περιεχόμενα Εκηβόλος Ετήσια έκδοση της Ελληνικής Ακαδημίας Φυσικής Αγωγής Το πε ριο δι κό διευ θύ νε ται α πό συ ντα κτι κή ε πι τρο πή

Transcript

1

2 Εκηβόλος Ετήσια έκδοση της Ελληνικής Ακαδημίας Φυσικής Αγωγής Τεύχος 8, Μάιος 2011 Το πε ριο δι κό διευ θύ νε ται α πό συ ντα κτι κή ε πι τρο πή Υ πεύ θυ νοι σύ ντα ξης: Ευάγγελος Αμπανίδης, Ανδρέας Αυγερινός Συντακτική Επιτροπή: Ε. Κιου μουρ τζό γλου, Ι. Θε ο δω ρά κης, Ε. Αλμπανίδης, Γ. Τζέ τζης, Θ. Κουρ τέ σης, Β. Δέρ ρη, Μ. Γού δας. Υ πεύ θυ νοι έκδοσης: Κ. Μελενίκου 22, Θεσ/νίκη τηλ fax Διεύθυνση επικοινωνίας: Εκηβόλος Ετήσια έκδοση της Ε.Α.Φ.Α. Κ. Μελενίκου 22, Τ.Κ Ε πι τρέ πε ται κά θε α να δη μο σίευ ση, με υ πο χρέ ω ση α να φο ρά του πε ριο δι κού ως πη γής. Κεί με να για δη μο σί ευ ση γίνο νται δε κτά, ε φό σον εί ναι ε νυ πό γρα φα και ε γκρί νο νται α πό τη συ ντα κτι κή ε πι τρο πή. Τα κεί με να δεν ε πι στρέ φονται. περιεχόμενα Προοίμιο - Γιάννης Θεοδωράκης... 3 ΑΡ ΘΡΑ Το πρό βλη μα της νε α νι κής πα χυ σαρ κί ας και ο ρόλος του σχο λεί ου - Αν δρέ ας Αυ γε ρι νός... 4 Η α ξί α του α ντα γω νι σμού στη σχο λι κή Φυ σι κή Α γωγή... τελεί α ή ε ρω τη μα τι κό; - Νί κος Διγ γε λί δης... 7 Η δι δα σκα λί α της χει ρο σφαί ρι σης στην Α/θμια εκ παί δευ ση - Τρια ντά φυλλος Χρι στο δου λί δης... 9 Η δι δα σκα λί α της κα λα θο σφαί ρι σης στην Α/θμια εκ παί δευ ση - Βα σί λης Γε ρο δή μος, Στέ φα νος Πέρ κος...13 Η πά λη ως α ντί δο το της εν δο σχο λι κής βί ας; - Ευάγ γε λος Αλ μπα νί δης...16 ΒΗ ΜΑ ΣΧ ΛΙ ΚΩΝ ΣΥΜ ΒΥ ΛΩΝ Το μά θη μα της Φυσι κής Α γω γής στο Δη μο τι κό Σχο λεί ο (Κρί σεις, Σχό λια, Ι δέ ες α να βάθ μι σης) - Γεώρ γιος Λα πού σης...19 ΠΡ ΣΩ ΠΑ: Συ νέ ντευ ξη με Στά θη Φα φού τη...22 H ΔΙ ΔΑ ΚΤ ΡΙ ΚΗ Ε ΡΕΥ ΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑ ΞΗ Η α πο τε λε σμα τικό τη τα της δι δα σκα λί ας ε νός προγράμ μα τος δε ξιο τή των ζω ής στη φυ σι κή α γωγή - Γιαν νού δης Γε ώρ γιος...27 Η ε πί δρα ση των ο δη γιών ε στί α σης της προ σο χής στην α πόδο ση και μά θη ση της κυ βί στη σης στο μά θημα της φυ σι κής α γω γής - Nε ρα ντζού λα Κου φού Ε πί δρα ση κοι νω νι κών πα ραγό ντων στους στό χους ε πί τευ ξης και στην πα ρα κί νη ση των μα θη τών στον α θλητι σμό και στο σχο λεί ο: μια δια χρο νι κή με λέ τη -Γε ώρ γιος Α μπα τζό γλου Θέλετε να παίρνετε Δωρεάν τον Εκηβόλο σπίτι σας; Αν είστε καθηγητής ή καθηγήτρια φυσικής αγωγής, επισκεφθείτε το δικτυακό τόπο της ΕΑΦΑ και γραφείτε δωρεάν συνδρομητής. ΔΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ

3 Π ρ ο ο ί μ ι ο Α γα πη τοί φί λοι και φί λες Τη φε τι νή χρο νιά, για μια α κό μα φο ρά, το ε παγ γελ μα τι κό πο δό σφαι ρο κα τέ δει ξε τη θλι βε ρή του φι λο σο φί α και πρα κτι κή, αλ λά μας θύ μι σε για μια α κό μα φορά, ό τι έ τσι θα συ νε χί σει να κα τα στρέ φει έ να θαυ μά σιο ά θλη μα, και μάλ λον, κα νείς δεν έ χει τη βού λη ση να α σχο λη θεί σο βα ρά με τα φαι νό με να βί ας στα σπορ. Η ε πι στή μη βέ βαια έ χει α πα ντή σεις για το θέ μα της βί ας στα σπορ, αλ λά δεν τη συμβου λεύ ο νται αυ τοί που πρέ πει. Μπο ρεί να βρει κα νείς α πα ντή σεις στα βι βλί α α θλη τι κής ψυ χο λο γί ας και κοι νω νιο λο γί ας, αλ λά α κό μα και στο βι βλί ο φυ σι κής α γω γής του μα θη τή Γυ μνασί ου, που μοι ρά ζεται στα σχο λεί α. Για το θέ μα ε πί σης, στο τεύ χος αυ τό, θα δια βά σε τε μια πο λύ εν δια φέ ρου σα προ σέγγι ση του α θλή μα τος της πά λης στο πε ρι βάλ λον του σχο λεί ου, μέ σα α πό μια ι στο ρι κή, κοι νω νιο λο γι κή, αλ λά κυ ρί ως ψυ χο παι δα γω γι κή προ σέγ γι ση. Στο τεύ χος αυ τό ε πί σης θα δεί τε εν δια φέ ρο ντα κεί με να για το πρό βλη μα της πα χυ σαρ κί ας και το ρό λο του σχο λεί ου, ό πως και μια προ σέγ γι ση για το θέ μα του α ντα γω νι σμού στη φυ σι κή α γω γή. Θα δεί τε ζη τή μα τα δι δα σκα λί ας της χει ρο σφαί ρι σης και της κα λα θο σφαί ρι σης, ό πως ε πί σης και πε ρι λή ψεις α πό πρό σφα τες δι δα κτο ρι κές δια τρι βές. Κυ ρί ως ό μως, στο τεύ χος αυ τό του Ε ΚΗ Β ΛΥ, φι λο ξε νεί ται μια πολύ εν δια φέ ρου σα συ νέ ντευ ξη του Στά θη Φα φούτη. Η συ νέ ντευ ξη αυ τή μας δεί χνει πως η ε μπει ρί α και η σο φί α τό σων χρό νων δου λειάς, εί ναι κά τι μο να δι κό και α να ντι κα τά στα το. Ε πί σης, μας δεί χνει ό τι δεν υ πάρ χουν δια χω ρι στι κές γραμ μές, α νά με σα σε «ε πι στή μο νες», «ε ρευ νη τές», «προ πο νη τές» και «κα θη γη τές φυ σι κής α γω γής». Πράγ μα τι, η συ νέ ντευ ξη αυ τή έ χει να δώ σει πο λύ εν δια φέ ρο ντα συ μπε ρά σμα τα, ι δέ ες και προ τά σεις σε ό λους. Τέ λος, θέ λω ι διαί τε ρα να ευ χα ρι στή σω τον Βαγ γέ λη Αλ μπα νί δη, για τη συ στη μα τική δου λειά που έ κανε στην προ ε τοι μα σί α του τεύ χους αυ τού, ό πως και τον Ανδρέ α Αυ γε ρι νό που τον βο ή θη σε. Γιάν νης Θε ο δω ρά κης Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Η ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΛΓΙΑ. Επιστημονική τεκμηρίωση & εφαρμογές εξειδίκευση στη γνώση Γιώργος Κ. Δογάνης Το βι βλί ο αυτό, ε νώ δια τη ρεί μια αυ στη ρή α κα δη μα ϊ κή προ σέγ γι ση στα θέ μα τα που αναπτύσ σει (τεκ μη ρί ω ση α πό ψε ων, ε ρευ νη τι κά δε δο μέ να, δια σταυ ρω μέ νες πη γές, κ.ά.) εί ναι ταυτό χρο να γραμ μέ νο σε α πλή γλώσ σα, κα τα νο η τό και πε ρι λαμ βά νει πλή θος πρα κτι κών ε φαρ μογών για τον α θλη τή και, κυ ρί ως, τον προ πο νη τή που εν δια φέ ρε ται για την ψυ χο λο γι κή πλευ ρά της προ πό νη σης και των α γώ νων. Απευ θύ νε ται στους φοι τη τές των Τμη μάτων Ε πι στή μης Φυ σι κής Α γω γής και Αθλη τισμού, τους κα θηγη τές Φ.Α., τους προ πο νη τές, τους α θλη τές, που α σχο λού νται σο βα ρά με το ά θλη μά τους, τους α θλη τι κούς πα ρά γο ντες, τους γο νείς α θλη τών, αλ λά και σε κά θε άτομο που έ χει ά με ση ή έμ με ση σχέση με τον α θλη τι σμό. 3

4 Το πρόβλημα της νεανικής παχυσαρκίας και ο ρόλος του σχολείου Ανδρέας Γ. Αυγερινός, Λέκτορας, ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Ε Κ Η Β Λ Σ 4 Ει σα γω γή Τα τε λευ ταί α εί κο σι χρόνια η ε ξά πλω ση της πα χυ σαρ κί ας συμβαί νει με γρή γο ρο ρυθ μό στα πε ρισ σό τερα μέ ρη του κό σμου ε πη ρε ά ζο ντας άν δρες, γυ ναί κες και παι διά. Μό νο τα τε λευ ταί α δέ κα χρό νια, η αύ ξη ση της πα χυ σαρ κί ας διε θνώς κυ μάν θη κε μετα ξύ 10-40%, ενώ οι προ βλέ ψεις δεί χνουν πε ρε ταί ρω δρα μα τική αύ ξη ση στα ε πό με να χρό νια. Εί ναι έ να πρό βλη μα κοι νω νι κής υ γεί ας που α φο ρά πλέ ον ό χι μό νο τις α να πτυγ μέ νες χώ ρες, αλλά πα ρου σιά ζει ε πι δημι κή ε ξά πλω ση και στις α να πτυσ σό με νες. Η βά ση του προ βλή μα τος της πα χυ σαρ κί ας φαί νε ται ό τι εί ναι ο σύγ χρο νος υ ποκι νη τι κός τρό πος ζω ής που χα ρα κτη ρί ζε ται α πό υ περ κα τα νά λω ση τρο φής. Η εκπαί δευ ση των ε περ χό με νων γενε ών πι θα νά α πο τε λεί τη βα σι κή πα ρά με τρο πρό λη ψης για την α να κο πή της ε ξά πλω σής της. Σκο πός αυ τού του άρ θρου εί ναι να α να δεί ξει τις δια στά σεις του προ βλή ματος της πα χυ σαρ κί ας και το ρό λο που μπο ρεί να δια δρα μα τί σει το σχο λεί ο στον το μέ α της πρό λη ψης. Τι ο ρί ζε ται ως πα χυ σαρ κί α; Ως πα χυ σαρ κί α ο ρί ζε ται η κα τά στα ση της υ περ βο λι κής συ γκέντρω σης σω μα τι κού λί πους που ε γκυ μονεί σο βα ρούς με σο πρόθε σμους και μα κρο πρό θε σμους κιν δύ νους για την υ γεία του α τόμου. Ό ταν η αύ ξη ση του σω μα τι κού λί πους α να λο γι κά ξε πε ρά σει έ να ση μεί ο, τό τε πλέ ον χα ρα κτη ρί ζε ται ως πά θη ση και το ά το μο δια τρέ χει σο βαρούς κιν δύ νους για να νο σή σει και να μειώ σει το ε πί πε δο ποιό τη τας της ζω ής του. Υ πάρ χουν αρ κε τοί τρό ποι για τον προσ διο ρι σμό της α να λο γί ας του σωμα τι κού λί πους. Έ νας αρ κε τά α κρι βής και εύ χρη στος τρό πος εί ναι ο δεί κτης μά ζας σώ μα τος (ΔΜΣ) που εί ναι το πη λί κο του σω μα τι κού βά ρους εκφρα σμέ νου σε κι λά διά του τε τρα γώ νου του σω μα τι κού ύ ψους εκ φρα σμέ νου σε μέ τρα [ΔΜΣ=Βά ρος σώ μα τος (Kg)/ύ ψος 2 (m)]. Ά το μα με ΔΜΣ >25 κα τα τάσ σο νται ως υ πέρ βα ρα ε νώ με ΔΜΣ >30 κα τα τάσ σο νται ως πα χύ σαρ κα (McKesson Health Solutions LLC, 2005). Στα παι διά και τους ε φή βους η α ξιο λό γη ση της παχυσαρ κί ας κα θο ρί ζε ται με τη χρή ση πι νά κων του ΔΜΣ προ σαρ μοσμέ νου ως προς την η λι κί α και το φύ λο. Δε δο μέ να α πό τον διε θνή και ελ λαδι κό χώ ρο Στις α να πτυγ μέ νες χώ ρες του δυ τι κού κό σμου το έ να τρί το των ε νη λί κων εί ναι υ πέρ βα ροι ή πα χύ σαρκοι. Ω στό σο, εί ναι αρ κε τά δύ σκο λο να γί νουν ά με σες συ γκρί σεις με τα ξύ των κρα τών για τον προσ διο ρι σμό του πο σο στού του πλη θυ σμού που εί ναι υ πέρβαροι ή πα χύ σαρ κοι λό γω της α που σί ας κοι νού μέ τρου κα τηγο ριο ποί η σης. Στην Α με ρι κή η πα χυ σαρ κί α αυ ξή θη κε κα τά 50% στο διά στη μα γε γο νός που αύ ξη σε κα τά τους θα νά τους ε τη σί ως α πό πα θή σεις που έ χουν τη βά ση τους στην παχυ σαρ κί α (JAMA, 2002). Ε κτιμά ται ό τι στη Με γά λη Βρε τα νί α το πο σο στό των πα χύ σαρ κων α τό μων δι πλα σιάστη κε σε σχέ ση με αυ τό της δε κα ε τί ας του Το 2001 έ νας στους πέ ντε Άγγλους τα ξι νο μή θη κε στην κλί μα κα του «ε πι κίν δυ να υ πέρ βα ρου» γε γο νός που ε κτιμά ται ό τι προ κα λεί πε ρί που θα νά τους το χρό νο, 18 η μέ ρες α σθέ νειας και α που σί ας α πό τη δου λειά και χρό νια α πώ λειας ζω ής. Με βά ση τις διε θνείς τάσεις, προβλέ πε ται ό τι τα πο σο στά της πα χυ σαρ κί ας θα συ νε χί ζουν να αυ ξάνουν αν δεν λη φθούν ά με σα δρα στι κά μέ τρα. Υ πο λο γί ζε ται ό τι το έ τος 2025 τα ε πί πεδα πα χυ σαρ κί ας στο σύ νο λο του πλη θυ σμού θα προ σεγ γί ζουν το 45-50% στις Η ΠΑ, το 30-40% στην Αυ στρα λί α και το Η νω μέ νο Βα σί λειο και πε ρισ σό τε ρο α πό 20% στη Βρα ζι λί α (WHO, 1998). Α ντί θε τα με το πα ρελ θόν, σή με ρα η χώ ρα μας κα τέχει την υ ψη λό τε ρη θέ ση στη δια βάθ μι ση της πα χυ σαρ κί ας στους ε νή λι κες ό που το 53% των αν δρών και το 31% των γυ ναι κών α ξιο λο γού νται ως υ πέρ βα ροι (α ντί στοι χα το 20% των αν δρών και το 16% των γυναι κών ως πα χύ σαρ κοι) (The Attica Study-Panagiotakos et al., 2005). Βα σι κή αι τί α για αυ τή την ε ξά πλω ση της πα χυσαρ κί ας στη χώ ρα μας φαί νε ται να α πο τε λεί η α πο στα σιο ποί η ση α πό την πα ραδο σια κή μεσο γεια κή δια τρο φή με την υ ιο θέ τη ση δυ τι κού τύ που δια τρο φι κών συ νη θειών και η δρα στι κή μεί ω ση της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας. Υ πο λο γί ζε ται ό τι η ε τή σια αύ ξη ση της παι δι κής παχυ σαρ κί ας θα είναι 10% (Growing Healthy Kids in Kentucky, 2005). Με βά ση τα κριτή ρια του Πα γκό σμιου ρ γα νι σμού Υ γεί ας, δε δο μέ να α πό 79 α ναπτυσ σό με νες και α να πτυγ μέ νες χώ ρες δεί χνουν ό τι 22 ε κα τομ μύ ρια παιδιά η λι κί ας μι κρό τε ρης τον πέ ντε ε τών εί ναι σή με ρα πα χύ σαρ κα (WHO, 1998). Υ πάρ χουν ε πί σης δε δο μένα ό τι το πρό βλη μα δεί χνει αυ ξη τι κές τά σεις, ει δι κά με τα ξύ των νέ ων α τόμων. Για πα ρά δειγ μα, το πο σο στό των υ πέρ βα ρων παι διών (η λι κί ας 5-14 χρο νών) διπλασιά στη κε τα τε λευ ταί α 30 χρό νια, α πό 15% σε 32%. Στη χώ ρα μας η αύ ξη ση της πα χυσαρ κί ας των νέ ων α τό μων συμ βαί νει με αλ μα τώ δη ρυθ μό και ή δη την τε λευ ταί α τριε τί α κα τέ χου με την πρώ τη θέ ση μετα ξύ των ευ ρω πα ϊ κών κρα τών. Στην Ελ λά δα δε δο μέ να α πό τέσ σε ρις ε πι δη μιο λο γι κές με λέ τες δεί χνουν ό τι η γε νί κευ ση στα υ πέρ βα ρα και πα χύ σαρ κα παι διά α νέρ χε ται σε πο σο στό 22.2% και 4.1% α ντίστοι χα και έ χει αυ ξηθεί τις τε λευ ταί ες δε κα ε τί ες ι διαί τε ρα στα α γόρια (Tokmakidis, Kasambalis & Christodoulos, 2006; Papadimitriou, Kounadi, Konstantinidou, Xepapadaki, & Nicolaidou, 2006). Ε πι πτώ σεις Το υ περ βάλ λον σω μα τι κό βά ρος και η πα χυ σαρ κί α έ χουν σο βα ρές αρ νη τι κές ε πι πτώ σεις στην υ γεί α του α τό μου, στην κοι νω νί α και στην οι κο νο μί α (USDHHS, 2001). Τα ε πί πε δα νο ση ρό τη τας και θνη σι μό τητας εί ναι ι διαίτε ρα υ ψη λό τε ρα με τα ξύ των υ πέρ βα ρων και πα χύ σαρ

5 κων α τό μων σε σχέ ση με τα ά το μα κα νο νι κού βά ρους. Η αύ ξη ση του ΔΜΣ συ σχε τί ζε ται θε τι κά με νο σή μα τα της καρ διάς και του κυ κλοφο ρι κού συ στή μα τος, το δια βή τη, ο ρι σμέ νες μορ φές καρ κί νου και τα προ βλή μα τα στη μέ ση, χω ρίς να υ πο τι μού νται άλ λες ση μαντι κές αρ νη τι κές συ νέ πειες που α φο ρούν στον ψυ χι σμό και στην ποιό τη τα ζω ής του α τό μου. Υ πο λο γί ζε ται ό τι το οι κο νο μι κό κό στος σε πολ λά κρά τη του κό σμου αγ γί ζει το 9.8% των συ νο λι κών δα πα νών για την υ γεί α (Wolf & Colditz, 1998) χω ρίς να υ πο λο γί ζε ται το κόστος που ο φεί λε ται στη χα μη λή πα ρα γω γι κό τη τα, στην πρό ω ρη συ ντα ξιοδό τηση και στις α που σί ες α πό τη δου λειά. Η αυ ξα νό με νη τά ση της παι δι κής πα χυ σαρ κί ας α ντι προ σω πεύ ει έ να ση μα ντι κό πρό βλη μα δη μό σιας υ γεί ας. Πα χύ σαρ κα παι διά και έ φη βοι έ χουν πο λύ πε ρισσό τε ρες πι θα νό τη τες να γί νουν πα χύ σαρ κοι ε νή λι κες σε σχέ ση με τους λε πτό τε ρους συ νο μή λι κούς τους και να βιώ σουν ση μα ντι κά προ βλή μα τα υ γεί ας. Αι τί ες - ρό λος της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας και της δια τροφής Πολ λοί πα ρά γο ντες συν δέ ο νται με την αύ ξη ση του σω μα τι κού βάρους και την εμ φά νι ση της πα χυ σαρ κίας ό πως εί ναι η η λι κί α, το φύ λο, η κλη ρο νο μι κό τη τα, το πε ρι βάλ λον, ο τρό πος ζω ής (δια τροφι κές συ νή θειες, ε πί πε δο φυ σι κής δρα στη ριό τη τας), ψυ χο λο γικοί πα ρά γο ντες, το κοι νω νι κο-οι κο νο μι κό ε πί πε δο κ.α. Η αλ μα τώ δης ό μως αύ ξηση της πα χυ σαρ κί ας τις τε λευ ταί ες δε κα ε τί ες δεί χνει ό τι κλη ρο νο μι κός πα ρά γο ντας μάλ λον εί ναι μι κρής ση μα σί ας διό τι εί ναι α δύ να το να συμ βούν γο νι δια κές αλ λα γές σε τό σο μι κρό διά στη μα, ε νώ κα θο ρι στι κό ρό λο φαί νε ται να δια δρα μα τί ζει το οι κο γε νεια κό και φυ σι κό πε ρι βάλ λον. Η υ περ κα τα νά λωση τρο φής σε σχέ ση με τις κα θη με ρι νές α νά γκες του α τό μου εί ναι ί σως η πιο ση μα ντι κή αι τί α του προ βλή μα τος. Η πο σό τη τα εί ναι η μί α διά στα ση της υ περκα τανά λω σης. Η άλ λη διά στα ση α φο ρά στην πρό σλη ψη ι διαί τε ρα πλούσιων ενερ γεια κά τρο φών κυ ρί ως α πό την κο ρυ φή της δια τρο φι κής πυ ρα μί δας. Έ ρευ νες στη χώ ρα μας δεί χνουν ό τι στα Ελ λη νό που λα το 42% της συ νο λι κής ε νέρ γειας προ έρ χε ται α πό λί πος (Hassapidou & Fotiadou, 2001; Kafatos, Codrington & Linardakis, 2005). Η δεύ τε ρη πιο ση μα ντι κή αι τί α εί ναι η μεί ω ση της φυ σι κής δραστηριό τη τας και η υ ιο θέ τη ση ε νός υ πο κι νη τι κού τρό που ζω ής. «κα θι στι κός» τρό πος ζω ής, η τε χνο λο γί α και οι αυ το μα τι σμοί έ χουν μειώ σει στο ε λά χι στο την ε μπλο κή του σύγ χρο νου αν θρώ που σε φυσι κές δρα στη ριό τη τες με α πο τέ λεσμα να υ πάρ χει έ να θε τι κό ι σο ζύγιο με τα ξύ των θερ μί δων που προ σλαμ βά νονται α πό την τρο φή και των θερ μί δων που δα πα νώ νται με τη φυ σι κή δρα στη ριότη τα (στην ερ γα σί α, στην α να ψυ χή, στην με τα κί νη ση, στις οι κια κές ερ γα σί ες και στα σπορ). Με λέ τες α πό την η με δα πή και αλ λο δα πή δεί χνουν ό τι μό νο το 20% του πλη θυ σμού εί ναι ι κα νο ποι η τι κά φυ σι κά δρα στήριο για να έ χει κα λή υ γεία. Ε πι πλέ ον, μό νο μια μι κρή μειο ψη φί α νέων α τό μων (έ να στα πέ ντε) συμ με τέ χει σε φυ σι κές δρα στη ριό τη τες α να ψυ χής και σπορ με τά το σχο λεί ο. Με τά το 1990 πα ρα τη ρή θη κε μια ρα γδαί α μεί ω ση της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας σ ό λο τον πληθυ σμό των α να πτυγ μέ νων κρα τών. Ει δι κά για τους νέ ους η λι κί ας ε τών, η μεί ω ση αυ τή έ φτα σε το 41% (Αυ γε ρι νός, Almond, Στάθη & Κιου μουρ τζό γλου, 2002). Το φορ τω μέ νο σχο λι κό πρό γραμ μα, οι πολ λές ώ ρες πα ρα κο λού θη σης τη λε ό ρα σης (21-32 ώ ρες/βδομά δα) και η μι κρή συμ με το χή σε ορ γα νω μέ νες α θλη τι κές δρα στηριό τη τες α πο τε λούν τις βα σι κές αι τί ες (Krassas, Tzotzas, Tsametis & Konstantinidis, 2001). Ε πι δη μιο λο γι κά ευ ρή μα τα δεί χνουν ε πί σης ό τι η πα χυ σαρ κί α συ χνά εί ναι έ να οι κο γε νεια κό πρό βλη μα. Δεν εί ναι ό μως σή με ρα γνω στό αν αυ τό ο φεί λε ται στα γο νί δια ή σχε τί ζε ται με κοι νές συ μπε ρι φο ρές των με λών της ί διας οι κο γέ νειας σε ζη τή μα τα που α φορούν στον τρό πο ζω ής, στη δια τρο φή και στη φυ σι κή δρα στη ριό τη τα. Η συ μπε ριφορά των γο νέ ων α να φο ρι κά στην ε πι λο γή και α γο ρά φα γη τού, στο μα γεί ρε μα, στη δια τρο φή και στην ά σκη ση α σκούν μια ση μα ντι κή ε πί δρα ση στην ε νερ γεια κή ι σορ ρο πί α του παι διού, ε πη ρε ά ζο ντας τε λι κά το σω μα τι κό βά ρος του. Έτσι, οι δια τρο φι κές συ νή θειες και ο τρό πος ζω ής των γο νέ ων α πο τε λούν ση μαντι κές αι τί ες για την ση με ρι νή αύ ξη ση της παι δι κής πα χυ σαρ κί ας. Λαμ βά νοντας υ πό ψη ό τι τα υ πέρ βα ρα παι διά θα γί νουν υ πέρ βα ροι έ φη βοι οι ο ποί οι κα τά κα νό να θα ε ξε λι χθούν σε υ πέρ βα ρους ε νή λι κες, εί ναι ξε κά θα ρο ό τι ΤΤΕ... ΤΩΡΑ... η οικο γέ νεια ε πη ρε ά ζει ά με σα και την ε ξά πλω ση της πα χυ σαρ κί ας στους ε νή λικες. ρό λος του σχο λεί ου στην α ντι με τώ πι ση της πα χυ σαρ κί ας Για την α ντι με τώ πι ση της πα χυ σαρκί ας προ τεί νε ται μια ο λι στι κή προσέγ γι ση μέ σα α πό έ να κοι νω νι κο-οι κολο γι κό μο ντέ λο (CDC, 2005). Αυ τό το μο ντέ λο κα τα δει κνύ ει τη σπου δαιό τη τα πε ρι βαλ λο ντο λο γικών και πο λι τι κών αλ λα γών για να υ πο στη ρι χθεί η προ σπά θεια των α τό μων, των οι κογε νειών και της κοι νό τη τας. κό σμος στον ο ποί ο ζού με σή με ρα κα θι στά τον έλεγ χο του σω μα τι κού βά ρους μια πο λύ δύ σκο λη υ πό θε ση για με μο νω μέ να ά τομα και τις οι κο γέ νειές τους. Τα κρά τη και οι κοι νω νί ες έ χουν την υ πο χρέ ω ση και το κα θή κον να βο η θή σουν τους πο λί τες να δια τη ρή σουν έ να υ γιές βά ρος και αυ τό μπο ρούν να το πε τύ χουν προ ω θώ ντας αλ λα γές στους φο ρείς εκ παίδευ σης και υ γεί ας, τα μέ σα μα ζι κής ε πι κοι νω νί ας, τους ορ γα νι σμούς, τις κοινό τη τες και τις πο λι τι κές πρα κτι κές. Τα σχο λεί α μπο ρούν να δια δρα ματί σουν έ να ση μα ντι κό ρό λο προς αυ τή την κα τεύ θυν ση διό τι μπο ρούν να εκ παιδεύ σουν και να ε πη ρεά σουν μα ζι κά τις ε περ χό με νες γε νιές, σε μια κα θο ρι στι κή η λι κί α για τη δια μόρ φω ση της συ μπε ρι φο ράς και των ε πι λο γών του τρό που ζω ής των νέ ων α τό μων. Ει δι κό τε ρα, τα σχο λεί α εί ναι σπου δαί ος φορέ ας πρόλη ψης της πα χυ σαρ κί ας διό τι: 1. Το 98% των νέ ων αν θρώ πων φοι τούν υ πο χρε ω τι κά σ αυ τό για 9 του λά χιστον χρό νια. 2. Η προ ώ θη ση θε τι κών συ μπε ρι φο ρών ως προς την ά σκη ση, τη δια τρο φή και την υ γεί α γε νι κό τε ρα, α πο τε λεί βα σι κή ε πι δί ωξη του σχο λεί ου. 3. Η έ ρευ να έ δει ξε ό τι τα κα λο σχε δια σμέ να σχο λι κά προ γράμ μα τα μπο ρούν να συμ βάλ λουν α πο τε λε σμα τι κά στην προ ώ θη ση της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας, της υ γιει νής δια τρο φής και στη μεί ω ση της παθη τι κής α να ψυ χής (χρό νος πα ρα κο λού θη σης τη λε ό ρασης). 4. Πολ λές με λέ τες δεί χνουν τη θε τι κή συ σχέτι ση με τα ξύ της φυ σικής δρα στη ριό τη τας, της κα λής δια τρο φής, της φυ σι κής α γω γής και της α κα δη μα ϊ κής ε πί δο σης. Το Surgeon General s Call to Action to Prevent and Decrease Overweight and Obesity (2001) προ τεί νει τις πα ρα κά τω ο δη γί ες δρά σης για τα σχο λεί α: 1. Πα ρο χή α να πτυ ξια κά κα τάλ λη λης εκ παί δευ σης μέ σα α πό μα θήμα τα Α γω γής Υ γεί ας η ο ποί α θα βο η θή σει τα παιδιά να α να πτύξουν και να α πο κτή σουν τη γνώ ση, τις στά σεις, τις δε ξιό τη τες και τις συ μπε ρι φο ρές ώ στε να υ ιο θε τή σουν, να δια τη ρή σουν και να ευ χα ρι στη θούν το υ γιει νό φα γη τό και το φυ σι κά δρα στή ριο τρόπο ζω ής. 2. Δια σφά λι ση ό τι τα τρό φι μα που προ σφέ ρο νται στα παι διά στο 5

