ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: OΙ ΝΟΜΟΙ 1892/90 ΚΑΙ 2601/98 ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Transcript

1 54 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: OΙ ΝΟΜΟΙ 1892/90 ΚΑΙ 2601/98 ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Tου: Θόδωρου εβενέ Α ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Mε διατάξεις που ψηφίστηκαν στη Βουλή τον περασµένο εκέµβριο, ο νόµος 3299/04 προσαρµόσθηκε στο χάρτη περιφερειακών ενισχύσεων της Ευρώπης για την περίοδο Πρόκειται για µία ακόµη προσπάθεια εκ µέρους της κεντρικής διοίκησης, να διαµορφώσει ένα σύγχρονο και αποτελεσµατικό θεσµικό πλαίσιο για την περιφερειακή ανάπτυξη. Οι πρώτες προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου αυτού, χρονολογούνται ήδη από τη δεκαετία του Στο διάστηµα που έχει µεσολαβήσει µέχρι τις µέρες µας δεν έλειψαν οι αλλεπάλληλες βελτιωτικές προσπάθειες στο νοµοθετικό επίπεδο. Από την πορεία των πραγµάτων φαίνεται όµως, ότι έλειψαν τα αποτελέσµατα: ορισµένες ελληνικές περιφέρειες συγκαταλέγονται σταθερά στην κατηγορία των φτωχότερων στην Ευρώπη των 15. Ειδικότερα στη δυτική Μακεδονία και στη Θράκη, τα ποσοστά της ανεργίας εµφανίζονται συντριπτικά. Σε ότι αφορά ειδικότερες κατηγορίες όπως είναι οι νέοι κάτω των 25 ετών και οι γυναίκες, η ανεργία στις περιφέρειες αυτές εκτοξεύεται σε ποσοστά της τάξης του 25-30%. Το πρόβληµα που προαναφέρθηκε όµως, δεν αποτελεί τον µοναδικό ανασταλτικό παράγοντα για την επανεκκίνηση που επιχειρείται κάθε φορά από την Κεντρική ιοίκηση. Επιχειρώντας µία σύντοµη ακτινογράφηση του κοινωνικού και οικονοµικού πεδίου στη χώρα µας, διαπιστώνουµε ότι: α) Η διαφθορά στον (κεντρικό ή περιφερειακό) διοικητικό µηχανισµό, βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Στην ετήσια έκθεση της ιεθνούς ιαφάνειας για το 2006, η Ελλάδα καταλαµβάνει την πρώτη (!) θέση στην Ευρώπη των 25, ενώ συγκαταλέγεται στην ίδια κατηγορία µε χώρες όπως η Αλβανία, το Καµερούν και το Μαρόκο, µε δείκτη επηρεασµού α- πό τη διαφθορά που κυµαίνεται από 16-40% ( Ελευθεροτυπία, 8 εκεµβρίου 2006). Σηµειώνεται ότι τα συµπεράσµατα της έκθεσης προκύπτουν από τις απαντήσεις των πολιτών της κάθε χώρας, σε συγκεκριµένα ερωτήµατα. Ο Θόδωρος εβενές είναι υπάλληλος του ΥΠ.ΕΣ...Α, απόφοιτος της Ε.Σ... και µεταπτυχιακός φοιτητής στο Τµήµα Οικονοµικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Παντείου Πανεπιστηµίου.

2 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 55 β) Μέσα σε κλίµα γενικευµένης ανοµίας, όπου η φοροδιαφυγή ιδιαίτερα έχει αναχθεί σε εθνικό σπορ εδώ και δεκαετίες, η ελληνική κοινωνία εµφανίζεται βαθιά κατακερµατισµένη σε πολλά µικροσυµφέροντα. Στη χώρα σήµερα πολλές µικρές οµάδες συµφερόντων δρουν προς ίδιο όφελος, αλλά η µία δεν εµπιστεύεται την άλλη και όλες µαζί το ελληνικό ηµόσιο (Θ.Πελαγίδη, Ελληνική οικονοµία σικελικού τύπου - εφηµ.ελευθεροτυπία, 10 Σεπτεµβρίου 2006). γ) Το κοινωνικό αυτό κλίµα, επιτείνεται από την απουσία αποτελεσµατικών και αδιάφθορων ελεγκτικών µηχανισµών. Σε πρόσφατο άρθρο διαβάζουµε σχετικά, ότι περισσότερα από ο- κτακόσια (800) είναι τα παράνοµα τουριστικά γραφεία στην Ελλάδα, ενώ τουλάχιστον διακόσια (200) από αυτά δεν διαθέτουν ούτε άδεια λειτουργίας! ( Κόσµος του Επενδυτή - 5/7 Ιανουαρίου 2007). δ) Από πλευράς ενσωµάτωσης του Κοινοτικού ικαίου στην εθνική νοµοθεσία (εσωτερική α- γορά), η Ελλάδα καταλαµβάνει πλέον την τελευταία θέση µε 97.8% ( Ουραγός η Ελλάδα στην Εσωτερική Αγορά - εφηµ. ΤΟ ΒΗΜΑ / 7 Ιανουαρίου 2007). ε) Την τελευταία θέση κατέχουµε επίσης και στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, οι οποίες α- ντιπροσωπεύουν µόλις το 0,14% της ηλεκτροπαραγωγής της.ε.η. Πρόκειται για τα φωτοβολταϊκά και αιολικά συστήµατα παραγωγής ενέργειας, που ευνοούνται ιδιαίτερα από κλίµατα όπως το ελληνικό. ( Στα. αζήτητα η πράσινη ενέργεια εφηµ. Ελευθεροτυπία /30 εκεµβρίου 2006). Ση- µειώνεται ιδιαίτερα, ότι η Ελλάδα είναι η πιο εξαρτηµένη από το πετρέλαιο χώρα στην Ευρώπη: καλύπτει µε αυτό το 61% των ενεργειακών αναγκών της, έναντι 41% κατά µ.ο. των άλλων χωρών της Ε.Ε. (ο.π., 23 Ιουλίου 2006). στ) Οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν ακόµη τον κορµό της ελληνικής οικονοµίας, δεν έχουν στηριχθεί αποτελεσµατικά από την κρατική γραφειοκρατία προς την κατεύθυνση που επιτάσσει το σηµερινό παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον, αν και διαθέτουµε το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε. (16.9% - πρώτη η Ιρλανδία µε 17.7%). Πρόεδρος βιοτεχνικής ένωσης της βόρειας Ελλάδας, σε άρθρο του για τα οικονοµικά προγράµµατα που εξαγγέλλονται κατά καιρούς για τις Μ.Μ.Ε., τα χαρακτηρίζει.. φλύαρα, ασυνάρτητα, δαιδαλώδη, και µε σωρεία απαγορεύσεων και ακαταλαβίστικων φράσεων, που δυσκολεύουν την πρακτική εφαρµογή τους. Οι απαγορευτικές διατάξεις είναι το 90%, γιαυτό και οι επιχειρήσεις τα αγνοούν και τα ειρωνεύονται ( ηµ.κλεάνθους: Τα οικονοµικά προγράµ- µατα των Μ.Μ.Ε. εφηµ. Ελευθεροτυπία / 27 Απριλίου 2006). Εκτός των παραπάνω όµως, δυσοίωνες πλέον εµφανίζονται και οι εκτιµήσεις για τον τουρισµό, µακροπρόθεσµα. Σύµφωνα µε την πρώτη συνολική µελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις επιπτώσεις των περιβαλλοντικών αλλαγών στη Γηραιά Ήπειρο, τις επόµενες δεκαετίες εκατό εκατοµµύρια ( ) τουρίστες που επιλέγουν µέχρι στιγµής τη Νότια Ευρώπη για τις θερινές τους διακοπές, θα στραφούν προς τις τουριστικές περιοχές του Βορρά. Αιτία θα είναι η υπερθέρµανση των νοτίων περιοχών (εφηµ. ΤΑ ΝΕΑ, 8 εκεµβρίου 2006). B Οι νόµοι 1892/90 και 2601/98 Στην παρούσα εργασία εξετάζονται δύο σχετικά πρόσφατοι αναπτυξιακοί νόµοι: Ο ν. 1892/1990 και ο ν.2601/1998. Κάθε ένας από αυτούς, εξέφρασε και µία διαφορετική πολιτική άποψη για την ενδεικνυό- µενη στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης στη χώρα µας. Ο πρώτος, έφερε τη σφραγίδα της πρώτης µετά από εννέα (9) χρόνια συντηρητικής κυβέρνησης. Με το νόµο αυτό καταβλήθηκε σοβαρή προσπάθεια αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών και της συσχέτισης των ενισχύσεων µε τα οικονοµικά αποτελέσµατα της κάθε επένδυσης.

