Transcript

1

2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 9 ΠΩΣ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΠΛΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΟΗΘΟΥ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΟΜΑΔΑ Α ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Β ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ ΟΜΑΔΑ Γ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΟΦΥΣΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑ Δ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Ε ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΚΤΙΝΟΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ... 95

4

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και Οικονομικών, καθιερώθηκε το Εθνικό Σύστημα Πιστοποίησης Επαγγελματικής Κατάρτισης. Ο Ο.Ε.Ε.Κ., με τη συνδρομή της Κεντρικής Εξεταστικής Επιτροπής Πιστοποίησης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Κ.Ε.Ε.Π.Ε.Κ.), στην οποία συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι, πραγματοποιεί σε εθνικό επίπεδο εξετάσεις πιστοποίησης επαγγελματικής κατάρτισης δύο φορές το χρόνο. Στις εξετάσεις αυτές, που περιλαμβάνουν πρακτικό και θεωρητικό μέρος, οι απόφοιτοι των δημοσίων και ιδιωτικών Ι.Ε.Κ. διαγωνίζονται σε θεωρητικά θέματα κοινά για όλη την Ελλάδα, προκειμένου να αποκτήσουν το Δίπλωμα Επαγγελματικής Κατάρτισης. Το Δίπλωμα Επαγγελματικής Κατάρτισης είναι αναγνωρισμένο τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Π.Δ. 231/ , με το οποίο ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η οδηγία 92/51/ΕΟΚ). Ο καταρτιζόμενος στην ειδικότητα του Βοηθού Ιατρικών Συσκευών Ακτινοθεραπείας είναι υπεύθυνος για την εκτέλεση συγκεκριµένου σχήµατος εργασίας που καθορίζεται από τον Τεχνολόγο Ακτινοθεραπευτή µε βάση δοκιµές, τεχνικές, γενικές οδηγίες µεθοδολογίας διαδικασιών και προδιαγραφές εργασίας που είναι επιστηµονικά παραδεκτές και αποτελούν την ακολουθούµενη πολιτική του τµήµατος στο οποίο εργάζεται. Πιο συγκεκριμένα, ο απόφοιτος της ειδικότητας του Βοηθού Ιατρικών Συσκευών Ακτινοθεραπείας ασχολείται με: Την ποιοτική χορήγηση, καταγραφή και αναπαραγωγή των συνεδριών α- κτινοθεραπείας. Τη φροντίδα για την τήρηση όλων των κανόνων και των κανονισµών ακτινοπροστασίας για τον άρρωστο, τους συνοδούς του, και το προσωπικό στο ακτινοθεραπευτικό τµήµα. Τη φροντίδα για την περίθαλψη και τη φυσική ασφάλεια του αρρώστου όταν αυτός βρίσκεται στο ακτινοθεραπευτικό τµήµα.

