεμβρίου υπηρέτησεν ως Ιεροκήρυξ της ως άνω Μητροπόλεως. Από ης Δεκεμβρίου μέχρι και της ημέρας της εις Επίσκοπον εκλογής του, υπηρέτησεν εις την Ιεράν Αρχιεπισκοπήν Αθηνών, ως εφημέριος του Ιερού Ναού Κοιμήσεως Θεοτόκου Κυπριάδου. Παραλλήλως με το έργον τού Ιεροκήρυκος, επί μίαν ετίαν και πλέον, είχε και το λειτούργημα του Θεολόγου Καθηγητού εις το Γυμνάσιον και Λύκειον Μεγαλοπόλεως, χρηματίσας και επί ετίαν Διευθυντής του Γυμνασίου Μεγαλοπόλεως. Την ην Οκτωβρίου εξελέγη υπό της Σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος Βοηθός Επίσκοπος της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης, υπό τον τίτλο της πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Ανδρούσης. Την ην Οκτωβρίου εχειροτονήθη επίσκοπος υπό του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου εις τον Ιερόν Ναόν Οσίου Νίκωνος Σπάρτης".

17 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Το ο ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΡΑΛΛΥ ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΝ ΙΤΕΑ Από έως και Ιουνίου έλαβε χώρα το ο Ιστορικό Ράλλυ Ακρόπολις, το οποίο είχε ως επίκεντρο την Ιτέα. Στις Ιουνίου έγινε ο τεχνικός έλεγχος και δόθηκε η εκκίνηση από τους πρόποδες της Ακρόπολης. Στις Ιουνίου υπήρξε το πρώτο σκέλος του αγώνα με τις δύο ειδικές διαδρομές (Ε.Δ.) της Αμφίκλειας και παραμονή στην Ιτέα. Στις Ιουνίου υπήρξε το δεύτερο σκέλος με τις Ε.Δ. Χάνι Ζαγκανά (, και ) και Παύλιανη ( και ) και ολοκλήρωση στην Ιτέα. Στις Ιουνίου υπήρξε το τρίτο σκέλος που περιλάμβανε και την καλύτερη Ε.Δ. αυτή την ΒΩΞΙΤΩΝ που το μεγαλύτερο μέρος της βρίσκεται στην περιοχή της Αγίας Ευθυμίας. Η Ε.Δ. ΒΩΞΙΤΕΣ ξεκινούσε από τον χωματόδρομο που οδηγεί στην Παραλία και μέσω Μπελίκινου, Αργομοίρας και δρόμου προς Καρούτες ολοκληρωνόταν κοντά στο Προσήλιο. Διεξήχθη δύο φορές (Ε.Δ. και ). Την ίδια ημέρα ήταν και οι Ε.Δ. Δροσοχώρι ( και ). Τα αυτοκίνητα τερμάτισαν το απόγευμα στην Αθήνα όπου έγιναν και οι απονομές. Αρκετός κόσμος βρέθηκε στην Ε.Δ. ΒΩΞΙΤΕΣ και είχε την ευκαιρία να θαυμάσει μερικά παλιά μεν αλλά εντυπωσιακά αυτοκίνητα που ήταν τα «ιερά τέρατα» της εποχής τους. ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΔΕΛΦΩΝ ΕΩΣ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ Ο ΘΑΝΑΣΗΣ ΜΑΝΑΝΑΣ Μετά την παραίτηση του Δημάρχου Δελφών Νικολάου Φουσέκη, συνήλθε στις Απριλίου το Δημοτικό Συμβούλιο Δελφών και εξέλεξε ως νέο Δήμαρχο τον Θανάση Μανανά τ.δήμαρχο Γραβιάς και μέχρι τότε Αντιδήμαρχο της Δ.Ε. Γραβιάς. Ο νέος Δήμαρχος Δελφών εκλέχθηκε έως τις Αυγούστου οπότε και λήγει η θητεία της παρούσης δημοτικής αρχής και θα αναλάβει ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Θανάσης Παναγιωτόπουλος. Ο ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΜΑΡΟΥΤΣΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΔΕΛΦΩΝ Μετά την παραίτηση του Προέδρου του Δημοτικού Συμβουλίου Δελφών Θανάση Παναγιωτόπουλου, προκειμένου να συμμετάσχει στις Δημοτικές Εκλογές ως υποψήφιος Δήμαρχος, έπρεπε να υπάρξει διάδοχός του για το υπόλοιπο διάστημα της νυν δημοτικής αρχής, έως τις Αυγούστου. Ετσι, στις Μαρτίου συνήλθε σε συνεδρίαση το Δημοτικό Συμβούλιο Δελφών και εξέλεξε νέο πρόεδρό του, τον καταγόμενο από την Αγία Ευθυμία, Ευθύμιο Νικ. Μαρούτσο. Είναι μια δίκαιη επιβράβευση για τον Θύμιο, ιδιαίτερα αγαπητού μεταξύ των συγχωριανών μας αλλά και γενικότερα, για την πολύχρονη ενασχόλησή του με τα κοινά του τόπου είτε από τη θέση του Νομαρχιακού Συμβούλου είτε από τη θέση του Δημοτικού Συμβούλου. Τον συγχαίρουμε για την εκλογή του και του ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο του, έστω και γι αυτό το μικρό χρονικό διάστημα. ΑΓΙΑΘΥΜΙΩΤΕΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΕΥΡΩΒΟΥΛΕΥΤΕΣ Στις πρόσφατες εκλογές για την ανάδειξη των βουλευτών που θα εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στο ευρωκοινοβούλιο, συμμετείχαν και δύο Αγιαθυμιώτες. Πρόκειται για τον Οδυσσέα Ανδρ.