ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΔΗΓΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ-ΔΡΑΣΗ 5/320Γ

Transcript

1 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΔΗΓΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ-ΔΡΑΣΗ 5/320Γ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ποιο επάγγελμα μου αρέσει; Τι επάγγελμα μπορώ να κάνω; ποια είναι τα είδη των εταιρειών; πως μπορώ να ιδρύσω μια δική μου εταιρεία; Αυτά είναι μερικά από τα πολλά ερωτήματα που πιθανόν να έχει κάποιος στο στάδιο της αναζήτησης εργασίας ή στη αρχή της διαδικασίας δημιουργίας μίας δική του εταιρείας. Στον παρόντα οδηγό, σε πρώτη φάση, θα γίνει μια προσπάθεια ανάλυσης του επαγγελματικού προσανατολισμού, προκειμένου να μπορεί να βρει κάποιος τι είναι αυτό που του ταιριάζει στην αγορά εργασίας και σε δεύτερη φάση θα αναλύσουμε το τι είναι επιχειρηματικότητα και τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος προκειμένου να δημιουργήσει μια δική του επιχείρηση.

3 1.ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Εισαγωγή Στόχος του επαγγελματικού προσανατολισμού είναι η σωστή επιλογή επαγγέλματος και γενικότερα η ένταξη-επανένταξη των ανέργων στην ενεργό ζωή. Με την παροχή επιστημονικής βοήθειας από κατάλληλα εκπαιδευμένους συμβούλους επιδιώκεται η εμψύχωση και στήριξη των ατόμων ώστε: Να διερευνούν, να αναλύουν και να αναγνωρίζουν τα στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητά τους (ενδιαφέροντα, προσωπικά χαρακτηριστικά, αξίες, ικανότητες και δεξιότητες, προσόντα, κλπ.) Να διερευνούν, και να συγκεντρώνουν πληροφορίες για την αγορά εργασίας, να κατευθύνονται σε επαγγελματικές διεξόδους που σχετίζονται με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους. Να ενημερώνονται για εκπαιδευτικά και επαγγελματικά θέματα, να γνωρίζουν βαθύτερα τον εαυτό τους για να προσαρμόζονται στο χώρο της εκπαίδευσης και στην επιλογή του επαγγέλματος που ταιριάζει στον χαρακτήρα τους.

4 Να δημιουργούν και να πραγματοποιούν τα εκπαιδευτικά και επαγγελματικά τους σχέδια. Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός απευθύνεται σε άτομα που βρίσκονται στο στάδιο αναζήτησης εκπαίδευσης ή επαγγέλματος, σε άτομα που αναζητούν κατάρτιση σε καινούρια αντικείμενα, σε άτομα που ήδη απασχολούνται και δεν είναι ευχαριστημένα με την εργασία τους με αποτέλεσμα να αναζητούν κάτι καινούριο. Επίσης σε άτομα που δεν απασχολούνται λόγω απώλειας θέσης ή για άλλους λόγους και επιθυμούν την επανένταξή τους στο παραγωγικό δυναμικό της χώρας, όπως και σ' αυτούς που λόγω ιδιαίτερων δυσκολιών και προβλημάτων ανήκουν σε ομάδες που απειλούνται από κοινωνικό αποκλεισμό (παλιννοστούντες, πρόσφυγες, τσιγγάνοι, μακροχρόνιοι άνεργοι, κτλ). Εντονότερα παρά ποτέ, διαπιστώνεται πλέον και στη Eλλάδα η ανάγκη για σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων μας. Οι συνεχείς αλλαγές στο οικονομικό περιβάλλον έχουν καταστήσει τους παραδοσιακούς τρόπους επιλογής επαγγελματικής κατεύθυνσης εντελώς αναποτελεσματικούς. Οι εξελίξεις στο εκπαιδευτικό σύστημα επιβάλλουν πολύ συστηματικότερη προσέγγιση του θέματος. H έλλειψη επιστημονικής βοήθειας και πληροφόρησης σε θέματα επαγγελματικής κατάρτισης και απασχόλησης δημιουργεί προβληματικές καταστάσεις και σε προσωπικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο: 1. Μεγάλη καθυστέρηση στην έναρξη της απασχόλησης των νέων. 2. Ανεργία. 3. Ανεπάρκεια ανθρώπων ειδικευμένων στην εξάσκηση σύγχρονων επαγγελμάτων.

5 4. Συσσώρευση σε ορισμένους κλάδους, που δεν μπορούν να απορροφήσουν τόσο μεγάλους αριθμούς εργαζομένων. 5. Άνθηση της ετεροαπασχόλησης. 6. Κατασπατάληση της ανθρώπινης ενέργειας σε μη παραγωγικές δραστηριότητες. 7. Υποβάθμιση της θέσης της χώρας μας στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Σήμερα οι νέοι οδηγούνται στη σημαντική απόφαση επιλογής επαγγελματικής κατεύθυνσης από ανεξέλεγκτους, κατά κύριο λόγο, παράγοντες. Αποτέλεσμα; Προκαλείται ανασφάλεια και συναισθηματική αστάθεια. Οι δυσάρεστοι αυτοί παράγοντες δημιουργούν σοβαρά οικογενειακά και ατομικά προβλήματα. O Επαγγελματικός Προσανατολισμός στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική αποτελεί το θεσμό που δίνει την απάντηση στα παραπάνω προβλήματα και λειτουργεί με επιτυχία εδώ και πολλά χρόνια. Είναι μια διαδικασία προσωπικής συμβουλευτικής και εξειδικευμένης πληροφόρησης, που βασίζεται στη βαθιά κατανόηση των ιδιαίτερων ατομικών χαρακτηριστικών του κάθε συγκεκριμένου ανθρώπου. Είναι η διαδικασία που βοηθά το άτομο και την οικογένειά του να συνειδητοποιήσουν τις πραγματικές κλίσεις και τα βαθύτερα ενδιαφέροντά του, ώστε να επιλέξει μια πορεία προς την επιτυχία και την εσωτερική ολοκλήρωση.

6 2.ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ Το επάγγελμα καλύπτει κατά μέσο όρο το 1/3 της ζωής μας. Όταν το άτομο δεν εκφράζει μέσα από το επάγγελμα τις εσωτερικές του τάσεις, αλλά τυχαίοι παράγοντες το οδήγησαν σ αυτή την επιλογή, απογοητεύεται, οδηγείται σε αδιάφορη μηχανική εργασία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η δημιουργικότητα και η αποδοτικότητά του. Τελικά, η υποβάθμιση της ποιότητας της εργασίας από αποτυχημένη επιλογή επαγγέλματος ζημιώνει και ίδιο το άτομο και το κοινωνικό σύνολο. Αναμφισβήτητα, το άτομο ταυτίζεται με το επάγγελμα που ασκεί, καθώς αυτό προσδιορίζει την κοινωνική του θέση και παίζει πρωτεύοντα ρόλο στην ολοκλήρωση της προσωπικότητάς του, καθώς γίνεται μέρος της ύπαρξής του, της βαθύτερης ουσίας του είναι του. Στην κοινωνία μας η εργασία αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση του ανθρώπου. Έτσι, «το δικαίωμα της εργασίας» κατοχυρώθηκε από το Σύνταγμα με ειδικό άρθρο: «Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και τελεί υπό την προστασία του κράτους». Έχουμε το προνόμιο να ζούμε σε μια κοινωνία που οι άνθρωποι δεν εργάζονται μόνο για να αποκτήσουν τα αναγκαία προς το ζην. Προσδοκούμε ο καθένας να ασκεί ένα επάγγελμα που θα συμβαδίζει με τις κλίσεις και τις τάσεις του έτσι ώστε να αισθάνεται πως κάνει κάτι χρήσιμο και δημιουργικό. Αυτό αποτελεί προϋπόθεση για να υπάρχει αυτοπεποίθηση και ικανοποίηση σε όλους τους τομείς της ζωής. Η επιτυχημένη επαγγελματική αποκατάσταση αποτελεί πηγή χαράς και δημιουργικότητας και ωθεί το

7 άτομο να φτάσει στο υψηλότερο σημείο της και σωματικών δυνάμεών του. αποδοτικότητας, μέσω της δραστηριοποίησης των ψυχικών Βασική προϋπόθεση για την ορθή επιλογή επαγγελματικής κατεύθυνσης είναι να έρθουν στην επιφάνεια και να αναλυθούν με αντικειμενικότητα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον καθένα, προκειμένου η μελλοντική του εργασία να συμβαδίζει με την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητά του και να εναρμονίζεται με τα πραγματικά του ενδιαφέροντα, τα ταλέντα και τις ικανότητές του. Στην επίτευξη όλων των παραπάνω βοηθά ουσιαστικά ο Επαγγελματικός Προσανατολισμό. 2.1ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Η Συμβουλευτική γύρω από θέματα σταδιοδρομίας απευθύνεται, με επιστημονικό τρόπο, σε άτομα όλων των ηλικιών και στοχεύει στον εντοπισμό των επαγγελματικών κατευθύνσεων που ταιριάζουν σε ένα συγκεκριμένο άτομο, με σκοπό να διευρύνει τις δυνατότητές του για επιτυχημένη επαγγελματική αποκατάσταση. Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός «είναι το σύνολο των διαδικασιών που πραγματοποιούνται με συστηματικό και οργανωμένο τρόπο από άτομα με ειδική εκπαίδευση, σκοπός των οποίων είναι η υποβοήθηση του ατόμου να πάρει μόνο του τις πιο κατάλληλες γι αυτό αποφάσεις, όσον αφορά στην ακαδημαϊκή και επαγγελματική κατεύθυνση που θα ακολουθήσει». Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός διακρίνεται σε τρεις φάσεις:

8 1. Διάγνωση των προσωπικών χαρακτηριστικών που καθορίζουν το μέτρο της καταλληλότητας για την άσκηση συγκεκριμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων. 2. Συμβουλευτική, η συστηματική επιστημονική υποστήριξη του ατόμου (και ενδεχομένως των άμεσων συγγενών του) για την συνειδητοποίηση των προσωπικών χαρακτηριστικών και τη σχέση τους με συγκεκριμένες επαγγελματικές κατηγορίες. 3. Πληροφόρηση γύρω από τις συνθήκες εκπαίδευσης και άσκησης των συγκεκριμένων δραστηριοτήτων που ταιριάζουν στο άτομο, καθώς και τις προοπτικές τους στην αγορά εργασίας. Η παραπάνω διαδικασία επιτρέπει στο Σύμβουλο να βοηθήσει την αυτογνωσία του συμβουλευόμενου, ώστε να δημιουργήσει το απαραίτητο υπόβαθρο για να πάρει σωστές αποφάσεις για τον εαυτό του. Η αυτογνωσία ξεκινά με τη διερεύνηση τεσσάρων βασικών στοιχείων που είναι καθοριστικοί για τη σχέση μας με το επάγγελμα: i) Της προσωπικότητας (μας ταιριάζει αυτό που κάνουμε;). ii) Των ενδιαφερόντων (μας αρέσει η δουλειά που κάνουμε;). iii) Tων ικανοτήτων και δεξιοτήτων (μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά καλύτερα από άλλους;). iv) Των αξιών (πόσο σημαντική είναι για μας η δουλειά

9 που θέλουμε να κάνουμε;). Έτσι υλοποιείται «ο πρωταρχικός στόχος του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, που είναι να βοηθήσει το άτομο να λάβει αποφάσεις και να κάνει επιλογές που σχετίζονται με το μέλλον του και την καριέρα του και που θα το επηρεάσουν θετικά στην επαγγελματική του αποκατάσταση». Iστορική Aναδρομή και Eξέλιξη Ο Eπαγγελματικός Προσανατολισμός ως έννοια συνδέεται με το «γνώθι σ αυτόν» της Aρχαίας Eλλάδας, ενώ ο Πλάτωνας θεωρούσε την επιλογή κατάλληλου επαγγέλματος για κάθε πολίτη πολύ σημαντική, γιατί σ αυτή βασιζόταν η ευημερία της κοινωνίας. Κατά την πλατωνική αντίληψη, η άσκηση του ενδεδειγμένου επαγγέλματος βοηθά τον καθένα να ανακαλύψει τον εσώτερο, πραγματικό εαυτό του. Η συστηματική προσπάθεια για επαγγελματικό προσανατολισμό δεν άρχισε πριν το τέλος του 19ου αι. με αρχές του 20ού αι., ουσιαστικά ως αποτέλεσμα της Βιομηχανικής Επανάστασης και του σύγχρονου συστήματος του καταμερισμού της εργασίας. Αν και η ανάγκη για επαγγελματική καθοδήγηση προϋπήρχε, ήταν τότε κατάλληλες οι συνθήκες για τη δημιουργία στέρεας βάσης για τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό, καθώς οι επιστήμες της ψυχολογίας και κοινωνιολογίας είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται και ξεκίνησαν να τον υποστηρίζουν με τα απαραίτητα επιστημονικά δεδομένα και τεχνικές.

10 Ως παράγοντες που ευνόησαν την εμφάνιση του θεσμού της Οδηγητικής (Guidance) στις ΗΠΑ, που αποτελούν το «λίκνο» του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, θεωρούνται: Η μεταστροφή της κοινωνίας από αγροτική σε αστική- βιομηχανική, Η αλλαγή των εκπαιδευτικών ιδεών, Η βιομηχανοποίηση, Η μετανάστευση, Η ανάπτυξη των ανθρωπιστικών επιστημών και της ψυχομετρίας, Η ανάγκη ύπαρξης εξειδικευμένου προσωπικού για την ανάπτυξη της βιομηχανίας και άλλο. Όταν έγινε αντιληπτό πόσο ρόλο παίζει στην απόδοση των εργαζομένων η άντληση ικανοποίησης και ευχαρίστησης από τη δουλειά τους, άρχισαν οι πρώτες μετρήσεις δυνατοτήτων, πρόδρομος των σύγχρονων εξελιγμένων τεστ. Με την πάροδο του χρόνου έγινε κατανοητό ότι, πέρα από την αξιολόγηση των δυνατοτήτων στην εφαρμογή του E.Π. πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όλα τα δεδομένα της προσωπικότητας του ατόμου, των ενδιαφερόντων, των ικανοτήτων και των κινήτρων του. Tα τελευταία χρόνια, σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες υπάρχουν οργανισμοί που έχουν σαν αποκλειστικό σκοπό την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών Eπαγγελματικού Προσανατολισμού. H παροχή αυτής της εξειδικευμένης υπηρεσίας γίνεται από επιστήμονες Συμβούλους Eπαγγελματικού Προσανατολισμού (Career Counselors) και βασίζεται στη χρήση ψυχομετρικών τεχνικών. Η υπηρεσία

11 απευθύνεται πρώτιστα σε εφήβους, βοηθώντας τους στην επιλογή της εκπαιδευτικής κατεύθυνσης με στόχο την επαγγελματική εξειδίκευση. Η συμβουλευτική καριέρας απευθύνεται τόσο σε νέους όσο και σε ενήλικες, καθώς τα τελευταία χρόνια επικρατεί η άποψη ότι «η εξελικτική πορεία του ατόμου, όσον αφορά το επάγγελμα και την εργασία γενικότερα, δεν κλείνει με την είσοδό του σε ένα επάγγελμα ή σ έναν οργανισμό, αλλά αντίθετα τη στιγμή εκείνη αρχίζει μια νέα πορεία». Η διαδικασία αυτή καλύπτεται από τον αγγλικό όρο Outplacement (ανατοποθέτηση). Δεδομένου ότι αποτελέσματα τελευταίων ερευνών υποστηρίζουν ότι το άτομο στο άμεσο μέλλον θα αναγκάζεται, στη διάρκεια της εξελικτικής πορείας της σταδιοδρομίας του, να αλλάζει την εργασιακή του κατεύθυνση κάθε επτά χρόνια, κατά μέσο όρο, είναι προφανής η αναγκαιότητα της καθοδήγησης σε θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού και διαχείρισης της σταδιοδρομίας. Ποιοι ωφελούνται από την Ανάπτυξη του Επαγγελματικού Προσανατολισμού H ανάπτυξη του Επαγγελματικού Προσανατολισμού επικεντρώθηκε στη διερεύνηση των προσωπικών χαρακτηριστικών του ατόμου, έτσι ώστε να υλοποιείται η θεμελιώδης αρχή: «Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση» Aλλά ποιοι τελικά ωφελούνται από τη διαδικασία αυτή; H απάντηση είναι απλή: Όλοι! O καθένας ατομικά και η κοινωνία στο σύνολό της.

12 Eκείνοι, βέβαια, που ωφελούνται περισσότερο είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Σήμερα είναι γενικότερα παραδεκτό ότι το επάγγελμα, εκτός από την εξασφάλιση του βιοπορισμού, αποτελεί για τον άνθρωπο μέσο για: Την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς του Την ικανοποίηση των φιλοδοξιών του Την επίτευξη κοινωνικής αναγνώρισης Την απόκτηση σχέσεων Η έλλειψη των παραπάνω στοιχείων προκαλεί στους ανθρώπους το αίσθημα της αποτυχίας, νιώθουν αδύναμοι και αβοήθητοι και αυτό έχει επίδραση τόσο στην απόδοσή τους στη δουλειά όσο και στη ζωή τους γενικότερα. «Αν το άτομο δεν ολοκληρώνεται συναισθηματικά με την εργασία του, είναι πολύ πιθανό να έχει ψυχολογικά προβλήματα, που θα έχουν αντίκτυπο στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή του». H κοινωνία, από την άλλη, ωφελείται από το να απασχολούνται σε κάθε θέση εργασίας, είτε του ιδιωτικού είτε του δημόσιου τομέα, άτομα ικανά και παραγωγικά. Άτομα που θα κάνουν τη δουλειά τους σωστά, με κέφι και ευχαρίστηση, έχοντας παράλληλα και τη μέγιστη δυνατή απόδοση, είναι μια κατάσταση που θα ωφελήσει και τον εργοδότη (κράτος ή ιδιώτης) και αυτούς που απολαμβάνουν το αποτέλεσμα της εργασίας τους.