6 10 ΒΟΗΘΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Την αξιοποίηση και χρησιµοποίηση όλων των δυνατοτήτων που ο διαθέσιµος εξοπλισµός παρέχει, ώστε να προκύψει το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσµα σε συνάρτηση µε την ασφάλεια του αρρώστου. Οι επαγγελματικές δραστηριότητες του Βοηθού Ιατρικών Συσκευών Ακτινοθεραπείας περιλαμβάνουν τα εξής: Ελέγχει µακροσκοπικά το ακτινοθεραπευτικό µηχάνηµα πριν το θέσει σε λειτουργία για την πρόληψη µηχανικών ή ηλεκτρικών κινδύνων. Ελέγχει την καλή λειτουργία των συστηµάτων της φωτεινής επικέντρωσης και του περιορισµού της δέσµης ακτινοβολίας σύµφωνα µε το πρωτόκολλο που έχει ορίσει ο τεχνολόγος ποιοτικού ελέγχου. Θέτει σε λειτουργία το ακτινοθεραπευτικό µηχάνηµα και δοκιµάζει τα η- λεκτροµαγνητικά φρένα ή τους µηχανικούς µοχλούς ακινητοποίησης των κινητών τµηµάτων του. Ρυθµίζει το ύψος και την κλίση της ακτινοθεραπευτικής λυχνίας για να εκτελέσει την αιτούµενη ακτινοθεραπεία για συσκευή Roentgen. Τοποθετεί την κατάλληλη κασέτα σε αντίστοιχη και κατάλληλη θέση ώστε να καταγραφεί µε τον βέλτιστο τρόπο η εκτελούµενη ακτινογραφική προβολή, εφόσον αφορά εξομοιωτική. Ρυθµίζει τους διακόπτες ελέγχου των παραγόντων έκθεσης ανάλογα µε τα σωµατικά χαρακτηριστικά του αρρώστου και τις απαιτήσεις της εξέτασης λαµβάνοντας υπ' όψιν του τις ιδιότητες των απεικονιστικών υλικών και συσκευών που χρησιµοποιεί, σύµφωνα µε πρωτόκολλο παραγόντων έκθεσης που έχει προσδιορίσει ο Τεχνολόγος Ακτινοθεραπευτής (Εξοµοιωτής). Από τον διακόπτη ελέγχου της έκθεσης, προβαίνει στην έκθεση του αρρώστου στην ακτινοβολία για τη συγκεκριµένη εξέταση (Εξοµοιωτής). Αφαιρεί την κασέτα από τη θέση λήψεως που την έχει τοποθετήσει και την προωθεί προς τον σκοτεινό θάλαµο (Εξοµοιωτής). Μετά τη χηµική επεξεργασία του φιλµ (ή των φιλµ της εξέτασης), αναγράφει τα στοιχεία του ασθενούς και τις απαραίτητες πληροφορίες για τη διαδικασία της εξέτασης σε αυτό (σε αυτά). Τοποθέτηση του αρρώστου στην κατάλληλη προβολική θέση για την αιτούµενη ακτινοθεραπεία. Διασφαλίζει και επιβεβαιώνει τα ατοµικά στοιχεία του αρρώστου και κάνει αντιπαραβολή µε αυτά που αναγράφονται στο φύλλο θεραπείας. Κάνει σύντοµη αλλά περιεκτική εξήγηση στον άρρωστο των διαδικασιών που θα ακολουθήσουν για την ακτινοθεραπεία του και εξασφαλίζει προφορική συνηγορία του αρρώστου για τη θεραπεία. Υποδεικνύει στον άρρωστο πού µπορεί να αποθέτει τα ενδύµατά του (ή) και τα προσωπικά του αντικείµενα.