6 ΝΕΑΝΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Ε Κ Η Β Λ Σ 6 πε ρι βάλ λον του σχο λεί ου κα λύ πτουν τις δια τρο φι κές προδιαγρα φές. 3. ρ γά νω ση πο λι τι κής που να δια σφα λί ζει ότι τα φα γη τά και τα ρο φή μα τα που πω λού νται στο σχο λεί ο συμ βάλ λουν στην υ ιοθέ τη ση θε τι κών δια τρο φι κών συ νη θειών. 4. Πα ρο χή ποι κι λί ας δια τρο φι κών ε πι λο γών στο πε ρι βάλ λον του σχο λεί ου που να εί ναι χα μη λής πε ριε κτι κό τη τας σε λι παρά, θερμί δες και πρό σθε τη ζά χα ρη, ό πως φρού τα, λα χα νι κά, τυ πο ποιη μέ να φυσι κά προ ϊ ό ντα κά. Δια σφά λι ση ό τι ό λα αυ τά εί ναι υ πό τον έ λεγ χο της διεύ θυνσης του σχο λεί ου. 5. Α πα γό ρευ ση της πρό σβα σης των παι διών σε άλλες πη γές προμή θειας τρο φί μων που δεν εί ναι υ πό τον έ λεγ χο του σχο λεί ου, ει δι κά ό ταν πρό κει ται για μα θη τές τριες γυ μνα σί ου και λυ κείου. 6. Δυ να τό τη τα συμ με το χής σ ό λα τα παι διά, α πό το νη πια γω γεί ο μέ χρι το λύ κειο, σε ποιο τι κά μα θή μα τα Φυ σι κής Α γω γής που θα τους βο η θή σουν να α να πτύ ξουν γνώ σεις, στά σεις, δε ξιό τη τες, συ μπερι φο ρές και την αυ το πε ποί θη ση που χρειά ζε ται για να συμ με τά σχουν σε φυ σικές δρα στη ριό τη τες και σπορ. 7. Πα ρο χή σε κα θη με ρι νή βά ση χρό νου στο σχολι κό πρό γραμ μα για ε λεύ θε ρο αλ λά ε πι βλε πό με νο δρα στή ριο παι χνί δι. Αυ τό είναι πο λύ ση μα ντι κό ει δι κά για τους μα θη τές του δη μο τι κού σχολεί ου. 8. ρ γά νω ση και ε φαρ μο γή προ γραμ μά των ά σκησης και φυ σι κής δρα στη ριό τη τας στο σχο λι κό πε ρι βάλ λον πέ ρα α πό τις ώ ρες λει τουρ γί ας του τυ πι κού σχο λεί ου. 9. Εν θάρ ρυν ση των α θλη τι κών φο ρέ ων της το πικής κοι νω νί ας να χρη σι μο ποι ή σουν τη σχο λι κή α θλη τι κή υ πο δο μή για να υ λοποιή σουν σχε τι κά προ γράμ μα τα ά σκη σης. Ε πι πλέ ον, τα σχο λεί α πρέπει να δρα στη ριο ποι η θούν στο να εκ παιδεύ σουν και να κα θο δη γή σουν τους γο νείς των παι διών για το πώς θα μειώ σουν τις ώ ρες τη λε θέ α σης, την ε μπλο κή σε πα θη τι κές δραστη ριό τη τες α να ψυ χής (computers, η λε κτρο νι κά παι χνί δια, χρή ση κι νη τού τη λε φώνου κά) και την κα τα νά λω ση αν θυ γιει νών τρο φίμων (Sothern, 2004). Ι δέ ες για το σχο λεί ο ό που ερ γά ζε στε πώς να ξε κι νή σε τε! Τα πα ρα κά τω εί ναι με ρικά α πλά και α νέ ξο δα βή μα τα για να ξε κι νήσε τε τη δη μιουρ γί α μιας α πο τε λε σμα τι κής πο λι τι κής για το σχο λεί ο που ερ γά ζε στε: 1. Δώ στε την ευ και ρί α στα παι διά στα διαλ λεί μα τα και στις εκδρο μές να γί νουν δρα στή ρια. Αυ ξή στε τις ε φη μερί ες (για λόγους α σφά λειας των παι διών), δια νέ με τε σε κα θη με ρι νή βά ση α θλη τι κό υ λι κό και προ τρέψ τε τα να παί ξουν. Εί ναι ση μα ντι κό να συμ με τά σχε τε κι ε σείς, ό πως και άλ λοι δι δά σκο ντες, στο παιχνί δι μα ζί τους! 2. Σχε διά στε α πο τε λε σμα τι κό τε ρα μα θή μα τα φυ σι κής α γω γής και α γω γής υ γεί ας δί νο ντας έμ φα ση στην πρα κτι κή γνώ ση και στην α νά πτυ ξη της αυ το ε κτί μη σης και της αυ το πε ποί θη σης των μα θη τών τριών σας. 3. ρ γα νώ στε ε σω τε ρι κά σχο λι κά πρω τα θλή ματα α πό διά φο ρα α θλή μα τα πα ρα κι νώ ντας ό λα τα παι διά να συμ με τά σχουν. 4. Ε λά τε σε ε πα φή με τους το πι κούς φο ρείς άσκη σης και υ γεί ας ώ στε να δη μιουρ γη θεί έ νας διαρ κής δί αυ λος ε πι κοι νω νί ας και συ νερ γα σί ας με φο ρείς προ γραμ μά των μα ζι κής ά σκη σης και των ορ γα νωμέ νων σπορ της το πι κής κοι νω νί ας. 5. ρ γα νώ στε σε μι νά ρια και η με ρί δες ε νη μέρω σης των μα θη τών και των γο νέ ων για το πρό βλη μα και την α ντι με τώ πι σή του. 6. Βο η θή στε τους μα θη τές τριες να θέ σουν προ σω πι κούς στόχους και να τους πε τύ χουν. 7. Α ξιο λο γεί στε τις υ πη ρε σί ες του σχο λι κού κυ λι κεί ου και κά ντε τις α να γκαί ες πα ρεμ βά σεις σε συ νερ γα σί α με τους γονείς. 8. Εν θαρ ρύ νε τε (σε συ νερ γα σί α με το δή μο) τη δρα στή ρια με τακί νη ση των μα θη τών με τα πό δια, το πο δή λα το ή τα ρό λερσκέϊτ. 9. Κά ντε ό ποιες πα ρεμ βά σεις μπο ρεί τε στη σχο λι κή αυ λή ώ στε αυ τή να κα τα στεί α πό λυ τα α σφα λής και να αυ ξη θούν οι δυνατό τη τες δρα στη ριο ποί η σης των μα θη τών. 10. ρ γα νώ στε μα ζι κές δρά σεις για τους μα θητές και τους γο νείς τους, ε ντός και ε κτός του σχο λι κού προ γράμ μα τος, που σχε τίζο νται με την υ γεί α (η μέ ρα υ γιει νής δια τρο φής, η μέ ρα για την υ γεί α της καρ διάς, η μέ ρα δο κι μής νέ ων σπορ κά). 11. Δη μιουρ γεί στε μια κουλ τού ρα-πο λι τι κή υγεί ας και σπορ με α φίσες, μη νύ μα τα υ γεί ας, βρα βεύ σεις. 12. Ε μπλέξ τε ό λο το δι δα κτι κό προ σω πι κό, δημιουρ γεί στε συ νερ γασί ες και προ σπα θεί στε τις δια θε μα τι κές προ σεγ γί σεις σε ζη τή ματα δια τρο φής και υ γεί ας με άλ λους συ να δέλ φους. Αυ τές εί ναι μό νο με ρι κές ι δέ ες για να ξε κι νή σε τε. Το με ρά κι, η ε πιμο νή και ο προ σε κτι κός και συ νεπής προ γραμ μα τι σμός σύ ντο μα θα α πο δώ σουν τα πρώ τα α πο τε λέ σμα τα. Εί ναι σημα ντι κό να έ χε τε κα τά νου, ό τι το «κή ρυγ μα» δεν εί ναι α πο τε λε σμα τι κή τακτι κή στη δι δασκα λί α θε μά των που σχε τί ζο νται με την υ γεί α! Α ντί θε τα, τα α να λυτι κά προ γράμ μα τα εί ναι πιο πι θα νό να εί ναι α πο τε λε σματι κά στο να βελ τιώ σουν τη συ μπε ρι φο ρά σε θέ μα τα υ γεί ας, ό ταν μέ σα απ αυτά τα παι διά α) δι δά σκο νται τις α πα ραί τη τες δε ξιό τη τες που θα τους βοη θήσουν να εν στερ νι στούν τις ε πι θυ μη τές συ μπε ρι φο ρές, β) δί νουν πολ λές ευ και ρί ες πρα κτι κής ε μπέ δω σης, και γ) ε στιά ζουν στο να βοη θή σουν πρα κτι κά τους μα θη τές να ξε πε ρά σουν τα ε μπό δια που τους ε μπο δί ζουν να αλ λά ξουν συ μπε ρι φο ρά! Κα λή ε πι τυ χί α στην προ σπά θειά σας! Εν δει κτι κή Βι βλιο γρα φί α Growing Healthy Kids in Kentucky, Η με ρο μη νί α α νά κτη σης Final.pdf Kafatos, A. Codrington, C.A., Linardakis, M. (2005). Obesity in Childhood: The Greek Experience. In Simopoulos AP (ed): Nutrition and Fitness: Obesity, the Metabolic Syndrome, Cardiovascular Disease, and Cancer (pp 27 35). World Rev Nutr Diet. Basel, Karger, 94. Krassas G, E., Tzotzas, T., Tsametis, C., & Konstantinidis, T. (2001). Determinants of body mass index in Greek children and adolescents. Journal of Pediatric Endocrinology & Metabolism, 14, 5 (Suppl.), Papadimitriou, A., Kounadi, D., Konstantinidou, M., Xepapadaki, P., & Nicolaidou, P. (2006). Prevalence of Obesity in Elementary Schoolchildren Living in Northeast Attica,Greece. OBESITY, 14 (7), Pitsavos, C., Panagiotakos, D., Chrysohoou, C., Kavouras, S., & Stefanadis, C. (2005). The associations between physical activity, inflammation, and coagulation markers, in people with metabolic syndrome: the ATTICA study. European Journal of Cardiovascular Prevention & Rehabilitation. 12 (2), Sothern, M., S. (2005). Obesity prevention in children: physical activity and nutrition. Nutrition, 20 (7-8), Sturm, R., (2005). Childhood Obesity - What We Can Learn From Existing Data on Societal Trends, Part 2. Η με ρο μη νί α α νά κτησης pdf/04_0039.pdf Tokmakidis, P.S.,Kasambalis, A. & Christodoulos, D. A. (2006). Fitness levels of Greek primary schoolchildren in relationship to overweight and obesity. European Journal of Pediatrics, 165, U.S. Department of Health and Human Servises (USDHHS) (2000). Healthy People 2010 (Conference Edition, in Two Volumes). Washington, DC: U.S. Government Printing Office. WHO, (2005). Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health. Obesity and overweight. Η με ρο μη νί α α νά κτη σης obesity/en/ Αυ γε ρι νός, A., Almond, L., Στά θη, Α. & Κιου μουρ τζό γλου, Ε. (2002). Τρό πος Ζω ής και Φυ σι κή Δρα στη ριό τη τα Ελ λή νων Μα θη τών. Φυ σι κή Δρα στη ριό τη τα & Ποιό τη τα Ζω ής - Η λε κτρο νι κό Πε ριοδι κό, 3, 18 30,

7 Η αξία του ανταγωνισμού στη σχολική Φυσική Αγωγή (...τελεία ή ερωτηματικό;) Νι κό λα ος Διγ γε λί δης Ε πί κου ρος Κα θη γη τής, Πα νε πι στήμιο Θεσ σα λί ας, Τ.Ε. Φ.Α. Α. Έ χε τε μια συ μπάθεια για την έν νοια του α ντα γω νι σμού; Μια α πέ χθεια; ι α πό ψεις μπο ρεί να δι ί στα νται, α νάλο γα με τα πι στεύ ω του κα θε νός, τό σο α νά με σα σε εκπαι δευ τικούς ό σο και στην κοι νω νί α γε νι κό τε ρα. Ω στό σο, πιο ση μα ντι κό α πό το να γνωρί ζου με τα πι στεύ ω μας, είναι η ε πί γνω ση του για τί πι στεύ ει ο κα θέ νας αυτό που πι στεύ ει. Με άλ λα λό για, εί ναι ση μα ντι κό να εί μα στε σε θέ ση να α να γνω ρί σου με τις ε μπει ρί ες ή τα βιώ μα τα που μας ο δή γη σαν να σκε φτόμα στε ό πως σκε φτό μα στε, για τί μό νο έ τσι μπο ρού με να κα τα νο ή σου με αν αυ τό που μας ο δη γεί στη ζω ή εί ναι η συ νή θεια ή η λο γι κή. Κά ποιοι βλέ πουν τη ζω ή σαν έ ναν α τε λεί ω το δια γω νι σμό. Κά ποιοι θε ω ρούν ότι η «αν θρώ πι νη φύ ση» εί ναι συν δεδε μέ νη με το φαι νό με νο του α ντα γω νι σμού. Κά ποιοι θεω ρούν ό τι κά θε άν θρω πος έ χει α ντι πά λους και πρέ πει να α ντα γωνι στεί με τους άλ λους. Λί γο-πο λύ, ό λοι θε ω ρούν ό τι ο α ντα γω νι σμός εί ναι μέσα στη ζω ή και δεν μπο ρούμε να κά νου με τί πο τα για να το α πο φύ γου με. Ω στό σο, το πρό βλη μα δεν εί ναι το αν υ πάρ χει ή ό χι α ντα γω νι σμός στην κοι νω νί α γενι κό τε ρα (γε γο νός μάλ λον α ναμ φι σβήτη το), αλ λά η α ξί α που του έ χου με δώ σει. Κά ποιοι θε ω ρούν ό τι ο α θλη τι σμός εί ναι έ να «πο λι τι σμένο» υ πο κα τά στα το του πο λέ μου. Αν ψά ξει κα νείς για έ ναν ο ρι σμό του α θλη τι σμού 1 θα δια πι στώ σει ό τι σχε δόν ό λοι οι ο ρι σμοί πε ρι λαμβά νουν τον α ντα γω νι σμό ή το συ να γωνι σμό ή την ά μιλ λα ως έ να α πό τα κύ ρια χα ρακτη ρι στι κά του. Δεν περ νά ί σως καν απ το μυα λό η ι δέ α ό τι μπο ρεί να υ πάρ χει α θλη τι σμός χω ρίς α ντα γω νι σμό, α θλη τι σμός χω ρίς έ ντα ση, α θλη τι σμός χωρίς άγ χος, α θλη τι σμός χωρίς μί σος, α θλη τι σμός χω ρίς ε πι θε τι κό τη τα, α θλη τισμός χω ρίς βί α, α θλη τι σμός χω ρίς ντό πιν γκ, α θλη τι σμός χω ρίς ε ξω τε ρι κά κίνη τρα Θα τα θέλα με ί σως ό λα τα πα ρα πάνω, αλ λά Αν ό μως δί νου με σε κά τι α ξί α γε νι κό τε ρα στην κοι νω νί α, είναι προ φα νές ό τι αυ τό, με κά ποιο τρό πο, θα α ντα να κλά ται και στην εκ παί δευση. Έ τσι λοι πόν, βρί σκει κα νείς μάλ λον φυ σι κό, κα θώς το μάθη μα της Φυ σι κής Α γω γής ε πί σει ρά δε κα ε τιών συν δέ θηκε με τη δι δα σκα λί α δε ξιο τή των που συ να ντά κα νείς στον α θλη τισμό, ο α ντα γω νι σμός να έ χει γί νει έ να ση μα ντι κό χα ρα κτη ρι στι κό του μα θήμα τος. Για πα ρά δειγ μα, πριν α πό με ρι κές δε κα ε τί ες (με ρι κές φο ρές δυ στυ χώς α κό μη και σή με ρα), μια βα σι κή εκ δο χή του «παι χνι διού» στη Φυ σι κή Α γω γή ταυ τί ζο νταν με τις σκυ τα λο δρο μί ες μια μορ φή ορ γά νω σης του μα θή μα τος που, α πό παι δα γω γικής σκο πιάς, έ χει πο λύ πε ρισ σό τε ρα μειο νε κτή μα τα απ όσα πλε ο νε κτή μα τα. Α ξί ζει ό μως να σκε φτού με λί γο πάνω σε με ρι κά ε ρω τή μα τα: Ό ταν ξε κι νά ει το μά θη μα με έ να α ντα γω νι στι κό παι χνί δι (π.χ. σκυ τα λο δρο μί α ή έ να παι χνίδι ποιος θα νι κή σει ), ε πι τυγ χά νε ται η ευ χά ρι στη ει σα γω γή στο μά θη μα; Ας σκεφτού με λί γο τι ε πι κρα τεί συ νή θως με τά α πό τέ τοιες δραστη ριό τη τες Έ στω ό τι δι δάσκε ται μια δε ξιό τη τα και στη συ νέ χεια με βά ση αυ τή τη δε ξιό τη τα ορ γα νώ νεται έ να α ντα γω νι στι κό παι χνί δι. Τι πε ρι μέ νει κα νείς ό τι θα συμ βεί; Μα θαίνουν καλύ τε ρα τα παι διά ό ταν αυ ξά νου με το άγ χος τους; Ως εκ παι δευτι κοί έ χου με κα θή κον να α να δει κνύ ου με κάποιες α ξί ες. Ποια α ξί α το νί ζε ται ό ταν σε μια ά σκη ση ο ρίζε ται σαν στό χος ποιος θα νι κή σει ή «ποιος θα μα ζέψει τους πιο πολ λούς πό ντους» κτλ; Ε φό σον προ σπα θού με να δι δά ξου με στα παι διά έν νοιες ό πως «τί μιο παι χνί δι», «σω στή α θλη τι κή συ μπε ρι φο ρά», «σε βα σμός κα νό νων», «σε βα σμός προς τους άλ λους» κτλ, έ χει νό η μα να τα βά λου με να βιώ σουν βί αια και ε πι θε τι κά συ ναι σθή μα τα προ κει μέ νου να μά θουν να τα ε λέγ χουν ή μή πως πρέ πει να α πο φεύ γου με τέ τοιες πρα κτι κές; Στην εκ παί δευ ση έ χει ση μα σί α ό χι μό νο «τι» δι δά σκου με αλ λά το «για τί» δι δά σκου με ό τι δι δά σκου με με τον τρό πο που το δι δά σκου με. Τι νό η μα έ χει για τη ζω ή των παι διών το να α να δει χθεί κά ποιος ως «νι κη τής» και κά ποιος άλ λος ως «ητ τη μένος» σε μια α νού σια και χω ρίς κα μί α πρα κτι κή α ξί α δρα στη ριό τη τα; Τι μα θαί νουν τα παι διά απ αυ τό και ποιες οι συ νέ πειες για την α νά πτυ ξή τους; Ποιες οι συ νέπειες για τη διά θε σή τους για μά θη ση; Ποιες οι συ νέ πειες για τη με τέ πει τα ζω ή τους αν αυ τή εί ναι η κα θη με ρι νή πρα κτι κή; Ό ταν μέ σα στο ί διο μά θη μα ο κα θη γη τής έ χει στό χο, για παρά δειγ μα, να μά θουν οι μα θη τές να ντρι μπλά ρουν τη μπά λα (στό χος με έμ φα ση στη μά θη ση) και ταυτό χρο να προ σπα θεί να δι δά ξει αυ τή τη δε ξιό τη τα με μια σκυ τα λο δρο μί α (στόχος με έμ φα ση στον α ντα γω νι σμό), τό τε δυ στυ χώς μπαί νει στην ά κρη η ε κτέ λεση της σω στής τε χνι κής και η εκ μά θη ση της δεξιό τη τας, για τί υ πε ρι σχύ ει στο μυα λό των παι διών το «ποιος θα κερ δί σει» ή «ποιος δεν θα ντρο πια στεί» - η σύ γκρι ση με τους άλ λους εί ναι α να πό φευ κτη ό ταν τί θε νται τέ τοιου εί δους στό χοι. Η εκ παι δευ τι κή ε μπει ρί α δι δά σκει ό τι γί νο νται πε ρισσό τε ρα λάθη στην ε κτέ λε ση της δε ξιό τη τας και αυ ξά νο νται τα σχό λια με τα ξύ των μα θη τών που α φο ρούν την κοινω νι κή σύγκρι ση τα ο ποί α συ χνά εί ναι μειω τι κά για την προ σω πι κό τητα των μα θη τών. Το α πο τέ λε σμα εί ναι να αυ ξά νε ται το άγ χος των μα θη τών και δη μιουργεί ται έ να κλί μα ό που οι μα θη τές/ τριες α ντι λαμ βά νο νται ό τι ο εκ παι δευτι κός δεν εν δια φέ ρε ται και τό σο πο λύ για τη μά θη ση. 1 Ελ λη νο γε νής ό ρος (α πό το γαλ λι κό athlétisme, το ο ποί ο βα σί στη κε στην ελ λη νι κή λέ ξη «ά θλος») που συν δέε ται με τη συ στημα τι κή ε πί δο ση (Λε ξι κό Μπα μπι νιώ τη). 7

8 Ε Κ Η Β Λ Σ 8 Μέ χρι πό τε μπο ρεί να συ νε χι στεί η έμ φα ση σε έ να κλί μα κοι νω νι κής σύ γκρι σης και α νι σό τη τας, ε νώ ταυτό χρο να συ νε χί ζου με να προσδο κού με δέ σμευ ση α πό τους μα θη τές/τριες ό τι θα συ νε χί σουν να συμ με τέχουν στο μά θη μα της φυ σι κής α γω γής με το ί διο ενδια φέ ρον και ό τι θα βλέ πουν θε τι κά την ά σκη ση και τη φυ σι κή α γω γή; Μπο ρεί να πα ρα τη ρή σει κα νείς ό τι α μέ σως με τά α πό μια σκυ τα λο δρο μί α, τα μι σά παι διά εί ναι ι κα νο ποι η μέ να για τί νί κη σαν, ε νώ τα άλ λα μι σά λυ πη μέ να ή ορ γι σμέ να για τί έ χασαν. Τα σχό λια που γί νο νται απ τη με ριά των νι κη τών εί ναι συ νή θως υ πο τι μη τι κά για τους χα μέ νους, ε νώ οι χα μέ νοι μπο ρεί να προ σπα θούν να α πο δεί ξουν ό τι «τους έ κλε ψαν» και γενι κά υ πάρ χει έ να κλί μα δια μά χης που με ρι κές φο ρές ο δη γεί και σε ε πει σό δια ε πι θε τι κό τη τας ή και βί ας με ταξύ των μα θη τών. Πώς α κρι βώς μπο ρού με να πε ρι μέ νου με α πό τους μα θη τές να δεί ξουν σω στή α θλη τι κή συ μπε ρι φο ρά, ό ταν δί νου με έμ φα ση στη διά κρι ση; Αν αυ τό το κλί μα εί ναι η κα θη με ρι νό τη τα που βιώ νουν οι μα θη τές, τό τε εί ναι πο λύ πι θα νό να υ πάρ χουν φαι νό με να κοι νω νι κής α πο μό νω σης κάποιων παι διών μέ σα στην τά ξη, ι διαί τε ρα αυ τών που δεν θε ω ρού νται α πό τους υ πό λοι πους «ι κα νά» και σι γά-σι γά να βλέ που με τους μα θη τές/τριες ό σο με γα λώ νουν να χά νουν το εν δια φέρον τους για το μά θη μα και την ά σκη ση. Το πώς σκε φτό μα στε και το τι πι στεύ ου με πά νω σε μια σει ρά α πό θέ μα τα δια μορ φώ νουν χα ρα κτή ρες και η θι κές συ μπερι φο ρές στον κό σμο μας. Η α ντι πα ρά θε ση α πόψε ων εί ναι ω φέ λι μη ό ταν μας βο η θά να λά βου με α πο φά σεις. Ό μως, τα πρω ταρ χι κής ση μα σί ας ε ρω τή μα τα που μας βοη θούν να λά βου με θέ ση στα πα ρα πά νω εί ναι: 1. Για ποιο λό γο υ πάρχουν σχο λεί α; 2. Το σχο λεί ο ο φεί λει να α να πα ρά γει τα προ βαλ λό με να και ι σχύ ο ντα πρό τυ πα της κοι νω νί ας ή μή πως το σχο λεί ο ο φεί λει να αλ λά ξει, να βελ τιώ σει την κοι νω νί α προ βάλλο ντας έ να δια φο ρε τι κό πρό τυ πο; Τα σχο λεί α πρω τί στως έ χουν φτια χτεί, ώ στε να προ ά γε ται η μά θη ση. Το κλί μα δια μά χης και η έ ντο νη έμ φα ση στην κοινω νι κή σύ γκρι ση, που δη μιουρ γεί ται ό ταν υ πάρ χουν α νταγω νι στι κοί στό χοι, σί γου ρα δεν εί ναι ό τι κα λύ τε ρο για έ να σχο λεί ο ό που οι μα θη σια κοί στό χοι θα πρέ πει να υ πε ρι σχύουν. Στην πραγμα τι κό τη τα, οι πε ρισ σό τε ρες κα θη με ρι νές δρα στη ριό τη τες στη Φυ σι κή Αγω γή και στο σχο λεί ο γε νι κότε ρα απαι τούν πνεύ μα συ νερ γα σί ας με τα ξύ των μα θη τών και ό χι πνεύ μα α ντα γω νι σμού. α ντα γω νι σμός εν θαρ ρύ νει τη χρή ση α θέ μι των και α νέντι μων πρα κτι κών, ενθαρ ρύ νει το «κλέ ψι μο», εν θαρ ρύ νει τις α πά τες. Πολ λοί μα θη τές δυ σα να σχετούν με τις α νταγω νι στι κές δρα στη ριό τη τες και κα θώς οι πολ λοί α πο τυγχάνουν σε αυ τές τις δρα στη ριό τη τες, ε πει δή η α μοι βή ή το βρα βεί ο δί νε ται μόνο στους πρώ τους, στους νι κη τές, κα ταλή γουν με την αυ το πε ποί θη σή τους και την πί στη ό τι μπορεί να τα κα τα φέ ρουν να μειώ νο νται ση μα ντι κά μα ζί με τη στα δια κή μεί ω ση του εν δια φέ ρο ντός τους για το σχο λεί ο, για το μά θη μα, για την ά σκη ση. Εί ναι ό μως ο κλο νι σμός της αυ το πε ποί θη σης αυ τό που οι μα θη τές πραγ μα τι κά χρειά ζονται; Εί ναι η μεί ω ση του εν δια φέ ρο ντος των μα θη τών στις προ τε ραιό τη τες του εκ παι δευ τι κού μας έρ γου; Εί ναι η μεί ωση της α ξί ας της ά σκη σης στις ε πι διώ ξεις μας; Προ φα νώς, η α πά ντη ση σε ό λα τα προ η γού με να ε ρω τή μα τα εί ναι ΧΙ. Συ νε πώς, κα θή κον του εκ παι δευ τι κού εί ναι να δη μιουρ γήσει τέ τοια α τμόσφαι ρα στην τά ξη του, ώ στε να ε νισχύ ει τη διά θεση των μα θη τών για μά θη ση και, του λά χι στον, να εί ναι πο λύ προ σεκτι κός/ή στο πως χει ρί ζε ται θέ μα τα α νταγω νι σμού μέσα στο σχο λι κό πε ρι βάλ λον. Κα τά το Δη μό κρι το, Παι δεί α ε στί ου την υ δρί αν πλη ρώ σαι, αλ λά α νά ψαι αυ τήν. Δη λαδή με άλ λα λό για, παι δεί α δεν εί ναι το να γε μί ζεις το κε φάλι του μα θη τή με γνώ σεις, αλλά να καλ λιερ γείς την α γά πη για τη μά θη ση. Ά ρα γε αυ τό δεν α πει κο νί ζει με δυο λό για το σχο λεί ο που α ξί ζει να δώ σου με στα παι διά μας; Ε πι λεγ μέ νη Βι βλιο γρα φί α Brown L. & Grineski S. (1992). Competition in physical education: An educational contradiction. Journal of Physical Education, Recreation and Dance, 63, Campbell D. (1974). On being number one: Competition in education. Phi Delta Kappa, LVI, Coakley J. (2004). Sport in society: Issues and controversies (8 th Edition). New York: McGraw Hill. Crown J. & Heatherington L. (1989). The costs of winning? The role of gender in moral reasoning and judgements about competitive athletic encounters. Journal of Sport & Exercise Psychology, 11, Digelidis N. & Papaioannou A. (1999). Age-group differences in intrinsic motivation, goal orientations and perceptions of athletic competence, physical appearance and motivational climate in Greek physical education. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 9, Duina, F. G. (2010). Winning: Reflections on an American Obsession. Princeton, NJ: Princeton University Press. Jaakkola T., & Digelidis N. (2007). Establishing a Positive Motivational Climate in Physical Education. In: Liukkonen J., Theodorakis I. (Eds), Psychology for Physical Educators (pp 3-20), Champaign, IL: Human Kinetics Publishers. Kohn A. (1992). No Contest: The Case against competition (why we lose in our race to win). New York: Houghton Mifflin Company. Nicholls J. (1989). The competitive ethos and democratic education. Cambridge, MA: Harvard University Press. Papaioannou A. & Kouli O. (1999). The effect of task structure, perceived motivational climate and goal orientations on students intrinsic motivation and anxiety. Journal of Applied Sport P sy c h o l o g y, 11, Sields D. L. & Bredemeier B. L. (2009). True competition. C h a m p a i g n, IL: Human K i n e t i c s Publishers.

