tel fax Βαρσοβία, 24 Μαϊου 2011 Ε-mail: ΑΠΦ 3015/ ΑΣ 115 Προς : ΥΠΕΞ Β4 Δ/νση

Transcript

1 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗΝ ΒΑΡΣΟΒΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Gornoslaska 35, Warsaw ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ-ΚΑΝΟΝΙΚΟ tel fax Βαρσοβία, 24 Μαϊου 2011 Ε-mail: ΑΠΦ 3015/ ΑΣ 115 Προς : ΥΠΕΞ Β4 Δ/νση Κοιν. : Ως Πίνακας Αποδεκτών ΘEMA : Αποστολή ετήσιας έκθεσης για την οικονομία της Πολωνίας και τη πορεία των ελληνο-πολωνικών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων για το 2010 Σας αποστέλλουμε συνημμένα την ετήσια έκθεση για την οικονομία της Πολωνίας και τη πορεία των ελληνο-πολωνικών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων για το Ο Προϊστάμενος Παντελής Γιαννούλης Σύμβουλος ΟΕΥ Β 1

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΔΕΚΤΩΝ ΠΡΟΣ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ 1.Υπουργείο Εξωτερικών -Διπλωματικό Γραφείο ΥΦΥΠΕΞ κ. Σ. Κουβέλη -Γραφείο κ. Γενικού Γραμματέως ΔΟΣ & ΑΣ -Γραφείο κ. Β Γενικού Διευθυντού -Α1, Β1, Β8 Διευθύνσεις 2. Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας Γεν. Δ/νση Διεθνούς Οικονομικής Πολιτικής 3. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων Δ/νση Αγροτικής Πολιτικής & Τεκμηρίωσης 4. Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων 5. Ελληνικό Οργανισμό Εξωτερικού Εμπορίου 6. Σύνδεσμο Ελληνικών Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών 7. Σύνδεσμο Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος 8. Σύνδεσμο Θεσσαλικών Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών 9. Σύνδεσμο Βιομηχανιών Θεσσαλίας και Κεντρικής Ελλάδος 10. Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων 11. Βαλκανικό Επιχειρηματικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας 12. Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων 13. Σύνδεσμο Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος 14. Σύνδεσμο Εξαγωγέων Κρήτης 15. INCOFRUIT 16. ΚΕΟΣΟΕ 17. ΕΔΟΑΟ 18. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθήνας 19. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσ/νίκης 20. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς 21. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Ηρακλείου 22. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Λάρισας 23. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Ιωαννίνων 24. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αχαϊας 25. Εμπορικό & Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αργολίδας 26. Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης 27. Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών & Εξοικονόμησης Ενέργειας 28. Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης 2

3 ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΗ ΒΑΡΣΟΒΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Βαρσοβία, Μάϊος 2011 ΕΤΗΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΟΛΩΝΙΑΣ 2010 Ο Προϊστάμενος 3

4 Παντελής Γιαννούλης Σύμβουλος ΟΕΥ Β ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Σελ. Γενικές Πληροφορίες 5 Α. Εισαγωγή 5 Β. Μακροοικονομικοί δείκτες 6 1. Αύξηση ΑΕΠ 7 2. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 7 3. Έλλειμμα προϋπολογισμού 7 4. Δημόσιο χρέος 7 5. Δανειακές ανάγκες δημοσίου 7 6. Ανεργία 8 7. Πορεία Πληθωρισμού 8 8. Ιδιωτικοποιήσεις 8 9. Τραπεζικός τομέας Χρηματιστήριο Βαρσοβίας Εμπορικό ισοζύγιο 9 Γ. Ειδικά Θέματα 9 1. Δανειακή διευκόλυνση από ΔΝΤ 9 2. Ασφαλιστική μεταρρύθμιση Αγοραστική δύναμη πολωνών καταναλωτών Ύψος αξίας μεταναστευτικών εμβασμάτων Παγκόσμια Τράπεζα, Έκθεση ''Doing Business'' 10 Δ. Ξένες άμεσες επενδύσεις 11 Ε. Τομείς πολωνικής οικονομίας Γεωργία Βιομηχανία Αυτοκινητοβιομηχανία Κλωστοϋφαντουργία-Ένδυση Ενέργεια 16 ΣΤ. Επιχειρηματικός Οδηγός 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Οικονομικές σχέσεις Ελλάδος-Πολωνίας Θεσμικό πλαίσιο Επενδύσεις Εμπορικό ισοζύγιο Δυνατότητες διμερούς συνεργασίας 30 4

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Η Δημοκρατία της Πολωνίας είναι χώρα της κεντρικής Ευρώπης που συνορεύει με τη Γερμανία, τη Τσεχία, τη Σλοβακία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Λιθουανία και τη Ρωσία (περιοχή Καλίνινγκραντ). Έχει έκταση τ.χλμ. (περίπου 2,5 φορές την έκταση της Ελλάδος) και πληθυσμό 38,5 εκ. κατοίκους. Όσον αφορά το μέγεθος του πληθυσμού η Πολωνία είναι η 6 η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή χώρα και η 34 η μεγαλύτερη παγκόσμια. Το πολίτευμα της Πολωνίας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι ο πρόεδρος της Δημοκρατίας (κ. Μπρόνισλαβ Κομορόβσκι), την εκτελεστική εξουσία ασκεί η Κυβέρνηση (Πρωθυπουργός κ. Ντόναλντ Τουσκ) και τη νομοθετική η Δίαιτα και η Γερουσία. Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι η πολωνική και επικρατέστερη θρησκεία ο ρωμαιοκαθολικισμός. Νομισματική μονάδα είναι το ζλότυ (ισοτιμία 1 Ευρώ περίπου 4 ζλότυ). Εκτός από την πρωτεύουσα Βαρσοβία (1,8 εκ. κατοίκους), μεγαλύτερες πόλεις είναι οι : Κρακοβία (740 χιλ. κάτοικοι), Ουτζ (800 χιλ. κάτοικοι), Βρότσλαβ (640 χιλ. κάτοικοι.), Πόζναν (580 χιλ. κάτοικοι κάτ.) και Γκντανσκ (460 χιλ. κάτοικοι). Η Πολωνία έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης την 1η Μαΐου 2004, ενώ σημειώνεται ότι μεταξύ άλλων είναι μέλος του : NATO (1999), ΟΗΕ, ΟΟΣΑ (1996) και ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου) (1995). Η διάρθρωση του ΑΕΠ της είναι Γεωργία (4,6%), Βιομηχανία (28,1%) και Υπηρεσίες (67,3%), ενώ σύμφωνα με το μέγεθος του ΑΕΠ της, η Πολωνία είναι η 8 η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία και η 21 η μεγαλύτερη παγκόσμια Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι επιδόσεις της πολωνικής οικονομίας κατά την τελευταία εξαετία, χαρακτηρίζονται ως πολύ ικανοποιητικές, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον και τα αποτελέσματα της πρόσφατης διεθνούς οικονομικής κρίσης. Το 2010 αποτέλεσε έτος ανάκαμψης και ενδυνάμωσης της πολωνικής οικονομίας καθώς φάνηκε να περιορίζονται οι επιπτώσεις της διεθνούς οικονομικής κρίσης, η οποία σημειώνεται ότι έπληξε τη Πολωνία λιγότερο από κάθε άλλο ευρωπαϊκό κράτος, καθώς παρέμεινε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που όχι μόνο δεν σημείωσε ύφεση αλλά ούτε αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης έστω και για ένα τρίμηνο. Η μακροοικονομική πολιτική η οποία εφαρμόζεται έως σήμερα, σε συνδυασμό με την υποτίμηση του ζλότυ έναντι του Ευρώ και των άλλων κύριων ξένων νομισμάτων, ενδυνάμωσαν τις εξαγωγές και μετρίασαν σε σημαντικό βαθμό τις επιπτώσεις της κρίσης, αλλά παράλληλα μετέφεραν την απόφαση ένταξης στην Ευρωζώνη και υιοθέτησης του ευρώ σε μεταγενέστερο χρονικό διάστημα. Το 2010 οι δείκτες της πολωνικής οικονομίας κινήθηκαν με υψηλότερα αυξητικούς ρυθμούς από το 2009 υπήρξε αύξηση του ΑΕΠ, αύξηση ζήτησης, αύξηση εξαγωγών, αύξηση επενδύσεων κλπ- ενώ αδύναμα σημεία της πολωνικής οικονομίας εξακολουθούν να παραμένουν η ανεργία, το έλλειμμα του προϋπολογισμού καθώς και το δημόσιο χρέος. Τα παραπάνω θετικά αποτελέσματα κυρίως οφείλονται : α) στην αύξηση των εξαγωγών, οι οποίες λόγω της ευελιξίας στην συναλλαγματική ισοτιμία του ζλότυ, δεν δημιούργησαν συνθήκες πίεσης προς τις πολωνικές επιχειρήσεις, αντίθετα τις διευκόλυναν να διατηρήσουν το εργατικό τους δυναμικό και ταυτόχρονα να μετατραπούν σε περισσότερο ανταγωνιστικές β) στη αυξημένη χρηματοδότηση μέσω του προγράμματος των δημοσίων επενδύσεων, της οποίας το κύριο μέρος προέρχεται από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (η Πολωνία είναι η μεγαλύτερη αποδέκτης ευρωπαϊκών κονδυλίων ενώ διαθέτει και εξαιρετικά υψηλό βαθμό απορροφητικότητάς τους) γ) και στο σταθερό και ελαφρά αυξητικό ρυθμό της εγχώριας κατανάλωσης 5

