ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ Ευαγγελία Ηλία Γεωργιάδου Α.Μ ΕΡΓΑΣΙΑ Που υποβλήθηκε στο Τμήμα Στατιστικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου ΑΘηνών ως μέρος των απαιτήσεων για την απόκτηση Μεταπτυχιακού Διπλώματος Συμπληρωματικής Ειδίκευσης στη Στατιστική «Στατιστικές Μέθοδοι στη Διαχείριση Ασφαλιστικών Οργανισμών» Αθήνα ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ.1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ σελ.3 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ Το Διανεμητικό Σύστημα. σελ Το Κεφαλαιοποιητικό σύστημα.. σελ Ταμεία Καθορισμένων Παροχών. σελ Ταμεία Καθορισμένης Εισφοράς.. σελ Υβριδικά Ταμεία.. σελ.8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΚΡΑΤΙΚΗ ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ σελ Λειτουργία της κοινωνικής ασφάλισης.. σελ Η Ελληνική πραγματικότητα.. σελ Οι γενικές αρχές της κοινωνικής ασφάλισης.. σελ Νομοθετικές Ρυθμίσεις σελ Η διοικητική οργάνωση της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα... σελ Η χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης.. σελ Οι φορείς ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων σελ.15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΑΜΕΙΟ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ σελ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ. σελ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ σελ.17 II

3 4.3. ΠΑΡΟΧΕΣ. σελ Εφάπαξ βοήθημα σελ Προϋποθέσεις χορήγησης εφάπαξ βοηθήματος.. σελ Επιστροφή κρατήσεων σελ Υπολογισμός εφάπαξ βοηθήματος σελ ΠΟΡΟΙ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ. σελ Ασφαλιστικές εισφορές σελ Πρόσοδοι από τη διαχείριση της περιουσίας του Ταμείου σελ Εισφορές από τον Κρατικό Προϋπολογισμό... σελ Κοινωνικοί Πόροι σελ.27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ.. σελ.29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΕΒΑΛΛΑΝ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ σελ Κατάρριψη της αρχής της ανταποδοτικότητας. σελ Αναγνώριση προϋπηρεσίας με εξαγορά σελ Η εισφοροδιαφυγή... σελ Ο τρόπος υπολογισμού του εφάπαξ βοηθήματος... σελ Μισθολόγια δημοσίου τομέα. σελ Εργασιακή δομή δημοσίου τομέα.. σελ Δικαστικές αποφάσεις... σελ Διαχείριση αποθεματικών.. σελ Νομοθετικές ρυθμίσεις που ζημίωσαν το Ταμείο. σελ Διατάξεις Νόμου 1476/1984. σελ Διατάξεις Νόμου 1600/1986. σελ.46 III

4 Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) Νόμοι 1397/1983, Ν.1759/88, Ν.1813/ σελ Διατάξεις Ν. 2190/1994. σελ Ν. 2592/ Μεταφορά συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων... σελ Αντιτρομοκρατικός νόμος Ν.1897/1990. σελ Εξίσωση αποδοχών δικαστικών λειτουργών με τις αποδοχές των διευθυντών ιατρών του ΕΣΥ.. σελ Διατάξεις του Ν. 2084/ σελ ΕΛΤΑ Ελληνικά Ταχυδρομεία.. σελ Πρόσθετες επιβαρύνσεις.... σελ Αναγγελία Ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων... σελ Διοικητική Δυσκαμψία... σελ Αποτελέσματα.. σελ.50 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΙΣΦΟΡΑΣ ΠΑΡΟΧΗΣ (ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΣ). σελ Υπολογισμός εισφορών υπέρ ΤΠΔΥ σελ Υπολογισμός μελλοντικής αξίας εισφορών. σελ Υπολογισμός εφάπαξ βοηθήματος.. σελ.66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ σελ.69 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.. σελ. 73 IV

5 V

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικός στόχος της ασφάλισης είναι η ορθή οργάνωση ενός αποτελεσματικού τρόπου αντιμετώπισης αβέβαιης μελλοντικής οικονομικής ανάγκης. Η ασφάλιση προσπαθεί να ελαχιστοποιήσει τις οικονομικές συνέπειες που προέρχονται από την επέλευση ενός ζημιογόνου γεγονότος, π.χ. ανικανότητα για εργασία λόγω γήρατος, λόγω νόσου ή αιτία θανάτου. Οι οικονομικές συνέπειες αντιμετωπίζονται με την καταβολή περιοδικών πληρωμών εφ όρου ζωής (σύνταξη), με την ενίσχυση της αποταμίευσης μέσω της καταβολής ενός συμφωνημένου ποσού (εφάπαξ) ή με την πληρωμή κάποιου χρηματικού ποσού για την κάλυψη συγκεκριμένης δαπάνης (σε περίπτωση ασθένειας, ατυχήματος κλπ). Η διασφάλιση από ζημιογόνα γεγονότα που προμηνύει το μέλλον, αποτελεί μέλημα των ατόμων ξεχωριστά αλλά και του κοινωνικού συνόλου ευρύτερα. Ο έντονος και σημαντικός ρόλος της ασφάλισης, αντικατοπτρίζεται στις ενέργειες στις οποίες προβαίνει το Κράτος για την προστασία της Κοινωνικής Ασφάλισης, την κατοχύρωση δηλαδή ενός συνόλου μηχανισμών που αποσκοπούν στην προστασία των πολιτών από γεγονότα που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική τους ευημερία. Στην Ελλάδα ωστόσο, ο τομέας της Κοινωνικής Ασφάλισης διέρχεται μια παρατεταμένη κρίση, η οποία έχει τις ρίζες της στις οικονομικές και κοινωνικές αναδιαρθρώσεις που έχουν συντελεσθεί τις τελευταίες δεκαετίες και στην απουσία ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου κοινωνικής προστασίας. Η κρίση αυτή εκδηλώνεται από την αδυναμία των κοινωνικοασφαλιστικών οργανισμών να καλύψουν τις απαιτήσεις - ανάγκες των ασφαλισμένων τους. Στην παρούσα μελέτη γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση των συνταξιοδοτικών συστημάτων και του τρόπου χρηματοδότησής τους και μια εισαγωγή στην έννοια και τον τρόπο λειτουργίας της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Στη συνέχεια μελετάται η περίπτωση ενός οργανισμού κοινωνικής ασφάλισης, του Ταμείου Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων. Αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας του ως προς τη χορήγηση παροχών και τη διαχείριση των εσόδων του. Απεικονίζεται η οικονομική του εξέλιξη στο πέρασμα των ετών και αναλύονται οι αιτίες που οδήγησαν το εν λόγω ταμείο στη σημερινή οικονομική του εικόνα. Τέλος, εξετάζεται η σχέση αναλογίας ανάμεσα στην εισφορά ασφαλισμένου προς το Ταμείο και στη χορηγούμενη από το Ταμείο παροχή προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η ασφαλιστική παροχή που χορηγεί το Ταμείο είναι ανταποδοτική. 1