3 56 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Ακολούθως, µε τις διατάξεις του 2601/98 καταβλήθηκε προσπάθεια αύξησης της απασχόλησης, αλλά και µείωσης της δηµοσιονοµικής επιβάρυνσης (µέσω της πρόκρισης κάποιων κινήτρων έναντι άλλων), καθώς και αντιµετώπισης των στρεβλώσεων της αγοράς. Ο νόµος επιχείρησε να προσδώσει νέα πνοή στην αναπτυξιακή πολιτική έχοντας σαν ατού µία ήδη συσσωρευµένη γνώση, τόσο από την ευρωπαϊκή εµπειρία της χώρας όσο και από διαµόρφωση του νέου, παγκοσµιοποιηµένου γίγνεσθαι. Η εργασία ολοκληρώνεται µε µία συνοπτική πρόταση για τη διαµόρφωση του δικού µας αναπτυξιακού µοντέλου. Β1. Ο Ν.1892/1990 (ΦΕΚ 101, Α, 31/7/1990) 1. Στόχοι και φιλοσοφία του νόµου Tην εποχή της ψήφισης του νόµου 1892/90, που έφερε τον τίτλο Για τον εκσυγχρονισµό και την ανάπτυξη και άλλες διατάξεις αναπτυσσόταν ιδιαίτερα ο προβληµατισµός για την α- νταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονοµίας, τα επιτεύγµατα της νέας τεχνολογίας και τη δυνατότητα αξιοποίησής τους, καθώς και για τη βελτίωση της σύνθεσης και της κατανοµής των παραγωγικών επενδύσεων. Λαµβανοµένης επίσης υπόψη της διεθνοποίησης των οικονοµιών, κρίθηκε σκόπιµο να δοθεί έµφαση στις επενδύσεις εκείνου του µεγέθους που θα επέτρεπε στις επιχορηγούµενες επιχειρήσεις να δραστηριοποιούνται µε µεγαλύτερη ευχέρεια στην εσωτερική αγορά καταρχήν, αλλά και στις αγορές τρίτων χωρών. Ειδικότερα οι διατάξεις περί αναπτυξιακών κινήτρων, αποσκοπούσαν ιδιαίτερα στην επίτευξη των ακόλουθων στόχων: - Nα δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στα φορολογικά κίνητρα, έτσι ώστε να υπάρχει µεγαλύτερη συσχέτιση µεταξύ των ενισχύσεων και των οικονοµικών αποτελεσµάτων των επενδύσεων. - Nα υποστηριχθούν οι επενδυτικές δραστηριότητες νέων φορέων και υγιών επιχειρήσεων. Η επίτευξη του ανωτέρω σκοπού επιτυγχανόταν µέσω του κατάλληλου καθορισµού του ύ- ψους των ποσοστών των επιχειρήσεων. - Nα αυξηθεί ο βαθµός της συνυπευθυνότητας των επενδυτών (ανάλογα µε το ποσοστό της ίδιας συµµετοχής τους στην όλη επένδυση), παράλληλα µε την παροχή των κρατικών ενισχύσεων. - Nα καταστεί ευχερέστερη η µεταφορά ρυπογόνων δραστηριοτήτων έξω από τις δύο µεγαλύτερες αστικές περιοχές, µε την ενίσχυση των σχετικών κινήτρων για τη µεταφορά. - Nα ενισχυθούν οι σχετικές µε την πληροφορική και την τηλεπληροφορική επενδύσεις, ώστε να µπορούν οι παραγωγικές µονάδες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς. - Nα προωθηθούν τουριστικές υπηρεσίες υψηλότερης στάθµης κα µεγαλύτερου συναλλαγ- µατικού οφέλους (µε ιδιαίτερη έµφαση δηλαδή στην κατασκευή σύγχρονων µονάδων και τη βελτίωση γενικά της τουριστικής υποδοµής). Τις νέες ρυθµίσεις χαρακτήριζε η λογική της υπερίσχυσης του κλαδικού κριτηρίου έναντι του περιφερειακού, µε απώτερο σκοπό τις ανταγωνιστικές επενδύσεις που θα δηµιουργούνταν ιδιαίτερα σε νέους τοµείς. Αξιοσηµείωτο στοιχείο, επίσης, είναι η αναµόρφωση σε νέα πλαίσια του µηχανισµού υποβολής, αξιολόγησης, έγκρισης και ελέγχου επενδυτικών σχεδίων, προκειµένου να βελτιωθεί η αποτελεσµατικότητά του. Συµπερασµατικά, ο στόχος του Ν.1892/90 ήταν διττός: αφενός δηλαδή η προώθηση υγιών και ανταγωνιστικών µονάδων στο διεθνή χώρο, ιδιαίτερα σε κλάδους πού θα εµπλούτιζαν την ελληνική οικονοµία και αφετέρου η στήριξη εκείνων των τοµέων, στους οποίους διαπιστωνό-

4 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 57 ταν η ανάγκη προσαρµογής στις νέες, περισσότερο διεθνοποιηµένες συνθήκες της παγκόσµιας οικονοµίας. 2. Επιχειρήσεις που υπάγονταν στο νέο νόµο Στις διατάξεις του Ν.1892/90 υπάγονταν επιχειρήσεις όλων των τοµέων και κλάδων της οικονοµίας. Πιο συγκεκριµένα: - Μεταποιητικές βιοµηχανικές, βιοτεχνικές και χειροτεχνικές επιχειρήσεις όλων των κλάδων, γεωργικές, δασικές, κτηνοτροφικές και αλιευτικές επιχειρήσεις σύγχρονης τεχνολογίας, µεταλλευτικές και λατοµικές επιχειρήσεις, ναυπηγοεπισκευαστικές επιχειρήσεις, επιχειρήσεις αγροτικών ή αγροτοβιοµηχανικών συνεταιρισµών για επενδύσεις σε τοµείς του δικού τους ενδιαφέροντος, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και ξενώνες, καθώς και επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών στήριξης τουριστικών ξενοδοχειακών µονάδων, επιχειρήσεις Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επιχειρήσεις αξιοποίησης αγροτικών, βιοµηχανικών και αστικών απορριµάτων και αποβλήτων, επιχειρήσεις που σκοπός τους είναι η παραγωγή µηχανισµών για την εξοικονόµηση ενέργειας, καθώς και επιχειρήσεις υπηρεσιών εξαιρετικά προηγµένης τεχνολογίας. 