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11 Φροντίζει ώστε να προστατεύεται πλήρως η ατοµική αξιοπρέπεια και η προσωπικότητα του αρρώστου τόσο κατά την προετοιµασία του για τη θεραπεία, όσο και κατά τη διάρκειά της. Διασφαλίζει ότι η σωµατική αντοχή του αρρώστου είναι τέτοια που του επιτρέπει να παραµείνει στην προβολική θέση στην οποία θα τοποθετηθεί προκειµένου να ακτινοθεραπευτεί. Λαμβάνει κατάλληλα µέτρα για την κατά το δυνατόν σωµατική άνεση και ικανοποιητική ασφάλεια του αρρώστου έναντι κινδύνου πτώσεως κ.λπ. κατά την ακτινοθεραπεία. Εξηγεί στον άρρωστο και διασφαλίζει ότι ο άρρωστος κατανόησε πλήρως τη διαδικασία που απαιτεί τη συνεργασία του, για την επίτευξη του βέλτιστου ακτινοθεραπευτικού αποτελέσµατος. Λαμβάνει όλα τα ενδεικνυόµενα µέτρα και εφαρµόζει όλους τους κανόνες και κανονισµούς ακτινοπροστασίας ώστε να διασφαλιστεί πως η θεραπεία θα πραγματοποιηθεί µε την απαιτούµενη δόση ακτινοβολίας. Φροντίζει για την προστασία από την ακτινοβολία, πέραν του αρρώστου, όσων αναγκαστικά παρευρίσκονται στη θεραπεία για να συµβάλλουν στην ασφαλή και επιτυχή έκβασή της. Δεν συζητά µε τον άρρωστο στοιχεία ή ευρήµατα που προκύπτουν από την εξέταση ή από τον ιατρικό φάκελο του αρρώστου και τηρεί το ιατρικό α- πόρρητο. Παρασκευάζει τα χηµικά διαλύµατα της εµφάνισης και της στερέωσης του µηχανικού εµφανιστηρίου σύµφωνα µε τις οδηγίες του κατασκευαστή. Κατά την παρασκευή των διαλυµάτων λαµβάνει όλα τα ενδεικνυόµενα µέτρα για την ατοµική του προστασία έναντι χηµικών κινδύνων από την ενδεχόµενη επαφή του µε πυκνά διαλύµατα. Φροντίζει για την καθαριότητα των δοχείων αναζωογόνησης έναντι παλαιών ή οξειδωµένων κηλίδων χηµικών. Τηρεί ηµερολόγιο παρασκευής χηµικών ώστε να γνωρίζει την παλαιότητά τους. Εφόσον υπάρχει εγκατεστηµένο πρόγραµµα ποιοτικού ελέγχου εµφανιστηρίου στο τµήµα που εργάζεται, συµβουλεύεται τις παραµέτρους του προγράµµατος για κάθε συγκεκριµένο µηχάνηµα εµφάνισης πριν εργαστεί µε αυτό. Ειδοποιεί τον τεχνολόγο ποιοτικού ελέγχου για κάθε απόκλιση από τη λειτουργία του µηχανήµατος που παρατηρεί έµµεσα ή άµεσα. Φροντίζει για τη φόρτιση µε ανεκτεθειµένα φιλμ των θηκών τροφοδότησης φιλµ εφόσον εργάζεται µε µηχάνηµα τύπου «φωτός ηµέρας» (day-light processing system).

8 12 ΒΟΗΘΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Τροφοδοτεί µε εκτεθειµένα φιλμ το µηχανικό εµφανιστήριο κάτω από κατάλληλες συνθήκες φωτισµού και ασφάλειας, και επαναφορτίζει µε ανεκτεθειµένα φιλµς τις ακτινογραφικές κασέτες. Εκτελεί ελέγχους φωτοστεγανότητας του σκοτεινού θαλάµου και του φωτιστικού ασφαλείας σύµφωνα µε το πρωτόκολλο ελέγχου που έχει εκπονηθεί από τον τεχνολόγο ποιοτικού ελέγχου. Φροντίζει για την πρωτοβάθµια συντήρηση των απεικονιστικών και ακτινοθεραπευτικών εφοδίων που χρησιµοποιούνται στο τµήµα. Γνωρίζει και κατανοεί τις βασικές αρχές λειτουργίας του εξοπλισµού και των υλικών (αναλωσίµων και µη) που χρησιµοποιεί. Γνωρίζει τις προδιαγραφές και αποδοτικής χρήσης του εξοπλισµού και των υλικών και τα χρησιµοποιεί µε βάση τις προδιαγραφές αυτές.

9 ΑΠΛΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΩΡΑ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