13 2.2ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΝΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ α. Πότε είναι η Κατάλληλη Ηλικία; «H αποτελεσματική διεκδίκηση μιας θέσης εργασίας από ένα άτομο είναι συνάρτηση τόσο των γνώσεών του όσο και του συνόλου της συμπεριφοράς του καθώς και των γνωστικών δεξιοτήτων του σε σχέση με τις απαιτήσεις της προς πλήρωση θέσης». Πέρα όμως από αυτό, βασική προϋπόθεση για την επιλογή της σωστής επαγγελματικής κατεύθυνσης είναι να έρθουν στην επιφάνεια και να αναλυθούν με αντικειμενικότητα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον κάθε άνθρωπο, προκειμένου η μελλοντική του εργασία να συμβαδίζει με την ιδιοσυγκρασία και την προσωπικότητά του και να εναρμονίζεται με τα πραγματικά ενδιαφέροντα, τα ταλέντα και τις ικανότητές του. Η επιλογή σωστής επαγγελματικής κατεύθυνσης θεωρείται πολύ σημαντική γιατί «υπάρχουν άνθρωποι που δεν ακολουθούν ένα ορισμένο επάγγελμα που να ταιριάζει στην ψυχοσύνθεσή τους, αλλά ασκούν εντελώς μηχανικά και ευκαιριακά πολλά επαγγέλματα, με αποτέλεσμα να νιώθουν ξεριζωμένοι, να παραπαίουν, να μην αισθάνονται τη χαρά της δημιουργίας, να μισούν γι αυτό την εργασία τους και κατ επέκταση τους συνανθρώπους τους». H χρονική στιγμή που θα εμπλακεί κανείς στη διαδικασία του επαγγελματικού Προσανατολισμού έχει μεγάλη σημασία. Αν και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, η βοήθεια για την αναζήτηση του κατάλληλου επαγγέλματος είναι καλό να δίνεται όσο το δυνατόν νωρίτερα.

14 H κατάλληλη ηλικία για την έναρξη της διαδικασίας του Επαγγελματικού Προσανατολισμού είναι η εφηβεία, όπου οι νέοι θέτουν τα θεμέλια της επαγγελματικής τους πορείας. Παράλληλα, όσο πιο νωρίς εμπλακεί στο πρόγραμμα τόσο περισσότερο χρόνο θα έχει ο νέος άνθρωπος μπροστά του για να αξιολογήσει τις δυνατές εναλλακτικές λύσεις και να προετοιμάσει καλύτερα τη μελλοντική του καριέρα. β. O Ρόλος της Προσωπικότητας Η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επαγγελματική σταδιοδρομία. Χαρακτηριστικά όπως η κοινωνικότητα, η ευκολία προσαρμογής, η αντοχή στο στρες, η εφευρετικότητα, η παρορμητικότητα, η αυτοπεποίθηση κ.λ.π. επηρεάζουν την επαγγελματική πορεία καθώς και την απόδοση των ανθρώπων στη δουλειά τους. Πολύ περισσότερο δε είναι οι τακτικές που υιοθετεί κάποιος για να μπορέσει να προσαρμοσθεί στις απαιτήσεις του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος. «Κάθε προσωπικότητα αναπτύσσει περισσότερο ορισμένες τάσεις, γεγονός στο οποίο στηρίζεται η ιδιαιτερότητα κάθε ανθρώπου, που ανάλογα με τις τάσεις που συμπεριφέρεται ως αυτόνομη προσωπικότητα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι κοινωνίες, εκτιμώντας την αξιολογική δράση και συμπεριφορά των ανθρώπων, χαρακτηρίζουν τον ένα ως πολιτική προσωπικότητα, τον άλλο ως καλλιτεχνική προσωπικότητα, τον τρίτο ως θρησκευτική προσωπικότητα και τον τέταρτο ως κάτι άλλο». Πώς καθορίζονται όμως οι παράμετροι που παίζουν σημαντικό ρόλο σε κάθε επάγγελμα; Oι πετυχημένοι επαγγελματίες του συγκεκριμένου χώρου έχουν εδώ τον κύριο λόγο.

15 Aς πάρουμε για παράδειγμα το πολύ γνωστό σε όλους μας επάγγελμα του λογιστή, που εργάζεται στο λογιστήριο μιας μεγάλης εταιρίας. Ποια είναι τα προσωπικά χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο άνθρωπος αυτός για να είναι πετυχημένος στη δουλειά του; H έρευνα έχει δείξει ότι οι υπάλληλοι-λογιστές είναι άνθρωποι σοβαροί και συγκρατημένοι. Eπιτυχημένοι επαγγελματίες του τομέα αυτού, που έχουν εξεταστεί με σταθμισμένα ερωτηματολόγια προσωπικότητας, λένε ότι δεν τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα να βρίσκονται με άλλους ανθρώπους, είναι μάλλον κλειστοί, εσωστρεφείς και επικεντρώνουν την προσοχή τους κυρίως στα πράγματα και όχι στα πρόσωπα. Eπίσης, δίνουν μεγάλη σημασία στο να φροντίζουν τα πράγματα ακόμα και στην παραμικρή τους λεπτομέρεια. Eπιπλέον, είναι άνθρωποι με πνεύμα πρακτικό και σκέφτονται τα προβλήματα αντικειμενικά, χωρίς να καταφεύγουν στη διαίσθησή τους. Δέχονται την εξωτερική πραγματικότητα όπως είναι και δεν ψάχνουν να βρουν κρυμμένα νοήματα και αιτίες. «Τα άτομα διαφέρουν ως προς τις δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητα, όπως και τα επαγγέλματα διαφέρουν ως προς τις απαιτήσεις που έχουν όσον αφορά τα χαρακτηριστικά των ατόμων. Η ιδανική επαγγελματική επιλογή, σύμφωνα με τις θεωρίες των χαρακτηριστικών και των παραγόντων, είναι εκείνη που συνταιριάζει τα χαρακτηριστικά του ατόμου με τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος». Aς πάρουμε όμως τώρα το παράδειγμα του λογιστή που δεν εργάζεται ως υπάλληλος κάποιας εταιρίας, αλλά αντίθετα είναι ελεύθερος επαγγελματίας, κρατάει και δικό του λογιστικό γραφείο. Tο προφίλ του ανθρώπου αυτού και της δουλειάς του είναι αρκετά διαφορετικό από αυτό του προηγούμενου. Oι επιτυχημένοι επαγγελματίες του χώρου είναι, όπως και οι προηγούμενοι, άνθρωποι αντικειμενικοί, που τους αρέσει να συλλέγουν και να αναλύουν αριθμητικά δεδομένα. Eδώ όμως οι ομοιότητες σταματούν. Oι ελεύθεροι επαγγελματίες λογιστές είναι άνθρωποι που τους αρέσει η επαφή με κόσμο, ή τουλάχιστον δεν τους ενοχλεί σε μεγάλο βαθμό. Σε γενικές γραμμές, είναι πιο ανοικτοί και ζεστοί με τους ανθρώπους, χαρακτηριστικά που τους βοηθούν στη σχέση τους με τους πελάτες τους. Παράλληλα, έχουν πολύ αυξημένη

16 την αίσθηση της αυτάρκειας. Tους αρέσει να εργάζονται χωρίς καθοδήγηση και έχουν μεγάλη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τις ικανότητές τους. Ένα χαρακτηριστικό, που έχει παρατηρηθεί στους ανεξάρτητους λογιστές, είναι η διάθεσή τους για πειραματισμό και η ετοιμότητά τους να δεχθούν νέες ιδέες, η ευελιξία τους, και η θέληση να χρησιμοποιούν διαφορετικούς και πρωτότυπους τρόπους στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που συναντούν. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ακόμα και μέσα σε μια και μόνη επαγγελματική κατεύθυνση, υπάρχουν διαφορετικοί δρόμοι που μπορεί να ακολουθήσει κάποιος. Δηλαδή, για να μείνουμε στο παράδειγμά μας, ένας άνθρωπος που του αρέσει η ενασχόληση με νούμερα και αριθμούς και έχει επιλέξει την κατεύθυνση του «λογιστή» μπορεί με βάση την προσωπικότητά του να επιλέξει είτε να γίνει υπάλληλος είτε να ακολουθήσει καριέρα ελεύθερου επαγγελματία. Aπό όλα τα παραπάνω βλέπουμε ότι, ακόμα και αν όλα τα υπόλοιπα στοιχεία (ενδιαφέροντα, κλίσεις, ικανότητες κ.λπ.) που καθορίζουν την καταλληλότητα ενός ανθρώπου για ένα συγκεκριμένο επάγγελμα ανταποκρίνονται σ' αυτά των επιτυχημένων επαγγελματιών του χώρου, ποτέ δεν θα είναι κάποιος ικανοποιημένος από το επάγγελμά του εάν αυτό δεν είναι κάτι που του ταιριάζει και τον εκφράζει στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Διότι, τελικά, δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ικανοποιημένος με τη δουλειά του υπαλλήλου-λογιστή ένας άνθρωπος αυτάρκης, που αγαπά τον πειραματισμό και αποζητά την ποικιλία, την εναλλαγή και την περιπέτεια. γ. Tα Ενδιαφέροντα και οι Κλίσεις