3. Περιοχές της Επικράτειας α. Για την επίτευξη των στόχων της περιφερειακής ανάπτυξης και της αποκέντρωσης των οικονοµικών δραστηριοτήτων, η ελληνική επικράτεια διαιρέθηκε σε τέσσερεις (4) περιοχές (ζώνες), οι οποίες αναφέρονται κατωτέρω. Σηµειώνεται ότι εξαίρεση αποτελούν οι ξενοδοχειακές δραστηριότητες, για τις οποίες ορίστηκε διαφορετική γεωγραφική διαίρεση που α- κολουθεί αµέσως µετά. ΠΕΡΙΟΧΗ Α Ορίστηκε να συµπεριλαµβάνει το νοµό Αττικής (εκτός των επαρχιών Τροιζηνίας, Κυθήρων και Λαυρεωτικής), το τµήµα του νοµού Κορινθίας που συνορεύει µε το νοµό Αττικής και µέχρι τον Ισθµό της Κορίνθου, καθώς και ο νοµός Θεσσαλονίκης, εκτός δύο περιοχών: της ε- παρχίας Λαγκαδά και του τµήµατος δυτικά του ποταµού Αξιού. ΠΕΡΙΟΧΗ B Την περιοχή αυτή συγκρότησαν οι νοµοί Βοιωτίας, Μαγνησίας, Λάρισας, Κορινθίας (εκτός του τµήµατος που ήδη αναφέρθηκε ανωτέρω), Αχαϊας, πλήν της επαρχίας Καλαβρύτων, Ηρακλείου, η πόλη της Ρόδου, οι επαρχίες Λαυρεωτικής και Τροιζηνίας, το τµήµα του ν. Θεσσαλονίκης δυτικά του Αξιού, η επαρχία Λαγκαδά και η πόλη της Χαλκίδας. ΠΕΡΙΟΧΗ Γ Στην περιοχή αυτή ορίστηκε να ανήκουν οι εξής νοµοί: Ηµαθίας, Κοζάνης, Καβάλας, Φωκίδας, Τρικάλων, Καρδίτσας, Αιτωλο-ακαρνανίας, Εύβοιας (πλην της πόλης της Χαλκίδας), Άρτας, Πρέβεζας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Πέλλης, Χαλκιδικής, Κιλκίς, Σερρών, ράµας, Ηλείας, Χανίων, Κέρκυρας, Φθιώτιδας, Πιερίας, Αργολίδας, Αρκαδίας, Λακωνίας, Λευκάδας, Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου, Ευρυτανίας, Γρεβενών, Φλώρινας, Ρεθύµνου, Λασιθίου, Κυκλάδων και οι επαρχίες Κυθήρων και Καλαβρύτων. ΠΕΡΙΟΧΗ Συµπεριέλαβε τους νοµούς Λέσβου, Χίου, Σάµου, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου, Μεσσηνίας, ωδεκανήσου, πλην της περιοχής της πόλης της Ρόδου που καθοριζόταν από ακτίνα 15 χιλιοµέτρων από το νοµαρχιακό κατάστηµα της πόλης, οι ακριτικές περιοχές των διαφόρων

5 58 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH νοµών (εκτός Κέρκυρας) σε απόσταση είκοσι (20) χιλιοµέτρων από τα σύνορα, καθώς και οι ήµοι η Κοινότητες που τα διοικητικά όριά τους τέµνονταν από τη ζώνη των 20 χιλιοµέτρων. β. Ειδικότερα για τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, ξενώνες, ενοικιαζόµενα διαµερίσµατα, κατασκηνωτικά κέντρα (campings), καθώς και τις επιχειρήσεις εκµετάλλευσης ιαµατικών πηγών και κέντρων χειµερινού τουρισµού, η επικράτεια κατανεµήθηκε στις κάτωθι περιοχές: ΠΕΡΙΟΧΗ A Ο νοµός Αττικής (εκτός από την επαρχία Τροιζηνίας και τα νησιά Αίγινα, Σπέτσες, Ύδρα και την επαρχία Κυθήρων) και ο νοµός Θεσσαλονίκης. ΠΕΡΙΟΧΗ B Στη ζώνη αυτή υπήχθησαν οι πόλεις Ρόδος και Χαλκίδα, τα νησιά Κέρκυρα, Μύκονος, Σκιάθος, Αίγινα, Σπέτσες, Ύδρα, καθώς και οι επαρχίες: Τροιζηνίας, Τεµένους και Πεδιάδας του νοµού Ηρακλείου. ΠΕΡΙΟΧΗ Γ Τη συγκρότησαν οι νοµοί Βοιωτίας, Ρεθύµνου, Λασιθίου, Άρτας, Τρικάλων, Κοζάνης, Ηµαθίας, Ηλείας, Λακωνίας, Πρέβεζας, Αιτωλοακαρνανίας, Μαγνησίας (πλην Σκιάθου), Λάρισας, Φθιώτιδας, Φωκίδας, Εύβοιας ( εκτός Χαλκίδας), Κορινθίας, Αργολίδας, Αχαίας, Πιερίας, Χαλκιδικής, Καβάλας, Αρκαδίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας και Γρεβενών, οι νοµοί Λευκάδας, Κεφαλλονιάς, Ζακύνθου, οι Κυκλάδες (πλην Μυκόνου), το υπόλοιπο της Κρήτης και η επαρχία Κυθήρων. ΠΕΡΙΟΧΗ Στην κατηγορία αυτή υπήχθησαν οι ακριτικοί νοµοί Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Φλώρινας, Πέλλας, Κιλκίς, Σερρών, ράµας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου. Επίσης οι νοµοί Μεσσηνίας, Λέσβου, Χίου, Σάµου και ωδεκανήσου. Σηµειώνεται ότι η ανωτέρω διαίρεση καθορίσθηκε µε το άρθρο 3 του ν.1262/82, το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ. Σε σχέση µε τα οριζόµενα στο άρθρο αυτό, στο ν.1892/90 υπήρξαν οι εξής δύο (2) προσθήκες: α) ορίσθηκε ότι τα όρια της ζώνης της Λαυρεωτικής καθορίζονταν µε κοινή απόφαση Εθνικής Οικονοµίας, Y.ΠΕ.ΧΩ. Ε και Εσωτερικών. β) ορίσθηκε επίσης ότι µε κοινές αποφάσεις των Υπουργών Εθνικής Οικονοµίας, ΠΕ.ΧΩ. Ε. και Τουρισµού, που δεν ήταν δυνατόν να τροποποιούνται πριν από την παρέλευση διετίας από την έναρξη της ισχύος τους, µπορούσαν να ορίζονται (νέες) ζώνες µε υπερσυγκέντρωση τουριστικής δραστηριότητας, στις οποίες δεν έχουν εφαρµογή τα κίνητρα επιχορήγησης και επιδότησης επιτοκίου του παρόντος νόµου. Στις περιπτώσεις των περιοχών αυτών, µπορούσε να καθοριστεί ποσοστό επιχορήγησης ή επιδότησης επιτοκίου, άλλων περιοχών, που ήταν σε δυσµενέστερη θέση από άποψη κινήτρων. 4. Προϋποθέσεις και περιορισµοί της επιχορήγησης Σύµφωνα µε το ν.1892/90, το ποσοστό της ίδιας συµµετοχής στις επιχορηγούµενες επενδύσεις δεν µπορούσε να είναι κατώτερο του 40% του συνολικού κόστους της παραγωγικής επένδυσης στην περιοχή Β, του 35% στην περιοχή Γ, του 25% στην περιοχή και του 15% στη Θράκη. Στην περιοχή Α και µόνο για τις περιπτώσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 9, το κατώτερο ποσοστό ιδίας συµµετοχής είναι 40%.