Τηλιγάδα ο οποίος ήταν υποψήφιος με την ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ και μάλιστα είναι πρόεδρος ενός από τα τρία κόμματα του Εθνικού Λαϊκού Σχηματισμού (Ε.ΛΑ.Σ.) που συγκρότησαν την ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ. Ο άλλος υποψήφιος ευρωβουλευτής, με καταγωγή από την Αγία Ευθυμία, ήταν ο Στάθης Κατσούλας, γιος της Ευθυμίας το γένος Γεωργίου Καψάλη. Ο Στάθης ήταν υποψήφιος με το ΣΧΕΔΙΟ Β του Αλέκου Αλαβάνου και σε άρθρο του στο «amfissapress» ( ) αναφέρει την αγιαθυμιώτικη καταγωγή του. Χάρις στην προσοχή που έχουν επιδείξει οι Αγιαθυμιώτες το χωριό μας δεν έχει κινδυνεύσει από φωτιά τα τελευταία χρόνια. Την ίδια και ακόμα μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να επιδείξουμε κι αυτό το καλοκαίρι. Οι πολλές βροχές της Άνοιξης έκαναν την βλάστηση να θεριέψει. Όλων μας αρέσει το καταπράσινο εκείνης της περιόδου. Όμως, όλη αυτή η πρασινάδα μετατρέπεται σε εύφλεκτη ύλη το καλοκαίρι. Όσοι επισκεπτόμαστε το χωριό διαπιστώνουμε το μέγεθος του κινδύνου αφού αρκετά κτήματα είναι γεμάτα ξερόχορτα όπως και το σύνολο των χωραφιών που δεν καλλιεργούνται. Αλλά και αρκετά σημεία μέσα στο χωριό δεν είναι καθαρισμένα. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΦΩΤΙΕΣ Αφού δεν είναι δυνατόν να καθαριστούν από παντού τα ξερόχορτα ας κάνουμε τουλάχιστον τα απολύτως αναγκαία: Να καθαρίσουμε όλους τους χώρους εντός του χωριού από τα ξεράδια, να μην πετάμε αναμμένα τσιγάρα, να μην πετάμε γυάλινα μπουκάλια και γενικά να αποφεύγουμε κάθε ενέργεια που μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιά. Η πυρκαγιά, την πρώτη μέρα του καλοκαιριού, που ξέσπασε αρκετά κοντά μας και από την οποία κινδύνευσε η γειτονική Τριταία, ας αποτελέσει «καμπανάκι κινδύνου» και για μας. Ας μην εφησυχάζουμε διότι το κακό δεν αργεί να γίνει. Μια φωτιά, από οποιαδήποτε αιτία, θα είναι καταστροφική για τον τόπο μας. Ας κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να είναι κι αυτό το καλοκαίρι χωρίς προβλήματα.

18 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Ο Γιάννης Σκαρίμπας, η Χαλκίδα και η μουσική των νερών Ο γνωστός ζωγράφος Δημήτρης Γέρος, με μακρινή καταγωγή από την Αγία Ευθυμία, είχε την καλωσύνη να μας στείλει ένα κείμενο του ποιητή Γιάννη Κοντού για τον Γ. Σκαρίμπα, με τίτλο «Ο Γιάννης Σκαρίμπας, η Χαλκίδα και η μουσική των νερών». Το κείμενο αυτό περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Γ. Κοντού με τίτλο «Μυστικά Τοπία, Κείμενα για πρόσωπα, για τη ζωγραφική, για το θέατρο, για βιβλία» (Εκδόσεις ΤΟΠΟΣ, ). Είναι συνέχεια και συμπλήρωμα της ποίησής του. Περιλαμβάνει κείμενα που έχουν γραφτεί την τελευταία δεκαετία και αναφέρονται σε πρόσωπα και το έργο τους, που για τον συγγραφέα καθόρισαν τη ζωή του και τους προσανατολισμούς του. Μεταξύ αυτών και ο Γιάννης Σκαρίμπας. Ευχαριστούμε πολύ τον Δημήτρη Γέρο για την αποστολή του. Στον Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο Ο ποιητής Σκαρίμπας, ο ερωτιάρης, ο απροσάρμοστος, ο με το σπίρτο στο φιτίλι της βόμβας να τη ρίξει στους εφησυχασμένους, ο φαντεζίστας, ο επίγονος του Καρυωτάκη και του Πόε, ο ασυμβίβαστος, ο και ιστορικός (με τον δικό του τρόπο). Που όλο ήθελε να φύγει με παπόρι από τη Χαλ κίδα και όλο έμενε δεμένος, εκτελωνιστής ουσιαστικά ιδεών και όχι προϊ όντων. Πόσες