Υ ΡΟΠΟΝΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΑΡΕΛΘΟΝ - ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ

Transcript

1 Υ ΡΟΠΟΝΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΠΑΡΕΛΘΟΝ - ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ

2 Ανασκόπηση των συστημάτων Ιστορικά στοιχεία Εξέλιξη Συγκρίσεις συστημάτων: έδαφος-υδροπονία Προοπτικές εξαπλώσεως στην Ελλάδα

3 Ανάπτυξη ριζών: Υδροπονική Καλλιέργεια είτε σε υδατικό διάλυμα (θρεπτικό διάλυμα) ανόργανων θρεπτικών στοιχείων είτε σε πορώδη στερεά μέσα τα υποστρώματα και αρδεύονται μόνο με θρεπτικό διάλυμα. ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

4 Ιστορικά στοιχεία Υδροπονία: σχετικά πρόσφατος όρος που αποδίδει τις καλλιέργειες εκτός εδάφους Όμως υπήρχε σαν μέθοδος από την αρχαιότητα: Κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας Σύστημα επιπλεύσεως των Αζτέκων στο Μεξικό Υδατοκαλλιέργειες στην αρχαία Αίγυπτο Πειράματα θρέψης από τον Θεόφραστο (370 πχ)

5 Ιστορικά στοιχεία Κρεμαστοί κήποι της Βαβυλώνας Ανάπτυξη των φυτών σε υπόστρωμα με άμμο και έδαφος

6 Ιστορικά στοιχεία Σύστημα επιπλεύσεως των Αζτέκων στο Μεξικό

7 Ιστορικά στοιχεία Υδατοκαλλιέργειες στην αρχαία Αίγυπτο

8 Ιστορικά στοιχεία Πειράματα θρέψης φυτών από τον Θεόφραστο Περί φυτών ιστορίας Περί φυτών αιτίων ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

9 Ιστορικά στοιχεία Οι πρώτες επιστημονικές αναφορές. Ο Βέλγος Jan van Helmont (1600): απέδειξε την απορρόφηση στοιχείων από το νερό που προέρχονται από το έδαφος Ο Ιρλανδός Robert Boyle (1667): καλλιέργησε φυτά σε δοχεία με νερό χωρίς στερεό υπόστρωμα ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

10 Ιστορικά στοιχεία Ομοιότητα με την σύγχρονη υδροπονία Ο περιορισμός του όγκου των ριζών Η καλλιέργεια εκτός εδάφους ιαφορά με την σύγχρονη υδροπονία Η μη ισορροπημένη και περιορισμένη θρέψη, εξαρτημένη μόνο από τα θρεπτικά στοιχεία το εδάφους ή του νερού

11 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή Τα πρώτα θρεπτικά διαλύματα.. Οι πρώτες επιστημονικές βάσεις. To από τους γερμανούς Sachs και Knop Σκοπός: η διερεύνηση των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων για την ανάπτυξη και την ολοκλήρωση του βιολογικού κύκλου των φυτών. Η πρώτη προσέγγιση της καλλιέργειας σε θρεπτικό διάλυμα nutriculture. Παρόμοιες τεχνικές εφαρμόζονται ακόμα και σήμερα

12 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή McCall 1916: καλλιέργεια σε πυριτική άμμο (sand culture) Gericke 1929: δυνατότητα θρέψης μόνο μέσω των θρεπτικών διαλυμάτων 1937: πρόταση για τον όρο υδροπονία (hydroponics) (ύδωρ και πόνος) Αργή διάδοση: υψηλό κόστος εγκαταστάσεως Η παραγωγή δεν ήταν καλύτερη από το έδαφος

13 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή o Άρχισε να αναπτύσσεται επίσης, σαν μέθοδος πειραματισμού στην θρέψη των φυτών από φυσιολόγους (δεκαετία του ) o Εξέλιξη και επέκταση σε επιχειρηματική μορφή: o σχετικά αργή o ξεκίνησε μετά την εδραίωση της δημιουργίας πλήρων θρεπτικών διαλυμάτων

14 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή Hoagland & Arnon 1950: σύσταση θρεπτικού διαλύματος για εκτός εδάφους καλλιέργειες Παραγωγικές καλλιέργειες: κατά τον 2 ο Παγκόσμιο Πόλεμο σε άγονα νησιά του Ειρηνικού