7 2

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΡΟΧΩΝ. Η λειτουργία ασφαλιστικών συστημάτων που χορηγούν οικονομικές παροχές σε ομάδες του πληθυσμού οι οποίες για αντικειμενικούς λόγους δεν μπορούν να εξασφαλίσουν εισοδήματα από εργασία, είναι κοινωνικά αναγκαία. Τέτοια ασφαλιστικά συστήματα στοχεύουν στην οικονομική εξασφάλιση των ατόμων που αποχωρούν από την εργασία τους λόγω γήρατος ή αναπηρίας, καθώς και των μελών της οικογενείας των θανόντων. Στο επίπεδο της κοινωνικής ασφάλισης, τη σοβαρή ευθύνη της υλοποίησης αυτών των παροχών έχουν αναλάβει οι κοινωνικοί φορείς (ταμεία) κύριας και επικουρικής ασφάλισης. Η επιτυχία ενός ασφαλιστικού συστήματος κρίνεται αποκλειστικά από τη δυνατότητά του να ανταπεξέρχεται στις υποχρεώσεις του, να υλοποιεί δηλαδή τις παροχές που υπόσχεται στα ασφαλισμένα μέλη. Για να μπορεί να το επιτυγχάνει πρέπει να κατέχει ανά πάσα στιγμή τους αναγκαίους πόρους. Συγκεκριμένα για να θεωρηθεί ένα ασφαλιστικό σύστημα πετυχημένο δεν αρκεί μόνο να μπορεί να ανταπεξέλθει στο άμεσο κόστος των παροχών, αλλά να έχει τη δυνατότητα να καλύψει και το κόστος των μελλοντικών παροχών όταν έρθει η στιγμή να καταβληθούν. Η μέθοδος χρηματοδότησης των παροχών συνεπώς, έχει τεράστια σημασία για την εύρυθμη λειτουργία του. Το κεντρικό πρόβλημα της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών παροχών και κυρίως των συντάξεων, αφορά στη χρονική κατανομή των πόρων σε σχέση με τις υποχρεώσεις του ασφαλιστικού σχήματος. Το άμεσο κόστος για ένα συνταξιοδοτικό σχήμα προέρχεται από την καταβολή των συντάξεων στους ήδη συνταξιούχους του. Πέρα από αυτό όμως, το σχήμα πρέπει να είναι σε θέση να καλύπτει συνεχώς στο μέλλον το κόστος των παροχών τόσο των συνταξιούχων όσο και των ενεργών μελών του. Καθώς το δεύτερο αυτό κόστος έχει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία ποιο τμήμα του συνολικού κόστους καλούνται να καλύψουν οι εισφορές, που αποτελούν τη βασική πηγή εσόδων του σχήματος. Με άλλα λόγια, το κρίσιμο σημείο που διαχωρίζει τα διαφορετικά συστήματα ασφάλισης είναι το τμήμα του συνολικού κόστους που «αναγνωρίζεται» και χρηματοδοτείται. Εάν αναγνωρίζεται μόνο το άμεσο κόστος, τότε η εισφορά τίθεται σε τέτοιο επίπεδο ώστε το σύνολο των εισφορών που εισπράττονται να είναι επαρκές για να καλύψει τις άμεσες υποχρεώσεις προς τους τωρινούς συνταξιούχους. Αντίθετα, εάν αναγνωρίζεται το μακροπρόθεσμο κόστος, η εισφορά τίθεται σε ύψος που επιτρέπει την ολική ή εν μέρει κεφαλαιοποίηση ώστε να αντιμετωπισθούν οι μελλοντικές υποχρεώσεις του σχήματος. Οι δύο αυτές μέθοδοι (συστήματα χρηματοδότησης) είναι γνωστές ως «Διανεμητικό Σύστημα» και «Κεφαλαιοποιητικό Σύστημα» αντίστοιχα. 3

9 2.1.Το Διανεμητικό Σύστημα Το διανεμητικό σύστημα χρησιμοποιείται στη χρηματοδότηση του μεγαλύτερου τμήματος των παροχών της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα. Η βασική αρχή της λειτουργίας του Διανεμητικού Συστήματος είναι εξαιρετικά απλή: Από τις εισφορές της παρούσας γενιάς εργαζομένων χρηματοδοτούνται οι παροχές της παρούσας γενιάς των συνταξιούχων. Όταν με τη σειρά της η τωρινή γενιά των εργαζομένων αποχωρήσει από την εργασία, οι τότε εργαζόμενοι θα κληθούν να χρηματοδοτούν το κόστος των συντάξεων ή άλλων παροχών με τις εισφορές που θα καταβάλλουν. Πίσω από αυτή την αρχή που συνήθως μεγαλόπνοα αποκαλείται «συμβόλαιο των γενεών» (το οποίο βέβαια πάντοτε «υπογράφεται» μονομερώς από την παρούσα γενιά, αλλά βαρύνει την επόμενη), βρίσκεται μια απλή παρατήρηση: Για να λειτουργεί αυτό το σύστημα χρηματοδότησης, θα πρέπει να υπάρχει συνεχώς επαρκής αριθμός ενεργών ασφαλισμένων, σημαντικά υψηλότερος αυτού των συνταξιούχων. Αυτός είναι ουσιαστικά ο μοναδικός τρόπος να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση των παροχών που έχει «εγγυηθεί» ο ασφαλιστικός οργανισμός με δεδομένο ποσοστό εισφορών επί της μισθοδοσίας. Στην πράξη διάφοροι παράγοντες μπορούν να διαταράξουν σημαντικά το λόγο του αριθμού των ενεργών ασφαλισμένων προς τους συνταξιούχους, επηρεάζοντας σημαντικά την οικονομική ισορροπία του συστήματος. Λόγω δε του μακροπρόθεσμου χαρακτήρα τόσο των παροχών όσο και της φύσης των αιτιών που διαταράσσουν την ισορροπία, τα προβλήματα χρηματοδότησης που ανακύπτουν είναι σοβαρά και συχνά μη αναστρέψιμα. Η υπογεννητικότητα και η ανεργία οδηγούν σε σταδιακή μείωση του αριθμού των εργαζομένων ανά συνταξιούχο, ενώ η συνεχής αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης διογκώνει περαιτέρω τον αριθμό των συνταξιούχων ανά εργαζόμενο. Το αποτέλεσμα είναι να καθίσταται αναγκαία η επέμβαση στο επίπεδο των παροχών, στο επίπεδο των εισφορών ή και στα δύο. Η μεν αύξηση του ποσοστού των εισφορών έχει προφανή αποτελέσματα τόσο στο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων όσο και στο κόστος της εργασίας, την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα, την ανεργία κλπ. Η δε μείωση των παροχών καταβαλλόμενων ή μελλοντικών αθετεί μια από τις βασικές υποσχέσεις του ασφαλιστικού συστήματος (το ύψος της παροχής), υποσκάπτοντας την αξιοπιστία του. Αλλά κυρίως θίγει μια από τις ευπαθείς ομάδες της κοινωνίας, ένα τμήμα του πληθυσμού που δεν μπορεί να εξασφαλίσει εισοδήματα από προσωπική εργασία. Δυστυχώς ακόμη και οι επώδυνες αυτές επεμβάσεις στο επίπεδο παροχών εισφορών συχνά δεν είναι ικανές να λύσουν το πρόβλημα μακροπρόθεσμα, εφόσον οι αιτίες που το δημιουργούν εξακολουθούν να υφίστανται και μπορούν να οδηγήσουν σε φαύλο κύκλο διόγκωσής του. 4

10 Είναι φανερό ότι στην περίπτωση που ο αριθμός των ασφαλισμένων που εισφέρουν δεν αυξάνεται συνεχώς και εφόσον η μόνη πηγή χρηματοδότησης είναι οι εισφορές, το διανεμητικό σύστημα χρηματοδότησης είναι καταδικασμένο να υποστεί αργά ή γρήγορα οικονομική κατάρρευση. Η μόνη οδός για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του σε αυτές τις συνθήκες, είναι η ύπαρξη εξωτερικής και ανεξάρτητης πηγής χρηματοδότησης, η οποία θα μπορεί να καλύπτει επαρκώς το έλλειμμα που συνεχώς θα δημιουργείται Το Κεφαλαιοποιητικό σύστημα Η αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η λειτουργία του Κεφαλαιοποιητικού Συστήματος είναι πιο σύνθετη, αλλά πολύ περισσότερο λογική και αποτελεσματική. Σε γενικές γραμμές, η λειτουργία του βασίζεται στην απαίτηση της ύπαρξης σε κάθε χρονική στιγμή ισότητας μεταξύ της παρούσας αξίας των υποχρεώσεων του ασφαλιστικού σχήματος και της παρούσας αξίας των περιουσιακών του στοιχείων. Στα περιουσιακά στοιχεία περιλαμβάνονται οι εισφορές που αναμένεται να λάβει το σχήμα καθώς και το απόθεμα που έχει δημιουργηθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή και οι πρόσοδοι που προκύπτουν από την επένδυσή του. Στην πράξη εφαρμογή αυτής της αρχής σε ένα νεοϊδρυόμενο φορέα που δεν έχει ακόμα συνταξιούχους, σημαίνει κεφαλαιοποίηση των εισφορών και δημιουργία αποθέματος που επενδύεται. Με την πάροδο των ετών το απόθεμα διογκώνεται τόσο από τις εισφορές των ασφαλισμένων του φορέα όσο και από τις αποδόσεις των επενδύσεων και χρηματοδοτεί τις παροχές όταν αρχίσουν να καταβάλλονται. Με ένα τέτοιο σχεδιασμό, η κάθε γενιά ασφαλισμένων ουσιαστικά αποταμιεύει για να καλύψει κυρίως τις δικές της παροχές και έτσι παύει η ισορροπία του συστήματος να εξαρτάται από τους σχετικούς αριθμούς ενεργών ασφαλισμένων και συνταξιούχων. Ακόμη και εάν ο αριθμός των συνταξιούχων είναι πολλαπλάσιος αυτού των ενεργών, δεν παρουσιάζεται πρόβλημα στη χρηματοδότηση των παροχών τους, εφόσον με τις εισφορές που η παρούσα γενιά των συνταξιούχων κατέβαλε όταν ήταν ενεργή, έχει δημιουργηθεί επαρκές απόθεμα. Πέρα από την ανεξαρτησία του από τους δημογραφικούς παράγοντες ίσως το πιο βασικό πλεονέκτημα που έχει το κεφαλαιοποιητικό σύστημα είναι το ότι εισάγει μία επιπλέον πηγή χρηματοδότησης πέρα από τις εισφορές, τα έσοδα από την επένδυση του αποθέματος. Στην πράξη, ένα τμήμα του συνολικού κόστους των παροχών καλύπτεται από τις αποδόσεις των επενδύσεων. Κατά συνέπεια, για δεδομένο ύψος παροχών, όσο μεγαλύτερες είναι οι πρόσοδοι από την επένδυση του αποθέματος, τόσο χαμηλότερες είναι οι εισφορές που απαιτούνται. Στα πλαίσια του κεφαλαιοποιητικού συστήματος, υπάρχουν πολλές διαφορετικές μέθοδοι χρηματοδότησης αποθεματοποίησης, οι οποίες διαφέρουν στο ρυθμό «αναγνώρισης» και κάλυψης του κόστους των παροχών. Σε αντίθεση όμως με το διανεμητικό σύστημα, κάθε μία από αυτές μπορεί να εξασφαλίσει ευστάθεια και επάρκεια στη χρηματοδότηση των παροχών σε μακροχρόνια βάση. 5