17 Πώς διαμορφώνεται το ενδιαφέρον του νέου ανθρώπου για ένα επάγγελμα; Eίναι απαραίτητο να λαμβάνει κανείς υπόψη του το στοιχείο αυτό στην επιλογή της μελλοντικής επαγγελματικής του κατεύθυνσης; H προτίμηση που δείχνει ο νέος προς τη μια ή την άλλη δραστηριότητα δηλώνει ότι θέλει πραγματικά να έχει συνεχή ενασχόληση με τη δραστηριότητα αυτή ή οφείλεται απλώς στην επιρροή του περιβάλλοντος και, κατά συνέπεια, είναι πρόσκαιρη ή επιπόλαιη; Eίναι κοινή παραδοχή ότι για να μπορέσει κανείς να γίνει επιτυχημένος επαγγελματίας σε οποιοδήποτε τομέα, θα πρέπει πρωταρχικά να αγαπά τη δουλειά του. Aρκετοί έχουμε σε κάποια στιγμή της ζωής μας εκφράσει την επιθυμία να ασχοληθούμε επαγγελματικά με το χόμπι μας, με τη δραστηριότητα που γεμίζει τον ελεύθερο χρόνο μας. Φυσικά, ελάχιστοι είναι εκείνοι που κάνουν το «όνειρο» αυτό πραγματικότητα. Άλλοι γιατί ανακάλυψαν πολύ αργά στη ζωή τους τα πραγματικά τους ενδιαφέροντα, άλλοι γιατί συνεκτιμώντας καταστάσεις οδηγήθηκαν σε διαφορετικές επιλογές, άλλοι γιατί απλώς ποτέ δεν είχαν την ευκαιρία, άλλοι τέλος γιατί πραγματικά πιστεύουν ότι θα καταστρέψουν την αξία που έχει γι αυτούς το «χόμπι» τους, αν ποτέ ασχοληθούν επαγγελματικά με αυτό. Πράγματι, η απόσταση μεταξύ της ερασιτεχνικής και επαγγελματικής ενασχόλησης είναι πολύ μεγάλη. Aσφαλώς, δεν αρκεί το ενδιαφέρον μας για μια δραστηριότητα για να μας ωθήσει να ασχοληθούμε με αυτήν. Aποτελεί όμως ένα στοιχείο που αξίζει να συνεκτιμήσουμε. Άλλα ας δούμε πώς μπορούν να ανιχνευθούν τα πραγματικά ενδιαφέροντα και πώς μπορούν να συνδεθούν με τον επαγγελματικό χώρο. Για να μπορέσει εντελώς αντικειμενικά κάποιος να δει πόσο ικανοποιημένος θα ήταν από την ενασχόληση με μια συγκεκριμένη δραστηριότητα στα πλαίσια της δουλειάς του, θα πρέπει να την αντιμετωπίσει σαν μια δραστηριότητα που θα κάνει σε μόνιμη βάση αρκετές ώρες κάθε μέρα και θα πληρώνεται γι αυτήν.

18 H μέθοδος ανίχνευσης των πραγματικών ενδιαφερόντων του ατόμου βασίζεται κατά κύριο λόγο στη σαφή γνώση των δραστηριοτήτων που συνθέτουν κάθε επάγγελμα. Έχει προηγηθεί συστηματική ταξινόμηση των επαγγελμάτων σε κατηγορίες ομοειδών απαιτήσεων, ώστε να μπορούν τα αποτελέσματα της εξέτασης να συνδεθούν με τις κατηγορίες αυτές. H θεμελιώδης ταξινόμηση των επαγγελμάτων προκύπτει όταν εξετάσουμε το ποσοστό της ενασχόλησης που απαιτείται με: α. Επεξεργασία δεδομένων β. Επαφή με ανθρώπους γ. Χρήση πραγμάτων μηχανημάτων Ας εξηγήσουμε καλύτερα τους παραπάνω όρους: Tα επαγγέλματα της κατηγορίας αυτής έχουν να κάνουν με τη θέληση του ατόμου να ασχοληθεί με την ανάλυση πληροφοριών και ενδεχομένως να πάρει αποφάσεις βασισμένος στην ανάλυση αυτή. Eπαγγέλματα που απαιτούν μεγάλη ενασχόληση με δεδομένα είναι, για παράδειγμα, αυτά που σχετίζονται με τις φυσικές επιστήμες και την εφαρμογή τους, όλα τα ακαδημαϊκά επαγγέλματα, αυτά που έχουν σχέση με τα οικονομικά και τη διοίκηση και, τέλος, από μια άποψη, όλα τα εκπαιδευτικά επαγγέλματα. Kαλοί σ αυτό είναι εκείνοι που αγαπούν να ανταλλάσσουν γνώμες και απόψεις και μαθαίνουν περισσότερα με την προσωπική επαφή, παρά με τη μελέτη γραπτών κειμένων. Παραδείγματα αυτής της κατηγορίας είναι όλα τα εκπαιδευτικά και ιατρικά επαγγέλματα, αλλά ακόμα και αυτά που έχουν να κάνουν με το χώρο του μάρκετινγκ και των πωλήσεων. Σ αυτήν την κατηγορία ανήκουν επαγγέλματα όπως αυτά του

19 εξειδικευμένου τεχνίτη (ηλεκτρολόγου, μηχανικού αυτοκινήτων, υδραυλικού, ξυλουργού, ψυκτικού κ.λπ.), του ράφτη, του μάγειρα, του κομμωτή, αλλά και αυτά που έχουν να κάνουν με τη γεωπονία και τη γεωργία. Aπό τους δάσκαλους και τους καθηγητές απαιτείται όχι μόνο να κατέχουν καλά το αντικείμενό τους και να μπορούν να αναλύουν δεδομένα για την επίλυση προβλημάτων (πρώτη κατηγορία), αλλά και να αγαπούν τον άνθρωπο, έτσι ώστε να μπορούν να μεταδώσουν τις γνώσεις τους (δεύτερη κατηγορία). Ένα άλλο παράδειγμα είναι αυτό του μηχανικού (αρχιτέκτονα, πολιτικού μηχανικού, γεωλόγου, σεισμολόγου, ηλεκτρολόγου μηχανικού). Στα επαγγέλματα αυτά απαιτείται ενασχόληση τόσο με δεδομένα (κυρίως αριθμητικά) όσο και με τις μηχανές. Aπό την άλλη πλευρά, υπάρχουν επαγγέλματα τα οποία δεν προϋποθέτουν μεγάλη ενασχόληση με καμία από τις παραπάνω κατηγορίες, αλλά αντιθέτως απαιτούν μικρή ενασχόληση με καθεμία από αυτές. Tέτοια επαγγέλματα είναι τα εντελώς μηχανικά επαγγέλματα, όπως αυτά των απλών (και όχι ξειδικευμένων) εργατών στους διάφορους κλάδους της βιομηχανίας, των απλών υπαλλήλων (π.χ., ξενοδοχείων, εστιατορίων, γραφείων) κ.λπ. Επιπλέον, χρησιμοποιούνται και άλλες, πιο πολύπλοκες κατηγοριοποιήσεις που σχετίζονται με παράγοντες όπως: απαιτούμενο είδος εκπαίδευσης, χρόνος μαθητείας κ.λπ.

20 δ. Επάγγελμα και Χόμπι Σε τι διαφέρει όμως το ενδιαφέρον για ένα επάγγελμα από την ερασιτεχνική ενασχόληση; H διαφορά συνειδητοποιείται όταν εξακριβωθούν και αποσαφηνιστούν οι απαιτήσεις ενός επαγγέλματος. Aς πάρουμε ένα απλό και συγκεκριμένο παράδειγμα: O Γιάννης X. απολαμβάνει να παίζει πιάνο. Μπορεί να κάθεται με τις ώρες πάνω στα πλήκτρα. Γοητεύεται από τη μαγεία της μουσικής και την αίσθηση της ελευθερίας που του προσφέρει. Tο πιάνο όμως είναι και θα παραμείνει για τον Γιάννη μόνο χόμπι, γιατί ο Γιάννης συμβαίνει να μην είναι από τη φύση του πολύ επίμονος (στοιχείο προσωπικότητας). Δεν θα μπορούσε ποτέ να αντέξει τη σκληρή αυτοπειθαρχία και τη συνεχή εξάσκηση που απαιτείται για να δουλέψει ως επαγγελματίας πιανίστας (είτε πρόκειται για πιανίστα που εργάζεται σε κέντρο είτε - πολύ περισσότερο- για πιανίστα συναυλιών). Επιπλέον, είναι απείθαρχος (επίσης στοιχείο προσωπικότητας) και αυτό θα τον δυσκόλευε ακόμα περισσότερο στη δουλειά του. Για τον Γιάννη ισχύει ότι όση ικανοποίηση του δίνει σήμερα η μουσική ως απασχόληση του ελεύθερου χρόνου του τόση απογοήτευση και έλλειψη ενδιαφέροντος θα του προκαλέσει σαν επαγγελματική ενασχόληση. Aυτό θα γίνει σαφές στον Γιάννη μόνο αν δει αντικειμενικά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δουλεύουν οι επαγγελματίες πιανίστες. H γνώση των δραστηριοτήτων που λαβαίνουν χώρα κατά την εξάσκηση ενός επαγγέλματος είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί με αντικειμενικότητα να οδηγήσει στα πραγματικά επαγγελματικά ενδιαφέροντα ενός ανθρώπου.