γυναίκες δημιούργησε, πόσες αγάπησε, πόσο τις αγάπησε. Πολύ. Τις παρακολουθεί, πατάει εκεί που πατάνε. Αυτογελοιοποιείται, αλλά παραμένει άγγελος και άγιος (αν και άθεος, όπως υποστηρίζει). Αν και η πίστη είναι κάτι το εγγενές στους καλλιτέχνες. Αγριεμένος και επιθε τικός με πολλούς συγγραφείς της γενιάς του. Πολλές φορές άδικα, γιατί οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίδιοι. Γιατί ο ίδιος ήταν εκεί ανοξείδωτος και οξειδωμένος. Τη δεκαετία του στο βιβλιοπωλείο της «Δωδώνη» αγο ράζω τους Βοϊδάγγελους. Γελάω, δακρύζω. Μάθαινα για τον Σκαρίμπα από εκείνους που τον έβλεπαν: Πετρόπουλος, Παπαδημητρακόπουλος, Καζαντζής που αργότερα έγραψε και βιβλίο για τον ποιητή. Τον ίδιο μία και μοναδική φορά τον είδα, να παίζει Καραγκιόζη με δικές του φιγούρες (όχι καλές) σε μία αίθουσα στο Κολωνάκι. Τον περιεργαζόμουνα: μικρός το δέμας με τιράντες, φαρδύ παντελόνι, σκαρπίνι φαγωμένο, μικρά δά χτυλα και μια εριστικότητα που πλανιότανε στον αέρα. Τον κοιτούσα τον αποτύπωνα μέσα μου, τον διάβαζα, τον ξαναδιάβαζα. Μοντέρνος, υπερ ρεαλιστής κυρίως στα πεζά του. Προάγγελος πολλών πειραματισμών και το παράλογο το ανακάλυψε πρόωρα. Έγραψε και θέατρο. Τύπος, στάμπα, καλλιτέχνης χωρίς όρια, λιβελογράφος και παράξενος ιστορικός. Άφοβος ήτανε, ιππότης ήτανε, κοντούλης ήτανε αλλά φάντα ζε πανύψηλος. Και εκείνη η ρεπούμπλικα που φορούσε για χρόνια, ήτανε σκαστός ηθοποιός από φιλμ νουάρ: «ήταν σαν να σε πρόσμενα Κερά / απόψε που δεν έπνεε όξω ανάσα». Αυτούς τους στίχους τούς θυμάμαι πά ντα και τους σιγομουρμουρίζω περπατώντας. Αλλά σήμερα θα μιλήσουμε και για τα ποιήματα του Σκαρίμπα που μελοποίησε ο συνθέτης Διονύσης Τσακνής. Με μελωδίες εξαίρετες που προτείνουν λύσεις μουσικές στη με λωδία που συνοδεύει τα ποιήματα. Με όργανα χάλκινα, ξύλινα, πνευστά, κρουστά, μπάσο, πιάνο κ.ά. Όλα αυτά δημιουργούν συνθέσεις που μέ νουν. Τα κομμάτια του Τσακνή είναι «λίντερς», είναι λέξη λέξη, αυτό που χρειάζεται ο Σκαρίμπας για να αναδυθεί η μαγεία του. ΙούλιοςΣεπτέμβριος Ο ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ ΣΤΗΝ ΙΤΕΑ Τ ο πόσο συχνά επισκεπτόταν την Ιτέα ο Γιάννης Σκαρίμπας μας το θυμίζουν οι φωτογραφίες που κατά καιρούς έχουμε δημοσιεύσει και που μας τις έχει προσφέρει η θετή του κόρη, η φίλη του χωριού μας και του Συλλόγου μας Τασία ΣελέκουΤσόπανου. Άλλη μια τέτοια φωτογραφία λάβαμε από την αγαπητή Τασία. Έχει ημερομηνία Ιουλίου και έχει «τραβηχτεί» στην παραλία της Ιτέας. Σ αυτή μαζί με τον μπάρμπαγιάννη εικονίζεται και η ανιψιά του Βασιλική Σκαρίμπα, κόρη του πρώτου εξαδέλφου του Ιωάννη Ηλ. Σκαρίμπα (Σκαριμπόγιαννου). Ευχαριστούμε πολύ την Τασία ΣελέκουΤσόπανου για την προσφορά της φωτογραφίας.

19 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ > Του Θεόφιλου Ευθ. Αγαπητού Σ ήμερα, το ανοιξιάτικο αυτό απόγευμα, βρισκόμαστε εδώ για να αποτίσουμε φόρο τιμής στους προγόνους μας, με αφορμή την αποφράδα, για το χωριό μας, ημέρα, της ης Απριλίου. Με συγκίνηση και με βαθιά αίσθηση χρέους προς τους μάρτυρες του χωριού μας, θα προσπαθήσω μέσα από τις επόμενες αράδες να περιγράψω, όσα συνέβησαν, στο χωριό μας, εκείνη την αποφράδα «Μαύρη Παρασκευή», αλλά και καθ όλη τη διάρκεια της κατοχής. Γνωρίζω ότι δεν είναι δυνατόν αυτά που συνέβησαν να περιγραφούν με ευκρίνεια, σαφήνεια και ζωντάνια στο στενό πλαίσιο μιας ολιγόλεπτης ομιλίας, εβδομήντα ένα () χρόνια μετά και υπό τελείως διαφορετικές συνθήκες ζωής. Με τη συγκατάθεσή σας, θα αποτολμήσω αυτό το εγχείρημα και με αίσθημα σεβασμού κι ευγνωμοσύνης προς τους προγόνους μας, οι οποίοι βίωσαν τα τραγικά εκείνα γεγονότα. Ίσως κάποιοι μεγαλύτεροι εξ ημών, έζησαν στην τρυφερή