Μοντελισµός για Γονείς & Παιδιά

Transcript

1 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Μοντελισµός για Γονείς & Παιδιά Τεχνολογία και Μοντελισµός ΜΕΡΟΣ Β Πρόλογος ιαβάζω Μαθαίνω Κατασκευάζω. Με αυτό το τρίπτυχο απευθύνοµαι προς τους γονείς µε σκοπό να µυήσουν τα παιδιά τους στο πλέον δηµιουργικό χόµπι του κόσµου, το µοντελισµό. Το Μέρος Β αποτελεί συνέχεια της τριλογίας και σχετίζεται µε ηλεκτροµηχανικές κατασκευές προς αρχάριους για το δεύτερο βήµα στον ψηφιακό σιδηροδροµικό µοντελισµό. Το κείµενο βασίζεται σε προσωπικές εµπειρίες, σε περιγραφές του ιαδικτύου και σε περιοδικά µοντελισµού. Το κείµενο δεν έχει σκοπό την εµπορικότητα ούτε τη διαφήµιση, παρά µόνο την ενηµέρωση. Όπως γίνεται συνήθως, ο συγγραφέας δεν φέρνει ευθύνη για την λειτουργία των συσκευών, που περιγράφονται µέσα στο κείµενο, για την αλλαγή των προδιαγραφών τους εκ µέρους των εταιρειών, ακόµη και αν αυτές προκαλέσουν βλάβη σε άτοµα που διάβασαν το παρόν κείµενο. Τίτλος σελ. 1. Εισαγωγή Γνώση και εµπειρία 2 2. Οι Γραµµές Γραµµές Trix C Γραµµές RocoLine Γραµµές geoline Γραµµές µονωτήρες 5 3. Σύνδεση βαγονιών Τύποι ζευκτήρων Ζεύξη Fleischmann 6 4. Ηλεκτρονικά Σύστηµα αναστροφής Φωτοσινιάλο Viessmann Φωτοσινιάλο Märklin Καλώδια και βύσµατα Ψηφιακό σύστηµα Ορισµοί Θέση αποκωδικοποιητή Παλαιότερα ψηφιακά συστήµατα Ενισχυτής (Booster) Επίλογος 19 ΜΕΡΟΣ A Μοντελισµός για αρχάριους ΜΕΡΟΣ Γ Κατασκευή Μακέτας

2 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Εισαγωγή Ως αρχάριοι, µάθαµε να συναρµολογούµε τις γραµµές και µε κάποιες απλές οδηγίες, που επισυνάπτονται µέσα στα starter sets, τρέξαµε τα τρενάκια πάνω στις γραµµές. Ενίοτε χρησιµοποιούµε διακλαδώσεις, σταθµούς και περιοχές ελιγµών, προσπαθώντας να προσοµοιάσουµε την κίνηση µιας ατµοµηχανής κατά ρεαλιστικό τρόπο. Μετά την πρώτη αυτή γνωριµία, αντιλαµβανόµαστε ότι ο µοντελισµός είναι ένα τεχνικό παιγνίδι που απαιτεί κάποιες µηχανικές και ηλεκτρικές γνώσεις. ηλαδή, δεν είναι µια απλή συναρµολόγηση γραµµών, ούτε κίνηση µιας εµπορικής αµαξοστοιχίας. Ο µοντελισµός απαιτεί ηλεκτρικές συνδέσεις (π.χ. σύνδεση των φωτοσινιάλων µε το µετασχηµατιστή) ακόµη και µηχανικές, όταν θέλουµε να συνδέσουµε π.χ. δυο γραµµές διαφορετικών εταιρειών. Ο αρχάριος µοντελιστής αρχίζει να ενηµερώνεται και σε τεχνικά θέµατα, τα οποία δεν είναι εξειδικευµένα, αλλά ούτε έχουν το ύφος ενός επιστηµονικού κειµένου. Οι πληροφορίες που ακολουθούν έχουν ως στόχο να δώσουν συνεπώς κάποιες µικρές αλλά όχι ειδικές γνώσεις σε θέµατα ηλεκτρονικής και µηχανικής που απαιτούνται στο σχεδιασµό του µοντελιστικού µας διοράµατος. 1.1 Γνώση και Εµπειρία Η Γνώση αποκτάται κυρίως µε τα βιβλία και τα περιοδικά. Το περιοδικό «Τεχνική Εκλογή» αποτελεί το µακροβιότερο ελληνικό περιοδικό, που ασχολείται µε σχετικά θέµατα και απευθύνεται σε ερασιτέχνες ηλεκτρονικούς καθώς και σε σπουδαστές ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Ένα επίσης σηµαντικό περιοδικό, µε πολλά θέµατα µοντελιστικών κατασκευών, ήταν το «Ελέκτορ», το οποίο δεν κυκλοφορεί πλέον σε ελληνική έκδοση παρά µόνο σε άλλες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερµανικά και ολλανδικά). Τελευταία κυκλοφορεί και το «Electronic circuits», µε κύρια θέµατά του τις ηλεκτρονικές κατασκευές, τεχνολογία εξαρτηµάτων, νέα προϊόντα, παρουσιάσεις συσκευών, κ.λπ., το οποίο περιοδικό δεν απευθύνεται αποκλειστικά σε µοντελιστές. Παράλληλα, η αγορά έχει κατακλυστεί µε περιοδικά για ηλεκτρονικούς υπολογιστές και για πολυµεσικές εφαρµογές εικόνας και ήχου, το περιεχόµενο των οποίων έχει ως στόχο την ενηµέρωση και λιγότερο το µότο «φτιάξε το µόνος σου». Στη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχει µεγάλο πλήθος τεχνικών ή µη περιοδικών, ακόµη και αποκλειστικά µοντελιστικών περιοδικών, τα οποία ο καθένας µας µπορεί να αναζητήσει στο ιαδίκτυο ή να πληροφορηθεί από προχωρηµένους µοντελιστές. Κάποιος µπορεί να γραφτεί συνδροµητής µε απλή ηλεκτρονική αίτηση. Η καταλληλότητα των βιβλίων και περιοδικών εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού. Η επιλογή θα πρέπει να γίνει µαζί µε τους γονείς, που γνωρίζουν το επίπεδο γνώσης καθώς και την έφεση του παιδιού προς τα ηλεκτρονικά. Η Εµπειρία αποκτάται µέσα από τα εργαλεία. Τώρα είναι η ευκαιρία να πιάσετε στα χέρια σας κατσαβίδι, κολλητήρι και κόφτη. Κάποια εργαλεία θα σας χρειαστούν διαχρονικά και για αυτό θα πρέπει να τα αγοράσετε εξ αρχής. Παρότι θα επανέλθουµε στο θέµα αυτό διεξοδικά, θα µπορούσαµε εδώ να αναφέρουµε ότι ένα σετ από κατσαβίδια και σταυροκατσάβιδα, ένα πολύµετρο, ένα µικρό τρυπάνι, ένας κόφτης και ένας γυµνωτήρας καλωδίων είναι τα βασικά εργαλεία για την αρχή. Ένα µικρό κολλητήρι για να συνδέετε τα καλώδια µεταξύ τους, επίσης θα σας χρειαστεί. Τα περισσότερα εργαλεία χειρός δεν είναι κατάλληλα για παιδιά ηλικίας µικρότερης των 14 ετών. Θα πρέπει να τα αποµακρύνετε και να τηρείτε σχολαστικά τους κανόνες ασφάλειας. Μόνο παρουσία σας θα πρέπει το παιδί να µάθει τη χρήση του κατσαβιδιού, ενώ όταν χρησιµοποιείτε τρυπανάκι, θα πρέπει εσείς και το παιδί σας να φοράτε τουλάχιστον προστατευτικά γυαλιά. Μην παίζετε µε τη ζωή σας, παίξτε µόνο µε τα τρενάκια!