6 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 59 Η ίδια συµµετοχή του επενδυτή ορίστηκε όπως αποτελεί ίδιο κεφάλαιο για τις ατοµικές ε- πιχειρήσεις µε ύψος επένδυσης µέχρι εξήντα (60) εκατοµµύρια δραχµές και εταιρικό κεφάλαιο για τις λοιπές, πλην συνεταιρισµών, επιχειρήσεις. Για τους νέους συνεταιρισµούς συγκεκριµένα, ως ίδια συµµετοχή ορίστηκε να θεωρείται το καταβεβληµένο κεφάλαιό τους, ενώ για τους ήδη υφισταµένους το ποσόν αύξησης του συνεταιρικού τους κεφαλαίου ή ο σχηµατισµός ειδικού αποθεµατικού ή, κατά περίπτωση, η χρησι- µοποίηση αποθεµατικών εκτός του τακτικού. Στην εγκριτική απόφαση υπαγωγής της επένδυσης στις διατάξεις του νόµου αυτού καθορίζονταν οι όροι και οι προϋποθέσεις για την κάλυψη της ιδίας συµµετοχής. Στην περίπτωση κατά την οποία δεν επληρούντο οι όροι, ορίστηκε όπως ανακαλείται η απόφαση υπαγωγής στο νόµο και όπως επιστρέφεται η τυχόν καταβληθείσα επιχορήγηση και επιδότηση επιτοκίου κατά τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης ηµοσίων Εσόδων. Σχετικά µε την εκταµίευση της επιχορήγησης του ηµοσίου στην επένδυση, ορίστηκε όπως διενεργείται αφού προηγουµένως έχει καταβληθεί και δαπανηθεί για την πραγµατοποίηση της επένδυσης η ελάχιστη κατά την περιοχή ιδία συµµετοχή του επενδυτή σε ποσοστό 50%, καθώς και το 25% της τυχόν συµµετοχής της υποχρεωτικής ιδίας συµµετοχής στη χρηµατοδότηση της επένδυσης. 5. ιαδικασία παροχής των επιχορηγήσεων Η υπαγωγή µίας επένδυσης στο νόµο ορίσθηκε να γίνεται µε Υπουργική Απόφαση. Ο Υπουργός Εθνικής Οικονοµίας µπορούσε να εκχωρεί το δικαίωµα υπογραφής των αποφάσεων υπαγωγής στο νόµο, των αποφάσεων ανάκλησης καθώς και των αποφάσεων µερικής ή ολικής επιστροφής της επιχορήγησης ή επιδότησης επιτοκίου, στους γενικούς γραµµατείς περιφερειών ή σε νοµάρχες της έδρας των διευθύνσεων περιφερειακής ανάπτυξης ή σε κατά τόπους αρµόδιους νοµάρχες, εφόσον οι επενδύσεις αυτές πραγµατοποιούνται στα διοικητικά όρια των υπηρεσιών ή στον πρόεδρο του ΕΟΜΜΕΧ και στο διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδας αντίστοιχα, τηρουµένης της διαδικασίας που ορίζεται στο νόµο αυτό. Επιπροσθέτως ορίστηκε, ότι παραγωγικές επενδύσεις βιοτεχνίας ύψους µέχρι δραχµών εξετάζονταν απευθείας από τον Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ. και υπάγονταν στις διατάξεις αυτού µε απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας, µετά από γνωµοδότηση της αρµόδιας γνω- µοδοτικής επιτροπής. Οι ανωτέρω ρυθµίσεις κρίνονται ιδιαίτερα ευνοϊκές για την αποκεντρωτική λειτουργία του διοικητικού συστήµατος, σε ότι αφορά τις ιδιωτικές επενδύσεις και την περιφερειακή ανάπτυξη. Στον εξεταζόµενο νόµο προβλεπόταν επίσης η δυνατότητα αναθεώρησης του κόστους της παραγωγικής επένδυσης µετά την έγκρισή της. Αυτό µπορούσε να γίνει µετά από αίτηση του ε- πενδυτή και εφόσον είχε εγκριθεί το 50% της παραγωγικής επένδυσης. εν ήταν δυνατή η έ- γκριση αναθεώρησης του κόστους σε ποσοστό µεγαλύτερο του 25% του κόστους της παραγωγικής επένδυσης που είχε ήδη εγκριθεί. Τέλος, προβλέφθηκε όπως η προβλεπόµενη στην αρχική εγκριτική πράξη υπαγωγής προθεσµία ολοκλήρωσης της επένδυσης, µπορούσε να παρατείνεται εφάπαξ και για ένα έτος κατ ανώτατο όριο. Ορίστηκε επίσης ότι αιτήµατα για παράταση της προθεσµίας ολοκλήρωσης, µπορούσαν να υποβληθούν µόνο εφόσον µέχρι την ηµεροµηνία υποβολής του σχετικού αιτή- µατος είχε εκταµιευθεί τουλάχιστον το 50% της ήδη εγκριθείσης επιχορήγησης. 6. Για τον ορισµό της παραγωγικής επένδυσης Στον εξεταζόµενο νόµο, ως παραγωγική επένδυση χαρακτηριζόταν µεταξύ άλλων:

7 60 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH - H κατασκευή, η επέκταση και ο εκσυγχρονισµός βιοµηχανοστασίων, κτιριακών εγκαταστάσεων, ξενοδοχειακών, καθώς και βιοµηχανικών εγκαταστάσεων των υπαγοµένων επιχειρήσεων. - H αγορά αποπερατωθεισών ή ηµιτελών βιοµηχανικών ή βιοτεχνικών κτιριακών εγκαταστάσεων που βρίσκονται µέσα σε Βιοµηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ) Ε.Τ.Β.Α. και ανήκουν κατά κυριότητα σ αυτές. - Η αγορά και η εγκατάσταση καινούργιων µηχανηµάτων και λοιπού µηχανολογικού ή τεχνικού εξοπλισµού παραγωγής. Ειδικότερα η αγορά και εγκατάσταση καινούργιων συστη- µάτων αυτοµατοποίησης διαδικασιών και µηχανοργάνωσης, όπως συστηµάτων πληροφορικής και τηλεπληροφορικής. Ιδιαίτερη µνεία γινόταν στην επένδυση λογισµικού (software). - Η αγορά και η εγκατάσταση µελετών και επενδύσεων σχετικών µε την ανάπτυξη σύγχρονης τεχνολογίας. - Η ανέγερση καινούργιων εργατικών κατοικιών για τη στέγαση του προσωπικού της επιχείρησης. - Η ανέγερση, η επέκταση και ο εκσυγχρονισµός ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων, εγκαταστάσεων αξιοποίησης ιαµατικών πηγών και η αγορά εξοπλισµού τους. - Οι δαπάνες επισκευής αποκατάστασης και µετατροπής διατηρητέων παραδοσιακών οικιών ή κτιρίων σε ξενώνες ή ξενοδοχειακές µονάδες, ανεξαρτήτως του εάν βρίσκονται ε- ντός ή εκτός οικισµών που χαρακτηρίζονταν παραδοσιακοί ή διατηρητέοι. 7. Ύψος επιχορήγησης διαδικασία α) Για όλες τις κατηγορίες επενδύσεων, εκτός εκείνων που αναφέρονται στην επόµενη παράγραφο (β), το ύψος της επιχορήγησης (επί του συνολικού ύψους της παραγωγικής επένδυσης) ορίστηκε ως ακολούθως: Περιοχή Β:... 15% Περιοχή Γ:... 25% Περιοχή :... 35% Θράκη:... 45% Για την περιοχή Α δεν προβλεπόταν επιχορήγηση, µε την επιφύλαξη του άρθρου 3 (παρ. 5) και του άρθρου 9 (παράγραφοι 2 και 7). β) Για τις επενδύσεις ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, ξενώνων, ενοικιαζόµενων διαµερισµάτων και κατασκηνωτικών κέντρων: Περιοχή Β:... 10% Περιοχή Γ:... 15% Περιοχή :... 25% Θράκη:... 35% Η υπαγωγή στις διατάξεις του εξεταζόµενου νόµου, ορίστηκε να γίνεται µε απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας, µετά από γνώµη της αρµόδιας γνωµοδοτικής επιτροπής του άρθρου 8 και µε βάση τα ακόλουθα κριτήρια: 1) Τα χαρακτηριστικά του φορέα της επένδυσης και ειδικότερα η εµπειρία του, τα µέχρι τότε αποτελέσµατά του και την οικονοµική του επιφάνεια ως προς την επάρκεια των ιδίων κεφαλαίων του. 2) Τις προοπτικές κερδοφόρας δραστηριότητας της επιχείρησης. 3) Την οργάνωση της επιχείρησης που πραγµατοποιεί την επένδυση. 4) Την κατάσταση του κλάδου συνολικά και τις προοπτικές του. 5) Την τεχνολογία της επένδυσης.