11 Ανεξάρτητα από το ποιο είναι το σύστημα χρηματοδότησης ενός σχήματος Ορισμένων Παροχών, πάντοτε υπάρχει ένας μαθηματικός τύπος που συνδέει το ποσό της σύνταξης με τα χρόνια εργασίας και τους μισθούς. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ο οικονομικός κίνδυνος (επενδύσεων, μακροζωίας) βαρύνει τον εγγυητή (κράτος ή εργοδότη). Ένα σχήμα Καθορισμένης Εισφοράς, δεν υπόσχεται ένα συγκεκριμένο ποσό σύνταξης, αλλά αντίθετα μπορούμε να το δούμε σαν αποταμιευτικό λογαριασμό στον οποίο εργαζόμενος και εργοδότης εισφέρουν σε κανονική βάση. Συνεπώς, η μόνη ευθύνη του εργοδότη είναι το συμφωνημένο ποσοστό εισφοράς και δεν αναλαμβάνει κανέναν οικονομικό κίνδυνο. Οι εισφορές φυσικά επενδύονται και οι (τυχαίες) αποδόσεις μαζί με το κεφάλαιο συσσωρεύονται στο τέλος του εργασιακού βίου. Η στρατηγική κατανομής των επενδύσεων καθώς και οι επενδύσεις συνήθως γίνονται από επαγγελματίες. Τέλος υπάρχουν και τα σχήματα που συνδυάζουν στοιχεία σχημάτων Καθορισμένης Παροχής και Καθορισμένης Εισφοράς. Για παράδειγμα, ένα συνταξιοδοτικό σχήμα μπορεί να εγγυάται μια ελάχιστη σύνταξη (μορφή Ορισμένων Παροχών) και αυτή η σύνταξη να συμπληρώνεται από μια τύπου Καθορισμένης Εισφοράς. Ένα άλλο παράδειγμα είναι ένα Ταμείο Καθορισμένης Εισφοράς όπου όμως υπάρχει όχι μόνο εγγύηση κεφαλαίου, αλλά και ελάχιστης απόδοσης Ταμεία Καθορισμένων Παροχών Τα ταμεία καθορισμένων παροχών παρέχουν εγγυημένη σύνταξη η οποία υπολογίζεται από τον τύπο: DB I ( r a) ( r a) Όπου ξ είναι ο συντελεστής συσσώρευσης, r-α τα χρόνια εργασίας και ω(r-α) ο μέσος μισθός που λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό της σύνταξης, π.χ. ο μέσος μισθός των τελευταίων n ετών υπηρεσίας. Γενικά ισχύει: r a r a t ( r a) e Stdt 0 Η παροχή του εργαζόμενου στην συνταξιοδότηση καθορίζεται εξαρχής βάσει των ετών υπηρεσίας και του μισθού κατά τη διάρκεια της ασφάλισης. Επομένως, το ύψος της παροχής τελικά εξαρτάται από την επιλογή του συντελεστή ξ και τον τρόπο υπολογισμού του μέσου μισθού ασφάλισης. Συνήθως, το ύψος της σύνταξης ανέρχεται σε ποσοστό ½ έως 2/3 του τελικού μισθού του εργαζόμενου. Επίσης, το ύψος της σύνταξης επηρεάζεται από την εξέλιξη των μισθών και των επιτοκίων. 6

12 Στα ταμεία καθορισμένων παροχών, η συνταξιοδοτική παροχή είναι εκ των προτέρων γνωστή, αλλά οι εισφορές ποικίλουν ανάλογα με το ποσό που απαιτείται προκειμένου να χρηματοδοτηθεί η επιθυμητή παροχή. Επομένως απαιτείται τακτική αναλογιστική παρακολούθηση και αναπροσαρμογή των εισφορών όταν κρίνεται σκόπιμο, προκειμένου να επιτευχθεί η εξαρχής υποσχεθείσα παροχή. 2.4.Ταμεία Καθορισμένης Εισφοράς Στα Ταμεία καθορισμένης εισφοράς η παροχή προκύπτει από τον ακόλουθο τύπο: B DC r a 0 C e t W, ( r a ) t a r S dt Όπου C t είναι το ποσοστό εισφοράς, S t είναι ο μισθός και i t η πραγματοποιηθείσα απόδοση επενδύσεων. Όλες οι συναρτήσεις έχουν παράμετρο το χρόνο t. t Από τον παραπάνω τύπο δίνεται το συσσωρευμένο κεφάλαιο του εργαζόμενου την ημέρα της συνταξιοδότησής του, το οποίο διαιρείται με τη ράντα των ετών ασφάλισης προκειμένου να δώσει μια ετήσια σύνταξη. Δεδομένου ότι λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό κεφάλαιο που έχει αποδώσει ο εργαζόμενος, το σχήμα αυτό είναι δίκαιο και συνήθως η ετήσια σύνταξη υπερκαλύπτει το μισθό. Ωστόσο, τα Ταμεία Καθορισμένων Εισφορών συνήθως δεν παρέχουν ετήσια σύνταξη αλλά αντίθετα λειτουργούν σαν αποταμιευτικός λογαριασμός στον οποίο εργαζόμενος και εργοδότης εισφέρουν σε κανονική βάση. Έτσι η μόνη ευθύνη του εργοδότη είναι το συμφωνημένο ποσοστό εισφοράς και δεν αναλαμβάνει κανέναν οικονομικό κίνδυνο (μακροζωίας ή επενδύσεων). Οι εισφορές επενδύονται και οι αποδόσεις μαζί με το κεφάλαιο συσσωρεύονται στο τέλος του εργασιακού βίου. Πρέπει να αναφερθεί ότι τα περισσότερα Ταμεία Καθορισμένων Εισφορών δεν προσφέρουν τη δυνατότητα σύνταξης, δηλαδή δε θέλουν να αναλαμβάνουν κινδύνους και ως εκ τούτου δίνουν στους συνταξιοδοτούμενους το εφάπαξ ποσό. Επίσης, τα Ταμεία Ορισμένων Εισφορών συνήθως δεν προσφέρουν προστασία από τον πληθωρισμό, δηλαδή αύξηση της σύνταξης ανάλογα με τον πληθωρισμό. Είναι πιθανό να προσφέρει σύνταξη που αυξάνει σύμφωνα με ένα προκαθορισμένο ποσοστό. Η συνταξιοδοτική παροχή μπορεί να υπολογισθεί με ακρίβεια μόνο λίγο πριν τη συνταξιοδότηση και επιπλέον για κάποιον ο οποίος εισέρχεται στην ασφάλιση σε προχωρημένη ηλικία, η συνταξιοδοτική παροχή που θα προκύψει μπορεί να είναι ανεπαρκής. 7