3 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Οι Γραµµές Πολύ συχνά τίθεται το ερώτηµα «πώς να συνδέσω δύο γραµµές διαφορετικών εταιρειών;» (Φωτ.1). Οι κατασκευάστριες εταιρείες µοντελισµού µπορεί να προσφέρουν το ίδιο εύρος γραµµών, αλλά διαφέρουν τόσο στη σκυρόστρωση όσο και στο προφίλ των γραµµών. Εποµένως, είναι σηµαντικό να αναφέρουµε τη µορφολογία γραµµών της κάθε εταιρείας και να προσπαθήσουµε να κάνουµε συγκρίσεις για τη συµβατότητά τους. Φωτ Γραµµές Trix C Συχνά είµαστε αναγκασµένοι να µην χρησιµοποιούµε το ίδιο σύστηµα γραµµών (π.χ. για οικονοµικούς λόγους) ή να χρειαζόµαστε ένα µικρό ενδιάµεσο τµήµα γραµµής που µας λείπει. Πολλές εταιρείες προσφέρουν γραµµές-adaptors µε υποδοχείς που ταιριάζουν µεταξύ τους. Η εταιρεία Trix δεν προσφέρει ανάλογες γραµµές και γι αυτό θα πρέπει να το φτιάξετε µόνοι σας. Η κατασκευή διαρκεί λίγα λεπτά: όπως φαίνεται στη Φωτ.2a, κόβετε µε ένα αιχµηρό λεπίδι τις δυο προεξέχουσες πλαστικές άκρες της γραµµής. Κατόπιν γυρίζετε τη γραµµή προς το εσωτερικό της µέρος, αποµακρύνετε το µεταλλικό έλασµα µε µια λεπτή πένσα και το κόβετε στην άκρη του, όπως δείχνει η Φωτ.2b αριστερά. Η κατασκευή έχει τελειώσει. Φωτ.2 Το επόµενο βήµα είναι η επιλογή της γραµµής-adaptor. Ας υποθέσουµε τώρα ότι θέλετε να συνδέσετε στη γραµµή Trix C, π.χ. µία γραµµή RocoLine. Λαµβάνετε έναν µεταλλικό υποδοχέα (π.χ. Roco µε κωδικό 42610) και τον ενσωµατώνετε στην αριστερή ράγα της γραµµής Trix (Φωτ.3a). Ο υποδοχέας σταθεροποιεί τις γραµµές και λειτουργεί ως ηλεκτρικός αγωγός, µέσα από τον οποίο το ρεύµα κυκλοφορεί από γραµµή σε γραµµή. Τέλος, συνδέετε την γραµµή RocoLine, όπως φαίνεται στη Φωτ.3b, και είστε έτοιµοι.

4 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Φωτ Γραµµές RocoLine Η εταιρεία Roco προσφέρει τις γραµµές Roco geoline µε σκυρόστρωση (Φωτ.4a), κυρίως στα πακέτα για αρχάριους (starter sets) και τις γραµµές Rocoline (Φωτ.4b). Στη γραµµές Roco geoline, µπορούµε να αποµακρύνουµε τη σκυρόστρωση (Φωτ.4c) όχι όµως και στις διακλαδώσεις. Η αποµάκρυνση γίνεται εύκολα, κρατώντας το πλαστικό µέρος µε το αριστερό χέρι και τραβώντας προς τα πάνω τις µεταλλικές ράγες. Με τον ίδιο τρόπο γίνεται και η επανατοποθέτηση. Γραµµή-adaptor RocoLine-geoLine: βλ. κωδικός παραγγελίας Roco Γραµµή-adaptor RocoLine-Τrix C: βλ Φωτ Γραµµές geoline Οι γραµµές αυτού του τύπου ανήκουν στο σύστηµα 2 αγωγών και µπορούν να συνδεθούν µε τις γραµµές Trix C και Piko A (Φωτ.5), µε ανάλογο τρόπο που εφαρµόσαµε και στην 2.1 (δηλαδή αποκοπή του πλαστικού, ενσωµάτωση του µεταλλικού υποδοχέα). Φωτ.5