6 Γενικότερα, η πολιτική την οποία ακολουθεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης διέπεται από την προσπάθεια ελέγχου του δημοσιονομικού ελλείμματος και δημοσίου χρέους, μέσω αυστηρότερου πλαισίου φορολογικής πολιτικής και περαιτέρω μείωσης των δημοσίων δαπανών. Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με την αποτελεσματικότερη λειτουργία της αγοράς, τις αυξημένες εισροές των κοινοτικών κονδυλίων, της αύξησης των εσόδων από το ευρύ πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων αλλά και της συνεχιζόμενης προσέλκυσης αλλοδαπών επενδύσεων, υπολογίζεται ότι θα βελτιώσουν και τις μελλοντικές επιδόσεις της πολωνικής οικονομίας. Στα ανωτέρω πλαίσια, ανακοινώθηκε από την πολωνική Κυβέρνηση το Νοέμβριο του 2010 επικαιροποιημένο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής για την τετραετία , το οποίο προβλέπει : διεύρυνση της φορολογικής βάσης και αύξησης των εσόδων από τη φορολογία μειώσεις στη κάθε είδους περαιτέρω στήριξη/επιδότηση των αγροτών παράταση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης (το μέτρο θίγει ιδιαίτερα τις εργαζόμενες γυναίκες) περαιτέρω μείωση των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων εξοικονόμηση πόρων μέσω της επανεξέτασης των χορηγούμενων συντάξεων και των πάσης φύσεως επιδομάτων που χορηγούνται για περιπτώσεις αναπηρίας βελτίωση της λειτουργικότητα/αποτελεσματικότητας των δημοσίων υπηρεσιών και του ευρύτερου δημόσιου τομέα εν γένει Το παραπάνω πρόγραμμα, έχει κύριο στόχο να καταστήσει τη χώρα ικανή να πληροί τα κριτήρια εισδοχής στον μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών (ERM2) το 2013 και κατά συνέπεια εισδοχής στην ευρωζώνη το Β. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΑΕΠ (τρις. PLN) 983 1,06 1,175 1,266 1,342 - ΑΕΠ αύξηση 3,6 6,2 6,7 4,8 1,8 4.2 * Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (EUR δις) 8,33 15,741 16,674 10,97 8,384 5,538 Ανεργία (%) * Εξαγωγές (EUR δις) 77,562 93, , ,566 96,326 90,077 * Εισαγωγές (EUR δις) 79,804 98, , , ,045 93,379* Εμπορικό ισοζύγιο (EUR δις) 157, , , , , ,456* Έλλειμμα εμπ. ισοζυγίου (EUR δις) -2,242-5,539-12,369-24,761-8,719-3,302 Πληθωρισμός(CPI) * Πηγές: Central Statistical Office (GUS), National Bank of Poland (NBP) *στοιχεία I-III τριμήνου 2010 Κατά το 2010 υψηλούς ρυθμούς ανόδου σημείωσαν οι κυριότεροι κλάδοι της πολωνικής οικονομίας όπως ο βιομηχανικός (9,2%) και των κατασκευών (3,8%), ενώ όσον αφορά τη συνολική γεωργική παραγωγή, αυτή υπέστη ελαφρά μείωση κατά 1,8% με τους επιμέρους τομείς της φυτικής παραγωγής να μειώνεται κατά 7,5% ενώ αντίθετα αυτός της ζωϊκής παραγωγής να σημειώνει ελαφρά αύξηση κατά 4,8%. Παράλληλα αύξηση κατά 3,9% παρουσίασε και η εγχώρια ζήτηση, με τους ονομαστικούς μισθούς να σημειώνουν επίσης αύξηση κατά 3,3%. Οι τελικές τιμές καταναλωτή σημείωσαν αύξηση κατά 2,6% (έναντι 3,5% του 2009), οδηγούμενες κυρίως από τις αυξήσεις των τιμών σε τρόφιμα, μηαλκοολούχα ποτά και δαπάνες μεταφοράς. Οι τιμές παραγωγού στη βιομηχανία αυξήθηκαν επίσης με ρυθμό 2,1% έναντι 3,4% του Η πορεία των βασικών μακροοικονομικών δεικτών καθώς και οι εκτιμήσεις για τα επόμενα έτη περιγράφονται παρακάτω : 6

7 1. Αύξηση ΑΕΠ, ο ρυθμός αύξησης του πολωνικού ΑΕΠ έφθασε στο 3,5% για το 2010 (κατατάσσοντας την Πολωνία στην 4 η θέση των ταχύτερα αναπτυσσόμενων ευρωπαϊκών χωρών μετά τις : Σουηδία, Σλοβακία και Γερμανία) ενώ το 2011 υπολογίζεται ότι θα φθάσει στο 3,9%, το 2012 στο 4,8% και για το 2013 στο 4,1%. Η άνοδος του ΑΕΠ οφείλεται στην αύξηση τόσο της ιδιωτικής (3,5%) και δημόσιας κατανάλωσης (4%), αυξήσεις που παράλληλα οδήγησαν και σε αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής. Λόγω της αυξημένης διεθνούς ζήτησης για πολωνικά προϊόντα υπήρξε επίσης αύξηση κατά 10% περίπου των εξαγωγών ενώ κατά 8% αυξήθηκαν και οι άμεσες ξένες επενδύσεις (κυρίως λόγω αυξημένων ευρωπαϊκών κονδυλίων, βελτίωσης βαθμού απορροφητικότητας και ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου του 2012). 2. Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, παρέμεινε αρνητικό και με αυξητικές τάσεις και στη διάρκεια του 2010 όπου και έφθασε στο 3% του ΑΕΠ ( ,6% του ΑΕΠ). Σε γενικές γραμμές το αρνητικό μέγεθος του ισοζυγίου δεν φαίνεται να δημιουργεί προς το παρόν προβλήματα, καθώς μπορεί να χρηματοδοτείται κυρίως από τις εισροές από τις άμεσες ξένες επενδύσεις ενώ παράλληλα δίδει την δυνατότητα στην Κεντρική Τράπεζα να διατηρεί υψηλό μέγεθος συναλλαγματικών διαθεσίμων τα οποία έφθασαν στα 70 δις Ευρώ τον Δεκέμβριο του 2010 (έναντι 74 δις Ευρώ του Οκτωβρίου 2010) 3. Έλλειμμα του προϋπολογισμού, το 2010 έφθασε στο 6,9% του ΑΕΠ, ενώ για το 2011 υπολογίζεται ότι θα κυμανθεί στο 5,9% ( στα 45 δις ζλότυ -περίπου 11 δις Ευρώ-). Οι εκτιμήσεις για τα επόμενα χρόνια προβλέπουν σταδιακή αποκλιμάκωση, καθώς το 2012 θα κυμανθεί στο 5% του ΑΕΠ ενώ το 2013 υπολογίζεται ότι θα φθάσει 3% του ΑΕΠ. Σημειώνεται όμως ότι, ο ανωτέρω στόχος της σταδιακής αποκλιμάκωσης του ελλείμματος προσκρούει στα παρακάτω εμπόδια τα οποία είναι : οι αυξημένες δανειοδοτήσεις των Δήμων και Περιφερειών για έργα υποδομής (έφθασαν συνολικά σε ποσοστό του ΑΕΠ στο 1,2% για το 2010) δεν αναμένεται να μειωθούν ιδιαίτερα τα επόμενα χρόνια το σχέδιο της Π/Κυβέρνησης για μείωση κατά 8,8% του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων, οι οποίοι φθάνουν στις περίπου (έχουν αυξηθεί κατά από το 2005), συναντά αντιδράσεις από τους κοινωνικούς φορείς και είναι αμφίβολο αν τελικά θα ολοκληρωθεί στο σύνολό του το κόστος της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης (στηρίζεται στη δημιουργία ιδιωτικών ασφαλιστικών Ταμείων τα οποία επιδοτούνται μερικώς από το κράτος) -πέραν του γεγονότος ότι αποτελεί σημείο τριβής με την ΕΕ για το αν θα υπολογίζεται ή όχι στο έλλειμμαεπιβαρύνει ιδιαίτερα τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ βαίνει συνεχώς αυξανόμενο και υπολογίζεται να φθάσει έως το 2014 στο 2,4% του ΑΕΠ. Ειδικά όσον αφορά το έλλειμμα του προϋπολογισμού, σημειώνουμε ότι η Πολωνία (από τον Ιούνιο του 2009), είναι ένα από τα 24 κράτη-μέλη τα οποία βρίσκονται υπό καθεστώς επιτήρησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σύμφωνα δε με το χρονοδιάγραμμα το έλλειμμα θα πρέπει να μειωθεί σε επίπεδα κάτω του 3% έως τις 31/12/ Δημόσιο χρέος, το 2010 έφθασε στο 53,5% του ΑΕΠ, ενώ για το 2011 υπολογίζεται ότι θα κυμανθεί στο 54,4%, το 2012 στο 54,6% και το 2013 στο 53,7%. 5. οι δανειακές ανάγκες του δημοσίου, (χωρίς να υπολογίζεται το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους) θα κυμανθούν στα 82 δις. ζλότυ το 2011, στα 57 δις. ζλότυ το 2012 και στα 39 δις ζλότυ το Σημειώνεται επίσης, ότι στην προσπάθεια αύξησης των δημοσίων εσόδων αυξήθηκε από 1/1/2011 ο ΦΠΑ κατά μία ποσοστιαία μονάδα και στις τρεις υπάρχουσες κατηγορίες φορολόγησης, οι οποίες τώρα βρίσκονται στο 6%, στο 8% και στο 23%. 6. Ανεργία, το 2010 έφθασε στο 12,3%, ενώ προβλέπεται μελλοντική αποκλιμάκωση καθώς για το 2011 υπολογίζεται ότι θα κυμανθεί στο 9,9%, το 2012 στο 8,6% και το 2013 στο 7,3%. 7