15 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή Στην εξέλιξη των πρώτων υδροπονικών μονάδων έπαιξε ρόλο η ταυτόχρονη εξέλιξη και βελτίωση: των αρδευτικών συστημάτων (στάγδην άρδευση) των πλαστικών υποδοχέων των στερεών υποστρωμάτων των κατασκευών και του εξοπλισμού των θερμοκηπίων των αυτοματισμών

16 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή η εξέλιξη της χημείας και των χημικών προσδιορισμών ο καλύτερος έλεγχος της θρέψης των φυτών ο καλύτερος έλεγχος της φυτοπροστασίας η βελτίωση των ποικιλιών

17 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 άρχισε η ραγδαία επέκταση των υδροπονικών μονάδων σε προηγμένες χώρες. Ένα μεγάλο μέρος των λαχανοκομικών και ανθοκομικών προϊόντων παράγεται πλέον σε υδροπονικές μονάδες.

18 Οι λόγοι: Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή η κόπωση των εδαφών από την συνεχή καλλιέργεια ηέξαρση των εδαφογενών ασθενειών τα προβλήματα από την εφαρμογή του βρωμιούχου μεθυλίου Η καλύτερη αντιμετώπιση των αντίξοων καιρικών συνθηκών σε εκτός εποχής καλλιέργειες λαχανικών

19 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή Τα πρώτα συστήματα: Τεχνική ρηχού ρεύματος θρεπτικού διαλύματος (ΝFT) Cooper M. Βρετανία (1975) Καλλιέργεια σε στερεά υποστρώματα ( ) ΗΠΑ, Καναδάς, Ευρώπη (Ολλανδία, κ.ά), Ιαπωνία

20 Ιστορική εξέλιξη Έτος Ερευνητής Γεγονός ορόσημο Sachs, Knop Πρώτα πειράματα με καλλιέργειες εκτός εδάφους (υδατοκαλλιέργειες) McCall Πρώτα πειράματα καλλιέργειας σε άμμο 1929 Gericke Πρώτες προσπάθειες εμπορικής καλλιέργειας εκτός εδάφους 1937 Gericke Εισαγωγή του όρου υδροπονία (hydroponics) Laurie (1931), Eaton (1936), Moulard and Stoughton (1939), Arnon and Hoagland (1940) Έντονη ερευνητική δραστηριότητα στις υδροπονικές καλλιέργειες (θρέψη, ανάπτυξη, συστήματα, κλπ) Αμερικανικός Στρατός Μεγάλης κλίμακας παραγωγή λαχανικών σε υδροπονία για τις ανάγκες του στρατού 1951 Jacobson Εισαγωγή χηλικού σιδήρου ως πηγής Fe στα θρεπτικά διαλύματα Cooper Εισαγωγή του NFT για εμπορική παραγωγή Verwer, Ottoson, etc Εισαγωγή του πετροβάμβακα ως υποστρώματος καλλιέργειας

21 Η υδροπονία στην σύγχρονη εποχή Μεσογειακές χώρες: Παραγωγή σε μονάδες μικρού κόστους χωρίς σημαντικό εξοπλισμό Καλύτερες κλιματολογικές συνθήκες Εξέλιξη με πολύ βραδείς ρυθμούς

22 Η υδροπονία στον 21 ο αιώνα Εφαρμογή σε σύγχρονα θερμοκήπια Μείωση του αρχικού αλλά και του λειτουργικού κόστους Εφαρμογή σε διάφορες περιοχές του πλανήτη ανεξαρτήτως κλιματολογικών συνθηκών Τουλάχιστον 83 χώρες στον κόσμο παράγουν ανθοκηπευτικά μέσω της υδροπονίας

23 Η υδροπονία στον 21 ο αιώνα Εξάπλωση των υδροπονικών μονάδων: Καναδάς (2008) (σε στρέμματα) Τομάτα Αγγούρι Πιπεριά Μαρούλι 150 Σύνολο στρέμματα

24 Η υδροπονία στον 21 ο αιώνα Ολλανδία (κατασκευές υψηλής τεχνολογίας και υψηλού κόστους): στρέμματα (λαχανικά) στρέμματα (ανθοκομικά) Ισπανία (κατασκευές χαμηλότερου κόστους): στρέμματα