παιδική τους ηλικία την τραγικότητα της ανθρώπινης βιαιότητας που ενσαρκώθηκε στον τόπο αυτό από τους εκπροσώπους του φασισμού και του ναζισμού που καταπάτησαν και βίασαν ανθρώπινες ζωές και αξίες. Φέτος είναι η πρώτη φορά που το ετήσιο μνημόσυνο φόρος τιμής ανάμνησης της ημέρας αυτής, δεν τελείται την Κυριακή που προηγούνταν της ης του Απρίλη, αλλά την επόμενη του Πάσχα, την επομένη της Ανάστασης του Θεανθρώπου, της Λαμπρής, όπως ονομάσθηκε στο διάβα των χρόνων το Πάσχα των Ελλήνων. Η συγκυρία της ημέρας γίνεται περισσότερο συμβολική, καθώς η αποφράδα «Μαύρη Παρασκευή» της Αγιαθυμιάς της ης Απριλίου, προσομοιάζει με την Μεγάλη Παρασκευή των παθών του Κυρίου, που ζήσαμε την προηγούμενη Μεγαλοβδομάδα, καθώς την ημέρα εκείνη ο τόπος αυτός, υπέστη τα πάθη του, από τη βία του φασισμού με την ισοπέδωση της ζωής των ανθρώπων του. Στο τέλος όμως όπως ήρθε η Ανάσταση του Κυρίου, έτσι ήρθε και η ανάσταση του τόπου και του λαού μας, παρά τις όποιες αντιξοότητες υπήρχαν και υπάρχουν. Η φωτογραφία των τραγικών εκείνων ημερών των παιδιών του χωριού με τα ξύλα, που τιτλοφορείται «σταυρός του μαρτυρίου» είναι χαρακτηριστικός παραλληλισμός της ομοιότητας, σε συνάρτηση με τις εικόνες του σήμερα. Οι Αγιαθυμιώτες τις άγιες αυτές ημέρες, επιστρέφουν στην πατρώα γη και είναι ευτυχής η συγκυρία, προκειμένου οι νεότερες γενιές να ενημερωθούν για τις θυσίες των προγόνων μας και πιθανόν να προβληματισθούν για τις αιτίες που τις δημιούργησαν. Η επανεμφάνιση των ακραίων αυτών ιδεολογιών στην πατρίδα μας, με αφορμή παρόμοιες οικονομικές καταστάσεις, όπως αυτές της Γερμανίας του μεσοπολέμου, μας καταδεικνύει ότι οι νεότερες γενιές δεν διδαχθήκαμε από τα βιώματα του παρελθόντος. Το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, ποτέ και για κανέναν λαό δεν υπήρξε δεδομένο και αυτονόητο. Στην ψεύτικη ευημερία των αγαθών, λησμονήσαμε αξίες και ιδανικά, δε διδαχθήκαμε όσο έπρεπε ούτε από τα πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν τότε, ούτε από τις μαρτυρικές στιγμές που έζησαν οι πρόγονοί μας κατά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, ούτε από τις ιδεολογίες που τα μετουσίωσαν σε πράξη. Από το στο τιμόνι της ηττημένης Γερμανίας του Α Παγκόσμιου Πολέμου, βρίσκεται ένας δεκανέας, ο οποίος αποτέλεσε την πιο αμφιλεγόμενη ίσως προσωπικότητα της παγκόσμιας σύγχρονης ιστορίας. Η Γερμανία έχει κληθεί μετά την ήττα της να καταβάλλει δυσβάστακτες αποζημιώσεις. Έχοντας επενδύσει ο Χίτλερ στον αντισημιτισμό και στην ξενοφοβία, οραματίζεται ένα χιλιόχρονο Ράιχ που θα κυριεύσει και θα «εκπολιτίσει» όλο τον κόσμο.ένα λαό διαλεγμένο με βάση τη φυλή και το αίμα, στον οποίο οι υπόλοιποι λαοί είναι υποχρεωμένοι να εκχωρήσουν «ζωτικό χώρο» για να αναπτυχθεί. Ονειρεύεται την αναβίωση της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, του Γερμανικού Έθνους ως συνεχιστής του Κάιζερ. Έτσι, αναίτια και απροσχημάτιστα, το, ξεκινά ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος. Στο εγχείρημα αυτό βρίσκει συμπαραστάτη μία άλλη σχιζοφρενή προσωπικότητα, έναν άλλο εκπρόσωπο του φασισμού, το Μπενίτο Μουσολίνι, που οραματίζεται ότι θα κάνει ένα υγιεινό περίπατο και θα καταλάβει την Ελλάδα, που η γεωγραφική της θέση είναι πάντα στρατηγικής σημασίας, στα πλαίσια της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των σχεδίων του Άξονα. Όμως στα βουνά της Ηπείρου, της Δυτικής Μακεδονίας και της Αλβανίας, που είχαν ήδη προσαρτήσει οι Ιταλοί, το χειμώνα ο Άξονας γνώρισε την πρώτη ήττα και γλίτωσε την συντριβή και τον εξευτελισμό από την Ελληνική ψυχή, αναγκάζοντας τον έτερο σύμμαχο της φρίκης Χίτλερ να προστρέξει σε