KPHTH OCTOBER ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

Transcript

1 official publication of the pancretan association of america KPHTH OCTOBER ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 El Greco in New York The Cretan School of Iconography at the Onassis Foundation

2 2 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ

3 pancretan association of america official publication of the pancretan association of america KPHTH KPHTH NIKOS KATSANEVAKIS Editor in Chief - Business Manager Tel: / Fax: KM@PANCRETAN.ORG nd Street, East Elmhurst, NY pancretan association of america Headquarters: St Street, Astoria, NY OFFICERs OF PAA NATIONAL PRESIDENT: THEODORE MANOUSAKIS Tel. (703) tmanousakis@comcast.net FIRST VICE PRESIDENT: JOHN G. MANOS Tel. (630) jmanos@att.net SECOND VICE PRESIDENT: NICKOS KASTRINAKIS Tel. (917) nickosk@yahoo.com THIRD VICE PRESIDENT: LEFTERIS DRAMITINOS Tel. (714) edramitino@aol.com GENERAL SECRETARY: ERASMIA NOVOTNY 8530 Sharon Drive, White Lake, MI Tel. (248) Fax: Erasmia@aol.com TREASURER: Dr. james saklas Tel. (202) jsaklas@verizon.net WOMEN S EXECUTIVE DIRECTOR: MARIA STRATOUDAKIS Tel. (718) mournies@hotmail.com GENERAL SUPERVISOR: Tom lantzourakis Tel: (909) toml@pancretan.org LEGAL ADVISOR: JOHN A. KOKOLAKIS, Esq. Tel. (718) john@kokolakis.com AUDITOR GENERAL: MARIA MAKROPOULOS Tel. (732) makro123@comcast.net PYA PRESIDENT: ELENI SOPASIS Tel. (631) e.sopasis@yahoo.com YOUTH SUPERVISOR EAST COAST: EMMANUEL SIFAKIS Tel. (401) emmanuel_sifakis@alumni.brown.edu YOUTH SUPERVISOR WEST COAST: GEORGE ZOUMBERAKIS Tel. (562) zoubero@yahoo.com DISTRICT GOVERNORS District 1: DEMITRIS HATZIS Tel. (413) kphthkos007@aol.com District 2: ZAHAROULA MARMATAKIS Tel. (732) zcrete@optonline.net District 3: JAMES MAROPOULAKIS DENNEY, Esq. Tel. (330) horioaroni6@aol.com District 4: NICK VERIKAKIS Tel. (419) nverikakis@buckeye-express.com District 5: GEORGE TSOUTSOUNAKIS Tel. (801) gtsoutsounakis@aol.com District 6: STAMATIS ZOUMBERAKIS Tel. (562) stamatisz@aol.com District 7: JOHN DATSERIS Tel. (704) krete44@aol.com PAA FOUNDATION, INC.: GREGORY PAPPAS Tel. (312) gregory.pappas@gmail.com Culture & Education: takis psarakis Tel. (908) ppsaraki@telcordia.com INVESTMENTS BOARD: Dr. MANUEL G. RUSSON Tel. (914) mrusson@aol.com SCHOLARSHIP FUND: REMA MANOUSAKIS Tel. (703) rtmanousakis@comcast.net INFORMATION/TECHNOLOGY: stacy marakis Tel. (312) stacy@marakis.com PANCRETAN ENDOWMENT FUND: george papadantonakis Tel. (312) geoapap@yahoo.com PHILANTHROPIC FUND: stavros antonakakis Tel. (609) philanthropy@cretans.org STRATEGIC PLANNING: HELEN RANNEY Tel. (248) eleni49r@aol.com KPHTH (CRETE) USPS Published monthy except the combined issues of July/August and December/January for $20 per year by the: Pancretan Association of America (PAA) nd Street, East Elmhurst, NY Periodical Postage Paid at Flushing, NY and additional mailing offices POSTMASTER: Send Address Change to: KPHTH c/o PAA 8530 Sharon Dr. White Lake, MI YEAR 80th - NO 801 OCTOBER or mail your letters, photos, advertisement and news at : KM@PANCRETAN.ORG KPHTH MAGAZINE PMB#387, Nassau Avenue, Brooklyn, NY COVER: Portrait of a Sculptor Oil on canvas, 94 x 87 cm. Private collection contents περιεχόμενα President smessage 4 Message from PAA President Theodore Manousakis LettersΓράμματα 6 Letters from our members From The Board 8 Message from the KPHTH Editorial Committee ΡεπορτάζSpecial Report 10 Εγκαίνια μουσειακού χώρου με το αυτοκίνητο του Ελευθερίου Βενιζέλου Featured Story 12 The origins of El Greco icon painting in Venetian Crete PhotosΦωτογραφίες 16 KPIKPI 19 News from PYA ΡεπορτάζSpecial Report 24 Αλέξης Ζορμπάς Ο Νίκος Καζαντζάκης στην Μάνη Chapter Profile 29 Cretan Ladies Society Proodos Springfield, Massachusetts Proodos means progress. Profile 31 Alexi Giannoulias, Illinois State Treasurer CalendarΗμερολόγιο 33 Events of PAA Chapters Chapter NewsΝέα Συλλόγων 34 Νews from our local chapters Εγώ μαι τση βροντής παιδί και τσ αστραπής εγγόνι σα θέλω αστράφτει και βροντά σα θέλω πέφτει χιόνι Άνθρωπος δίχως όνειρα πώς να χαρεί τη ζήση, μοιάζει μ ολόξερο δεντρό που δεν μπορεί ν ανθίσει. The son of thunder I am, grandson of lightning squalls, thunder and fire I command, snowstorms obey my calls! Without dreams a man cannot enjoy this life, so awesome, he s just an old dried-up tree, that can, no longer, blossom. From The Voice of the People by Dr. Stylianos V. Spyridakis OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 3