9 Τριαντάφυλλος Χριστοδουλίδης Eκπαιδευτικός Φ.Α., Ph.D., Προπονητής Χειροσφαίρισης Η Διδασκαλία της Χειροσφαίρισης στην Α/βάθμια Εκπαίδευση (πέρα από το πρέπει του αναλυτικού προγράμματος) Για τί Χει ρο σφαί ρι ση; χει ρο σφαί ρι ση (χά ντμπολ) εί ναι μια ε ξαι ρε τι κή α θλοπαι διά η ο ποί α ε ξυ πη ρε τεί με τε ρά στια ε πιτυ χί α τους Η στό χους και τις ε πι διώ ξεις της φυ σι κής α γω γής στην πρω το βάθ μια εκ παί δευ ση και στην ο ποί α συ να ντιού νται ό λα τα α πα ραί τη τα στοι χεί α ενός ε πι τυ χη μέ νου μα θή ματος φυ σι κής α γω γής στο δη μο τι κό σχο λεί ο. 1. Εί ναι η πιο easy start (εύκολη αρχή) α θλο παι διά, α πό λυτα προ σαρ μο σμέ νη στο ε πί πε δο κι νη τι κής α νάπτυ ξης των παι διών α κό μη και της Α δη μο τι κού. Αυτό συμ βαί νει για τί σαν α ντι κεί με νο συν δυά ζει α πλές φυσι κές κι νή σεις ό πως το τρέ ξι μο, τη ρί ψη, το άλ μα τις ο ποί ες ή δη δια θέ τουν τα παι διά στο κι νη σιο λό γιό τους και για τί η μπά λα εί ναι τό σο μι κρή που την κρα τούν με τον πιο εύ κο λο τρό πο, μέ σα στα χέ ρια τους! 2. Απο τε λεί έ να ε ξαί ρε το παι δα γω γι κό ερ γα λεί ο για τί η υ ψη λή προ σαρ μο στι κό τη τα και δε κτι κό τη τά της στις δια φο ρετι κές ι κα νό τη τες φύ λα, σω μα τι κά χα ρα κτη ριστι κά, διευ κο λύ νει την α ξιο ποί η ση των μα θη το κε ντρικών στιλ δι δα σκα λί ας, κρα τά υ ψη λή την πα ρα κί νη ση των παι διών για συμ με το χή, προ ά γει την ι σό τη τα στο μά θη μα, την ο μα δι κό τητα και την α νά πτυ ξη κοι νω νι κών δε ξιο τή των. 3. Εί ναι μια «φι λι κή» α θλο παι διά προς τα παι διά για τί παίζεται στο έ δα φος, έ χει οι κεί ες δια στά σεις και η ε πίτευ ξη του γκολ εί ναι πολύ εύ κο λη. 4. Εί ναι μια «φι λι κή» α θλο παιδιά προς τον εκ παι δευ τι κό Φ.Α. για τί δεν έ χει υ λι κο τε χνι κές α παι τή σεις για να διε ξα χθεί, εί ναι ευ προ σάρ μο στη ως προς τις δια στάσεις και παί ζε ται και α πό α γό ρια και α πό κο ρί τσια και α πό μι κτές ο μά δες. 5. Εί ναι μια α ντα πο δο τι κή δρα στη ριό τη τα α φού χα ρακτη ρί ζε ται ως υ ψη λής α ε ρό βιας-α να ε ρό βιας α ξί ας (Κο τζα μα νί δης, 2002), που ση μαί νει πως η ε ξά σκη σή της πα ράλ λη λα ευ νο εί την α νά πτυ ξη της α ντο χής και η τα χυ δυ να μι κή φύ ση της ε πι βά ρυν σης ευ νο εί την α νάπτυ ξη δύ να μης. Πό τε Χει ρο σφαί ρι ση; Α πό τις πρώ τες τά ξεις του δη μο τι κού! Η ευ κο λί α του χειρι σμού της μι κρής μπά λας με το έ να χέ ρι, οι δυ να τό τη τες για έκ φρα ση που δί νει στο παι δί αυ τή η λε πτο μέ ρεια, η χρη στι κή της α ξί α σαν μέ σο για τη βελ τί ω ση της συ ναρ μογής του παι διού και η παι γνιώ δης της φύ ση α να δει κνύ ουν τη χει ρο σφαί ρι ση σαν κα τάλ λη λη δρα στη ριό τη τα για την εισα γω γή των παι διών στις α θλο παι διές. ι δι δα κτι κοί στό χοι της χει ρο σφαί ρι σης για το κά θε α ναπτυ ξια κό στά διο των παι διών ε πι με ρί ζο νται με βά ση τα α ντί στοι χα κι νη τικά και ψυ χι κά χα ρα κτη ρι στι κά τους και το πο θε τού νται α νά η λι κί ες. Παρ ό λα αυ τά οι στό χοι που τί θε νται α νά η λι κί α δε μπο ρούν να εί ναι α πόλυ τοι α φού το ε πί πε δο α νά πτυ ξης των παι διών ποι κί λει με τα ξύ σχο λεί ων και τμη μά των. Συ νε πώς εί ναι στην κρί ση του κ. Φ.Α. η πι θα νή ε πι κά λυ ψη στό χων από η λι κί α σε η λι κί α. Δια μορ φώ νο ντας έ να φι λι κό προς το παι δί πλαί σιο, η μίνι χει ρο σφαί ρι ση (mini handball), θέ τει τους πα ρα κάτω δι δα κτι κούς στό χους α νά τά ξη: Α -Β Δη μο τι κού Βελ τί ω ση τε χνι κής ευ θέ ως τρε ξί μα τος προς ό λες τις κατευ θύν σεις Τρέ ξι μο σε κα μπύ λες τρο χιές (Β Δη μοτι κού) Τρέ ξι μο σε διά φο ρους ρυθ μούς Πλευ ρι κή κί νη ση Πλά για βή μα τα προς ό λες τις κα τευ θύνσεις (σταυ ρω τά) Ξε κι νή μα τα-στα μα τή μα τα Προ σα να το λι σμός στο χώ ρο και αλ λα γές θέ σε ων Άλ μα τα με 2 πό δια Άλ μα τα με στρο φή Άλ μα τα με 1 πό δι Άλ μα τα με προ σγεί ω ση στα 2 πό δια Άλ μα τα σε μή κος Ε ξοι κεί ω ση με τη μπά λα Συ ναρ μο γή χε ριού-μα τιού Υ πο δο χές με τα δυο χέ ρια α πό α πέ να ντι (με τω πι κά) Ντρί μπλα με 2 χέ ρια Ντρί μπλα με 1 χέ ρι Πά σες α πέ να ντι με τα 2 χέ ρια (με τω πι κά) Πά σες με το έ να χέ ρι α πέ να ντι Ρί ψεις με τα 2 χέ ρια Ρί ψεις με το 1 χέ ρι Ρί ψεις, Πά σες στα τι κές Ρί ψεις στην ε στί α, με Τερ μα το φύ λα κα 9

10 Ε Κ Η Β Λ Σ 10 Γνώ ση σώ μα τος (ε πί πε δα, σχή μα τα, κι νητι κές κα τα στάσεις, σχέ ση σώ μα τος με μπά λα κλπ) Ι σορ ρο πί α 4 ση μεί ων με μπά λα Ι σορ ρο πί α 3 ση μεί ων με μπά λα Παι χνί δι Έ νας ε να ντί ον Κα νε νός (1:0) Παι χνί δι 2:0 Παι χνί δι 3:0 Παι χνί δι 3:1 (Β Δη μο τι κού) Γ -Δ Δη μο τι κού Πλά για βή μα τα προς ό λες τις κα τευ θύν σεις (σταυ ρω τά) Αλ λα γές ρυθ μού στο τρέ ξι μο Εκ μά θη ση βη μα τι σμών (3 βή μα τα-πά σα) Εκ μά θη ση βη μα τι σμών (3 βή μα τα-ρί ψη) Εκ μά θη ση βη μα τι σμών (ντρί μπλα -3 βή ματα-πά σα) Εκ μά θη ση βη μα τι σμών (ντρί μπλα -3 βή ματα-ρί ψη) Αλ λα γές κα τεύ θυν σης Α πλή προ σποί η ση (δυ να τή πλευ ρά) Προ σα να το λι σμός σε σχέ ση με τη μπά λα, το τέρ μα και την κα το χή μπά λας Άλ μα τα με 1 πό δι Άλ μα τα με προ σγεί ω ση στο 1 πό δι Άλ μα τα σε μή κος Άλ μα τα κα τα κό ρυ φα Ρί ψεις με το 1 χέ ρι Ρί ψεις, Πά σες σε κί νη ση Ρί ψεις με άλ μα σε μή κος Ρί ψεις α πό δυ να τή πλευ ρά Πά σες πλά για με τα 2 χέ ρια Πά σες με το έ να χέ ρι α πέ να ντι Ε ξοι κεί ω ση με τη μπά λα Μέ γε θος 00 Υ πο δο χές με τα δυο χέ ρια α πό πλά για Ντρί μπλα σε κί νη ση με 1 χέ ρι Ι σορ ρο πί α 2 ση μεί ων με τη μπά λα Ι σορ ρο πί α 1 ση μεί ου με τη μπά λα Παι χνί δι 2:1 Παι χνί δι 1:1 Παι χνί δι 3:2 Παι χνί δι 4:3 Παι χνί δι 3:3 Ε -ΣΤ Δη μο τι κού Βελ τί ω ση τε χνι κής ευ θέ ως τρε ξί μα τος προς τα πί σω Βα σι κή θέ ση ά μυ νας (στη δυ να τή πλευ ρά) Α μυ ντι κές με τα κι νή σεις προς ό λες τις κα τευ θύν σεις Αλ λα γές ρυθ μού στους βη μα τι σμούς με τη μπά λα Εκ μά θη ση βη μα τι σμών (3 βή μα τα-ντρί μπλα -3 βή μα ταπά σα ή ρί ψη) Αλ λα γές κα τεύ θυν σης για α πο φυ γή ε πιτή ρη σης Α πλή προ σποί η ση (α δύ να τη πλευ ρά) Κί νη ση προς τον ε λεύθε ρο χώ ρο και αλ λα γές θέ σε ων (ε πί θε ση) Κά λυ ψη του ε λεύ θε ρου χώ ρου με το πο θέ τη ση α νά με σα στην ε στί α και τον α ντί πα λο. Το πο θέ τη ση α νάμε σα στη μπά λα και τον α ντί πα λο Ρί ψεις, Πά σες σε κί νηση Ρί ψεις με κα τα κό ρυ φο άλ μα Ρί ψεις α πό α δύ να τη πλευ ρά Πά σες με το έ να χέ ρι πλά για Ε ξοι κεί ω ση με τη μπά λα Μέ γε θος 0 Υ πο δο χές με τα δυο χέ ρια α πό πλά για Υ πο δο χές με το έ να χέ ρι α πό πλά για Ντρί μπλα και με το α ντί θε το χέ ρι Ντρί μπλα σλά λομ Ι σορ ρο πί α στον α έ ρα Μπλόκ Βα σι κή θέ ση Τ/Φ, ψη λή, χα μη λή α πό κρουση Παι χνί δι 4:4 μα ζί με τον τερ μα το φύ λα κα (προ σω πι κή ά μυ να man to man) Παι χνί δι 5:5 μα ζί με τον τερ μα το φύ λα κα (προ σω πι κή ά μυ να man to man) Παι χνί δι 4:4 μα ζί με τον τερ μα το φύ λα κα (ά μυ να ζώ νη) Παι χνί δι 5:5 μα ζί με τον τερ μα το φύ λα κα (ά μυ να ζώ νη) Πώς Χει ρο σφαί ρι ση; Α - Β Δη μο τι κού ι βα σι κές δε ξιό τη τες της χει ρο σφαί ρι σης έ χουν ή δη έ να τέ τοιο βαθ μό α νά πτυ ξης α πό την πρώ τη κιό λας τά ξη του σχο λεί ου, ώ στε να μπορούν πε ρι λη φθούν στον ψυ χο κι νη τικό στό χο της Φυ σι κής Α γω γής για τά ξεις Α και Β του δημο τι κού, που εί ναι η βελ τί ω ση των κι νη τι κών δε ξιο τή των των παι διών. Τα ει σα γω γι κά παι χνί δια της χει ρο σφαί ρι σης που εί ναι κυ ρί ως: «κυνηγητά» με μπάλα, παιχνίδια κινητού στόχου, ακίνητου στόχου, παιχνίδια μεταφοράς της μπάλας, διάφορα παιχνίδια τύπου «κορόϊδο» με μπάλα παιχνίδια συναρμογής σε σχέση με τη μπάλα (πετάγματαπιασίματα), παιχνίδια με μπάλες διαφόρων μεγεθών παιχνίδια ρίψεων με διάφορες μπάλες κουτσά με τη μπάλα, παιχνίδια ρυθμού, ισορροπίας, παιχνίδια αλλαγής θέσεων και προσανατολισμού σύνθετα παιχνίδια με διαδρομές «scramble» που να εμπλέκουν ποικίλες κινητικές δεξιότητες, ικανοποιούν τη βασική ανάγκη των παιδιών για κίνηση και τη «δίψα» τους για συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες (Φυσική Αγωγή Α&Β δημοτικού, ΕΔΒ). Τα παιχνίδια αυτά μάλιστα μπορούν να τροποποιούνται σε ατομικά και ομαδικά ώστε να εξυπηρετούν παράλληλα και τον συναισθηματικό και γνωστικό στόχο της Φυσικής Αγωγής στις ηλικίες αυτές. Είναι προτιμότερο να αποφεύγονται ανταγωνιστικά παιχνίδια και παιχνίδια αποκλεισμού. Όταν παίζονται παιχνίδια συναγωνισμού να επιλέγονται ζευγάρια με παρόμοιες ικανότητες. Καλό είναι να αποφεύγονται αξιολογήσεις με βάση το αποτέλεσμα και τα παιχνίδια να εστιάζουν στη σωστή εκτέλεση και τη διασκέδαση. Γ - Δ Δημοτικού Για την ε πί τευ ξη των δι δα κτι κών στό χων του μί νι χά ντμπολ στις με σαί ες τά ξεις του σχο λεί ου χρη σι μο ποιού νται πε ριεχό με να με παι γνιώ δη χαρα κτή ρα, Για τις αλ λα γές ρυθ μού και κα τεύ θυν σης χρη σι μο ποιού νται κυ νη γη τά, παι χνί δια τύ που ά σπρο-μαύ ρο, κα θρέ φτης. Για την εκ μά θη ση των βη μα τι σμών και την το πο θέ τη ση σε

11 σχέ ση με τη μπά λα, το τέρ μα και τον α ντί πα λο, χρη σι μοποιού νται παι χνί δια κα το χής μπά λας ή παι χνί δια «ει σβολής» με στα δια κό πε ριο ρι σμό των βη μά των και με βαθμιαί α ει σα γω γή της ντρί μπλας σαν α ντι στάθ μι σμα Για τις πά σες, τις υ πο δο χές, τις ρί ψεις, την προ σποί η ση, προ τι μά ται πρώ τα η ο λι κή μέ θο δος, το πρα κτι κό στιλ διδα σκα λί ας, η στα θε ρή σει ρια κή ε ξά σκηση σε ζευ γάρια, τριά δες, τετρά δες και τα παι χνί δια. Η ε ξά σκη ση στα άλ μα τα και τις ρί ψεις με άλ μα υ λο ποιεί ται μέ σα α πό ασκή σεις και παι χνί δια που έ χουν στό χο την υ περ πή δη ση μι κρών ε μποδί ων, «γκρε μών» κλπ. Η ε ξά σκη ση στην ντρί μπλα δεν εί ναι τό σο ε κτε τα μέ νη στη χει ρο σφαί ρι ση και χρη σι μο ποιεί ται σαν τρό πος ε ξοι κεί ωσης με τη μπά λα. Ό λα τα παι διά εν θαρ ρύ νο νται να πε ρά σουν α πό τη θέ ση του τερ μα το φύ λα κα και να τη δο κι μά σουν. Η ε ξά σκη ση στο παι χνί δι με α ντί πα λο (2:1, 1:1, 3:2, 4:3, 3:3) πρέ πει να εκ με ταλ λεύ ε ται ό λο το χώ ρο για να αυ ξά νει τις πι θα νό τη τες ε πι τυ χί ας για ό λους, να μην εί ναι αντα γω νιστι κή (δεν κρα τεί ται σκορ) και να ε στιά ζει στη δια σκέ δαση ό λων των παι διών. Α κό μη εί ναι θε μι τό, ε φι κτό και πο λύ πιο εν δια φέ ρον για τα παιδιά, η ε ξά σκη ση να εί ναι μι κτή και να μη δια χω ρί ζει φύ λα. Ε - ΣΤ Δη μο τι κού Στις τε λευ ταί ες τά ξεις του δη μο τι κού η πιο κα τάλ λη λη προσέγ γι ση της εκ μά θησης του παι χνι διού εί ναι τα τρο πο ποι η μέ να παι χνί δια. Η ε ξά σκη ση για τις α μυ ντι κές μετα κι νή σεις, τους βη μα τι σμούς με τη μπά λα, την α το μι κή τε χνι κή ά μυνας και ε πί θε σης, τις αλ λα γές κατεύ θυνσης, τις ρί ψεις και πά σες, γί νε ται μπρο στά στις περιο χές τέρμα τος. Η ε ξά σκη ση για τους βη μα τι σμούς, ντρί μπλα, την κί νη ση προς τον ε λεύθε ρο χώ ρο, την κά λυ ψη του ε λεύ θε ρου χώρου γί νε ται αρ χι κά σε ό λο το γή πε δο και με τά στο μι σό γή πε δο. Στη θέ ση του τερ μα το φύ λα κα ε ξα σκού νται μό νο τα παι διά που ε πι θυ μούν και τους α ρέ σει. Η ε ξά σκη ση στο παι χνί δι με προ σω πι κή ά μυ να (4:4, 5:5) πρέ πει να εκ με ταλ λεύ ε ται ό λο το γή πε δο. Στην ΣΤ τά ξη τα παι διά θα μπο ρού σαν να ει σα χθούν στην ορ γάνω ση του παι χνι διού με ά μυ να ζώ νη. Η ε ξά σκη ση γί νε ται σε τριά δες, τε τρά δες που περ νούν πε ριο δικά α πό την ά μυ να και την ε πί θεση. Με θο δο λο γί α Η δι δα σκα λί α νέ ων δε ξιο τή των εί ναι κα λύ τε ρο να α κο λουθεί μια με θο δο λο γι κή σει ρά που ο δη γεί α πό το α πλό στο σύν θε το και να α πο φεύ γε ται η δι δα σκα λί α τους κατ ευθεί αν σε συν θή κες κα νο νι κού παι χνι διού. Η ε ξά σκη ση να ξε κι νά α πό την α πλή ε κτέ λε ση της δε ξιό τη τας, να α κο λου θεί η προσαρ μο γή της στο χώ ρο, στην αρ χή στα τι κά, στη συ νέ χεια με κί νη ση, χω ρίς α ντί πα λο, με τά με α ντί πα λο, και τέλος σε σύνδε ση με άλ λες δε ξιό τη τες. Πα ρά δειγ μα με θο δο λο γι κής σει ράς στην ε ξά σκη ση στη ρί ψη με άλ μα: πρώ τα χω ρίς φο ρά α πέ να ντι σε τοί χο ή συμπαί κτη/τρια, στη συ νέ χεια με βή μα τα, με τά μέ σα στο γήπε δο με ρί ψη προς το τέρ μα, με τά α πό διά φο ρες θέ σεις, με τά με τερ μα το φύ λα κα, με τά με στα τι κό αντί πα λο, με τά με κι νού με νο α ντί πα λο, με τά σε σύν δε ση με διά φο ρους βη μα τισμούς και τέ λος η δε ξιό τη τα συν δέ ε ται με διά φορες προ σποι ή σεις και πά σες και μπαί νει σε παι χνί δι με τρο πο ποι η μέ νες συν θή κες. Η ορ γά νω ση των α σκή σε ων ξε κι νά α πό την α το μι κή ε κτέλε ση και κα τα λή γει σε συ νερ γα σί ες. Α νώ τε ρη μορ φή ε ξάσκησης πρέ πει να α πο τε λεί η ε κτέ λε ση των δε ξιο τή των σε τρο πο ποι η μέ νες συν θήκες-κα τα στά σεις παι χνι διού. Για την κα λύ τε ρη εκ μά θη ση των δε ξιο τή των που δι δά χτηκαν πρέπει να δο θούν ευ και ρί ες για ε ξά σκη ση και διασκέ δα ση των παι διών. Προ τεί νεται η ορ γά νω ση σχο λι κής ο μά δας και δή λω ση συμ με το χής της στο σχο λι κό πρωτάθλη μα. Ακό μη πιο ση μα ντι κή ό μως για τα παι διά (κυ ρί ως αυ τών που δεν ξε χω ρί ζουν) θα ή ταν η ορ γά νω ση ε σω τερικού πρω τα θλή μα τος μί νι χά ντμπολ του σχο λεί ου. Τέ λος, ό που αυ τό εί ναι ε φι κτό, προ τεί νε ται η παρα κο λού θη ση ε νός α γώνα χει ρο σφαί ρι σης και η α νά θε ση ερ γα σιών περι γρα φι κών ή σχε τι κών με τους κα νο νι σμούς. Κα νο νι σμοί Η εκ μά θη ση των βα σικών κα νο νι σμών του α θλή μα τος και η ε ξά σκη ση σε αυ τούς εί ναι κα λύ τε ρο να γί νε ται μέ σα α πό παιχνί δια. Π.χ. για να μά θουν τις γραμ μές και τις ι διό τη τές τους, παί ζουν παι χνί δια μέ σα και γύ ρω α πό αυ τές. Για να μά θουν τους βη μα τισμούς, ει σά γο νται στα δια κά πε ριο ρι σμοί στα παιχνί δια που αρ χι κά παί ζονται με ε λεύ θε ρα βή μα τα κ.ο.κ. Έ τσι, σε παι χνί δια που έ χουν ε μπε δω θεί, ει σάγε ται κά θε φο ρά κάποιος νέ ος κα νο νι σμός και τα παι διά ε ξα σκού νται στην τήρησή του. Κα λό εί ναι να περ νούν ό λα τα παι διά α πό τη θέ ση του «διαι τη τή». Η τή ρη ση των κα νο νι σμών πρέ πει να εί ναι α νά λο γη με το πό σα γνω ρί ζουν τα παι διά για το παι χνί δι. Α φού ο βα σι κός στό χος εί ναι να παί ζουν και να δια σκε δά ζουν τα παι διά, προτεί νε ται να τη ρού νται χα λα ρά για να μη δια κό πτουν τη ρο ή του παι χνι διού. Πιο «αυ στη ρά» προ τεί νε ται να τη ρού νται οι κα νο νισμοί που α φο ρούν τη συ μπε ρι φο ρά προς α ντί πα λο, ε νώ για τους βη μα τι σμούς και τις γραμ μές μπο ρεί να εί ναι πιο ε λα στι κή η τή ρη σή τους. Μπά λες Για την ε ξά σκη ση της χει ρο σφαί ρι σης στην Α - Β Δη μο τι κού, χρη σι μο ποιού νται πο λύ μι κρές μα λα κές μπά λες α πό διά φορα υ λι κά. Στη Γ -Δ Δη μο τι κού χρη σι μο ποιού νται δερ μά τι νες ή και μα λα κές πλα στι κές μπά λες με γέ θους 00. Στην Ε -ΣΤ τά ξη του Δημο τι κού χρη σι μο ποιού νται δερ μά τι νες ή και μαλα κές πλα στι κές μπά λες με γέ θους 0 (για α γό ρια και κο ρίτσια). Πού Χει ρο σφαί ρι ση; Η χει ρο σφαί ρι ση έ χει ε λά χι στες α παι τή σεις σε υ λι κο τε χνική υπο δο μή και προ σαρ μό ζε ται σε ό λες τις συν θή κες. Ό ταν 11

12 ο δια θέ σι μος χώ ρος δεν ε παρ κεί για γή πε δο χει ρο σφαί ρισης (20μ.Χ 40μ.κα νο νι κό, 20μ. Χ 15μ. mini handball), ο α γωνι στι κός χώ ρος προ σαρ μό ζε ται στις δια θέ σι μες δια στά σεις, τρο πο ποιώ ντας την πε ριο χή τέρ μα τος α να λό γως. Αν για παρά δειγ μα χρη σι μοποι η θεί το γή πε δο του μπά σκετ, η γραμ μή των 6 μέ τρων χα ρά ζε ται στα 5 μέ τρα α πό το τέρ μα ή λι γότε ρο και α ντί στοι χα η γραμ μή των 9 μέ τρων χα ρά ζε ται στα 8 μέ τρα α πό το τέρ μα ή λι γό τε ρο. Αν δεν υ πάρ χει δυ να τό τη τα για χά ρα ξη γραμ μών, μπο ρεί να χρη σι μο ποι η θεί η γραμ μή του τρίπο ντου στο μπά σκετ σαν γραμ μή των 6 μέ τρων. Μπο ρεί α κό μη να γί νει και γή πε δο «κου τί» με χαρ το ται νί ες (σαν του beach handball). Για τέρ μα τα, ε κτός αυ τών που δια θέ τει του Υπ. Παι δεί ας, μπορούν να χρη σι μοποι η θούν και ε λα φριές κα τα σκευές μι κρού κό στους (φο ρη τές ε στί ες με δο κάρια α πό λε πτούς σε πά χος με ταλ λι κούς σω λή νες) ή αν δεν υ πάρ χει αυ τή η δυ νατό τη τα, α πλά δυο κώ νοι στη θέ ση των δο κα ριών. Χωρισμός γηπέδου σε 3 και 4 χώρους για εξάσκηση Γήπεδο «κουτί» Χώρος Α Χώρος Δ Χώρος Β Χώρος Γ Γήπεδο mini handball Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Η Βι βλιο γρα φί α: Κο τζα μα νί δης Χρ. (2002). Α θλη τι κή Προ πό νηση στο χά ντμπολ, Εκ δό σεις Χρι στο δου λί δη, Θεσ σα λο νί κη. Μπά γιος Ι. (2002). Η τε χνι κή της χει ρο σφαί ρι σης, Α θή να. Konig S., Eisele A. (ε πι μέ λεια Γιαννα κός Αθ.) (2001). Το χάντμπολ στο μά θη μα της Φυ σι κής Α γω γής, Εκ δό σεις Σαλτο, Θεσ σα λο νί κη. Clanton R., Dwight M. (ε πιμ. Νά τσης, Παππάς, Γιά κας) (2006). Χει ρο σφαί ρι ση, Βή μα τα για την ε πι τυ χί α. Εκ δό σεις Χριστο δου λί δη, Θεσ σα λο νί κη. ΠΡΛΗΨΗ: ΠΝΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ εξειδίκευση στη γνώση Θεόδωρος Λευθερούδης Το βιβλίο συνοδεύεται από τρία DVD. Ενημερώνει όλες τις ηλικίες σχετικά με τα προβλήματα της πλάτης. Περιγράφει μεταξύ άλλων, το σωστό κάθισμα, τη σωστή ανύψωση ενός βάρους και προτείνει τη λειτουργική επανεκπαίδευση του ανθρώπινου σώματος. Απευθύνεται και στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση όπου βρίσκεται η λύση του προβλήματος. Αναλύει σχέδια εργασίας με παράδειγμα την πρόληψη των πόνων στη μέση. Υπάρχουν 400 φωτογραφίες που δείχνουν ασκήσεις πρόληψης, χαλάρωσης και ενδυνάμωσης. Επιπλέον, περιέχει ειδικά δοκιμασμένα προγράμματα ενδυνάμωσης που ενισχύουν και θωρακίζουν τη σπονδυλική στήλη. Ασκήσεις για τη θάλασσα. Θεραπευτικό πρόγραμμα με μπαλόνια. Στο βιβλίο με τα DVD συμμετέχουν και δυο συνεργάτες. oρθοπαιδικός /χειρουργός κ. Γεώργιος Γκουδέλης και η ειδικευμένη φυσικοθεραπεύτρια κ. Σοφία Παπαστεργίου οι οποίοι προσεγγίζουν το θέμα από την επιστημονική του πλευρά. Τέλος περιγράφονται οι πρώτες βοήθειες για τους πόνους στη μέση.