25 Βέλγιο και Γερμανία στρέμματα Η υδροπονία στον 21 ο αιώνα Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία στρέμματα Αυστραλία Η μεγαλύτερη παραγωγός υδροπονικού μαρουλιού στρέμματα Το 55,6% καλλιεργείται σε υπαίθριες υδροπονικέςμονάδες Ιαπωνία στρέμματα

26 Η υδροπονία στον 21 ο αιώνα Εντούτοις: Το μεγαλύτερο ποσοστό των λαχανικών καλλιεργείται ακόμη στο έδαφος!

27 Η υδροπονία στον 21 ο αιώνα Οι υδροπονικές μονάδες σε παγκόσμιο επίπεδο: Την δεκαετία του 1980: στρέμματα. Το 2001: στρέμματα Το 2011: περίπου στρέμματα

28 Η επιχειρηματική υδροπονία στον παγκόσμιο χάρτη Βόρεια Ευρώπη, Ισπανία: το σύνολο σχεδόν των καρποδοτικών λαχανικών και πολλών ανθοκομικών ειδών παράγεται μέσω της υδροπονίας. Καναδάς: το αρμόδιο Υπουργείο εκτιμά ότι σε λίγα χρόνια θα παράγεται υδροπονικά το 100% των αναγκών της χώρας σε λαχανικά Αυστραλία: η υδροπονία ήδη καλύπτει το 20% της συνολικής αξίας των παραγόμενων λαχανικών και το 90% των φυλλωδών. Ελλάδα: Η υδροπονία προχωρά με γοργά βήματα στην παραγωγή ανθοκηπευτικών τα τελευταία χρόνια (περίπου το 10% των μονάδων).

29 Η επιχειρηματική υδροπονία στην Ευρώπη Ολλανδία: >90% Πολωνία: >20% Γαλλία: <20% Ισπανία: >20% Ιταλία: <10% Ελλάδα: <20%

30 Η Υδροπονία στην Ελλάδα

31 Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας στη Βόρεια Ελλάδα Φράουλα σε επίπλευση 110 στρέμματα φυτά μέτρα γραμμές φύτευσης τόνοι ετησίως

32 Υδροπονική Καλλιέργεια Τομάτας στη Βόρεια Ελλάδα Συνεχόμενη ετήσια συγκομιδή Interplanting ιαλογή-τυποποίηση Φράουλα σε επίπλευση

33 Υδροπονική Καλλιέργεια Φασολιού στον νομό Μεσσηνίας Φράουλα σε επίπλευση

34 Υδροπονική καλλιέργεια τομάτας στην Νότια Ελλάδα με πλήρως ελεγχόμενες συνθήκες 23 στρέμματα φυτά μέτρα γραμμές φύτευσης τόνοι τομάτας

35 Υδροπονική καλλιέργεια τομάτας με μερικώς ελεγχόμενες συνθήκες

36 Υδροπονική καλλιέργεια αγγουριού στον νομό Μεσσηνίας με μερικώς ελεγχόμενες συνθήκες

37 Υδροπονική καλλιέργεια αγγουριού με μερικώς ελεγχόμενες συνθήκες

38 Μονάδες επιπλεύσεως

39 ιάφοροι τύποι φυλλωδών σε μονάδα επιπλεύσεως (Πύργος)

40 Φυλλώδη λαχανικά σε σύστημα επιπλεύσεως (Χίος)

41 ιάφοροι τύποι μαρουλιού σε επίπλευση (Ηράκλειο Κρήτης) Φράουλα σε επίπλευση

42 Το μέλλον της υδροπονίας Μέσα σε ένα μικρό διάστημα 65 ετών η υδροπονία προσαρμόσθηκε σε πολλές συνθήκες: υπαίθριες καλλιέργειες θερμοκηπιακές καλλιέργειες καλλιέργειες εσωτερικών χώρων καλλιέργειες με τεχνολογία διαστήματος

43 Το μέλλον της υδροπονίας H υδροπονία μπορεί στο μέλλον να βοηθήσει: στην διατροφή πληθυσμών σε υπανάπτυκτες χώρες μέσω της εντατικής παραγωγής τροφών σε περιορισμένες εκτάσεις μοναδικός περιορισμός: η διαθεσιμότητα νερού και θρεπτικών στοιχείων σε περιοχές που δεν υπάρχει νερό μπορεί να χρησιμοποιηθεί αφαλατωμένο θαλασσινό νερό