10 16 ΒΟΗΘΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 1. Φάε και κοιμήσου καλά τη νύχτα πριν τις εξετάσεις. Το να προσπαθήσεις να διαβάσεις την τελευταία νύχτα είναι από ψυχολογικής άποψης μάταιο. Είναι καλύτερο να προετοιμάσεις σωματικά και ψυχικά τον εαυτό σου για τη «μεγάλη μέρα». 2. Το μυαλό μας ξέρεις πως «καίει» μόνο ζάχαρη. Πάρε μαζί σου για την ώρα των εξετάσεων κάτι γλυκό (καραμέλες, σοκολάτες). 3. Πολλοί μαθητές «κομπλάρουν» και δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα στις εξετάσεις απλώς και μόνο γιατί τους καταλαμβάνει πανικός. Αν αισθάνεσαι υπερβολικό άγχος για τις εξετάσεις, προσπάθησε να σκεφτείς κάτι θετικό. Σκέψου ότι και οι άλλοι συνάδελφοί σου αισθάνονται περίπου το ί- διο. 4. Διάβασε τρεις τουλάχιστον φορές κάθε ερώτηση πριν αρχίσεις να απαντάς. Είναι σημαντικό να απαντήσεις σε αυτό που σε ρωτάνε και να μην βγεις εκτός θέματος. 5. Άκουσε τις απορίες που πιθανόν να διατυπώσουν οι συνάδελφοί σου. Διατύπωσε έγκαιρα τις δικές σου απορίες σχετικά με τα θέματα. 6. Σε κάθε απάντηση ξεκίνα επαναλαμβάνοντας καταφατικά την ερώτηση. Αυτό θα σε βοηθήσει να συντάξεις σωστά την απάντησή σου. Αν π.χ. η ερώτηση είναι «Ποια είναι τα είδη των αιμορραγιών;», η σωστή απάντηση πρέπει να ξεκινάει ως εξής: «Τα είδη των αιμορραγιών είναι...». 7. Προσπάθησε τα γράμματά σου να είναι όσο το δυνατόν πιο καθαρά, μεγάλα και ευανάγνωστα. Μαθητές που κάνουν καλύτερα γράμματα, δίνουν στο γραπτό τους καλύτερη μορφή και πολλές φορές επηρεάζουν θετικά τον εξεταστή υπέρ τους. 8. Προσπάθησε να αποφύγεις τις μουντζούρες. Αν δεν είσαι σίγουρος για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να διαμορφώσεις τελικά μια απάντησή σου, χρησιμοποίησε αρχικά το πρόχειρο. 9. Απάντησε σε όλες τις ερωτήσεις. Μην αφήσεις καμιά ερώτηση χωρίς απάντηση. Ακόμα και μία ή δύο μονάδες είναι καλύτερες από καμία και μπορεί ολόκληρο το μέλλον σου να εξαρτηθεί κάποτε από αυτές τις ελάχιστες μονάδες. 10. Οι εξετάσεις διαρκούν τρεις ώρες. Προσπάθησε να μείνεις μέσα στην τάξη μέχρι το τελευταίο λεπτό. Διάβασε ξανά και ξανά τις απαντήσεις σου, μήπως θυμηθείς κάτι παραπάνω. Πολλές φορές τυχαίνει να θυμηθούμε κάτι πολύ σημαντικό για μια ερώτηση αμέσως μόλις βγούμε από την αίθουσα των εξετάσεων.

11 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΟΗΘΟΥ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΩΝ Ο Βοηθός Ιατρικών Συσκευών Απεικονίσεων οφείλει: Να αποτελεί υπόδειγμα έντιμου και άμεμπτου ατόμου σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής του και να προστατεύει την αξιοπρέπεια του νοσηλευτικού επαγγέλματος. Να έχει σαν πρωταρχική μέριμνα κατά την παροχή των υπηρεσιών του την κάλυψη των αναγκών του ανθρώπου ως βιοψυχοκοινωνικής και πνευματικής οντότητας. Να φροντίζει τον ασθενή με τη δημιουργία του κατάλληλου θεραπευτικού περιβάλλοντος, ώστε ο ασθενής να απολαμβάνει τη μέγιστη δυνατή σωματική, ψυχική και πνευματική υγεία. Να απέχει από κάθε πράξη ή παράλειψη που είναι δυνατόν να δημιουργήσει την υπόνοια ότι καταφεύγει σε παραπλάνηση ή εξαπάτηση ασθενών για επιδίωξη προσωπικού οφέλους. Να σέβεται απόλυτα την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και την τιμή του ασθενούς. Να προσφέρει ισότιμα προς όλους τους ασθενείς την ίδια φροντίδα, επιμέλεια και αφοσίωση. Να παρέχει τις υπηρεσίες του με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του ασθενούς, στα πλαίσια και όρια των καθηκόντων του, σύμφωνα με τα δεδομένα της νοσηλευτικής επιστήμης και τις διατάξεις που αφορούν την άσκηση του επαγγέλματος. Να παρέχει τη συνδρομή του στον ασθενή με κάθε θεμιτό μέσο και να τον προστατεύει από οποιαδήποτε βλάβη ή κίνδυνο στον χώρο παροχής των υπηρεσιών του, δημιουργώντας ασφαλές περιβάλλον. Να διαφυλάττει τα ατομικά δικαιώματα του ασθενούς και να αποτρέπει με κάθε δυνατό μέσο οποιαδήποτε μορφή παραβίασής τους. Να σέβεται την ιδιωτική ζωή του ασθενούς.