4 President smessage Spreading our Cretan Culture... The Cretan School of Iconography on Exhibit in NYC. My dear fellow Cretans: An organization is defined by its vision and the degree of accomplishments based on that vision. Over the years, the PAA has demonstrated and, indeed, has been defined by stellar accomplishments in charity, philanthropy, education and culture; participation in the construction and support of hospitals, the University of Crete Press, the Botanical Park of the Polytechnic University, and the support of a number of centers for the handicapped are only a few of the accomplishments that define our mission. In education, we have institutionalized our scholarship program. Year in and year out, we offer a helping hand to dozens of our young men and women who are reaching for greater heights. In culture, the PAA has been able to keep the younger, U.S.-born Cretans in touch with their homeland by teaching them our heroic tales in history, traditional music and dance, literature and poetry. We have also managed to spread the rich Cretan culture to many mainstream Americans. This was well demonstrated three years ago by the PAA s collaborative effort with the Onassis Foundation and the Archeological Museum in Iraklio, when the Minoan Antiquities were brought to the United States for the first time. Over 85,000 visited this remarkable exhibition. Next month, nearly 100 icons from the Cretan School of Iconography and at least four works of the Cretan Renaissance master El Greco will leave Greece for the first time and will be exhibited at the Cultural Center of the Onassis Foundation in New York City. This momentous undertaking was made possible by his Eminence, the Archbishop of Crete, Irineos, and the Onassis Foundation. We are very grateful to his Eminence and to Ambassador Tsilas, Director of the Onassis Foundation, for their continued work and collaborative effort. In conjunction with these events, we have decided to hold the first board meeting of our administration in New York City on the weekend of November On Friday, our newly established committee, the Cretan Professional Society, will host a get together at a venue in mid-town Manhattan. Saturday will be a full day of meetings followed by an evening of dinner and dancing, which will be hosted by the Pasiphae Women s chapter of NY, at the Kritiko Spiti. On Sunday morning, a memorial service will be held at the St. Demetrios Greek Orthodox Church in Astoria for the Arkadi Holocaust. And, finally, the weekend events will come to a conclusion with a memorial reception for Arkadi at the Kritiko Spiti, hosted by the United Cultural and Educational Committee of Cretan Chapters of New York and New Jersey. The weekend promises to be full and exciting and I look forward to seeing all of you there. I would like to thank the New York area Cretans for their support and philoxenia. Special thanks to Zaharoula Marmataki, 2nd District Governor, Kiriako Marangoudaki, president of Omonοia, Nicko Kastrinaki, PAA 2nd VP, Maria Koudelou, president of the Mihtee Epitropi, Maria Stratoudakis, PAA Women s Executive Director and Dr. Manny Russon, chair of the PAA Investment Board, for all their help and warm hospitality. I have always thought and continue to believe that the strength and prosperity of the PAA is a product of the involvement of each and every one of us. The PAA is the sum of all of our members efforts. Together, we can accomplish miracles. Projects like the Cretan Icon Exhibit are only one of many in which the PAA has been involved. These types of endeavors do not happen automatically. They require teamwork, dedication, perseverance and hard work. Our organization is the epitome of these attributes and I am proud to be a member of our PAA. Fraternally yours, Theodore Manousakis, President PAA 4 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

5 ΜήνυμαΠροέδρου Διαδίδοντας τον κρητικό πολιτισμό μας... Η Kρητική Σχολή Εικονογραφίας σε Εκθεση στη Νέα Υόρκη. Μια οργάνωση προσδιορίζεται από το όραμά της και το βαθμό των επιτευγμάτων που βασιστήκαν πάνω σε αυτό το όραμα. Κατά τη διάρκεια των ετών, η Π.Ε.Α. έχει επιδείξει, και πραγματικά, έχει χαρακτηριστεί από εξαιρετικά επιτεύγματα σε δωρεές, στη φιλανθρωπία, στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό, στη συμμετοχή στην κατασκευή και την υποστήριξη νοσοκομείων, στις εκδόσεις του πανεπιστήμιου Κρήτης, στο βοτανικό πάρκο του πολυτεχνείου Κρήτης και στην υποστήριξη διάφορων κέντρων για τα άτομα με ειδικές ανάγκες, είναι μόνο μερικά από τα επιτεύγματα που καθορίζουν την αποστολή μας. Στην εκπαίδευση, έχουμε θεσμοθετήσει το πρόγραμμα υποτροφιών μας. Κάθε έτος, προσφέρουμε ένα χέρι βοήθειας σε δεκάδες των νεαρών ανδρών και γυναικών μας που προσπαθούν να φτάσουν ψηλότερα. Στον πολιτισμό, η ΠΕΑ ήταν σε θέση να κρατήσει τους νεώτερους, γεννημένους στις ΗΠΑ Κρητικούς, σε επαφή με την πατρίδα τους διδάσκοντάς τους, τους ηρωικούς μύθους της ιστορίας μας, την παραδοσιακή μουσική και χορούς μας, τη λογοτεχνία και την ποίησή μας. Επίσης, έχουμε κατορθώσει να διαδώσουμε τον πλούσιο κρητικό πολιτισμό σε έναν σημαντικό αριθμό Αμερικανών. Αυτό έγινε εμφανές τρία έτη πριν μέσω της συνεργασίας της ΠΕΑ με το ίδρυμα Ωνάση και το αρχαιολογικό μουσείο στο Ηράκλειο, όταν οι Μινωικές αρχαιότητες ήρθαν στις Ηνωμένες Πολιτείες για πρώτη φορά. Πάνω από επισκεφτήκαν αυτή την εξαιρετική έκθεση. Τον προσεχή μήνα, σχεδόν 100 εικόνες από την Κρητική σχολή εικονογραφίας και τουλάχιστον τέσσερα έργα του μεγάλου της Κρητικής αναγέννησης El Greco θα φύγουν από την Ελλάδα για πρώτη φορά και θα εκτεθούν στο πολιτιστικό κέντρο του Ιδρύματος Ωνάση στην Νέα Υόρκη. Αυτό το αξιοσημείωτο εγχείρημα πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα, του Αρχιεπίσκοπου Κρήτης, Ειρηναίου, και του Ιδρύματος Ωνάση. Είμαστε πολύ ευγνώμονες στον Σεβασμιότατο και στον διευθυντή του Ιδρύματος Ωνάση Πρέσβη κ. Τσίλα, για τη αδιάκοπη δουλειά και τη συλλογική προσπάθειά τους. Σε συνδυασμό με αυτά τα γεγονότα, έχουμε αποφασίσει να πραγματοποιήσουμε την πρώτη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Διοικήσεώς μας στην πόλη της Νέας Υόρκης, το Σαββατοκύριακο της Νοεμβρίου. Την Παρασκευή, η νεοϊδρυθείσα επιτροπή μας, Επιτροπή Κρητών Επαγγελματιών, θα έχει μια συγκέντρωση στο Μανχάταν. Το Σάββατο θα είναι μια πλήρης ημέρα συνεδριάσεως που θα συνοδευτεί από μια βραδιά γεύματος και χορού, και θα φιλοξενηθεί από τον σύλλογο των γυναικών Πασιφάη της Νέας Υόρκης, στο Κρητικό Σπίτι. Την Κυριακή πρωί, θα γίνει επιμνημόσυνος ακολουθία στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Δημήτριου της Αστόριας για το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου. Τελικά, τα γεγονότα του Σαββατοκύριακου θα ολοκληρωθούν με την εκδήλωση της επετείου του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου στο Κρητικό Σπίτι, που φιλοξενείται από την Μικτή Εκπαιδευτική και Πολιτιστική Επιτροπή των Κρητικών Συλλόγων της Νέας Υόρκης και του Νιου Τζέρσεϋ. Το Σαββατοκύριακο υπόσχεται να είναι πλήρες και συναρπαστικό και ανυπομονώ να σας δω όλους εκεί. Θα επιθυμούσα να ευχαριστήσω τους Κρητικούς της περιοχής της Νέας Υόρκης για την υποστήριξη και την φιλοξενία τους. Ιδιαίτερα ευχαριστήρια στη Ζαχαρούλα Μαρματάκη, Κυβερνήτη 2 ας Περιφέρειας, στον Κυριάκο Μαραγκουδάκη, Πρόεδρο της Ομόνοιας, στην Μαρία Κουδέλου, Πρόεδρο της Μεικτής Επιτροπής, Νίκο Καστρινάκη, 2 ό Αντιπρόεδρο ΠΕΑ, στην Μαρία Στρατουδάκη, εκτελεστική επόπτρια των γυναικών ΠΕΑ, και στον Δρ. Manny Russon, Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου Επενδύσεων της ΠΕΑ, για όλη τους τη βοήθεια και τη θερμή φιλοξενία τους. Πάντα σκεφτόμουνα και συνεχίζω να θεωρώ ότι η δύναμη και η ευημερία της ΠΕΑ είναι προϊόν της συμμετοχής καθενός από εμάς. Η ΠΕΑ αποτελείται από το σύνολο των προσπαθειών όλων των μελλών μας. Μαζί, μπορούμε να κάνουμε θαύματα. Προγράμματα όπως η έκθεση των κρητικών εικόνων είναι μόνο ένα από πολλά στα οποία η ΠΕΑ έχει συμμετάσχει. Τέτοιου είδους προσπάθειες δεν συμβαίνουν από μόνες τους. Απαιτούν ομαδική εργασία, αφοσίωση, επιμονή και σκληρή εργασία. Η οργάνωσή μας είναι η επιτομή αυτών των ιδιοτήτων και είμαι υπερήφανος που είμαι μέλος της ΠΕΑ. Θεόδωρος Μανουσάκης, Πρόεδρος ΠΕΑ OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 5