8 7. η πορεία του πληθωρισμού για την επόμενη τετραετία προβλέπεται μεταξύ 2,3% και 2,5% σε ετήσια βάση 8. Ιδιωτικοποιήσεις, σύμφωνα με το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων το οποίο και αφορά την εξαετία , στόχος της Κυβέρνησης είναι η πώληση 812 συνολικά επιχειρήσεων. Έως το τέλος του 2010 είχαν πωληθεί ήδη 422 εξ αυτών ενώ ακόμη 350 βρίσκονται σε διαδικασία πώλησης. Τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις κατά το 2010 έφθασαν στα 22 δις ζλότυ (περίπου 5,5 δις Ευρώ), ποσό που αντιπροσωπεύει ποσοστό 102% περίπου από τον αρχικά σχεδιαζόμενο στόχο, ενώ αναμένεται να μειωθούν τα επόμενα έτη, φθάνοντας το 2011 στα 15 δις ζλότυ, το 2012 στα 10 δις ζλότυ και το 2013 στα 5 δις ζλότυ. 9. Τραπεζικός τομέας. Στο πολωνικό τραπεζικό τομέα, λειτουργούν σήμερα 51 τράπεζες, 18 υποκαταστήματα ξένων τραπεζών, 578 συνεταιριστικές τράπεζες και περίπου 1800 συνεταιριστικές αποταμιευτικές-πιστωτικές ενώσεις (SKOK- Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa-) -σημειώνεται ότι 37 από τις ανωτέρω 51 τράπεζες είναι αλλοδαπών συμφερόντων, οι οποίες και αντιπροσωπεύουν ποσοστό 72% από τα συνολικά κεφάλαια του τομέα-. Όπως και η πολωνική οικονομία έτσι και το τραπεζικό σύστημα επέδειξε ιδιαίτερες αντοχές στη περίοδο της κρίσης και χάρις στην αυστηρή εποπτεία από τις αρμόδιες αρχές, δεν εμφάνισε ιδιαίτερα προβλήματα. Αν και οι πολωνικές τράπεζες δεν είχαν εμπλακεί σε αγορές τοξικών ομολόγων και δεν είχαν εξαπλωθεί στο εξωτερικό, το δυσμενές παγκόσμιο οικονομικό κλίμα που είχε διαμορφωθεί το 2009, οδήγησε σε μείωση κατά 50% των κερδών σε σχέση με το 2008, σε σχετική αύξηση των επισφαλών δανείων και παράλληλα δημιούργησε έντονο ανταγωνισμό για την προσέλκυση των οικιακών αποταμιεύσεων. Μολαταύτα το 2010, φαίνεται ότι έχει επανέλθει η ηρεμία και στο τραπεζικό σύστημα ενώ εμφανίζονται και ιδιαίτερα θετικές οι προοπτικές για το μέλλον (σημειώνεται ότι ακόμη και σήμερα περίπου 44% των πολωνών δεν διαθέτουν τραπεζικό λογαριασμό), ενώ οι νέοι περιορισμοί σε δάνεια με ρήτρα ξένου συναλλάγματος (μείωση των δανείων σε συνάλλαγμα στο 30% των συνολικών δανείων της κάθε τράπεζας έως τα μέσα του 2012) πιθανώς να οδηγήσουν σε σχετική μείωση της πιστωτικής επέκτασης. Όσον αφορά τα οικονομικά αποτελέσματα για το 2010, υπήρξε ετήσια αύξηση των καταθέσεων κατά 9%, αύξηση κατά επίσης 9% στις χορηγήσεις δανείων, μείωση κατά 3% στα λειτουργικά έξοδα, η ελαφρά αύξηση των επιτοκίων βοήθησε τις τράπεζες να αυξήσουν ελαφρά τα περιθώρια κέρδους, ενώ τέλος τα ετήσια προ-φόρων κέρδη αυξήθηκαν κατά 45% έναντι του Παράλληλα τόσο η διετία όσο και τα επερχόμενα έτη θα χαρακτηρίζονται από συγχωνεύσεις/εξαγορές στο τομέα σε μία προσπάθεια των τραπεζών να ενδυναμώσουν τη θέση τους και να κατοχυρώσουν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς. Έτσι μέχρι τη διετία και έως σήμερα έχουν σημειωθεί οι παρακάτω συγχωνεύσεις/εξαγορές : H GE Money Bank συγχωνεύτηκε με την BPH, η Fortis Bank Poland με την Dominet απορροφήθηκαν από τον όμιλο BNP Paribas Group, η AIG Bank Polska με την Bank Zachodni WBK εντάχθηκαν στον όμιλο της Santander, η Allianz Bank Polska συγχωνεύτηκε με την Getin Noble Bank, ενώ έχει ανακοινωθεί, η εξαγορά της Polbank (Eurobank) από την αυστριακή Raiffeisen και η πώληση από το Υπουργείο Θησαυροφυλακίου έως το τέλος του 2011 ποσοστού 37% που κατέχει στη Bank Gospodarki Zywnosciowej (BGZ). Τέλος αναφέρουμε ότι μεγαλύτερες τράπεζες στο τομέα είναι η PKO BP με ποσοστό 13,4%, η Pekao SA 12,7% (συνολικά συγκεντρώνουν ποσοστό 25% της αγοράς), η BRE 6,9%, η ING 6,7%, η BZ WBK 5,6%, η Millenium 4,6%, η Bank Handlowy (Citibank) 4,3%, η Kredyt Bank 4,1%, η BGK 3,7% και η Getin Bank 2,6%. 10. Χρηματιστήριο Βαρσοβίας. Συνέχισε να αναπτύσσεται δυναμικά και το 2010, μετατρεπόμενο σταδιακά σε χρηματιστηριακό κέντρο της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η κεφαλαιοποίηση του συνεχίζει να αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς καθώς το 2007 ήταν περίπου στα 13 δις US $ και το 2010 έφθασε στα 180 δις US $, ενώ παράλληλα στη διάρκεια αυτής της τετραετίας υπήρξαν και περίπου 190 νέες εγγραφές επιχειρήσεων. 8

9 Σημειώνουμε μάλιστα ότι σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς/οίκους όπως π.χ. Qatar Financial Center, City of London Corporation, Mastercard κλπ στους ετήσιους καταλόγους που εκδίδουν για τα κυριότερα παγκόσμια οικονομικά κέντρα, η Βαρσοβία ανέρχεται σταθερά στο κατάλογο, ενώ για το 2010 τοποθετήθηκε στην 58 η θέση ανάμεσα σε 75 πόλεις και προηγείται πόλεων όπως π.χ. η Μπανγόνγκ, η Τζακάρτα, το Μπουένος Άϊρες, η Λισαβόνα, η Μόσχα, η Κων/πολη, το Ριάντ, η Αθήνα και η Βουδαπέστη. Τέλος υπογραμμίζουμε ότι, παράλληλα με τα εντυπωσιακά αποτελέσματα τους Χρηματιστηρίου, μεγάλες επενδυτικές τράπεζες προχώρησαν στην ίδρυση υποκαταστημάτων τους στη Βαρσοβία όπως π.χ. η JP Morgan, HSBC, BNP Paribas, Credit Suisse, UBS, Deutsche Bank, Royal Bank of Scotland κλπ. 11. Εμπορικό ισοζύγιο. Οι πολωνικές εξαγωγές συνέχισαν και κατά την περίοδο Ιανουαρίου- Νοεμβρίου 2010 την ανοδική τους πορεία φθάνοντας στα 108 δις Ευρώ (αύξηση +21% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο). Καθώς όμως οι πολωνικές εισαγωγές αυξήθηκαν επίσης με ελαφρά υψηλότερο ρυθμό φθάνοντας στα 120 δις Ευρώ, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε στα 12 δις Ευρώ. Από την επεξεργασία των στοιχείων της γεωγραφικής κατανομής των εξαγωγών και εισαγωγών, προκύπτει ότι κυριότερος εμπορικός εταίρος της Πολωνίας είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση προς την οποία κατευθύνεται το 79% των εξαγωγών, ενώ παράλληλα και το 67% των εισαγωγών προέρχεται από αυτήν. Αναλυτικότερα και όσον αφορά τις χώρες, κυριότερος εμπορικός εταίρος είναι η Γερμανία προς την οποία κατευθύνεται το1/4 των πολωνικών εξαγωγών και από την οποία προέρχεται το 1/5 των πολωνικών εισαγωγών, ενώ στη συνέχεια ακολουθούν οι : Ιταλία (7% εξαγωγών και 7% των εισαγωγών), Γαλλία (7% εξαγωγών και 5% των εισαγωγών), Ρωσία (4% εξαγωγών και 9% των εισαγωγών), Ην. Βασίλειο (6% εξαγωγών και 3% των εισαγωγών), Τσεχία (5% εξαγωγών και 4% των εισαγωγών) και Ολλανδία (4% εξαγωγών και 4% των εισαγωγών). Γ. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 1. Χορήγηση ευέλικτης δανειακής διευκόλυνσης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Το Μάϊο του 2009 η Πολωνία προχώρησε σε συμφωνία χορήγησης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ευέλικτης δανειακής διευκόλυνσης - flexible credit line-, ετήσιας διάρκειας και ύψους 20,5 δις $ US περίπου, με τη χρονική διάρκεια αποπληρωμής του δανείου να προβλέπεται από τρία έως πέντε χρόνια. Το ύψος των 20,5 δις $ US της ανωτέρω ευέλικτης δανειακής διευκόλυνσης ήταν ίσο με το ποσό των 13,69 δις. Special Drawing Rights (SDR) δηλαδή ποσό δεκαπλάσιο από αυτό της ποσόστωσης των 1,369 δις SDR που αντιστοιχεί στη συμμετοχή της Πολωνίας στο ΔΝΤ. Η Πολωνία ήταν η τρίτη χώρα σε παγκόσμια κλίμακα, η οποία μετά το Μεξικό και την Κολομβία, έλαβε αυτού του είδους την δανειοδότηση. Το περιεχόμενο της εν λόγω σύμβασης διαφέρει από τις γνωστές συμβατικές δανειοδοτήσεις καθόσον τα κριτήρια που απαιτούνται για την παροχή του εν λόγω δανείου είναι μειωμένα, ενώ συνεκτιμάται και η γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας, η οποία σύμφωνα με το ΔΝΤ, δεν θα πρέπει να εμπνέει ανησυχίες. Η συμφωνία αυτή, αμέσως μετά τη λήξη της, τον Μάϊο του 2010, ανανεώθηκε και πάλι τον Ιούλιο του 2010, επίσης με ετήσια χρονική διάρκεια, ενώ παράλληλα καταγράφεται ότι δεν έγινε χρήση της έως σήμερα από την Π/Κυβέρνηση. Τον Ιανουάριο όμως του 2011 σύμφωνα με ανακοίνωση του ΔΝΤ, στη ανωτέρω συμφωνία και μετά από αίτημα της πολωνικής πλευράς, επήλθαν οι κάτωθι περιγραφόμενες αλλαγές : 1. η χρονική διάρκεια της συμφωνίας από ετήσια γίνεται διετής 2. ενώ το ύψος του ποσού αυξάνεται από 13,69 δις SDR σε 19,17 δις SDR (περίπου 29 δις $ US) ποσό SDR κατά 14 φορές υψηλότερο από αυτό της ποσόστωσης που αντιστοιχεί στην Πολωνία- Σύμφωνα με δηλώσεις Π/αξιωματούχων η σύναψη της εν λόγω συμφωνίας δεν έχει ως σκοπό τη στήριξη του προϋπολογισμού, αλλά την ενίσχυση του πολωνικού ζλότυ μέσω της αύξησης των συναλλαγματικών αποθεμάτων της χώρας, καθώς και τη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του δημοσίου χρέους. 9