12 18 ΒΟΗΘΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Να διατηρεί άριστες σχέσεις με τους συναδέλφους νοσηλευτές, τους ιατρούς και το λοιπό προσωπικό κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Να σέβεται και να συνεργάζεται αρμονικά με τους ιατρούς, ακολουθώντας με ακρίβεια τις ιατρικές οδηγίες, διατηρώντας συγχρόνως την επιστημονική του ανεξαρτησία και την ιδιότητά του ως ισότιμου μέλους της θεραπευτικής ομάδας. Να μην προβαίνει σε επικρίσεις ή αποδοκιμασίες του έργου των συναδέλφων του, των ιατρών και του λοιπού προσωπικού. Να μη συνδυάζει την έρευνα με τις νοσηλευτικές φροντίδες, εκτός της περίπτωσης που αυτή η έρευνα μπορεί να προσφέρει διαγνωστικά ή θεραπευτικά στον ασθενή. Να συμπαρίσταται στον ασθενή μέχρι το τέλος της ζωής του και να δρα με τέτοιο τρόπο, ώστε να του επιτρέπει τη διατήρηση της αξιοπρέπειάς του. Να σέβεται την προσωπικότητα του ψυχιατρικού ασθενή, λαμβάνοντας υπόψη τη βούλησή του στις περιπτώσεις εκείνες που είναι σε θέση να την εκφράσει.

13 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΟΜΑΔΑ Α: Ερωτήσεις ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας 1. Τι είναι ο εξομοιωτής (simulator); Ο εξομοιωτής είναι ένα ακτινοδιαγνωστικό μηχάνημα το οποίο προσομοιάζει τον γραμμικό επιταχυντή στον οποίο πραγματοποιείται η α- κτινοθεραπεία. Επιπλέον αποτελείται από μια μονάδα ακτινοσκόπησης και μια διαγνωστική λυχνία ακτίνων X, με δυνατότητα ακτινοσκόπησης και λήψης ακτινογραφιών αντίστοιχα. Ο εξομοιωτής εξωτερικά δεν διαφέρει από έναν γραμμικό επιταχυντή. Οι εξομοιωτές ακτινοθεραπείας (radiotherapy simulators) έχουν τη δυνατότητα να μεταβάλλουν το μέγεθος, τη διεύθυνση και τη θέση της δέ-