13 Η διδασκαλία της καλαθοσφαίρισης στην Α/θμια εκπαίδευση Βα σί λης Γε ρο δή μος Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α. Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Στέ φα νος Πέρ κος Ph.D., Εκπαιδευτικός Φ.Α., Προπονητης Καλαθοσφαίρισης Γε νι κά κα λα θο σφαί ρι ση εί ναι έ να α πό τα πλέ ον δια δε δομένα ο μα δι κά α θλή μα τα στον κό σμο. Τα τε λευ ταί α Η χρό νια αυ ξά νε ται συ νε χώς ο α ριθ μός των α τό μων που α σχο λεί ται με την κα λα θο σφαί ρι ση, έ χο ντας ως στόχο την προ α γω γή της υ γείας τους. Στην αύ ξη ση αυ τή συ ντε λούν η γνώ ση του α θλή μα τος (εκ μάθη ση δε ξιοτή των στο σχο λεί ο ή στο σύλ λο γο), τα πολ λά γή πε δα, α νοι κτά και κλει στά, που μπο ρού με να βρού με σχε δόν σε ό λες τις πε ριο χές και ο φτη νός ε ξοπλι σμός που α παι τείται (μια μπά λα). Στό χοι της δι δασκα λί ας της κα λα θο σφαί ρι σης Σύμ φω να με τα α να λυ τι κά προ γράμ μα τα Φ.Α., η διδα σκαλί α της κα λα θο σφαί ρι σης ξε κι νά α πό την Ε Δημο τι κού. ι στό χοι που πρέ πει να ε πι τευ χθούν εί ναι ψυ χο κι νη τι κοί, συ ναι σθη μα τι κοί και γνω στι κοί. Πιο α να λυ τι κά στον: Ψυ χο κι νη τι κό το μέ α ε ντάσ σεται η εκ μά θη ση κα λα θοσφαι ρι κών δε ξιο τή των και η α νά πτυ ξη της φυ σι κής κα τά στα σης των παι διών μέ σα α πό παι γνιώ δεις δραστη ριό τη τες, λαμ βά νο νταςό μως υπό ψη ό λες τις α ναπτυ ξια κές ι διαι τε ρό τη τες αυ τής της πε ριό δου. Συ ναι σθη μα τι κό το μέ α ε ντάσσεται η καλ λιέρ γεια της ο μα δικό τη τας, της συ νερ γα σί ας και της ε πι κοι νω νί ας, κα θώς και η α νά πτυ ξη της αυ το ε κτί μη σης, της θε τι κής α ντίλη ψης και της αυ το πε ποί θη σης. Ε πί σης εί ναι πολύ ση μα ντι κό οι μα θη τές να α να πτύ ξουν η θι κές α ρε τές ό πως, η τι μιό τη τα, η δι καιο σύ νη και ο σε βα σμός του α ντι πά λου. Γνω στι κό το μέ α ε ντάσ σεται η εκ μά θη ση των κα νο νισμών, της ι στο ρί ας της κα λα θο σφαί ρι σης κ.α. Κα λα θο σφαι ρι κές δε ξιό τη τες στην Α/θμια εκ παί δευση Σύμ φω να με το α να λυ τι κό πρό γραμ μα, οι δε ξιό τη τες που θα πρέ πει να δι δα χθούν στις δύ ο τε λευ ταί ες τάξεις του Δη μο τι κού εί ναι: Δε ξιό τη τες Στά σεις-θέ σεις Με τα κι νή σεις Ντρί μπλα (ε πι τό πια και προ ω θη τι κή) Λα βή μπά λας Πά σα (στή θους, σκα στή, πά νω α πό το κε φά λι, με το έ να χέ ρι) Στα μα τή μα τα Στρο βι λι σμοί (πί βοτ) Σουτ (σε στά ση, με άλ μα, με μπά σι μο) Μέ σα α πό το παι χνί δι θα μά θουν προ σποι ή σεις, σκριν και ρι μπά ου ντ Για την α πο τε λε σμα τι κό τε ρη εκ μά θη ση των δε ξιο τή των θα πρέ πει να έ χου με συ νε χώς στο μυα λό μας ό τι οι μα θητές της Ε και Στ Δη μο τι κού ως αρ χά ριοι βρί σκο νται στο αρ χι κό ή γνω στι κό στά διο μά θη σης (πί να κας 1). Πί να κας 1. Τα βα σι κά χα ρα κτη ρι στι κά του αρ χι κού ε πι πέδου ή ε πι πέ δου αρ χαρί ων(τρο πο ποι η μέ νο α πό Gallahue, 2002) Αδέ ξιες κι νή σεις, δί χως συ ντο νι σμό. Δό μη ση ε νός νο η τι κού σχή ματος της δρα στη ριό τητας. Γί νε ται προ σπά θεια κα τα νό η σης της δε ξιό τητας. Φτω χή ε κτέ λε ση λό γω της προ σο χής που δί νε ται στη λε πτο μέ ρεια. Πρό ω ρη εμ φά νι ση κό πω σης που ο φεί λε ται κυ ρί ως στις νο η τι κές α παι τή σεις της δε ξιό τη τας. ι μα θη τές προ σέ χουν ό λες τις δια θέ σι μες πλη ροφο ρί ες, χω ρίς να μπο ρούν να δια χω ρί σουν το σχε τικό από το ά σχε το. 13

14 Ε Κ Η Β Λ Σ 14 Έ τσι, για να μπο ρέ σει ο Κ.Φ.Α.να «ει σά γει» α πο τε λε σμα τι κά τους μα θη τές του στις κα λα θο σφαι ρικές δε ξιό τη τες, θα πρέ πει να α κολουθεί τις ποιο κά τω προ τά σεις: Αρ χι κή ει σα γω γή μό νον των βα σι κών στοι χεί ων της δε ξιότη τας. Ε πί δει ξη αυ τής (μπορούν να χρησι μο ποι η θούν και εικό νες). Δο κι μή ε κτέ λε σης της δε ξιό τη τας (ε ξά σκη ση). Σύ γκρι ση με κά ποια άλ λη που ή δη γνω ρί ζουν (με τα φορά μά θη σης). Ά με ση, α κρι βής και θε τι κή α να τρο φο δό τη ση. Έμ φα ση στη δια δι κα σί α και ό χι στο α πο τέ λε σμα της ε κτέ λεσης. Έ νας πα ρά γο ντας που ε πί σης συμ βά λει στην α πο τε λεσματι κό τη τα της δι δα σκα λί ας των δε ξιο τή των εί ναι η ε πιλο γή των α σκή σε ων. Κ.Φ.Α δε θα πρέ πει να ξε χνά τους βα σι κούς κα νό νες, ό τι δη λα δή η πο ρεί α εκ μά θησης-ε ξάσκη σης γί νε ται α πό το εύ κο λο στο δύ σκο λο και α πό το α πλό στο σύν θετο. Έ τσι, τα βή μα τα για την εκ μά θη ση-εξά σκη ση μιας δε ξιό τη τας στην κα λα θοσφαί ρι ση εί ναι: Ε πί δει ξη της δε ξιό τη τας. Αν εί ναι «με γά λη - σύν θε τη», η δεξιό τη τα δι δά σκε ται τμη μα τι κά. Ε φαρ μο γή μι μη τι κών α σκή σε ων της δε ξιό τη τας χω ρίς μπά λα. Ε φαρ μο γή α σκή σε ων της δε ξιό τητας με μπά λα στα τι κά ή και με στό χο. Ε κτέ λε ση των α σκή σε ων περ πα τώντας. Ε κτέ λε ση των α σκή σε ων με ε λα φρό τρο χά δην. Ε κτέ λε ση των α σκή σε ων με τρέ ξιμο. Εκ μά θη ση των πα ραλ λα γών της δεξιό τη τας (αν υ πάρχουν). Ε κτέ λε ση των α σκή σε ων με πα ρουσί α α ντι πά λου (παθη τι κή ά μυ να). Α σκή σεις με πιο ε νερ γη τι κή ά μυνα. Α σκή σεις σε συν θή κες παι χνι διού. Δό μη ση δι δα κτι κής μο νά δας στην κα λα θο σφαί ρι ση Μια δι δα κτι κή μο νά δα συ νή θως υ πο διαι ρεί ται σε 3 τμήμα τα: Ει σα γω γι κό μέ ρος, ό που ο Κ.Φ.Α. α να φέ ρεται στο στό χο της η μέ ρας και σε θέ μα τα σχε τι κά με το ά θλη μα (ι στο ρι κά στοι χεί α, κα νο νι σμοί κ.α.) και προ θερ μαί νει ε πί σης τους μα θητές. Στο μέ ρος αυ τό δί νε ται με γα λύ τε ρη έμ φα ση στο γνω στι κό το μέ α. Κύ ριο μέ ρος, ό που ε κτε λούνται α σκή σεις για την εκ μά θηση των δε ξιο τή των και διά φο ρα παι χνί δια. Στο μέ ρος αυτό δί νε ται με γα λύ τε ρη έμ φα ση στονψυ χο κι νη τι κό το μέ α. Τε λι κό μέ ρος, ό που γί νε ται η α πο κα τά στα ση των μα θητών, ε νώ συγ χρό νως συ ζη τούνται και συν δέονται διά φορα θέ μα τα με το κυ ρί ως μέ ρος του μα θή μα τος (π.χ. ο μαδι κό τη τα, σε βα σμός στους κα νό νες κ.α.). Στο μέ ρος αυ τό δί νε ται με γα λύ τε ρη έμ φα ση στο συ ναι σθη μα τι κό το μέ α. Στιλ δι δα σκα λί ας της κα λα θο σφαί ρι σης Τα στιλ δι δα σκα λί ας που ε φαρ μό ζο νται συ νή θως κα τά τη δι δα σκα λί α της κα λα θο σφαί ρι σης εί ναι: Πα ραγ γέλ μα τος ή δα σκα λο κε ντρι κή, ο Κ.Φ.Α. α πο φα σί ζει για ό λα σχε τι κά με το μάθη μα, ε νώ ο μα θη τής α κο λου θεί πι στά τις ο δη γί ες του. Αυ το ε λέγ χου, ο μα θη τής α φού του έ χουν γί νει γνω στά τα κρι τή ρια(ση μεί α προ σο χής)για τη σω στή ε κτέ λε ση μιας δε ξιό τη τας, προ σπα θεί να ε κτε λέ σει διορ θώ νο ντας τον ε αυ τό του α πό τα διά φο ρα λά θη του (με τη βο ή θεια καρ τέ λας κρι τη ρί ων ή/και κα θρέ φτη κ.ά.). Πλε ο νέ κτη μα της μεθό δου εί ναι ή έμ φα ση που δί νει στην προ σω πι κή βελ τί ω ση των μα θη τών, α πο φεύ γο ντας τον με τα ξύ τους α ντα γω νισμό. Α μοι βαί ας δι δα σκα λί ας, οι μα θη τές χω ρί ζο νται σε ζευ γάρια, ο έ νας ε κτε λεί και ο άλ λος διορ θώ νει, σύμ φω να με τα κρι τή ρια ε κτέ λε σης που έ χει δώ σει ο Κ.Φ.Α. (σε καρ τέ λα ή προ φορι κά). Πλε ο νέ κτη μα του συγκεκριμένου στιλ εί ναι ό τι σε πο λυ μελή τμή μα τα ό λοι οι μα θη τές εί ναι ε νερ γοί. Κα θο δη γού με νη α να κά λυ ψη, οι μα θη τές κα θο δη γού νται α πό τον Κ.Φ.Α.,με μια σει ρά προ κα τα σκευα σμέ νων ε ρωτή σε ων, να α να κα λύ ψουν το «σω στό τρό πο». Το στιλ αυτό βο η θά τα παι διά να κα τα νο ή σουν το ά θλη μα (εκ με τάλλευ ση χώ ρων, συ νερ γα σί ες, ά μυ να κ.ά.) Το πιο συ χνό ε ρώ τη μα που τί θε ται εί ναι σχε τι κά με το πιο στιλ δι δα σκα λί ας εί ναι α πο τε λε σμα τι κό τε ρο. Κ.Φ.Α. πρέ πει να χρη σι μο ποιεί το στιλ το ο ποί ο γνω ρί ζει κα λύτε ρα και πι στεύ ει κα τά πε ρί πτω ση ό τι εί ναι απο τε λε σματι κό τε ρο. Στον πί να κα 2 προ τεί νο νται εν δει κτι κά στιλ διδασκα λί ας α νά δε ξιό τη τα. Πί να κας 2. Στιλ δι δα σκαλί ας α νά δε ξιό τη τα. Δε ξιό τη τες Στά σεις-θέ σεις Ντρί πλα (ε πι τό πια) Λα βή μπά λας Σουτ Α μυ ντι κή-ε πι θετι κή τα κτική Πε ρι βάλ λον και α πό κτη ση κι νητι κών δε ξιο τή των Το πε ρι βάλ λον δια δρα μα τί ζει ση μα ντι κό ρό λο στη δια δικα σί α και πολ λές φο ρές ε πη ρε ά ζει την α πο τε λε σμα τι κό τη τα του μα θήμα τος. Ό ταν α να φε ρό μα στε στο πε ρι βάλ λον, μι λού με για την ευκαι ρί α για ε ξά σκη ση που έ χουν οι μα θη τές μέ σω: κα λών ε γκα ταστά σε ων, πλού σιου, κα λής κα τά Στιλ δι δα σκαλί ας Α μοι βαί α-αυ το ε λέγ χου Αυ το ε λέγ χου Αυ το ε λέγ χου Α μοι βαί α Αυ το ε λέγ χου Πά σες (στα τι κά σε ζευγάρια-τριά δες) Στα μα τή μα τα-στρο βιλισμοί Δα σκα λο κε ντρι κή-αμοιβαί α Κα θο δη γού με νη α να κάλυ ψη

15 στα σης ε ξο πλισ μ ο ύ, α λ λ ά και του χρό νου για ε ξάσ κ η σ η π ο υ έ χ ο υ ν στη διά θε σή τους (ορ γά νω ση μα θή μα τος). Ε πί σης σημα ντι κός πα ρά γο ντας εί ναι και η εν θάρρυν ση που δέχο νται οι μα θη τές α πό τον εκ παι δευ τι κό α κόμη και α πό τους γο νείς τους για ε ξά σκη ση. Τέ λος, η ποιό τη τα της δι δα σκα λί ας (δι δα κτι κή μέ θο δος, α σκή σεις κ.α.), καθώς και το μέ γε θος της τά ξης, εί ναι παρά με τροι που μπο ρούν να ε πη ρε ά σουν τη μά θη ση. Σε ό λα τα πα ραπά νω, ό που φυσι κά αυ τό εί ναι ε φι κτό, θα πρέ πει να πα ρεμ βαί νει ο Κ.Φ.Α. και να δη μιουρ γεί τις κα λύ τε ρες δυ να τές συν θή κες μά θη σης. Ε πι τυ χη μέ νη δι δα κτι κή μο νά δα Τε λι κά για να θε ω ρη θεί μια δι δα κτι κή μο νά δα ε πι τυχημέ νη θα πρέ πει να πληροί τις παρα κά τω προ ϋ πο θέσεις(gallahue, 2002): Μέ γι στη συμ με το χή ό λων σε δρα στη ριό τη τες με νόη μα. Ευ και ρί ες για κά θε μα θη τή να απο κτή σει και νούργιες δε ξιό τη τες. Συμ με το χή, ε κτί μη ση και εν θουσια σμό για την έ ντονη φυ σι κή δρα στη ριό τη τα. Ποι κι λί α α πό προ σε κτι κά ε πιλεγ μέ νες δε ξιό τη τες. Ευ και ρί ες να συ σχε τι σθεί και να εν σω μα τω θεί η Φυ σι κή Α γω γή με τους άλ λους το μείς των μα θη μά των στο σχολι κό πρό γραμ μα. Ευ και ρί ες για προ σω πι κή και κοι νω νι κή α νά πτυ ξη. Ευ και ρί ες για αυ το α ξιο λό γη ση των η με ρη σί ων ε πι τευγμά των. Βι βλιο γρα φί α: Γε ρο δή μος, Β., Πέρ κος, Σ. (2006). Κα λα θο σφαί ριση. Θε ωρί α, Τε χνι κή, Τα κτι κή, Με θο δο λο γί α, Ει δι κή Δι δα κτι κή & Κα νο νι σμοί, Ερω τή σεις & Α πα ντή σεις Πολ λα πλών Ε πι λο γών. Θεσ σα λο νί κη, Σάλ το. Γού δας, Μ., Χα σάν δρα, Μ. Πα πα χα ρί σης, Β., Γε ρο δή μος, Β. (2006). Φυ σι κή Α γω γή Α Γυ μνα σί ου. Βι βλί ο Εκ παιδευ τι κού. Α θή να, ΕΔ Β. Διγ γε λί δης, Ν., Θε ο δω ρά κης, Ι., Ζέ του, Ε., Δή μας, Ι. (2006). Φυ σι κή Α γω γή Ε και ΣΤ τά ξης: Βι βλί ο Εκ παιδευ τι κού. Αθή να, ΕΔ Β. Διγ γε λί δης, Ν., Θε ο δω ρά κης, Ι., Ζέ του, Ε., Δή μας, Ι. (2006). Φυ σι κή Α γω γή Ε και ΣΤ τά ξης: Βι βλί ο Μα θητή. Α θή να, ΕΔ Β. Gallahue, D. (2002). Α να πτυ ξια κή Φυσι κή Α γω γή για τα Ση με ρι νά Παι διά. (με τά φρα ση-ε πι μέλεια: Ευαγ γελι νού, Χρ., Παπ πά, Α.). Θεσ/νί κη, University Studio Press. Wissel, H. (2007). Κα λα θο σφαί ρι ση Βή μα τα για την Ε πι τυχί α. (με τά φρα ση-ε πιμέ λεια: Πέρ κος, Σ., Γε ρο δή μος, Β., Γού δας, Μ.). Θεσ/νί κη, Χρι στο δου λί δη. Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Η Αρχές Μάνατζμεντ και Μάρκετινγκ. ργανισμών και Επιχειρήσεων Αθλητισμού και Αναψυχής εξειδίκευση στη γνώση β βελτιωμένη έκδοση Κωνσταντίνος Αλεξανδρής νέο Στόχος αυτού του συγγράμματος είναι να αναλυθούν οι βασικές και εισαγωγικές αρχές μάνατζμεντ και μάρκετινγκ και μέσω παραδειγμάτων να εφαρμοστούν στις αθλητικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής και τουρισμού. Απευθύνεται στους προπτυχιακούς φοιτητές των πανεπιστημιακών τμημάτων που παρακολουθούν τα μαθήματα της οργάνωσης και διοίκησης αθλητισμού, αναψυχής, τουρισμού, και αθλητικού μάρκετινγκ, στα στελέχη των αθλητικών οργανισμών, αθλητικών εταιριών κι εταιριών αναψυχής, στους προπονητές, καθηγητές φυσικής αγωγής, αθλητές, και σε όλους εκείνους που ενδιαφέρονται να κατανοήσουν τον τρόπο που λειτουργεί (ή θα έπρεπε να λειτουργεί) η αθλητική αγορά και η αγορά της αναψυχής. 15

16 Ε Κ Η Β Λ Σ 16 Ει σα γω γή ο ριο θέ τη ση της σχο λι κής βί ας προ σκρού ει σε διαφο ρε τι κές θε ω ρί ες, α ντι λή ψεις και πρα κτι κές. Η κά θε πα ρά γο ντας της σχο λι κής ζω ής μπο ρεί να ε κλάβει ως έκ φρα ση ή μορ φή βί ας κά θε α ντι κα νο νι κή, α ντισυμ βα τική α κό μα και κά θε μη-α να με νό με νη συ μπε ριφο ρά (α πό την α πρε πή εμ φά νι ση μέχρι το ύ φος, α πό τη χει ρο νο μί α μέ χρι την κλο πή και το βαν δα λι σμό). Για τις ανά γκες του άρθρου αυ τού θε ω ρού με ό τι η σχο λική βί α εκ φρά ζε ται με κατα στρο φές σχο λι κού ε ξο πλισμού, βαν δα λι σμούς, λε κτι κή και σω μα τι κή βί α (ξυλοδαρ μούς)εκ φο βι σμούς συμ μα θη τών και α πο κλει σμούς α πό τις πα ρέ ες. Η πά λη ως α ντί δο το της βί ας Το ε ρώ τη μα εί ναι πως, και αν και κα τά πό σο μπο ρεί να συ νει σφέ ρει έ στω κατ ε λά χι στο το μά θη μα της φυ σικής α γω γής στον πε ριο ρι σμό της ε πι θε τι κό τη τας και της εν δο σχο λι κής βί ας. Α φορ μή για το συ γκε κρι μέ νο ση μεί ω μα α πο τε λεί η ε φαρ μο γή προ γράμ ματος φυ σικής α γω γής για την κα τα πο λέ μη ση της εν δο σχο λι κής βί ας σε σχο λεία της Γερ μα νί ας. Στα πλαί σια του προγράμ μα τος «Βί α στο σχο λεί ο» που εί χε σκο πό τη λή ψη μέ τρων για την α πο φυ γή της, ο Jan-Uwe Rogge, (παιδο ψυ χολό γος-οι κο γε νεια κός και σχο λι κός σύμ βουλος), πρό τει νε στη διεύ θυν ση και στους δα σκά λους δια φό ρων σχο λεί ων να χρη σι μο ποι ή σουν τη σω μα τική δρα στη ριό τη τα. Rogge πα ρατή ρη σε ό τι τα παι διά στο Δη μο τι κό παί ζουν βί αια και α δέ ξια στο διά λειμ μα, με α πο τέ λε σμα να προ κα λού νται συ χνά τραυ μα τι σμοί και κα τα στρο φές. Α κόμα κι ό ταν το προ σω πι κό που ε πι βλέ πει τα παι διά στο διά λειμ μα αυ ξή θη κε, η βί α δεν στα μά τη σε. Ό ταν τε λι κά οι διευ θύν σεις σχο λεί ων α παγό ρευ σαν το τρέξι μο, τα παι χνί δια α κό μα και τις δυ νατές φω νές την ώ ρα του δια λείμ μα τος, η ε πι θε τι κό τητα των παι διών βρή κε διέ ξο δο στα α ντι κεί με να, α φού ή ταν συ χνό τε ρα τα φαι νό με να κα τα στρο φών στις σχολι κές αί θου σες ή στους κοι νό χρηστους χώ ρους. Στην ψυ χο λο γί α εί ναι ευρύ τε ρα γνω στή η θε ω ρί α της κά θαρ σης η ο ποί α υ πο στη ρί ζει ό τι η φυ σι κή α γωγή και ο α θλη τι σμός εί ναι α σφα λής ο δός διο χέ τευ σης της ε πι θε τι κό τη τας των αν θρώ πων. Η συμ με το χή του παιδιού σε σω μα τι κές δρα στη ριό τη τες δί νει διέ ξο δο στην έμ φυ τη ε πι θε τι κό τη τα την ο ποί α και μειώ νει. Ε ξαί ρε ση κα τά τον Rogge α πο τε λούν οι α ντα γω νι στι κές α θλη τικές δρα στη ριό τη τες που εί ναι προ σα να το λι σμέ νες στη νί κη οι ο ποί ες έ χουν αρ νη τι κή ε πί δρα ση. Έ τσι λοι πόν ο Rogge πρό τει νε να δη μιουρ γη θούν «παλαί στρες» σε κά ποια ση μεί α της αυ λής των σχο λεί ων. Αρ χι κά οι α ντι δρά σεις των δα σκά λων και των γο νιών ή ταν πο λύ αρ νη τι κές: Φο βού νταν ό τι κά τι τέ τοιο θα ο δη γού σε σε με γα λύ τε ρη κλι μά κω ση της βί ας. Θεω ρού σαν ό τι η πρό τα ση να δη μιουρ γη θούν οι χώ ροι «πάλης» σή μαι νε α πο δο χή και ε πι δο κι μα σί α της βί ας, και προ έ βλε παν ό τι η ε φαρμο γή της θα έ φερ νε χά ος και α ναρ χί α στο σχο λεί ο. ι μα θη τές α πε να ντί ας, ανταπο κρί θη καν θε τι κά, ό ταν τους ζη τή θη κε να συ νερ γαστούν για την υ λο ποί ηση της ι δέ ας. Στο κά τω κά τω οι μα θη τές ή ταν αυ τοί που υ πέ φε ραν πε ρισ σότε ρο α πό την κα τα στρο φι κή βί α. ι πα λαί στρες φτιά χτη καν στα ση μεί α της αυλής που εί χαν γρα σί δι ή στο κλει στό γυ Η πά λη ως α ντί δο το της μνα στή ριο. Τους κα νό νες τους α πο φάσι σαν α πό κοι νού μα θη τές και δά σκα λοι. Με την κα θιέ ρω ση αυ τών των χώ ρων απα γο ρεύ τη καν τα βί αια παι χνίδια και α ντα γω νιστι κές α θλη τι κές δρα στη ριό τη τες (π.χ. πο δό σφαι ρο, μπά σκετ) στους χώ ρους του σχο λεί ου. Ό ποιος ή θε λε να ε κτο νω θεί σω ματι κά, μπο ρού σε να το κά νει μό νο μέ σα στις πα λαί στρες. ρίστη καν ε πί σης, κά ποιοι α πα ρά βα τοι κα νό νες. Η συμ μετο χή στην πά λη ή ταν εθε λο ντι κή. Α πα γο ρευό ταν να ε ξανα γκά σεις κά ποιον να μπει στην πα λαί στρα. Απα γο ρευό ταν ε πί σης τα χτυ πή μα τα στο κε φά λι, οι κλο τσιές, οι δα γκω νιές και το φτύ σι μο, το ί διο και η προ σπά θεια να βλά ψει κά ποιος ε σκεμ μέ να έ να άλ λο παι δί. Ε πι πλέ ον κα θιε ρώ θη κε μια «συνθη μα τι κή λέ ξη». Ό ταν κά ποιος ε πι τηρη τής φώ να ζε αυ τή τη λέ ξη, ό λες οι δρα στη ριό τη τες μέ σα στην πα λαί στρα στα ματού σαν. Ε κεί νη τη στιγ μή, ό ποιο παι δί ή θε λε να στα μα τή σει να πα λεύ ει, έβγαι νε α πό την πα λαί στρα. Στην αρ χή υ πήρ ξαν κά ποιες δυ σκο λί ες, κυ ρί ως α πό την πλευ ρά των δα σκά λων και των γο νιών, που δεν πί στευαν πως τα παι διά θα τη ρού σαν τις συμ φω νί ες. Όπως α πο δεί χτηκε ό μως γρή γο ρα τα παι διά προ σαρ μό στη καν στα συμ φωνη μέ να τε λε τουρ γι κά και τους κα νό νες. Και μά λι στα, πρώ τα συμ μορ φώ θη καν τα παι διά που θε ω ρού νταν οι «χει ρό τε ροι τα ρα ξί ες». Τα παι διά αυ τά εί χαν τη δυ νατό τη τα να ε κτο νωθούν στο διά λειμ μα και να βγά λουν ό λα τους τα α πω θη μένα. ι ε νο χλη τι κές συ μπε ρι φο ρές που ο φεί λο νταν στη συσ σωρευ μέ νη έ ντα ση, μειώ θη καν σε με γά λο βαθ μό. Η δυ να τότη τα της σω μα τι κής ε κτό νω σης στο διά λειμμα ε πη ρέ α σε θε τι κά τη σχέ ση με τα ξύ δα σκά λων και μα θη τών. ι τραυμα τι σμοί και οι ζη μιές μειώ θη καν, το ί διο και η φα σα ρί α στο διά λειμ μα. Τα παι διά σέ βο νταν τους συμ φω νη μέ νους κανό νες, σε τέ τοιο βαθ μό μά λι στα, ώ στε κά ποιοι με γα λύ τε ροι μα θη τές προ θυ μο ποι ή θη καν ν α να λά βουν την ε πι τή ρη ση στις «ζώ νες πά λης». Υ πήρ χαν φυ σι κά και πα ρα βιά σεις των ο ρί ων, αλ λά και θεσμο θέ τη ση συ νε πειών. Ό ποιος πα ρέ βαι νε τους κα νό νες δεν ε πι τρε πό ταν να μπεί στην πα λαί στρα την ε πό με νη μέ ρα. Έ βλε πε απ έ ξω τα παι διά που πά λευαν, μα ζί με τον ε πι τηρητή, που του ε ξη γού σε ξα νά τους κα νό νες. Το πρό γραμ μα δεν ο λο κλη ρώ θη κε χωρίς προ βλή μα τα. Συ χνά οι γο νείς και οι δά σκα λοι α πέ δι δαν στις «πα λαί στρες» τις δυ σκο λί ες που