6 ΓράμματαLetters Investing in the future of PAA It was two years ago at the 2007 Springfield Convention that the idea of a Cruise PAA Convention was presented. I knew instantly that this was an opportunity of a lifetime, and we had two years to plan and prepare for it. Of course to plan such an event and to coordinate so many excursions, which started with a visit to the Hellenic Parliament and finished at a wonderful glendi at Atsipopoulo, isn t easy to say the least. Congratulations are owed to John Manos, Erasmia Novotny, Kostas Travayiakis, and to all the people who worked tirelessly to make this convention possible. To be welcomed in Crete by local authorities was somewhat expected, but what was truly unexpected was the red carpet treatment we received at Heraklion. It was a very emotional moment, one that will remain etched in our memories forever. Every event was a first class affair, and everywhere we went we were greeted with enthusiasm and incomparable Cretan hospitality. After all, it isn t every day that you shake hands with the President of the Hellenic Republic, Karolos Papoulias, or you have your picture taken with Foreign Minister Dora Bakoyiannis, or your bus stops in the middle of the street and the local dignitaries offer you kserotigana and tsikoudia. But this convention was not so much about us but rather for our children and the younger generation that they experience firsthand what a homecoming is all about. They have tasted not only the vrasto, pilafi, antikristo, but also the love and warmth of all of Crete beckoning them to return again and again and someday become residents of the Minoan Village. Bottom Line is: Air fare to Greece, about $900; Cruise fare, $ 1,400; watching your children immersed in Cretan culture.priceless!! Demitris Hatzis Ογδόντα χρόνια Σύνδεσμος, ρίζες του Ψηλορείτη, ρίζες και χώμα γνήσιο, επήρες από την Κρήτη. Σαν ταξιδιάρικα πουλιά πετάξαμε κοντά σας, στην αγαπημένη Κρήτη μας και μεσ στην αγκαλιά σας. Ζεστά μας αγκαλιάσατε, μέσα από την καρδιά σας και με την δροσερή ρακή, πίναμε στην υγειά σας. Με προσευχή αρχίσαμε και με τις ευλογίες, όλα να πάνε ομαλά χωρίς αποτυχίες. Σημαίες δυό κυμάτιζαν, γεμάτες μεγαλείο, γεμάτες περηφάνια σ αμέτρητο σημείο. Τάπητα κόκκινο εστρώσατε, με δάφνες και λουλούδια, το άρωμά τους έλουζε χαρμόσυνα τραγούδια. Στην εκκλησιά κτυπούσανε χαρμόσυνα οι καμπάνες και εμείς επερπατούσαμε σαν λυγερές λαμπάδες. Στέφανα καταθέσαμε γι αυτούς τους ήρωές μας, μαζί με τα ριζίτικα και με τις προσευχές μας. Γεύμα μας επροσφέρατε εκεί στην παραλία, με το ηλιοβασίλεμα που ήταν φαντασία. Πολλοί ήταν οι επίσημοι που μίλησαν και πάλι, μα αυτή που άγγιξε στην καρδιά, ήταν η Μπακογιάννη. Θα ήταν ασυγχώρητο τούτο να μην το λέγαμε, για τα παιδιά πως χόρεψαν και ούλοι τριγύρω κλαίγαμε. Dear Mr. Datseris, Please accept my sincere thanks for making me a recipient of one of the District VII scholarship awards. I am proud to be involved with an association that is dedicated to the education of their young people. I would have loved to attend one of the Cretan Cultural Education Programs but circumstances did not allow for it this year. With sincere appreciation and thanks, ΣΥΝΕΔΡΙΟ 2009 Elizabeth Pallas Ο Πατριάρχης ο Άγιος, ο γνήσιος Κρητικός μας, θερμές ευχές μας έδωσε γι αυτόν τον Σύνδεσμό μας. Λεωφορεία περίμεναν στης Σούδας το λιμάνι, για να μας μεταφέρουνε εις του Φιρκά το βράδυ. Στα ύψη μας ανέβασαν, να μας περιποιηθούνε, και ούλοι οι επίσημοι ευχές να μας ειπούνε. Στον Ομαλό πηγαίναμε και έπρεπε να σταθούμε στου Μανουσάκη το χωριό, μια τσικουδιά να πιούμε. Μεσκλά εκατεβήκαμε και αρχίζει η Αμαλία, το πιο θερμό καλωσόρισμα που ήταν φαντασία. Ούλοι μας εξεχάσαμε δίαιτα τι θα πει και το πιλάφι αρχίσαμε χωρίς καμιά ντροπή. Πολλά τα συγχαρητήρια στον κύριο Τραβαγιάκη και εις τον πρώην πρόεδρο κύριο Βεληβασάκη. Εις τον καινούργιο πρόεδρο Θεόδωρο Μανουσάκη και το Συμβούλιό του, ευχόμαστε ο καλός Θεός να είναι στο πλευρό του. Ένα μεγάλο ευχαριστώ, Λεβεντογέννα Κρήτη, που έβγαλες τέτοιους βλαστούς και αγαπούν την Κρήτη. Όλους σας περιμένουμε στην Φλώριδα να ειδωθούμε, το δύο χιλιάδες έντεκα και πάλι να τα πούμε. Ιωάννα Φραγκέδη Clearwater/Florida ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΕΑ ΙΟΥΛΙΟΥ 17, 2009 Dear Pancretan Association of America We want to thank you so very much for the flowers in memory of George Skandale. It meant a lot to us knowing that your thoughts and prayers were with us. George loved his Cretan heritage. The Cretan Association was truly one of his passions in Life. He loved being involved and was never tired of helping out. George was a caring and generous man who will be greatly missed. Love, Katherine, Liz and Helen Skandale 6 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