13 Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι δεν υπάρχει εγγύηση για το εφάπαξ ποσό. Το μόνο που είναι εγγυημένο είναι οι εισφορές. Το ποσοστό των εισφορών είναι καθορισμένο όμως η παροχή είναι μεταβλητή. Αν τη στιγμή της συνταξιοδότησης οι αποδόσεις των περιουσιακών στοιχείων του Ταμείου είναι φτωχές, θα είναι χαμηλή και η παρεχόμενη σύνταξη. Ο επενδυτικός κίνδυνος βαρύνει τον εργαζόμενο. Βέβαια, εάν οι αποδόσεις είναι υψηλές, αντίστοιχα και η σύνταξη θα είναι μεγάλη Υβριδικά Ταμεία Υπάρχουν σχήματα τα οποία συνδυάζουν στοιχεία σχημάτων καθορισμένης εισφοράς και καθορισμένης παροχής. Υπάρχει δηλαδή αλληλεπίδραση στο σχεδιασμό των εισφορών και των παροχών ενός ταμείου με σκοπό τη βιωσιμότητά του. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν ένας ασφαλιστικός φορέας εγγυηθεί μία ελάχιστη σύνταξη (μορφή καθορισμένων παροχών) η οποία συμπληρώνεται από μία σύνταξη τύπου καθορισμένων εισφορών. Ή σε ένα ταμείο καθορισμένων εισφορών όπου υπάρχει εγγύηση ελάχιστης απόδοσης. Σημαντικό σημείο διαφοροποίησης των υβριδικών ταμείων με τα προηγούμενα δύο ταμεία είναι η σύνδεσή τους με την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων του ασφαλιστικού οργανισμού. Στα ταμεία καθορισμένης παροχής, η παροχή είναι ανεξάρτητη από την απόδοση των περιουσιακών στοιχείων ενώ στα ταμεία καθορισμένων εισφορών η απόδοση των επενδύσεων είναι άμεσα συνδεδεμένη με το ύψος της παροχής. Στα υβριδικά σχήματα η σχέση παροχής και απόδοσης ποικίλει. Τα σχήματα αυτά συνήθως αυξάνουν την παροχή όταν η απόδοση των περιουσιακών στοιχείων υπερβεί ένα καθορισμένο ποσοστό. Με τον τρόπο αυτό το Ταμείο διασφαλίζεται από τον επενδυτικό κίνδυνο όταν οι αποδόσεις είναι χαμηλές. Αντίστοιχα, όταν οι αποδόσεις είναι υψηλές, οι ασφαλισμένοι του Ταμείου λαμβάνουν μεγαλύτερες συντάξεις χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η οικονομική βιωσιμότητα του Ταμείου. 8

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΚΡΑΤΙΚΗ ή ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ 3.1. Λειτουργία της κοινωνικής ασφάλισης Το Κράτος, μέσω των Προγραμμάτων Κοινωνικής Ασφάλισης, οργανώνει διάφορους μηχανισμούς ασφάλισης που αποβλέπουν στην πληρέστερη προστασία των πολιτών έναντι των κινδύνων που απειλούν την οικονομική ευημερία τους. Η Κοινωνική Ασφάλιση ασκείται από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, φορείς κοινωνικής ασφάλισης (ΦΚΑ) ή Ασφαλιστικά Ταμεία που έχουν ίδια περιουσία και αυτοτέλεια ως προς την οικονομική τους διαχείριση. Η ασφαλιστική σχέση που συνδέει τους ασφαλισμένους και τους ΦΚΑ διέπεται από διατάξεις δημοσίου δικαίου. Πιο συγκεκριμένα, η ασφαλιστική σχέση γεννιέται από το Νόμο όταν συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις στο πρόσωπο του άμεσα ασφαλισμένου (κυρίως σχέση εξαρτημένης εργασίας) ή σε κάποιες περιπτώσεις με εγγραφή στο σχετικό ταμείο και η ασφαλιστική παροχή ενεργοποιείται όταν επέλθει ο ασφαλιστικός κίνδυνος (σύνταξη, ασθένεια, ανικανότητα για εργασία) σε συνδυασμό με τη συνδρομή χρονικών και οικονομικών προϋποθέσεων. Τα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης θεσπίζονται με νόμους και είναι συνήθως υποχρεωτικά. Η χρηματοδότηση αυτών πραγματοποιείται διαμέσου των εισφορών από τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και το κράτος σε διάφορες αναλογίες ανάλογα με το πρόγραμμα. Οι παροχές προβλέπονται από τους αντίστοιχους νόμους και συνήθως αποβλέπουν στην αναπλήρωση του εισοδήματος των πολιτών. Ωστόσο ενέχουν και σημαντικά στοιχεία αναδιανομής εισοδήματος. Η Κοινωνική Ασφάλιση είναι βασίζεται στο «διανεμητικό σύστημα», θεμελιώδης αρχή του οποίου είναι η κοινωνική αλληλεγγύη. Βασίζεται δηλαδή σε συγκερασμό της αρχής της «Ίσης Μεταχείρισης» με την αρχή της «Κοινωνικής Επάρκειας». Τα βασικότερα χαρακτηριστικά της Κοινωνικής Ασφάλισης είναι τα εξής: Οι φορείς που ασκούν Κοινωνική Ασφάλιση είναι Δημόσιοι Οργανισμοί. Η ασφαλιστική σχέση που συνδέει το φορέα με τον ασφαλισμένο δημιουργείται από το νόμο, εφόσον συντρέχουν οι οριζόμενες σε αυτόν προϋποθέσεις και είναι κατά κανόνα υποχρεωτική. Καλύπτονται κυρίως κίνδυνοι κατά προσώπων. Το ασφάλιστρο, (οι εισφορές) καταβάλλονται υποχρεωτικά από τον ασφαλισμένο, τον εργοδότη αλλά και το ίδιο το Κράτος. Η διαχείριση εισφορών και παροχών κατά κανόνα βασίζεται στο διανεμητικό σύστημα. Η Κοινωνική Ασφάλιση διαφέρει από την Κοινωνική Πρόνοια. Στην Κοινωνική Ασφάλιση υπάγονται ομάδες εργαζομένων (ανά επαγγελματική κατηγορία) και οι παροχές συσχετίζονται με τις καταβαλλόμενες εισφορές. Αντίθετα, στα προγράμματα Κοινωνικής Πρόνοιας, η έμφαση δίνεται στην ικανοποίηση βασικών κοινωνικών στόχων (προστασία ευπαθών ομάδων του πληθυσμού). Συνήθως οι παροχές δεν προϋποθέτουν την 9

15 ύπαρξη εισφορών εκ μέρους των ληπτών και χρηματοδοτούνται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Τέλος, τα Προγράμματα Κοινωνικής Ασφάλισης ή Ασφαλιστικά Ταμεία που λειτουργούν στην Ελλάδα διαχωρίζονται ανάλογα με τον επαγγελματικό κλάδο στον οποίο ανήκει ο ασφαλισμένος. Τα κυριότερα είδη παροχών που χορηγούν στους ασφαλισμένους είναι σύνταξη (κύρια ή επικουρική), υγειονομική περίθαλψη, παροχή επιδομάτων σε περίπτωση ασθένειας ή ατυχήματος και απονομή εφάπαξ βοηθήματος κατά τη λύση της εργασιακής σχέσης Η Ελληνική πραγματικότητα Οι γενικές αρχές της κοινωνικής ασφάλισης Οι γενικές αρχές του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης αποτελούν άγραφους θεμελιώδεις κανόνες που συνάγονται από τη διατύπωση ή τους σκοπούς υφιστάμενων ρυθμίσεων. Συνήθως προκύπτουν από την ερμηνεία του ισχύοντος δικαίου (όπως αυτή αναπτύσσεται μέσω της νομολογίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων) και η παραβίασή τους αποτελεί λόγο ακύρωσης των πράξεων των ασφαλιστικών φορέων. Οι εφαρμοστές του δικαίου της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα προσφεύγουν στις ακόλουθες αρχές για να εξασφαλίσουν την προσαρμογή των νομικών κανόνων σε νέες συνθήκες και αντιλήψεις: αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης (επιβάλλει τη διασταλτική ερμηνεία των τεχνικών υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών με στόχο την ενίσχυση των χρηματοδοτικών πόρων των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης), αρχή της εύνοιας των ασφαλισμένων (επιβάλλει την επίλυση διαφορών για ασφαλιστικές παροχές με πνεύμα προστασίας του αδύνατου μέρους), αρχή της καλής πίστης, αρχή της χρηστής διοίκησης Νομοθετικές Ρυθμίσεις Οι κύριοι νομοθετικοί κανόνες που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία του ελληνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης περιέχονται στη νομοθεσία των φορέων κύριας, επικουρικής και συμπληρωματικής ασφάλισης καθώς και στις νομοθετικές παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος, οι οποίες εγκαινιάστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και ολοκληρώθηκαν σε σημαντικό βαθμό το 2002 με την ψήφιση του Ν. 3029/2002. Παρά την πληθώρα διατάξεων, το ελληνικό δίκαιο κοινωνικών ασφαλίσεων δεν έχει ακόμα κωδικοποιηθεί. Οι νομοθετικοί κανόνες εξειδικεύονται από τα όργανα της διοίκησης μέσω της έκδοσης Προεδρικών Διαταγμάτων (πρόκειται για πράξεις της διοίκησης που επεξεργάζονται τα αρμόδια υπουργεία και υπογράφονται από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας) και κανονιστικών διοικητικών πράξεων. Συνήθως ο νομοθέτης εξουσιοδοτεί τα όργανα της διοίκησης να εξειδικεύσουν με τις πράξεις τους νομοθετικές ρυθμίσεις γενικού ή αόριστου χαρακτήρα. 10