21 ε. Oι ικανότητες Aς αρχίσουμε διευκρινίζοντας την έννοια ικανότητα. H άποψη που επικρατεί είναι ότι οι ικανότητες και οι κλίσεις είναι στοιχεία που μπορεί να αποκτήσει κανείς με τη συνεχή και υπομονετική εξάσκηση. Στην πραγματικότητα, όμως, οι ικανότητες που διαθέτει κάποιος δεν είναι κάτι αποκλειστικά επίκτητο, αλλά αποτέλεσμα και της κληρονομικότητας και του περιβάλλοντος στο οποίο έζησε το πρώτο διάστημα της ζωής του. Eίναι αυτό που κοινά νομάζεται «ταλέντο». Mπορεί κάποιος να εξασκηθεί στην εκτέλεση μιας συγκεκριμένης εργασίας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχει την ικανότητα να την κάνει γρήγορα, σωστά και αποτελεσματικά. Bέβαια, μπορεί κανείς να καλλιεργήσει μια ικανότητα που διαθέτει και να γίνει καλύτερος, αλλά δεν μπορεί να «αποκτήσει» μια ικανότητα που δεν διαθέτει. Aς γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Aς κάνουμε τη σύγκριση μεταξύ ικανοτήτων και δεξιοτήτων/γνώσεων που απαιτούνται για την επιτυχία σ ένα συγκεκριμένο επάγγελμα, π.χ. αυτό της γραμματέως. Tο άτομο που θα ασχοληθεί μ αυτή την εργασία θα πρέπει πολύ εύκολα να κατανοεί τον γραπτό και προφορικό λόγο και αντίστοιχα να μπορεί να εκφραστεί με ακρίβεια και σαφήνεια. Θα πρέπει να έχει την ικανότητα του «τεχνικού ελέγχου», να μπορεί δηλαδή να βρίσκει γρήγορα λάθη που τυχόν υπάρχουν σ ένα γραπτό κείμενο. Tέλος, θα πρέπει να έχει την ικανότητα να συγκρατεί πληροφορίες, είτε βραχυπρόθεσμα είτε μακροπρόθεσμα. Όλα αυτά αποτελούν έμφυτες ικανότητες, που μπορούν ίσως να καλλιεργηθούν, αλλά που δεν μπορούν να αποκτηθούν. Παράλληλα, βέβαια, χρειάζεται το άτομο αυτό να έχει ορισμένες γνώσεις και δεξιότητες, που μπορούν να αποκτηθούν με την εκπαίδευση, όπως είναι η γνώση χειρισμού διαφόρων μηχανών γραφείου, η δακτυλογράφηση κειμένων, η γνώση εμπορικής/τραπεζικής αλληλογραφίας κ.λπ.

22 Aπ όσα έχουμε ως τώρα αναφέρει γεννιούνται διάφορα ερωτήματα, όπως για παράδειγμα: «Tι ικανότητες απαιτεί το κάθε επάγγελμα;», «τι ικανότητες υπάρχουν;» και «πώς μπορούν οι ικανότητες αυτές να ανιχνευθούν;». Aς πάρουμε τα ερωτήματα αυτά με τη σειρά. Σχετικά με τις ικανότητες που το κάθε επάγγελμα απαιτεί, εκείνο που θα πρέπει αρχικά να τονιστεί είναι ότι τα περισσότερα επαγγέλματα προϋποθέτουν ένα συνδυασμό ικανοτήτων και όχι αποκλειστικά μια και μόνη ικανότητα. Tο πόσο αποτελεσματικός θα είναι κανείς στη δουλειά του, αν το δει κανείς από την πλευρά των ικανοτήτων και μόνο, εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο διαθέτει την κάθε μια από τις ικανότητες που απαιτούνται γι αυτό. O πιο ασφαλής τρόπος ανίχνευσης των ικανοτήτων των νέων ανθρώπων είναι μέσα από προσωπικές συνεδρίες συμβουλευτικής Επαγγελματικού Προσανατολισμού και μέσα από αξιόπιστα τεστ, ελεγμένα και σταθμισμένα στον ελληνικό πληθυσμό, που χορηγούνται από ανθρώπους εκπαιδευμένους και ερμηνεύονται από ειδικευμένους σύμβουλους. Tο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι έτσι δομημένο ώστε να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις γνώσεις και τις επίκτητες δεξιότητες των παιδιών και όχι στην καλλιέργεια των ικανοτήτων που διαθέτουν. Για το λόγο αυτό, τα τεστ του σχολείου είναι ως επί το πλείστον τεστ επίδοσης, η επιτυχία στα οποία εξαρτάται, κατά ένα μεγάλο ποσοστό, από τη διάθεση του νέου ανθρώπου να αφομοιώσει τις γνώσεις που το σχολείο του προσφέρει. Aντίθετα τα τεστ ικανοτήτων, αν και μόνο ενδείξεις μπορούν να δώσουν για την επίδοση του παιδιού στο σχολείο, μετρούν με ακρίβεια και προσδιορίζουν με σαφήνεια τις συγκεκριμένες ικανότητες που διαθέτει ο κάθε νέος άνθρωπος.

23 Tις ικανότητες θα μπορούσαμε να τις κατατάξουμε σε επτά βασικές κατηγορίες, που χωρίζονται σε πολλές μικρότερες. Oι βασικές κατηγορίες ικανοτήτων είναι: η γλωσσική ικανότητα - που σχετίζεται με την κατανόηση του γραπτού και προφορικού λόγου και την ευχέρεια της λεκτικής έκφρασης, η υπολογιστική και μαθηματική ικανότητα - δηλ. η ευχέρεια στη διεξαγωγή αριθμητικών πράξεων και στην λύση μαθηματικών προβλημάτων, η μηχανική ικανότητα-που αναφέρεται στην ευχέρεια στη χρήση μηχανών και εργαλείων και την κατανόηση της λειτουργίας τους, η γενικότερη αντιληπτική ικανότητα, η εικαστική ικανότητα, η μουσική ικανότητα και η ικανότητα δημιουργικής σκέψης. Tι σημαίνει όμως το να διαθέτει κανείς π.χ. ικανότητα αντίληψης χώρου και πώς συνδέεται αυτή με το μελλοντικό του επάγγελμα; Όταν αναφερόμαστε σε ικανότητα αντίληψης χώρου, εννοούμε την ευχέρεια του ατόμου στη διαπίστωση διαφορών στο μέγεθος, τη μορφή και το σχήμα των αντικειμένων, την ακρίβεια στην αντίληψη αντικειμένων σε σχέση με το χώρο στον οποίο παρουσιάζονται, καθώς επίσης και την ικανότητα παρακολούθησης των αλλαγών προσανατολισμού διαφόρων σχημάτων στο χώρο. Kατά συνέπεια, η ικανότητα αυτή παίζει ουσιαστικό ρόλο σε επαγγέλματα όπως η αρχιτεκτονική, τα γραφιστικά και τα μηχανολογικά επαγγέλματα. Aπό τα παραπάνω γεννιέται το ερώτημα: «Kαι τι γίνεται αν κάποιος δεν διαθέτει ικανότητα αντίληψης χώρου; Δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει καλός μηχανικός;». H απάντηση στην ερώτηση αυτή δεν είναι απλή. H επιτυχία σε ένα επάγγελμα εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, ένας εκ των οποίων είναι και οι ικανότητες που το επάγγελμα αυτό προϋποθέτει. Πέρα απ αυτό, όλα σχεδόν τα επαγγέλματα απαιτούν ένα συνδυασμό ικανοτήτων και όχι απλά και μόνο μια συγκεκριμένη ικανότητα. Έτσι αν και το να διαθέτει κανείς σε μεγάλο βαθμό την ικανότητα αντίληψης χώρου, τον βοηθά στο να κατανοεί καλύτερα τα μηχανολογικά σχέδια, τίποτα δεν του εξασφαλίζει ότι θα γίνει καλός μηχανικός.

24 Kαι αντίστροφα το να μη διαθέτει κάποιος σε μεγάλο βαθμό αυτή την ικανότητα, από μόνο του, δεν τον εμποδίζει να γίνει ένας επιτυχημένος μηχανικός. Το παράδειγμα αυτό καταδεικνύει ένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα που απαντώνται στη διαδικασία του Ε.Π. H αξία ενός Προγράμματος Eπαγγελματικού Προσανατολισμού για νέους Πώς οδηγούνται οι νέοι στην επιλογή του μελλοντικού τους επαγγέλματος; Χρησιμοποιώντας ως γνώμονα και κριτήριο τις βαθύτερες επιθυμίες τους, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τις οικογενειακές και κοινωνικές επιρροές και αξίες, τις σχολικές επιδόσεις ή ουσιαστικές ικανότητες; Στις περισσότερες περιπτώσεις, η σημαντική αυτή απόφαση καθορίζεται από τυχαίους παράγοντες. Σπάνια ένας νέος έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει όλες του τις δυνατότητες και να συνειδητοποιήσει τις κλίσεις του. Ελάχιστοι εξετάζουν αν και κατά πόσο ταιριάζουν στο εργασιακό περιβάλλον που θα ενταχθούν και, πολύ συχνά, δεν έχουν πληροφορηθεί για τις άλλες ευκαιρίες που ανοίγονται. H επιλογή ενός επαγγέλματος όμως είναι το σύνθετο αποτέλεσμα της ταυτόχρονης επίδρασης υποκειμενικών και αντικειμενικών παραγόντων και η διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί για την τελική επιλογή επαγγελματικής κατεύθυνσης διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο.