7 OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH

8 FromTheBoard KPHTH Magazine Editorial Committee Dear Friends, The KPHTH magazine editorial committee is hard at work to provide you with the best possible source of information for our organization. The committee consists of the following talented and very detail oriented ladies: Tina Katsounakis, Rema Manousakis, Helen Ranney, Cynthia Sandalakis, Helene Semanderes. We are also very lucky to have the support of our General Secretary, Erasmia Novotny. We, the new committee, together with our president, Ted Manousakis, have adopted the following vision for our publication: That we publish a high quality and timely magazine. That we provide a source of connection and communication to all our members. That we recognize people who have been instrumental in helping the PAA. That we are informational. That we are relevant in our appeal to all generations. That we reflect culture and philanthropy. That we are financially efficient. In order to meet our goals, we are asking all our members to participate and help us. We will be contacting our district governors regularly to request they be in contact with club members to be sure all our districts and clubs are represented through contributions to our publication. Club news are important to the magazine to provide information as well as a strong connection to all our members around the country. It is our hope that all clubs, large and small, will participate with contributions. We would also appreciate receiving listings of your club events to be included Visit Our Website at pancretan.org for more Convention Photos in the events calendar. Please include the type of event, date, location and contact person s telephone number. We are asking you to submit your articles in wellwritten, spell-checked, proofread and edited form. We ask that you check the spelling and accuracy of all names and places. If you need help with editing, you may contact Tina Katsounakis by at tinaki@comcast.net, or by telephone at Pictures (300 dpi or higher) and text should be submitted by to KM@pancretan.org Specifically, we are looking for persons from your chapter who can write relevant and interesting articles pertaining to Cretan culture, history, food, personalities, unique destinations, etc. and interesting or even funny stories about your club. We would also like biographies and profiles of people who have made a difference, not necessarily famous individuals, but interesting folks who keep the Cretan culture alive. We are looking forward to your participation in our Christmas issue by placing an ad. You may want to highlight your club, remember a loved one, include a family photo, or promote your business. If you have any questions or concerns, please feel free to contact me by at nickos@yahoo.com or by telephone at Your suggestions and ideas are more than welcomed. We thank you for your continuous support in helping to improve our KPHTH magazine. Sincerely yours, Nickos Kastrinakis, Pancretan Association of America Second Vice president Send Your News and Photos to km@pancretan.org 8 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

9 PANCRETAN ASSOCIATION OF AMERICA 2009 Commemorative Christmas Edition advertisement Now you can fill out this form online at Please type or print your message clearly and attach photo: Digital images should be ed as a JPEG file scanned at 300 dpi. THE FIRST EVER FULL COLOR CHRISTMAS EDITION [ ] $225 [ ] $175 [ ] $100 [ ] $75 Full Page 1/2 Page 1/4 Page 1/8 Page INSTRUCTIONS: Please send this form, along with your check, artwork and photos as soon as possible and no later than DECEMBER 19, 2009 DEADLINE to: dalakis@earthlink.net or mail them to: Cynthia Sandalakis Newbury Dr. Westlake, OH To confirm your ad was received please call Cynthia Sandalakis at advertiser s information Chapter Name: First Name: Last Name: Address: City: State: Zip: Country Tel: Fax: payment information Make Check Payable to: PANCRETAN ASSOCIATION OF AMERICA and mail to: CYNTHIA SANDALAKIS, Newbury Dr. Westlake, OH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 9

10 ΕΓΚΑΙΝΙΑ ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΕ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ Την Τρίτη 18 Αυγούστου 2009, πραγματοποιήθηκαν από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος», τα εγκαίνια του εκθεσιακού χώρου του αυτοκινήτου του Ελευθερίου Βενιζέλου (Packard) στο οποίο επέβαινε κατά την εναντίον του δολοφονική απόπειρα στις 6 Ιουνίου 1933, και το οποίο δωρίθηκε στο Ίδρυμα από τη Λέσχη Φιλελευθέρων Μνήμη Ελευθερίου Βενιζέλου, καθώς και της πανομοιότυπης Packard που δωρίθηκε στο Ίδρυμα από Έλληνες της Αμερικής. Το Α μέρος της εκδήλωσης, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα «Σταύρος Σ. Νιάρχος» του Μεγάρου Μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης, στη Χαλέπα Χανίων. Ο Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος, Νικόλαος Παπαδάκης,έκανε σύντομη αναφορά στα γεγονότα της απόπειρας, στο ιστορικό αποκατάστασης των αυτοκινήτων, καθώς και στο έργο αποκατάστασης του εκθεσιακού χώρου, ενώ όπως τόνισε «Ο χώρος αυτός αποτελεί μια ακόμα ψηφίδα για τη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης του μεγάλου Έλληνα πολιτικού Ελευθερίου Βενιζέλου». Ακολούθησε προβολή ντοκιμαντέρ, όπου για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στο κοινό η μαρτυρία ενός από τους συμμετάσχοντες στη δολοφονική απόπειρα κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1933, ενώ αναγνώσθηκε από τον Βαγγέλη Κακατσάκη 10 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

11 κείμενο σχετικό με την απόπειρα. Το πρώτο μέρος της εκδήλωσης έκλεισε με την αναγόρευση του Ιωάννη Κοκολάκη σε εταίρο του Ιδρύματος, τιμώντας έτσι την ιδιαίτερα σημαντική συμβολή του στην αγορά από τις Η.Π.Α. της πανομοιότυπης Packard. Επίσης έγινε ιδιαίτερη αναφορά στους δωρητές Κρήτες της Αμερικής του αυτοκινήτου του Ελευθερίου Βενιζέλου, της πανομοιότυπης Packard και σε όσους συνέβαλλαν στη μεταφορά του ιστορικού αυτοκινήτου στα Χανιά και στην αποκατάσταση του εκθεσιακού χώρου. Το Β μέρος της εκδήλωσης πραγματοποιήθηκε στην οικία του Ελευθερίου Βενιζέλου, όπου τελέσθηκε αγιασμός από τον Μητροπολίτη Κυδωνίας και Αποκορώνου Δαμασκηνό και πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια του εκθεσιακού χώρου από τον Βουλευτή Χανίων, Στέλιο Νικηφοράκη, τον Δήμαρχο Χανίων και Αντιπρόεδρο του Ιδρύματος Κυριάκο Βιρβιδάκη και τον Πρόεδρο της Παγκρητικής Αμερικής Θεόδωρο Μανουσάκη. Ο χώρος, βορειοδυτικό κτίσμα της οικίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα Χανίων, ανακαινίσθηκε και μετασκευάστηκε με σκοπό να φιλοξενήσει τα αυτοκίνητα, ενώ περιλαμβάνει και σπάνιο φωτογραφικό υλικό που αναφέρεται στο ιστορικό της απόπειρας. Στην εκδήλωση παρευρέθησαν εκτός των άλλων, ο πρ. Πρωθυπουργός και επίτιμος Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, οι Βουλευτές Χανίων Στέλιος Νικηφοράκης και Εμμανουήλ Σκουλάκης οι Αντιπρόεδροι του Ιδρύματος Μητροπολίτης Κυδωνίας και Αποκορόνου Δαμασκηνός και Δήμαρχος Χανίων Κυριάκος Βιρβιδάκης, ο Πρόεδρος της Παγκρητικής Αμερικής Θεόδωρος Μανουσάκης, εκπρόσωποι των πολιτικών, στρατιωτικών, δικαστικών και αστυνομικών αρχών, εκπρόσωποι πολιτιστικών φορέων και υπηρεσιών και πλήθος κόσμου. Παρόντες ήταν επίσης οι απόγονοι και συγγενείς του Ιωάννου Μαρκάκη, ο οποίος σκοτώθηκε στην απόπειρα, του Ιωάννου Νικολάου, οδηγού της Packard που τραυματίστηκε στην απόπειρα και του Ανδρέα Γυπαράκη επικεφαλή της προσωπικής ασφάλειας του Βενιζέλου. Historic Car of Eleftherios Venizelos: Inauguration of the Museum Hall By Yiannis Psimopoulos On August 18, 2009 in Chania, Crete, the National Foundation Eleftherios K. Venizelos inaugurated the exhibition center which will host the historic car of the Great Leader. The Packard car is of great historical value, since it was the one that Venizelos was using at the time an assassination attempt against him occurred (June 6, 1933). The original car had been donated by the Liberals Club (Leshi Fileleftheron) in memory of the Ethnarch. A second car, identical to the original, has been recently donated to the Foundation by PAA Members. The inauguration ceremony of the museum hall to host the two historic cars took place in two parts. In the first part, the Director of the Foundation, N. Papadakis, presented the details and the historical context of the assassination attempt. The presentation was followed by a documentary on the assassination attempt. Moreover, PAA member, John Kokolakis, was acclaimed a Fellow of the Foundation, in recognition of his efforts toward the donation of the identical Packard as well as his contribution in keeping the memory and ideas of Venizelos alive. The second and final part of the inauguration ceremony was held at the house of Venizelos in Chalepa, where Metropolitan Damascenos of Cydonia blessed the new Hall. Many PAA members attended the inauguration ceremony, our newly elected President, Ted Manousakis, included. Also present were the former Prime Minister of Greece, K. Mitsotakis as well as many local officials and dignitaries. OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 11