44 Το μέλλον της υδροπονίας σε άγονες περιοχές (πολλά ελληνικά νησιά) σε περιοχές με μικρή επιφάνεια γεωργικής γης και μεγάλο πληθυσμό σε περιοχές με αυξημένη τουριστική κίνηση

45 Το μέλλον της υδροπονίας Στην ευκολότερη δημιουργία βιοενισχυμένων τροφίμων Η βιοενίσχυση (bio-fortification) είναι η πρακτική της σκόπιμης αυξήσεως της περιεκτικότητας κάποιων κύριων ή δευτερευόντων θρεπτικών στοιχείων ή και βιταμινών σε ένα προϊόν κατά την διάρκεια την αναπτύξεώς του. Σκοπός: η βελτίωση της διατροφικής ποιότητας με σημαντικό όφελος χωρίς κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

46 Το μέλλον της υδροπονίας Σύνδεση με βιομηχανίες: Αξιοποίηση απορριπτόμενης θερμότητας και εναλλακτικών πηγών ενέργειας Νέες τεχνολογίες και υδροπονία Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στον τεχνητό φωτισμό καθιστά την παραγωγή οικονομικά αποδεκτή σε περιπτώσεις που χρειάζεται

47 Το μέλλον της υδροπονίας Σύνδεση με την διαστημική τεχνολογία Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών στον τεχνητό φωτισμό καθιστά την παραγωγή οικονομικά αποδεκτή σε περιπτώσεις που χρειάζεται

48 Αξιολόγηση των παραγωγικών συστημάτων Έδαφος-Υδροπονία

49 Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα; Οφέλη; Κρίσιμα ερωτήματα και απαντήσεις Προβλήματα στο έδαφος; Ευκολότερη απολύμανση των υποστρωμάτων; Αναγκαστική επιλογή; Επιλογή ακόμη και όταν δεν υπάρχουν προβλήματα; Βελτιωμένες καλλιεργητικές τεχνικές;

50 Πλεονεκτήματα Αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση εδαφογενών ασθενειών

51 Αντιμετώπιση εδαφογενών ασθενειών o Μικρές πιθανότητες προσβολής του ριζικού συστήματος: Εμφάνιση προβλημάτων όταν: o εν έχουν ληφθεί προληπτικά μέτρα o εν απομονώνεται το υπόστρωμα ή το θρεπτικό διάλυμα απότοέδαφος o Είναι μολυσμένο το νερό αρδεύσεως

52 Αντιμετώπιση εδαφογενών ασθενειών o Η χρήση του βρωμιούχου μεθυλίου απαγορεύθηκε το 2005 στις ανεπτυγμένες χώρες. o Τα στερεά υποστρώματα χρησιμοποιούνται για αρκετές καλλιέργειες και απαιτείται απολύμανση. o Η απολύμανση των υποστρωμάτων, του θρεπτικού διαλύματος ή των καναλιών (ατμός, χημικά μέσα, κ.ά) σε σχέση με το έδαφος είναι: o αποτελεσματικότερη o οικονομικότερη

53 Πλεονεκτήματα Ακριβής θρέψη

54 o Ελεγχόμενη θρέψη o Σχετικά σταθερή Ακριβής θρέψη o Ομοιόμορφη παροχή στοιχείων σε όλα τα φυτά o Άμεσα διαθέσιμα θρεπτικά στοιχεία σε επαρκείς ποσότητες o Εύκολη δειγματοληψία, έλεγχος και αναπροσαρμογή

55 Πλεονεκτήματα Αποστάσεις φυτεύσεως

56 Αποστάσεις φυτεύσεως o Περιορισμός μόνο λόγω της διαθεσιμότητας φωτός o Ευχέρεια εφαρμογής μεγαλυτέρων πυκνοτήτων o Μεγαλύτερος αριθμός φυτών ανά m 2 o Αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του χώρου o Μεγαλύτερη παραγωγή