8 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 61 6) Το ύψος της ίδιας συµµετοχής στη χρηµατοδότηση της επένδυσης. 7) Την εκτίµηση της ανταγωνιστικότητας της επένδυσης σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. 8) Τη συµβολή της επένδυσης στην απασχόληση, τη µείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος και την ποιότητα ζωής. 9) Τη δυνατότητα εξασφάλισης διεθνών εµπορικών ή τεχνικών συνεργασιών. 10) Την εκτίµηση των οικονοµικών δυνατοτήτων του φορέα της επένδυσης, λαµβάνοντας υπόψη τη δυναµική προοπτική του κλάδου, τα µεγέθη των επί µέρους µονάδων του και τη διάρθρωσή τους. 11) Τη δυνατότητα της επιχείρησης για την αξιοποίηση τοπικών πρώτων υλών. 8. Γνωµοδοτικές επιτροπές - Όργανα ελέγχου α) Συγκροτήθηκαν οι ακόλουθες γνωµοδοτικές επιτροπές: Κεντρική γνωµοδοτική επιτροπή στο υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας, καθώς επίσης και περιφερειακές γνωµοδοτικές επιτροπές στις έδρες των γενικών γραµµατειών περιφερειών ή σε έδρες των διευθύνσεων περιφερειακής ανάπτυξης ή σε έδρες νοµαρχιών, οι οποίες γνω- µοδοτούσαν για επενδύσεις του παρόντος νόµου ύψους µέχρι ορισµένου ποσού που καθοριζόταν µε τις ίδιες αποφάσεις. Η συγκρότηση των επιτροπών ορίσθηκε να γίνεται µε αποφάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονοµίας. Αντίστοιχη επιτροπή συστάθηκε και στον Ε.Ο.Μ.Μ.ΕΧ., µε πρόεδρο τον γενικό διευθυντή του οργανισµού. β) Με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονοµίας ή των νοµαρχών, µπορούσαν να συγκροτούνται νοµαρχιακά όργανα ελέγχου της προόδου των επενδυτικών έργων. 9. Ειδικές επενδύσεις Μία ιδιαίτερα σηµαντική ρύθµιση του ν.1892/90, ήταν το προνοµιακό καθεστώς που θέσπιζε για τις αποκαλούµενες ειδικές επενδύσεις. Πιο συγκεκριµένα, προβλεπόταν επιχορήγηση 40 ποσοστιαίων µονάδων επί του συνολικού ύψους της παραγωγικής επένδυσης στις περιοχές Β και Γ και 45 και 55 ποσοστιαίων µονάδων στην περιοχή και στη Θράκη αντίστοιχα για τις παρακάτω επενδύσεις: Προστασίας του περιβάλλοντος - ενεργειακού χαρακτήρα (π.χ. ανανεώσιµες πηγές ενέργειας) - επιχειρήσεων παραγωγής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών εξαιρετικά προηγµένης τεχνολογίας (σχετικά γνωµοδοτούσε το Υπουργείο Βιοµηχανίας, Έρευνας και Τεχνολογίας) ειδικών ιδρυµάτων και εργαστηρίων ταχύρρυθµης αναπροσαρµογής για την απασχόληση πολιτών µε ειδικές ανάγκες (µετά από γνωµάτευση του Οργανισµού Απασχόλησης Εργατικού υναµικού). 10. Επιδότηση Επιτοκίου Αφορολόγητες εκπτώσεις Για επενδύσεις που είχαν υπαχθεί στο καθεστώς των επιχορηγήσεων του νόµου αυτού, προβλεπόταν επιδότηση του εκάστοτε κατά περίπτωση επιτοκίου τραπεζικών δανείων, οµολογιακών δανείων εκδιδόµενων σε δηµόσια εγγραφή ή δανείων από άλλους χρηµατοδοτικούς οργανισµούς, εφόσον είχαν ληφθεί για την πραγµατοποίησή τους. Το ποσοστό επιδότησης οριζόταν να είναι ίσο προς το ποσοστό επιχορήγησης που είχε εγκριθεί και παρείχετο για τα τρία πρώτα χρόνια εξυπηρέτησης των δανείων που είχαν συναφθεί. Για τον υπολογισµό του επιδοτούµενου τραπεζικού δανείου δεν λαµβανόταν υπόψη η αξία του οικοπέδου. Ορίστηκε ακόµη ότι η επιδότηση του επιτοκίου ίσχυε εφόσον το επιτόκιο δεν ε- πιδοτείτο από άλλη πηγή.

9 62 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Προκειµένου τέλος για επενδύσεις στους νοµούς Έβρου, Ροδόπης και Ξάνθης, η πρόνοια της επιδότησης επιτοκίου αφορούσε όλη τη χρονική διάρκεια εξυπηρέτησης του δανείου και µέχρι δέκα (10) χρόνια ως ανώτατο όριο. Ο ν.1892/90 όριζε επίσης να παρέχονται εκπτώσεις από τα υποκείµενα σε φόρο εισοδήµατος καθαρά κέρδη των επιχειρήσεων του άρθρου 2 του νόµου αυτού, που ήταν εγκατεστηµένες ή µεταφέρονταν ή ιδρύονταν στις περιοχές Β, Γ, και του άρθρου 3 του νόµου αυτού, εφόσον πραγµατοποιούσαν νέες παραγωγικές επενδύσεις, µέχρι τις Τα ποσοστά των αφορολόγητων εκπτώσεων επί της αξίας των νέων παραγωγικών επενδύσεων που πραγµατοποιούνταν από την , καθώς και τα ποσοστά των ετήσιων καθαρών κερδών, µέχρι τα οποία µπορεί να φθάσει η αφορολόγητη έκπτωση, κλιµακώνονταν κατά περιοχή ως εξής (για όλες τις κατηγορίες επενδύσεων, εκτός εκείνων που αναφέρονται στην επό- µενη περίπτωση): Περιοχές- ποσοστό αφορολόγητης έκπτωσης επί της αξίας επένδυσης Α... - Β... 60% Γ... 75%... 90% Θράκη % Ανά περίπτωση, ίδιο µε τα παραπάνω είναι και το ποσοστό ετήσιων κερδών µέχρι του ο- ποίου µπορεί να φθάσει η αφορολόγητη έκπτωση. - Ειδικά για τις επενδύσεις ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, ξενώνων, ενοικιαζόµενων διαµερισµάτων και campings: Περιοχές- ποσοστό αφορολόγητης έκπτωσης επί της αξίας επένδυσης Α... - Β...40% Γ...55%...70% Θράκη...100% Το αντίστοιχο ποσοστό ανά περιοχή των ετήσιων κερδών µέχρι του οποίου έφθανε η αφορολόγητη έκπτωση, ήταν: 60%, 75%, 90% και 100%. Β2. Ο Νόµος 2601/1998 (ΦΕΚ 81, Α, ) 1. Οι λόγοι θέσπισης του νέου νόµου Mετά από οκτώ (8) περίπου χρόνια ισχύος του Ν.1892/90, η ανάγκη ανανέωσης του νοµοθετικού πλαισίου δηµιούργησε το ν.2601/98 (ο οποίος έχει ήδη αντικατασταθεί από το ν.3299/04). Εκτός από τη δηµιουργία νέων θέσεων απασχόλησης µέσω των κινήτρων του νό- µου, υπήρχαν και άλλοι στόχοι του νέου θεσµικού πλαισίου, οι εξής: - Η επίτευξη συνολικά των στόχων της πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης. - Η αύξηση των θέσεων απασχόλησης. - Η βελτίωση της ανταγωνιστικής ικανότητας των επιχειρήσεων. - Η αναδιάρθρωση τοµέων και κλάδων της παραγωγής.