12 THE ORIGINS OF EL GRECO ICON PAINTING IN VENETIAN CRETE THE ONASSIS CULTURAL CENTER WILL BRING TOGETHER MORE THAN 40 RARE PAINTINGS FROM THE 15th AND 16th CENTURIES IN THE EXHIBITION IN MANHATTAN, NOVEMBER 16, FEBRUARY 27, 2010 NEW YORK, NY, July 15, The Onassis Cultural Center, whose most recent exhibition was the highly praised Worshiping Women: Ritual and Reality in Classical Athens, will present an extraordinary group of 15th and 16th century paintings, including early works by El Greco, in the exhibition The Origins of El Greco: Icon Painting in Venetian Crete, from November 16, 2009, through February 27, Curated for the Onassis Cultural Center by Dr. Anastasia Drandaki, Curator of the Byzantine Collection at the Benaki Museum, Athens, The Origins of El Greco will include approximately 46 exceptional works from public and private collections in Greece, Europe, the United States and Canada, many of which will be traveling for the first time. The exhibition is organized and exclusively funded by the Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation (USA). The exhibition will be on view 12 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

13 at the Onassis Cultural Center, 645 Fifth Avenue, from 10 a.m. to 6 p.m., Monday through Saturday. Admission is free. According to Dr. Drandaki, The icon painters in the workshops on Crete in the 15th and 16th centuries the setting in which El Greco was trained were renowned for their skill in painting impeccable panels not only in the traditional Byzantine manner but also in a style inspired by Western models. Although a dialogue with Western painting was not new to Byzantine art, a number of special factors undoubtedly helped to encourage the immersion of Cretan artists in Western iconography and style, especially after the fall of Constantinople to the Turks in The Origins & El Greco is the first exhibition to focus on the evolution of the multifaceted relationship of Cretan painters with Western art during this rich period. Among the Greek lenders to the exhibition will be the Alexander S. Onassis Public Benefit Foundation, Athens; Antivouniotissa Museum, Corfu; Benaki Museum, Athens; Byzantine and Christian Museum, Athens; Saint Catherine Monastery, Heraklion, Crete; National Gallery of Athens; Paul and Alexandra Kanellopoulos Museum, Athens; Public Library of Lefkada; Municipality of Heraklion, Crete; and Marianna Latsis Collection, Athens. Among the lenders in Europe, the United States and Canada will be the Hellenic Institute of Venice; the Metropolitan Museum of Art, New York; the State Hermitage Museum, St. Petersburg; and Queen s University, Kingston, Canada. A catalogue of approximately 90 pages will accompany the exhibition. For additional information, please contact: The Onassis Cultural Center at The Dormition of the Virgin by Domenikos Theotokopoulos (El Greco, ), before 1567 Έκθεση στη Νέα Υόρκη: Οι καταβολές του Ελ Γκρέκο και η Κρητική Σχολή Αγιογραφίας στην Ενετοκρατούμενη Κρήτη. του γιαννη ψιμοπουλου Το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Α. Ωνάσης» διοργανώνει έκθεση 46 σπάνιας σπουδαιότητας αγιογραφιών. Η έκθεση θα διαρκέσει 16/11/09 27/2/10, καθημερινά 10πμ- 6μμ στο εκθεσιακό κέντρο του Ιδρύματος στη Νέα Υόρκη (645 Fifth Avenue, Manhattan, NY). Η έκθεση περιλαμβάνει εικόνες Κρητών αγιογράφων των 15ου-16ου αιώνα, μεταξύ αυτών και πρώιμα έργα του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, πριν την αναχώρησή του από την Κρήτη. Επίσης, περιλαμβάνονται έργα των κορυφαίων Γεωργίου The Dormition of the Virgin by Domenikos Theotokopoulos Κλώντζα ( ) και Μιχαήλ Δαμασκηνού (1530/ /93). Πολλές από τις εξαιρετικές αγιογραφίες, που ανήκουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές, ταξιδεύουν για πρώτη φορά εκτός ελληνικών συνόρων. Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας, η Μονή Αγίας Αικατερίνης Σιναϊτών στο Ηράκλειο, η Συλλογή Μαριάννας Λάτση στην Αθήνα και το Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσσία αποτελούν μερικούς από τους συλλέκτες που παραχώρησαν τα ιστορικά έργα για τη διάρκεια της έκθεσης. Η μοναδικότητα της Κρητικής Σχολής, πέρα από το εκπληκτικό αποτέλεσμα, εστιάζεται στο ότι οι εκπρόσωποί της συνδυάζουν αριστοτεχνικά τη βυζαντινή και ενετική τεχνοτροπία. Λόγω της Ενεκρατίας αλλά και της γεωγραφικής θέσης του νησιού, οι Κρήτες αγιογράφοι του 15-16ου αιώνα υιοθέτησαν μία πολύ διακριτή προσέγγιση, που αντανακλά με επιτυχία κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της Κρήτης της εποχής τους. Η έκθεση είναι η πρώτη που επικεντρώνεται στην ανάδειξη της πολύπλευρης σχέσης μεταξύ κρητικής αγιογραφίας και δυτικής τέχνης. Η επιμελήτρια της Έκθεσης, Δρ. Αναστασία Δρανδάκη κατηγοριοποίησε τις εικόνες σε τρία μέρη: Το πρώτο μέρος της έκθεσης θα περιλαμβάνει έργα της υστεροβυζαντινής περιόδου που υπογραμμίζουν την παρουσία του βυζαντινής τεχνικής στην Κρήτη, αλλά που παράλληλα σηματοδοτούν την απαρχή μιας νέας Σχολής με γοτθικά στοιχεία. Το δεύτερο μέρος περιέχει έργα που αναδεικνύουν τη διπλή επιδεξιότητα των Κρητών αγιογράφων, δηλαδή το «πάντρεμα» Βυζαντίου και Βενετίας. Τέλος, το τρίτο μέρος περιλαμβάνει έργα της αναγεννημένης κρητικής αγιογραφίας του 16ου αιώνα, που επηρεάστηκε από το γενικότερο θρησκευτικό και πολιτικό πλαίσιο της Δύσης (Θρησκευτική Μεταρρύμθιση και Μαρτίνος Λούθηρος, άνοδος εμπορίου κλπ.). Στην έκθεση θα υπάρχει λεύκωμα με πληροφοριακό υλικό 90 σελίδων. OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 13