10 2. Ασφαλιστική μεταρρύθμιση Σύμφωνα με το νέο ασφαλιστικό σύστημα το οποίο ισχύει από το 2000, δημιουργήθηκαν ιδιωτικά Ταμεία (OFE) πέραν τους ενός κρατικού (ZUS) που ίσχυε μέχρι τότε. Το νέο σύστημα -και για να εξασφαλισθεί η επιβίωσή του- έδινε το δικαίωμα τόσο στους νέους όσο και σε παλαιούς εργαζόμενους, να μεταφέρουν ποσοστό της κοινωνικής τους ασφάλισης ύψους 7,3 % από το ZUS (IKA) στα ιδιωτικά αυτά συνταξιοδοτικά ταμεία (OFE). Καθώς όμως το κόστος αυτής της κρατικής χρηματοδότησης βαίνει αυξανόμενο διαχρονικά -υπολογίζεται σήμερα στα 24 δις ζλότυ (περίπου 6 δις Ευρώ)- επιβαρύνει τόσο το ύψος του ελλείμματος του προϋπολογισμού όσο και το ύψος του δημοσίου χρέους. Την ίδια στιγμή η Πολωνία, καθώς είναι μία από τις χώρες που βρίσκονται υπό ευρωπαϊκή επιτήρηση για το ύψος του ελλείμματος και καθώς το ύψος του δημοσίου χρέους βαίνει επίσης αυξανόμενο, έχει ζητήσει τον Αύγουστο 2010 (μαζί με άλλες οκτώ χώρες, Ουγγαρία, Τσεχία, Ρουμανία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Λιθουανία, Λετονία και Σουηδία) από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υπάρξει διαφορετικός λογιστικός τρόπος καταμέτρησης του παραπάνω ελλείμματος, ώστε να μην περιλαμβάνεται τελικά το ανωτέρω ποσό στο έλλειμμα και δημόσιο χρέος. Το αίτημα της βρίσκεται στη διαδικασία διαπραγμάτευσης με την ΕΕ, αλλά το πρόβλημα της επιβάρυνσης του προϋπολογισμού με την χρηματοδότηση των Ταμείων εξακολουθεί να παραμένει. Με στόχο αυτή τη μείωση του και την μελλοντική επιβίωση του συστήματος, η κυβέρνηση θέλει να προχωρήσει σε μείωση του ποσοστού κρατικής συμμετοχής στα ιδιωτικά Ταμεία από το 7,3 % στο 2,3%. 3. Αγοραστική δύναμη πολωνών καταναλωτών Σύμφωνα με στοιχεία του 2009 της πολωνικής εταιρείας ερευνών GfK Poland για την αγοραστική δύναμη (αξία αγοράς αγαθών και υπηρεσιών στην διάρκεια ενός έτους) των πολιτών του συνόλου των ευρωπαϊκών κρατών, προκύπτει ότι ο μ.ο. της βρίσκεται στα Ευρώ. Την μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη έχουν οι πολίτες του Λουξεμβούργου ( ), Γαλλίας ( ), Σουηδίας ( ) και Μ.Βρετανίας ( ) ενώ την μικρότερη έχουν οι πολίτες της Μολδαβίας με Η Πολωνία βρίσκεται χαμηλά στον κατάλογο και συγκεκριμένα στην 29 η θέση, με την αγοραστική δύναμη των πολωνών καταναλωτών να υστερεί σημαντικά σε σύγκριση με τον μ.ο. των υπόλοιπων ευρωπαίων, καθώς η αγοραστική δύναμη φθάνει στα ή ποσοστό 40% περίπου της ευρωπαϊκής, ενώ σημειώνεται ότι υπάρχουν και μεγάλες αποκλίσεις στην αγοραστική δύναμη μεταξύ των πόλεων/επαρχιών στο εσωτερικό της χώρας. Συγκεκριμένα προκύπτει ότι οι πολίτες, σε μόλις 15 από το σύνολο των 379 πολωνικών επαρχιών, διαθέτουν αγοραστική δύναμη μεγαλύτερη του 50% του ευρωπαϊκού μ.ο. Ειδικότερα στην περιοχή της Βαρσοβίας η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών ανέρχεται στα (ή 167% του πολωνικού μ.ο.), ενώ και στις πόλεις Gdańsk, Sopot, Gdynia, Płock και Lublin η αγοραστική δύναμη των κατοίκων υπερβαίνει τον πολωνικό μ.ο. Παράλληλα και σε επίπεδο περιφερειών, τα υψηλότερα ποσοστά αγοραστικής δύναμης καταγράφονται στις περιφέρειες: Mazowieckie (πρωτεύουσα Βαρσοβία), Śląskie (πρωτεύουσα Katowice), Pomorskie (πρωτεύουσα Gdansk) και Dolnośląskie (πρωτεύουσα Wroclaw), ενώ το χαμηλότερο ποσό καταγράφεται στην περιφέρεια του Podkarpackie (πρωτεύουσα Rzeszow) όπου η αγοραστική δύναμη είναι 3.012, η οποία και αντιστοιχεί στο 65% του πολωνικού και στο 26% του ευρωπαϊκού μ.ο. 4. Ύψος αξίας μεταναστευτικών εμβασμάτων Η Πολωνία βρίσκεται στην πρώτη δεκάδα παγκόσμια των χωρών με το μεγαλύτερο ύψος αξίας εισερχόμενων μεταναστευτικών εμβασμάτων. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας τη τετραετία η αξία των μεταναστευτικών εμβασμάτων προς τη Πολωνία ανήλθε συνολικά σε περίπου 16,3 δις Ευρώ (αντιπροσωπεύοντας ετησίως περίπου 1,5% της αξίας του πολωνικού ΑΕΠ), ενώ σύμφωνα με νεότερες εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας, κατά το 2010 η αξία τους αναμενόταν να φθάσει τα 7 δις Ευρώ. Σημειώνεται 10

11 ότι πλην της Πολωνίας κυριότερες αποδέκτριες χώρες μεταναστευτικών εμβασμάτων παγκόσμια είναι οι : Ινδία, Κίνα, Μεξικό, Φιλιππίνες, Ισραήλ, Μπαγκλαντές, Νιγηρία και Πακιστάν. 5. Ετήσια έρευνα της World Bank Doing Business 2011 Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα της World Bank "Doing Business 2011", η Πολωνία κέρδισε 3 θέσεις σε σχέση με το 2010 και ανήλθε στην 70 η θέση του καταλόγου ανάμεσα σε 183 χώρες παγκόσμια. Όσον αφορά τους 9 επιμέρους δείκτες που τελικά δημιουργούν την θέση στον εκάστοτε ετήσιο κατάλογο, η Πολωνία έχει εξαιρετικές επιδόσεις στους δείκτες : δυνατότητα χρηματοδότησης (15 η θέση), προστασία επενδυτών (44 η θέση) και διεθνές εμπόριο (49 η θέση) ενώ αντίστροφα έχει χαμηλές επιδόσεις στους δείκτες : έναρξη επιχείρησης (113 η θέση -6 διαδικασίες, 32 ημέρες-), πληρωμή φόρων (121 η θέση -29 πληρωμές ανά έτος, σύνολο ωρών 325-) και άδειες κατασκευής (164 η θέση -32 διαδικασίες και σύνολο ημερών 311-). Στην ίδια έρευνα, η Ελλάδα κατέλαβε την 109 η θέση, με τις καλύτερες επιδόσεις στους δείκτες : διαδικασίες διαγραφής επιχείρησης (49 η θέση), άδειες κατασκευής (51 η θέση) και πληρωμή φόρων (74 η θέση) ενώ παρουσιάζει τις χαμηλότερες στους δείκτες : προστασία επενδύσεων (154 η θέση), εγγραφή ιδιοκτησίας (153 η θέση) και έναρξη επιχείρησης (149 η θέση). Δ. ΞΕΝΕΣ ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Tο ύψος των άμεσων ξένων επενδύσεων στη Πολωνία ανήλθε για το 2010 στα 10 δις Ευρώ περίπου (έναντι 8,5 δις Ευρώ του 2009) ενώ για το 2011 προβλέπεται ότι επίσης θα κυμανθεί στα ίδια επίπεδα. Κυριότεροι τομείς (στοιχεία 2009) στους οποίους κατευθύνονται τα ξένα κεφάλαια είναι: της επεξεργασίας τροφίμων, η κτηματαγορά, το εμπόριο, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και οι μεταφορές. Παράλληλα όσον αφορά την προέλευση, το 92% των ξένων επενδυτών προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ανά χώρα προηγείται η Γερμανία με το 22% του συνόλου των επενδύσεων, ενώ ακολουθούν οι : Γαλλία (14%), Λουξεμβούργο (13%), Σουηδία (10%) και ΗΠΑ ( 9%). Όσον αφορά δε στις χώρες προέλευσης, το 92% των επενδύσεων προέρχονται από την ΕΕ (Γερμανία 2,2 δις Ευρώ, Γαλλία 1,4 δις Ευρώ, Λουξεμβούργο 1,3 δις Ευρώ, Σουηδία 1 δις Ευρώ) ενώ υπήρξαν και επενδύσεις από τις ΗΠΑ ύψους 900 χιλ. Ευρώ Σημειώνουμε επίσης ότι σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας στην Πολωνία λειτουργούν μεταξύ άλλων, επιχειρήσεις με γερμανικά κεφάλαια, με γαλλικά, επιχειρήσεις με αγγλικά, 761 επιχειρήσεις με αμερικανικά κεφάλαια,, 289 με κινεζικά και 73 με ιαπωνικά. 1. Καθεστώς προσέλκυσης επενδύσεων Ειδικές Οικονομικές Ζώνες Στην Πολωνία οι ειδικές οικονομικές ζώνες (ΕΟΖ) δημιουργήθηκαν το 1994 με το νόμο περί Ειδικών Οικονομικών Ζωνών (Act on Special Economic Zones of 20 October Journal of Laws of 2007, no. 42, item 274, Journal of Laws of 2008, no. 118, item 746-) και καθορίζονται ως συγκεκριμένες περιοχές εκτός αστικού ιστού- στις οποίες μπορούν να διεξάγονται επιχειρηματικές δραστηριότητες κάτω από ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο λειτουργίας. Οι ειδικές οικονομικές ζώνες δημιουργήθηκαν για : να επιταχύνουν την οικονομική ανάπτυξη των περιοχών, να διαχειριστούν τις υπάρχουσες (προ του 1990 και Σ.Ένωσης) βιομηχανικές υποδομές, να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και τέλος να προσελκύσουν αλλοδαπές επενδύσεις. Συνολικά στην Πολωνία υπάρχουν 17 ειδικές οικονομικές ζώνες εκ των οποίων λειτουργούν σήμερα 14 (Kamienna Gora, Kosztryn, Legnica, Mielec, Slupsk, Suwalki, Wałbrzych, Katowice, Krakow, Lodz, Pomerania, Starachowice, Tarnobrzeg και Warmia-Mazury). Η πρώτη ειδική οικονομική ζώνη ήταν αυτή του Mielec το 1995, ενώ η τελευταία που ξεκίνησε τη λειτουργία της ήταν αυτή της Κρακοβίας το Κίνητρα Το βασικό κίνητρο το οποίο δίδεται για τη προσέλκυση και εγκατάσταση επιχειρήσεων στις ΕΟΖ είναι οι φορολογικές απαλλαγές, το μέγεθος των οποίων κυμαίνεται από 30-50% και εξαρτάται από το μέγεθος της επιχείρησης, το τόπο εγκατάστασης και το ύψος του επενδεδυμένου κεφαλαίου. 11