5 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Γραµµές µονωτήρες Σε κάποιες περιπτώσεις, είµαστε αναγκασµένοι να διακόψουµε την τροφοδοσία ρεύµατος στις γραµµές, π.χ. στη θέση µε φωτοσινιάλα ή ακόµη στη γεωµετρία αναστροφής των γραµµών (βλ. ΜΕΡΟΣ Α, Φωτ.8) αποφεύγοντας πολύπλοκες κατασκευές µε ρελέ ή µε µονωτική κάλυψη γραµµής. Στα σηµεία αυτά, θα πρέπει να πριονίσουµε τις ράγες χρησιµοποιώντας µια µικρή σέγα (από τα χρόνια της χειροτεχνίας). Κατά το πριόνισµα, θα πρέπει να είµαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, ώστε να µην κόψουµε κάτι περισσότερο από το αναγκαίο. Στις γραµµές Fleischmann (Φωτ.6a) και Märklin (Φωτ.6c) δεν θα αντιµετωπίσουµε σοβαρές δυσκολίες, όµως στις γραµµές Roco (Φωτ.6b) προσέχουµε ώστε να µην κοπεί και η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η σιδηροτροχιά. Απλή είναι και η κοπή στις γραµµές Trix C, ενώ στις γραµµές Märklin πριονίζουµε και τον µεσαίο αγωγό (Φωτ.6d). Φωτ.6 3 Σύνδεση βαγονιών Στο Μέγεθος Η0 υπάρχει πληθώρα συνδετήρων, µέσω των οποίων συνδέεται η µηχανή µε τα βαγόνια ή τα βαγόνια µεταξύ τους (Φωτ.7). Οι εταιρείες δεν έχουν υιοθετήσει ένα κοινό πρότυπο. Ακόµη και στην ίδια εταιρεία, οι συνδετήρες διαφέρουν από µοντέλο σε µοντέλο, µε αποτέλεσµα να µην µπορούν να χρησιµοποιηθούν συνολικά. Θα πρέπει να είµαστε συνεπώς ιδιαίτερα προσεκτικοί, ποια βαγόνια συνδέονται µε ποια, καθότι µία µεταγενέστερη δικής µας πατέντας δεν θα δίνει ρεαλιστική εικόνα στο διόραµά µας. Παρακάτω, θα περιγράψουµε τους διάφορους ζευκτήρες και θα εστιάσουµε την προσοχή µας στην εταιρεία Fleischmann. Φωτ Τύποι ζευκτήρων Οι ζευκτήρες είναι το µεγάλο µειονέκτηµα στη χρήση βαγονιών από διαφορετικές εταιρείες. Θα παρατηρήσουµε µε λύπη, πώς κάποια βαγόνια έχουν διαφορετικό ζευκτήρα, από το ίδιο βαγόνι κάποιας άλλης εταιρείας, παρότι οι ονοµασίες τους (profi, universal κ.ά.) δεν προδίδουν αυτή τη σύγχυση. Για το λόγο αυτόν, τα νέα βαγόνια διαθέτουν, αντί ενός µόνιµου ζευκτήρα, µια θέση στην οποία µπορεί να ενσωµατωθεί οποιοσδήποτε τύπος. Η θέση αυτή (Φωτ. 8a) είναι από πλαστικό κάλυµµα µέσα στην οποία «κουµπώνει» ο κατάλληλος ζευκτήρας. Στη Φωτ.8b φαίνεται ένας τύπος ζευκτήρα που καταλήγει σε δύο εύκαµπτα άκρα, τα οποία κουµπώνουν µε «κλικ» µέσα στην πλαστική θήκη. Τα φθηνά και προσιτά βαγόνια και µηχανές (στο Μέγεθος Η0) διαθέτουν αυτό το είδος του εξαρτήµατος (πλαστική θήκη) που είναι πολύ κατάλληλο για παιδιά, που ασχολούνται συνεχώς µε διαφορετικές ζεύξεις βαγονιών. Στη Φωτ.8c φαίνεται το «κούµπωµα» ενός ζευκτήρα σε ένα βαγόνι.

6 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Φωτ Ζεύξη Fleischmann Όλα τα βαγόνια της Fleischmann διαθέτουν έναν τύπο ζευκτήρα που καλείται Profi-Kupplung (Φωτ.9a), που δεν ταιριάζει µε τον ευρέως διαδεδοµένο τύπο της Φωτ.9d. Αν το βαγόνι έχει πλαστική θήκη (σύγκρινε µε Φωτ.8a), τότε δεν υπάρχει πρόβληµα σύζευξης, επειδή ανταλλακτικά διατίθενται στο εµπόριο. Σε αντίθετη περίπτωση θα πρέπει να αντικαταστήσουµε τον ζευκτήρα Kipplore 5501 µε παρόµοιο ζευκτήρα της Φωτ.9d, όπως π.χ. το Fleischmann Ο ζευκτήρας σταθεροποιείται εσωτερικά µε µια περόνη, την οποία πιέζοµαι ελαφριά µε ένα κατσαβίδι (Φωτ.9b) και την οποία ασφαλίζουµε από το πίσω µέρος του βαγονιού µε µια περόνη ασφαλείας (Φωτ.9c). Φωτ.9