17 εν δο σχο λι κής βί ας? Ευάγ γε λος Αλ μπα νί δης Α να πλη ρω τής Κα θη γη τής, Τ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ. προ έ κυ πταν. Τα παι διά α ντί θε τα θε ω ρού σαν το πρό γραμμα ε ξαι ρε τι κά δη μιουρ γι κό και ζή τη σαν να συ νε χι στεί η ε φαρμο γή του και με τά το συμ φω νη μέ νο χρο νι κό διά στη μα. Για τί η πά λη; Η παι δα γω γι κή α ξί α της πά λης θε ω ρεί ται βα ρύ νου σα, α φού εί ναι έ να ά θλη μα που σύμ φω να με τις παι δα γω γι κές α ντιλή ψεις α πο τε λεί θαυ μά σιο μέ σο για τη φυ σι κή α γω γή των παι διών και τη βελ τί ω ση της η θι κο κοι νω νι κής τους συ μπερι φο ράς. Η προ σφο ρά της συ νί στα ται στην α νά πτυ ξη των στοι χεί ων της κοι νω νι κό τη τας, συ ντρο φι κό τη τας, φυ σι κής βελ τίω σης, θάρ ρους και αυ το πε ποί θη σης. Συν δυά ζει την ά θλη ση και το παι χνί δι. ι ορ γα νι κές και ψυ χι κές βελ τιώ σεις πη γά ζουν μέ σα α πό τη χα ρά του παι χνι διού. Βα σι κό της στοιχεί ο εί ναι η σω μα τι κή ε πα φή που προω θεί τη γνω ρι μί α, την κοι νω νι κό τη τα και τη συ ντρο φι κό τη τα. Η πά λη συ γκεντρώνει ε πί σης δύ ο α κό μη βα σι κά στοι χεί α που το δια φο ρο ποιούν α πό τα άλ λα α θλή μα τα: Εί ναι ταυ τό χρο να παι χνί δι κα θώς και ά θλημα κα τα στά σε ων, αυ τό ση μαί νει ό τι το παι δί α γω νι ζό μενο, βρί σκε ται σε συ νε χή ε γρή γορ ση για την έ γκυ ρη α ντί ληψη, την ε πε ξερ γα σί α και την α πό φα ση ε νέρ γειας με τα χύ τατη ε πι λο γή. Δί πλα στην α ντί δρα ση προ βάλλει συ νε πώς και η πρό βλε ψη, που εί ναι πνευ μα τι κή λει τουρ γί α πρό γνω σης των κα τα στά σε ων. Η πρό βλε ψη υ πο βο η θά ει την α ντί δρα ση. Πι στεύ ου με ό τι η πά λη σαν ά θλη μα ευ θυ γραμ μί ζε ται α πόλυ τα με τη σύγ χρονη ζω ή και τα προ βλή μα τά της. Η πά λη ε πι πρό σθε τα προ σφέρει τη δυ να τό τη τα στο παι δί να α ποκτή σει μια κα λή αί σθη ση του σώ μα τός του, να με τρή σει και να ζυ γί σει τις σω μα τι κές του ι κα νό τη τες σε σχέ ση με αυ τές των άλ λων και να φθά σει στα ό ρια των δυ να το τή των του. Αν και θε ω ρεί ται από πολ λούς βί αιο ά θλη μα, δεν πε ρι λαμ βά νει κτυ πή μα τα ή πρό κλη ση σω μα τι κής βλά βης στον α ντί πα λο αλ λά μό νο λα βές οι ο ποί ες στη ρί ζο νται στο ε πί πε δο τε χνικής και ο ξύ νοιας του συμ με τέ χο ντα. Η πά λη-ά θλη ση στην αρ χαί α Ελ λά δα Ι διαί τε ρα ε ντυ πω σια κή εί ναι η δια πί στω ση ό τι η πά λη ή ταν ό χι μό νο η πλέ ον δια δε δο μέ νη σω μα τι κή δρα στη ριό τη τα στον αρ χαί ο ελ λη νι κό κό σμο αλ λά και το πρώ το, κυ ρί αρ χο και σχε δόν μο να δι κό μέ σο φυ σι κής α γω γής των παι διών. To γε γο νός ό τι η λέ ξη πα λαί στρα χρη σι μο ποι ή θη κε για να δηλώ σει κα τά τρό πο γε νι κό τον α θλη τι κό χώ ρο ή το σχο λεί ο γε νι κό τε ρα της σω μα τι κής α γω γής α πο τε λεί αρ κε τά σα φή α πό δει ξη της υ πε ρο χής της πά λης ως προς τη δη μο φι λί α έ να ντι ό λων των άλ λων α γω νι σμά των. Η πά λη εί χε το χαρα κτή ρα, ε τοι μό τη τας πνεύ μα τος, τέ χνης και δύ να μης και ή ταν α παλ λαγ μέ νη α πό κά θε αί σθη μα ορ γής και κτη νώ δους ε ρεθι σμού. Εί ναι ευ ρύ τε ρα άλ λω στε γνω στό ό τι, του λά χιστον στην Α θή να της κλα σι κής ε πο χής, οι γο νείς πι θα νό τα τα α πό την η λι κί α των ε πτά χρό νων μέ χρι αυ τή των δε κα τεσ σάρων έ στελ ναν τα παι διά τους στην πα λαί στρα ό που ε κεί υ πό την ε πί βλε ψη του παι δο τρί βη μά θαι ναν να πα λεύ ουν. Την πάλη χρη σι μο ποιού σαν για την καλ λιέρ γεια της αν δρεί ας, του θάρ ρους και της τόλ μης. Φαί νε ται ό μως ό τι ε πι πρό σθε τα χρη σι μο ποιού σαν τα βί αια α θλή ματα (κυ ρί ως την πά λη) για να με του σιώ σουν, να με τα τρέ ψουν δη λα δή τη συσ σω ρεμένη και έμ φυ τη ε πι θε τι κό τη τα των παι διών σε σω μα τι κή δραστη ριό τη τα. ι αρχαί οι Έλ λη νες άλ λω στε θε ω ρού σαν ό τι η μή νις (=ορ γή, κα τά στα ση διαρ κούς θυ μού) και η κα λή έ ρις (=φι λο νι κί α, α ντα γω νι σμός) ή ταν πη γές δη μιουρ γι κό τη τας των αν θρώ πων. Α ξιο ση μεί ω τη και διό λου τυ χαί α δεν εί ναι η χρή ση του κό τι νου (στε φά νι ε λιάς έ πα θλο στα λύ μπια) ως σύμβο λου νί κης. Η λέ ξη κό τι νος άλ λω στε προέρ χε ται α πό το κό τος που ση μαί νει ορ γή, θυ μό, μή νιν, πο λυε τή χόλο. Έ τσι και ο κό τι νος ου σια στι κά θα πρέ πει να θε ω ρη θεί το στε φά νι ε λιάς που συμ βό λι ζε τη με του σιω μέ νη ε πι θε τι κό τητα, που α πάλ λασ σε το ά το μο α πό το βάρ βα ρη αυ τή θε ά της έ ρι δας. Ή ταν η μή νις με ταλ λαγ μέ νη σε στε φάνι μέ σα στο κα μί νι της ψυ χής. Ή ταν το σκο τά δι που μέ σα α πό τη σω μα τική προσπά θεια λού στη κε στο φως. Γε νι κό τε ρα λοι πόν οι αρ χαί οι πί στευαν ό τι η σω μα τι κή δραστη ριό τη τα είναι χρή σι μη για την ψυ χι κή γα λή νη των παιδιών, για τί ε ξου δε τε ρώ νει τις εσω τε ρι κές «μα νι κές» δυ νά μεις (Πλά των, Νό μοι Ζ. 790c-791c). Πεποί θη ση άλ λω στε των αρχαί ων ή ταν ό τι η ά θλη ση βο η θά στην ψυ χή να α πο κτήσει φρό νη ση και ε γκρά τεια. (Πλά των, Νό μοι, Η.839c-840c). Έ τσι θε ω ρού σαν ό τι η ά θλη ση «ά μα δε αν δρεί αν, ά μα δε ι σχύν, ά μα δε σω φρο σύ νην ε μποιεί» (Δί ων Χρυ σό στο μος, ΧΧΙΧ.9). Ε πί λο γος Εί ναι α λή θεια ό τι τα τε λευ ταί α χρό νια η εν δο σχο λι κή βί α κλιμα κώ νει ε πι κίν δυ να την πα ρου σί α της. Σε ση μεί ο που να μην μπο ρού με άλ λο να της γυρ νά με την πλά τη. Για να προ σεγγί σου με βέ βαια την εν δο σχο λι κή βία δεν θα πρέ πει να την ε ξε τά σου με με μο νω μέ να και α νε ξάρ τη τα α πό τον κοινω νι κό μας πε ρί γυ ρο, την οι κο γέ νεια και το ί διο το εκ παι δευ τι κό μας σύ στημα. Τα παι διά α να πα ρά γουν την εν δο οι κο γε νεια κή βί α, τα κοι νω νι κά α διέ ξοδα και τις α νε πάρ κειες του εκ παι δευ τικού μας συ στή μα τος μέ σα στο ί διο σχολι κό πε ρι βάλ λον. Η βί α των λέ ξε ων, των κι νή σε ων ή των πρά ξε ων, η βί α του ε νός ή των πολ λών, η βί α της ε νη λι κί ω σης ή της πε ρι θωριο ποί η σης, του ρα τσι σμού ή της υ πε ρο χής δεν συ νι στούν εν δη μι κό και ε πι δει νού με νο πρό βλη μα αν εμείς (οι εκ παιδευ τι κοί και γο νείς) δεν συμ βάλ λου με στην α νά πτυ ξη και κλιμά κω ση του. Το σχο λεί ο ο φεί λει λοι πόν α φε νός να κατα νο ή σει και α φε τέ ρου να μά θει να δια χει ρί ζε ται τις κρί σεις που προ κα λούν η α νι σό τη τα, η α δι κί α και η α μά θεια ε ντός και ε κτός των σχο λι κών τει χών. To σχο λεί ο και ο εκ παί δευ τικός ο φεί λουν να πα ρέμ βουν διορ θω τι κά και εν δυ να μω τι κά και ό χι να δώσουν στην κα τά στα ση αυ τή τον μη α να στρέ ψιμο χα ρα κτή ρα μιας κα κής μοί ρας. Α πό τα πα ρα πά νω α βί α στα προ κύ πτει το συ μπέ ρα σμα ό τι ο ρό λος της Φυ σι κής Α γω γής γε νι κό τε ρα και ει δι κό τε ρα της πά λης δεν θα πρέ πει να θε ω ρη θεί πανά κεια στη θε ρα πεί α της εν δο σχο λι κής βί ας αλ λά μό νο έ να μέ σο για τον πε ριο ρισμό της και μια κα τα πλη κτι κή ευ και ρί α ε κτό νω σης της ε πιθε τι κό τη τας. Προ τει νόμε νη βι βλιο γρα φία Jan-Uwe Rogge, θυ μός κά νει κα λό, Α θή να: Θυμά ρι, Irene Marrou, Ιστο ρί α της εκ παι δεύ σε ως κα τά την αρ χαιό τητα, Α θή να Θέ μος Γκου λιώ νης, Α θλητι σμός έ νας έ ρω τας αλ λιώ τι κος, Α θή να: Γε ωρ γιά δης, Φρήντριχ Νίτσε, Κείμενα για την Ελλάδα - αγών στον 17 Όμηρο (μτφ. Ζ. Σαρίκα), Θεσ/νίκη, Βάνιας, 2008.

18 Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Η O ΛΥΚΣ ΣΤ ΣΧΛΕΙ; ΠΑΕΙ...ΧΑΛΑΣΕ ΚΑΙ ΑΥΤΣ! εξειδίκευση στη γνώση Νατάσα Μάγκου Ìéá âéùìáôéêþ ðñïóýããéóç ôïõ åããñáììáôéóìïý, ôùí ìáèçìáôéêþí êáé Üëëùí åðéóôçìþí ìýóá áðü ðáé íßäéá øõ ïêéíçôéêþò áãùãþò. με 101 δράσεις με πατρόν με εκπαιδευτικό υλικό λύ κος πά ει σχο λεί ο...!!! Και εί ναι μά λιστα πο λύ ευ τυ χι σμέ νος, ει δικά α φού πα ρέ α του εί ναι τα μι κρά χα ρού με να παι διά του Νηπια γω γεί ου και του Δη μο τι κού που τον α γαπούν και πε ρι μέ νουν να τον συ να ντή σουν στο Σχο λείο. Παί ζουν με το λύ κο, μα θαί νουν με το λύ κο. Έν νοιες και α ριθ μοί, γράμ μα τα και σχή μα τα μέ σα α πό το παι χνί δι ε ντυ πώ νονται στο παι δι κό μυα λό. Τα παι χνί δια με το λύ κο μάς γνω ρί ζουν έ ναν και νού ριο τρό πο μά θη σης με πρω το τυπί α, δη μιουρ γι κό τη τα και συ νερ γα σί α. Παίξ τε με το λύ κο! Έ χε τε να μά θε τε πολλά α πό αυ τόν!!! Θα σας τα ξι δέ ψει στη χώ ρα της γνώ σης, των εκ πλή ξε ων και της φα ντασί ας!!! 101 ØÕ ÏÊÉÍÇÔÉÊÁ ÐÁÉ ÍÉÄÉÁ ÃÉÁ ÐÁÉÄÉÁ ÇËÉÊÉÁÓ ÁÐÏ 5-12 ÑÏÍÙÍ α φου γκρα σμός εί ναι η βά ση για κά θε μα θη σια κή σχέ ση. Με την πρά ξη και το στο χα σμό η μά θη ση παίρ νει σχή μα, και με την α να πα ρά στα ση και την α νταλ λα γή γί νε ται γνώ ση και δε ξιό τη τα. Τα δια θε μα τι κά παι χνί δια αυ τής της βιωμα τι κής προ σέγ γι σης εί ναι χρή σι μα για καθηγητές φυσικής αγωγής, εκ παι δευτι κούς, φοι τη τές των ΤΕ ΦΑ Α, Παι δα γωγι κών τμη μά των, λο γο θε ρα πευ τές, εργα σιο θε ρα πευ τές, δα σκά λους Ει δι κής Α γω γής, γο νείς και ό ποιον άλ λο α σχο λείται με παι διά. Τα παι χνί δια μπο ρούν να πραγ μα το ποι η θούν στην τά ξη, την αυ λή, την αί θου σα γυ μνα στι κής, το ερ γα στή ρι, το σπί τι.

19 Τ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΣΧΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΥΛΩΝ Τ ΜΑ ΘΗ ΜΑ ΤΗΣ ΦΥ ΣΙ ΚΗΣ Α ΓΩ ΓΗΣ ΣΤ ΔΗ Μ ΤΙ Κ ΣΧ ΛΕΙ (ΚΡΙΣΕΙΣ, ΣΧ ΛΙΑ, Ι ΔΕ ΕΣ Α ΝΑ ΒΑΘ ΜΙ ΣΗΣ). Γεώργιος Λαπούσης, Ph.D., Σχο λι κός Σύμ βου λος Δ.Ε. της Περιφερειακής Δ/νσης Εκπαίδευσης Θεσσαλίας Ει σα γω γή Το σχο λεί ο, μέ σω του μα θή ματος της φυ σικής α γω γής, δια δρα μα τί ζει έ να σημα ντι κό ρό λο στη βελ τί ω ση της φυ σικής κα τά στα σης και στην αύ ξη ση της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας στα παι διά για πε ρισ σότε ρο α πό έ ναν αιώ να στη δευ τε ρο βάθ μια εκ παί δευση, ε νώ η φυ σι κή α γω γή έ νας κα θιε ρω μέ νος θε σμός στην πρω το βάθμια εκ παί δευ ση την τε λευ ταί α ει κο σα ε τί α, θε ω ρεί ται ση μα ντι κό στοι χεί ο της εκ παιδευ τι κής δια δι κα σί ας. Με εξαί ρε ση τυ χόν ο λι γο θέ σια δη μο τι κά σχο λεί α, το σύ νο λο των μα θη τών γυ μνά ζε ται α πό κα ταρ τι σμένους διο ρι σμέ νους κα θη γη τές φυ σι κής α γω γής. Ε πο μέ νως η φυ σι κή α γω γή α ποτε λεί α να πό σπα στο κομ μά τι της εκ παίδευ σης, ό πως και τα υ πό λοι πα μα θή μα τα του σχο λεί ου και ο σκο πός της συμ φω νεί με το γε νι κό σκο πό της εκ παί δευ σης σε μια χώ ρα. σκοπός της εκ παί δευ σης διαφο ρο ποιεί ται και ε ξε λίσ σε ται δια χρο νι κά, μπο ρεί να δια φέ ρει α πό χώ ρα σε χώ ρα και συ νή θως κα θο ρί ζε ται α πό το σύ νταγμα και τους νό μους του κρά τους. Στη ση με ρινή κοι νω νί α το μά θη μα της φυ σι κής α γω γής προ σφέ ρει γνώ σεις και α να πτύσ σει δε ξιό τη τες ζω ής, οι ο ποίες δί νουν τη δυ να τό τη τα στους νέ ους, να θέ τουν στό χους για ά θλη ση και άλ λες μορ φές φυ σι κής δρα στη ριό τη τας και να ξε περνούν τα ε μπό δια που τους α πο τρέπουν να α σκη θούν. Ε πο μέ νως εί ναι ση μαντική η ε νί σχυ ση της πρω το βου λί ας, της αυ τορ ρύθ μι σης και του αυ το κα θο ρι σμού των μα θη τών ως προς την ά σκη ση και τη φυ σι κή δρα στη ριό τα τα. Η φυ σι κή α γω γή στην πρω το βάθ μια εκ παί δευ ση βα σί ζε ται στο α να λυ τι κό πρόγραμ μα σπου δών που εί ναι δο μη μέ νο σύμ φω να με το σκο πό και το πε ριε χόμενο της φυ σι κής α γω γής. Σύμ φω να με τον νό μο 1566/85: «Σκο πός της πρωτο βάθ μιας και δευ τε ρο βάθ μιας εκ παί δευσης εί ναι να συμ βάλλει στην ο λό πλευ ρη αρ μο νι κή και ι σόρ ρο πη α νά πτυ ξη των διανο η τι κών και ψυ χο σω μα τι κών δυ νά με ων των μα θη τών, ώ στε α νε ξάρ τη τα α πό το φύ λο ή την κατα γω γή να έ χουν την δυ νατό τη τα να ε ξε λι χτούν σε ο λο κλη ρω μέ νες προ σω πικό τη τες και να ζή σουν δη μιουργι κά». Ε πο μέ νως το μά θη μα της φυ σι κής α γω γής στο δη μο τι κό σχο λεί ο σχε τί ζε ται με τους βα σικούς το μείς της προ σω πικό τη τας του μα θη τή που εί ναι ο ψυ χοκι νη τι κός, ο συ ναι σθη μα τι κός και ο γνωστι κός το μέ ας. Το μά θημα της φυ σι κής α γω γής θε ω ρεί ται ό τι εί ναι ταυ τό χρο να μια εκ παι δευ τι κή δια δι κα σί α, αλ λά και έ να μέ σο που βο η θά τη δη μό σια υ γεί α, δί νει τη δυ να τό τη τα στα παι διά να εί ναι φυ σι κά δρα στή ρια και τους διδά σκει τη δια βί ου ά σκη ση. Η φυ σι κή α γω γή στο δη μο τικό σχο λεί ο σε σχέ ση με την υ γεί α Α να γνω ρί ζεται ευ ρέ ως ό τι οι α το μι κές α ξί ες, οι πε ποι θή σεις και οι συ μπε ρι φορές, μπο ρούν να τρο πο ποι η θούν με τον πλέ ον α πο τε λε σμα τι κό τρό πο, μέ σα σε έ να κοι νω νι κό πλαί σιο, ό πως εί ναι το περι βάλ λον του σχο λεί ου. ι α νη συ χη τι κές τά σεις που εμ φα νί ζο νται στην υ γεί α, ως γε γο νός, υ πο δη λώνει ό τι το μά θη μα της φυ σι κής α γω γής στα σχολεί α, πρέ πει να α να νε ώ σει και να ε πε κτεί νει το ρό λο του στην προ ώ θη ση της ά σκησης και της σωμα τι κής δρα στη ριό τη τας που σχε τί ζε ται με την υ γεί α α πό την η λι κί α των μα θη τών του δη μο τι κού σχο λεί ου. ι καρ διαγ γεια κές α σθέ νειες εί ναι η κύρια αιτί α νο ση ρό τη τας και θνη σι μό τη τας στις βιο μη χανι κές και στις πε ρισ σό τε ρες α να πτυσ σό με νες χώρες στον κό σμο. Η πρω ταρ χι κή πρό λη ψή τους, θα πρέ πει να ξε κι νά α πό την παι δι κή και ε φη βι κή η λι κί α, ό πως υ πο στη ρί ζε ται από ε κτε νή α πο δεικτικά στοι χεί α, τα ο ποί α προ έρ χο νται α πό κλι νι κές, ε πι δη μιο λο γι κές και ερ γα στη ριακές με λέ τες (Raitakari et al., 2003). Μελέ τες αυ το ψί ας που έ γι ναν σε παι διά και νέ ους, με τά α πό α νε πά ντε χους θα νά τους (McGill, et al., 2001), τεκ μη ριώ νουν την πα ρου σί α α θη ρω μα τι κών βλα βών στην α ορ τή και στις στε φα νιαί ες αρ τη ρί ες των παι διών και των νέ ων. Ε πι πλέ ον η παι δική πα χυ σαρ κί α α πο τε λεί σε πα γκό σμιο επί πε δο τη συ χνό τε ρη με τα βο λι κή νό σο και ένα ια τρι κό πρό βλη μα με τε ρά στιες κοι νω νι κές και οι κο νο μι κές προ ε κτά σεις, ε νώ η Ελ λά δα «διεκ δι κεί» με α ξιώ σεις την πρώ τη θέ ση στην Ευ ρω πα ϊ κή Έ νω ση. Το πα ρήγο ρο στην πα ρα πά νω δια μορ φωμέ νη κα τά στα ση είναι ό τι υ πάρ χουν αρ κετές εν δεί ξεις, ό τι είναι δυ να τή η μεί ω ση των πα ρα γό ντων κιν δύ νου, με τά α πό παρεμ βά σεις για την προ α γω γή και βελ τί ω ση της υ γείας, ό ταν ε φαρμό ζο νται κα τάλ λη λα προ γράμ μα τα στο σχο λι κό περι βάλ λον, μέσω του μα θή μα τος της φυ σι κής αγω γής. Τέ τοια πα ρεμ βα τι κά προ γράμ μα τα που σχε τί ζο νταν με το μά θη μα της φυ σι κής α γω γής (CATCH, CHIC, Heart Smart) είναι προ γράμ μα τα που εφαρ μό στη καν στα σχολεί α ό που ε πε τεύ χθη σαν τρο πο ποι ή σεις στους πα ρά γο ντες κιν δύ νου για καρδιαγ γεια κές α σθέ νειες. Η φυσι κή α γω γή στο δη μο τι κό σχο λεί ο έ χει τη δυ να τό τητα να προ σφέ ρει στους μαθη τές τις κατάλ λη λες ευ και ρί ες για την αύ ξη ση της φυ σι κής και σω μα τι κής δρα στη ριό τη τας. ι μα θη τές δι δά σκο νται τις α πα ραί τη τες δε ξιό τη τες και έχουν τη δυ να τό τη τα να λαμ βά νουν τις κα τάλ λη λες γνώ σεις, που εί ναι ση μα ντι κές για την κα θιέ ρω ση και τη δια τή ρη ση ε νός δρα στή ριου τρό που δια βί ω σης. Α πο τε λε σμα τι κό τη τα του μα θή μα τος φυσι κής α γω γής Πό σο α πο τε λε σμα τι κό ό μως εί ναι το μάθη μα της φυ σι κής α γω γής για τους μα θητές; Oι έ ρευ νες και οι με λέ τες δί νουν μια α παι σιό δο ξη ει κό να. Α να γνω ρι σμέ νοι διεθνείς ορ γα νισμοί (The National Association of Sport and Physical Education, NASPE), συ νι στούν ό τι το σχο λεί ο θα πρέ πει να προσφέ ρει 150 λε πτά δι δα σκα λί ας στο μά θη μα της φυ σι κής α γω γής στα παι διά του δημο τι κού σχο λεί ου α νά ε βδο μά δα για ο λό κλη ρο το σχο λι κό έ τος. Ε πί σης οι οδηγί ες α πό τον Πα γκό σμιο ρ γα νι σμό Υ γεί ας, α πό την Α με ρι κά νι κη Καρ διο λογι κή Έ νωση και άλ λους έ γκυ ρους ρ γα νι σμούς και Ιν στι τού τα συ νι στούν ό τι οι μα θη τές θα πρέ πει να α θλού νται κα θη με ρι νά, του λάχι στον ό μως τρεις φορές την ε βδο μά δα, στο σχο λι κό πε ρι βάλ λον, διό τι καρ διο προστα τευ τι κά ο φέλη μπο ρεί να προ κύ ψουν και α πό έ να α πλό πρό γραμ μα διάρ κειας 30 λε πτών, με μεσαί α έ ντα ση και δυ ναμι κές α σκή σεις (aerobic) για τρεις φο ρές την ε βδο μά δα. Συ νι στούν ε πί σης οι μαθη τές να εί ναι φυ σι κά δρα στή ριοι και να α σκού νται για του λά χι στον το μι σό χρονι κό διά στη μα της δι δα κτι κής ώ ρας του μα θή μα τος της φυ σι κής α γω γής. Ό μως δυ στυ χώς πα ρό λο που τα πα ρα πά νω εί ναι πλέ ον αυ το νό η τα, στην πραγ μα τι κό τη τα κά τι τέ τοιο δεν συμ βαί νει. Με την ψή φι ση των νό μων και την έκδο ση των ω ρο λό γιων προ γραμ μά των, το μάθη μα της φυ σι κής α γω γής στο δη μοτι κό σχο λεί ο δι δά σκε ται μό νον για δυο ώ ρες, παρ ό λη την ύ παρ ξη ψη φί σμα τος του Ευ ρω πα ϊ κού Κοι νο βου λί ου της 13 ης Νο εμ βρί ου του 2007 σχε τι κά με τον «Ρόλο του Αθλη τι σμού στην Παι δεί α», ό που υ ιο θε τή θη κε έκ θε ση των ευ ρω βου λευτών σύμ φω να με την ο ποί α... «τα κρά τη μέ λη θα πρέ πει να κα τα στή σουν τη Φυ σική Α γω γή υ πο χρε ω τι κή στην πρω το βάθμια και τη δευ τε ρο βάθ μια εκπαί δευ ση και να α πο δε χθούν την αρ χή σύμ φω να με την ο ποί α στο ω ρο λό γιο πρό γραμ μα θα ε ξασφα λί ζο νται του λά χι στον τρί α μα θή μα τα Φυ σι κής Α γω γής την ε βδο μά δα ε νώ τα σχο λεί α θα πρέ πει να εν θαρ ρύ νο νται να ε πε κτεί νουν το ελά χι στο αυ τό ό ριο ό σο το δυ να τόν πε ρισ σό τε ρο». Eνδεί ξεις ό μως υ πάρ χουν ό τι το μά θη μα της φυ σι κής αγω γής δεν ε πι τε λεί ου σιαστι κά και ε παρ κώς τον ρό λο του (Sallis & McKenzie, 1991), διό τι έ ρευ νες έ χουν δεί ξει ό τι οι μα θη τές συμ με τέ χουν στο μά θη μα της φυ σι κής α γω γής για χρο νι κό διά στη μα μόνον 3 λε πτών, για σω μα τι κές 19 δρα στη ριό τη τες με σαί ας έ ως έ ντο νης