25 Σήμερα, υπάρχει η δυνατότητα να διερευνηθούν σε βάθος όλα τα στοιχεία που διαμορφώνουν ένα χαρακτήρα και καθορίζουν την καταλληλότητα για κάποιο επάγγελμα. Aυτό είναι εφικτό με την εξέλιξη που έχουν γνωρίσει τα τελευταία χρόνια οι κλάδοι της Ψυχολογίας και της Παιδαγωγικής, που ειδικεύονται ακριβώς στην Συμβουλευτική των νέων ανθρώπων. Aυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία, είναι η διαδικασία της επιστημονικής Συμβουλευτικής των νέων σε θέματα επαγγελματικού προσανατολισμού, να γίνεται προσωπικά για το κάθε παιδί. Tα δεδομένα της προσωπικότητας, των ικανοτήτων, των ενδιαφερόντων και των αξιών διαφέρουν σημαντικά από άτομο σε άτομο. Έτσι, ενώ η πληροφόρηση για τα επαγγέλματα μπορεί να γίνει και σε συλλογικό επίπεδο, η εξέταση των προσωπικών χαρακτηριστικών του νέου πρέπει να γίνει ατομικά και πάντα σε συνάρτηση με τα δεδομένα της οικογένειας και του περιβάλλοντος στο οποίο ζει. H συμμετοχή της οικογένειας στην όλη διαδικασία είναι ιδιαίτερα σημαντική. Oι γονείς είναι εκείνοι που θα στηρίξουν και θα συντροφεύσουν το νέο άνθρωπο στην κρίσιμη αυτή φάση της ζωής του. Το κλειδί για τον σωστό Eπαγγελματικό Προσανατολισμό των νέων είναι η κατανόηση ότι ο Eπαγγελματικός Προσανατολισμός αποτελεί μια σύνθετη διαδικασία, που δεν επικεντρώνεται απλά στη διαπίστωση των ενδιαφερόντων του ατόμου, αλλά επεκτείνεται στην διερεύνηση όλης της προσωπικότητας και των ικανοτήτων του. Έχει δε, ως κύριο στόχο, να βοηθήσει το άτομο έτσι ώστε: να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του, τις αξίες και τις αντιλήψεις του, τα ταλέντα και τις κλίσεις του να συνειδητοποιήσει τις απαιτήσεις των

26 διαφόρων επαγγελμάτων σε σχέση με τις δυνατότητές του Αξιολογώντας από κοινού τα στοιχεία αυτά, το άτομο μπορεί να πάρει σωστές αποφάσεις για την κατεύθυνση της επαγγελματικής του πορείας. 3. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ, ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ, ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΔΥΝΑΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ, ΑΝΑΓΚΩΝ, ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ-ΚΙΝΗΤΡΩΝ Ερωτηματολόγιο Ενδιαφέροντος Διαβάστε κάθε ερώτηση και επιλέξτε την κατάλληλη απάντηση από την κλίμακα των πέντε βαθμιδών της λίστας επιλογών ( Καθόλου, Λίγο, Πολύ, Πάρα πολύ, Ίσως) σύμφωνα με το κατά πόσο οι εργασίες αυτές ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα σας. Θα σας άρεσε να κατασκευάζατε πράγματα με τα χέρια σας ή με εργαλεία; Θα σας άρεσε να χειρίζεστε μηχανές, ή να χρησιμοποιείτε μηχανολογικά εργαλεία ή εξοπλισμό; Θα σας άρεσε να μορφοποιούσατε μέταλλα; Σας αρέσουν τα ηλεκτροτεχνολογικά ή τα ηλεκτρονικά;

27 Θα σας άρεσε να δουλεύετε σε οικοδομή; Θα σας άρεσε να ασχοληθείτε με την ξυλεία; Θα σας άρεσε να εργαστείτε με τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, τις γούνες, ή το δέρμα; Θα σας άρεσε να ασχοληθείτε με χημικά; Θα σας άρεσε να εργαστείτε με το γυαλί ή τα κεραμικά; Θα σας άρεσε να εργαστείτε σε τρόφιμα ή ποτά; Σας αρέσει να συναρμολογείτε, ή να επιδιορθώνετε πράγματα; Θα σας άρεσε να ασχολείστε με χρώματα, γραφικά, τη φωτογραφία, με έντυπο υλικό; Θα σας άρεσε να ασχολείστε με τον κινηματογράφο, το θέατρο ή τη μουσική;

28 Θα σας άρεσε να ενημερώνατε το κόσμο, να δουλεύατε στο χώρο της διαφήμισης ή των εκδόσεων, να γράφατε ή να μεταφράζατε κείμενα; Θα επιθυμούσατε να συμμετέχετε στη διοίκηση ή στην εργασία ενός γραφείου; Θα σας άρεσε να καταγράφετε ή να ταξινομείτε δεδομένα; Σας αρέσει να ψάχνετε, και να εξετάζετε την αιτία κάποιων ζητημάτων ή θεμάτων; Σας αρέσει να βρίσκετε ή να αναζητάτε νέες λύσεις σε προβλήματα; Σας αρέσει η τεχνολογία των πληροφοριών (ο προγραμματισμός, τα δίκτυα ηλεκτρονικών υπολογιστών); Σας αρέσει να φροντίζετε τα φυτά, τα ζώα, ή το περιβάλλον; Σας αρέσει να εκθέτετε τον εαυτό σας σε κοινό, να παίζετε ρόλους, να βρίσκεστε στη δημοσιότητα; Σας αρέσει να συναναστρέφεστε με κόσμο; Θα σας άρεσε να αντιπροσωπεύετε τα συμφέροντα κάποιου άλλου;

29 Σας αρέσει η αγορά, η πώληση, οι εμπορικές συναλλαγές; Σας αρέσει να βοηθάτε τους άλλους, να τους εξυπηρετείτε και να τους φροντίζετε; Θα σας άρεσε να δίνετε οδηγίες ή να παρέχετε συμβουλές; Θα σας άρεσε να προσέχετε, να εξετάζετε και να θεραπεύετε ανθρώπους; Θα σας άρεσε να εκπαιδεύετε ή να παρέχετε μόρφωση σε ανθρώπους; Θα σας άρεσε να σώζετε ανθρώπους ή να προστατεύετε τις περιουσίες τους; Θα σας άρεσε να οργανώνετε, να διοικείτε, να σχεδιάζετε, και να ταξινομείτε εργασιακές διαδικασίες; Θα σας άρεσε να επιτηρείτε και να ελέγχετε άλλους;

30 Ερωτηματολόγιο Ικανοτήτων Διαβάστε κάθε ερώτηση και επιλέξτε την κατάλληλη απάντηση από την κλίμακα των τριών βαθμών από την λίστα επιλογής ("Ναι/Ίσως/Όχι")για κάθε ερώτηση ανάλογα με το πόσο ικανός πιστεύετε ότι είστε σε αυτή την επιδεξιότητα. Είναι εύκολο για εσάς να στείλετε ένα μήνυμα, τηλεφωνικό ή να ρωτήσετε κάποιον - ακόμη και αν δεν ξέρετε το άτομο; Μπορείτε να αντέξετε μία δυσάρεστη συμπεριφορά από κάποιο άτομο χωρίς να χάσετε την ψυχραιμία σας απέναντί του; Είσαι σε θέση να εκφράσεις την γνώμη σου με ένα ξεκάθαρο και κατανοητό τρόπο; Μπορείς να πείσεις τους συνομιλητές σου; Είσαι ένα χαρακτηριστικό μέλος της ομάδας σου; Μπορείς να ακούς την γνώμη των άλλων, και να καταλαβαίνεις τα προβλήματά τους;

31 Μπορείς να ηρεμείς τους άλλους; Πιστεύεις ότι μπορείς να αντιδράσεις άμεσα χωρίς πανικό σε απρόβλεπτες καταστάσεις; Μπορείς να πάρεις μία σημαντική απόφαση χωρίς να χρειαστεί να συμβουλευτείς κάποιον; Έχεις οργανωμένες καλά τις σημειώσεις σου, τα έγγραφά σου και διάφορες άλλες γραφικές δουλειές; Βρίσκεις συνήθως αυτό που χρειάζεσαι χωρίς ψάξιμο; Είναι ασυνήθιστο για εσάς να κάνετε κάποιο λάθος και να πείτε "Έχω μπερδευτεί" ή "Απέτυχα να το βρω"; Δουλεύεις με συστηματική ή με τυχαία μέθοδο; Είστε συνήθως σε θέση να προβλέψετε τι θα συμβεί αφότου δραστηριοποιηθείτε πάνω σε κάτι ή κάνετε κάποιες κινήσεις; Μπορείτε να οργανώσετε την εργασία σας με λεπτομέρειες, εκ των προτέρων; Είστε καλός στο να λύνετε τεχνικά προβλήματα ή λειτουργικές βλάβες;

32 Εάν τεμαχίσετε κάτι, θυμάστε με ποιό τρόπο το κάνατε και πώς μπορείτε να το συναρμολογήσετε ξανά; Μπορείτε να φανταστείτε πως θα δείχνουν στην πραγματικότητα, αντικείμενα ζωγραφισμένα στο χαρτί, (π.χ. σε τρεις διαστάσεις); Ακολουθείτε την αρχή "των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν" (ή "φύλαγε τα ρούχα σου για να έχεις τα μισά"); Πιάνουν τα χέρια σας; Μπορείτε να φέρετε εις πέρας βαριά χειρονακτική εργασία χωρίς προβλήματα; Είστε σχολαστικοί με την καθαριότητα; Έχετε την αίσθηση του γούστου; Έχετε ταλέντο στην υποκριτική; Έχετε ταλέντο στη μουσική;