βοήθεια και τελικά να καταληφθεί η ήδη εξαντλημένη Ελλάδα. Η αλλαγή των σχεδίων της επέλασης του Χίτλερ και των ναζιστικών στρατευμάτων και η αναγκαστική τροποποίηση αυτών για κατάληψη της Ελλάδας, που πρώτη σήκωσε κεφάλι και αντιστάθηκε με απρόσμενη επιτυχία στα ανίκητα μέχρι τότε στρατεύματα του Άξονα, είχε ως συνέπεια την ετεροχρονισμένη μετάβαση των Γερμανών στην απέραντη ρωσική στέπα και ο εκτός σχεδίων ρωσικός χειμώνας αποδείχθηκε ο σημαντικότερος σύμμαχος του Σοβιετικού στρατού στην αλλαγή ροής του Β Παγκοσμίου Πολέμου και την πτώση του Χιτλερικού δημιουργήματος με επικράτηση των Συμμαχικών Δυνάμεων. Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τα ναζιστικά στρατεύματα, η Ελλάδα διαιρέθηκε σε τρεις ζώνες, την Γερμανική, την Ιταλική και τη Βουλγάρικη. Η περιοχή μας υπήχθη στην Ιταλική ζώνη. Η Αγιαθυμιά κι οι Αγιαθυμιώτες, πάντα παρόντες στους αγώνες του Έθνους από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι άνδρες που είδαν το φως της ημέρας σ αυτό το σκληρό τοπίο, ήταν πάντα παρόντες σε όλους τους αγώνες του Έθνους, απέναντι στους δυνάστες του. Πλήθος νέων άφησαν την τελευταία τους πνοή στα πεδία των μαχών και τα ονόματά τους κοσμούν τον μακρύ κατάλογο των ενδόξων αντρών του τόπου αυτού. Δυστυχώς και πάλι νέες εγγραφές γράφονται στον κατάλογο με τα βλαστάρια της που έδωσαν την ζωή για τη λευτεριά της πατρίδας, σ αυτόν τον παράλογο πόλεμο. Έξι () νέοι δεν ξαναγύρισαν ποτέ στην Αγιαθυμιά, [τρεις () άφησαν την τελευταία τους πνοή στα βουνά της Πίνδου και τρεις () υποκύπτουν αργότερα συνεπεία του σοβαρού τραυματισμού τους]. Την μαύρη εκείνη χρονική περίοδο, η γεωγραφική θέση που είναι φωλιασμένη η Αγιαθυμιά, έπαιξε άσχημο παιχνίδι στη μοίρα των ανθρώπων της. Ο τόπος αυτός είτε ως Μυωνία, είτε ως Μυανία, είτε ως Μυνιά, είτε ως Αγία Ευθυμία, κατοικείται συνεχώς και χωρίς διακοπή από τους μυκηναϊκούς χρόνους, όπως δείχνουν πρόσφατα στοιχεία, όχι γιατί είναι παραγωγικός, αλλά γιατί βρίσκεται επάνω στο μοναδικό διά ξηράς δρόμο επικοινωνίας μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ελλάδας. Νότια βρίσκεται η απροσπέλαστη δια ξηράς ακτογραμμή του Κορινθιακού Κόλπου (μόλις πριν μερικά χρόνια οι σύγχρονες μηχανές κατόρθωσαν να ανοίξουν παραθαλάσσιο δρόμο), ενώ βόρεια βορειοδυτικά ξεκινά να ορθώνεται ο αδιαπέραστος ορεινός όγκος της Πίνδου. Τα χρόνια εκείνα από εδώ πέρναγε η μοναδική οδική αρτηρία, που είχε κατασκευασθεί στο μεσοπόλεμο και αντικατέστησε παλαιότερα μονοπάτια, που ένωνε τη Δυτική Στερεά και κατ επέκταση και την Ήπειρο με την πρωτεύουσα της Ελλάδας, απ όπου διοικούσαν οι ναζί την κατακτημένη Ελλάδα. Οι Γερμανοί με τους συμμάχους Ιταλούς έλεγχαν μόνο τα αστικά κέντρα καθώς αδυνατούσαν να καταλάβουν με στρατεύματα όλη την Ελλάδα, χώρα κυρίως ορεινή. Γι αυτό έπρεπε να κρατούν ανοικτούς τους οδικούς άξονες επικοινωνίας μεταξύ αυτών. Αυτό το επιτύγχαναν με εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και βομβαρδισμούς. Ακριβώς την ίδια μέρα με τη σημερινή, τη Δευτέρα του Πάσχα Απριλίου, η Αγιαθυμιά δέχονταν βομβαρδισμό από αεροπλάνα των κατακτητών, λίγες μέρες πριν την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα. Μεταξύ των βομβών που έπεσαν εντός και στα πέριξ του χωριού, μία βόμβα διατρύπησε το δυτικό κλίτος της εκκλησίας του χωριού μας, της Παναγίας. Διατρυπήθηκε η τσιμεντένια σκεπή και τα σίδερα αυτής δημιούργησαν κοίλωμα διαστάσεων ενός τετραγωνικού μέτρου. Τα θραύσματα της βόμβας που εξερράγη διασκορπίστηκαν προς όλες τις κατευθύνσεις, ακούσθηκε ένας εκκωφαντικός θόρυβος και ευτυχώς το μόνο που συνέβη ήταν να κατατρομάξουν οι ευρισκόμενοι στο ναό. Ο ναός ήταν γεμάτος από χωριανούς και εκατό περίπου στρατιώτες που επέστρεφαν από το Αλβανικό μέτωπο στο δρόμο προς τις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Ως εκ θαύματος πέραν των υλικών ζημιών δεν υπήρξε κανένας νεκρός ή τραυματίας. Οι μέθοδοι των ναζί, η καταπίεση, η μαύρη αγορά, η πείνα, η εξαθλίωση και γενικά η κατάλυση των αξιών και του αλληλοσεβασμού που χαρακτηρίζουν την κοινωνία των ανθρώπων, ωθούν τον Ελληνικό λαό στην αντίσταση. Το Σεπτέμβρη του ιδρύεται το Ε.