57 Πλεονεκτήματα Παραγωγή ανεξάρτητη από την γονιμότητα του υποστρώματος

58 Έδαφος-Γονιμότητα o Προβλήματα γονιμότητας εδάφους o Υπερεντατική καλλιέργεια o Αρνητικές φυσικοχημικές ιδιότητες πολλών εδαφών που δεν βελτιώνονται εύκολα και οικονομικά o Η υδροπονία λύνει οριστικά αυτό το σοβαρό πρόβλημα

59 Πλεονεκτήματα Ποιότητα του αρδευτικού νερού

60 Ποιότητα αρδευτικού νερού o Καλύτερη διαχείριση των μετρίων σε ποιότητα υδάτων (ανοικτά συστήματα) o Στο έδαφος η συνεχής χρήση τους δημιουργεί σοβαρά προβλήματα. o EC: μs/cm o Στα κλειστά συστήματα απαιτείται καλή ποιότητα νερού

61 Πλεονεκτήματα ιαχείριση των αρδεύσεων

62 ιαχείριση των αρδεύσεων o Καλύτερη διαχείριση των αρδεύσεων o Περιορισμός-Μηδενισμός του υδατικού stress o Αυτοματισμός των αρδεύσεων: o Με αισθητήρες υγρασίας στο υπόστρωμα o Με αισθητήρες μετρήσεως της εντάσεως της ηλιακής ακτινοβολίας o Με ποσοτική εκτίμηση της διαπνοής o Με αισθητήρες μετρήσεως φυσιολογικών παραμέτρων

63 Πλεονεκτήματα Εξοικονόμηση Υδάτινων Πόρων

64 Εξοικονόμηση υδάτινων πόρων o Σε καλλιέργειες στο έδαφος, τα φυτά αξιοποιούν περίπου μόνο το 10% του εφαρμοζόμενου αρδευτικού νερού. o Σε υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας το νερό που απαιτείται είναι περίπου 60 λίτρα ανά κιλό καρπών. o Σε συμβατική θερμοκηπιακή καλλιέργεια στο έδαφος, αυτή η ποσότητα μειώνεται στα λίτρα.

65 Εξοικονόμηση Υδάτινων Πόρων o Σε ανοικτό υδροπονικό σύστημα χωρίς ανακύκλωση νερού η ποσότητα μειώνεται στα 20 λίτρα. o Σε κλειστό σύστημα μειώνεται ακόμη περισσότερο, στα 15 λίτρα o στο έδαφος οι ανάγκες του μαρουλιού σε νερό: m 3 ανά στρέμμα. o στο υδροπονικό σύστημα επιπλεύσεως οι ανάγκες ανέρχονται περίπου σε m 3 ανά στρέμμα.

66 Πλεονεκτήματα Ποιότητα Προϊόντων

67 Ποιότητα Προϊόντων o Ευκολότερη παρέμβαση στην βελτίωση της ποιότητας o Συνεκτικότεροι καρποί των καρποδοτικών λαχανικών o Λιγότερα νιτρικά στα φυλλώδη λαχανικά o Μεγαλύτερη μετασυλλεκτική ζωή, μικρότερη φθορά στο ράφι o Μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε βιταμίνες (Α, C, κ.ά) o Μεγαλύτερο μέγεθος καρπών

68 Υ ΡΟΠΟΝΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Γεύση Εμφάνιση Άρωμα Χρώμα

69 Σύγχρονες τάσεις Απαιτήσεις καταναλωτών Προτίμηση σε νωπά λαχανικά υψηλής ποιότητος. Επιφύλαξη σε προϊόντα εισαγωγής. Αυξημένο ενδιαφέρον: την ποιότητα, την ασφάλεια, την διατροφική αξία Αυξημένη ενημερότητα σχετικά με τις ευεργετικές επιδράσεις των προϊόντων φυτικής κυρίως προελεύσεως.