14 Exhibition Outline by curator Dr. Anastasia Drandaki Cretan Iconography and the West Cretan workshops of the fifteenth and sixteenth centuries produced icons that retained their glow and their appeal down through the years, mainly because of the technical artistry and compositional balance that made them famous among the patrons of their time. Cretan icon painters were renowned for their unique skill in painting impeccable panels not only in the traditional Byzantine mode but also in a style inspired by Western models. The development of this dual dexterity has been explained by the effort made by painters to meet the diverse demands of a multinational and religiously mixed clientele. However, the continuous dialogue with Western painting that distinguishes religious painting-as well as other forms of art- in Venetian-occupied Crete was not new to Byzantine art, contrary to what is commonly believed. The adoption of elements of Western art is equally evident in a number of important Late Byzantine ensembles and has been explained in light of the complex historical reality that prevailed in the last strongholds of Byzantium, where dense clusters of Western merchants and members of the Western aristocracy formed an integral part of the Palaeologan social structure. In the case of Crete, a number of factors undoubtedly helped to pave the way for the immersion of local artists in Western iconography and style, especially after the fall of Constantinople to the Turks in 1453, the centuries-old Venetian occupation, the island s central geographical position in the network of Mediterranean maritime commerce, the subsequent economic development of its urban centers, and the continuous contacts of both artists and patrons with Western Europe. During the past several decades, a number of exhibitions and publications have been devoted to Cretan iconography; but the present exhibition is the first to attempt to focus on the aspects and evolution of the multifaceted relationship between Cretan painters and Western art during the fifteen and sixteen centuries. Outline of the Exhibition Part A. On the verge between Byzantine and Cretan painting The first part of the exhibition will present Paleologan icons from churches in Crete that testify to the strong presence of Constantinopolitan artistic tradition the island, as well as icons of the early fifteenth century that illustrate the formation of a new Gothic style into Late Byzantine painting. Part B. The development of a unique dexterity: painting in forma greca and in forma a la Latina In this section we will present icons that testify to the dual dexterity of Cretan painters to compose panels following both traditional Byzantine and Western models. A selection of pivotal icons will also illuminate the painters concerns about the depiction of the natural scenery and the architectural environment, as well as their new interest in the relationship between the human figure and its surroundings. A Back of triptych with the Second Coming, the Resurrection, the In thee Rejoiceth and a landscape of Mount Sinai, Georgios Klontzas (c ), late 16th century. group of panels will highlight different ways of assimilating Western technique, style, and iconography in compositions based on Byzantine structure. Part C. The impact of the religious conflicts of the sixteenth century and the Influence of Mannerism This section will focus on the iconographic and stylistic renewal of Cretan painting around the middle of the sixteenth century, a renewal that is reflected in all forms of cultural and spiritual life in Crete and that goes hand in hand with the economic and political developments taking place on the island. Regular contacts with European movements, both religious and artistic, acted as a catalyst, forcing sensitive Cretan painters to alter drastically their artistic vocabulary. The various modes of adopting and interpreting the achievements of Mannerism will be illustrated mainly through the works of the three most illustrious Cretan painters of the second half of the sixteenth century: Georgios Klontzas, Michael Damaskinos, and Domenicos Theotokopoulos. 14 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

15 OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 15

16 The Minoan International College Groundbreaking Educational Innovations in Crete By Manolis Velivasakis, PAA Past President Those of us who had the unique opportunity to take part in the 41 st Convention this past summer in Crete, images and experiences are still vivid in our minds of sights and sounds, smells and tastes, places and events from one end of Crete to the other and all the way down to Alexandria, Egypt. And as if those events and all the experiences of the Convention were not enough, and after the Cruise ship had departed for Piraeus and the Convention closing Ceremony had taken place, additional pleasant surprises were in store for me, when my good friend Mr. Nikos Skoulas invited me to pay a visit to the rather unique institution of higher learning, the Minoan College in Hersonissos, Crete. Although this was not my first visit to the Minoan College campus, what distinguished it from past quickvisits, was that I actually took the time to pay attention not only to its buildings and grounds, but to converse with its staff and faculty and to actually try to comprehend its mission and accomplishments. The Minoan college is a not-forprofit, private educational institution of higher learning that focuses on marketing, human resource management and tourism and hospitality management, enriched by a variety of general education courses. It offers both Bachelor s and Master s Degree programs. What is, however, rather unique about this College in the environment it exists is that it was established according to the highest standards of North American Colleges and Universities, to fulfill a vital role for the youth of Crete, the youth of Greece in general, as well as for the international community. The actual history of the Minoan college, even though it s brief by conventional standards, is rather interesting. In the early part of 2004, another good friend, Mr. Andreas Metaxas, Managing Director of Metaxas Group of Companies S.A and its subsidiaries which include the Maris Hotel chain, conceived the idea for the establishment of Minoan International College as an English-speaking institution of higher learning operating in Crete. The idea for the college arose from a constellation of factors which represented the new realities of business and the hospitality and tourism industry in Greece generally, and in Crete more specifically, and the old realities of the Greek system of higher education. The Greek educational system, while producing graduates with competencies for non-managerial functions had simply ignored the need for producing the type of fully educated managers that industry would need in the 21st Century. The Presidency of MIC was entrusted to Mr. Nikos Skoulas, Greece s former Minister of Tourism. At this year s graduation, Deputy Minister of Education for Greece, Mr. Andreas Lykourentzos, praised MIC for its high standards of education and its sound business practices. The minister characterized Minoan International College as a prototype for institutions of higher learning. He went on to say that, as a result of MIC s good infrastructure, facilities, and organization of its educational programs, the youth of the international community will turn their interest and attention to Greece, for they can now say that they are going to study at Minoan International College. Besides graduating its first class this year, MIC continues to evolve as an institution. In September, the College launched a new Bachelor of Business Administration degree program and moved towards community-based ownership. MIC has, until now, depend- 16 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