10 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 63 - Η αξιοποίηση των επιχειρηµατικών ευκαιριών στον ελληνικό αλλά και στον ευρύτερο διεθνή χώρο. Επιπροσθέτως, µε το νέο θεσµικό πλαίσιο εκφραζόταν η πρόνοια για την προστασία του περιβάλλοντος και την εξοικονόµηση ενέργειας. Ιδιαίτερη έµφαση δινόταν σε φορολογικές απαλλαγές και επιδοτήσεις επιτοκίου, παρά σε άµεσες ενισχύσεις. Έµφαση δινόταν επίσης σε παραγωγικές επενδύσεις στην µεταποίηση και τον τουρισµό. Ο διαχωρισµός µεταξύ παλαιών και νέων επιχειρήσεων διατηρήθηκε και µε το νέο νόµο. Σε ότι αφορούσε τις υφιστάµενες επιχειρήσεις, µε το ν.2601/98 (όπως προαναφέρθηκε) αντικαταστάθηκε η επιχορήγηση κεφαλαίου από την επιδότηση επιτοκίου και τις φορολογικές απαλλαγές. Στις περιπτώσεις των νέων επιχειρήσεων και των ειδικών µορφών επενδύσεων, διατηρήθηκε το παλαιό κίνητρο. Υπογραµµίζεται τέλος, ότι σε σχέση µε το προηγούµενο θεσµικό πλαίσιο, ο νόµος αυτός αύξησε την ελάχιστη ίδια συµµετοχή του επενδυτή και µείωσε τη µέγιστη δωρεάν επιχορήγηση προς αυτόν. 2. Είδη των παρεχόµενων ενισχύσεων α) Επιχορήγηση, που συνίστατο στη δωρεάν παροχή από το ηµόσιο χρηµατικού ποσού για την κάλυψη τµήµατος της ενισχυόµενης δαπάνης της επένδυσης ή του επιχειρηµατικού σχεδίου. β) Επιδότηση των τόκων που συνίστατο στην κάλυψη από το ηµόσιο ενός µέρους των καταβαλλόµενων τόκων των µεσοµακροπρόθεσµων δανείων τετραετούς τουλάχιστον διάρκειας, που λαµβάνονταν για την ενισχυόµενη δαπάνη της επένδυσης. γ) Επιδότηση χρηµατοδοτικής µίσθωσης που συνίστατο στην κάλυψη από το ηµόσιο τµήµατος των καταβαλλόµενων δόσεων χρηµατοδοτικής µίσθωσης, που είχε τυχόν συναφθεί για την απόκτηση της χρήσης καινούργιου µηχανολογικού και λοιπού εξοπλισµού. δ) Φορολογική απαλλαγή ύψους µέχρι ενός ποσοστού ή του συνόλου της πραγµατοποιούµενης και ενισχυόµενης δαπάνης της επένδυσης ή και της αξίας της χρηµατοδοτικής µίσθωσης καινούργιου µηχανολογικού και λοιπού εξοπλισµού των οποίων η χρήση είχε αποκτηθεί. Η ενίσχυση αυτή δινόταν µε τη µορφή της απαλλαγής από την καταβολή φόρου εισοδήµατος µη διανεµόµενων κερδών της πρώτης δεκαετίας από την πραγµατοποίηση της επένδυσης ή του προγράµµατος µε το σχηµατισµό ισόποσου αφορολόγητου αποθεµατικού. ε) Ειδικά κίνητρα (πέραν των όσων αναφέρονται ανωτέρω), για ιδιαζόντως σηµαντικές βιο- µηχανικές, µεταλλευτικές και τουριστικές επενδύσεις, ύψους άνω των είκοσι πέντε (25) δισεκατοµµυρίων δραχµών. Στην περίπτωση αυτή µάλιστα, δεν ίσχυε η διάκριση µεταξύ παλαιών και νέων επιχειρήσεων, που χαρακτήριζε συνολικά το πνεύµα του ν.2601/98 σχετικά µε τα κίνητρα των επενδύσεων. 3. ραστηριότητες που υπάγονταν στο ν. 2601/98 Στις διατάξεις του εξεταζόµενου νόµου, που έφερε τον τίτλο Περί ενισχύσεων ιδιωτικών ε- πενδύσεων για την οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας µπορούσαν να υπαχθούν επιχειρήσεις όλων των κλάδων της οικονοµίας, δηλαδή επιχειρήσεις του πρωτογενή τοµέα (ιχθυοκαλλιέργειες, µονάδες κτηνοτροφίας κλπ), του δευτερογενούς τοµέα, καθώς και επιχειρήσεις του τριτογενούς τοµέα, µε ιδιαίτερη έµφαση σε όσες ειδικεύονταν στην παραγωγή προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών εξαιρετικά προηγµένης τεχνολογίας, υπηρεσιών ποιότητας, καθώς και εργαστήρια εφαρµοσµένης βιοµηχανικής, ενεργειακής και µεταλλευτικής έρευνας.

11 64 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίαζαν επίσης οι διατάξεις για τις τουριστικές επιχειρήσεις. Αυτές συµπεριελάµβαναν τόσο τις παραδοσιακές ρυθµίσεις, όπως είναι αυτές της ίδρυσης, της επέκτασης και του εκσυγχρονισµού ξενοδοχειακών µονάδων, όσο και περισσότερο καινοτόµες, που αφορούσαν στη δηµιουργία υποδοµών και τη στόχευση (εποµένως) µεριδίων της τουριστικής αγοράς που ενδιαφέρονται για ανώτερες υπηρεσίες: κέντρα θαλασσοθεραπείας, µαρίνες, κέντρα τουρισµού υγείας, ίδρυση ή/και αξιοποίηση ιαµατικών πηγών. Σύµφωνα µε τα όσα προαναφέρονται, καθίσταται σαφές ότι ο βασικός προσανατολισµός του νέου νόµου ήταν η έµφαση στην ποιότητα του υπηρεσιών του τουριστικού τοµέα. 4. Η πρόνοια του νέου νόµου για την απασχόληση Ιδιαίτερη προσπάθεια καταβαλλόταν µε το νόµο αυτό για τη βελτίωση της κατάστασης στο θέµα της απασχόλησης. Παρατίθενται κατωτέρω ορισµένα χαρακτηριστικά µέτρα που περιλαµβάνονταν στις διατάξεις του νέου νόµου: α) Xαρακτηρίζονταν ενισχυόµενες οι δαπάνες επενδύσεων, που αφορούσαν στη µείωση του κόστους παραγωγής και διάθεσης, όπως αυτές θα καθορίζονταν µε κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονοµίας και Ανάπτυξης, µεταποιητικών επιχειρήσεων που θα προέκυπταν από τη συνένωση τριών τουλάχιστον Μεταποιητικών Επιχειρήσεων (Μ.Μ.Ε.), που η κάθε µία τους απασχολούσε κατά µέσο όρο την τελευταία τριετία µέχρι 120 εργαζο- µένους. β) Eνισχύονταν τα ολοκληρωµένα πολυετή (2-3 έτη) επιχειρηµατικά σχέδια διάσωσης και α- ναδιάρθρωσης µεταποιητικών και µεταλλευτικών επιχειρήσεων παλαιών (µόνο) φορέων, που απασχολούσαν τουλάχιστον εκατόν πενήντα (150) άτοµα και ήταν σε ιδιαίτερα δυσµενή πορεία. Οι όροι για να χαρακτηρισθεί µία επιχείρηση ως τέτοια, καθορίζονταν µε Κ.Υ.Α. των υπουργών Εθνικής Οικονοµίας, Ανάπτυξης και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. γ) Θεσπίσθηκαν φορολογικές απαλλαγές για κοινές δράσεις Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων στον κλάδο του εµπορίου. δ) Eνισχύονταν Κέντρα κοινής επιχειρηµατικής δράσης, που µπορούσαν να ιδρύονται από τρεις τουλάχιστον επιχειρήσεις του µεταποιητικού τοµέα, που απασχολούσαν η κάθε µία µέχρι 120 εργαζοµένους και από µία τουλάχιστον εµπορική επιχείρηση ή επιχείρηση του το- µέα µεταφορών ή λοιπών υπηρεσιών. ε) Oριζόταν ελάχιστο ποσό επένδυσης για νέες µονάδες, δηλαδή 25 εκατοµµύρια δραχµές για τις νησιωτικές περιοχές και 45 εκατοµµύρια δραχµές για τις υπόλοιπες. 5. Η κατανοµή των ενισχύσεων Σύµφωνα µε τις διατάξεις του ν.2601/98, η επικράτεια κατανεµήθηκε σε τέσσερεις περιοχές. Παρατίθεται κατωτέρω η σύνθεση κάθε µίας από τις περιοχές αυτές, και τα κίνητρα που καθορίσθηκαν αντιστοίχως. - Περιοχή Α: Περιλάµβανε τους νοµούς Αττικής και Θεσσαλονίκης, εκτός από τα τµήµατά τους που ε- ντάσσονταν σε άλλες περιοχές. Για τη ζώνη αυτή, θεσπίσθηκαν κίνητρα µόνο για τις ειδικές ε- πενδύσεις: α) Για ίδρυση νέας επιχείρησης, προβλεπόταν δωρεάν επιχορήγηση ή επιδότηση επιτοκίου 25-40%.

