Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΑΤΙΟΥ

Transcript

1 Η ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΑΛΑΤΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ Ν. ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ HYPERTENSION SPECIALIST ESH ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΑΤΡΕΙΟ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΛΙΠΙΔΙΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ

2 ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΛΑΤΙΟΥ Η χρήση του αλατιού ως συντηρητικού των τροφών συνέβαλε στη δυνατότητα μετακίνησης των πληθυσμών και στην εξέλιξη του πολιτισμού. Ο Ιησούς παρομοίαζε τους μαθητές του με το άλας της γης. Οι Ρωμαίοι στρατιώτες έπαιρναν τον μισθό τους σε αλάτι. Σε άλλες εποχές ήταν πολύτιμο αγαθό με μεγάλη εμπορική αξία. Σήμερα η σύνδεση της υπερβολικής κατανάλωσής του με την αρτηριακή υπέρταση το καθιστά ιδιαίτερα επικίνδυνο.

3 Lewis K. Dahl Το 1952 ο Dahl άρχισε την πρωτοποριακή του εργασία που συνέδεε την κατανάλωση αλατιού με την υπέρταση. Στα 25 χρόνια της διάρκειάς της, εισήγαγε τον όρο της νατριευαισθησίας, διαπίστωσε ότι η υψηλή κατανάλωση αλατιού ήταν επικίνδυνη, ειδικά για τους νέους, και συνέστησε να μην προστίθεται αλάτι στις παιδικές τροφές.

4 Published by L. Dahl to prove the linear relation between sodium intake and blood pressure across populations McCarron D A Am J Clin Nutr 2000;71: Παρά την έλλειψη δημοσιευμένων δεδομένων που θα υποστήριζαν τα ανωτέρω, το γράφημα αυτό ήταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ο θεμέλιος λίθος του «μύθου» αλάτι = υπέρταση.

5 1 γρ. Νατρίου περιέχεται σε 2,5 γρ. Αλατιού. 1 γρ. Αλάτι περιέχει 0,4 γρ. Νάτριο.

6 Salt reduction in England from 2003 to 2011: its relationship to blood pressure, stroke and ischaemic heart disease mortality Η μείωση της κατανάλωσης αλατιού είναι πιθανόν σημαντικός παράγων στη μείωση της ΑΠ στην Αγγλία από το 2003 έως το Παρά τη σημαντική πρόοδο στη μείωσή της, η μέση κατανάλωση αλατιού στην Αγγλία (9.5 g/ημ το 2003 vs 8.1 gr το 2011) είναι ακόμα κατά 35% υψηλότερη από τη συνιστώμενη 6 g/ημ. Feng J He, Sonia Rodrigues, Graham A MacGregor BMJ Open 2014;4:e004549

7

8 Results: diet and salt intake Intervention Change in mean blood pressure vs control (systolic) Control diet DASH diet 9 g/d salt 3,6 gr Na control level - 6 mmhg 6 g/d salt - 2,4 gr Na - 2 mmhg - 7 mmhg 3 g/d salt 1,2 gr Na - 7 mmhg - 9 mmhg DASH-Sodium Collaborative Research Group. N Engl J Med. 2001;344:3-10.

9 Ιncidence of myocardial infarction according to urinary sodium excretion and age, race, and left ventricular hypertrophy in men. Alderman M H et al. Hypertension. 1995;25: Copyright American Heart Association, Inc. All rights reserved.

10 Sodium Intake Levels: Recommended and Actual Recommended levels of sodium intake 2010 Dietary Guidelines for Americans Reduce sodium to < 2,3 g/day For specific populations: 1,5 g/day African Americans Have high blood pressure, diabetes, or chronic kidney disease (* about half the U.S. population and the majority of adults) Actual sodium intake Average daily sodium intake for U.S. adults is >3,3 g/day (salt: 8,5 gr) USDA and HHS. Dietary Guidelines for Americans, th edition. Washington, DC: Government Printing Office; Vital Signs: MMWR 2012; 61(Early Release);1-7

11 Percent of US persons exceeding their 2010 Dietary Guidelines for Americans sodium intake recommendations* % Age Group *All people age 51 and older should reduce sodium intake to 1,500 mg/day. MMWR 2011;60:

12

13 ΜΕΣΗ ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΒΟΛΗ ΝΑΤΡΙΟΥ ΣΤΑ ΟΥΡΑ

14 ΜΕΣΗ ΣΥΣΤΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΟΛΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΒΟΛΗ ΝΑΤΡΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΛΙΟΥ ΣΤΑ ΟΥΡΑ

15 3 gr/d 7 gr/d O'Donnell MJ, Mente A, Rangarajan S, et al. N Engl J Med. 2014;371: for the PURE Investigators

16 ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ ΝΑΤΡΙΟΥ ΣΤΑ ΟΥΡΑ ΜΕ ΘΑΝΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΙΖΟΝΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ Αυξημένη θνησιμότητα σε απέκκριση Νa πάνω από 7 gr και κάτω από 3 gr Green indicates an association with sodium excretion. Red indicates no significant association. N Engl J Med Aug 14;371(7):601-11