Α.Μ και την επόμενη άνοιξη εμφανίζεται στα βουνά της Ρούμελης η στρατιωτική οργάνωση αυτού ο Ε.Λ.Α.Σ. με τον Άρη Βελουχιώτη, ενώ στη Δυτική Ελλάδα την ίδια περίπου χρονική περίοδο ιδρύεται ο Ε.Δ.Ε.Σ. με την στρατιωτική οργάνωση του Ε.Ο.Ε.Α. με το Ναπολέοντα Ζέρβα. Πλήθος ορ

20 ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ γανώσεων και ένοπλων ομάδων ιδρύονται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, ενώ στην περιοχή μας εμφανίζεται το / υπό τον Δημήτριο Ψαρρό ως ένοπλη οργάνωση του Ε.Κ.Κ.Α.. Ο ένοπλος αγώνας των Ελλήνων ενάντια στους κατακτητές είχε ξεκινήσει. Την Τετάρτη η Απριλίου του μία ομάδα περίπου ανταρτών του ΕΛ.ΑΣ. με επικεφαλής τους Νικηφόρο, Διαμαντή και Θησέα αφίχθηκε στο χωριό μας προερχόμενη από το Σερνικάκι. Έτυχε θερμής υποδοχής από τους κατοίκους του χωριού μας, διακήρυξε στους συγχωριανούς μας τους λόγους για τους οποίους βγήκε ο ΕΛ.ΑΣ. στον ένοπλο αγώνα και ζητήθηκε η παράδοση του οπλισμού που είχαν οι Αγιαθυμιώτες στην κατοχή τους. Τα όπλα συγκεντρώθηκαν στο Κοινοτικό Κατάστημα. Οι αντάρτες διανυκτέρευσαν στο χωριό και εγκατέστησαν δύο φυλάκια στις εξόδους ανατολικά και δυτικά. «Η μέρα ξημέρωσε κατασκότεινη. Φυσούσε ένας παγωμένος αέρας και μαύρες αντάρες ανακατεύονταν ολούθε άγρια, κουβάρια κουβάρια. Κατάπιναν τα σπίτια του χωριού, τα υγρά δένδρα. Στιγμές στιγμές δεν έβλεπες ούτε δέκα μέτρα μπροστά σου. Η αντάρα έπεφτε, σηκώνονταν, πάλι ξανάπεφτε, σα να χυμούσαν απάνω μας κάποιοι θυμοί, ανήμποροι ωστόσο στο βάθος». Έτσι περιγράφει γλαφυρά ο Νικηφόρος, εκ των επικεφαλής της ανταρτικής ομάδας, στο τρίτομο βιβλίο του, το ξημέρωμα της ης Απριλίου στην Αγιαθυμιά. Το δυτικό φυλάκιο ειδοποίησε ότι στην στροφή πριν τη Βουνιχώρα, σε απόσταση χιλιομέτρων περίπου από το φυλάκιο, φάνηκε φάλαγγα είκοσι () περίπου αυτοκινήτων, όλα φορτηγά. Η εικόνα ήταν όμως θολή λόγω της ομίχλης που επικρατούσε. Ακολούθησε συναγερμός. Οι αντάρτες αιφνιδιασμένοι και αναστατωμένοι ακροβολίστηκαν στα αμπέλια, που υπήρχαν τα χρόνια εκείνα, στην έξοδο του χωριού από το Νεκροταφείο ως τα Λαχίδια. Εμφανίσθηκε μία ταχυδρομική φάλαγγα είκοσι () ιταλικών αυτοκινήτων (Couriera) που είχε ξεκινήσει από τα Γιάννινα με προορισμό την Αθήνα. Η ενέδρα αρχικά απέτυχε, καθώς ο πρώτος αντάρτης από το χώρο του πρόχειρου φυλακίου πυροβόλησε ευθύς αμέσως μόλις εμφανίσθηκε το πρώτο όχημα, ενώ ο σχεδιασμός ήταν να εισέλθει όλη η φάλαγγα εντός του χώρου της ενέδρας που είχαν ακροβολισθεί οι αντάρτες και μετά εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες να αρχίσει η επίθεση. Οι αντάρτες αρχικά απεχώρησαν αλλά επανήλθαν σε μάχη η οποία είχε επιτυχή κατάληξη για τους αντάρτες, με συνέπεια την επί τόπου καταστροφή ή ακινητοποίηση των δεκαεπτά () από τα είκοσι () φορτηγά. Ένα () ακόμα φορτηγό ακινητοποιήθηκε λίγο πιο πάνω από εδώ που βρισκόμαστε σήμερα, ενώ δύο () διέφυγαν και έφθασαν στην Άμφισσα, όπου ειδοποίησαν για το συμβάν το ιταλικό φρουραρχείο. Οι αντάρτες μετά το τέλος της μάχης αφού πήραν ό,τι χρήσιμο βρήκαν στα φορτηγά, τα έκαψαν όλα και διέφυγαν προς την Τρύπ. Στην Τρύπ βρήκαν Αγιαθυμιώτες τσοπάνηδες, οι οποίοι τους προσέφεραν