12 Παράλληλα δίδονται απαλλαγές για αγορές έκτασης, κεφαλαιουχικού εξοπλισμού ενώ κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορεί να δοθεί και απαλλαγή από το φόρο ακινήτων. Άδεια εγκατάστασης στις ζώνες Απαιτείται πρώτα η επιλογή συγκεκριμένης οικονομικής ζώνης για εγκατάσταση, στη συνέχεια υποβάλλεται η αίτηση συμμετοχής στις αρχές της συγκεκριμένης ζώνης, με το ελάχιστο ποσό επένδυσης να είναι Ευρώ, ενώ τέλος απαιτείται και η συμμετοχή σε διαγωνισμό μέσω του οποίου θα επιλεγεί -μέσω των υποβληθέντων αιτήσεων-, η επιχείρηση η οποία και θα εγκατασταθεί τελικά στη συγκεκριμένη ζώνη Βιομηχανικά και Τεχνολογικά Πάρκα Πέραν των ΕΟΖ, στη Πολωνία έχουν δημιουργηθεί και 64 Βιομηχανικά και Τεχνολογικά Πάρκα (ΒΤΠ), τα οποία ορίζονται ως περιοχές στις οποίες εταιρείες κυρίως μικρομεσαίες-συγκεκριμένου κλάδου μπορούν να αναπτυχθούν ταχέως, λόγω συγκέντρωσής τους στον ίδιο χώρο και υποστήριξης των επιστημονικών και ερευνητικών υποδομών τους. Αν και είναι ιδιαίτερα μεγάλος ο αριθμός τους- δείγμα της επιτυχίας του θεσμού-, το κάθε ΒΤΠ αν και διαθέτει κάποια κοινά στοιχεία με τα υπόλοιπα κατ ουσία είναι μοναδικό λόγω αντικειμένου δραστηριοποίησης, τοπικών κοινωνικο-οικονομικών στοιχείων καθώς και υποδομών, υλικών και ανθρώπινου δυναμικού. Το ΒΤΠ είναι συγκρότημα ανεξάρτητων κτιρίων το οποίο έχει δημιουργηθεί για να προσελκύσει την εισροή γνώσεων και τεχνολογίας για επιστημονικούς φορείς και επιχειρήσεις. Σε αυτούς προσφέρονται, συμβουλευτικές υπηρεσίες για δημιουργία και ανάπτυξη της επιχείρησής τους, μεταφορά τεχνολογίας, μεταφορά επιστημονικής γνώσης/έρευνας, πληροφόρηση για τεχνολογικές καινοτομίες κλπ. Η ένωση Polish Business and Innovation Centers Association με έδρα το Poznan επιβλέπει τη λειτουργία των ΒΤΠ, ενώ το πρώτο ΒΤΠ ήταν αυτό του Poznan, Poznań Science & Technology Park το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το Select location Ε. ΤΟΜΕΙΣ ΠΟΛΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 1. ΓΕΩΡΓΙΑ Στο τομέα της γεωργίας και ειδικότερα μετά το 2004 με την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ, καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για την αναβάθμιση, εκσυγχρονισμό και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τομέα, στον οποίο μάλιστα απασχολείται περίπου το 15% περίπου του εργατικού δυναμικού της χώρας. Το μέγεθος των καλλιεργουμένων εδαφών στη χώρα φθάνει σήμερα στα 16,1 εκ. εκτάρια (έκταση που αντιστοιχεί στο 73% των συνολικών πολωνικών εδαφών ), μέγεθος έκτασης δε, που την κατατάσσει στην τέταρτη θέση σε συνολικό μέγεθος καλλιεργουμένων εκτάσεων μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ και παράλληλα στην δεύτερη θέση σε μέγεθος καλλιεργούμενων εκτάσεων δημητριακών επίσης μεταξύ των 27 χωρών της ΕΕ. Όσον αφορά τα μεγέθη παραγωγής κυριότερων πολωνικών αγροτικών προϊόντων σε σχέση με το σύνολο της ευρωπαϊκής παραγωγής, η Πολωνία βρίσκεται : 1. στην παραγωγή μήλων, στην πρώτη θέση ευρωπαϊκά και στην τρίτη παγκόσμια 2. στην παραγωγή φράουλας, στην δεύτερη θέση ευρωπαϊκά και στην έκτη παγκόσμια 3. στην παραγωγή πατάτας, στην δεύτερη ευρωπαϊκά και στην έκτη παγκόσμια 4. την παραγωγή ζαχαρότευτλων, στην τρίτη ευρωπαϊκά και στην έκτη παγκόσμια 5. στην παραγωγή δημητριακών (κυρίως σιτάρι, σίκαλη, βρώμη) στην τρίτη θέση ευρωπαϊκά και στην εικοστή παγκόσμια Σημειώνεται επίσης ότι η Πολωνία αποτελεί έναν από τους κυριότερους παραγωγούς παγκόσμια όσον αφορά τα κατεψυγμένα φρούτα και λαχανικά (περίπου 1 εκ. τόνοι ετησίως), τα μούρα (rasberry) με παραγωγή που φθάνει στους 88 χιλ. τόνους ετησίως και τα μανιτάρια (agaricus) με παραγωγή που φθάνει στους 225 χιλ. τόνους ετησίως. 12

13 Πέραν όμως της γεωργικής παραγωγής, ιδιαίτερα σημαντική είναι και η κτηνοτροφική παραγωγή, όσον δε αφορά τα μεγέθη παραγωγής κυριότερων πολωνικών κτηνοτροφικών προϊόντων σε σχέση με το σύνολο της ευρωπαϊκής παραγωγής, η Πολωνία βρίσκεται : 1. στην παραγωγή χοιρινού κρέατος, στην τέταρτη θέση ευρωπαϊκά και στην όγδοη παγκόσμια 2. στην παραγωγή βοείου κρέατος, στην όγδοη ευρωπαϊκά και στην εικοστή ένατη παγκόσμια 3. στην παραγωγή κρέατος πουλερικών, στην πέμπτη ευρωπαϊκά και στην δέκατη ένατη παγκόσμια 4. και τέλος στην παραγωγή γάλακτος στην έκτη ευρωπαϊκά και στην δέκατη τρίτη παγκόσμια Παράλληλα αναφέρουμε ότι, πέραν του μεγάλου μεγέθους παραγωγής των ανωτέρω αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, επιτυγχάνεται και υψηλό ποσοστό εξαγωγών όσον αφορά την παραγωγή, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων να παρουσιάζεται με σημαντικό ετήσιο πλεόνασμα. Αναλυτικότερα και όσον αφορά το ποσοστό εξαγωγών ανά προϊόν, σημειώνεται ότι : 1. για το βόειο κρέας το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 67% της συνολικής παραγωγής 2. για τα λαχανικά το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 49% περίπου της συνολικής παραγωγής, 3. για τα κρέας πουλερικών το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 30% περίπου της συνολικής παραγωγής, 4. για τα φρούτα το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 27% περίπου της συνολικής παραγωγής, 5. για το χοιρινό κρέας το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 19% της συνολικής παραγωγής 6. για το γάλα το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 16% περίπου της συνολικής παραγωγής, 7. για τα δημητριακά το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 12% περίπου της συνολικής παραγωγής, 8. ενώ για την ζάχαρη το ποσοστό εξαγωγών φθάνει στο 11% περίπου της συνολικής παραγωγής 2. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Με ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση του πολωνικού ΑΕΠ (28%), ο ισχυρός βιομηχανικός τομέας της Πολωνίας ήταν ένας από τους κινητήριους μοχλούς της συνεχούς ανάπτυξης της πολωνικής οικονομίας καθώς και της αποφυγής της ύφεσης στη περίοδο της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Σημειώνεται επίσης ότι η Πολωνία διαθέτει εργατικό δυναμικό 16,8 εκ. ατόμων με υψηλά επίπεδα μόρφωσης και εξειδίκευσης, ενώ κατά μ.ο. το επίπεδο μισθών του είναι στο 60% περίπου του γερμανικού μισθού. Ο βιομηχανικός τομέας απασχολεί περίπου το 29% του συνόλου του εργατικού δυναμικού ενώ ρυθμοί αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής, παρουσιάζονται ιδιαίτερα υψηλοί κατά την τελευταία πενταετία, καθώς το 2006 η αύξηση έφθασε στο 4%, το 2007 στο 10%, το 2008 στο 9%, το 2009 στο 5% ενώ το 2010 έφθασε στο 9%. Κυριότεροι κλάδοι της πολωνικής βιομηχανίας είναι οι : Χημικών, Μηχανών-Μηχανημάτων, Σιδήρου-Χάλυβα, Ορυχείων, Κατασκευών, Υαλουργίας, επεξεργασίας Τροφίμων, Ποτών και Κλωστοϋφαντουργίας. Αναλυτικότερα, όσον αφορά το τομέα των χημικών αποτελεί το στυλοβάτη της βιομηχανίας ( υπάρχουν Διυλιστήρια στο Plock και το Gdansk-, υπάρχουν βιομηχανίες φωσφορικών λιπασμάτων στο Szczecin, Tarnow και Pulawy-, υπάρχουν βιομηχανίες πλαστικών, θειϊκού οξέως, συνθετικών ινών, βερνικιών, συνθετικές οργανικές ουσίες, καυστικής σόδας, τσιμέντου, τούβλων αλλά και ελαστικών αυτοκινήτων). Όσον αφορά τον τομέα των μηχανών-μηχανημάτων λειτουργούν επιχειρήσεις με το 80% αυτών να απασχολούν κάτω από 10 εργαζομένους ενώ η συνολική αξία του τομέα ανήλθε το 2009 στα 22,3 δις ζλότυ ή 5,5 δις Ευρώ. 13