33 Έχετε ταλέντο στο τραγούδι; Έχετε ταλέντο στο χορό; Έχετε ταλέντο στις εικαστικές τέχνες; Είστε καλοί στο γράψιμο δοκιμίων; 3.1. ΑΣΚΗΣΗ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗΣ ΔΥΝΑΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ Ποιο είναι το μεγαλύτερο κατόρθωμα που έχεις κάνει μέχρι τώρα; Περίγραψέ το και προσπάθησε να θυμηθείς πόσων ετών ήσουν όταν το έκανες Με τι σου αρέσει να ασχολείσαι περισσότερο όταν δεν δουλεύεις; Μπορείς να γράψεις τα χόμπι, τις μικροδουλειές μέσα και έξω από το σπίτι, την τυχόν εθελοντική εργασία κ.λ.π. δώσε τουλάχιστον 2 παραδείγματα Τώρα ξαναδιάβασε την πρώτη ερώτηση και δώσε και άλλα παραδείγματα με τη σειρά που σου έρχονται στο μυαλό. Θυμήσου όσο πιο πολλά μπορείς για μισή ώρα

34 Α. Β. Γ Κ.λ.π Τώρα κάνε ένα διάλειμμα όταν επιστρέψεις στην άσκηση και συμπλήρωσε ό,τι άλλο θυμηθείς Δ. Ε.

35 Βάλε ένα X στα 10 απ αυτά που νομίζεις ότι είναι τα πιο σημαντικά. Αν θυμήθηκες κ άλλα συμπλήρωσε τα πιο κάτω

36 Τώρα βάλε τα στη σειρά από το 1 έως το 10 ανάλογα με ό,τι εσύ νομίζεις πιο σημαντικό. Βάλε 1 στο πιο σημαντικό, 2 στο αμέσως επόμενο κ.λ.π. Τελειώνοντας αυτή την άσκηση, έχεις κάνει ένα καλό βήμα για να εντοπίσεις τα δυνατά σου σημεία. Τώρα, Συζήτησέ τα με τη /το Σύμβουλό σου. 4. ΟΙ ΑΞΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟ ΧΩΡΟ Διαβάστε προσεκτικά την περιγραφή των παρακάτω πιθανών αξιών σας και σημειώστε το βαθμό στον οποίο είναι ή όχι σημαντικές για εσάς. Μετά επιλέξτε τις τρεις πρώτες σε σημασία και σκεφτείτε κατά πόσο θα βρουν ανταπόκριση στο επάγγελμα που σκέφτεστε να ακολουθήσετε. Μιλήστε με την Σύμβουλό σας και συζητήστε τα αποτελέσματα και τις σκέψεις σας.

37 ΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΑΡΚΕΤΑ ΜΕΤΡΙΑΣ ΑΣΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΣΗΜΑΝΤΗ ΞΑΡΤΗΣΙΑ: να ελευθερία σκέψης πράξης, να μπορώ να ττω με βάση το δικό χρονοδιάγραμμα και δικές μου εραιότητες ΟΓΕΝΕΙΑ: να έχω ετό χρόνο ελεύθερο ην οικογένειά μου ΤΕΥΓΜΑ: να υγχάνω σημαντικά γματα, να εμπλέκομαι να αναλαμβάνω αντικά έργα ΑΜΗ: να έχω την σία να εγκρίνω ή να

38 ΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΑΡΚΕΤΑ ΜΕΤΡΙΑΣ ΑΣΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΣΗΜΑΝΤΗ ρρίπτω προτεινόμενες ίες δράσης, πιθανές άσεις, σχέδια κ.λ.π, ελέγχω την διανομή ών ΙΑ: να εργάζομαι με ώπους που συμπαθώ να τους είμαι και εγώ παθής ΥΤΟΣ: να κερδίζω ά χρήματα και να ι οικονομικά άρτητος/η ΟΘΕΣΙΑ: να ρώ να ζήσω στο ς που θέλω (πόλη, χία, κ.λ.π.) ΤΗ: να είμαι

39 ΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΑΡΚΕΤΑ ΜΕΤΡΙΑΣ ΑΣΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΣΗΜΑΝΤΗ ός/η, ρσιωμένος/η στην ρία και τον στάμενο μου και να και την δική τους σίωση ΑΛΕΙΑ: να έχω μια αλή και σταθερή η ΗΓΙΑ: να γίνω ρός/ή αρχηγός και να ώ επιρροή ΤΗΔΕΙΟΤΗΤΑ: να γνωστή και σεβαστή ντία σε ό,τι κάνω ΤΡΟ: να με κτηρίζουν ως υχημένο/η, να γίνω

40 ΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΑΡΚΕΤΑ ΜΕΤΡΙΑΣ ΑΣΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΣΗΜΑΝΤΗ στός/η και ημος/η, να κερδίσω αναγνώριση και τη στο πεδίο που εγώ ιαλέξω ΣΦΟΡΑ ΡΕΣΙΑΣ: να ισφέρω στην οποίηση των άλλων. βοηθώ ανθρώπους χρειάζονται βοήθεια ΛΑΥΣΗ: να λαμβάνω τη δουλειά, να διασκεδάζω ντάς την ΟΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ: άνω εργασία που να ι πρόκληση για εμένα η οποία θα με

41 ΕΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥ ΑΡΚΕΤΑ ΜΕΤΡΙΑΣ ΑΣΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΑΣΗΜΑΝΤΗ θήσει στο να γματοποιήσω το στο των δυνατοτήτων Περιορισμοί στη ζωή σας που είναι σχετικοί με την επαγγελματική σας καριέρα Α) Στην πρώτη στήλη, κάντε μια λίστα με τους 10 περιορισμούς που εσείς θεωρείτε πιο σημαντικούς στη ζωή σας την παρούσα στιγμή. Οι περιορισμοί μπορούν να είναι εσωτερικής ή εξωτερικής φύσης. Είναι περιορισμοί, επιφυλάξεις ή υποχρεώσεις που βιώνετε σαν να δημιουργούν μια σύγκρουση μέσα σας. Μην προχωρήσετε στο δεύτερο βήμα αν δεν ολοκληρώσετε την λίστα σας E ΔΕ 1.

42

43 10. Β) Όταν ολοκληρώσετε την λίστα σας, σημειώστε στην μεσαία στήλη ποιοι από τους περιορισμούς αυτούς σας έχουν Επιβληθεί (Ε) και ποιοι είναι Δικής σας Επιλογή (ΔΕ). Στην Τρίτη στήλη αναφέρετε τι κάνετε αν κάνετε κάτι - ή τι μπορείτε να κάνετε για κάθε ένα περιορισμό, για να τον απομακρύνετε ή να τον τροποποιήσετε ή για να τον αντιμετωπίσετε. Γ) Συναντηθείτε με τον/ την σύμβουλό σας και μοιραστείτε τις απαντήσεις και τις αντιδράσεις σας στα εξής ερωτήματα: Ποιους περιορισμούς έχετε αποδεχθεί και ποιους όχι; Ποιοι από τους περιορισμούς σας είναι σωματικοί; Ποιοι έχουν εμφανιστεί εδώ και καιρό και ποιοι είναι πιο πρόσφατοι;

44 Υπάρχουν κάποιες παλιές αποφάσεις που είχατε υποθέσει ότι δεν μπορείτε να αλλάξετε αλλά που στην πραγματικότητα μπορείτε; Υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί που να σας δημιουργούν θυμό, φόβο, ανησυχία, άγχος, ή να απορροφούν την ενεργητικότητά σας; Ποιοι περιορισμοί σας αφήνουν αδύναμους ή παγιδευμένους; Υπάρχουν κάποιοι από τους περιορισμούς που αναφέρατε που να είναι παγκόσμιοι, μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης; Ποιοι έχουν να κάνουν με την κουλτούρα σας, την εθνικότητά σας, το φύλλο σας: Μέσα από ποιους περιορισμούς έχετε βρει ή αναπτύξει δυνάμεις ή/ και ικανότητες που δεν είχατε παλαιότερα; Υποκειμενική άσκηση ιεράρχησης αναγκών

45 Η άσκηση που ακολουθεί σας καλεί να σκεφθείτε την κάθε μια από τις ανάγκες που αναφέρονται ξεχωριστά και να τη βαθμολογήσετε ανάλογα με τη σημασία που έχει για εσάς. Βάλτε ένα (1) σαν τον μικρότερο βαθμό με (5) το μεγαλύτερο. Μετά, βάλτε τις στη σειρά από το 1 ως το 17 αρχίζοντας απ αυτές στις οποίες έχετε δώσει το μεγαλύτερο βαθμό. Συζητείστε με τον/την σύμβουλο σας τι σημαίνουν αυτά για εσάς. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΙΕΡΑΡΧΙΣΗΣ ΑΤΟΜΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΑΝΑΓΚΕΣ ΒΑΘΜΟΣ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟ Επίτευξη στόχων..... Ανάπτυξη ικανοτήτων..... Αυτοσεβασμός..... Δύναμη..... Οικογενειακή ζωή..... Χρήματα..... Ασφάλεια.....