τροφή και κατά τη διάρκεια της νύχτας αφού πέρασαν από το χωριό διέφυγαν αρχικά στο Σερνικάκι και κατόπιν στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στον Παρνασσό. Από την πλευρά των ανταρτών δεν υπήρχε καμία ανθρώπινη απώλεια, ενώ από την πλευρά των Ιταλών υπήρξε σημαντικός αλλά άγνωστος αριθμός νεκρών και τραυματιών ενώ οι αντάρτες πήραν μαζί τους και Ιταλούς αιχμαλώτους, τους οποίους άφησαν ελεύθερους μετά από μερικές ημέρες. Επίσης στα οχήματα επέβαιναν πενήντα () περίπου Έλληνες, κυρίως γυναίκες, οι περισσότεροι των οποίων ακολούθησαν τους αντάρτες. Αυτή ήταν η «Μάχη της Αγιαθυμιάς» όπως ονομάσθηκε. Μετά το τέλος της μάχης, οι Αγιαθυμιώτες διαισθανόμενοι τα τραγικά μελλούμενα και φυσικά ξαφνιασμένοι, άρχισαν τον αγώνα της διάσωσης ό,τι και όσων μπορούσαν από τα υπάρχοντά τους. Στο μυαλό όλων ήρθε η προ μερικών μηνών τύχη του Προσηλίου (Σεγδίτσας) και των κατοίκων της, που είχαν πληρώσει ακριβά τα αντίποινα για τη συντριβή που έπαθε ιταλική μονάδα στη Ρεκά, στο πρώτο χτύπημα των ανταρτών ενάντια στον κατακτητή. Όμως παρόλο που ήταν ανθρώπινο και λογικό ο καθένας να ασχοληθεί με τη διάσωσή του, η μεγαλοψυχία των ανθρώπων του τόπου αυτού, φάνηκε στο πρόσωπο της Χρυσής Τριανταφύλλου και της Αγγελικής Παπαϊωάννου, που μετέφεραν στο σπίτι της δεύτερης έναν Ιταλό Αξιωματικό που ονομάζονταν Αιμίλιος, τον οποίο περιέθαλψαν μέχρι να μεταφερθεί αργότερα από συμπατριώτες του, στο Νοσοκομείο της Άμφισσας. Είναι πιθανό να υπήρξαν και άλλα τέτοια συμβάντα ανθρωπισμού, όμως αυτό έγινε γνωστό και το μνημονεύουμε, καθώς η πράξη των δύο αυτών γυναικών θα αποδειχθεί σωτήρια γι αυτά που θα ακολουθήσουν. Μετά τη διαφυγή των δύο ιταλικών οχημάτων και την ειδοποίηση του φρουραρχείου τους στην Άμφισσα, εμφανίσθηκαν αναγνωριστικά αεροπλάνα, τα οποία πέταξαν και κάποιες βόμβες χωρίς να στοχεύσουν κάτι σημαντικό. Τις απογευματινές ώρες έκανε την εμφάνισή του τμήμα του Ιταλικού στρατού προερχόμενο από το Λιδωρίκι. Αρχικά οι Ιταλοί στρατιώτες διάβηκαν το σημείο του δρόμου όπου έγινε η μάχη και καίγονταν τα ιταλικά φορτηγά και κατόπιν εισήλθαν στο χωριό. Στο Κοινοτικό Κατάστημα αντίκρισαν την Ελληνική Σημαία που είχαν υψώσει την προηγούμενη βραδιά οι αντάρτες και στον πανικό της μάχης την άφησαν εκεί να κυματίζει μαζί με τα όπλα που παρέδωσαν οι χωριανοί μας, τα οποία βρήκαν, αφού έσπασαν την πόρτα του καταστήματος, το οποίο ακολούθως πυρπόλησαν. Τα χειρότερα που θα ακολουθήσουν από την ιταλική φασιστική μπότα, άρχισαν με την επί τόπου δολοφονία του Δημητρίου Νικ. Λύτρα και του Γεωργίου Ιωαν. Πατάκα, που συνάντησαν στο χωριό. Περισυνέλεξαν τους Ιταλούς τραυματίες και νεκρούς και αναχώρησαν στην Άμφισσα. Την νύχτα που ακολούθησε ένα πέπλο φόβου τύλιξε την ατμόσφαιρα καθώς οι Αγιαθυμιώτες όπως προαναφέρω κατάλαβαν τι θα επακολουθούσε. Οι άνδρες του χωριού, οι οποίοι είναι αυτοί που πληρώνουν συνήθως τα αντίποινα, αφού απομάκρυναν ή έκρυψαν ό,τι μπορούσαν από το βιός τους, έφυγαν για να κρυφτούν όπου μπορούσαν, ενώ τα γυναικόπαιδα προσπάθησαν μέχρι τελευταία στιγμή για τη διάσωση των λιγοστών αγαθών τους. Η «Μαύρη» Παρασκευή η Απριλίου δεν άργησε να ξημερώσει. Προς τις μεσημβρινές ώρες έφτασαν ιταλικές μονάδες προερχόμενες από την Άμφισσα και κύκλωσαν το χωριό. Συνέλαβαν αρχικά περίπου διακόσιους () ηλικιωμένους και γυναικόπαιδα και τους συγκέντρωσαν στα Κάτω Αλώνια, περίπου εδώ που βρισκόμαστε. Την ίδια χρονική στιγμή, τα σπίτια του χωριού ένα μετά το άλλο έγιναν παρανάλωμα του πυρός από τους Ιταλούς. Αρχικά άρπαζαν φωτιά τα ξύλινα πατώματα, τα πορτοπαράθυρα, τα ξύλινα πρέκια, τα έπιπλα κ.ο.