70 Έλεγχος οργανοληπτικών χαρακτηριστικών στο εργαστήριο Λαχανοκομίας Τομάτα Αγγούρι Πιπεριά Μαρούλι Υδροπονία Έδαφος Υδροπονία Έδαφος Υδροπονία Έδαφος Υδροπονία Έδαφος Εμφάνιση 8,82 8,35 8,81 7,69 8,82 8,26 8,78 7,83 Χρώμα 8,47 8,23 8,44 8,12 8,88 8,47 8,83 7,83 Άρωμα 7,41 7,65 7,19 7,44 7,35 7,18 7,25 7,00 Γεύση 7,29 7,12 7,53 7,62 7,35 7,47 7,50 6,67

71 Σύγκριση ποιοτικών χαρακτηριστικών μεταξύ εδάφους και υδροπονίας σε καρπούς τομάτας (Gruda, 2009) Αριθμός ερευνητικών αναφορών Ποιοτικό χαρακτηριστικό Καμμία διαφορά μεταξύ εδάφους και υδροπονίας Υδροπονία + Έδαφος + Ομοιομορφία Μέγεθος Συνεκτικότητα Ξηρά Ουσία Σάκχαρα Βιταμίνες Καροτενοειδή Οξύτητα Ανόργανα στοιχεία Γεύση 5 3 -

72 Πλεονεκτήματα Πρωΐμιση

73 Πρωΐμιση Σημαντικότερη πρωΐμιση των υδροπονικών προϊόντων o Καλύτερη θρέψη o Υψηλότερες θερμοκρασίες στο ριζόστρωμα o Αριστοποίηση των καλλιεργητικών πρακτικών

74 Πλεονεκτήματα Αύξηση Παραγωγής ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ

75 Αύξηση της Παραγωγής Σημαντική αύξηση της παραγωγής στις υδροπονικές μονάδες: o Μαρούλι σε υδροπονία: 41 ± 6,1 kg/m 2 /y o Μαρούλι σε έδαφος: 3,9 ± 0,21 kg/m 2 /y o Τομάτα σε έδαφος: 7-10 kg/plant/y o Τομάτα σε υδροπονία: kg/plant/y Γενικά, μέσω της υδροπονίας αύξηση από % ή και περισσότερο!!

76 Σύγκριση αποδόσεων μεταξύ εδάφους και υδροπονίας Αποδόσεις (τόννοι ανά στρέμμα ανά έτος) Λαχανικό Έδαφος Υδροπονία (επίπλευση) Συντελεστής διαφοράς Πράσο 6,5 28,6 4,4 Μαρούλι (κεφαλωτό) ,5-3,7 Σπανάκι 5,2 23,0 4,4 Άγρια Ρόκα 4,0-5,0 (4-6 κύκλοι) 12,5-16,0 (7-8 κύκλοι) 3,0-3,2

77 Πλεονεκτήματα Κόστος Θερμάνσεως

78 Κόστος θερμάνσεως o Μειωμένη εξάτμιση νερού από την επιφάνεια του εδάφους o Μικρότερες ανάγκες για θέρμανση του αέρα o Περιορισμένος χώρος αναπτύξεως της ρίζας o Μικρότερες ανάγκες για θέρμανση o Ευκολότερη διατήρηση της θερμοκρασίας o Θέρμανση του θρεπτικού διαλύματος ή του υποστρώματος

79 Πλεονεκτήματα Κατανάλωση Λιπασμάτων

80 Κατανάλωση Λιπασμάτων o Εφαρμόζονται μικρότερες ποσότητες o Αποτελεσματική εφαρμογή και αξιοποίηση o Ομοιόμορφη κατανομή σε όλα τα φυτά o Μηδενισμός των απωλειών μέσω κατακόρυφης διηθήσεως και επιφανειακής απορροής (κλειστά συστήματα)

81 Πλεονεκτήματα Προστασία του Περιβάλλοντος

82 Προστασία του Περιβάλλοντος o Μειωμένα υπολείμματα λιπασμάτων (κλειστά συστήματα) o Σημαντικό πλεονέκτημα σε περιοχές που το πόσιμο νερό είναι σε μικρό βάθος ή επιφανειακό o Μειωμένη χρήση αγροχημικών (ελεγχόμενο περιβάλλον) o Μειωμένη κατανάλωση νερού

83 Πλεονεκτήματα Μεταφύτευση

84 Μεταφύτευση o εν χρειάζεται προετοιμασία του υποστρώματος (μείωση κόστους εργασίας, ενέργειας, υλικών) o Εκμηδενισμός του μεταφυτευτικού shock o Ταχύτερη ανάπτυξη των σποροφύτων o Ευχέρεια ελέγχου της θερμοκρασίας του υποστρώματος o Απουσία παθογόνων