12 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 65 β) Για ήδη υφιστάµενες επιχειρήσεις, επίσης ίσχυε η επιδότηση επιτοκίου. γ) Για τις ήδη υφιστάµενες επιχειρήσεις προβλεπόταν επίσης έκπτωση ύψους % της ε- πένδυσης, από τα κέρδη της δεκαετίας. - Περιοχή Β: Περιελάµβανε τη ΒΙΠΕ ΕΤΒΑ, την επαρχία Λαγκαδά και το τµήµα δυτικά του Αξιού του ν. Θεσσαλονίκης, την επαρχία Τροιζηνίας του νοµού Αττικής, καθώς επίσης και τις περιφέρειες, τους νοµούς και τα τµήµατα νοµών της επικράτειας που δεν εντάσσονταν στις περιοχές, Γ, και Α. Οι ρυθµίσεις για τις περιοχές αυτές ήταν: α) Η επιχορήγηση για τις νέες επιχειρήσεις ανερχόταν στο 15%. β) Η επιδότηση του επιτοκίου τόσο για τις παλαιές όσο και τις νέες επιχειρήσεις προβλεπόταν επιδότηση επιτοκίου σε 15%. γ) Για τις ήδη λειτουργούσες επιχειρήσεις, το 40% της επένδυσης εξέπιπτε από τα κέρδη της δεκαετίας. - Περιοχή Γ: Περιελάµβανε περιοχές µε έντονα προβλήµατα ανεργίας ή και µείωσης του ενεργού πληθυσµού, µε την εξαίρεση των Νοµών Αττικής και Θεσσαλονίκης και των νοµών ή τµηµάτων τους, που περιλαµβάνονταν στην περιοχή. Με Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονοµίας, Ανάπτυξης και Εργασίας, οι περιφέρειες ή νοµοί αυτοί καθορίζονταν ανά διετία. Η Κ.Υ.Α. αυτή δεν µπορούσε να αλλάξει πριν την παρέλευση του διαστήµατος αυτού. Τα κριτήρια για να συµπεριληφθεί µία περιοχή στη ζώνη αυτή, ήταν: α) Ο µέσος όρος της ανεργίας κατά την προηγούµενη τετραετία, να υπερβαίνει κατά µία τουλάχιστον ποσοστιαία µονάδα το µέσο όρο της ανεργίας κατά την περίοδο αυτή. β) Η µείωση του ενεργού πληθυσµού. Από το νοµό Αττικής εντάχθηκε τελικά στη ζώνη αυτή η περιοχή της Λαυρεωτικής, βάσει Κ.Υ.Α του 1991 (ΦΕΚ 950, Β ). Στην περιοχή αυτή, για µεν τις νέες επιχειρήσεις ίσχυσε η επιχορήγηση ή επιδότηση σε ποσοστό 30% εκτός από τις νέες ξενοδοχειακές µονάδες, που το ποσοστό οριζόταν στο 15%, - ενώ για τις ήδη υφιστάµενες επιχειρήσεις προβλεπόταν επίσης επιδότηση επιτοκίου 30%. - Περιοχή : Περιλάµβανε τους νοµούς Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου, τις ΒΙΠΕ (βιοµηχανικές περιοχές) ΕΤΒΑ της Περιφέρειας Ηπείρου, τα νησιά της ελληνικής επικράτειας µε πληθυσµό µέχρι κατοίκους, τα νησιά της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, τη Θάσο, το νοµό ωδεκανήσου (εκτός της πόλης της Ρόδου), καθώς και την παραµεθόρια ζώνη του ηπειρωτικού τµήµατος της χώρας σε απόσταση 20 χλµ. από τα σύνορα. Η επιχορήγηση ή επιδότηση επιτοκίου ήταν 40% για τις νέες επιχειρήσεις, ενώ για τις παλαιές προβλεπόταν επιδότηση επιτοκίου 40% επίσης, µε το ύψος της επένδυσης που µπορούσε να εκπέσει από τα κέρδη συνολικά ετών, να φτάνει το 100%. Στις περιπτώσεις τέλος νέων ξενοδοχειακών µονάδων, το ποσό της επιχορήγησης ή επιδότησης επιτοκίου ήταν 25%.

13 66 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 6. Αποφασιστική αρµοδιότητα, γνωµοδοτικές επιτροπές και έλεγχος Οι αποφάσεις υπαγωγής των επενδύσεων στις διατάξεις του νόµου, λαµβάνονταν ανάλογα µε την περίπτωση, από: τον Υπουργό Εθνικής Οικονοµίας, τον Υπουργό Ανάπτυξης, από τους γενικούς γραµµατείς των περιφερειών, ή τον πρόεδρο του Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ. Γνωµοδοτικές επιτροπές: στο Υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας η κεντρική και η ειδική γνω- µοδοτική επιτροπή (για επενδύσεις µίσθωσης εξοπλισµού ύψους άνω των 5 δις δραχµών). Επίσης οι γνωµοδοτικές επιτροπές στη Γ.Γ. βιοµηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης, η αντίστοιχη του ΕΟΜΜΕΧ, οι περιφερειακές γνωµοδοτικές επιτροπές και τέλος η ειδική γνωµοδοτική επιτροπή εµπειρογνωµόνων του Υπουργείου Ανάπτυξης. Τέλος, όργανα ελέγχου συστήνονταν στα Υπουργεία Εθνικής Οικονοµίας και Ανάπτυξης, στον ΕΟΜΜΕΧ, καθώς και στις περιφέρειες (Περιφερειακά Όργανα Ελέγχου Π.Ο.Ε.). Γ ΕΠΙΛΟΓΟΣ: ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Oι συνεχείς αλλαγές του θεσµικού πλαισίου, υποδηλώνουν µε σαφήνεια ότι τα αποτελέσµατα των όποιων αναπτυξιακών προσπαθειών µέχρι στιγµής, έχουν αποδώσει στην ελληνική περιφέρεια µάλλον πενιχρά αποτελέσµατα. Εν µέσω ενός ταχύτατα µεταβαλλόµενου οικονοµικού περιβάλλοντος και µε δεδοµένο το ο- ξύ δηµογραφικό πρόβληµα της χώρας, το γεγονός αυτό προκαλεί εύλογη ανησυχία. Επίσης η κατά 45 δις ευρώ (προς τα πάνω) αναθεώρηση του ΑΕΠ, οδηγεί στη σκέψη ότι η εικόνα που έ- χουµε για τις ανισότητες στη χώρα µας µέχρι στιγµής, µάλλον δεν ανταποκρίνεται στην πραγ- µατικότητα και ότι αυτές είναι κατά πολύ οξύτερες τελικά. Σήµερα πάντως, η Κεντρική ιοίκηση, οι Περιφερειακές Αρχές αλλά και οι επιστηµονικοί φορείς µπορούν να έχουν πληρέστερη εικόνα των αιτίων του προβλήµατος και να επιτείνουν συντονισµένα τις προσπάθειές τους για την εφαρµογή ενός ελληνικού µοντέλου περιφερειακής ανάπτυξης. Βασικά του σηµεία θα µπορούσαν να είναι: - Η καίρια αντιµετώπιση του προβλήµατος της γραφειοκρατίας, που δυσχεραίνει ιδιαίτερα τις ιδιωτικές επενδύσεις, όπως καταδεικνύεται και από