16 Η διοικητική οργάνωση της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα Η ανάπτυξη του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε κατά έναν τρόπο αποσπασματικό, μέσω της σύστασης αυτοτελών φορέων ασφάλισης που κάλυπταν συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού με βάση επαγγελματικά κριτήρια και χαρακτηριστικά. Δεν υιοθετήθηκε ένα ενιαίο ασφαλιστικό καθεστώς για όλους τους εργαζόμενους αλλά πληθώρα συστημάτων κύριας, επικουρικής και συμπληρωματικής ασφάλισης. Ο σχεδιασμός των δημόσιων πολιτικών ασφάλισης γίνεται από τους φορείς της κεντρικής διοίκησης και συγκεκριμένα από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Υπουργείο Οικονομικών, το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και το Υπουργείο Γεωργίας. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ασκεί αυτοτελείς αρμοδιότητες στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης, ενώ τα άλλα Υπουργεία ασκούν συμπληρωματικές αρμοδιότητες σε σχέση με τον κύριο άξονα των δραστηριοτήτων τους. Το βασικό χαρακτηριστικό της οργανωτικής δομής του συστήματος είναι ο πολυκερματισμός του, που εκφράζεται από το μεγάλο αριθμό των δημόσιων φορέων ασφάλισης. Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη 170 φορέων το έτος 2002 που εποπτεύονται από πέντε τουλάχιστον διαφορετικά Υπουργεία. Απόρροια του πολυκερματισμού είναι οι αυξημένες υποχρεώσεις σε θέματα διοίκησης των ασφαλιστικών φορέων και εξυπηρέτησης των ασφαλισμένων. Η ίδρυση και λειτουργία ενός μεγάλου αριθμού ασφαλιστικών φορέων δικαιολογείται κυρίως από τον προσανατολισμό του συστήματος στην κάλυψη διαφορετικών επαγγελματικών κατηγοριών, όπως παρουσιάζεται στον πίνακα 3. ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Φορείς κοινωνικής ασφάλισης κατά επαγγελματική κατηγορία κάλυψης Αριθμός Φορέων Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Επαγγελματικές κατηγορίες Ασφαλίσεων 22 Εργαζόμενοι ιδιωτικού τομέα 10 Προσωπικό τραπεζών 12 Προσωπικό δημόσιων επιχειρήσεων 6 Ανεξάρτητοι επαγγελματίες 11 Ελεύθεροι επαγγελματίες 6 Προσωπικό τύπου 1 Αγρότες 17 Δημόσιοι υπάλληλοι Πηγή: Γεν. Γραμματεία Κοιν. Ασφαλίσεων 11

17 Με το Νόμο 3655/2008, «Διοικητική και οργανωτική μεταρρύθμιση του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης και λοιπές ασφαλιστικές διατάξεις» (ΦΕΚ 58/Α/2008), οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας περιορίστηκαν μέσα από ενοποιήσεις και συγχωνεύσεις στους εξής 13 φορείς: 1. ΙΚΑ ΕΤΑΜ 2. ΟΑΕΕ 3. ΟΓΑ 4. Ενιαίο Ταμείο Ανεξάρτητα Απασχολούμενων (ΕΤΑΑ) 5. Ενιαίο Ταμείο Ασφάλισης Προσωπικού στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΕΤΑΠ ΜΜΕ) 6. Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Μισθωτών (ΕΤΕΑΜ) 7. Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Ιδιωτικού Τομέα (ΤΕΑΙΤ) 8. Ταμείο Ασφάλισης Υπαλλήλων Τραπεζών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας (ΤΑΥΤΕΚΩ) 9. Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΕΑΔΥ) 10. Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Απασχολούμενων στα Σώματα Ασφαλείας (ΤΕΑΠΑΣΑ) 11. Ταμείο Προνοίας Ιδιωτικού Τομέα (ΤΑΠΙΤ) Οι ενοποιούμενοι φορείς διατήρησαν την οικονομική και λογιστική τους αυτοτέλεια και επιτεύχθηκε η μείωση των λειτουργικών και διοικητικών εξόδων των ασφαλιστικών φορέων στο σύνολό τους Η χρηματοδότηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης Οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης χρηματοδοτούνται από σύνθετους μηχανισμούς που περιλαμβάνουν: εισφορές εργαζομένων εισφορές εργοδοτών τακτική συμμετοχή του κρατικού προϋπολογισμού κοινωνικούς πόρους (έμμεσοι φόροι) έκτακτη κρατική επιχορήγηση πόρους από την αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης. Όργανα ελέγχου της χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης είναι τα εξής: Η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου και Εποπτείας της Διαχείρισης της Περιουσίας των Ασφαλιστικών Οργανισμών. Η Επιτροπή αυτή συστάθηκε το 1999 και λειτουργεί στο πλαίσιο της Τράπεζας της Ελλάδας με αντικείμενο τον έλεγχο των επενδύσεων που πραγματοποιούν οι ασφαλιστικοί φορείς σε κινητές αξίες και τον καθορισμό των κανόνων επενδυτικής συμπεριφοράς για την αξιοποίηση της κινητής περιουσίας των ταμείων. Η Επιτροπή συνεργάζεται με την Τράπεζα 12

18 της Ελλάδας, την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Η Υπηρεσία Ελέγχου Δαπανών Υγείας Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης Η Υπηρεσία αυτή συστάθηκε το 1999 και λειτουργεί ως ειδική υπηρεσία της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων με αντικείμενο την εποπτεία και το συντονισμό των ενεργειών για τον έλεγχο των δαπανών του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης όλων των ασφαλιστικών φορέων. Ο Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων του Δημοσίου Ο Οργανισμός ιδρύθηκε το 1999 και άρχισε να λειτουργεί το 2001 ως αυτοτελές νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου. Αποστολή του είναι η οργάνωση, η παρακολούθηση και ο έλεγχος του συστήματος παροχής υγειονομικής περίθαλψης στους ασφαλισμένους του δημοσίου, η διαχείριση και η ορθολογική αξιοποίηση των πόρων που διατίθενται σχετικά. Το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας Το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας ιδρύθηκε το 1998 και άρχισε να λειτουργεί το 1999 ως υπηρεσία που υπάγεται απευθείας στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το έργο του περιλαμβάνει την επίβλεψη και τον έλεγχο της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας και την έρευνα παράλληλα και ανεξάρτητα από τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης της ασφαλιστικής κάλυψης των εργαζομένων. Οι σχετικοί έλεγχοι πραγματοποιούνται από τους ειδικούς επιθεωρητές εργασίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή Η Εθνική Αναλογιστική Αρχή θεσμοθετήθηκε το 2002 ως ανεξάρτητη αρχή με διοικητική αυτοτέλεια που εποπτεύεται από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Ασκεί τις ακόλουθες αρμοδιότητες : α. Συντάσσει αναλογιστικές εκθέσεις β. Παρακολουθεί την πορεία των αναλογιστικών δεδομένων των ασφαλιστικών οργανισμών γ. Συντάσσει την ετήσια έκθεση για την οικονομική κατάσταση του ασφαλιστικού συστήματος της χώρας και εισηγείται τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για τη διατήρηση της αναλογιστικής ισορροπίας του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης δ. Γνωμοδοτεί για ειδικότερα θέματα αναλογιστικής αποτίμησης των ασφαλιστικών οργανισμών ε. Συντάσσει ετήσια έκθεση για κάθε έναν από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς και εφόσον κρίνει ότι συντρέχει λόγος, υποβάλλει προτάσεις για τη βελτίωση της οικονομικής τους θέσης ή τη συγχώνευσή τους. στ. Καθορίζει τις προδιαγραφές εκπόνησης αναλογιστικών μελετών. ζ. Συντάσσει τους ελληνικούς αναλογιστικούς πίνακες. η. Διατυπώνει γνώμη για τις προοπτικές οικονομικής βιωσιμότητας των ασφαλιστικών οργανισμών θ. Προβαίνει στους τακτικούς και έκτακτους αναλογιστικούς ελέγχους των ασφαλιστικών οργανισμών και υποβάλλει έκθεση με τα πορίσματα των ελέγχων αυτών στον Υπουργό 13