85 Ελεγχόμενο Περιβάλλον Πλεονεκτήματα Μείωση των εισροών Μείωση του κόστους παραγωγής

86 Παραδείγματα μείωσης του κόστους (FAO) Αγγούρι θερμοκηπίου: μείωση της χρήσεως εντομοκτόνων κατά 40% και μυκητοκτόνων κατά 35%. Τομάτα θερμοκηπίου: μείωση της χρήσεως εντομοκτόνων κατά 55% και μυκητοκτόνων κατά 40%. Αποτέλεσμα: μείωση του συνολικού κόστους παραγωγής κατά 20% και αύξηση των αποδόσεων κατά 15%. Σημαντική βελτίωση του εισοδήματος του παραγωγού

87 Πλεονεκτήματα Προγραμματισμός της Παραγωγής

88 Προγραμματισμός της παραγωγής o Ευχέρεια προγραμματισμού της παραγωγής o έλεγχος της θρέψης o έλεγχος της θερμοκρασίας στην ριζόσφαιρα o ταχύτατη επαναφύτευση χωρίς προετοιμασία o εκμηχάνιση και αυτοματοποίηση των καλλιεργητικών εργασιών

89 Υδροπονία: Μύθοι και πραγματικότητα Η υδροπονία είναι πολύπλοκη; η αύξηση των ειδικών επιστημόνων και η εξέλιξη της υδροπονικής τεχνολογίας καθιστά την εφαρμογή της πιο εύκολη

90 Υδροπονία: Μύθοι και πραγματικότητα Τα υδροπονικά προϊόντα έχουν τεχνητή γεύση; Τα φυτά μπορεί να αναπτύσσονται και να ωριμάζουν ταχύτερα, Να έχουν μεγαλύτερη παραγωγή, αλλά τα οργανοληπτικά τους χαρακτηριστικά είναι ίδια με τα συμβατικά, εφόσον τους παρέχονται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία

91 Υδροπονία: Μύθοι και πραγματικότητα Τα υδροπονικά προϊόντα δεν μπορούν να θεωρηθούν σε καμμία περίπτωση βιολογικά; Η βιολογική γεωργία σαν όρος επιδέχεται πολλές ερμηνείες και προσεγγίσεις. Υπάρχουν διαφορετικές νομοθεσίες ανά την υφήλιο. Έχουν δημιουργηθεί οργανικά λιπάσματα που βρίσκουν χρήση στις υδροπονικές καλλιέργειες.

92 Η υδροπονία σαν βιολογική μέθοδος καλλιέργειας Η υδροπονία συγκαταλέγεται στις πλέον φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους καλλιέργειας. Σε ορισμένες χώρες (όπως οι ΗΠΑ) η σχετική νομοθεσία εντάσσει την υδροπονία στις βιολογικές καλλιέργειες (οργανικά λιπάσματα). Στην Ελλάδα προς το παρόν οι υδροπονικές καλλιέργειες δεν εντάσσονται στην κατηγορία των βιολογικών.

93 Υδροπονία: Μύθοι και πραγματικότητα Η εφαρμογή της υδροπονίας συνιστάται μόνο σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες με πολύ καλό έλεγχο των συνθηκών Η υδροπονία μπορεί να εφαρμοσθεί εξίσου αποτελεσματικά: και σε υπαίθριες καλλιέργειες όταν οι κλιματολογικές συνθήκες το επιτρέπουν (ακόμη και σε επιχειρηματικές μονάδες)

94 Παρανοήσεις -Παρερμηνείες H υδροπονία έχει εσφαλμένα και υπερβολικά χαρακτηριστεί σαν θαυματουργή. Υπάρχουν πολλές παρερμηνείες: 1) H υδροπονία δεν παράγει πάντα καλύτερα φυτά σε σχέση με ένα έδαφος καλής ποιότητας, 2) Tα υδροπονικά φυτά δεν μπορούν πάντα να τοποθετούνται σε πυκνότερες φυτεύσεις συγκριτικά με τις καλλιέργειες εδάφους. 3) Tα υδροπονικά προϊόντα δεν είναι απαραίτητα πιο θρεπτικά ή πιο εύγευστα από αυτά του εδάφους.