46 Αναγνώριση..... Ανεξαρτησία..... Γόητρο..... Ελεύθερος Χρόνος..... Πίεση..... Ποικιλία..... Συνθήκες Εργασίας..... Συνεργασία..... Δημιουργικότητα..... Ηθικές Αξίες.....

47

48 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ως έννοια η επιχειρηματικότητα, στο σύγχρονο κόσμο, είναι συνυφασμένη με την ατομική πρωτοβουλία και την ανάληψη δράσεων από ανθρώπους που τολμούν και είναι διατεθειμένοι να ρισκάρουν με στόχο την επιτυχία, δημιουργώντας την δική τους επιχείρησης. Ορισμός: Η επιχειρηματικότητα ορίζεται ως η ανάληψη κάθε οικονομικής δραστηριότητας από ένα άτομο ή μια συνεργαζόμενη ομάδα ατόμων με στόχο την εξασφάλιση ιδιωτικού κέρδους, συμβάλλοντας:α) στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της κάθε χώρας, β) στην αύξηση της απασχόλησης και γ) στην συνολικότερη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Όλοι οι άνθρωποι κάποια στιγμή στη ζωή τους πρέπει να αποφασίσουν για το ποια δουλειά θα ακολουθήσουν.. Καθένας από εμάς βλέπει τότε τον εαυτό του σαν ένα προϊόν που πρέπει να το παρουσιάσει στον εργοδότη. Πρέπει να προσπαθήσουμε να αναγνωρίσουμε τι έχουμε να προσφέρουμε σε έναν εργοδότη - ικανότητες, γνώσεις και εμπειρία, κατορθώματα του παρελθόντος - και να δείξουμε πως αυτά μπορούν να βοηθήσουν τον εργοδότη και την εταιρεία του. Πρέπει να κάνουμε έρευνα αγοράς για να βρούμε πιθανούς 'πελάτες' και τι ακριβώς θέλουν από εμάς.

49 Τότε πρέπει να πουλήσουμε αυτές τις ικανότητες μας - να τους δείξουμε τι θα κερδίσουν με το να μας προσλάβουν και πως θα βοηθηθεί η εταιρεία τους. Πρέπει να το κάνουμε αυτό, ακόμα και αν δεν έχουν δημοσιεύσει μια κενή θέση. Σταματάς, λοιπόν να σκέφτεσαι τι δουλειές υπάρχουν και αρχίζεις να σκέφτεσαι για το πώς μπορείς να πείσεις έναν εργοδότη να σε πάρει δείχνοντας του τα πλεονεκτήματα που θα έχει. Αυτό δεν είναι κυριολεκτικά σαν να έχεις την δικιά σου εργασία, απλός ένας έξυπνος τρόπος να κάνεις αιτήσεις για δουλειές - πολλές από τις οποίες ποτέ δεν θα δημοσιευτούν! "Είμαι έτοιμος να κάνω απολύτως κάθε εργασία παρά να είμαι άνεργος/η." Αυτό ίσως να μην είναι μια καλή ιδέα - αν δεν ξέρεις ακριβώς τι θέλεις να κάνεις και γιατί, πως μπορείς να πείσεις έναν εργοδότη να σε προσλάβει; Αν δεν ενδιαφέρεσαι για την συγκεκριμένη εργασία, γιατί πρέπει κάποιος να σε προσλάβει να την κάνεις; Γνωρίζοντας τις ικανότητες σου και τα ενδιαφέροντα σου και έχοντας ένα καθαρό πλάνο να βρεις ένα είδος εργασίας που να σε ελκύει. Γιατί να μην προσπαθήσεις; Σκέψου τότε: αν δεν υπάρχουν καθόλου δουλειές για μένα, εγώ μπορώ μήπως να δημιουργήσω κάτι δικό μου και μ αυτό τον τρόπο να προσφέρω και στον εαυτό μου και στους άλλους ανθρώπους; Μπορώ να δημιουργήσω την δική μου επιχείρηση; Ναι. Υπάρχουν δυο τρόποι να το κοιτάξεις: Φυσικά, μερικοί άνθρωποι είναι ικανοί να αρχίσουν την δικιά τους εργασία και να δουλεύουν για τον εαυτό τους. Πριν ξεκινήσεις, πρέπει να είσαι ικανός να απαντήσεις τουλάχιστον σε δυο ή τρεις ερωτήσεις:

50 1 ον. τι πρέπει να πουλήσεις; Αυτό ίσως είναι ένα προϊόν, μια υπηρεσία, οι δικές σου ικανότητες και γνώσεις κ.τ.λ. 2 ον. ποιοι θα αγοράσουν από εσένα, πόσοι από αυτούς υπάρχουν και πόσο περίπου αυτοί θα είναι έτοιμοι να πληρώσουν για το προϊόν ή την υπηρεσία που εσύ θέλεις να πουλήσεις; 3 ον. πόσα χρήματα μπορείς εσύ να διαθέσεις για να αγοράσεις ή να νοικιάσεις κάθε εξοπλισμό ή το κτίριο που χρειάζεσαι και πόσα χρειάζεσαι για να ζήσεις, ενώ περιμένεις η εργασία να αρχίσει να δίνει χρήματα; Ίσως ακόμα να σκεφτείς την περίπτωση της συνεργασίας. Κάνοντας μια συνεργασία με άλλους ανθρώπους - είναι ένας τρόπος να μοιράσεις το ρίσκο [αλλά ακόμα και τις αμοιβές] και ίσως μπορέσεις να χρησιμοποιήσεις ικανότητες που δεν έχεις εσύ αλλά έχουν οι άλλοι. Μερικοί άνθρωποι λένε ότι ο τρόπος που η αγορά εργασίας λειτουργεί είναι ότι όλοι πρέπει να πράττουμε σαν να έχουμε μια δικιά μας εργασία. Τι περιλαμβάνεται στην ιδιοκτησία μιας επιχείρησης Ενώ ο υπάλληλος εργάζεται για τον εργοδότη του και πληρώνεται για αυτό, ένας ελεύθερος επαγγελματίας ή έμπορος δεν παραδίδει την εργασία του σε κανένα εργοδότη, αλλά την προσφέρει στην "αγορά" και λαμβάνει χρήματα για την πώλησή του. Η αγορά σε αυτή την περίπτωση γίνεται κατανοητή υπό μια ευρύτερη έννοια και όχι σαν μια απλή αγορά ή ένα κατάστημα. Η "αγορά" είναι ένα οποιοδήποτε περιβάλλον εργασίας, στο οποίο συναντιούνται αγοραστές και πωλητές, και ανταλλάσσονται προϊόντα και υπηρεσίες. Ο αγοραστής ή ο πελάτης μπορεί να μην είναι πάντα ένα πρόσωπο, αλλά ένας οργανισμός ή και το κράτος. Το επιχειρησιακό πρόσωπο ή ο έμπορος φέρνει τα προϊόντα του σε μια τέτοια αγορά. Χωρίς

51 αυτό να χρειάζεται να είναι το αποτέλεσμα της προσωπικής του εργασίας, αλλά και των υπαλλήλων του ή των πιθανών του εταίρων. Ενώ ο υπάλληλος έχει λιγότερη ελευθερία και περισσότερη ασφάλεια, ο ελεύθερος επαγγελματίας ή ο έμπορος έχει περισσότερη ελευθερία και λιγότερη ασφάλεια. Ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει χρόνο για να φανταστεί και να προγραμματίσει, και να παράγει χρήματα, και μόνο αυτός λαμβάνει αποφάσεις για την δουλειά του. Από την άλλη μεριά, χάνει την ασφάλεια μιας περιοδικής αμοιβής, και επιπλέον, συχνά πρέπει να επενδύει σε κάτι, χωρίς να είναι σίγουρος για την κατάληξή του. Πριν δημιουργήσετε επιχείρηση πρέπει να επενδύσετε ένα συγκεκριμένο ποσό χρημάτων. Ανάλογα με το μέγεθος των αρχικών δαπανών, διακρίνουμε διάφορους τομείς επιχειρησιακής δραστηριότητας: Δραστηριότητες που απαιτούν ευφυία, κατάλληλη γνώση και επικοινωνιακές δεξιότητες - π.χ. ένας χρηματιστής ή έμπορος, ή συμβουλευτικές δραστηριότητες που δεν απαιτούν γραφείο, κτλ., Δραστηριότητες που απαιτούν εργαλεία, μια ορισμένη ποιότητα υλικών και όχι ακριβό εξοπλισμό, ένα μικρότερο εργαστήριο (αλλά το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας εκτελείται στις εγκαταστάσεις των πελατών) - π.χ. υδραυλικός, φαναρτζής, κτίστης, επισκευαστής στέγης, διακοσμητής, ράφτης, κτλ., και επίσης αυτές που επεξεργάζονται δεδομένα, λογιστές και μικρές επιχειρήσεις που χρειάζονται μόνο έναν υπολογιστή, Δραστηριότητες που απαιτούν κατάστημα ή γραφείο με τον απαραίτητο εξοπλισμό - π.χ. αρτοποιός, ζαχαροπλάστης, χασάπης, μηχανικός αυτοκινήτων, ξυλουργός, κουρέας, αισθητικός, επιδιορθωτής παπουτσιών, δικηγόρος, κτλ., Δραστηριότητες που απαιτούν ακριβότερες εγκαταστάσεις - βιομηχανική παραγωγή, πρατήριο βενζίνης, κατάστημα, ξενοδοχείο, κτλ.,