14 Στο κλάδο του Σίδηρου-Χάλυβα, πέραν του τομέα κατασκευής αυτοκινήτων (αναφέρεται αναλυτικότερα κατωτέρω) σημειώνεται ότι η Πολωνία είναι η κυριότερη παραγωγός ηλεκτρικών συσκευών (στη Πολωνία κατασκευάζεται περίπου το 30% της ευρωπαϊκής παραγωγής συσκευών τηλεόρασης), καθώς τα προηγούμενα χρόνια πλήθος πολυεθνικών επιχειρήσεων μετέφεραν τη παραγωγή τους στη Πολωνία (π.χ. Electrolux, Indesit, Fagor, BSH κλπ). Κυριότερες δε εταιρείες του τομέα είναι : ArcelorMittal Poland, ISD Huta Częstochowa, Celsa Huta Ostrowiec, HSW Stalowa Wola, Ferrostal Łabędy και CMC Zawiercie. Όσον αφορά το τομέα των ορυχείων αναφέρουμε ότι το 1999 απασχολούσε 271 χιλ. εργαζόμενους περίπου, οι οποίοι και αντιπροσώπευαν το 2,8% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας. Η παραγωγή (κυρίως λιθάνθρακα) έφθανε στους 112 εκ. τόνους και συγκεντρωνόταν κυρίως στην περιφέρεια της Σιλεσίας (πρωτεύουσα το Katowice). Έκτοτε ο τομέας συρρικνώνεται σημαντικά τόσο λόγω των συνεχώς μειούμενων περιθωρίων κέρδους όσο και των δυσμενών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Υπογραμμίζεται επίσης ότι πέραν του λιθάνθρακα, η Πολωνία είναι σημαντικός παραγωγός λιγνίτη (το 1999 ήταν η τέταρτη μεγαλύτερη παραγωγός παγκόσμια), ενώ παράλληλα παράγει θειάφι, χαλκό, αλουμίνιο, ψευδάργυρο και ορυκτό αλάτι. Παράλληλα από τους σημαντικούς τομείς της πολωνικής οικονομίας, ο κλάδος των κατασκευών, σημείωσε μικρή μεν αλλά σημαντική αύξηση κατά 4,6% το 2010, ενώ η πρόβλεψη για τα επόμενα έτη είναι ότι ο κλάδος θα συνεχίσει να κινείται με αυξητικούς ρυθμούς, οι οποίοι όμως θα βαίνουν μειούμενοι (2011 στο 4%, 2012 στο 2%). Κύρια δύναμη του κλάδου παραμένουν τα μεγάλα δημόσια έργα υποδομών (η αύξηση του κλάδου το 2009 έφθασε στο 21%, στο 2010 στο 14% ενώ στο 2011 προβλέπεται περαιτέρω αύξηση στο 10% περίπου), ενώ ακολουθούν σε σημασία οι κατασκευές μεγάλων κέντρων εμπορικών χρήσεων και οι κατασκευές κατοικιών. Ιδιαίτερα για τις κατασκευές στο κλάδο υποδομών σημειώνεται ότι οι σημαντικότερες αφορούν κυρίως τη κατασκευή οδικών αξόνων αλλά και : έργων για την υποστήριξη του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου το 2012, εκσυγχρονισμό σιδηροδρομικού δικτύου, αναβάθμιση εγκαταστάσεων αεροδρομίων, εκσυγχρονισμό του τομέα ενέργειας, και κατασκευές ξενοδοχείων/χώρων ψυχαγωγίας Αυτοκινητοβιομηχανία Ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Πολωνία λόγω των υπαρχουσών υποδομών, της τεχνογνωσίας αλλά και των σημαντικών επενδύσεων στις οποίες έχουν προχωρήσει τα τελευταία χρόνια ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες καθώς και βιομηχανίες εξαρτημάτων αυτοκινήτων, αποτελεί σήμερα έναν από τους ισχυρότερους και δυναμικότερους τομείς της πολωνικής οικονομίας, δημιουργώντας περίπου το 6% του πολωνικού ΑΕΠ, ενώ απασχολεί περίπου εργαζομένους (σχεδόν 1% του συνολικού εργατικού δυναμικού). Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Κατασκευαστών Αυτοκινήτων OICA-, η Πολωνία το 2010 ανήλθε στην 17η θέση της παγκόσμιας παραγωγής αυτοκινήτων με 869 χιλ. αυτοκίνητα (έναντι 879 χιλ. του 2009), εκ των οποίων το 10% αφορά επαγγελματικά οχήματα και το 90% ιδιωτικά. Η πολωνική παραγωγή αντιπροσωπεύει ποσοστό 1,1% της παγκόσμιας παραγωγής, όπου στις πρώτες θέσεις του καταλόγου βρίσκεται η Κίνα με 24% της παγκόσμιας παραγωγής και ακολουθούν οι Ιαπωνία (12%), ΗΠΑ (10%), Γερμανία (8%) και Ν.Κορέα (6%), οι οποίες αντιπροσωπεύουν συνολικά πάνω από το 60% της παγκόσμιας παραγωγής, ενώ παράλληλα σημειώνεται ότι το μέγεθος της πολωνικής παραγωγής υπερβαίνει αυτό της ιταλικής. Ενδεικτικό της σπουδαιότητας του τομέα για την πολωνική οικονομία είναι και η λειτουργία Επιμελητηρίου αποκλειστικά για θέματα αυτοκινήτου & αυτοκινητοβιομηχανίας το Polish Chamber of Automotive Industry, ενώ για την υποστήριξη και προώθηση των προϊόντων αυτοκινήτου διοργανώνονται στην χώρα και οι κλαδικές εκθέσεις Plastpol στο Kielce και Welding στο Poznan. Κυρίως από το 2004 (είσοδος της Πολωνίας στην ΕΕ) και εντεύθεν, λόγω του χαμηλού κόστους εργασίας, της υψηλής ειδίκευσης του εργατικού δυναμικού (υπήρχε ισχυρός τομέας αυτοκινητοβιομηχανίας και κατά την σοβιετική περίοδο), της υψηλής πιστοποίησης των 14

15 παρεχομένων υπηρεσιών (π.χ. ISO/TS 16949), του μεγέθους και της γεωγραφικής θέσης της χώρας, η Πολωνία απετέλεσε κύριο προορισμό άμεσων ξένων επενδύσεων και στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας (οι οποίες γεωγραφικά συγκεντρώνονται στις πόλεις Katowice, Wrocław, Gliwice, Poznań και Warsaw). Στη παρούσα φάση υπολογίζεται ότι λειτουργούν 900 επιχειρήσεις στο κλάδο εκ των οποίων οι 300 περίπου είναι με ξένο κεφάλαιο. Σημειώνεται επίσης ότι, άνω του 90% των παραγομένων οχημάτων εξάγεται ενώ οι τρείς κυριότερες υποομάδες του κλάδου (στις οποίες και αντιστοιχεί το 85% του συνόλου των εξαγωγών του) είναι 1) επιβατικά αυτοκίνητα και οχήματα (58% του συνόλου των εξαγωγών του τομέα) 2) μέρη και εξαρτήματά τους (30% του συνόλου των εξαγωγών του τομέα) και 3) πετρελαιοκινητήρες (12% του συνόλου των εξαγωγών του τομέα), με τις κύριες εξαγωγικές αγορές να είναι : η Γερμανία (35% του συνόλου των εξαγωγών), Ιταλία (17% του συνόλου των εξαγωγών), Γαλλία (8% του συνόλου των εξαγωγών), Μ.Βρετανία (7% του συνόλου των εξαγωγών) και η Ισπανία (6% του συνόλου των εξαγωγών) Κλωστοϋφαντουργία/ Ένδυση Ο κλάδος κλωστοϋφαντουργίας και ένδυσης κατά το 2009, έφθασε σε σύνολο αξίας παραγωγής στα 11,2 δις ζλότυ (περίπου 2,8 δις Ευρώ), συνεισφέροντας κατά 1,5% στην συνολική παραγωγή του κλάδου μεταποίησης, με τα ποσοστά του όμως στο σύνολο της πολωνικής μεταποιητικής παραγωγής να βαίνουν μειούμενα στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας (το 2000 ήταν 2,1%) Μείωση παρουσιάζουν και τα επίπεδα απασχόλησης του κλάδου, τα οποία αν και τη τελευταία τριετία παρουσιάζουν σημάδια σταθεροποίησης, απέχουν μακράν από τα επίπεδα απασχόλησης του 2000, καθώς το 2009 έφθασαν στα 130 χιλ. άτομα περίπου έναντι 180 χιλ. το Όσον αφορά στις αποδοχές των εργαζομένων του τομέα (ο οποίος έχει από τις χαμηλότερες κατά μ.ο. μηνιαίες αμοιβές στο τομέα της μεταποίησης) έφθασαν στα 1700 ζλότυ μικτά (περίπου 425 Ευρώ) σημειώνοντας άνοδο κατά 18% έναντι του Για λόγους σύγκρισης σημειώνεται ότι ο μ.ο. μηνιαίου μικτού μισθού στο σύνολο των τομέων της μεταποίησης είναι 2500 ζλότυ (περίπου 625 Ευρώ). 1. Κλωστοϋφαντουργία Οι συνολικές πωλήσεις του κλάδου για το 2010 ανήλθαν στα 7 δις ζλότυ (περίπου 1,8 δις Ευρώ) σημειώνοντας αύξηση κατά 7% έναντι του Το 2010 παρουσιάστηκε -μετά από μακροχρόνια μείωση- αύξηση παραγωγής σε πέντε ομάδες προϊόντων, 1) κλινοσκεπάσματα 2) χαλιά 3) μοκέτες 4) νήματα και 5) βαμβακερά υφάσματα ενώ κατά το 2009 αύξηση υπήρξε μόνο σε χαλιά και κλινοσκεπάσματα ενώ το 2008 μόνο σε επιστρώματα. Κύριο χαρακτηριστικό του κλάδου η απουσία του στοιχείου της εποχικότητας στις πωλήσεις καθώς καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου οι μηνιαίες πωλήσεις κυμαίνονται κατά τους εννέα μήνες, χωρίς μεγάλες αυξομειώσεις στα επίπεδα των 580 εκ. ζλότυ περίπου κατά μ.ο. τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ αντίθετα για τους υπόλοιπους τρεις, τα χαμηλότερα επίπεδα πωλήσεων παρουσιάζονται, τον Αύγουστο (μ.ο. 500 εκ. ζλότυ) και τα υψηλότερα το Μάρτιο και το Σεπτέμβριο (μ.ο. 630 εκ. ζλότυ) Τα επίπεδα απασχόλησης στο κλάδο συνεχίζουν να μειώνονται τα τρία τελευταία χρόνια ενώ κατά το 2010 παρουσίασαν τάση σταθεροποίησης φθάνοντας στους εργαζομένους έναντι του Ένδυση Σε αντίθεση με το τομέα της κλωστοϋφαντουργίας σε αυτό της ένδυσης συνεχίσθηκε η πτώση της παραγωγής και κατά το 2010 σε όλες σχεδόν τις ομάδες προϊόντων, ενώ σε μερικές ομάδες όπως γυναικείες φούστες και φορέματα η πτώση έφθασε έως το 20%. Οι συνολικές πωλήσεις του κλάδου για το 2010 ανήλθαν στα 6,3 δις ζλότυ (περίπου 1,6 δις Ευρώ) σημειώνοντας μείωση κατά 7% έναντι του 2009 και 16% έναντι του Κύριο χαρακτηριστικό του κλάδου είναι η μεγάλη πτώση των πωλήσεων τα δύο τελευταία χρόνια έναντι του 2008, ενώ παράλληλα και σε σχέση με το κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας υπάρχει εντονότερο το στοιχείο της εποχικότητας, με την περίοδο του Μαϊου και Ιουλίου να παρουσιάζουν τις χαμηλότερες πωλήσεις (κατά μ.ο. στα 480 εκ. ζλότυ περίπου) ενώ ο μήνας με τις υψηλότερες πωλήσεις είναι ο Σεπτέμβριος, στον οποίο οι πωλήσεις φθάνουν στα 600 εκ. ζλότυ. 15