20 Τ ΒΗΜΑ ΤΩΝ ΣΧΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΥΛΩΝ Ε Κ Η Β Λ Σ έ ντα σης, κα τά τη διάρ κεια μιας δι δα κτι κής ώ ρας και αυ τός ο χρόνος εί ναι μι κρό τερος α πό το 10% του δια θέ σιμου δι δα κτικού χρό νου (Simons-Morton, Taylor et al., 1994). χρό νος αυ τός εί ναι κα τά πο λύ μι κρό τε ρος α πό το συ νι στώ με νο, σύμ φωνα με τον ο ποί ο, οι μα θη τές θα πρέ πει να εί ναι φυ σι κά δραστή ριοι και να α σκού νται για χρο νι κό διά στη μα του λά χι στον ί σο με το 50% μιας δι δα κτι κής ώ ρας (Healthy People, 2000). Ε πι πλέ ον ε λά χι στα δε δο μέ να εί ναι διαθέ σι μα για τη συ χνό τη τα και τη διάρ κεια της ά σκη σης των μα θη τών, ό πως ε πίσης α προσ διό ρι στη εί ναι και η έ ντα ση των α σκή σε ων που ε κτε λούν οι μα θη τές στο δη μο τι κό σχο λεί ο κα τά τη διάρ κεια του μα θή μα τος της φυ σι κής α γω γής. ι Simons-Morton και συν (1988), έ χουν κατα λή ξει στο συ μπέ ρα σμα ό τι τα ε πί πε δα φυ σι κής δρα στη ριό τητας στους μα θη τές εί ναι χα μη λά στο μά θη μα, ε νώ άλ λες μελέ τες έ χουν δεί ξει ό τι τα παι διά ι διαί τερα τα α γό ρια συμ με τέ χουν πιο ε νερ γά σε άλ λες δρα στηριό τη τες (α να ψυ χής ή κα τά την διάρ κεια του διαλ λεί μα τος), πα ρά στο μά θη μα της φυ σι κής α γω γής και ε πι βεβαιώ νο ντας προ η γού με νες έ ρευ νες α ποδε δείχθη κε, ό τι οι μα θη τές συμ με τεί χαν σε α σκή σεις υ ψη λής έ ντα σης, μό νον για 2 λεπτά ό ταν το συ νο λι κό μά θη μα διαρκού σε 30 λε πτά (Sarkin, et al., 1997). Τέ λος ο Faucette και οι συν. (2000) βρήκαν ό τι ε νώ τα τμή μα τα φυ σι κής α γω γής α σχο λού νταν κύ ρια με α θλο παιδιές, μι κρό τμή μα μα θη τών ή ταν κι νη τι κά δρα στή ριο, ε νώ το με γα λύ τε ρο ποσο στό αυ τών περί με νε τη σει ρά του για να συμ με τέ χει, ε ξαι τί ας λα θε μέ νων στρα τη γι κών και τακτι κής στην ορ γά νω ση του μα θή μα τος. Χα ρα κτη ρι στι κά επι τυ χη μέ νου κα θη γη τού Φυ σι κής Α γω γής Για την α πο τρο πή των πα ραπά νω κα ταστά σε ων προ βλη μα τι σμός θα πρέ πει να υ πάρ ξει για την ε πί τευ ξη του ε πι διω κόμενου σκο πού στο μά θη μα της φυ σι κής αγω γής και του ρό λου που δια δρα μα τί ζει σε αυ τό ο κα θη γη τής. Ό πως α κρι βώς οι μαθη τές στο σχο λεί ο προ ο δεύ ουν, ε ξελίσ σο νται και μα θαί νουν στο σχο λι κό περι βάλ λον και ο ί διος ο εκ παι δευ τι κός θα πρέ πει να α ναπτύ ξει την ι κα νό τη τά του να δι δά σκει. ι ικα νό τη τες αυ τές δεν α ναπτύσ σο νται αυ τό μα τα αλ λά με τά α πό προσπά θεια. Η ε μπει ρί α που α πο κτά ται α πό τα χρό νια προ ϋ πη ρε σί ας θε ω ρεί ται ση μαντι κό προ σόν, αλ λά δεν ση μαί νει α πα ραίτη τα και α πο τε λε σμα τι κό τε ρη δι δα σκα λί α. Ση μα ντι κό ρό λο στην α πο τε λε σμα τι κότη τα του έργου του εκ παι δευ τι κού, έχει η προσπά θεια του ι δί ου για δη μιουρ γικό τη τα και γνώ ση. Το εν δια φέ ρον για προ σω πική πρό ο δο και ε πι τυ χί α και το εν δια φέ ρον για τους μα θη τές εί ναι δυο χα ρα κτη ριστικά του ε πι τυ χη μέ νου εκ παι δευ τι κού. Τα πα ρα πά νω μπο ρούν να ε πι τευ χθούν με τη συμ με το χή του εκ παι δευ τι κού σε σεμι νά ρια, συ νέ δρια και ε πι μορ φώ σεις, με τη δι κή του συμ με το χή ως ει ση γη τή σε συ νέ δρια ή συ να ντή σεις εκ παι δευ τι κών, με ε πι μόρ φω ση, με λέτη ε πι στη μο νι κών άρ θρων και βι βλί ων που σχε τί ζο νται με την φυ σι κή α γω γή και με την ορ θή χρή ση του δια δι κτύ ου. Α ναμ φί βο λα α πα ραί τη τες προ ϋ πο θέ σεις για τη σω στή δι δα σκα λί α του μα θή μα τος της φυ σι κής α γω γής στο δη μο τι κό σχολεί ο, εί ναι η α πο σα φή νι ση εκ μέ ρους του κα θη γη τή φυ σι κής α γω γής των σκο πών και των ε πι διώ ξε ων του κά θε μα θή ματος, η κα τάλ λη λη ε πι λο γή των με θό δων δι δασκα λί ας που σχε τί ζο νται με το περιε χό με νο του κά θε μα θή μα τος, η σω στή αξιο λό γη ση των μα θη μά των, που πρέ πει να γί νε ται στο τέ λος κά θε ε νό τη τας ή κάθε τρι μή νου και που πρέ πει να σχε τί ζε ται με την ε πί τευ ξη των στό χων προκει μέ νου να γί νουν αλ λα γές ή προ σαρ μο γές και η α να τρο φο δό τη ση προς τους μα θη τές ή και τους γο νείς, ό ταν αυ τό κρί νε ται α παραί τη το. Πρα κτι κές ε φαρ μο γές και προ τά σεις ι μα θη τές ξο δεύ ουν τον περισ σό τε ρο χρό νο στο σχο λεί ο, σε σχέ ση με ο ποιοδή πο τε άλ λο μέ ρος, με εξαί ρε ση το σπίτι τους. Ό μως ε πει δή εί ναι α να γκαί ο να α σκού νται για τη βελ τί ω ση της φυ σι κής κα τά στα σης και να εκ παι δεύ ο νται κα τάλλη λα σε θέ μα τα υ γεί ας, αυ τό εί ναι ε φι κτό να πραγ μα το ποιεί ται, κα τά τη διάρ κεια του σχο λι κού ω ρα ρί ου. ι ώ ρες δι δα σκα λί ας του μαθήμα τος της φυ σι κής α γω γής, δεν εί ναι αρ κε τές, και ε πει δή υ πάρ χει μια αυξα νό με νη τά ση εμ φά νι σης πα χυ σαρ κί ας στους νέ ους, σε συν δυα σμό με την ύ παρξη και άλ λων πα ρα γό ντων κιν δύ νου για καρ διαγ γεια κές α σθέ νειες ή δη α πό αυτήν την η λι κί α, ε πιβάλ λε ται η αύ ξη ση των ω ρών του μα θή μα τος της φυ σι κής α γωγής ό χι μό νον στο δη μο τι κό αλ λά και στις υ πό λοι πες βαθ μίδες της εκ παί δευ σης. Τα σχο λεί α μέ σω των κα θη γη τών φυ σι κής α γω γής, θα πρέ πει να ε ξα σφα λί σουν τη συμ με το χή των μα θη τών για του λά χι στον 30 λε πτά φυ σι κής δρα στη ριό τη τας με μεσαί α έ ντα ση, για του λά χι στον τρεις φο ρές την ε βδο μά δα, ε νώ θα πρέ πει να δί νε ται η ευ και ρί α στους μα θη τές, να συμ με τέ χουν μέ σω άλ λων δι δα κτι κών προ γραμ μά των και σε άλ λες α θλη τι κές δρα στη ριό τη τες ή προ γράμ μα τα, σε εν δοσχο λι κούς ή διασχο λι κούς α γώ νες. Θα πρέ πει να δί νε ται έμ φα ση στην εκγύμνα ση των μα θη τών, κα τά τη διάρ κεια του μα θή μα τος της φυ σι κής α γω γής, με κα τάλ ληλες δρα στη ριό τη τες, που να προά γουν τη δια βί ου μά θη ση, ώ στε χρη σιμο ποιώ ντας αυ τές τις πρα κτι κές και τις γνώ σεις, με τά το τέ λος των σπου δών τους, α θλού με νοι να συμ με τέ χουν σε διάφο ρες δρα στη ριό τη τες. Τα σχο λεί α θα πρέ πει να πα ρέ χουν ευκαι ρί ες, ώ στε να συμ με τέ χουν οι μα θη τές σε προ γράμ μα τα, που δί νουν έμ φα ση στις αλ λαγές συ μπε ρι φο ρών, ό πως εί ναι η αύξη ση της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας και της ά σκησης, η μεί ω ση του κα θι στι κού τρό που δια βί ω σης, η μεί ω ση της τη λε θέα σης και ο υ γιεινός τρό πος δια τρο φής. Θα πρέ πει το μά θη μα της φυ σι κής αγωγής να δι δά σκε ται α πο κλει στι κά α πό καθη γη τές φυ σι κής α γω γής, κα τάλ λη λα ε πιμορ φω μέ νους, οι ο ποί οι γνω ρί ζουν τη ση μα σία της άσκη σης που σχε τί ζε ται με την υ γεί α και τα ο φέ λη που μπο ρούν να προ κύ ψουν α πό αυ τήν και οι ο ποί οι μπορούν να κα θορί ζουν στό χους και στρατη γι κές, που θα βο ηθούν τους μα θη τές και τις οι κο γέ νειες τους, να προ ά γουν το υ γιει νό τρό πο δια βί ω σης, σε ό λα τα στάδια της ζω ής τους. Ε πί λο γος Η σύν δε ση του μα θή μα τος της φυ σι κής α γω γής στο δη μο τι κό με την υ γεί α και η α νά δει ξη του ρό λου του στην μεί ω ση των πα ρα γό ντων κιν δύ νου για καρδιαγ γεια κά νο σή μα τα, ι δί ως στις ση με ρι νές ε πικρατού σες συν θή κες, δί νει τη δυ να τό τητα στους μα θη τές να ε πω φε λη θούν α πό αυτήν τη ση μα ντι κή πτυ χή του μα θή μα τος. Ε πι πλέ ον προσ δί δει στον κα θη γη τή της φυ σι κής α γω γής, ως μέ λος της εκ παι δευτι κής κοι νό τη τας, ανα βαθ μι σμέ νο προ φίλ, α νά λο γο με το ση μα ντι κό ρό λο που ο ί διος κα λεί ται να δια δραμα τί σει. Βι βλιο γρα φί α Faucette, N., McKenzie, T.L, Patterson, P. (1990). Descriptive analysis of nonspecialist elementary physical education teachers curricular choices and class organization. Journal of Teaching Physical Education, 9, McGill, McMahan, Zieske, Malcom, Tracy, Strong (2001). Effects of no lipid risk factors on atherosclerosis in youth with a favorable lipoprotein profile. Circulation, 103, Raitakari, O.T., Juonala, M., Kahonen, L., Taittonen, L., Laitinen, T., Maki-Torkko, N., Jarvisalo, M.J., Uhari, M., Jokinen, E., Ronnemaa, T., Åkerblom, H.K., Viikari, J. (2003). Cardiovascular risk factors in childhood and carotid artery intima-media thickness in adulthood: the Cardiovascular Risk in Young Finns Study. JAMA, 290, Sallis, J.F., McKenzie, T.L. (1991). Physical education s role in public health. Research Quarterly for Exercise & Sport, 62, Sarkin, J.A., McKenzie, T.L., Sallis, J.F. (1997). Gender differences in physical activity during fifth-grade physical education and recess periods. Journal of Teaching Physical Education, 17, Simons-Morton, B.G., Parcel, G.S., O Hara, N.M. (1988). Implementing organizational changes to promote healthful diet and physical activity at school. Health Education Quarterly, 15, Simons-Morton, B.G., Taylor W.C., Snider S.A. (1994). Observed levels of elementary and middle school children s physical activity during physical education classes. Prevention Medicine, 23, Επισκεφτείτε το ηλεκτρονικό μας κατάστημα και επωφεληθείτε από τις προσφορές μας

21 Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Ε Ι Σ ÐÑÁÊÔÉÊÇ ÓÅÉÑÁ ÃÉÁ ÔÏÍ ÁÈËÇÔÉÓÌÏ, ÔÇÍ ÁÓÊÇÓÇ ÊÁÉ ÔÇ ÖÕÓÉÊÇ ÁÃÙÃÇ ÅðéìÝëåéá óåéñüò: Ã. ÈåïäùñÜêçò, Ì. Ãïýäáò ΨΥΧΛΓΙΚΗ ΠΡΕΤΙΜΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΤΣΦΑΙΡΙΣΗ εξειδίκευση στη γνώση Ελένη Ζέτου Το εγχειρίδιο αυτό απευθύνεται κυρίως σε προπονητές και προπονήτριες, αλλά και σε αθλητές και αθλήτριες της Πετοσφαίρισης. Παρουσιάζει κάποιες ιδέες και τεχνικές για την ψυχολογική προετοιμασία με στόχο την κορύφωση της απόδοσης. ι τεχνικές και οι δεξιότητες αυτές θα βοηθήσουν τους αθλητές όχι μόνο να αποδώσουν καλά στο συγκεκριμένο άθλημα, αλλά και στις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής τους. προπονητής πρέπει να γνωρίζει πώς θα βοηθήσει τους αθλητές του στις διάφορες καταστάσεις που θα αντιμετωπίσουν στο περιβάλλον της εξάσκησης και του αγώνα, αλλά και έξω από αυτό. προπονητής πρέπει να γνωρίζει πώς θα παρακινήσει τους αθλητές του, πώς θα τους ενθαρρύνει, θα τους επιβραβεύει, θα επικοινωνεί θετικά μαζί τους, θα τους μαθαίνει να θέτουν στόχους, να αυτοσυγκεντρώνονται, να ελέγχουν το στρες και να χαλαρώνουν και να χρησιμοποιεί τις τεχνικές της αυτο-ομιλίας και της νοερής εξάσκησης. Είναι μια συστηματική και επίπονη διαδικασία των αθλητών και των αθλητριών, οι οποίοι μπορούν να βοηθηθούν σημαντικά κυρίως από τους αθλητικούς ψυχολόγους και ελλείψει αυτών από τον προπονητή τους. νέο Σειρά: Βήματα για την επιτυχία εξειδίκευση στη γνώση Επιμέλεια σειράς: Πέτρος Νάτσης Το βιβλίο παρέχει μια εξειδικευμένη καθοδήγηση και ασκήσεις που βοηθάνε τον ενδιαφερόμενο να μάθει και να διατηρήσει τις βασικές ατομικές δεξιότητες και ομαδικές στρατηγικές του παιχνιδιού. Αποτελεί έναν ολοκληρωμένο οδηγό για τη διδασκαλία και μεθοδική των αθλημάτων παρουσιάζοντας με απλό, πρωτότυπο και περιγραφικό τρόπο το κάθε άθλημα. Είναι χρήσιμο βοήθημα για τους καθηγητές φυσικής αγωγής, τους φοιτητές φυσικής αγωγής, τους προπονητές των αναπτυξιακών ηλικιών, αλλά και όσους επιθυμούν να αποκτήσουν γνώσεις για τις βασικές τεχνικές δεξιότητες του ποδοσφαίρου. 21

22 Πρόσωπα: Στά θης Φα φού της Πρώ τα πρώ τα, θα ή θε λα να σας συγ χα ρώ γι αυ τό που κά νετε για τί πιστεύ ω ό τι εί ναι πο λύ τι μο για το συνά δελ φο α νε ξαρ τήτως σε ποια βαθ μί δα του εκ παι δευτι κού μας συ στή μα τος α νή κει. Ξε κί νη σα ως α θλη τής. Η α θλη τι κή μου δρα στη ριό τη τα ή ταν σύ ντο μη για τί τα χρό νια εκεί να υ πήρ χαν πολ λές δυ σκο λί ες. Η με γα λύτε ρή μου διά κρι ση ως α θλη τής εί ναι ό τι εί μαι 3ος πανελ λη νιο νί κης στο άλ μα τρι πλούν, ό τι εί μαι 4ος, 5ος και 6ος πα νελ λη νιο νί κης στο α κό ντιο. Τε λευ ταί α φο ρά που έ λα βα μέ ρος σε α γώ νες ή ταν το 1958, ό που κέρ δι σα τους παν στρα τιω τι κούς α γώ νες στο τρι πλούν με 14,20 μ. αν δεν α πα τώ μαι. Το 1958 στα μά τη σε η α θλη τική μου κα ριέ ρα. Με τά διο ρί στη κα σε κά ποια ι διω τι κά σχο λεί α και συγ χρό νως έ γι να προ πο νη τής σε 3 συλ λό γους: τον Α πόλ λω να Α θη νών, το Πα λιό Φά λη ρο και τον Α.. Κηφι σιάς. Πρέ πει να σας πω ό μως το ε ξής: ό τι ό ταν με κα λού σαν ως α θλη τή να κά νω προ πόνη ση στην ε θνι κή ο μά δα ή ό ταν γι νό ταν α γώ νες, συ νή θι ζα να κά θο μαι δίπλα στους συ να θλη τές μου ό ταν ε κτε λού σαν άλ μα τα και να τους δί νω συμ βου λές. Εί χα α πό τό τε, ας πούμε, το με ρά κι του προ πο νη τή. Την ε πο χή ε κεί νη προ πο νητής Ε θνι κής μά δας ή ταν ο Ότ το Σί μι τσεκ. Το 1961 α ποχω ρεί ο Σίμι τσεκ και προ σλαμ βά νο μαι ε γώ, με άλ λους συ να δέλ φους, σε η λι κί α 27 χρο νών προ πο νη τής στην ε θνι κή ο μά δα στί βου. Εί χα α θλη τές που ήταν συ νο μήλι κοί μου ή με γα λύ τε ροι α πό μένα, ό πως ή ταν ο Ρή γας, ο Ευ στα θιά δης. Έ τσι ξε κί νη σε η προ πο νη τι κή μου καριέ ρα. Πα ρέ με να προ πο νη τής μέ χρι το Σ αυ τό το διάστη μα, το πρώ το πα νελ λή νιο ρε κόρ που έ γι νε, το έ κα να στο δέ κα θλο με τον Τάκη τον Ε πι τρό που λο, για τί γύ μνα ζα και τους δε κα θλη τές. Την κα λύ τε ρή μου διάκρι ση την εί χα με τον Μπα λά ση για τί εί χα ό λα τα άλ ματα. Συγ χρό νως εί χα και το Χρή στο τον Πα πα νι κο λά ου, ο ο ποί ος ε κεί νη τη χρο νιά είχε πη δήσει λι γό τε ρο α πό τον Μπα λά ση. Μπα λά σης πή δη ξε 4.50 μ. και η με γαλύ τε ρή του ε πιτυ χί α ή ταν ό τι εί χε κερ δί σει το Σου η δό Ί σα ξον. Χω ρίς να έ χω ι διαί τε ρες γνώσεις στο άλ μα ε πί κο ντώ με συμ βου λές που μου έ δι νε δι αλ λη λο γρα φί ας ο Φιλαν δός προ πο νη τής λέ νιους κα τά φε ρα να φθά σω τον Μπα λά ση σε ψη λά ε πί πεδα, να έ χει ε πί δο ση 4,50μ. 22και να εί ναι τρί τος έ φη βος στην Ευ ρώ πη. Ε Κ Η Β Λ Σ Νο μί ζω ό τι για πολ λούς α να γνώ στες του πε ριοδι κού Ε ΚΗ Β ΛΣ εί ναι με γά λη χα ρά να ε πι κοινω νούν με το δά σκα λό τους. Υ πήρ ξα τε α θλη τής, για πολ λούς α πό ε μάς δά σκα λος, για πολ λούς άλ λους προ πο νη τής με γά λων Ελ λή νων α θλη τών. Πως ξε κινή σα τε την προ πο νη τι κή σας κα ριέ ρα και ποιες οι με γαλύ τε ρες προ πο νη τι κές σας ε πι τυ χί ες; Συ νέ ντευ ξη: Ευάγ γε λος Αλ μπα νί δης Α πο μα γνη το φώ νη ση: Α νέ στης Γιαν νακό που λος Άλ λοι με γά λοι α θλη τές που γνώ ρι σαν την ε πι τυ χί α κα τά τη διάρ κεια της προ πο νη τι κής σας κα ριέ ρας, ποιοί ή ταν; Α πο χώ ρη σα α πό την Ε θνι κή ό ταν διο ρί στη κα και ε πανήλ θα το Τον πρώ το α θλη τή που ζή τη σα α πό την Ε θνική ο μά δα ή ταν ο Βα σί λης ο Πα πα δη μη τρί ου, ο ο ποί ος ή ταν δυο χρό νια ε κεί, αλ λά ή ταν στά σι μος στο μ. και ό λοι δεν πίστευαν σε αυ τόν, α ντί θε τα με ε μέ να. Μια μέ ρα ο Πα πα δη μη τρί ου με δι καί ω σε κάνο ντας βαλ κα νι κό ρε κόρ με 2.21 μ. Το πρώ το πα νελ λήνιο ρε κόρ που έ κα νε α θλη τής μου ή ταν ο Βλάσης με μ. στο άλ μα τρι πλούν, το Μετά ο Πα πα δημη τρί ου, ο Καθηνιώ της, ο Δε λη φώτης, ο Κο ντα ξά κης, ο Θω μάς, ο Κα πε ρώ νης, ο Ευ θυ μί ου, ο Πα πα τώ λης, ο Μπα ρα κτιά δης, ο Πι πλί δης ο Κο μο τη ναί ος. Ε κα τοντά δες παι διά πέ ρα σαν α πό τα χέ ρια μου και κά να νε πα νελ λή νια ρε κόρ, πή γαν στους βαλ κα νικούς α γώ νες, κά να νε βαλ κα νι κά ρε κόρ, ε φη βι κά. Αν κα θί σω και τα μετρή σω, είναι πά ρα πολ λά. Η τε λευ ταί α μου προ πο νητι κή πα ρου σί α στην Εθνι κή ή ταν το 1990 που εί χα τον Κο ντα ξά κη, του ο ποί ου η με γαλύ τε ρη διά κρι ση ή ταν η δεύ τε ρη νί κη στους βαλ κα νι κούς α γώ νες της Ά γκυ ρας με 2.28 μ. και η έ νατη θέ ση στο πα γκό σμιο πρω τά θλη μα κλει στού στί βου, ό που του δί να νε συγ χα ρη τή ρια ό λοι τό τε, για τί εί χε α νά στη μα μό λις 1,80μ. και κατά φερ νε τέ τοιες ε πι δό σεις. Το 1991 ε κλέ χτη κα λέ κτο ρας στο ΤΕ ΦΑ Α του Πανε πι στη μί ου Α θη νών. ι υ πο χρε ώ σεις μου ή ταν αυ ξη μέ νες και α νέ λα βα μό νο την ε πι μόρ φω ση για

23 τους συ να δέλ φους προ πο νη τές για ό λη την Ελ λά δα. Έ φυγα α πό το ΣΕ ΓΑΣ και ε πα νήλ θα το 2000 πά λι σαν ε πι κε φα λής ε πι μόρ φω σης μέ χρι το 2002 ό που και σταμά τη σα. Και τώ ρα ας πε ρά σου με σε ε ρω τή σεις παι δα γωγι κού εν δια φέ ρο ντος. Για τί θα συ στή να τε έ να μι κρό παι δί να προ τιμή σει τον κλα σι κό α θλη τι σμό; Για τον α πλού στα το λό γο. Μό νο για την υ γεί α του και να πά ρει ο ρι σμέ να θα έ λε γα μα θή μα τα τα ο ποί α θα τον βο η θή σουν αρ γό τε ρα στη ζω ή του. Πρώ τα πρώ τα να μά θει να μά χε ται. Σή με ρα η ζω ή έ χει γί νει μια διαρκής μά χη. Δυ στυ χώς τα παι διά μας δεν τα ο δη γού με προς αυ τό το δρό μο. Τα ο δηγού με προς το δρό μο ό τι ό λα εί ναι εύ κο λα. Τους δί νου με πε ρισ σό τε ρα α πό αυτά που έ χου με για τί το κρά τος μας έ χει φτά σει σ αυ τό το σημεί ο και δεύ τερον ό τι περ νά νε την παι δι κή τους η λι κί α χω ρίς να εί ναι παι διά, μ ό τι αυτό συ νε πά γε ται. Κα τά την ά πο ψή σας ο κλα σι κός α θλη τι σμός υ περτε ρεί των ο μα δι κών α θλη μά των; Κοι τάξ τε. α θλη τι σμός εί ναι μια έν νοια γε νι κή. Ε γώ χαί ρο μαι ο ποιο δή πο τε παι δί α σχο λεί ται με τον α θλητι σμό. Με ο ποια δή πο τε μορ φή α θλη τι σμού. Είτε εί ναι α το μι κή εί τε ο μα δι κή. Α πλού στα τα, η α το μι κή έ χει περισ σό τε ρες δυσκο λί ες διό τι στη ρί ζε ται μό νο στη δυ νατό τη τα τη δι κή σου, στις δι κές σου δυ νά μεις. Ε νώ στο ο μα δι κό εί ναι ό τι αν κά νω ε γώ σφάλ μα, κά ποιος άλ λος μπορεί να μου το διορ θώ σει. Αλ λά το ο μα δι κό έ χει άλ λα προ τε ρή μα τα. Έ χει την ο μαδι κό τη τα, έ χει την συ νερ γασί α, έ χει την αλ λη λεγ γύ η, έ χει τό σα πράγ μα τα. Θα συ στή να τε σ έ ναν έ φη βο ν α σχο λη θεί με τον α γω νιστι κό α θλη τι σμό; Α νε πι φύ λα κτα. Αλ λά βά ζο ντας προ τε ραιό τη τες και στόχους στη ζω ή του. Να μην εί ναι ο έ νας στό χος εις βάρος του άλ λου. Για μέ να πρώ τος στό χος πρέ πει να είναι το σχο λεί ο. Πρώτα το σχο λεί ο με τους γυ μνα στές παι δα γω γούς. Και ε πα να λαμ βά νω για πολλο στή φορά ό τι οι Έλλη νες γο νείς εν δια φέρο νται για ο τι δή πο τε άλ λο ε κτός α πό την υ γεί α των παι διών τους. Α πό δειξη εί ναι η Φυ σι κή Α γω γή στα σχο λεί α. Κα νέ νας γο νέας ή σύλ λο γος γο νέ ων και κη δε μό νων δεν πή γε στο υ πουρ γεί ο Παι δεί ας να σπάσει κυ ριο λε κτι κά το κε φά λι του υ πουργού, του ε κά στο τε υ πουρ γού, για τί έ χει υ ποβαθ μί σει τη ση μασί α τη Φυ σι κή Α γω γή α πό τα σχο λεί α. Δηλ. έ χει βγά λει την υ γεί α α πό τα σχο λεί α, ε πι δο τώντας τους κλι νι κάρ χες και τα νο σο κο μεί α. Για τί Φυ σι κή Α γω γή εί ναι υ γεί α. Και δεν εί ναι μό νο σω μα τι κή α γω γή, εί ναι και ψυ χι κή υ γεί α. Μπο ρεί τε να μου πεί τε τι ψυ χική υ γεί α έ χει το παι δά κι που κάθε ται ό λη τη μέ ρα πί σω α πό τον υ πο λο γι στή και δεν του δί νου με τη δυ να τό τη τα να παί ξει; Το παι δί το ο ποί ο τις πε ρισ σότε ρες ώ ρες τις τρώ ει στη κα φε τέ ρια; Για τί εί μα στε το κρά τος με τις πε ρισ σό τε ρες κα φε τέ ριες και με τους πε ρισ σό τε ρους νέ ους στα κα φε νεί α; Για τί λεί πει η Φυ σι κή Α γω γή. Ποια ει κό να έ χε τε για το πε ριε χό με νο της Φυ σι κής Αγω γής σή με ρα; Λυ πά μαι που το λέ ω, αλ λά τη χεί ρι στη. Για τί ό ταν βλέπω τον κα θη γη τή Φυ σι κής Α γω γής να δί νει δυο μπά λες στα παι διά και να κά θε ται, να α κου μπά ει κά που, να καπνί ζει, αυ τή εί ναι Φυ σι κή Α γω γή; Όταν δεν υ πάρ χει ε πιθε ω ρη τής, ό χι με την έν νοια «θα σου κό ψω το κε φά λι», αλ λά με την έν νοια αυ τήν που εί χα με κά πο τε. Αλ λά μήπως το πρό βλη μα εί ναι πιο βαθύ; Μή πως τα παι διά που μπαί νουν στα ΤΕ ΦΑ Α σή με ρα, το με γα λύ τε ρο πο σο στό δεν α γα πά ει αυ τό που κά νει; Για τί στην δι κή μου ε πο χή του λά χι στον οι ά σχετοι ή ταν δα κτυ λο δει κτού με νοι. Ξέρε τε ό τι συ νά δελ φοι κά ποιας γε νιάς που πά ρα πολ λούς απ αυ τούς εί χα μα θη τές τη δε κα ε τί α του 70 και 80 και 90 είναι διευ θυ ντές σχο λεί ων και τα σχο λεί α τους δουλεύ ουν ρο λό ι; Ά ρα λοι πόν συ να δέλ φους ι κα νούς έ χουμε και πο λύ κα λά κα ταρ τι σμέ νους. Δεν έ χου με ό μως σω στό εκ παι δευ τι κό σύ στη μα. Το σύ στη μα τους ο δη γεί να μην κά νουν σω στά τη δου λειά τους. Ποια θε ω ρεί τε ό τι εί ναι η πιο εν δε δειγ μέ νη λύ ση; Ένα μέ τρο δηλ. που θα μπο ρού σε να βελ τιώ σει την κα τά στα ση στη σχο λι κή Φυ σι κή Α γω γή; Πρώ τα πρώ τα σή με ρα υ πάρ χουν σχο λεί α τα ο ποί α έ χουν ε γκα τα στά σεις. Βλέ πω στο Βό λο για πα ρά δειγ μα ό που ζω ό τι τα σχο λεί α έ χουν ε γκα τα στά σεις πο λύ καλές. Ε γώ στο 10 ο Γυ μνά σιο Αθη νών εί χα αυ λή που ή ταν 15Χ20μ. Κι ό μως σ αυ τήν την αυ λή α νέ δει ξα παι διά που πη δού σαν 1.90 μ. στο ύ ψος, μ. τρι πλούν σε η λικί α 16-17χρο νών. άλλος έ ρι ξε 57 μ. α κό ντιο. Για τί; Για τί υπήρ χε το με ρά κι και ί σως να ή μουν τυ χε ρός που βρή κα κά ποια παι διά. Αλ λά το ί διο γι νό ταν και σε άλ λα σχο λεί α την ί δια ε πο χή. Ό ταν λοι πόν έ χου με σή με ρα ε γκα τα στά σεις, αλ λά έχου με μια ώ ρα μά θη μα Φυ σι κής Α γω γής την ε βδο μά δα λί γα πράγ μα τα μπο ρούν να γίνουν. ύ τε να γνω ρί σει το μα θη τή δεν προ λα βαί νει ο γυ μνα στής. Πι στεύ ε τε ό τι η σχο λι κή Φυ σι κή Α γω γή πρέ πει να α πο κτήσει ό σο το δυ να τό πε ρισ σό τε ρο α γω νι στι κό χα ρα κτή ρα; Α σφα λώς. Ε γώ πι στεύ ω ό τι το κάθε σχο λεί ο έ πρε πε να έ χει πλήρεις α θλη τικές δρα στη ριό τη τες. Δηλ. θα έπρε πε να έ χει ο μά δες μπά σκετ, βό λε ϊ κ.λ.π. ι ο μάδες ε ξαρ τού νται α πό το γυ μνα στή. Σή με ρα δεν εκ μεταλλευό μα στε ού τε το με ρά κι των συ να δέλ φων οι ο ποίοι θέ λουν να δη μιουρ γήσουν μέ σα στο σχο λεί ο. Δεν το εκ με ταλ λευό μα στε. Και α ντί να τους βο η θά με, τους α πο τρέ που με. Τους ω θού με να γί νου νε τεμπέ λη δες. Γί νε ται πά ρα πο λύ με γά λη κου βέ ντα το τε λευ ταί ο διά στη μα, ι διαί τε ρα με τά το 2008, για τα προ νό μια των μα θη τών α θλη τών. Έ χου νε περιο ρι στεί με τον νό μο του Ποια εί ναι η ά πο ψή σας; Πι στεύ ε τε ό τι η μεί ω ση των προ νο μί ων δη μιουρ γεί προ βλή μα τα στην α νά πτυ ξη του σχο λι κού α θλη τισμού και πα ράλλη λα του δια συλ λο γι κού α θλη τι σμού; Ε γώ θα το έ βλε πα τε λεί ως δια φο ρε τι κά το θέ μα. Ε γώ θα το έ βλε πα ό χι σαν προ νό μιο με την έν νοια που δί 23