7 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Ηλεκτρονικά 1 Σιδηροδροµικό διόραµα χωρίς φωτοσινιάλα (Φωτ.10a), φωτεινές ενδείξεις κ.ά. δεν νοείται. Οι µοντελιστικές εταιρείες προσφέρουν πλούσια γκάµα προϊόντων, από καλώδια µέχρι διακόπτες, αλλά όπως συµβαίνει και στους ζευκτήρες των βαγονιών όλα τα ηλεκτρικά παρελκόµενα δεν είναι συµβατά µεταξύ τους. Όσο αφορά τις συνδεσµολογίες και γενικά τα ηλεκτρικά κυκλώµατα, δεν συνιστάται η χρήση τους 2 από µικρά παιδιά (<14 ετών). Απευθύνοµαι κυρίως στους γονείς, έφηβους ή ενήλικες. Οι γονείς θα πράττουν, τα παιδιά θα βλέπουν. Κρατώντας το κατσαβίδι ή το κολλητήρι στο χέρι, αρχίζουν να δηµιουργούν πλάθοντας νέους κόσµους µέσα από τη γοητεία που προσφέρει ο µοντελισµός. Φωτ Σύστηµα αναστροφής Στο σύστηµα 2 αγωγών αντιµετωπίζουµε ένα σοβαρό ηλεκτρονικό πρόβληµα µε την αναστροφή των συρµών, όπως περιγράψαµε αλλού (σύγκρινε µε Φωτ.8, ΜΕΡΟΣ Α). Ειδικότερα, για να αποφύγουµε βραχυκύκλωµα, θα πρέπει οι γραµµές µε κόκκινες βούλες (Φωτ.11) να µονωθούν ηλεκτρικά. H αλλαγή της πολικότητας επιτυγχάνεται µε ένα διακόπτη τεσσάρων θέσεων, π.χ. της Viesmann 5550 (Φωτ.10b). Στη Φωτ.11a φαίνεται η απλούστερη σύνδεση µε διακόπτη για την εξασφάλιση της σωστής πολικότητας µεταξύ των γραµµών. Η αλλαγή της πολικότητας (ενεργοποίηση του διακόπτη) θα πρέπει να γίνει εφόσον όλος ο συρµός βρίσκεται µέσα στην αναστροφή (γραµµές κυανού χρώµατος) διαφορετικά θα σηµειωθεί βραχυκύκλωµα. Στη Φωτ.11b φαίνεται µια γεωµετρία γραµµών µε ενδιάµεση µόνωση στο µέσον περίπου της αναστροφής. Σε αυτή την περίπτωση, όταν ο συρµός φθάσει την περιοχή πράσινου χρώµατος σταµατά και ξεκινά εφόσον ενεργοποιηθεί ο διακόπτης της αναστροφής πολικότητας. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η πιθανότητα βραχυκυκλώµατος. Ενδείκνυται για παιδιά. Στη Φωτ.11c φαίνεται ανάλογη περίπτωση της Φωτ.11a, µε την ενσωµάτωση φωτοσινιάλου εισόδου στην αναστροφή, που ελέγχει το κλειδί της διακλάδωσης και την αλλαγή πολικότητας. Η διάταξη αυτή παρουσιάζει µια πιο ρεαλιστική εικόνα του διοράµατος. Η Φωτ.11d δείχνει µια πιο περίπλοκη περίπτωση της Φωτ.11a, όπου το φωτοσινιάλο τίθεται στην έξοδο της αναστροφής. Ενεργοποιείται «πράσινο» εφόσον έχει αλλαχθεί η πολικότητα των γραµµών. 1 Θα περιγράψουµε εδώ ηλεκτρονικά κυκλώµατα τα οποία δεν έχω ελέγξει και συνεπώς δεν φέρω καµία ευθύνη για τη σωστή λειτουργία τους. Οι πληροφορίες προέρχονται από το ιαδίκτυο και τα διάφορα µοντελιστικά περιοδικά. 2 Προσοχή! να χρησιµοποιούνται µόνο µετασχηµατιστές µε πλαστικό κάλυµµα και το σήµα CE.

8 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Φωτ.11 Φωτ.12

9 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Φωτοσινιάλο Viessmann 4011 Στον κατάλογο της Viessmann υπάρχουν φωτοσινιάλα από 12 (ή ακόµη φθηνότερα), όπως π.χ. το µοντέλο 4011 (Φωτ.12a). Το σινιάλο αυτό όµως είναι ακατάλληλο για παιδιά, ακόµη και σαν παιγνίδι. Τα καλώδια είναι πολύ λεπτά και ευαίσθητα και οι αντιστάσεις στα άκρα γυµνές. Θα πρέπει να το συνδέσουµε µε παχύτερα καλώδια και να το στηρίξουµε σε σταθερή βάση. Για το σκοπό αυτόν χρειαζόµαστε κάποια υλικά (Φωτ.12b): µια επίπεδη ξύλινη βάση, κάποια κοµµάτια LEGO, µία κλέµα µε πέντε επαφές και δυο διόδους zener 1Ν4148. Τα υλικά αυτά είναι πολύ φθηνά και τα βρίσκουµε σε όλα τα καταστήµατα ηλεκτρονικών. Η κατασκευή ενός σταθερότερου φωτοσινιάλου αρχίζει ως εξής: τα ποδαράκια από τις zener κάµπτονται οµοιόµορφα χρησιµοποιώντας τη ράχη ενός LEGO (Φωτ.13a) και µετά τα κόβουµε σε µήκος περίπου 1.5cm (Φωτ.13b). Μετά, τοποθετούµε τις διόδους στις επαφές, όπως φαίνεται στη Φωτ.13c ή στο σχεδιάγραµµα Φωτ.13d. Η τοποθέτηση των zener στην κλέµα δεν γίνεται τυχαία, αλλά ακριβώς όπως δείχνει το σχεδιάγραµµα, έτσι ώστε το σηµείο µε το µαύρο δακτυλίδι να βρίσκεται προς το εσωτερικό της κλεµας. Το σηµείο 1 (Φωτ.13c) βιδώνουµε σταθερά µε ένα κατσαβίδι. Το ίδιο κάνουµε και µε την δεύτερη zener στο σηµείο 2. Στο σηµείο 3 της κλέµας (Φωτ.13c) τοποθετούµε το ένα άκρο της αντίστασης του φωτοσινιάλου (Φωτ.12a) και το βιδώνουµε σταθερά. Ανάλογα πράττουµε και µε το δεύτερο ζευγάρι zener και αντίσταση. Αν τα έχουµε καταφέρει σωστά, τότε συνολικά η συνδεσµολογία φαίνεται στη Φωτ.13d. Στο σηµείο Α µαζεύουµε όλα τα καλώδια σαν µια µικρή πλεξούδα. Φωτ.13