17 ed entirely on the substantial capital investment of Andreas Metaxas and his family. This, they provided without anticipation of any financial rewards. At this particular point in time, MIC has become a non-profit, communitybased educational institution, serving the needs of the business community in Crete, the rest of Greece as well as the Cretans of the Diaspora. By becoming such a community-based entity, MIC offers businesses, local authorities and private citizens the opportunity to take part in the development and formation of the curriculum and its connection to market needs, thereby ensuring the professional future of our young people. It is my belief that the mission and goals of MIC reflect those of the Pancretan Association of America, as the PAA is a non-profit organization dedicated to the cultivation and preservation of the rich cultural heritage of Crete. MIC can play a role in this worthy goal of the PAA by providing educational opportunities for students of Cretan descent to complete part or all of their studies at a unique Cretan, community-based college. This possibility is enhanced by the fact that the Minoan College already has partnerships with several American and Canadian colleges and universities, thereby allowing a transfer of credits between those institutions. In fact, many American students have already taken advantage of the opportunity to study at MIC for one or two semesters. And, of course, while studying in Crete, students of Cretan origin will have the added advantage of reconnecting with their Cretan roots, meeting their relatives and perfecting their usage of the Greek language. As part of the Cretan Diaspora, all of us understand the difficulty in attempting to impart our language, history and culture to our children in a North American environment. In my view, Minoan International College deserves the support of the entire membership of the PAA. Furthermore, I strongly urge the new PAA Board and Scholarship Committee to explore avenues for cooperation between the PAA and the Minoan College. What would be better for our youth than to be able to spend summers enjoying the beautiful sights and sounds of Crete, within the confines of this magnificent educational institution? Connecting our youth with Crete should be the utmost priority of all of us, if we want to keep it within our Cretan fold and culture! The Minoan College could and should become an important component in our plan towards that noble goal. As my visit at the Minoan College campus was coming to an end, I could not resist the invitation of my good friend Nikos Skoulas, who insisted that no visit to a School for Hotel Management could be complete without a stop at its dining facilities, to taste the delicious Cretan cuisine and other delicacies that were in store for us! Needless to say that what followed was truly an array of culinary pleasures! As a last surprise of the day, Nikos Skoulas revealed to me his wish and that of his faculty and college administration to have me serve as a director on the school s Board! How could I possibly have refused such an offer, and the opportunity to serve this noble institution and its cause? OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 17

18 Alexi Giannoulias discussing his future plans with the members of OMONOIA From L to R.: Kyriakos Karabellas, OMONOIA President Kyriakos Marangoudakis, PAA 2nd Vice President Nickos Kastrinakis, Illinois State Treasurer Alexi Giannoulias, PAA President Theodore Manousakis and Mr. Eftathis Valiotis In the picture, from left to right: Dean Marangoudakis Labrys President & PYA Fundraising Chair, Chris D. Marangoudakis PYA Treasurer, Angie Kavalos Idomeneas President, Mr. Alexi Giannoulias, Mr. Theodore Manousakis P.A.A. President, Eleni Sopasis PYA President, Michael Mavroudis, Louka Soumbasakis, Gina Koudellou-Labrys Vice President, Mike Papoutsakis. NY State Assembly member Michael Gianaris, Mrs Gianoulias and Alexi Giannoulias From L to R.: Second District governor Zaharoula Marmatakis, Angie Kavalos, Alexi Giannoulias, Mrs. Anna Giannoulias, Pasiphae President Maria Ginis, PAA Women Executive Director Maria Stratoudakis Illinois State Treasurer Alexi Giannoulias, at the Cretan Association OMONOIA of New York. September 28, 2009 Minos-Crete and Ladies Proodos of Springfield Annual Picnic. August 30, KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

19 OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 19

20 OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 20

21 KPIKPI3 21 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

22 22 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

23 OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 23

24 Εκεί έδεσε η φιλία του με τον Ζορμπά τον οποίο είχε γνωρίσει στο Άγιο Όρος ως εμπειρότατο δουλευταρά μεταλλωρύχο και τον έστειλε να κάνει την έναρξη εργασιών του μεταλλείου τον Φεβρουάριο του 1916 Στις 2 Απριλίου 1916 η Καλαματιανή εφημερίδα δημοσιεύει την είδηση: «Ευχαρίστως πληροφορούμεθα ότι η εκμετάλλευσις του ανθρακωρυχείου Πραστοβάς- Καρδαμύλης-Λεύκτρου ήρξατο...». Το κάρβουνο δεν ήταν καλής ποιότητας και οι εργασίες σταμάτησαν μετά από 48 δεκαπενθημερίες όπως αναφέρεται στα αρχεία της εταιρείας Ο Καζαντζάκης έφτασε στην παραλία της Καλόγριας το φθινόπωρο του 1916 και έφυγε το καλοκαίρι του 1918 με πνευματική υπερκόπωση και πήγε στην Ελβετία για θεραπεία. Νοίκιασε για να μείνει, το μικρό σπιτάκι του Ανδρέα Εξαρχουλέα που βρίσκεται ακόμα δίπλα στην πηγή του Πρίγκιπα στην παραλία της Καλόγριας. Αργότερα, έβαλε εργάτες να φτιάξουν μια μικρή παράγκα από ξύλα δίπλα στο κύμα τα παράθυρα της οποίας τα θέλησε τοξωτά, να σχηματίζουν ορθή γωνία στο πάνω μέρος, σύμφωνα με τον αγαπημένο του γοτθικό ρυθμό που συμβόλιζε την τάση του ανθρώπου να ανέβει ψηλά, να φτάσει στον ουρανό «Αλέξης Ζορμπάς» Ο ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΣΤΗΝ ΜΑΝΗ Το 1912 ο Δήμαρχος Καρδαμύλης, Κώστας Πατριαρχέας δήλωσε στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας το ανθρακωρυχείο στην θέση Πραστοβά. Την άδεια εκμετάλλευσης την πήραν, η εταιρία του Πειραιά «Λάγκας και Χατζόπουλος», οι Νικατσός, Φτωχούλης, Ισιδωρίδης, Κανέτσος και δυο νέοι δικηγόροι, οι Καζαντζάκης και Φαραντάτος καθώς και ο λογιστής Βερνίκος. Φτάνοντας στην Στούπα, την Καλόγρια και την Πραστοβά αντίκρισε έναν παράδεισο της φύσης. Θαμπώθηκε από τη γαλήνη και τη φυσική ομορφιά του τοπίου και έζησε εκεί απερίσπαστος πολύ δημιουργικές στιγμές προστατευμένος από το μακελειό του πολέμου και την πείνα που έφερε ο αποκλεισμός. Στην Καλόγρια δέχτηκε την φιλοξενία φτωχών και πρόσχαρων ανθρώπων. και να δει το πρόσωπο του Θεού. Μέσα έβαλε μόνο ένα ράντζο εκστρατείας, μια καρέκλα με ένα τραπέζι και ένα τρίγλωσσο λυχνάρι για να γράφει και να διαβάζει. Με τον μεγάλο σεισμό του 1927 ένας βράχος καταπλάκωσε ότι είχε απομείνει από την περίφημη παράγκα του Καζαντζάκη. Μόνο την πρωτοκόρη του Ζορμπά, Ανδρονίκη άφηνε να του συγυρίζει το χώρο και να του πηγαίνει τρόφιμα. 24 KPHTH OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009