17 ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΔΙΔΟΜΕΝΗ ΣΕ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΝΑΤΡΙΟΥ > 2 γρ./ημ. ΤΟ 2010, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Η μεγαλύτερη από 2 gr πρόσληψη Νατρίου την ημέρα οδηγεί σε 1,65 εκ. καρδιαγγειακούς θανάτους το χρόνο, δηλ. στο 9.5% όλων των καρδιαγγειακών θανάτων και περίπου στο 20% όλων των αιφνιδίων θανάτων. Global Sodium Consumption and Death from Cardiovascular Causes Dariush Mozaffarian N Engl J Med 2014; 371: Μέση πρόσληψη Νατρίου παγκοσμίως: 3,95 γρ./ημ. (2.2 5,5 γρ.)

18 Nevertheless, this large study does provide evidence that both high and low levels of sodium excretion may be associated with an increased risk of death and cardiovascular disease outcomes and that increasing the urinary potassium excretion counterbalances the adverse effect of high sodium excretion. These provocative findings beg for a randomized, controlled outcome trial to compare reduced sodium intake with usual diet. In the absence of such a trial, the results argue against reduction of dietary sodium as an isolated public health recommendation.

19 REPORT BRIEF MAY 2013 Implications for population-based strategies The available evidence on associations between sodium intake and direct health outcomes is consistent with population-based efforts to lower excessive dietary sodium intakes. The evidence on health outcomes is not consistent with efforts that encourage lowering of dietary sodium in the general population to 1,500 mg/day There is no evidence on healthout comes to support treating population subgroups differ-ently from the general U.S. population.

20

21

22 Conclusions Methodological issues may account for the inconsistent findings in currently available observational studies relating Na to CVD. Until well-designed cohort studies in the general population are available, it remains appropriate to base Na guidelines on the robust body of evidence linking Na with elevated blood pressure and the few existing general population trials of the effects of Na reduction on CVD.

23

24 ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΝΑΤΡΙΟΥ (> 5 γρ./ημ. // 12,5 γρ. ΑΛΑΤΙΟΥ) ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ: Υπάρχει ισχυρή και πειστική απόδειξη συσχέτισης της μεγάλης πρόσληψης Νατρίου με τα καρδιαγγειακά επεισόδια. Η μείωση της πρόσληψης Νατρίου από τα υψηλά στα μέτρια επίπεδα δεν συνεπάγεται κινδύνους για την υγεία. ΣΤΟΧΟΣ ΕΙΝΑΙ: Να μειωθεί η πρόσληψη Νατρίου σε πληθυσμούς που καταναλώνουν πολύ αλάτι (π.χ. σε χώρες της Ασίας). Συνεργασία με τις εταιρείες παραγωγής τροφίμων. Οι συστάσεις μείωσης της πρόσληψης Νατρίου να περιέχονται σε γενικότερες υγιεινοδιαιτητικές οδηγίες (π.χ. μεσογειακή δίαιτα).

25 ΜΕΤΡΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΝΑΤΡΙΟΥ (3-5 γρ./ημ. // 7,5-12,5 γρ./ημ. ΑΛΑΤΙΟΥ) ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΟΤΙ: Υπάρχουν πειστικές αποδείξεις μείωσης της αρτηριακής πίεσης μέσω της μείωσης της πρόσληψης Νατρίου από μέτρια σε μικρή ποσότητα. Δεν υπάρχει πειστική απόδειξη ότι η πρόσληψη μέτριας ποσότητας Νατρίου συνοδεύεται από αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η πολύ μικρή πρόσληψη Νατρίου (<3 γρ./ημ.) συνοδεύεται από αυξημένη καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνησιμότητα. ΣΤΟΧΟΣ ΕΙΝΑΙ: Να διενεργηθεί μεγάλης κλίμακας τυχαιοποιημένη μελέτη, η οποία θα εκτιμήσει την επίδραση της μείωσης της πρόσληψης Νατρίου από τη μέτρια στη μικρή ποσότητα στα καρδιαγγειακά επεισόδια.

26 Εδώ και σχεδόν 50 χρόνια, από τότε που ακούστηκε η άποψη ότι όλοι οι Αμερικανοί πρέπει να περιορίσουν την κατανάλωση νατρίου, έχει ξεκινήσει μια αντιπαράθεση - κυρίως επειδή πολλές από τις πληροφορίες σχετικά με το νάτριο και την υπέρταση δεν είναι σαφείς και μπορούν να ερμηνευτούν με διάφορους τρόπους. Επίσης, τα αποτελέσματα κάποιων πιο πρόσφατων μελετών δεν έχουν βοηθήσει να δοθεί ένα τέρμα σε αυτή τη διαφωνία.

27 Don't let the guidelines confuse you...

28