19 Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή στον αρμόδιο για την εποπτεία του συγκεκριμένου ασφαλιστικού οργανισμού Υπουργό και στο Δ.Σ. του οικείου οργανισμού. ι. Συλλέγει, οργανώνει, επεξεργάζεται και αξιολογεί τα απαραίτητα για την εκπλήρωση της αποστολής της τεχνικά, οικονομικά, λογιστικά, δημογραφικά και άλλα συναφή στοιχεία που αφορούν στους ασφαλιστικούς οργανισμούς ια. Συνεργάζεται με τις αντίστοιχες αρχές άλλων κρατών ή με διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα και συμμετέχει σε δραστηριότητες των εν λόγω αρχών και οργάνων. Στους πίνακες 2 και 3 παρουσιάζονται τα κυριότερα έσοδα και έξοδα των ασφαλιστικών οργανισμών κατά κατηγορία. ΠΙΝΑΚΑΣ 2 Έξοδα Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων κατά κατηγορία Ποσοστό (%) επί των συνολικών εσόδων ΕΞΟΔΑ Παροχές Συντάξεων 68,68 Παροχές Ασθένειας 20,87 Παροχές Πρόνοιας 5,01 Δαπάνες Διοίκησης 3,57 Λοιπές Δαπάνες 1,55 Δαπάνες Περιουσίας 0,32 Πηγή: Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Κοινωνικός Προϋπολογισμός 2002 ΠΙΝΑΚΑΣ 3 Έσοδα Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης αρμοδιότητας Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων κατά κατηγορία Ποσοστό (%) επί των συνολικών εσόδων ΕΣΟΔΑ Καταβολές Ασφαλισμένων 33,24 Εισφορές Εργοδοτών 29,82 Κοινωνικοί Πόροι 24,16 Συμμετοχή Κράτους 5,65 Πρόσοδοι Περιουσίας 4,93 Διάφορα Έσοδα 2,20 Πηγή: Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Κοινωνικός Προϋπολογισμός

20 Οι φορείς ασφάλισης των δημοσίων υπαλλήλων Δεδομένου ότι στην παρούσα μελέτη θα εξετασθεί διεξοδικά η περίπτωση ενός ασφαλιστικού οργανισμού του οποίου οι ασφαλισμένοι είναι δημόσιοι υπάλληλοι, κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια εισαγωγή στην ασφάλιση των δημοσίων υπαλλήλων. Η ασφάλιση των δημοσίων υπαλλήλων καλύπτεται από φορείς κύριας και επικουρικής ασφάλισης που εποπτεύονται από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και το Υπουργείο Οικονομικών. Φορέας κύριας ασφάλισης είναι το Δημόσιο (Γενικό Λογιστήριο του Κράτους), που καλύπτει τους ασφαλισμένους δημοσίους υπαλλήλους μέσω του κρατικού προϋπολογισμού. Οι φορείς επικουρικής και συμπληρωματικής ασφάλισης διαφοροποιούνται ανάλογα με τις κατηγορίες των ασφαλισμένων. Οι φορείς αυτοί χορηγούν επικουρικές συντάξεις και εφάπαξ βοηθήματα στα άτομα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής τους. Κυριότεροι φορείς επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας είναι οι εξής: Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δημοσίων Υπαλλήλων, που έχει ως σκοπό την παροχή επικουρικής σύνταξης Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, που έχει ως σκοπό την παροχή μερίσματος Ταμείο Πρόνοιας δημοσίων Υπαλλήλων, που έχει ως σκοπό την παροχή εφάπαξ βοηθήματος 15

21 16

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΤΑΜΕΙΟ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ 4.1. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ Το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (Τ.Π.Δ.Υ.) ιδρύθηκε το 1936 με το Β.Δ. 3/ (ΦΕΚ 285/Α/1936). Αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) υπαγόμενο στην εποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας. Διοικείται από το Διοικητικό Συμβούλιο και εκπροσωπείται από τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου. Σκοπός του Ταμείου είναι η χορήγηση ασφαλιστικής παροχής (εφάπαξ βοηθήματος) σε συνταξιοδοτούμενους ή αποχωρούντες από την ενεργό υπηρεσία μισθωτούς υπαλλήλους, οι οποίοι είναι ασφαλισμένοι στο Ταμείο κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου. Βάσει των διατάξεων του άρθρου 115 του Ν. 3655/2008 (ΦΕΚ 58 Α/ ), στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων (ΤΠΔΥ) εντάσσονται, από , ως Τομείς με πλήρη λογιστική και οικονομική αυτοτέλεια έκαστος, α) το Ταμείο Πρόνοιας Προσωπικού Εμπορικών, Βιομηχανικών, Επαγγελματικών, Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων του Κράτους (ΤΠΠΕΒΕΒΕΚ), ως «Τομέας Πρόνοιας Προσωπικού Εμπορικών, Βιομηχανικών, Επαγγελματικών, Βιοτεχνικών Επιμελητηρίων του Κράτους», β) ο κλάδος πρόνοιας του Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης Προσωπικού Ταμείου Νομικών (ΤΕΑΠ - Ταμείου Νομικών), ως «Τομέας Πρόνοιας Προσωπικού Ταμείου Νομικών» και γ) ο κλάδος πρόνοιας του Ταμείου Ασφαλίσεως Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων (ΤΑΔΚΥ), ως «Τομέας Πρόνοιας Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων». Οι ήδη υφιστάμενοι στο Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων Κλάδοι Πρόνοιας Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ. και Ορθόδοξου Εφημεριακού Κλήρου της Ελλάδος μετονομάζονται σε «Τομέας Πρόνοιας Υπαλλήλων Ν.Π.Δ.Δ.» και «Τομέας Πρόνοιας Ορθόδοξου Εφημεριακού Κλήρου της Ελλάδος» αντίστοιχα. Σύμφωνα με τα οριζόμενα από τις ανωτέρω διατάξεις, το ΤΠΔΥ συνιστά από Τομέα με την επωνυμία «Τομέας Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων», ο οποίος αποτελεί συνέχεια του μέχρι την υφιστάμενου Ταμείου ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ Ασφαλισμένοι του Ταμείου είναι υποχρεωτικά όλοι οι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι που μισθοδοτούνται με μηνιαίο μισθό καθώς και υπάλληλοι σε Ν.Π.Δ.Δ. ή άλλες υπηρεσίες, οι οποίοι ασφαλίσθηκαν στο Ταμείο με ειδικούς νόμους. Επίσης, στην ασφάλιση του ΤΠΔΥ υπάγονται υποχρεωτικώς από 1/7/2011 οι επί συμβάσει υπάλληλοι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου σε υπηρεσίες όπου το μόνιμο προσωπικό είναι ασφαλισμένο στο ΤΠΔΥ 1. 1 Άρθρο 47, παρ. 1, 4 του Ν. 3996/

23 4.3. ΠΑΡΟΧΕΣ Εφάπαξ βοήθημα Το εφάπαξ βοήθημα αποτελεί τη βασική παροχή του Ταμείου. Καταβάλλεται στον ασφαλισμένο δημόσιο υπάλληλο κατά τη συνταξιοδότηση και αποτελεί συνάρτηση των ετών υπηρεσίας και των αποδοχών του υπαλλήλου Προϋποθέσεις χορήγησης εφάπαξ βοηθήματος. Σύμφωνα με τις Καταστατικές Διατάξεις του Ταμείου, (άρθρο 5 του Β.Δ. 3/ ), προκειμένου ο ασφαλισμένος του ΤΠΔΥ να δικαιωθεί εφάπαξ βοηθήματος θα πρέπει να καλύπτονται οι παρακάτω προϋποθέσεις: α) Ο χρόνος δημόσιας υπηρεσίας του υπαλλήλου να αναγνωρίζεται ως συντάξιμος από το φορέα κύριας ασφάλισης του Δημοσίου, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, ή από άλλο συνταξιοδοτικό φορέα και ο ασφαλισμένος να θεμελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωμα. β) Ο χρόνος δημόσιας υπηρεσίας να υπάγεται στην ασφάλιση του ΤΠΔΥ και να έχουν καταβληθεί οι νόμιμες εισφορές υπέρ του Ταμείου. γ) Να έχει συμπληρωθεί ο ελάχιστος απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης στο Ταμείο, ήτοι: 150 μήνες στην περίπτωση της παραίτησης, 120 μήνες στην περίπτωση της αυτοδίκαιης απόλυσης λόγω ορίου ηλικίας 100 μήνες ασφάλισης στην περίπτωση της συνταξιοδότησης λόγω σωματικής διανοητικής ανικανότητας 50 μήνες στην περίπτωση της απόλυσης λόγω σωματικής ή διανοητικής ανικανότητας εν υπηρεσία και ένεκα ταύτης. Οι ανωτέρω προϋποθέσεις που αφορούν τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης στο Ταμείο τροποποιήθηκαν και συμπληρώθηκαν από τις Διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης (άρθρο 12 του Ν. 1405/1983) και διαμορφώθηκαν ως κατωτέρω: Προκειμένου ο ασφαλισμένος του ΤΠΔΥ να δικαιωθεί εφάπαξ βοηθήματος, θα πρέπει να έχει συμπληρώσει κατ ελάχιστον χρόνο ασφάλισης σε έναν ή περισσότερους φορείς πρόνοιας συνολικά: 150 μήνες στην περίπτωση της παραίτησης, 120 μήνες στην περίπτωση της αυτοδίκαιης απόλυσης λόγω ορίου ηλικίας 100 μήνες ασφάλισης στην περίπτωση της συνταξιοδότησης λόγω σωματικής διανοητικής ανικανότητας 50 μήνες στην περίπτωση της απόλυσης λόγω σωματικής ή διανοητικής ανικανότητας εν υπηρεσία και ένεκα ταύτης. 18