25 Ο Ζορμπάς είχε χηρέψει όταν ήρθε στην Στούπα και έφερε μαζί του τα 5 από τα 8 παιδιά του καθώς και την οικογένεια της κουνιάδας του. Όλοι μαζί έμεναν στο σπίτι του Ανδρέα Εξαρχουλέα. Έφυγε από την περιοχή το καλοκαίρι του 1918 και δεν ξαναγύρισε ποτέ. Η κόρη του Ανδρονίκη κράτησε μέχρι τέλους ισχυρό δεσμό με την οικογένεια Εξαρχουλέα και επισκεπτόταν συχνά την περιοχή. Έκανε κουμπάρο και φίλο τον Μανιάτη Γιάννη Γουδέλη στα χέρια του οποίου βρέθηκε όλο το αρχείο του Ζορμπά. Τα γραφεία της εταιρίας και η αποθήκη στεγάζονταν στο σπίτι του Ελπιδοφόρου Χιουρέα που ήταν στη θέση του ορυχείου στην Πραστοβά, ένα χιλιόμετρο από την παραλία της Καλόγριας. Πολλοί από τους εργάτες έμεναν στις γύρω σπηλιές. Γεγονότα που έμειναν ανεξίτηλα στη μνήμη όσων τα έζησαν, ήταν τα γλέντια που έγιναν στο σπίτι του Ανδρέα και της Κατερίνας Εξαρχουλέα όταν έφτασε στην Στούπα ο Άγγελος Σικελιανός και όταν ο Ζορμπάς βάφτισε τον τριτότοκο γιο της οικογένειας Εξαρχουλέα δίνοντας του το όνομα του, Γεώργιος. Το γράμμα που έστειλε ο Καζαντζάκης στον Ζορμπά, όταν έφυγε για λίγο από τη Στούπα για την Αθήνα, προαναγγέλλει την άφιξη του Σικελιανού στην περιοχή και περιγράφει τις σχέσεις των δύο ανδρών μεταξύ τους καθώς και τις συνθήκες διαβίωσης. Αθήνα -Δευτέρα 22 Μάη 1917 Αγαπητέ μου Ζορμπά, Το Σάββατο το βράδυ φτάνω με τον καλύτερο μου φίλο. Θα του παραχωρήσω το σπιτάκι μου να κάθεται μόνος γι αυτό σε παρακαλώ ευθύς ως λάβεις τούτο το γράμμα να το ασπρίσεις και να το περιποιηθείς και το Σάββατο να βγάλεις όλα μου τα πράγματα, ρούχα, παπούτσια και όλα να τα πας στο σπίτι σου όπου με την άδεια σου θα μείνω. Όμως απ όλα το καλύτερο θάταν να κατόρθωνες να μου νοικιάσεις για τρεις μήνες το σπιτάκι των Εξαρχουλέων στον Πρίγκιπα. Να τους προπληρώσεις την τριμηνία, οκτώ έως δέκα δραχμές τον μήνα, να βάλεις να το ασπρίσουν για να μείνω. Αυτό θα ήταν το καλύτερο για μένα και θα μου κάνεις μεγάλη χάρη να το κατορθώσεις. Ο φίλος μου αυτός που θα ρθει μαζί μου είναι σαν αδερφός μου, τόσο τον αγαπώ αφού δα και του παραχωρώ το σπιτάκι, κατάλαβες. Αν κατορθώσεις να νοικιάσεις το σπιτάκι θάμαι εντελώς ευτυχής και σε παρακαλώ να το κάμεις έργο. Να πάρεις το ράντζο που έχουμε στο γραφείο για να κοιμούμαι. Η Γαλάτεια θάρθει κατά τα μέσα Ιουνίου, μαζί και ο Φαραντάτος και ένας φίλος του. Τότε πρέπει να νοικιάσουμε σπίτι πια. Έλαβα το μεγάλο τηλεγράφημα σου και περιμένω γράμμα σου. Στην Θεσσαλονίκη είναι αδύνατο να πάω. Περιμένω γράμμα σου να ιδώ πως πάει η εργασία. Η Κύμη ολόκληρη, το Αλιβέρι και η Χασιά πουλήθηκαν στους Συμμάχους κι έτσι το κάρβουνο μας υψώνεται. Εγώ φεύγω απ την Αθήνα με τον φίλο μου τη Πέμπτη. Ετοίμασε τα πάντα ώστε το σπιτάκι να είναι άδειο και καθαρότατο, με την κουζινίτσα του, και για εμένα αν μπορέσεις ετοίμασε το σπιτάκι στον Πρίγκιπα και θα σου το χρωστώ μεγάλη χάρη, αλλιώς μια κάμαρα στο σπίτι σου προσωρινώς. Η Γαλάτεια σε χαιρετά πολύ, καθώς και τα παιδιά σου. Με πολλή αγάπη Νίκος (Καζαντζάκης) Τελικά όταν έφτασαν στην Καλόγρια ο Σικελιανός εγκαταστάθηκε στην ξύλινη καμαρούλα του Καζαντζάκη και αυτός έμεινε μαζί με τον Ζορμπά στο μεγάλο σπίτι των Εξαρχουλέων όπου το ίδιο βράδυ είχε ετοιμάσει ο Ζορμπάς ένα αρνί ψητό, κάλεσαν μεταξύ των άλλων και τον Δήμαρχο Πατριαρχέα με την γυναίκα του και την μάνα του. Ο Πατριαρχέας έπαιζε μαντολίνο και ο Ζορμπάς μπουζούκι τραγουδώντας το αγαπημένο του τραγούδι: «Σαν σφαλίσει η καρδιά μου δεν ανοίγει με κλειδιά Μόνο ανοίγει με μπουζούκια Μαντολίνα και βιολιά...» Αξέχαστο έμεινε και το γλέντι που έγινε στην βάπτιση του Γεωργίου Εξαρχουλέα, ήταν εκεί φιλοξενούμενες εκτός από την Γαλάτεια Καζαντζάκη και την Ευα Σικελιανού, η Μαρίκα Κοτοπούλη και η Κυβέλη. Η παρουσία των γυναικών της τέχνης και των γραμμάτων τάραξε την μικρή κλειστή τοπική κοινωνία γιατί ήταν οι πρώτες γυναίκες που κάπνιζαν και έκαναν μπάνιο στα νερά της Καλόγριας με μαγιό. Είναι συγκινητικό το ενδιαφέρον των επισκεπτών στην περιοχή όλα αυτά τα χρόνια οι οποίοι με λαχτάρα αντικρίζουν τα μέρη όπου έζησε ο μεγάλος στοχαστής με το Ζορμπά και αναζητούν σημάδια του παρελθόντος. Καθηγητές πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο, φοιτητές, δημοσιογράφοι και απλοί αναγνώστες συνεπαρμένοι από το έργο του μεγάλου λογοτέχνη, επισκέπτονται την περιοχή και πολλοί από αυτούς χαϊδεύουν τους τοίχους από το σπιτάκι του Πρίγκιπα, πίνουν νερό από την πηγή που ξεδίψαγε τον Καζαντζάκη και παίρνουν μαζί τους λίγη άμμο από την «χρυσή αμμουδιά» όπως την έλεγε ο ίδιος. Η Ελένη Καζαντζάκη, με μεγάλη συγκίνηση επισκέφτηκε τα μέρη αυτά και όπως η ίδια ομολογεί, τα βρήκε όπως ακριβώς OCTOBER - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2009 KPHTH 25