10 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Η κατασκευή αυτή πρέπει τώρα να τοποθετηθεί σε ένα ασφαλές κουτί. Η απλούστερη κατασκευή είναι µε την ξύλινη βάση και τα LEGO (Φωτ.14a), σε τέτοιες διαστάσεις ώστε να χωρά η κλέµα µε τις πέντε επαφές. Χρησιµοποιούµε LEGO επειδή η βάση του φωτοσινιάλου χωρά µέσα σε µια από τις κυλινδρικές θήκες (Φωτ.14b). Προτού τοποθετήσουµε την κλέµα µέσα στον µικρό αυτόν χώρο, την συνδέουµε µε τα έγχρωµα καλώδια (κόκκινο, πράσινο, πράσινο, τα οποία καταλήγουν στο διακόπτη Viessmann 5550, σύγκρινε µε Φωτ.11c,d). Μετά την στερέωση του φωτοσινιάλου στο LEGO, την τακτοποίηση των καλωδίων και της κλέµας, η συνολική κατασκευή φαίνεται στη Φωτ.14c ή πιο ρεαλιστικά στη Φωτ.14d. Βεβαίως, µια φθηνότερη λύση φαίνεται στη Φωτ.14e, χρησιµοποιώντας ένα κουτί από σπίρτα. Φωτ Φωτοσινιάλο Märklin Το φωτοσινιάλο ταιριάζει στο σύστηµα 3 αγωγών και «κουµπώνει» στις γραµµές Märklin, όπως φαίνεται στη Φωτ.15b. Το µειονέκτηµά του είναι εµφανές. Ενεργοποιείται µε το διακόπτη (Φωτ.15a, κοστίζει περίπου 20 ), ο οποίος χρησιµοποιείται µόνο για αυτόν το σκοπό. Είµαστε συνεπώς αναγκασµένοι να βρούµε µια φθηνότερη κατασκευή: χρειαζόµαστε 2 διόδους zener 1Ν4148, 2 αντιστάσεις των 1.2ΚΩ και µια κλέµα έξι επαφών. Η κατασκευή είναι ανάλογη της προηγούµενης και η συνολική συνδεσµολογία φαίνεται στη Φωτ.15c ή στη σχηµατική διάταξη της Φωτ.15d. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην τοποθέτηση των διόδων στις επαφές. Το κάθε άκρο των zener θα

11 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος βιδωθεί, όπως ακριβώς φαίνεται στις Φωτ.15c,d. Όλη αυτή η διάταξη χωρά σε πολύ µικρό χώρο (Φωτ.15e). Φωτ.15 Έτσι, οι λύσεις που προσφέραµε (και στις δύο περιπτώσεις) είναι οικονοµικές και παράλληλα µε ενδυναµώνουν τη δηµιουργικότητα, µας εµπλουτίζουν µε νέες εµπειρίες και αυξάνουν τις τεχνικές µας ικανότητες και δεξιότητες. Βεβαίως, οι προτεινόµενες κατασκευές είναι ενδεικτικές, µπορούµε να συνεχίσουµε µε νέα σχέδια, έτσι ώστε να καταλήξουµε σε µία πολύ ρεαλιστική εικόνα (Φωτ.16). Ενσωµατώνοντας τις κατασκευές στη µακέτα µας, θα απολαύσουµε στο τέλος ένα όµορφο διόραµα. Καλή συνέχεια! Φωτ Καλώδια και βύσµατα Οι προηγούµενες κατασκευές περιορίστηκαν στη σύνδεση του φωτοσινιάλου µε την κλέµα. Τώρα, θα ασχοληθούµε µε το τµήµα από την κλέµα προς τον διακόπτη. Το τµήµα αυτό περιέχει καλώδια και βύσµατα διαφορετικών τύπων. Αλλά και γενικότερα, καλώδια διαφορετικού χρωµατισµού και

12 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος διαµέτρου, πολύχρωµες µπανάνες (αρσενικές και θηλυκές) χρησιµοποιούνται και στην τροφοδοσία ρεύµατος σε όλο το σιδηροδροµικό δίκτυο. Φωτ.17 Η σύνδεση των σινιάλων, των ηλεκτροµαγνητών, των φανοστατών και όλων των υπόλοιπων φωτιστικών εγκαταστάσεων γίνεται µε καλώδια και µικρές µπανάνες (Φωτ.17), που διατίθενται από τα µοντελιστικά καταστήµατα (σε ακριβότερες τιµές) ή τα ηλεκτρολογικά µαγαζιά (σε φθηνότερες τιµές). Τελευταία, τα προϊόντα της Märklin συνδέονται µε νέου τύπου µπανάνες (Φωτ.17c), οι οποίες δεν πωλούνται στα µαγαζιά ηλεκτρονικών. Αν επιθυµούµε να έχουµε φθηνές και προσιτές λύσεις, χρησιµοποιούµε τις µπανάνες της Φωτ.17a, αντικαθιστώντας άλλου τύπου. Σε περιπτώσεις τροφοδοσίας ρεύµατος και σύνδεσης γραµµών µε τον ενισχυτή, χρησιµοποιούµε παχύτερα καλώδια και ειδικά βύσµατα (Φωτ.17b) και διατηρούµε το χρωµατισµό (π.χ. κόκκινο καφέ). Συνήθως, αυτό το είδος των βυσµάτων µπορούµε να βρούµε σε καταστήµατα µε µεγάφωνα ή ηχητικές συσκευές. Για να µην προκληθεί αθέλητα βραχυκύκλωµα, θα πρέπει το βύσµα του ενισχυτή να είναι θηλυκό και αρσενικό το αντίστοιχο των γραµµών. Η σύνδεση µε τις γραµµές φαίνεται στη Φωτ.18. Οι γραµµές Märklin C έχουν ειδική µεταλλική (αρσενική) υποδοχή στην οποία «κουµπώνει» το αντίστοιχο (θηλυκό) βύσµα ή διατίθεται ειδική έτοιµη γραµµή µε καλώδια τροφοδοσίας ρεύµατος (Märklin 24088, κόστος περίπου 20 ). Η τιµή αυτή θεωρείται µάλλον ακριβή. Φωτ.18