16 Τα επίπεδα απασχόλησης στο κλάδο παρουσιάζουν επίσης συνεχόμενη μείωση στα τρία τελευταία χρόνια, ενώ κατά το 2010 παρουσίασαν τάση σταθεροποίησης φθάνοντας στα άτομα έναντι περίπου το ΕΝΕΡΓΕΙΑ 3.1. Γενικά Η λειτουργία του ενεργειακού τομέα στην Πολωνία εξαρτάται κατά συντριπτικό ποσοστό από τις εισαγωγές ρωσικών καυσίμων (περίπου τα 2/3 των εισαγωγών φυσικού αερίου καθώς και το σύνολο των εισαγωγών πετρελαίου φθάνουν μέσω ρωσικών αγωγών) και η πολωνική Κυβέρνηση εδώ και αρκετό καιρό διερευνά τις δυνατότητες υποκατάστασης των εισαγωγών με την αύξηση της εδώ παραγωγής ενέργειας. Παράλληλα καθώς η Πολωνία αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό λιγνίτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στον οποίο οφείλει περίπου το 94% της ενεργειακής της παραγωγής, εξετάζονται με σκεπτικισμό όχι μόνο οι γενικές κατευθύνσεις και η στρατηγική της ΕΕ για την μείωση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα έως το 2020 αλλά ειδικότερα και τα σχέδια για τα δικαιώματα εκπομπών ρύπων και η ελεύθερη αγοραπωλησία τους -Emissions Trading Scheme (ETS)- ιδιαίτερα μετά το χρονικό όριο του Μέσα στο πλαίσιο των προαναφερομένων, το πολωνικό Υπουργείο Οικονομίας στην προσπάθεια συντομότερης δυνατής απεξάρτηση από το λιγνίτη εξετάζει διάφορα εναλλακτικά σενάρια υποκατάστασής του, εκ των οποίων ως πιθανότερα να εφαρμοστούν εμφανίζονται τα εξής : α) η δημιουργία δύο εργοστασίων παραγωγής πυρηνικής ενέργειας ( η Πολωνία σήμερα δεν διαθέτει πυρηνικό εργοστάσιο), συνολικής παραγωγικής δυναμικότητας 6000 MW, το πρώτο έως το 2020 και το δεύτερο έως το Σημειώνεται ότι η ανάπτυξη του τομέα της πυρηνικής ενέργειας στην Πολωνία κρίνεται ως η μεγαλύτερη πρόκληση στην ιστορία του τομέα ενέργειας και της μεταπολεμικής οικονομίας γενικότερα. Δεδομένου ότι η πυρηνική ενέργεια θεωρείται ως η καθαρότερη μορφή ενέργειας, με το χαμηλότερο συγκριτικά κόστος, εκτιμάται ότι η εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος θεωρείται ότι θα προσφέρει σειρά από σημαντικά οφέλη στη χώρα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά : την μείωση των εκπομπών διοξειδίου, την μείωση κατανάλωσης των ορυκτών καυσίμων, την οικονομική αναγέννηση των περιοχών που θα φιλοξενήσουν τους πυρηνικούς σταθμούς (σημ. προβλέπεται κρατική επιδότηση/επιχορήγηση), τη σημαντική δυνατότητα ενίσχυσης του βιομηχανικού τομέα, που θα μπορεί να προμηθεύεται ενέργεια σε χαμηλό κόστος, την ανάπτυξη της έρευνας και τεχνολογίας, και τέλος τη δημιουργία νέων ειδικοτήτων στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Παράλληλα, εκτιμάται, ότι το έτος 2030 η πυρηνική ενέργεια θα αποτελεί το 16% της συνολικά παραγόμενης ενέργειας, οι δε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα συμβάλλουν με ποσοστό 19%. Τούτο θα έχει ως αποτέλεσμα, όπως η εξάρτηση της χώρας από το λιθάνθρακα και τον λιγνίτη να μειωθεί στο 57% από το ποσοστό 94% που ανέρχεται σήμερα. β) η επέκταση τόσο των δυνατοτήτων παραγωγής όσο και της χωρητικότητας των αποθηκευτικών χώρων στο Διϋλιστήριο του Gdansk (το οποίο κατά το 2007 διαχειρίστηκε περί τους 9 εκ.τόνους αργού πετρελαίου). γ) η δημιουργία σταθμού υποδοχής/αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Βαλτική θάλασσα δ) η δημιουργία περισσότερων σταθμών παραγωγής αιολικής ενέργειας και τέλος ε) η εφαρμογή νέων τεχνολογιών στα ήδη υπάρχοντα (κατασκευής τους επί εποχής τ.σ.ένωσης) εργοστάσια παραγωγής ενέργειας Φυσικό Αέριο Υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 2010 η νέα ενεργειακή συμφωνία παροχής φυσικού αερίου από Ρωσία (μέσω της εταιρείας Gaz-System θυγατρική της Gazprom) προς τη Πολωνία (μέσω της εταιρείας EuRoPolGaz). Η συμφωνία, της οποίας η ισχύς εκτείνεται έως το 2022, προβλέπει τη παροχή αυξημένης ποσότητας φυσικού αερίου προς την Πολωνία κατά 2 δις κυβικά μέτρα ετησίως, με αποτέλεσμα η 16

17 ετήσια παρεχόμενη συνολική ποσότητα να φθάνει τα 10 δις κυβικά μέτρα. Η παροχή του φ.α. θα γίνεται μέσω του υφισταμένου αγωγού «Υamal» διαχειριστής του οποίου θα είναι η ρωσική Gazprom. Σημειώνεται επίσης ότι πέραν της ανωτέρω συμφωνίας : 1) κατά τον Νοέμβριο του 2010, υπεγράφη συμφωνία μεταξύ πολωνικής και αζερικής πλευράς, για την επέκταση του πετρελαϊκού αγωγού Odessa-Brody στο πολωνικό έδαφος και συγκεκριμένα στην περιοχή Plock της κεντρικής Πολωνίας (η ουκρανική εταιρεία διαχείρισης του αγωγού είναι η Sarmartia joint-venture ουκρανικής UkrTransNafta και πολωνικής PERN Przyjazn). 2) κατά το Σεπτέμβριο του 2010, επιδοτήθηκε από την ΕΕ με ποσό 10,5 εκ. Ευρώ, η εταιρείαδιαχειριστής του συστήματος φ.α. στην Πολωνία Gaz-System, για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει την Πολωνία με την Τσεχία, με υπολογιζόμενη δυναμικότητα ετήσιας παροχής στα 0,5 δις.κ.μ.. Το τμήμα που αφορά το πολωνικό έδαφος εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο προς λειτουργία τέλη τ.ε ενώ το τμήμα που αφορά το τσεχικό έδαφος αναμένεται να ολοκληρωθεί τέλη τ.ε. με αρχές του Πετρέλαιο Η τροφοδοσία πετρελαίου πραγματοποιείται από την ρωσική εταιρεία Rosneft, μέσω των πολωνικών εταιρειών Orlen και Lotos ενώ η συμφωνία προβλέπει την παράδοση αργού πετρελαίου ύψους 5,3 εκ. τόνων/έτος. Παράλληλα το 2010 ανακοινώθηκε από την καζαχική εταιρεία μεταφοράς πετρελαίου KazTransOil ότι οι μεταφορές αργού πετρελαίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές θα διεξάγονται πλέον μέσω Πολωνίας (και συγκεκριμένα του πολωνικού λιμανιού του Gdansk) αντί μέσω της Ουκρανίας που διεξαγόταν μέχρι τώρα Αέριο από Σχιστόλιθο (Shale gas) Σύμφωνα με μελέτη του Center for European Policy Studies, για το φυσικό αέριο από σχιστόλιθο, η οποία και παραπέμπει σε εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), το υπολογιζόμενο δυναμικό απόθεμα των χωρών της Δυτικής Ευρώπης σε αέριο από σχιστόλιθο, υπολογίζεται σε 175 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα Ως η χώρα με τις μεγαλύτερες δυνατότητες εκμετάλλευσης τέτοιων κοιτασμάτων, εμφανίζεται η Πολωνία καθώς τα εκτιμώμενα αποθέματα της, υπολογίζονται σε 3 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ποσότητα ικανή να καλύψει τη σημερινή της ενεργειακή κατανάλωση για πάνω από 200 χρόνια. Στην παρούσα φάση η πολωνική κυβέρνηση έχει παραχωρήσει άδειες γεωτρήσεων σε ιδιωτικές εταιρείες (μεταξύ των οποίων αναφέρονται οι : Chevron, Conoco Philips και Exxon Mobil) και αναμένει τα αποτελέσματα αποτίμησης των αποθεμάτων της και δυνατότητας εξόρυξής τους (στα επόμενα 2-3 χρόνια) Βιομάζα Σύμφωνα με ανακοίνωση της γαλλικής εταιρείας GDF Suez, θα ξεκινήσει σύντομα η κατασκευή του μεγαλυτέρου εργοστασίου βιομάζας παγκόσμια, στο Polaniec στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας. Η κατασκευή αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2012, το εργοστάσιο το οποίο θα τροφοδοτείται με ξύλο και βιοκαύσιμα θα παράγει ενέργεια 190 MW. Επίσης σύμφωνα με ανακοίνωση της επίσης γαλλικής πολυεθνικής Dalkia, θα προχωρήσει στην κατασκευή δύο μονάδων επεξεργασίας βιομάζας στο Łódź και στο Poznań, με ημερομηνία περάτωσης κατασκευής το τέλος του 2011, συνολικής δυναμικότητας επεξεργασίας τόνων βιομάζας ετησίως με συνολική παραγωγή ενέργειας στα 67 MW και συνολικής επένδυσης της τάξης των 70 εκ. Ευρώ. ΣΤ. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ Γενικές Διαδικασίες ίδρυσης επιχείρησης. Τα κύρια βήματα περιλαμβάνουν, την εγγραφή στο Εθνικό Μητρώο Επιχειρήσεων, την εγγραφή στη Στατιστική Υπηρεσία και παραλαβή του ειδικού στατιστικού κωδικού (REGON), την εγγραφή στην Εφορία και παραλαβή του ειδικού φορολογικού κωδικού (NIP) και τέλος την εγγραφή στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ZUS). 17