24 Το Ταμείο καταβάλλει στον ασφαλισμένο ποσό εφάπαξ βοηθήματος ανάλογο με το χρόνο υπηρεσίας που έχει διανυθεί στην ασφάλισή του και δεν προβλέπεται η αναγνώριση χρόνου κατά τον οποίο ο ασφαλισμένος είχε υπαχθεί στην ασφάλιση άλλου φορέα πρόνοιας Επιστροφή κρατήσεων Σε περίπτωση που κατά τη συνταξιοδότηση ο ασφαλισμένος δεν έχει συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρονικά όρια για τη λήψη παροχής ή δεν έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, δικαιούται επιστροφής των κρατήσεών του υπέρ του Ταμείου. Σύμφωνα με το άρθρο 8 των Καταστατικών Διατάξεων του Ταμείου (Β.Δ. 3/ ), οι μη δικαιούμενοι εφάπαξ βοηθήματος ασφαλισμένοι είχαν δικαίωμα επιστροφής εισφορών εφόσον κατά την έξοδό τους από τη δημόσια υπηρεσία είχαν συμπληρώσει τουλάχιστον 72 μήνες στην ασφάλιση του Ταμείου. Σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη, η επιστροφή κρατήσεων οριζόταν σε ποσοστό 70% του δικαιούμενου εφάπαξ βοηθήματος, που προέκυπτε λαμβάνοντας υπόψη το χρόνο ασφάλισης του υπαλλήλου και τις ασφαλιστέες αποδοχές του κατά το χρόνο της αποχώρησής του από την ενεργό υπηρεσία. Το άρθρο 8 του Β.Δ. 3/ συμπληρώνεται και τροποποιείται από το άρθρο38 2 και 56 2 Ν. 2084/1992 και από το άρθρο Ν. 2335/1995 και από ισχύει ως εξής: Οι μη δικαιούμενοι εφάπαξ βοηθήματος ασφαλισμένοι έχουν δικαίωμα έντοκης επιστροφής των εισφορών που έχουν καταβάλει στο Ταμείο κατά τη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, εφόσον κατά την έξοδό τους από τη δημόσια υπηρεσία έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 36 μήνες στην ασφάλιση του Ταμείου. Ο ασφαλισμένος λαμβάνει το συνολικό κεφάλαιο των κρατήσεών του εντόκως, υπολογιζόμενο με ετήσιο επιτόκιο 8% για κάθε έτος από το χρόνο είσπραξής τους Υπολογισμός εφάπαξ βοηθήματος Το εφάπαξ βοήθημα που καταβάλλεται από το Τ.Π.Δ.Υ. καθορίζεται από: α) το χρόνο ασφάλισης στο Ταμείο, και β) το μισθό ασφάλισης 2 Αύξηση ή μείωση του επιτοκίου γίνεται με απόφαση του Υπουργού Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. 19

25 ΟΡΙΣΜΟΙ Χρόνος Ασφάλισης: Ο διανυόμενος χρόνος από την ημερομηνία ένταξης του υπαλλήλου στο Ταμείο μέχρι την ημερομηνία αποχώρησης. Ήτοι: α) Ο χρόνος τακτικής δημόσιας υπηρεσίας για τον οποίο ο υπάλληλος έχει καταβάλει τις νόμιμες εισφορές υπέρ ΤΠΔΥ. β) Χρονικά διαστήματα έκτακτης ή επί συμβάσει υπηρεσίας στο Δημόσιο Τομέα, τα οποία αναγνωρίζονται ως χρόνος ασφάλισης από τις Καταστατικές Διατάξεις του ΤΠΔΥ, (άρθρο 9 του Β.Δ. 3/ ), εφόσον έχει υποβληθεί αίτηση για την αναγνώρισή τους με εξαγορά εντός της νόμιμης προθεσμίας και έχουν καταβληθεί οι αναλογούσες οφειλόμενες εισφορές υπέρ ΤΠΔΥ 3. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αναγνώριση προϋπηρεσίας με εξαγορά είναι ο ασφαλισμένος να μην έχει υπαχθεί στην ασφάλιση άλλου φορέα πρόνοιας. Μισθός Ασφάλισης: Ο προσδιορισμός του μισθού ασφάλισης καθορίζεται από την ημερομηνία ένταξης των υπαλλήλων στην κοινωνική ασφάλιση. Οι αποδοχές που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του μισθού ασφάλισης ορίζονται ως κατωτέρω: Για τους ασφαλισμένους πριν την (παλαιούς ασφαλισμένους): Ο μισθός ασφάλισης καθορίζεται από το άρθρο 10 του Καταστατικού του ΤΠΔΥ όπως τροποποιείται από το άρθρο μόνο του Π.Δ. 243/1984 (ΦΕΚ 96 Α ) και από τις διατάξεις των άρθρο 9 του Ν.2512/ ΦΕΚ 138Α/ , άρθρο 21 του Ν.3232/ ΦΕΚ 48/Α/ , άρθρο 5 του Ν.3513/ ΦΕΚ 265/Α/ , άρθρο 44 του Ν.3986/ ΦΕΚ 152/Α/ , άρθρα 47, 85 του Ν.3996/ ΦΕΚ 170/Α/ Αναλυτικά: Σύμφωνα με το άρθρο 10 του Καταστατικού του ΤΠΔΥ όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο μόνο του Π.Δ. 243/1984 «Μισθός ασφάλισης είναι εκείνος του τελευταίου μήνα ενεργού υπηρεσίας, όπως αυτός προκύπτει από την οικεία πράξη του Γ.Λ.Κ.» Συνεπώς, ο μισθός ασφάλισης είναι ίσος με τις αποδοχές που λαμβάνει ο ασφαλισμένος κατά τον τελευταίο μήνα ενεργής υπηρεσίας. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του Ν.2512/1997 «Ως αποδοχές για τον υπολογισμό του εφάπαξ βοηθήματος, σύμφωνα με τη διάταξη της περίπτωσης β της παραγράφου 1 του άρθρου 10 του β.δ/τος της 3/ , όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο μόνο του π.δ/τος 243/1984 (ΦΕΚ 96 Α ), που χορηγείται από το Ταμείο Προνοίας Δημοσίων Υπαλλήλων νοούνται το πηλίκον της διαιρέσεως του συνόλου των τακτικών μηνιαίων αποδοχών που έλαβε ο/η ασφαλισμένος/η κατά τα πέντε (5) ημερολογιακά έτη που προηγούνται του έτους 3 Από την παρ. 6 του άρθρου 47 του Ν. 3996/ (ΦΕΚ 170/Β/2011), καταργήθηκαν ολοκληρωτικά οι διατάξεις του Καταστατικού του ΤΠΔΥ, οι οποίες αφορούν την αναγνώριση και εξαγορά προϋπηρεσίας των ασφαλισμένων του Ταμείου. 20