14 20 ΒΟΗΘΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ σμης ακτινοβολίας ως προς τον ασθενή, αναπαράγοντας τις αντίστοιχες δυνατότητες μιας τυπικής ακτινοθεραπευτικής μονάδας (χωρίς δυνατότητα όμως θεραπείας). Στον εξομοιωτή γίνεται η εξομοίωση της θεραπείας και περιλαμβάνει τα εξής: Τοποθέτηση ασθενούς. Ακινητοποίηση ασθενούς στη θέση θεραπείας. Ακτινοσκοπικά καθορισμός ή επιβεβαίωση βάσει πλάνου θεραπείας της ακτινοβολητέας περιοχής. Τοποθετούνται σημάδια στο δέρμα του ασθενούς για τη σωστή και ακριβή τοποθέτησή του στον γραμμικό επιταχυντή. Λήψεις εντοπιστικών φιλμ. Η ανάπτυξη της εικονικής εξομοίωσης (virtual simulation) και της CTεξομοίωσης (computer tomographic simulator) τείνει να αντικαταστήσει τον (real) εξομοιωτή που περιγράψαμε. 2. Πότε και από ποιον ανακαλύφθηκαν οι ακτίνες Χ; Οι ακτίνες Χ ή ακτίνες Röntgen είναι ένα τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος που αντιστοιχεί σε περιοχή ενεργείας 120 ev-120 kev. Αυτό το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος βρίσκεται μεταξύ των τμημάτων της υπεριώδους ακτινοβολίας και των ακτίνων γ. Η δεύτερη ονομασία της ακτινοβολίας προέρχεται από το όνομα, του Γερμανού Φυσικού, Wilhelm Röentgen (Βίλχελμ Ρέντγκεν) που τις ανακάλυψε το Τι είναι οι κακοήθεις νεοπλασίες; Τα νεοπλάσματα αποτελούν μια διαταραχή του κυτταρικού πολλαπλασιασμού. Πρόκειται για αυτόνομες αυξητικές επεξεργασίες (ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός), που συνεχίζουν την ανάπτυξή τους και μετά την άρση του ερεθίσματος που τις προκάλεσε. Οι κακοήθεις νεοπλασίες είναι οι νεοπλασίες εκείνες που: Δεν είναι περιγεγραμμένες και δεν έχουν κάψα. Δίνουν μεταστάσεις. Διηθούν τους γύρω ιστούς (αναπτύσσονται διηθητικά). Τα κύτταρά τους είναι αδιαφοροποίητα με κυτταρική ατυπία. Είναι θανατηφόρα στο πλείστο των περιπτώσεων. Υποτροπιάζουν συνήθως. 4. Να αναφέρετε την πλέον συχνή κακοήθη νεοπλασία στον άνδρα. Ο καρκίνος προστάτου.

15 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 21 Γραμμικός επιταχυντής 5. Να αναφέρετε την πλέον συχνή κακοήθη νεοπλασία στη γυναίκα. Ο καρκίνος μαστού. 6. Ποιοι είναι οι τρόποι χορήγησης της ακτινοθεραπείας; Η εξωτερική ακτινοθεραπεία. Η βραχυθεραπεία. 7. Τι είναι η τηλεθεραπεία; Η εξωτερική ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται με συσκευές τηλεθεραπείας. Κατά την τηλεθεραπεία, η πηγή της ακτινοβολίας βρίσκεται σε συγκεκριμένη απόσταση από το σώμα του ασθενούς της τάξης των δεκάδων εκατοστών. Οι κυριότερες συσκευές τηλεθεραπείας είναι: O γραμμικός επιταχυντής (ευρεία χρήση). H μονάδα κοβαλτίου -60 (περιορισμένη χρήση). Στόχος της ακτινοθεραπείας είναι ο όγκος-στόχος να λαμβάνει υψηλή δόση ενώ οι παρακείμενοι υγιείς ιστοί ελάχιστη δόση. Ανάλογα με το πλάνο θεραπείας που εφαρμόζεται, έχουν αναπτυχθεί οι παρακάτω τεχνικές εξωτερικής ακτινοθεραπείας. Τριδιάστατη Σύμμορφη Ακτινοθεραπεία (3 Dimensional Conformal RadioTherapy 3D CRT). Ακτινοθεραπεία με χρήση πεδίων ακτινοβολίας διαμορφωμένης έ- ντασης (intensity-modulated radiation therapy IMRT). Στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (stereotactic Radiosurgery).