13 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Ψηφιακό σύστηµα εν απαιτείται προηγούµενη εµπειρία και τεχνικές γνώσεις για να αποφασίσουµε να αγοράσουµε µια ψηφιακή συσκευή για την τηλεδιοίκηση των συρµών. Βεβαίως, οι πληροφορίες που περιγράφονται παρακάτω απευθύνονται στους γονείς και καθόλου στα παιδιά, τα οποία µπορούν να τις χρησιµοποιήσουν όπως το τηλεκοντρόλ της τηλεόρασης. Έτσι, όπως συντονίζουµε την τηλεόραση σε κάποιο τηλεοπτικό κανάλι, κατά ανάλογο τρόπο προγραµµατίζουµε (ψηφιακά) µια ηλεκτράµαξα ή µια ατµοµηχανή. Προτού προχωρήσουµε στην τεχνική ανάλυση των ψηφιακών συστηµάτων-συσκευών, θα πρέπει να ερµηνεύσουµε κάποιους τεχνικούς όρους. Φωτ Ορισµοί Ο παρακάτω πίνακας ερµηνεύει τεχνικούς όρους που εµφανίζονται στην ψηφιακή κίνηση των συρµών. Πρωτόκολλο Τεχνικός όρος Περιγραφή Παραδείγµατα Αποκωδικοποιητής (Decoder) Ψηφιακή συσκευή (στα γερµανικά Digitalzentrale και στα αγγλικά Central Station ή Mobile Station) ιεύθυνση (Address) Πολλαπλό πρωτόκολλο επικοινωνίας Πλήθος διευθύνσεων (Addresses) Είναι ο τρόπος µετάδοσης της πληροφορίας στις µηχανές µέσω του ρεύµατος τροφοδοσίας των γραµµών. Το πρωτόκολλο είναι βασικό κριτήριο για την επιλογή των εµπλεκόµενων συσκευών. Ένας αποκωδικοποιητής τοποθετείται στη µηχανή, στο φωτοσινιάλο ή στη διακλάδωση και δέχεται τις εντολές που στέλνει η ψηφιακή συσκευή. Ένας αποκωδικοποιητής δέχεται ή απορρίπτει τις εντολές ανάλογα αν (οι εντολές) προορίζονται γι αυτόν ή για κάποιον άλλο αποκωδικοποιητή. Οι αποκωδικοποιητές καταλαβαίνουν τις πληροφορίες µέσω συγκεκριµένου πρωτοκόλλου. Ονοµάζεται η συσκευή που παράγει τις εντολές που απευθύνονται προς τους αποκωδικοποιητές. Σε κάθε decoder αντιστοιχεί ένας µοναδικός αριθµός που καλείται διεύθυνση. Κάθε µηχανή κατέχει µια µόνο διεύθυνση. Υπάρχουν ψηφιακές συσκευές και αποκωδικοποιητές, που επικοινωνούν ταυτόχρονα σε διαφορετικά πρωτόκολλα. ίνει το µέγιστο πλήθος των µηχανών (Locs) που µπορούν να προγραµµατιστούν, για να επικοινωνούν µε την ψηφιακή συσκευή. Πλήθος µηχανών σε ενεργοποίηση Μια ψηφιακή συσκευή διαχειρίζεται ένα συγκεκριµένο πλήθος διευθύνσεων, που αντιστοιχεί στο πλήθος των µηχανών. Προγραµµατισµός Προγραµµατισµός περιορισµένου εύρους Απαντήσεις αποκωδικοποιητή Είναι ο τρόπος αλλαγής των στοιχείων ενός αποκωδικοποιητή µέσω της ψηφιακής συσκευής. Κάποιες ψηφιακές συσκευές επιτρέπουν τον προγραµµατισµό µόνο των αποκωδικοποιητών και τίποτε άλλο. Η ψηφιακή συσκευή µπορεί να «ρωτήσει» έναν αποκωδικοποιητή για πληροφορίες που έχουν αποθηκευτεί, π.χ. ταχύτητα, διεύθυνση. DCC, mfx, selectrix Κάθε µηχανή έχει το δικό της αποκωδικοποιητή. Trix mobile station, Selectrix, DCC Mobile station: 10Locs Piko Digi-Fern: αλλαγή µόνο της διεύθυνσης

14 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Φωτ.20 Σε κάθε ψηφιακό σύστηµα αντιστοιχεί µια ψηφιακή συσκευή (στα γερµανικά Digitalzentrale, στα αγγλικά mobile station ή central station) που είναι και η ψυχή του. Αυτή η συσκευή στέλνει τις πληροφορίες στις γραµµές, συνδέεται µε τους χειροκίνητους ρυθµιστές των µηχανών, ενώ µπορεί να συνδεθεί µε ηλεκτρονικό υπολογιστή για τη διευκόλυνση της τηλεδιοίκησης. Για να µπορούν οι µηχανές να έχουν την ηλεκτρική ισχύ για να κινηθούν, χρειαζόµαστε ένα µετασχηµατιστή (Trafo). Ένα βήµα πριν από τις γραµµές βρίσκεται ο ενισχυτής (Booster), ο οποίος αφενός λαµβάνει την απαιτούµενη ισχύ από το µετασχηµατιστή, αφετέρου τις εντολές από την ψηφιακή συσκευή (Φωτ.20). Η Φωτ.21 ανακεφαλαιώνει τις υπάρχουσες ψηφιακές συσκευές που διατίθενται στα starter sets µαζί µε τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά. Ειδικότερα, αναφέρει το χρησιµοποιούµενο πρωτόκολλο, το πλήθος των µηχανών που µπορεί να κινηθούν και τη δυνατότητα προγραµµατισµού τους, αν οι decoder µπορεί να επικοινωνούν αµφίδροµα µε την ψηφιακή συσκευή και αν µπορεί να γίνει επέκταση των εντολών σε διακλαδώσεις ή σε φωτοσινιάλα. Φωτ.21: Σύνδεση ψηφιακού συστήµατος ενός starter set. Lok=µηχανή, Adresse= ιεύθυνση, MM= πρωτόκολλο Motorola, mfx= πρωτόκολλο Märklin.