26 υποβολής της αίτησης για την παροχή του βοηθήματος δια του αριθμού των εξήντα (60) μηνών ασφάλισης της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου» 4. Από το άρθρο 21 του Ν. 3232/2004, ως μισθός ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος που προκύπτει από το σύνολο των ασφαλιστέων αποδοχών, (βασικός μισθός, επίδομα χρόνου υπηρεσίας και νόμιμες αυξήσεις αυτών, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων εορτών και αδείας) των τελευταίων πέντε (5) ημερολογιακών ετών που προηγούνται του έτους εξόδου από την ενεργό υπηρεσία, διαιρούμενου δια του αριθμού Από το άρθρο 5 του Ν. 3513/2006 ως μισθός ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος που προκύπτει από το σύνολο των ασφαλιστέων αποδοχών, (βασικός μισθός, επίδομα χρόνου υπηρεσίας και νόμιμες αυξήσεις αυτών, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων εορτών και αδείας) των τελευταίων πέντε (5) ετών που προηγούνται της ημερομηνίας εξόδου από την ενεργό υπηρεσία, διαιρούμενου δια του αριθμού 70. Τέλος, από το άρθρο 47 του Ν.3996/2011 ως μισθός ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος που προκύπτει από το σύνολο των ασφαλιστέων αποδοχών, (βασικός μισθός, επίδομα χρόνου υπηρεσίας και νόμιμες αυξήσεις αυτών, συμπεριλαμβανομένων των επιδομάτων εορτών και αδείας μέχρι ), των τελευταίων πέντε (5) ετών που προηγούνται της ημερομηνίας εξόδου από την ενεργό υπηρεσία, διαιρούμενου δια του αριθμού των μισθών που ελήφθησαν κατά την τελευταία εργάσιμη πενταετία και των επιδομάτων εορτών και αδείας που ελήφθησαν μέχρι 31/12/2009. Ως ασφαλιστέες αποδοχές νοούνται οι μηνιαίες αποδοχές επί των οποίων έγιναν οι νόμιμες τακτικές κρατήσεις υπέρ ΤΠΔΥ και δεν πρέπει να υπερβαίνουν το ανώτατο όριο των 2055 μέχρι και το έτος 2005, τα 2157,75 για το έτος 2006, τα 2265,64 για το έτος 2007, τα 2378,92 για το έτος 2008, τα 2497,87 για το έτος 2009 και 2.622,76 για το έτος 2010 και εξής. (Υπ. απόφαση Φ.30215/3167/154/ ) Για τους ασφαλισμένους μετά την (νέους ασφαλισμένους): Ως μισθός ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος που προκύπτει από το σύνολο των ασφαλιστέων αποδοχών, (βασικός μισθός και πάσης φύσεως επιδόματα), των τελευταίων πέντε (5) ημερολογιακών ετών που προηγούνται του έτους εξόδου από την ενεργό υπηρεσία, χωρίς να υπολογίζονται τα επιδόματα εορτών και αδείας, διαιρούμενου δια του 4 Κατ' εξαίρεση για τους ασφαλισμένους του Τ.Π.Δ.Υ. που εξέρχονται της υπηρεσίας μετά την , το υπολογιζόμενο κατά τον ανωτέρω τρόπο εφάπαξ βοήθημα σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι μικρότερο από αυτό που διαμορφώθηκε στις με βάση τις τακτικές μηνιαίες αποδοχές, όπως παραπάνω περιγράφονται για την ίδια κατηγορία υπαλλήλων προσαυξημένο με το ποσοστό αυξήσεως της εισοδηματικής πολιτικής για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων του τρέχοντος έτους, υπολογιζόμενου αθροιστικά σε ετήσια βάση. Για κάθε δε έτος της επόμενης (από ) πενταετίας το ανωτέρω εκάστοτε ποσό του εφάπαξ βοηθήματος προσαυξάνεται με το ποσοστό αυξήσεως της εισοδηματικής πολιτικής για τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων του αντίστοιχου έτους. 5 Λαμβάνονται υπόψη οι μισθοί και τα επιδόματα εορτών και αδείας που ελήφθησαν κατά την τελευταία εργάσιμη πενταετία, ήτοι 14 μισθοί ανά έτος. 21

27 αριθμού των μηνών απασχόλησης που έχουν πραγματοποιηθεί εντός της χρονικής αυτής περιόδου. Τρόπος υπολογισμού ασφαλιστικής παροχής Από το άρθρο 10 των Καταστατικών Διατάξεων του ΤΠΔΥ η καταβολή του εφάπαξ βοηθήματος προσδιορίζεται ως εξής: «Τα ποσά των εφ άπαξ βοηθημάτων που χορηγούνται από το Ταμείο καθορίζονται, ανάλογα με το χρόνο ασφάλισης των ασφαλισμένων και από τις αποδοχές του μήνα εξόδου από την υπηρεσία τους, που νόμιμα υπήχθησαν σε κρατήσεις υπέρ του Ταμείου. Αποδοχές του μήνα εξόδου από την υπηρεσία νοούνται, ο βασικός μισθός με τις προσαυξήσεις του χρονοεπιδόματος και της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής. Το κατά τις ισχύουσες προϋποθέσεις καταβλητέο βοήθημα στον έχοντα χρόνο ασφαλίσεως 420 μηνών ή στην οικογένειά του σε περίπτωση θανάτου, αποτελείται από το άθροισμα των γινομένων τα οποία προκύπτουν από τον πολλαπλασιασμό των κατά τα παραπάνω αποδοχών του επί συντελεστές: 1) 30 Χ του τμήματος των αποδοχών μέχρι δρχ ) 28 Χ του τμήματος των αποδοχών από μέχρι ) 26 Χ του τμήματος των αποδοχών από μέχρι ) 24 Χ του τμήματος των αποδοχών από μέχρι ) 22 Χ του τμήματος των αποδοχών από μέχρι ) 20 Χ του τμήματος των αποδοχών από μέχρι ) 12 Χ του τμήματος των αποδοχών από και άνω. Το εφ άπαξ βοήθημα που προκύπτει από την παραπάνω κλίμακα προσαυξάνεται κατά ποσοστό 80,6% για τους ασφαλισμένους των οποίων ο τερματισμός της συντάξιμης υπηρεσίας τους ανάγεται σε χρόνο μετά την [Το ποσοστό του συντελεστή 80,6% έχει μεταβληθεί ως εξής: Έτος Ποσοστό Συντελεστής ΦΕΚ 1993: 11% 100,5% 225Β/ : 20% 140,6% 188Β/ : 20% 188,7% 125Β/ : 7% 208,91% 281Β/ : 12% 246% 680Β/ : 9% 277,14% 287Β/ : 3,5% 290,34% 301Β/ : 3% 302,05% 368Β/ ] 22

28 Ο ανωτέρω τρόπος υπολογισμού τροποποιείται από το άρθρο 9 του Ν. 2512/1997 ως εξής: «Ως αποδοχές για τον υπολογισμό του εφάπαξ βοηθήματος, σύμφωνα με τη διάταξη της περίπτωσης β της παραγράφου 1 του άρθρου 10 του β.δ/τος της 3/ , όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο μόνο του π.δ/τος 243/1984 (ΦΕΚ 96 Α ), που χορηγείται από το Ταμείο Προνοίας Δημοσίων Υπαλλήλων νοούνται το πηλίκον της διαιρέσεως του συνόλου των τακτικών μηνιαίων αποδοχών που έλαβε ο/η ασφαλισμένος/η κατά τα πέντε (5) ημερολογιακά έτη που προηγούνται του έτους υποβολής της αίτησης για την παροχή του βοηθήματος δια του αριθμού των εξήντα (60) μηνών ασφάλισης της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.» Από το άρθρο 10 του Καταστατικού του ΤΠΔΥ όπως τροποποιήθηκε από τις διατάξεις του Ν. 2084/1992 και το άρθρο 21 του Ν. 3232/2004 προβλέπεται ότι: Για τους ασφαλισμένους πριν την (παλαιοί ασφαλισμένοι) το εφάπαξ βοήθημα που χορηγεί το Ταμείο υπολογίζεται ως εξής: Για τα πρώτα 73,00 ευρώ του μισθού ασφάλισης αντιστοιχεί ποσό εφάπαξ βοηθήματος 2025,00 ευρώ. Το υπόλοιπο ποσό του μισθού ασφάλισης πολλαπλασιάζεται με συντελεστή 12. Το άθροισμα που προκύπτει από τα δύο ανωτέρω ποσά, προσαυξάνεται κατά 216,63% Το τελικό άθροισμα διαιρείται με τον αριθμό 420 που αποτελεί τους μήνες 35ετίας και προκύπτει το μηνιαίο εφάπαξ βοήθημα. Το ποσό της δικαιούμενης παροχής, θα προκύψει από τον πολλαπλασιασμό του μηνιαίου εφάπαξ με τους μήνες που συνολικά ασφαλίστηκε ο υπάλληλος. Για τους ασφαλισμένους μετά την (νέοι ασφαλισμένοι): Σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. 2/39350/0022/ (ΦΕΚ 1308 Β/ ) το παρεχόμενο εφάπαξ βοήθημα προκύπτει από το γινόμενο του εβδομήντα επί τοις εκατό (70%) του μισθού ασφάλισης επί τα έτη ασφάλισης. Οι ανωτέρω τρόποι υπολογισμού υπόκεινται σε τροποποίηση στα πλαίσια της προσπάθειας εξυγίανσης της δημοσιονομικής πολιτικής της χώρας, από τους Ν. 4024/2011 «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής » και Ν. 4093/2012 «Έγκριση Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής του ν. 4046/2012 και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής » Από το άρθρο 2 του Ν. 4024/2011 ΦΕΚ 226/Α/ ορίζεται ότι «... Στους ασφαλισμένους του Τομέα Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων του ΤΠΔΥ που εξήλθαν της υπηρεσίας από μέχρι και την , το ποσό του εφάπαξ βοηθήματος 23