16 22 ΒΟΗΘΟΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ 8. Τι είναι η βραχυθεραπεία; Η βραχυθεραπεία αποτελεί μια πολύ τοπική θεραπεία. Έτσι συχνά συνδυάζεται με εξωτερική ακτινοθεραπεία. Η δόση δίνεται από μία ή περισσότερες ραδιενεργές πηγές (sources). Τα είδη βραχυθεραπείας είναι: Ανάλογα με τη θέση τοποθέτησης των ραδιενεργών πηγών: Ενδοϊστική βραχυθεραπεία (οι πηγές τοποθετούνται μέσα στον ό- γκο). Εξ επαφής βραχυθεραπεία (οι πηγές ακουμπούν ή ελάχιστα απέχουν από τον όγκο). Η εξ επαφής βραχυθεραπεία περαιτέρω διακρίνεται σε: Ενδοκοιλοτική. Ενδοαυλική. Ενδοαγγειακή. Ανάλογα με τη διάρκεια της ακτινοβόλησης: Μόνιμα εμφυτεύματα (π.χ. το ιώδιο-125). Προσωρινά εμφυτεύματα (καίσιο 137, ιρίδιο 192). Ανάλογα του ρυθμού δόσης: Χαμηλού ρυθμού δόσης (LDR=Low dose rate 0,4-2Gy ανά ώρα). Ενδιάμεσου ρυθμού δόσης (MDR=Medium dose rate 2-12 Gy ανά ώρα). Υψηλού ρυθμού δόσης (HDR= high dose rate >12 Gy ανά ώρα). Δύο είναι τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της βραχυθεραπείας: Η χορήγηση μεγάλης δόσης στον όγκο με ελάχιστη επιβάρυνση γειτονικών δομών. Μικρό χρονικό διάστημα θεραπείας. 9. Τι είναι το σύστημα μεταφόρτισης; Η εφαρμογή της βραχυθεραπείας πραγματοποιείται με συσκευές μεταφορτίσεως (Remote Afterloading). Χρησιμοποιείται για την αποθήκευση και μεταφορά των ραδιενεργών πηγών (source) κατά την εφαρμογή της βραχυθεραπείας. Οι ραδιενεργές πηγές με τη βοήθεια της τεχνολογίας τοποθετούνται και αφαιρούνται αυτόματα (προσωρινά εμφυτεύματα). Δεν εφαρμόζεται στα μόνιμα εμφυτεύματα. Αποτελείται από την κύρια μονάδα και τους εφαρμογείς (applicators).

17 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Τι είναι ο γραμμικός επιταχυντής; Είναι μια μονάδα τηλεθεραπείας που έχει την ικανότητα να προσδίδει σημαντική ενέργεια σε ηλεκτρόνια χωρίς να απαιτούνται υψηλές διαφορές δυναμικού. Υπάρχει δυνατότητα εκπομπής τόσο Χ-ακτινοβολίας όσο και δέσμης ηλεκτρονίων. Τα βασικά μέρη συστήματος γραμμικού επιταχυντή είναι τα εξής: Λυχνία μικροκυμάτων (Μagnetron Klystron). Πηγή ηλεκτρονίων. Σωλήνας επιτάχυνσης ηλεκτρονίων [Κυματοδηγός μέσα στον βραχίονα (Gantry) ]. Κεφαλή/έξοδος ακτινοβολίας. Κρεβάτι θεραπείας. 11. Τι είναι τα συμβατικά (conventional) μηχανήματα ακτινοθεραπείας; Είναι το κοβάλτιο-60 και οι γραμμικοί επιταχυντές χωρίς όμως δυνατότητα σύγχρονων εφαρμογών θεραπείας π.χ. ακτινοθεραπεία με διαμορφούμενης έντασης δέσμη IMRT, απεικονιστικά καθοδηγούμενη ακτινοθεραπεία (image guided) IGRT. 12. Να αναφέρετε 3 κακοήθεις νεοπλασίες στις οποίες εφαρμόζεται η βραχυθεραπεία. Καρκίνος προστάτη. Γυναικολογικοί καρκίνοι (καρκίνος τραχήλου μήτρας, ενδομητρίου, κόλπου). Καρκίνοι κεφαλής τραχήλου (π.χ. καρκίνος στοματικής κοιλότητας). 13. Πότε και από ποιους ανακαλύφθηκε το Ράδιο; Το Ράδιο ανακαλύφθηκε το 1898 από την Μαρία και τον Πιέρ Κιουρί (Marie and Pierre Curie). 14. Τι είναι το τεστ Παπανικολάου; Το τεστ Παπανικολάου είναι η κυτταρολογική εξέταση τραχηλικού επιχρίσματος. Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και την πρόληψη του Ca τραχήλου της μήτρας.

18