95 Μπορεί από μόνη της η υδροπονία να δώσει άριστα αποτελέσματα; Ενδεικτικά, η ανάπτυξη των φυτών επηρεάζεται: θερμοκρασία, υγρασία ατμόσφαιρας (μικροπεριβάλλον), φωτοπερίοδος ένταση ακτινοβολίας, γενετικοί παράγοντες, υγιεινή των φυτών (ορθή χρήση φυτοπροστατευτικών μέσων, κλπ). διοξείδιο του άνθρακος τεχνική της καλλιέργειας, κλπ

96 Κόστος Παραγωγής Καλλιέργεια: Τομάτα θερμοκηπίου σε υδροπονία (ανά στρέμμα) Φύτευση: 20 εκεμβρίου (πρώιμη) Αριθμός φυτών/στρέμμα (0,6 /φυτό μπορεί και 0,1 /φυτό) Χαρτοκιβώτια συσκευασίας (0,8 /τεμάχιο) Θέρμανση: 15 τόννοι πυρηνόξυλο (100 /τόννο) Εργατικά: 0,7 εργάτες επί 6 μήνες Φάρμακα-Λιπάσματα-Εφόδια Υποστρώματα. 400

97 Οικονομικό Αποτέλεσμα Σύνολο κόστους παραγωγής: Παραγωγή: τόννοι Τιμή πωλήσεως: 0,65-0,70 /kg Σύνολο εσόδων: Γεωργικό εισόδημα:

98 Ανταγωνισμός Προβλήματα αυξημένου κόστους σε χώρες της Βόρειας Ευρώπης Αύξηση του ενεργειακού κόστους (απόλυτος έλεγχος συνθηκών) Ολλανδία: Κλείσιμο των μικρών επιχειρήσεων της τάξεως των 50 στρεμμάτων λόγω μεγάλου κόστους παραγωγής. Κόστος παραγωγής Ελλάδα-Ισπανία: μέσο κόστος παραγωγής ανά στρέμμα. Ολλανδία: μέσο κόστος παραγωγής ανά στρέμμα.

99 Ανταγωνισμός Σύγκριση θερμοκηπίων σε Ολλανδία, Ελλάδα και Ισπανία* Παραγωγή τομάτας (kg/m 2 ) Ολλανδία 55-65, Ελλάδα, Ισπανία Αξία ( /kg): 0,93-1,2 έναντι 0,65-0,70 Ακαθάριστο εισόδημα ( /m 2 ) 51,15 έναντι 10,40 Εργατικά ( /m 2 ) 12 έναντι 2 Ενέργεια ( /m 2 ) 13 έναντι 0,1 *Κώτσιρας, Σαπουνάς 2014

100 Σύγκριση θερμοκηπίων σε Ολλανδία, Ελλάδα και Ισπανία* ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΚΟΣΤΗ ( /m 2 ) Ολλανδία: Ελλάδα - Ισπανία: 5,5-7,5 ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡ Η( /m 2 ) Ολλανδία: 5,2-5,5 Ελλάδα-Ισπανία: 4,9-5,1! ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡ ΟΥΣ/ ΕΙΣΟ ΗΜΑ (%) Ολλανδία: 10 Ελλάδα-Ισπανία: 47! *Σαπουνάς 2014

101 Πλεονεκτήματα των Μεσογειακών χωρών στο ενεργειακό αποτύπωμα Χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα ανά μονάδα παραγομένου προϊόντος. Μεσόγειος: 250 g CO 2 για την παραγωγή 1 kg τομάτας. Ολλανδία: g CO 2 για την παραγωγή 1 kg τομάτας. Ενέργεια για θέρμανση: Μεσόγειος: 7% Ολλανδία: 30% Η Μεσόγειος είναι πιο οικολογική

102 Το δίλημμα. Μονάδες υψηλής τεχνολογίας μεγάλης παραγωγικότητας ή μικρές ευέλικτες μονάδες οικογενειακής μορφής;

103 ΠΟΙΟ ΙΛΗΜΜΑ; ΟΛΟΙ ΕΧΟΥΝ ΜΕΡΙ ΙΟ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ! Μεγάλες Μονάδες- Υψηλή Τεχνολογία Προσοχή. Μικρές μονάδες ΣΤΑΘΕΡΑ & ΣΙΓΟΥΡΑ

104 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