18 Η νομική μορφή των εταιρειών είναι : limited partnership, limited joint-stock partnership, limited liability company, joint-stock company, branch office και τέλος representative offices Φορολογία : όσον αφορά τον ΦΠΑ οι φορολογικοί συντελεστές βρίσκονται στο 6%, 8% και 23%, (αν ο ετήσιος κύκλος εργασιών της επιχείρησης είναι κάτω των Ευρώ, η επιχείρηση δεν φορολογείται), ενώ οι καταστάσεις υποβάλλονται μηνιαίως και τριμηνιαίως. Από το ΦΠΑ απαλλάσσονται επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς της : υγείας, προϊόντων γάλακτος, ασφαλιστικές και τραπεζικές υπηρεσίες, ταχυδρομεία, εκπαίδευση, τέχνη και επιστημονικές υπηρεσίες. Φορολογία εισοδήματος : σε γενικές γραμμές το εισόδημα έως Ευρώ περίπου φορολογείται με 18%, έως φορολογείται με 30% ενώ άνω των Ευρώ φορολογείται με 32%. Εργάσιμες ώρες : 8 ώρες σε ημερήσια βάση και 40 ώρες σε εβδομαδιαία βάση (εβδομάδα πέντε ημερών) Ελάχιστος μικτός μισθός/μέσος μισθός : ο ελάχιστος καθαρός μισθός βρίσκεται στα 1400 ζλότυ (περίπου 350 Ευρώ), ενώ ο μέσος μικτός μισθός σε επιχειρήσεις που απασχολούν άνω των 9 ατόμων, υπολογίζεται περίπου σε 3600 ζλότυ (περίπου στα 900 Ευρώ). 18

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ 1. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Μεταξύ Ελλάδος και Πολωνίας έχουν συναφθεί οι παρακάτω διμερείς συμφωνίες: I. Αποφυγής διπλής φορολογίας (υπογραφή 20/11/1987, κύρωση με το νόμο 1939/1991 και δημοσίευση στο ΦΕΚ 37/ , ισχύει από 28/9/1991) II. Προώθησης και αμοιβαίας προστασίας των επενδύσεων (υπογραφή , κύρωση με το νόμο 2281/1995, δημοσίευση στο ΦΕΚ 11Α/ , ισχύει από 20/2/1995) III. Οικονομικής, επιστημονικής και τεχνικής συνεργασίας, στο τομέα της γεωργίας & οικονομίας τροφίμων (υπογραφή 07/09/1995, κύρωση με το νόμο 2389/1996, δημοσίευση στο ΦΕΚ 52 Α /1996) IV. Φιλίας και συνεργασίας (1996) V. Τουριστικής συνεργασίας (1997). Επίκειται η υπογραφή νέας συμφωνίας τον Οκτώβριο του 2011 VI. Επιστημονικής και τεχνολογικής συνεργασίας (υπογραφή ). Στο πλαίσιο της Συμφωνίας έχουν διεξαχθεί τρεις Σύνοδοι της Μ.Ε. Επιστημονικής Συνεργασίας με τελευταία τον Ιούνιο του 2005 στη Βαρσοβία. VII. Συμφωνία Εμπορίου & Ναυτιλίας 9Ν.4901/31, ΦΕΚ 77 Α /31) 2. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Όσον αφορά στην ελληνική επενδυτική παρουσία στην Πολωνία, υπολογίζεται ότι περίπου 40 επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων έχουν προχωρήσει σε επενδύσεις στην Πολωνία, άρα αναφορικά με τον αριθμό των επιχειρήσεων, προκύπτει ότι η Πολωνία δεν αποτελεί -τουλάχιστον προς το παρόν- σημαντικό προορισμό των ελληνικών επιχειρήσεων. Σύμφωνα όμως με τον όγκο επενδεδυμένου κεφαλαίου αυτός είναι σημαντικός, καθώς υπολογίζεται ότι ανέρχεται σε άνω του 1 δις 400 εκ. Ευρώ, ενώ παράλληλα ο αριθμός των πολωνών εργαζομένων που απασχολούνται στις εταιρείες ελληνικών συμφερόντων υπερβαίνει τα άτομα. Σημαντικότερες ελληνικές επενδύσεις στην Πολωνία είναι : η ΓΕΡΜΑΝΟΣ/ PLAY στον τομέα της κινητής τηλεφωνίας η «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ 3Ε COCA COLA ΗΒC» η οποία και διαθέτει τέσσερα εργοστάσια παραγωγής εμφιαλωμένου νερού και αναψυκτικών. η EUROBANK-EFG-ERGASIAS, η οποία στην Πολωνία λειτουργεί υπό την επωνυμία POLBANK (σημειώνεται ότι στην παρούσα φάση η POLBANK βρίσκεται σε διαδικασία πώλησης με πιθανούς αγοραστές την ιταλική Intensa San Paolo, την γαλλική Societe Generale και την αυστριακή Raiffesen) η «CHIPITA POLAND» η οποία διαθέτει εργοστάσιο παραγωγής κρουασάν και σνακς η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας/αιολικά πάρκα η «ΜΑΪΛΛΗΣ/ MARFLEX MAILLIS POLAND» η οποία και διαθέτει εργοστάσιο παραγωγής ειδών συσκευασίας. η «ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ /GLOBAL COLORS POLSKA» και η FLEXOPACK / FESCOPACK POLSKA στον τομέα των πλαστικών η J&P AVAX και η ΓΚΡΙΣΙΝ-ΙΝΤΡΑΚΑΤ-ΒΑΡΔΑΣ /ALPHA KRAKOW στον τομέα των κατασκευών η ΙΝΤΡΑΛΟΤ /TOTOLOTEK POLSKA, στον τομέα του στοιχήματος/παιγνίων 19

20 3. ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Ο όγκος του ελληνο-πολωνικού εξωτερικού εμπορίου για το 2010 έφθασε στα 608,4 εκ. Ευρώ, σημειώνοντας μείωση της τάξεως του 11,9%, έναντι των 690,9 εκ. Ευρώ του Παράλληλα σημειώθηκε : ανάκαμψη των ελληνικών εξαγωγών, σε ποσοστό 28%, καθώς η αξία τους ανήλθε στα 247,7 εκ. Ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 54,4 εκ. Ευρώ, έναντι των 193,3 εκ. Ευρώ του και σημαντική μείωση, κατά 28%, των πολωνικών εισαγωγών στην Ελλάδα, οι οποίες έφθασαν στα 360,7 εκ. Ευρώ, έναντι 497,6 εκ. Ευρώ το Αποτέλεσμα των ανωτέρω ήταν να μειωθεί σημαντικά (κατά 37%) το διαχρονικό έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου εις βάρος της χώρας μας, καθώς για το 2010 έφθασε στα 113 εκ. Ευρώ, (έναντι 304,3 εκ.ευρώ το 2009 και 254,2 εκ.ευρώ το 2008). Παραθέτουμε κατωτέρω αναλυτικό πίνακα της εξέλιξης του ελληνο-πολωνικού εμπορικού ισοζυγίου για την επταετία : Έτος ΣΥΝΟΛΟ 247,2 291,3 432,2 590,0 687,0 690,9 608,4 Εξαγωγές στην Πολωνία Εισαγωγές από Πολωνία 115,1 134,1 186,8 234,1 217,3 193,3 247,7 132,1 157,2 245,4 355,9 469,7 497,6 360,7 Έλλειμμα -17,0-23,1-58,6-121,8-254,2-304,3-113,0 Με βάση τα παραπάνω στοιχεία οι ελληνικές εξαγωγές στη Πολωνία αποτελούν το 1,5% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών παγκόσμια, κατατάσσοντας τη Πολωνία στην 10 η θέση σε σχέση με τα κράτη-μέλη της ΕΕ και στην 15 η θέση όσον αφορά τις ελληνικές εξαγωγές σε παγκόσμια κλίμακα. Όσον αφορά δε το σύνολο των ελληνικών εισαγωγών, η Πολωνία συγκεντρώνει ποσοστό 0,8% των συνολικών ελληνικών εισαγωγών και βρίσκεται στην 15 η θέση από τις χώρες-μέλη της ΕΕ και στην 27 η θέση σε παγκόσμια κλίμακα. Αναλυτικότερα και όσον αφορά τις ομάδες των εξαγόμενων προϊόντων (σε διψήφιο κωδικό) προκύπτει ότι οι εξαγωγές μας στη Πολωνία παρουσιάζουν εξαιρετικά υψηλό βαθμό συγκέντρωσης καθώς μόλις 8 ομάδες προϊόντων (Αλουμίνιο-τεχνουργήματα, φρούτα, δημητριακά, φαρμακευτικά, πλαστικές ύλες, φρούτα & λαχανικά παρασκευασμένα, καπνός & προϊόντα του και τέλος μηχανές-συσκευές και μέρη τους) έχουν αξία εξαγωγών άνω των 10 εκ. Ευρώ η καθεμία και παράλληλα συγκεντρώνουν συνολικό ποσό εξαγωγών στα 173 εκ. Ευρώ ποσό το οποίο αντιστοιχεί στο 70% των συνολικών εξαγωγών μας στη Πολωνία (ενώ 21 ομάδες προϊόντων συνολικά καλύπτουν το 84% των εξαγωγών μας στη Πολωνία). Η αύξηση ή μείωση των ελληνικών εξαγωγών οφείλεται στην αύξηση ή μείωση της βασικής ομάδας των προαναφερομένων οκτώ ομάδων εξαγόμενων ελληνικών προϊόντων. Καθώς για το 2010, οι επτά από τις οκτώ ομάδες σημείωσαν σημαντική αύξηση και μία έμεινε σχεδόν σταθερή, οι εξαγωγές μας έφθασαν στο ύψος ρεκόρ των 248 εκ. Ευρώ. Επίσης όπως προκύπτει και από τα στοιχεία του κατωτέρω πίνακα, Α) το ελληνο-πολωνικό εμπορικό ισοζύγιο, διαθέτει έντονα στοιχεία συμπληρωματικότητας και όχι ανταγωνιστικότητας καθώς τα εξαγόμενα προς Πολωνία ελληνικά προϊόντα είναι κυρίως αγροτικά, τρόφιμα και προϊόντα ελαφράς βιομηχανίας ενώ αντίθετα τα εισαγόμενα από Ελλάδα πολωνικά προϊόντα είναι κυρίως βιομηχανικά. Καθώς δε τα εισαγόμενα από Ελλάδα πολωνικά προϊόντα, ενσωματώνουν υψηλό βαθμό προστιθέμενης αξίας, τουλάχιστον σε μεσοπρόθεσμη βάση, θα διατηρείται το έλλειμμα ισοζυγίου εις βάρος μας 20