15 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Η ισχύς που παρέχει τελικά ο ενισχυτής καταναλώνεται για την κίνηση των µηχανών, του εσωτερικού φωτισµού στα βαγόνια, για τα φωτοσινιάλα και τις διακλαδώσεις. Η ισχύς µετρείται σε µονάδες VA και εντελώς εµπειρικά θα µπορούσαµε να υπολογίσουµε ότι κάθε µηχανή, για να κινηθεί, απαιτεί περίπου 6VA. Η µονάδα ηλεκτρολογίας VA υπολογίζεται από το γινόµενο της εφαρµοζόµενης τάσης σε Volt (V) επί το συνολικό διερχόµενο ρεύµα σε Ampere (A). Έτσι, για συνήθη τάση 18V και διαρρέον ρεύµα 1 Ampere, η ισχύς του µετασχηµατιστή θα είναι: Ισχύς = 18V x 1A= 18VA. Αν θεωρήσουµε ότι κάθε µηχανή καταναλώνει περίπου 0.4Α, τότε η ψηφιακή συσκευή θα «σηκώνει» 2 έως 3 µηχανές. Οι µηχανές δεν είναι οι µοναδικοί καταναλωτές της ηλεκτρικής ισχύος. Αν προσθέσουµε και ήχο στις µηχανές (sound decoder) καθώς και επιπλέον φωτισµό βαγονιών, τότε θα έχουµε υπερκαλύψει την ισχύ του µετασχηµατιστή. Η Φωτ.22 συνοψίζει τις µέγιστες αποδόσεις, όσο αφορά την ισχύ του µετασχηµατιστή, το διαρρέον ρεύµα, το πλήθος των µηχανών που µπορεί να κινούνται ταυτόχρονα καθώς και κάποια άλλα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά. Φωτ.22: Αποδόσεις ψηφιακού συστήµατος ενός starter set Ένα βασικό ερώτηµα είναι κατά πόσο η ψηφιακή τηλεδιοίκηση των συρµών και ο προγραµµατισµός των µηχανών µπορούν να θεωρηθούν ως παιγνίδι για παιδιά. Το εύκολο κοµµάτι της απάντησης αποδίδεται στο γεγονός ότι όλες οι συσκευές είναι compact (συµπαγής) και έτοιµες προς λειτουργία, και η διεύθυνση του κάθε αποκωδικοποιητή εργοστασιακά προγραµµατισµένη. Έτσι, απαιτείται µόνο η καλωδιακή σύνδεση για την κίνηση των συρµών. Βεβαίως, µπορεί να γίνει νέος προγραµµατισµός µε τις οδηγίες χρήσης που επισυνάπτονται, αλλά αυτό είναι µόνο µια δευτερεύουσα επιλογή. Το δύσκολο κοµµάτι της απάντησης έγκειται στη δυσκολία που παρουσιάζουν κάποιες ψηφιακές συσκευές στην κίνηση των µηχανών. Ειδικότερα, οι µηχανές αυτές έχουν προγραµµατιστεί εργοστασιακά µε βραδύ ρυθµό ανάπτυξης της τελικής ταχύτητας, γεγονός που το παιδί δεν µπορεί να αντιληφθεί. Το παιδί δεν βλέπει άµεση κίνηση των συρµών και συνεχώς αυξάνει τον ρυθµιστή ταχύτητας, ακόµη και σε τελικές ταχύτητες που δεν είναι επιθυµητές. Το ίδιο ισχύει και για την επιβράδυνση. Αυτή η έλλειψη αµεσότητας ή ο περιορισµένος βαθµός αντιληπτότητας δεν έχει αναπτυχθεί ακόµη στα παιδιά, τα οποία δεν µπορούν να ισορροπήσουν µεταξύ «συµπεριφορά συσκευής» και «προσωπικών επιλογών». Ο προγραµµατισµός ενός αποκωδικοποιητή δεν είναι απαραίτητο να γίνει στη δική σας µόνο ψηφιακή συσκευή. Μπορεί να επισκεφτείτε ένα κατάστηµα µοντελισµού και να ζητήστε από τον καταστηµατάρχη την αλλαγή των διευθύνσεων ή των άλλων λειτουργιών της µηχανής σας. Έτσι επανέρχεται στην επικαιρότητα οι σχέσεις συµβίωσης µε το µαγαζί της γειτονιάς σας.

16 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Θέση αποκωδικοποιητή Στις σύγχρονες µηχανές του Μεγέθους H0 έχει προβλεφθεί θέση για τον αποκωδικοποιητή. Η θέση αυτή περιέχει οκτώ υποδοχείς (Φωτ.23a), στις οποίες συνδέονται τα καλώδια από τον αποκωδικοποιητή (Φωτ.23b). Τα πρότυπα που χρησιµοποιούν οι υποδοχείς είναι δύο: NEM 651 εξαπολικό (οι υποδοχείς βρίσκονται σε µια µόνο σειρά) και ΝΕΜ652 οκταπολικό (οι υποδοχείς βρίσκονται σε δύο σειρές ανά τέσσερις). Για πιο προχωρηµένους, αναφέρουµε ότι υπάρχει και σύστηµα µε 21 υποδοχείς που ονοµάζεται PluX. Αν θέλουµε να ενσωµατώσουµε µεταγενέστερα στη µηχανή έναν αποκωδικοποιητή, θα πρέπει να ρωτήσουµε τον καταστηµατάρχη για την συµβατότητα, δηλαδή ποιος αποκωδικοποιητής ταιριάζει στη µηχανή µας. Φωτ Παλαιότερα ψηφιακά συστήµατα ιαχρονικά έχουν επικρατήσει στην αγορά τρεις ψηφιακές συσκευές (Märklin/Trix Mobile Station και Roco Lokmaus 2/3) και όπως ήδη προαναφέραµε στο ΜΕΡΟΣ Α συνιστώνται για αγορά. Στη Φωτ.24a φαίνεται ο Märklin/Trix Mobile Station (η διαφορά έγκειται µόνο στο χρωµατισµό) µε προβάδισµα στον Trix λόγω µεγαλύτερης ισχύος (κίνηση σε 3-4 µηχανές, ενώ της Märklin σε 2-3 µηχανές) και µεγάλη οθόνη. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν να διαβάζουν για να µπορέσουν να τον λειτουργήσουν. Στη Φωτ.24b φαίνεται ο Roco Lokmaus, απόγονος του Multimaus. Τιµή προσιτή και µε ικανοποιητική ισχύ εξόδου για τουλάχιστον 4 µηχανές µε ταυτόχρονη κίνηση. Στο άνω µέρος της συσκευής υπάρχει οπτική ένδειξη για τη διεύθυνση της µηχανής που επικαιροποιείται. Αλλαγές στην αριθµητική αυτή ένδειξη γίνονται µε τα πλήκτρα >> ή <<. Συνεπώς τα παιδιά θα πρέπει να αναγνωρίζουν αριθµούς. Η εταιρεία Tillig προσφέρει το starter set «Lenz Compact» ένα εξαιρετικό πακέτο για το ψηφιακό σύστηµα DCC, του οποίου συνιστάται η αγορά. Φωτ.24