κ.., ακολουθούσε η σκεπή και όλες οι στηριζόμενες από ξύλα πέτρες με τα κεραμίδια, τα οποία κατέρρεαν στο εσωτερικό δημιουργώντας ένα καιόμενο σωρό, στο μέσον τεσσάρων μαυρισμένων ντουβαριών. Με την ολοκλήρωση του φρικαλέου αυτού έργου η Αγιαθυμιά μετατράπηκε βίαια σε ένα μαύρο σωρό από αποκαΐδια και ερείπια. Ακόμα και σήμερα τα καμένα διάσπαρτα σπίτια μαρτυρούν τη διαπραχθείσα τραγωδία. Όποια σπίτια γλίτωσαν από την πυρπόληση των Ιταλών φασιστών, τα απέκαψαν τον επόμενο Μάρτη οι Γερμανοί ναζί. Τα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, μετά το τέλος του πολέμου (το ) για την Αγία Ευθυμία αναγράφουν ότι επί συνόλου κατοικιών, οι καταστράφηκαν ολοσχερώς και οι μερικώς. Οι συγκεντρωμένοι όμηροι έβλεπαν δίπλα τους να καίγεται όλο το μέχρι τότε φτωχικό βιός τους, χωρίς να μπορούν να κάνουν το παραμικρό. Φυσικά το μένος της αντεκδίκησης και νοοτροπίας, δεν θα σταματούσε στην καταστροφή των υλικών αγαθών τους, ούτε θα εξευμενίζονταν με την καταρράκωση της ψυχής τους. Όπως απαιτούσε η φασιστική διαπαιδαγώγησή τους, ακολούθησε η αφαίρεση ανθρωπίνων ζωών αρχικά με την εν ψυχρώ δολοφονία του Ασημάκη Γ. Λαλλά, μπροστά στα μάτια της γυναίκας του, του μόλις δύο ετών αγοριού του και των ομήρων συγχωριανών του και την επιτόπου εκτέλεση του γέροντα Γεωργίου Ευθ. Τζαβάρα, που τόλμησε να σχολιάσει στην φρικαλεότητα αυτή. Ακολούθησαν οι επιτόπου δολοφονίες των Πέτρου Νικ. Μπαμπαγενέ και του Ιωάννη Ευθ. Ντούρου, που ατυχώς βρέθηκαν εντός του χωριού. Επίσης ο Ηλίας Ευθ. Ντούρος στο αντίκρυσμα της καμμένης οικίας του, έπαθε βαρύ εγκεφαλικό και αργότερα εξέπνευσε σε μια σπηλιά που τον είχαν μεταφέρει. Απόλυτος φονικός σχεδιασμός, απόλυτη τυφλή εκδικητική μανία, απόλυτη διάθεση εξόντωσης, απόλυτη λεηλασία, απόλυτη ανομία, απόλυτη καταστροφή, απόλυτη δίψα για αίμα, απόλυτη ανθρωποκτόνος πρόθεση και απόλυτη εφαρμογή ενός σχεδίου αφανισμού ενός περήφανου χωριού σαν το δικό μας. Ακολούθησε η πεζή πορεία των εξαντλήμενων σωματικά και ηθικά ομήρων, προς την Άμφισσα. Κατά τη διαδρομή στο ύψος της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου εκτελέσθηκε ο γηραιός Ιωάννης Ευστ. Δρόλαπας, που ατυχώς γι αυτόν λόγω κόπωσης τόλμησε να κοντοσταθεί. Η τραγική αυτή πομπή κατέληξε στο γήπεδο της Άμφισσας, όπου εκτελέσθηκαν οι Νικόλαος Ευστ. Σταθόπουλος και Δημήτριος Ευθ. Λύτρας, ενώ στο χώρο του θερινού κινηματογράφου «ΑΙΓΛΗ» εκτελέσθηκε ο Ευθύμιος Γ. Δασκαλόπουλος. Η τύχη των ομήρων προδιαγράφεται παρόμοια, καθώς η τιμωρία των αμάχων ήταν πλέον κανόνας παραδειγματισμού στις περιπτώσεις που τα γερμανικά ή τα ιταλικά στρατεύματα δέχονταν επίθεση και ιδίως όταν είχαν απώλειες. Όμως μέσα στην ατυχία των ομήρων, η σωτηρία τους ήλθε ανέλπιστα, λόγω της επιμονής της εικοσιενός ετών τότε Χρυσής Τριανταφύλλου, να συναντήσει τον Ιταλό Αξιωματικό Αιμίλιο, που του είχε προσφέρει τις πρώτες βοήθειες, όντας τραυματίας. Οδηγήθηκε στο Νοσοκομείο όπου ο τραυματίας Αιμίλιος την αναγνώρισε και της φώναξε «signora mia vita» δηλαδή «κυρία, η ζωή μου». Η συνάντηση αυτή είχε ως συνέπεια παρέμβαση του Ιταλού Αξιωματικού και την εντολή της απελευθέρωσης των ομήρων. Ανέλπιστα ελεύθεροι και ζωντανοί, αναζήτησαν εσπευσμένα καταφύγιο όπου όπου, καθώς η επιστροφή στην πυρπολημένη και κατεστραμένη Αγιαθυμιά ήταν πλέον ανέφικτη και επικίνδυνη. Δυστυχώς όμως ο κύκλος των δολοφονηθέντων από το ολοκαύτωμα της Αγιαθυμιάς δεν είχε τελειώσει. Την επομένη Σάββατο η Απριλίου ένα Ιταλικό απόσπασμα εμφανίσθηκε εκ νέου στο χωριό, για να επιθεωρήσει το θεάρεστο έργο των πατριωτών τους, όπου έγινε αντιληπτός και συνελήφθη ο Άγγελος Δημ. Τζίβας, που προσπαθούσε να σβήσει τη φωτιά στο διπλανό από το