επανειληµµένες έρευνες του ΟΟΣΑ και άλλων έγκυρων διεθνών οργανισµών. Η απλούστευση των διαδικασιών που σχετίζονται µε την επιχειρηµατική δραστηριότητα, θεωρείται πλέον εκ των ων ουκ άνευ. - Η καταπολέµηση της διαφθοράς του διοικητικού µηχανισµού, που προκαλεί στρεβλώσεις στο πεδίο της πραγµατικής οικονοµίας και επιτείνει το πνεύµα της κοινωνικής ανοµίας. Μπορεί να επιτευχθεί µόνο µε την εδραίωση της ιαφάνειας των θεσµών και της διοικητικής δράσης, σε συνδυασµό µε την ύπαρξη αξιόπιστων ελεγκτικών µηχανισµών. - Η αξιοποίηση του επιστηµονικού δυναµικού της χώρας. Ένα σηµαντικό ποσοστό της ελληνικής νεολαίας ολοκληρώνει πλέον τις σπουδές του σε προηγµένες εκπαιδευτικά χώρες της ύσης (Βρετανία, Σουηδία κλπ). Αλλά και στο εσωτερικό της χώρας, είναι σηµαντικός ο α- ριθµός των αποφοίτων από τµήµατα σχετικά µε την οικονοµική/περιφερειακή ανάπτυξη. Από το 1964, που ο νοµπελίστας Γκάρυ Μπέκερ χρησιµοποίησε για πρώτη φορά τον όρο Ανθρώπινο Κεφάλαιο, πλήθος ερευνών έχει αποδείξει ότι η Εκπαίδευση είναι η καλύτερη επένδυση. - Η ανάπτυξη κάθε µορφής τουρισµού, που εξακολουθεί και είναι προνοµιακό πεδίο για την Ελλάδα και η προβολή του πολιτισµού της χώρας µε υψηλής ποιότητας εκδηλώσεις. - Η αξιοποίηση της ενέργειας που διαθέτουµε ως χώρα σε ήλιο και άνεµο, που προς το παρόν µένει ανεκµετάλλευτη, µε αποκλειστικά ελληνική ευθύνη. Ειδικά για την αιολική ενέργεια

14 IOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 67 υπογραµµίζεται ότι στα µέσα της δεκαετίας του 1980 η Ελλάδα ήταν πρωτοπόρος στη υτική Ευρώπη, ενώ σήµερα είναι ουραγός. - Η έµφαση στην έρευνα και τεχνολογία, µε κύριο µοχλό το δηµόσιο τοµέα, αφού µέχρι στιγ- µής ο ιδιωτικός υστερεί σαφώς (µόνο 6 ελληνικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται στις 1000 γρήγορα αναπτυσσόµενες τεχνολογικά, στην περιοχή Ευρώπης, Μ.Ανατολής και Αφρικής έρευνα της Deloitte/ ηµ.τύπος, 7 εκεµβρίου 2006). Μόνο 0.6% του ΑΕΠ διατίθεται για τον νευραλγικό αυτό τοµέα (που συνδέεται άρρηκτα µε την καινοτοµία), έναντι 3.46% της Φινλανδίας. - Η ίδρυση και ανάπτυξη Τεχνοπόλεων, δηλαδή των χωρικών εκείνων συνόλων στα οποία ε- ντάσσονται δραστηριότητες, που τείνουν στη µεγιστοποίηση της αποτελεσµατικότητας των σχέσεων έρευνας και επιχειρήσεων. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα είναι τόσο το ιρλανδικό µοντέλο, όσο και η Ζώνη του Ήλιου στη Νότια Ευρώπη. - Η παροχή της κατάλληλης πληροφόρησης αλλά και κινήτρων στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις, προκειµένου αυτές να παρακολουθήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις και να δικτυωθούν µεταξύ τους, ώστε να αναδειχθούν τα ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήµατα. Κεντρικός θα είναι ο ρόλος του Κράτους στο ζήτηµα αυτό. Γνώσεις µπορούν να αντληθούν από τα ε- πιτυχηµένα παραδείγµατα της Ιταλίας και της Χιλής. - Τέλος, η εµπιστοσύνη στις ικανότητες του πληθυσµού της χώρας, σε ότι αφορά τόσο τον ε- πιχειρηµατικό τοµέα, όσο και τους άλλους τοµείς της δηµόσιας ζωής. Ενδεικτική βιβλιογραφία Αθανασόπουλος, Κ.Γ. (2005). Θεσµικό Πλαίσιο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Αθήνα: Κ.Γ. Αθανασόπουλος και Κέντρο Επιµόρφωσης, Μελετών, Έρευνας και Ανάπτυξης. Κόνσολας, Ν. (1997). Σύγχρονη Περιφερειακή Οικονοµική Πολιτική, Αθήνα: Παπαζήσης. Πετράκος, Γ. και Πολύζος, Σ. (2005). Περιφερειακές Ανισότητες: Επισκόπηση Θεωριών και υπολογισµός των Ανισοτήτων στην Ελλάδα, Σύγχρονες Προσεγγίσεις της Ελληνικής Οικονοµίας, Αθήνα: Πατάκης. Βαβούρας, Ι. και Μανωλάς Γ. (2005). Παραοικονοµία: η Παρατηρούµενη αλλά Μη Καταγραφόµενη Οικονοµική ραστηριότητα και οι Σχέσεις της µε τη ιαφθορά, ο.π. Αλεξίου, Κ. (2005). ηµόσιες απάνες, Κοινωνική Συνοχή και Οικονοµική Μεγέθυνση στην Ελλάδα, Oικονοµικές Αλλαγές και Κοινωνικές Αντιθέσεις στην Ελλάδα, Αθήνα: Τυπωθήτω. Παλάσκας, Θ. και Στοφόρος, Χ. (2003). Πηγές Χρηµατοδότησης των Επενδύσεων και Ανάπτυξη: Προσδιοριστικοί Παράγοντες Προσέλκυσης Ξένων Άµεσων Επενδύσεων στην Ελλάδα, Αθήνα: ΙOΒΕ. Athanassopoulos, C.G. and Delitheou, V. (2002): Direct Foreign Private Investments: National and International Definitions, Valuations and Orientations, Επιθεώρηση Αποκέντρωσης, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Περιφερειακής Ανάπτυξης, τ.28. Myrdal, G. (1969): Economic Theory and Underdeveloped Regions, London. Romer, P. (1986): Increasing Returns and Long Run Growth, Journal of Political Economy, Vol.94 Meyer, J.R. (1963): Regional Economics: A Survey, American Economic Review, 53. Solow, R. (1956): Α Contribution to the Theory of Economic Growth, Quarterly Journal of Economics, 70(1). Krugman P. (1998), «What s new about the New Economic Geography?». Oxford Review of Economic Policy, Vol. 14 (2), Πετράκος, Π και Rodriguez - Pose. A(2003), «Περιφερειακές ανισότητες στην Eυρωπαϊκή Ένωση»: Πάντειο Πανεπιστήµιο - Iνστιτούτο Aστικού Περιβάλλοντος Aνθρώπινου υναµικού, συλλογικός τόµος «Xώρος και Περιβάλλον».