24 Ε Κ Η Β Λ Σ νου με μέ χρι τώ ρα, ε γώ θα το έ βλε πα σαν μια υ πο τροφί α. Υπο τρο φί α α πό το πανε πι στήμιο, ό πως γί νε ται στην Α με ρι κή. Δηλαδή λέ νε η Στε φα νί δου εί ναι πο λύ κα λή α θλή τρια, πη δά ει σε η λι κί α 16 χρο νών 4.30 μ. ά ρα μας κά νει. Βλέ που με τη βαθ μο λο γί α της, βλέπουμε τις γνώ σεις της και μπαί νει στο πα νε πι στή μιο ό που και σπου δά ζει δω ρε άν. Για τί δηλαδή την υ πο τρο φί α να τη δί νει το α μερι κά νι κο πανε πι στήμιο και να μη τη δί νει το ελ λη νι κό; Ό ταν ξέ ρει ό τι μπο ρεί να πά ρει υ πο τροφί α μέ σω του α θλη τι σμού το παι δί θα προ σπα θή σει και θα α γω νι στεί. Και θα έ χει την ευκαι ρί α να συ νε χί σει τον α θλη τσι μό στο Πα νε πι στή μιο. Κά τι άλ λο που α φο ρά και πά λι το σχο λι κό α θλη τισμό. Σή μερα συ να ντού με σχο λι κούς α γώ νες α πό το δη μο τι κό α κό μα σχο λεί ο. Εί ναι μια με ρί δα συ να δέλφων που υ πο στη ρί ζουν ό τι αυ τός ο α γω νι στι κός χαρα κτή ρας, ι διαί τερα στο δη μο τι κό σχο λεί ο, θα πρέ πει να μειω θεί κα τά πο λύ. Ε κεί πρέ πει να δί νου με έμ φαση στη μα ζι κή ά θλη ση κι ό χι στον α γώ να. Με α πο τέλε σμα πολ λά παι διά ν α πο καρ διώ νο νται. Τι πι στεύ ε τε εσείς; Πρέ πει να υ πάρ χει α γω νι στι κός α θλη τι σμός σ αυ τή την η λι κί α; Ε γώ πι στεύ ω ό τι το παι δί πρέ πει να μά θει να μά χε ται και να α γω νί ζε ται α πό μι κρή η λι κί α. Ό πως μα θαί ναμε στην ε πο χή μου. Ε γώ δεν εί πα να έρ χε ται πρώ τος, δεύ τε ρος, αλλά να μάθει ν α γω νί ζε ται. Κά πο τε έ νας παπ πούς μου εί πε το ε ξής σε σχο λι κούς α γώνες που έ κα να σ έ να ι διω τι κό σχο λεί ο. Τους εί χα βά λει να τρέ ξουν 300 μ. και ο πι τσιρι κάς έ πε σε και του έβα λα φω νή ε γώ α πό το μι κρό φωνο «σή κω και τρέ χα». Και ση κώ θη κε κι έ τρε ξε κι ήρ θε 2 ος. παπ πούς ήρ θε και με συγ χάρη κε. Για τί; Ε πει δή τον ε νερ γο ποί η σα. Ε πει δή τον έ κα να μα χη τή, ε πει δή ση κώθη κε και α γω νί στη κε για να φτά σει στο τέρ μα. Το παι δί πρέ πει να μά χε ται από την αρ χή. Κι ο κα λύ τε ρος α γώ νας εί ναι ο ο μα δι κός βέ βαια μέ σω του παι χνιδιού, αλ λά ό μως εί ναι και ο α το μι κός. Δεν εί ναι ά σχη μο να τρέ ξει 100, 200 ή 1000 μ. ή να πη δή ξει μή κος ή να ρίξει το μπα λά κι. Για τί του δί νει εν δια φέ ρον. Τον κά νει αγω νι στή. Τον κά νει να βλέ πει τη ζω ή με διαφο ρε τι κή μα τιά. Για τί ε μείς πρέ πει να του στε ρή σου με αυ τή τη δυ να τό τη τα; Μι λή σα τε για την παι δα γω γι κή α ξί α του αγω νι στικού α θλη τι σμού κι α να φερ θή κα τε ό τι μέ σα α πό τον α θλη τι σμό κα νείς βελ τιώ νει τον χα ρα κτή ρα του. Πώς μπο ρεί να γί νει κά τι τέ τοιο; Κά νω μια πα ρέν θε ση για να σας α να φέ ρω έ να σχε τι κό πε ρι στα τι κό. Σαν κα θη γη τής στο 10 ο Γυ μνά σιο Α θη νών, έ βα ζα τα παιδιά να κά νουν κά ποιες α θλη τι κές δρα στηριό τη τες. Με τα ξύ αυ τών των παι διών ή ταν έ νας, ο ο ποίος δεν εί χε τα σω μα τι κά προ σό ντα. Τους έ βα ζα λοι πόν να κά νουν το γύ ρο του γη πέ δου του Πα να θη να ϊ κού και 24 να έρ θουν να τερ μα τί σουν μέ σα στην αυ λή του σχολεί ου. Αυ τός αν και δεν μπο ρού σε, έ τρε χε, συμ με τεί χε. Του λέ ω λοι πόν: «θέ λω να τερ μα τί σεις». Τερ μά τι σαν τα άλ λα παι διά, ε γώ τον πε ρί με να, τερ μά τι σε τε λευ ταί ος. Του λέ ω: «έ κα νες 15 λε πτά και 30 δευ τε ρό λε πτα, πο λύ ω ραί α. Ε γώ εί μαι ευ χα ρι στη μέ νος μ αυ τό που έ κα νες, αλ λά ε σύ ό μως θα πρέ πει να ε πι ζη τείς α πό τον ε αυ τό σου κά τι πε ρισ σό τε ρο. Την άλ λη φο ρά πρέ πει να κά νεις έ στω και έ να δευτε ρό λε πτο λι γό τε ρο. Για μέ να τό τε θα εί σαι ο νι κη τής». Αυ τός λοι πόν ή ταν ο πρώ τος μα θη τής στην τε λευταί α τά ξη του Λυ κεί ου και έ γι νε αρ γό τε ρα δι κηγό ρος. Ό ταν του α πο νε μή θη κε το α ρι στεί ο α πό το Σχο λεί ο εί πε: «με συγ χω ρεί τε πά ρα πο λύ αλ λά δεν μου α νή κει το βρα βεί ο. Το αρι στεί ο α νή κει στο συμ μα θη τή μου τά δε, (ο ο ποί ος έ γι νε με τά πο λι τι κός μη χα νι κός), για τί ο συμ μα θη τής μου πή ρε 18 στη γυ μνα στι κή και το ά ξι ζε ε νώ ε γώ πή ρα 16 και ο κ. Φα φού της μου χα ρί στηκε». Και πρό σθε σε το ε ξής α μί μη το: «Σας ευ χα ρι στώ για τα γράμ μα τα που μου μά θα τε αλ λά ο φεί λω έ να μεγά λο ευ χα ρι στώ στον κ. Φα φού τη για τί με έ μα θε ν α γωνί ζο μαι». Εμείς δεν θέ λου με τί πο τε άλ λο, θέ λου με να μά θου με τα παι διά ν α γω νί ζο νται. Αυ τό που εί πε αυ τός ο μα θη τής μου ή ταν η με γα λύ τε ρή μου ι κα νο ποί η ση. Στον α γω νι στι κό α θλη τι σμό, πέ ρα α πό το σχο λεί ο, πι στεύε τε ό τι ο σύλ λογος, η ε να σχό λη ση με τον α θλη τι σμό βο η θά κά ποιον να γί νει πιο η θι κός, να βελ τιώ σει τον χα ρα κτή ρα του; Εί ναι πο λύ δύ σκο λη η α πά ντη ση. Ε γώ έ χω πα ρα δείγ μα τα παι διών, τα ο ποί α έ χουν βελ τιώ σει το χα ρα κτή ρα τους, έ χουν γί νει πά ρα πο λύ κα λοί πο λί τες κι έ χω και παι διά τα ο ποί α ο α θλη τι σμός κα τά κά ποιο τρόπο τους χά λα σε. Ί σως οι συ γκυ ρί ες. Αλ λά ί σως κι α πό μι κροί να ή ταν έ τσι. Και ε μείς α ντί να τους βελ τιώ σου με στις παι δι κές η λι κί ες, τρο φο δο τή σα με ί σως τα ε λατ τώμα τά τους. Αλ λά ό μως δεν έ χω γνω ρί σει κα νέ να με γάλο, διά ση μο α θλη τή που να μην ή ταν κύ ριος με ό λη τη ση μα σί α της λέ ξε ως. Α σχο λη θή κα τε μια ο λό κλη ρη ζω ή με τον α γω νι στι κό α θλητι σμό και πολ λοί φα ντά ζο μαι συ νά δελ φοί μας θα θέ λα νε ν α κού σουν την άπο ψή σας για μια α πό τις σο βα ρό τε ρες μά στι γες του σύγ χρο νου α θλη τι σμού, το ντό πιν γκ. Τι πι στεύ ε τε ό τι γεν νά το ντό πιν γκ και ποιο εί ναι το σπου δαιότε ρο μέ τρο που θα μπο ρού σε να λά βει η πο λι τεί α σή με ρα και η διε θνής κοι νότη τα για να το κα τα πο λε μή σει; Ό πως κα τα λα βαί νε τε, το με γα λύ τε ρο κί νη τρο εί ναι το χρή μα. Το χρή μα δια φθεί ρει τα πά ντα. Για να φτά σεις στην κο ρυ φή υ πάρ χουν δυο δρό μοι ή μάλ λον υ πάρχουν πολ λοί δρό μοι. εύ κο λος δρό μος εί ναι το ντό πινγκ. Θα μπο ρού σα να πω πά ρα πολ λά πράγ μα τα. Αλ λά ί σως έ θι γα πά ρα πο λύ κό σμο. Για τί σή με ρα γύ ρω α πό τον α θλη τι σμό πε ριστρέ φο νται άνθρω ποι οι ο ποί οι δεν έ χουν τί πο τα άλ λο στο νου τους πα ρά μό νο το κέρδος,

25 το χρή μα. Έ τσι λοι πόν, το νε α ρό που θα πά ρω ε γώ να τον γυ μνά σω και του λέ ω ό τι για να φτά σεις ε κεί πρέ πει να γυ μναστείς σκλη ρά και να φτύ σεις αί μα κυ ριο λε κτι κά δύ σκο λα μπο ρώ να τον πεί σω. Θα μου πει: «κύ ριε Φαφού τη ξέ ρε τε, ο δι πλα νός μου λέ ει ό τι μπο ρώ να κά νω τα μι σά, να κου ρα στώ λι γό τε ρο και θα φτά σω στην κο ρυ φή αν χρη σι μο ποι ή σω ντό πιν γκ. Έ τσι με ευ κο λό τε ρο τρό πο θα α πο κτή σω χρή μα και δό ξα». Τι λέ τε, θα προ τι μή σει ε μέ να ή τον άλ λο; Ά ρα λοι πόν η κα ρα μέ λα ό τι φταί ει ο α θλη τι σμός, θα πρέ πει πλέ ον να στα μα τή σει. Φταίμε ε μείς, φταί νε οι άν θρω ποι γύ ρω α πό τον α θλη τι σμό, υ πάρ χουν του κό σμου τα συμ φέ ρο ντα. Εί ναι α λή θεια βέ βαια α πό έ ρευ νες που έ χουν γίνει ό τι και οι αντι στά σεις των α θλη τών α πέ να ντι στο ντόπιν γκ σή με ρα εί ναι μη δα μι νές. Α πό έ ρευ να που δη μο σιεύ τη κε το 1996 με τά τους.α. της Α τλά ντα, δια πι στώ θη κε ό τι εί ναι ικα νοί μέ χρι και το θά να το να φτά σουν αρ κεί να πε τύ χουν τη νίκη. Τι πι στεύ ε τε; Α κρι βώς, μα εί πε α θλη τής: «ε άν ή ξε ρα ό τι θα γί νω ο λυμπιο νί κης παίρ νο ντας ντό πιν γκ, αλ λά θα πε θά νω στα 40, θα το έ κα να». Αυ τό ό μως για τί θα το έ κα νε; Πρώ τα πρώ τα για τη δό ξα και δεύ τε ρον για το χρή μα. Αυ τά τα δύο στη ση με ρι νή ε πο χή πά νε μα ζί. Αλ λά μη ξε χνά τε ό τι και σε κά ποια ε πο χή προ η γού με νη, των αρ χαί ων η μών προ γό νων, φτά σα με σε α νά λο γα ση μεί α. Τό τε λοι πόν με τα γρά φο νταν α θλη τές α πό πό λη σε πό λη για να κερδί σουν χρή μα και δό ξα. Μιας και α να φερ θή κα τε στην αρ χαιό τη τα, το να με λε τή σει κα νείς την αρ χαί α προ πο νη τι κή τέ χνη, πιστεύ ε τε ό τι μπο ρεί να τον ε μπνεύ σει; Βε βαί ως. Χα ρα κτη ρι στι κό τε ρο πα ρά δειγ μα αυ τής της έ μπνευσης α πό την αρ χαιό τη τα εί ναι οι προ πο νη τι κοί μι κρό κυ κλοι, οι ο ποί οι έλκουν την κα τα γω γή τους α πό την αρ χαί α «τε τρά δα». Απ αυ τό δηλ. τον τρό πο που χρη σι μο ποιού σαν οι τό τε παιδο τρί βες. Ε γώ εί χα την τύχη να έ χω πε φω τι σμέ νους δα σκά λους, ό σον α φο ρά την αρ χαιό τη τα. Τους συγ χω ρε μέ νους τον Κλε άν θη Παλαιο λό γου, το Δρί βα, το Δια μα ντό που λο κ.ά. Άνθρω ποι οι ο ποί οι α σχο λού νταν με την αρ χαί α ι στο ρί α. Δεν εί χαν ό μως το μερά κι του προ πο νη τή και δεν έψα ξαν το θέ μα σε βά θος. Εγώ του λά χι στον δεν εί δα κά τι τέ τοιο. Α κόμη και σή με ρα στα πανε πι στήμια, δεν ξέρω αν αυ τό το θέ μα οι ι στο ρι κοί της Φυ σι κής Α γω γής το έ χουν συμπερι λά βει στις έ ρευνές τους. Και οι πρώ τοι οι ο ποί οι το πή ραν, το με λέ τη σαν, το εφάρ μο σαν ή ταν οι Ρώ σοι. Με τον Ματ βέ εφ και τον Ντιά τσκωφ, οι ο ποί οι πρω το χρη σιμο ποί η σαν αυ τόν τον τρό πο. Πά νω ε κεί οι κο δο μή σα νε ό λο το προ πο νη τι κό τους σύ στη μα. ι αρ χαί οι ή ξε ραν το αν θρώ πι νο σώ μα, ί σως κα λύ τε ρα απ ό τι το ξέ ρου με ε μείς, παρ ό λο που δεν εί χαν τα μέ σα τα δι κά μας. Γιατί πρέ πει να ή ταν άν θρω ποι «στο χα στές». Ψάχνα νε το «για τί» και α πό «πού». Φτά να νε στο ση μεί ο προ πο νη τι κά να χρη σι μο ποιούν με θό δους οι ο ποί ες σή με ρα ό χι μό νο να είναι πα ρα δε κτές αλ λά να ε φαρ μό ζο νται ευ ρύ τα τα. Ό ποιος π.χ. δεν έ χει τη φι λο σο φί α της αρ χαί ας «τε τράδας», δεν μπο ρεί να εί ναι κα λός προ πο νη τής. Αυ τή εί ναι η γνώ μη μου. Τε λευ ταί α ε ρώ τη ση κ. Φα φού τη για να μη σας ταλαι πω ρώ. γυ μνα στής του αύ ριο και ο προ πο νη τής του αύ ριο. Πώς πι στεύ ε τε πως πρέ πει να εί ναι; Ε γώ ξέ ρε τε, ό ταν με ρω τά νε τι εί σα στε, τι δου λειά κάνε τε, λέ ω ό τι εί μαι γυ μνα στής-προ πο νη τής. Δεν λέ ω ό τι εί μαι λέ κτο ρας. Αυ τές οι δυο λέ ξεις, γυμναστήςπροπονητής, εί ναι συ νυ φα σμέ νες. Πι στεύ ω ό τι δεν μπο ρώ να τις ξε χω ρί σω στον κλά δο μας. Δεν μι λά ω για τον προ πο νη τή που έ χει βγά λει κά ποια σχο λή. Μι λά ω για τον κλά δο μας. Για τί ο προ πο νη τής, ο κά θε κα θη γητής Φυ σι κής Α γω γής που εί ναι και προ πο νη τής, έ χει αυξη μέ νες ι κα νό τη τες και προ σό ντα. Και ε πί πλέον έ χει το σα ρά κι, έ χει την α γά πη την υ πέρ με τρη για την ά θλη ση και για τα παι διά. Αυ τός ο συν δυα σμός εί ναι ο κα λύ τερος. Και η ο μο σπον δί α και η εκ παίδευ ση, αυ τούς τους αν θρώ πους έ πρε πε να τους έ χει σε κά ποια προ νο μιούχα θέση θα έ λε γα. Για τί για να γί νεις προ πο νη τής θα πρέ πει να έ χεις αυ ξη μέ να προ σό ντα. Για μέ να το με γαλύ τε ρο προ σόν που πρέ πει να έ χεις εί ναι η α γά πη γι αυ τό που κά νεις και δεύ τε ρον α γά πη και α φο σί ω ση στα παι διά. Πρέπει να εί σαι παι δα γω γός με ό λη τη ση μα σί α της λέξης. Αν δεν έ χεις αυ τά τα δύ ο δεν νο μί ζω ό τι μπορείς να τα κα τα φέ ρεις. Πρέ πει να εί σαι ε ρω τευ μέ νος με τη δου λειά σου. Κύ ριε Φα φού τη σας ευ χα ρι στώ θερ μά και φα ντάζο μαι ό πως χά ρη κα ε γώ τη συ νέ ντευ ξή σας θα την χα ρούν και οι συ νά δελ φοι που θα διαβά σουν την συνέ ντευ ξη αυ τή. Να στε κα λά. Σας ευ χα ρι στώ πά ρα πο λύ. 25

26 Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Ε Ι Σ ΑΠΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΣ ΠΡΠΝΗΤΗΣ. Ένας οδηγός για προπονητές όλων των ομαδικών αθλημάτων εξειδίκευση στη γνώση Πέρκος Στέφανος & Χριστόπουλος Ιωάννης νέο Στο βιβλίο «Αποτελεσματικός Προπονητής», αναπτύσσονται και σχολιάζονται ειδικά θέματα, τα οποία σχετίζονται με την «καθημερινότητα» του προπονητή ΛΩΝ των ομαδικών αθλημάτων, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της αγωνιστικής περιόδου, στην προπόνηση αλλά και στους αγώνες. Θέματα όπως π.χ. η αποτελεσματική διδασκαλία και επικοινωνία, το «δέσιμο» της ομάδας, η παροχή κινήτρων στους παίκτες και η αύξηση της συγκέντρωσής τους, ο χειρισμός του άγχους, η συμπεριφορά προς τους διαιτητές, ο διαφορετικός χειρισμός σε αντρικές και γυναικείες ομάδες κ.ά., αποτελούν ορισμένα από τα θέματα του βιβλίου. Στο τέλος του κάθε κεφαλαίου υπάρχουν οι «δραστηριότητες», οι οποίες και αποτελούν τις εφαρμοσμένες ασκήσειςσενάρια, σχετικές με το θέμα που έχει ήδη αναπτυχθεί. Το βιβλίο αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο «εργαλείο», το οποίο παρέχει ένα πρωτοποριακό πακέτο θεμάτων, ικανό να βοηθήσει αποτελεσματικά τους προπονητές όλων των αγωνιστικών επιπέδων. ΑΡΙΣΤΕΡΧΕΙΡΙΑ. Μύθοι και πραγματικότητα εξειδίκευση στη γνώση Φίλιππος Βλάχος Το βι βλί ο κι νεί ται κυ ρί ως στους χώ ρους της ψυ χο βιολο γί ας του ε πι στη μο νι κού δη λα δή πε δί ου που διε ρευ νά τη σχέ ση των βιο λογι κών συ στη μά των και λει τουρ γιών με τη συ μπε ρι φο ρά και της νευ ροψυ χο λογί ας που προ σπα θεί να ερ μη νεύ σει την αν θρώ πι νη συ μπε ρι φο ρά με βά ση τις λει τουρ γί ες του ε γκε φά λου και του νευ ρι κού συ στή μα τος. Μέ σα σ αυ τό το πλαί σιο πα ρου σιά ζο νται οι σύγ χρονες α πό ψεις για την α ρι στε ρο χει ρί α και προ σεγ γί ζε ται το ευ ρύ τε ρο φαι νό με νο της ε γκε φα λι κής α συμ με τρί ας, της εξει δί κευ σης δη λα δή των ε γκε φα λι κών η μι σφαι ρί ων για δια φο ρε τι κές λει τουργίες, κα θώς και οι ε πι πτώ σεις τους στις γνω στι κές ι κα νό τη τες και την συμπε ρι φο ρά του α τό μου. Aπό την πε ρι γρα φή των φαι νο μέ νων αυ τών γί νε ται προ σπά θεια να α να δει χθούν και να ερ μη νευθούν η ποι κι λί α και οι πα ραλ λα γές που πα ρου σιά ζουν τα ά το μα σε διά φο ρα σω μα τι κά και ψυ χο λογι κά χα ρα κτη ρι στι κά, τα ο ποί α ε δρά ζουν στην ε γκε φα λι κή λει τουρ γί α. Πα ρου σιά ζο νται εν δο α το μι κές δια φο ρές και ει δι κές ι κα νό τη τες καθώς και η ε πί δρα ση κα θο ρι στι κών πα ρα γό ντων ό πως π.χ. το φύ λο στη συ μπε ριφο ρά και την α νά πτυ ξη του α τόμου. Στα τε λευ ταί α κε φά λαια του βι βλί ου δί νεται έμ φα ση στη συ σχέ τι ση της ε γκε φα λι κής α συμ με τρί ας με την εκ παι δευ τική δια δι κα σί α, δια τυ πώ νο νται προ τά σεις και πα ρου σιά ζο νται τε χνι κές για την προ α γω γή της μά θη σης.

27 Η α πο τε λε σμα τι κό τη τα της δι δα σκα λί ας ε νός προ γράμ μα τος δε ξιο τή των ζω ής στη φυ σι κή α γω γή Γε ώρ γιος Γιαν νού δης (Eπι βλέ πων Κα θη γη τής: Μά ριος Γού δας) Στο πα ρόν πρό γραμ μα δε ξιο τή των ζω ής ε πι διώ χθη κε οι μα θη τές να συ νει δη το ποι ή σουν ό τι αυ τό που θέ λουν να πε τύ χουν, μέ σα και έ ξω α πό το σχο λεί ο, είναι α πο τέ λε σμα ορ γα νω μέ νης και μεθο δευ μέ νης προ σπά θειας. Πα ράλ λη λα με τις α θλη τι κές δε ξιό τητες, καλ λιερ γή θη καν και δε ξιό τη τες ζω ής οι οποί ες θε ω ρού νται πο λύ τι μα ε φό δια που βο η θούν τα ά το μα για να πε τύχουν στο πε ρι βάλ λον που ζουν και δρα στη ριο ποιού νται. Σε 17 μα θή μα τα φυ σι κής α γω γής, σε τέσ σε ρα σχο λεί α, σε 10λε πτες πα ρεμ βάσεις, οι μα θη τές δι δά χθη καν τις δε ξιό τη τες ζω ής: α) κα θο ρισμός στό χου, β) θε τι κή σκέ ψη - ε ντο πι σμό αρ νητι κής σκέ ψης, με τα τρο πή της σε θε τι κή - αυ το-ο μι λί α ως μια μορ φή θε τι κής σκέ ψης και γ) στρα τη γι κές ε πί λυ σης προ βλη μά των. Αρ χι κά, οι μα θη τές δο κι μά σθη καν σε α θλη τι κές δε ξιό τη τες του μπά σκετ και του βό λε ϊ ό που με βά ση την ε πί δο σης που έ φε ραν έθε ταν στό χους προ σω πι κής βελ τί ω σης. Στη συ νέ χεια, ε ξα σκή θη καν σ αυ τές με τη βοή θεια δε ξιο τή των ζω ής (κα θο ρι σμός στό χου, αυτό-ομι λί α, ε ντο πι σμός αρ νη τι κής σκέ ψης και με τα τρο πή της σε θε τι κή, λύ ση προβλη μά των) και στο τέ λος δο κι μά σθη καν ξα νά για να φα νεί αν πέ τυ χαν τους στό χους που έ θε σαν και αν βελτιώ θη καν σ αυ τές. Α πό τα α πο τε λέ σμα τα φά νη κε ό τι οι μα θη τές βελ τιώ θη καν στις α θλη τι κές δεξιό τη τες, αι σθάν θη καν ι κα νοί να χρη σι μο ποιούν τις δε ξιό τη τες ζω ής τις ο ποί ες θε ώ ρη σαν πολύτι μο και χρή σι μο ερ γα λεί ο για τη ζω ή τους. Α πέ κτη σαν γνώσεις για αυ τές, χρη σι μο ποί η σαν τις δε ξιό τη τες ζω ής ό χι μό νο στη φυσι κή α γω γή και στο σχο λεί ο αλ λά και έ ξω α πό αυ τό, στην κα θη με ρι νή τους ζω ή ε νώ το μά θη μα της φυ σι κής α γω γής έ γι νε πιο «μά θη μα». Το πρό γραμ μα δε ξιο τήτων ζω ής που ε φαρ μό σθη κε στα τέσσε ρα σχο λεί α α γα πή θη κε και ε κτι μή θη κε από μα θη τές και καθη γη τές. Κύ ρια α πο δεί χθη κε ό τι οι δε ξιό τη τες ζω ής εύ κο λα μπο ρούν να ε ντα χθούν στο κα θη με ρι νό μά θη μα της φυ σι κής α γω γής χω ρίς να αλ λά ξει κα θό λου ο κι νη τι κός και α θλη τι κός χα ρα κτή ρας του μα θή μα τος. Για πα ρά δειγ μα, εύ κο λα μπο ρού με να μά θου με στους μα θη τές να θέ τουν στό χους προ σω πι κής βελ τί ω σης. Υ πάρ χουν πολ λά τε στ φυ σι κών ι κα νο τή των ή α θλητι κών δε ξιο τή των που μπο ρού με να τα βρού με εί τε στα βι βλί α της φυ σι κής α γω γής, ό πως του μα θη τή (σελ. 29, 36, ) και του κα θη γη τή (της Α γυ μνα σί ου σελ , 156, της Β γυ μνα σί ου, σελ. 38, 127, 128) εί τε α πό τη βι βλιο γρα φί α και τα ο ποί α μπο ρούμε να ε φαρ μό σου με. ι μα θη τές, με βά ση την ε πίδο ση που φέρ νουν μπο ρούν να θέ σουν έ ναν στό χο ε νός μη νός και με τά να ξα να δο κι μα σθούν για να δουν αν πέτυ χαν το στό χο που έ θε σαν. Πριν ό μως θα πρέ πει να φτιά ξουν έ να προ σω πι κό πλά νο δρά σης (π.χ. σελ.110 βι βλί ο φυ σι κής α γω γής του μα θητή) που θα πε ρι γρά φει ανα λυ τι κές, συ γκε κρι μέ νες ε νέρ γειες που πρέ πει να κά νουν για να μπο ρέ σουν να πε τύ χουν το στό χο τους. Για πα ρά δειγ μα, σ έ να στό χο βελ τί ω σης κοι λια κών (βι βλί ο του μα θη τή, σελ.111) το πλά νο δρά σης μπο ρεί να πε ρι λαμ βάνει ε νέργειες ό πως «να κά νω κά θε α πό γευ μα 5 σετ α πό 20 κοι λια κούς», «στο μά θη μα της Φυ σι κής α γω γής, με τά το ζέ στα μα, να κά νω 30 κοι λια κούς», «να βελ τιώ σω την α ερό βια ι κα νό τη τά μου, να Τρί τη, Πα ρα σκευ ή και Κυ ρια κή που έ χω ε λεύ θε ρο χρόνο να πη γαί νω και να τρέ χω στο πάρ κο της γει το νιάς 2000 μέ τρα», «να βελ τιώ σω τη δια τρο φή μου, να τρώ ω κά θε μέ ρα έ να φρού το α ντί για γλυ κά» κ.λ.π.). Με τον τρόπο αυ τό ό λοι οι μα θη τές α νε ξαρ τή του φύ λου και ι κα νό τη τας: α) εί ναι ε νταγ μέ νοι στο μάθη μα, β) έ χουν λό γους για να προ σπα θούν κα θώς δεν α ντα γω νί ζο νται τους άλ λους αλ λά τον ε αυ τό τους, γ) α πο κτά άλ λο εν δια φέ ρον και α ξί α το μά θημα, δ) αι σθά νο νται ό τι οι ί διοι ε λέγ χουν τα πράγ ματα και η ε πι τυ χί α είναι α πο τέ λε σμα προ σπά θειας. Για την εκ μά θη ση ή βελ τί ω ση δε ξιο τή των μπο ρούν οι μα θη τές να χρη σι μο ποιούν αυ τό-ο μι λί α ως μια μορ φή θε τι κής σκέ ψης, λέ ξεις κλει διά που κα τευθύνουν την προ σο χή τους στα ση μα ντι κά στοι χεί α της δε ξιό τη τας (π.χ. για σουτ στο μπά σκετ, τη λέ ξη «καρ πός»). Τέ λος, για να ε πι λύ ουν προ βλή μα τα, να ξε περ νούν ε μπό δια που προ κύ πτουν στο δρό μο για να πε τύ χουν έ να στό χο μπο ρούν οι μα θη τές μα μάθουν να χρη σι μο ποιούν μια λο γι κή σει ρά τριών βημά των που μπο ρεί να πε ρι γρα φεί α πό το α κρω νύ μιο Σ..Σ. ό που το πρώ το βή μα εί ναι το Σκέ ψου λύ σεις, ό σες πε ρισ σό τε ρες μπο ρείς για το πρό βλη μα που α ντι με τω πί ζεις, το δεύ τε ρο βή μα εί ναι το Όρι σε τι συ νέ πειες που θα έ χει η ε φαρ μο γή της κά θε λύ σης που σκέ φτη κες, το τρί το βή μα εί ναι το Συ μπέ ρα νε, κα τέ λη ξε σ ε κεί νη τη λύ ση που έ χει τις κα λύ τε ρες συ νέ πειες για σέ να, για το πρό βλη μα ή για το στόχο που έ θε σες. ι μα θη τές μα θαί νουν να α ντι με τωπί ζουν το κά θε πρό βλη μα με αυ τή τη λο γι κή σει ρά βη μά των, προ σπα θούν να λύ σουν το πρό βλη μα εί τε μό νοι τους εί τε ο μα δι κά σε σύ σκε ψη, σαν μια μορφή time out. Ό λα αυ τά μπο ρούν να γί νουν μέ σα στο κα θη με ρι νό μά θη μα της φυ σι κής α γω γής. Το μό νο που χρειάζε ται εί ναι σχε δια σμός, κα λή ορ γά νω ση του μαθή μα τος και μύ η ση των μα θη τών ώ στε να μά θουν να χρη σι μο ποιούν τις δε ξιό τη τες ζω ής. Σ ό λη τη διάρ κεια σχο λι κής χρο νιάς οι μα θη τές μπο ρούν να δο κι μα σθούν σε του λά χι στον 5 α ντι κεί με να για να θέ σουν τους α ντί στοι χους στό χους προσω πι κής βελ τί ω σης. H ΔΙ ΔΑ ΚΤ ΡΙ ΚΗ Ε ΡΕΥ ΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑ ΞΗ 27

28 Η ε πί δρα ση των ο δη γιών ε στί α σης της προ σο χής στην α πόδο ση και μά θη ση της κυ βί στη σης στο μά θη μα της φυ σι κής α γω γής Νε ρα ντζού λα Κου φού (Ε πι βλέ που σα Κα θη γή τρια: Μα ρί α Μι χα λοπού λου) Ε Κ Η H ΔΙ ΔΑ ΚΤ ΡΙ ΚΗ Ε ΡΕΥ ΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑ ΞΗ Β Λ Σ 28 εκ παι δευ τι κός και ο προ πονη τής πα ρέ χουν στους α σκού με νους ο δη γί ες οι ο ποί ες α να φέ ρο νται στα ση μα ντι κά ση μεί α ε κτέ λε σης της δε ξιό τη τας που διδά σκε ται, με στό χο τη βελ τί ω ση της α πό δο σης και της μά θη σης. ι ο δη γί ες μπο ρούν να κα τευ θύ νουν την προ σοχή των α σκού με νων εί τε στον τρό πο ε κτέ λε σης της κί νη σης (δη λα δή ε σω τε ρι κές ο δη γίες, για πα ρά δειγ μα «με τα κί νη σε το βάρος σου α πό το πί σω στο μπρο στά πό δι»), εί τε στο α πο τέ λε σμά της (δη λα δή ε ξω τε ρι κές ο δη γί ες, για πα ρά δειγ μα «με τα κί νη σε το βά ρος σου α πό το πί σω στο μπροστά πό δι, προς την κα τεύ θυν ση που θέ λεις να πάει η μπά λα»). Με λέ τες έ δει ξαν ό τι οι ο δη γί ες που κα τευ θύ νουν τη συ γκέ ντρω ση της προ σο χής στο α πο τέ λε σμα της κί νη σης εί ναι α πο τε λε σμα τι κό τερες στην α πό δο ση και στη μά θη ση των κι νη τι κών δε ξιο τή των. Η πρα κτι κή διά στα ση αυ τού του ευρήμα τος στη δι δα σκα λί α ση μαί νει ό τι οι ΚΦΑ και οι προ πο νη τές θα πρέ πει να προ σχε διά ζουν το πε ριεχό με νο των ο δηγιών που δί νουν. Η διε ρεύ νηση της α πο τε λε σμα τικότη τας των ο δηγιών ε σω τε ρι κής και ε ξω τε ρι κής ε στί α σης στην α πό δο ση και μά θη ση της κυ βί στη σης με συ σπεί ρωση, ή ταν το α ντι κεί με νο με λέ της που πα ρου σιά ζεται στη συ νέ χεια. Η κυ βί στη ση δι δά χθη κε σε πραγ μα τικές συν θή κες δι δα σκαλί ας στο σχο λι κό γυ μνα στήριο. δι δά σκων σχε δί α σε εκ των προ τέ ρων τις ο δηγί ες ε στί α σης με βά ση τα συν θε τι κά στοι χεί α της δε ξιό τη τας. Δύ ο ο μά δες μα θη τών η λι κί ας 7-8 ε τών, συμ με τεί χαν σε τέσ σε ρα μα θή μα τα, στα ο ποί α δό θη κε α πό τον ί διο δι δά σκο ντα δια φο ρε τι κός τύπος ο δη γιών που ε στί αζαν ε σω τε ρι κά και ε ξω τε ρι κά α ντί στοι χα. Στην πρώ τη ομά δα η ο ποί α ε ξα σκή θη κε στην κυ βί στηση α κο λου θώ ντας την ε σω τε ρι κή ε στία ση, ο δι δά σκων έ δω σε τις πα ρα κά τω ο δηγί ες: Ε λά τε στο βα θύ κά θι σμα με τα χέ ρια στην πρότα ση. Το πο θετή στε στα θε ρά τις πα λά μες σας στο στρώ μα, με τε ντω μέ να χέ ρια, πιο μα κριά από τα πό δια σας. Αι σθαν θεί τε το βά ρος του σώ μα τος να έρ χε ται στα χέ ρια σας. Ση κώ στε τη λε κά νη σας ψη λά. Αι σθαν θεί τε το σα γό νι να α κου μπά στο στή θος σας. Λυ γί στε τα χέ ρια και σπρώξ τε και με τα δύ ο πόδια μα ζί για να γυ ρί σε τε. Αι σθαν θεί τε το πί σω μέ ρος του κε φα λιού σας να έρ χε ται πρώ τα σε ε πα φή με το στρώ μα. Η ε πα φή συ νε χί ζε ται κα τά μή κος της σπον δυ λι κής στήλης. Ό σο γυρνά τε α πα λά, το σώ μα πα ρα μέ νει κα μπου ρια σμέ νο με λυ γι σμέ να γό να τα. Τα χέ ρια έρ χο νται γρή γο ρα τεντω μέ να α πό πί σω μπρο στά. Αι σθαν θεί τε το στρώ μα μό νο κά τω α πό τα πέλ μα τά σας. Ση κω θείτε χω ρίς τη βο ή θεια των χε ριών. ι ο δη γί ες ε σω τε ρι κής ε στί α σης α να φε ρό ταν στο τι μπο ρεί να νιώ σουν οι α σκούμε νοι κα τά την ε κτέ λε ση της κυ βί στη σης. Αφο ρού σαν σε κι ναι σθη τι κές πλη ρο φο ρί ες που προ έρ χο νται α πό την κί νη ση του σώ μα τος κα τά την ε κτέ λεση της κυ βί στησης, με ε πι δί ω ξη να ε στιά σουν οι μα θη τές α κό μη πε ρισ σό τε ρο στο σώ μα τους (για πα ρά δειγ μα «αι σθαν θεί τε το σα γό νι να α κου μπά στο στή θος σας»). Στη δεύ τε ρη ο μά δα που ε ξα σκή θη κε στην κυ βί στη ση α κολουθώ ντας την ε ξω τε ρι κή ε στί α ση, ο δι δά σκων έ δω σε τις πα ρακά τω ο δη γί ες: Ε λά τε στο βα θύ κά θι σμα, σα να κά θε στε σε μια χα μη λή καρέ κλα, με τα χέ ρια στην πρό τα ση. Το πο θε τή στε στα θε ρά τις πα λά μες σας στο στρώ μα, με τεντω μέ να χέ ρια, πιο μα κριά α πό τα πό δια σας. Το βά ρος του σώ μα τος έρ χε ται στα χέ ρια σας. Ση κώ στε τη λε κά νη σας ψη λά προς τον ου ρα νό. Α κου μπή στε το πη γού νι στο στή θος σας. Λυ γί στε τα χέ ρια και σπρώξ τε το στρώ μα και με τα δύ ο πόδια μα ζί για να γυ ρί σε τε. Το πί σω μέ ρος του κε φα λιού έρ χε ται πρώ τα σε ε πα φή με το στρώ μα. Η ε πα φή συ νε χί ζε ται κα τά μή κος της σπον δυ λικής στή λης. Ό σο γυρνά τε α πα λά, το σώ μα πα ρα μέ νει κα μπου ρια σμέ νο, σαν μπά λα, με λυ γι σμέ να γόνα τα. Τα χέ ρια έρ χο νται γρή γο ρα τε ντω μέ να α πό πί σω μπρο στά σα να προ σπα θεί τε να πιά σετε κά τι που βρί σκε ται μα κριά. Μό νο τα πέλ μα τά σας πα τούν στο στρώ μα. Ση κω θεί τε χω ρίς τα χέ ρια να α κου μπή σουν το στρώ μα. Για τη δια μόρφω ση των ο δη γιών ε ξω τε ρι κής εστί α σης, χρησι μο ποι ή θη κε η α κρι βής πε ρι γρα φή των κι νή σε ων του σώ ματος («α κου μπή στε το σα γό νι στο στήθος») κα θώς και η χρήση παρομοιώ σε ων («το σώ μα πα ρα μέ νει κα μπουρια σμέ νο, σαν μπά λα»). Το πλε ο νέ κτη μα της χρή σης πα ρο μοιώ σε ων εί ναι, ό τι απο μα κρύ νουν την προ σο χή του α σκού με νου α πό τις κι νή σεις του σώ μα τος και πα ρέ χουν μια νο ε ρή ει κό να του στό χου της κί νη σης. Στην αρ χή κά θε δι δα κτι κής ώ ρας οι δύ ο ο μά δες λάμ βα ναν τις ί διες αρ χι κές προ φο ρι κές ο δηγί ες που α φο ρού σαν στην περι γρα φή της βα σι κής τε χνι κής της δε ξιό τη τας. Ακο λου θού σε μί α ε πί δει ξη της τε χνι κής και άρ χι ζε η ε ξά σκη ση. Σε κά θε διδα κτι κή ώ ρα, οι α σκού με νοι ε κτε λού σαν συγκε κρι μέ νες α σκή

29 H ΔΙ ΔΑ ΚΤ ΡΙ ΚΗ Ε ΡΕΥ ΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑ ΞΗ σεις εκ μά θη σης με με θο δι κή σει ρά πα ρου σί α σης. Κά θε ο μάδα ε κτε λού σε το ί διο α σκη σιο λό γιο και τον ί διο α ριθ μό προ σπαθειών, έ παιρνε ό μως δια φο ρε τι κές ο δη γί ες ε στί α σης. Η σειρά πα ρο χής των ο δη γιών α κο λου θού σε τη χρο νι κή αλ λη λου χί α ε κτέ λε σης των συν θε τι κών με ρών της δε ξιότη τας. Κά θε ο δη γί α ή ταν σε α ντι στοι χί α με έ να ση μεί ο της τε χνι κής της κυ βίστη σης, σύμ φω να με το α κό λου θο πα ρά δειγ μα: Πε ρι γρα φή ά σκη σης: ρο λά ρι σμα στη σπον δυ λι κή στή λη με πιασμέ να τα πό δια και το σαγό νι στο στή θος. Ε πι δί ω ξη: η δια τή ρη ση της συ σπεί ρω σης του σώ μα τος κατά την α να τρο πή. Δί νε ται η α ντί στοι χη ο δη γί α ε στί α σης, ε κτε λού νται πέ ντε ρο λα ρίσμα τα, ε πα να λαμ βά νε ται η ο δη γί α, ε κτε λού νται πέντε ρο λα ρί σμα τα. δη γί α ε σω τε ρι κής ε στί α σης: ό σο γυρ νά τε α πα λά, το σώ μα παρα μέ νει κα μπου ρια σμέ νο με λυ γι σμέ να γόνα τα. δη γί α ε ξω τε ρι κής ε στί α σης: ό σο γυρ νά τε απαλά, το σώ μα παρα μένει κα μπου ρια σμέ νο, σαν μπά λα, με λυ γι σμέ να γό να τα. Η α ξιο λό γη ση των μα θη τών των δύ ο ο μά δων έ γι νε με ε πτά ποιοτι κά κρι τή ρια α πό δο σης. Διαπι στώ θη κε, ό τι οι ο δη γί ες ε ξω τε ρικής ε στί α σης, ή ταν πιο α πο τε λε σμα τι κές στη μά θη ση της δε ξιότη τας σε σχέ ση με τις ο δη γί ες ε σω τε ρι κής ε στί α σης. Το εύ ρη μα αυ τό δεί χνει ό τι οι ΚΦΑ και οι προ πο νη τές θα ή ταν χρή σι μο να προ σχε διά ζουν τον τρό πο δια τύ πω σης των ο δη γιών στο συγκεκρι μέ νο εί δος δε ξιό τη τας και να συ μπε ρι λαμ βά νουν αυ τές τις ο δη γί ες στο σχέ διο μα θή μα τος. Ω στό σο, πρέ πει να ση μειω θεί ό τι σε με λέ τες που α φο ρού σαν δε ξιό τη τες χει ρι σμού ορ γά νων και με τα κί νη σης σώ μα τος, δεν πα ρα τη ρήθη καν ση μα ντι κές διαφο ρές στην α πο τε λε σμα τι κό τη τα των δύ ο τύ πων ο δη γιών. Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Η ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΑ: ΕΞΑΤΜΙΚΕΥΣΗ, ΠΡΣΑΡΜΓΕΣ ΚΑΙ ΠΡΠΤΙΚΕΣ ΕΝΤΑΞΗΣ εξειδίκευση στη γνώση Δημήτρης Κοκαρίδας νέο Το βι βλί ο α πευ θύ νε ται σε ό λους τους κα θη γη τές και τις κα θηγήτριες φυ σι κής α γω γής που εν δια φέ ρο νται να εμ βα θύ νουν στην έν νοια της προ σαρ μο γής στην ά σκη ση για ά το μα με α ναπη ρί ες και εί ναι γραμ μέ νο με έ ναν κα θα ρά πρα κτι κό τρό πο που στο χεύ ει στο να διευ κο λύ νει τον γυ μνα στή στο κα θη με ρι νό έρ γο του. Για τον λόγο αυ τό, στις σε λί δες του πε ριέ χε ται και α να λύε ται το ε ξα το μι κευ μέ νο εκ παι δευ τι κό πρό γραμ μα (Ε.Ε.Π.), μί α γρα πτή έκ θε ση - α ξιο λό γη ση που α να πτύ χθηκε για να βο η θή σει τον κα θη γη τή φυ σι κής α γω γής να α ντα πε ξέλ θει στην δι δασκα λί α του παι διού με α να πη ρί α που έ χει α να λά βει. Μέ σα από το τρί πτυ χο «Ε ξα το μι κευ μέ νο Εκ παιδευ τι κό πρό γραμ μα - προ σαρ μο γές άσκη σης - προ ο πτι κές έ ντα ξης» το βι βλί ο α πο σκο πεί στην πα ρο χή εκ παι δευ τι κής στή ρι ξης στους κα θη γη τές φυ σι κής α γωγής α νά την Ελ λά δα που συ χνά α γω νιούν, προ βλη μα τί ζο νται και έ χει την διά θε ση να προ σφέ ρουν στους μα θη τές με ει δι κές εκπαι δευ τι κές α νά γκες, στα πλαί σια μί ας σύγ χρονης προ σέγ γι σης που ε νι σχύ ει την πα ρο χή ί σων ευ και ριών εκ παί δευ σης. 29

30 Επίδραση κοινωνικών παραγόντων στους στόχους επίτευξης και στην παρακίνηση των μαθητών στον αθλητισμό και στο σχολείο: μια διαχρονική μελέτη Γεώργιος Αμπατζόγλου (Ε πι βλέ πων Κα θη γη τής: Α θα νά σιος Πα πα ϊ ω άννου) H ΔΙ ΔΑ ΚΤ ΡΙ ΚΗ Ε ΡΕΥ ΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑ ΞΗ Ε Κ Η Β Λ Σ 30 Μια α πό τις υ πο θέ σεις της τριε τούς αυ τής έ ρευ νας ή ταν ε άν οι Εκ παι δευ τι κοί Φυ σι κής Α γω γής (Ε ΦΑ) (ταυ τό χρο να και με άλ λους κοι νω νι κούς πα ρά γο ντες) ε πη ρε ά ζουν τους στό χους των παι διών (στό χοι για προ σω πι κή βελ τί ω ση, ε νί σχυ ση του ε γώ, προ στα σί α του ε γώ & κοι νω νι κή α πο δο χή), τη συμ με το χή τους στην ε ξω σχο λι κή ά θλη ση και την ι κα νο ποί η ση που βιώ νουν στο μά θη μα της ΦΑ. Το τε λι κό δείγ μα της έ ρευ νας πε ριε λάμ βα νε 1508 μα θη τές/τριες οι ο ποίοι/ες κα τά την πρώ τη χρο νιά της έ ρευ νας φοι τού σαν στην ΣΤ δη μο τι κού και την Α λυ κεί ου. Η συ ζή τη ση και τα συ μπε ρά σμα τα των α πο τε λε σμάτων της έρευ νας. Α) Ως προς την ε πί δρα ση των Ε ΦΑ στους στό χους των παι διών. Τα α πο τε λέ σμα τα έ δει ξαν ό τι οι Ε ΦΑ συμ βάλ λουν απο φα σι στι κά στη δια μόρ φω ση των στό χων για προσω πι κή βελ τί ω ση και κοι νω νι κή α πο δο χή κα θώς (σε πιο μι κρό βαθ μό) και στην προ στα σί α του ε γώ. στό χος για προ σω πι κή βελ τί ω ση εί ναι ο πλέ ον σημα ντι κός κα θώς ε πι δρά θε τι κά στον γνω στι κό, ψυχικό και συ ναι σθη μα τι κό κό σμο των παι διών. Κρί νε ται α να γκαί ο λοι πόν οι Ε ΦΑ, μέ σα α πό τη δια μόρ φω ση των πε ριε χο μέ νων των α να λυ τι κών προ γραμ μά των και γε νι κό τε ρα της κα θη με ρι νής πρα κτι κής τους, να κα τα βάλ λουν συνε χή και έ ντο νη προ σπά θεια στη δημιουρ γί α ε νός κλί μα τος πα ρα κί νησης με έμ φα ση στη μά θη ση/βελ τί ω ση ό λων των παι διών. Η βελ τί ω ση των προ σω πι κών χαρα κτη ρι στι κών των Ε ΦΑ και ε κεί νων που σχε τί ζο νται με τη δι δα σκα λί α τους εί ναι βέ βαιο ό τι θα ε νι σχύ σει αυ τή την προ σπά θεια. σε βα σμός και η ί ση με τα χείρι ση, η αύ ξη ση της δια σκέ δα σης, η κα τάλ λη λη α να τρο φο δό τη ση, η ε ξα το μί κευση της δι δα σκα λί ας, η α νά πτυ ξη της υ πευ θυ νό τη τας και της συ νερ γα σί ας και η αύ ξη ση του χρό νου συμ με το χής των παι διών θα προ ά γουν το στό χο για προσω πι κή βελ τί ω ση. ι Ε ΦΑ κα τα νο ώ ντας ε πί σης τις θε τι κές συ νέ πειες για το παι δί ό ταν αυ τό εί ναι α γα πη τό/α πο δε κτό α πό τους άλ λους φαί νε ται να εί ναι και πε ρισ σό τε ρο ευαισθη τοποι η μένοι για την ε νί σχυ ση αυ τού του στό χου. Ι διαί τε ρα η ΦΑ ευ νο εί μια τέ τοια προ σέγ γι ση μέ σα α πό τη συνερ γα σί α, τη συμ με το χή στις α πο φά σεις και τους κοι νούς στό χους των παι διών. Α ξιο πρό σε κτη ή ταν ό μως και η συνει σφο ρά των Ε ΦΑ στο στό χο προ στα σί ας του ε γώ, έ ναν ι διαί τε ρα ε πιζή μιο στό χο. Συστή νε ται λοι πόν οι Ε ΦΑ, ως ση μα ντι κή πη γή ε λέγ χου της μα θη σια κής δια δι κα σί ας των παι διών, να α πο φεύ γουν να δη μιουρ γούν έ να έ ντο νο κλί μα α ξιο λό γη σης ή αρ νητι κής α να τρο φο δό τη σης που θα αυ ξή σει τον προ σα να το λισμό των παι διών στην προ στα σί α του ε γώ. Ι διαί τε ρα, κα θώς ο στό χος προ στα σί ας του ε γώ ε πι δρά αρ νη τι κά στη προ σω πι κή βελ τί ω ση, στην ι κα νο ποί η ση στη ΦΑ και στη συμ με τοχή των παιδιών στην ά θλη ση η συ νει σφο ρά των Ε ΦΑ στον ε πι ζή μιο αυ τό στό χο πρέ πει να προ βλη μα τί ζει α κό μα πε ρισ σότε ρο. Για το μά θη μα της ΦΑ ά ξια α να φο ράς ή ταν και η ε πί δρα ση του φί λου στη δια μόρ φω ση των στό χων ε νί σχυ σης και προ στα σί ας του ε γώ. Αν και λί γα πράγ μα τα εί ναι σχε τι κά γνω στά με την παρα κί νη ση στο πε ρι βάλ λον της πα ρέ ας, μπο ρού με να υ πο θέ σου με ό τι α πα ραί τη τη εί ναι και η εκ παί δευ ση των παι διών για την κα τανό η ση του ρό λου και των συ νε πειών της δι κιάς τους συ μπε ρι φοράς στην πα ρα κί νη ση των φί λων τους. Κα θο δη γώ ντας τα παι διά για το ρό λο τους στην πα ρέ α οι Ε ΦΑ θα πρέ πει να α να δει κνύ ουν την ω φε λι μό τη τα της συ νερ γα σί ας, των κα λών σχέ σε ων και την έμ φα ση στην προ σπά θεια/προ σω πι κή βελ τί ω ση α πο φεύ γο ντας τον α ντα γω νι σμό και την σύ γκρι ση με τα ξύ των παι διών. Σε αυ τή την κα τεύ θυν ση ου σια στι κή μπο ρεί να εί ναι η συ μπε ρί λη ψη στο μά θη μα της ΦΑ των σχε δί ων ερ γα σί ας (projects) και η συμ μετο χή των Ε ΦΑ σε προ γράμ μα τα σχο λι κών δρα στη ριο τή των τα ο ποί α, μέ σα α πό την καλ λιέρ γεια της ε πι κοι νω νί ας και της υ πεύθυ νης συμπε ρι φο ράς, ε πι τρέ πουν στους συμ με τέ χο ντες να α ναπτύσ σουν και μια κα λύτε ρη σχέ ση. Β) Ως προς την ε πί δρα ση των Ε ΦΑ στην ε ξω σχο λι κή ά θλη ση των παι διών. Η συμ με το χή των παι διών στην ά θλη ση φαί νε ται να προ ά γε ται α πό την α ντι λαμ βανό με νη έμ φα ση των ΕΦΑ κυ ρί ως στην προσω πι κή βελ τί ωση αλ λά και στην κοι νω νι κή απο δο χή. Η πα ρα πάνω ε πί δρα ση α ντα πο κρί νε ται στις προσ δο κί ες για το ρό λο των ΕΦΑ στην ε νί σχυ ση της φυ σι κής δρα στη ριό τη τας των μα θη τών/ τριών. Α κό μα πε ρισ σό τε ρο τα α πο τε λέ σμα τα εί ναι ε ξό χως ση μαντι κά, κα θώς οι ΕΦΑ ήταν ο μό νος κοι νω νι κός πα ρά γο ντας της έ ρευ νας που δεν συν δε ό ταν ά με σα (ως φυ σι κή πα ρου σί α) με την ε ξω σχο λι κή α θλητι κή δρα στη ριό τη τα των παι διών, γε γο νός που υ πο γραμ μί ζει το ση μα ντι κό ρό λο της ΦΑ στη δια χρο νι κή και πο λύ πλευ ρη ανά πτυ ξη των παι διών και ι διαί τε ρα στην ε νί σχυ ση της δια βί ου ά σκη σης για υ γεί α. Ως α πο τέ λε σμα οι ΕΦΑ θα πρέπει να στο χεύ ουν στην προ σω πι κή βελ τί ω ση ό λων των παι διών, να ενθαρ ρύ νουν τη συ νερ γα σί α και την αυ το νο μί α τους αλ λά και να προ ά γουν την ι κα νό τη τα αυ τορ ρύθ μι σης των παι διών ως προς την ά θλη ση. Α κό μα, δεν θα πρέ πει να πα ρα βλέ πε ται ό τι η έμ φαση των ΕΦΑ στη κοινω νι κή α πο δο χή λει τουρ γεί υ πο στη ρι κτι κά και αυ ξά νει τη συχνό τη τα ά θλη σης των παι διών. Ως συ νέπεια οι ΕΦΑ θα πρέ πει να δί νουν πε ρισ σό τε ρη έμ φα ση σε κοι νω νι κά πε ριε χό με να και στό χους ό πως η συ νερ γα σί α, ο σε βα σμός, η

31 H ΔΙ ΔΑ ΚΤ ΡΙ ΚΗ Ε ΡΕΥ ΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑ ΞΗ σύ να ψη κα λών σχέ σε ων και η κοι νω νι κή αλ ληλεγ γύ η με τα ξύ των παι διών. Γ) Ως προς την ε πί δρα ση των Ε ΦΑ στην ι κα νο ποί η ση των παιδιών στη ΦΑ. Η ι κα νο ποί η ση των παι διών στη ΦΑ προ βλέ πε ται κα λύ τε ρα α πό έ να κλί μα πα ρα κί νη σης των ΕΦΑ που δί νει έμ φα ση στην προσω πι κή βελ τί ω ση και στην κοι νωνι κή α πο δο χή, δύ ο στό χοι οι ο ποί οι δια κρί νο νται για τις θε τι κές τους ε πι δρά σεις στη γνώ ση, στο συ ναί σθη μα και στη συ μπε ριφο ρά των παι διών. Η ι κα νο ποίη ση/ευ χα ρί στη ση που βιώ νουν οι μα θη τές/τριες στη ΦΑ είναι κα θο ρι στι κός πα ρά γο ντας της πα ρα κί νη σής τους. Συ νε πώς, έ νας α πό τους κύ ριους στό χους της ΦΑ θα πρέ πει να εί ναι η συ ναι σθη μα τι κή διέ γερ ση/α νά πτυ ξη και η προα γω γή των θε τικών συ ναι σθη μά των των παι διών ό πως προ βλέ πε ται άλ λω στε και α πό το Α να λυ τι κό Πρό γραμ μα Σπου δών. ι ΕΦΑ θα πρέ πει να α να πτύσ σουν στα παι διά ε σω τε ρι κά κί νη τρα για μά θη ση, να δί νουν έμ φα ση σε προ σω πι κά κρι τή ρια ε πί τευ ξης, να καλ λιεργούν την αυ τε νέρ γεια και να φρο ντί ζουν να πα ρέ χουν ευ και ρί ες για ε πιτυ χή ε κτέ λε ση σε ό λα τα παι διά μέ σα α πό την τρο πο ποί η ση και δια μόρ φω ση των πε ριε χο μέ νων της ΦΑ. Ταυ τό χρο να, οι Ε ΦΑ να λαμ βά νουν υ πό ψη ό τι η ι κα νο ποί η ση στη ΦΑ μπο ρεί να πη γά ζει ό χι μό νο από την ε πι τυ χή ε κτέ λε ση ή τον προ σα να τολι σμό στη προ σω πι κή βελ τί ω ση αλ λά και α πό την ποιό τη τα των σχέ σε ων και δε σμών που α να πτύσ σο νται ή εν δυ νάμει υ πάρ χουν κα τά τη διάρ κεια του μα θή μα τος. Αυ τό ση μαίνει ό τι οι ΕΦΑ θα πρέ πει να εν θαρ ρύ νουν τη συ νερ γα σί α και την α νά πτυ ξη κα λών σχέ σε ων με τα ξύ των παι διών, και να υ ιο θε τούν προ γράμ μα τα και δρα στη ριό τη τες που θα δί νουν τη δυ να τό τη τα σε ό λα τα παι διά να ε ντα χθούν. Β Ι Β Λ Ι O Π Α Ρ Υ Σ Ι Α Σ Η ΑΣΚΗΣΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΙΤΗΤΑ ΖΩΗΣ εξειδίκευση στη γνώση Γιάννης Θεοδωράκης νέο Τι ακριβώς είναι αυτή η ευφορία, η χαρά, η απόλαυση ή η λύτρωση που εισπράττει κανείς από την άσκηση; Το βιβλίο αυτό εξετάζει τις επιδράσεις της άσκησης στην ψυχική υγεία, την προσωπικότητα, την ποιότητα ζωής, το στρες, την κατάθλιψη, την αυτοεκτίμηση, την εικόνα του σώματος. Τις ψυχολογικές επιδράσεις της άσκησης σε άτομα με ασθένειες. Τις σχέσεις της άσκησης με θέματα, όπως η κατάχρηση στο αλκοόλ, τα ναρκωτικά, το ντόπινγκ, το κάπνισμα και η παχυσαρκία. Στην προσπάθεια αναζήτησης της εσωτερικής ισορροπίας, προτείνονται κατάλληλες μορφές άσκησης, με σκοπό την υγεία και την ποιότητα ζωής, μέσα από στρατηγικές αυτοενεργοποίησης, αυτοελέγχου, αυτορρύθμισης ή τεχνικές παρακίνησης, όπως, επίσης, πρακτικές ιδέες και παραδείγματα. 31

32