17 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Ενισχυτής (Booster) Όλα τα starter set έχουν περιορισµένες δυνατότητες όσο αφορά το πλήθος των µηχανών που πρέπει να κινήσουν ταυτόχρονα. Λύσεις στο πρόβληµα αυτό δίνουν οι ενισχυτές µεγάλης ισχύος, που θα παρουσιάσουµε παρακάτω ενδεικτικά. Οι πληροφορίες περιέχουν τεχνικά στοιχεία, µερικά από τα µπορεί να µην είναι κατανοητά από αρχάριους µοντελιστές. Ο σκοπός µας εδώ, δεν είναι η εκµάθηση παρά µόνο µια µικρή και σφαιρική ενηµέρωση. ιακρίνουµε δύο είδη ενισχυτών: 1. ενισχυτές µε κοινή γείωση µε τις γραµµές (Φωτ.25). Το σύστηµα αυτό χρησιµοποιείται στις ψηφιακές συσκευές Märklin, Tams και Uhlenbrock και έχει τη δυνατότητα πολλαπλού πρωτοκόλλου επικοινωνίας, 2. ενισχυτές µε ανεξάρτητη γείωση και µόνωση µε τις γραµµές (Φωτ.26). Η κατηγορία αυτή ανήκει στο ψηφιακό σύστηµα DCC. Οι Φωτ.25, 26 δίνουν περιγραφικά την αρχή λειτουργίας του κάθε συστήµατος ξεχωριστά µε επεξηγήσεις κειµένου. Το πλέον χαρακτηριστικό είναι ότι το ρεύµα τροφοδοσίας (ή µάλλον η εφαρµοζόµενη τάση) είναι µεν συνεχής, αλλά παρουσιάζει διαµόρφωση, επί της οποίας καταγράφονται οι εντολές (υπό µορφή Byte) που στέλνονται στο σύνολο των αποκωδικοποιητών. Φωτ.25 Φωτ.26

18 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Märklin 6017 Είδος κατασκευής Märklin Uhlenbrock Power 2 (µέχρι 2007) Uhlenbrock Power3 (65600)/Power6 (65650) Tams Booster B-2 Version 2007 Tams Booster B-3 Tams Booster B-4 ESU ECoS Boost / Bo3000 (JoKa electronic) BST-375KF (Dieter Ratschmeier LDT DB-2 Κοινή γείωση µε γραµµές??? Ρύθµιση ρεύµατος κατωφλίου??? Αυτόµατος ρυθµιστής τάσης???? Ρυθµιστής τάσης?? Σύστηµα αναστροφής?? Λειτουργίες Σύνδεση µε ψηφιακή συσκευή Railcom mfx Αναγγελία βραχυκυκλώµατος??? Επιτήρηση αποστολής εντολών??? ιακόπτης έκτακτου ανάγκης??? Booster µε 3πολικό βύσµα??? Booster µε 5πολικό βύσµα??? Loconet Τάση ψηφιακού σήµατος (0/5V)??? Τάση γραµµών (DC, ±18V)??? Οπτογαλβανική αποµόνωση????? Μέγιστο ρεύµα εξόδου (σε Amp.) / / Επεξηγήσεις: = διαθέσιµο = µη διαθέσιµο? = υπό διερεύνηση 1 Märklin Märklin Uhlenbrock Power Uhlenbrock Power 3, Power Tams Booster B-2 Version Tams Booster B Tams Booster B ESU ECoS 9 Bo BST-375KF 11 LDT DB-2

19 Μοντελισμός για γονείς και παιδιά, ΜΕΡΟΣ Β. Ζευγώλης, Ιανουάριος Επίλογος Το Μέρος Α της τριλογίας µας βασίστηκε στην ενηµέρωση αρχαρίων για το σιδηροδροµικό µοντελισµό. Ακολούθησε, εδώ, το Μέρος Β που περιλάµβανε βασικές µηχανολογικές κατασκευές (π.χ. σύνδεση γραµµών, ρελέ αναστροφής σε σύστηµα DCC και ζεύξη βαγονιών), ηλεκτρολογικές συνδέσεις για τα φωτοσινιάλα καθώς επίσης και µία ενδεικτική περιγραφή των ψηφιακών συστηµάτων (για εκείνους που επιθυµούν την ψηφιακή κίνηση των τρένων). Θα ολοκληρώσουµε την τριλογία µας (Μέρος Γ) µε σχέδια κατασκευής της µακέτας (στο χαλί ή στο τραπέζι), στους ανεξάντλητους συνδυασµούς σιδηροδροµικών χαράξεων και στη γενικότερη κατασκευή ενός διοράµατος. Το Μέρος Γ περιέχει τη γνώση της ιδιοκατασκευής και σύνθεσης µε ξύλο ή/και χαρτόνι και ξυλόκολλα και άλλα πολλά µυστικά της τέχνης του µοντελισµού. Καλή και δηµιουργική (µοντελιστικά) Χρονιά ολόκληρο το 2011!! Έτσι, συνεχίζουµε.. ψηφιακά και µε τηλεδιοίκηση!