Біз мектепке барамыз

Transcript

1 9 тамыз 2016 ж. сейсенбі 86 (18448) БІЛІМ Біз мектепке барамыз Гүлназым САҒИТОВА Қазір тамыз айы. Қыр астында қыркүйек тұр. Оқушы баласы бар ата-ананың қарбаласқа түсер шағы. Оқушы баласын жаңа оқу жылына даярлау үшін керекті оқу-құралдарын, киім-кешегін, аяқ киімін, басқа да мектепке керектілерін сатып алулары қажет. Бүгінде орталық базарда, «Балалар әлемі», сол секілді үлкен-үлкен супермаркет дүкендері жанында «Мектеп базары» жұмыс істеп жатыр. Облыс орталығында кеңсе тауарларын сататын ірі «АБДИ» дүкеніне шағын дүкендерді қосыңыз. Қалтаңызда ақшаңыз болса, таңдау сіздікі. Оқушы балаңызға мектепке қажеттісін осындай бағаға сатып аламын десеңіз де еркіңіз өзіңізде. Бүгінде оқушының мектепке деген қажетті тауарлары көп-ақ. Нағыз мектеп базары әлі басталған жоқ. Ата- аналар көбіне тамыздың он-онбесіне таман мектеп базарын аралай бастайды. Бұрынғыдай кезек деген жоқ. Қазір не сатып аламыз десеңіз, өзіңіз білесіз. Көбіне аудандардағы ауыл-селодан келген ата-ана оқушы баласына керектісін толықтай сатып алады, дейді Анна Дмитриевна есімді 2-бет. сатушы әйел. Суретті түсірген Бағдат АХМЕТБЕКОВ. Êөãіëäіð îòûí қûìáàòòàé ìà? Қымбат ДОСЖАНОВА Өткен аптада Қостанайдағы газ толтыратын бекеттердің алды ұзын сонар кезекке толды. Қазқатар тізілген көліктер біздің де назарымызға ілікті. Бұрын соңды болмаған мұндай кезектің мəнісін білмекке талпынған едік. Таңертеңгі сағат тоғыз жарымда Гагарин жəне Авиационная көшелерінің қиылысындағы айналмалы жолдың маңындағы жанар-жағар май құю бекетіне бардық. Ол жерде оннан астам көлік кезекте тұрды. Жүргізушілердің айтуынша, көлікке газ толтыру машақатқа айналған. Мекемелерден келген жұмысшылар қолдарында талондары бола тұра газ сатып ала алмай, зыр жүгіріп жүр. Сағаттап кезек күткендердің бірі Ербол Исмағұлов. Қостанайлық азаматтың жеңіл көлігіне газ қондырғысын орнатқанына бір жылдан асыпты. Бұрын АИ-92 бензинін пайдаланатын. Жанар-жағар майды газға ауыстырғалы бері ақша үнемдегенін айтады. Жұмысқа барамын. Ауылға қатынаймын. Екі ортаға шауып жүріп қанша жанармай кеткенін байқамай қаласың. Əркім өзінің жағдайына, қалтасына қарайды. Газдың бағасы арзан. Аз да болса ақша үнемдейсің. Қазір газбен жүретін көліктердің саны көбейді, деді Ербол Исмағұлов. Қалада газдың литрі 43 теңгеден сатылуда. АИ-92 жанар-жағар майының литрі кейбір жерлерде 126 теңге тұрады. Екеуінің бағасында қаншалықты айырмашылық бар екенін түсінген шығарсыз. Бұл бір деңіз. Екіншіден, сұйытылған газ экологиялық таза өнім. Ауаны ластамайды. Көліктерге газ қондырғыларын орнату экономикалық жəне экологиялық жағынан тиімді екені бұрын Парламентте де сөз болды. Дəл осы бағытта Алматы қаласы көш бастап тұр. Оңтүстік астананың қоғамдық көліктері 2013 жылдан бастап газ қондырғыларын орната бастады. Қостанай облысында газбен жүретін көліктер соңғы екі жылда күрт өскен. Қазіргі уақытта үш мыңнан астам көлік көгілдір отынмен 2-бет. жүреді.

2 9 тамыз 2016 жыл 2 Кәсіпкерлердің құқықтары қорғалуда Ағымдағы жылдың 14 маусымында өткен «Кәсіпкерлік саласындағы прокуратура қадағалауы (мазмұны және басымдықтары)» атты форумда Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры прокуратура органдарының бизнесті қорғау саласында жүргізетін жұмысының негізгі басымдықтарын атап өтті. Мемлекеттік органдардың, Қазақстан Республикасының «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының, «Нұр Отан» партиясының жанындағы кәсіпкерлікті қолдау бойынша республикалық қоғамдық кеңесінің қатысуымен белгіленген мәселелерді шешу үшін Жол картасы дайындалды. Оның мақсаты кәсіпкерлер құқықтарын қорғаудың тиімді механизмдерін әзірлеу. Бүгінде Жол картасының жеке іс-шаралары жүзеге асырылуда. Астана қаласы және Ақмола облысы бойынша МКД базасында қылмыстық процесте кәсіпкерлердің құқықтарын қорғауды байқап көру үшін пилоттық шеңберде бейімдеу жүргізілуде. Халықты шағын бизнеске тарту мақсатында жергілікті мемлекеттік органдар және ауылдық округтер әкімдері үшін іс-шаралар жоспары Палатаға әзірленді және жолданды. Шағымдарға талдау жасалып, кәсіпкерлердің дауларын сотқа дейінгі сатыда реттеудің басқа да жолдары қарастырылуда. Облыстағы кәсіпкерлердің өзекті мәселелері бойынша кешенді шешімдерді әзірлеу үшін, бақылау және қадағалау органдары мен Кәсіпкерлер палатасынан, облыс прокуратурасының қызметкерлері санынан ведомствоаралық жұмыс топтары құрылды. Қазіргі уақытта топ бақылау және қадағалау органдарының тарапынан бизнеске қысымды төмендету; бизнесті дамыту үшін әкімшілік кедергілерді жою; бизнесті жаппай дамыту бағыттары бойынша талдамалық жұмыстар жүргізуде. Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау механизмін бірігіп іске қосуға бизнес субъектілерін диалог және ынтымақтастыққа шақырамыз. Барлық мәселелер бойынша облыс прокуратурасына кәсіпкерлердің құқығын қорғау мәселелері бойынша ведомствоаралық топқа немесе телефонына хабарласыңыз. Қостанай облысы прокуратурасының баспасөз қызметі. Қариялармен кездесті «Ардагерлерді ардақтайық» партиялық жобасының аясында «Нұр Отан» партиясы Алтынсарин аудандық филиалы төрағасының орынбасары Қ.Әбікеев пен аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Ж.Сейітов тыл еңбеккерлері мен жалғызбасты қариялармен кездесті. Жобаның мақсаты жалғызбасты қариялар мен тыл еңбеккерлері, ардагерлердің тұрмыс жағдайын жақсарту болып табылады. Біздің партия үшін мұндай шаралардың алар орны зор. Мұндай шаралар әлі де жалғаспақ, дейді Қ.Әбікеев. Сабыр МОЛДАҒАЛИЕВ. Алтынсарин ауданы. АССАМБЛЕЯ «Үлкен ел үлкен отбасы» Мұрат ЖҮНІСҰЛЫ Мұнан бұрын хабарланғандай, облыстың оңтүстік аудандарын аралаған ҚХА «Қоғамдық келісім» тобы Арқалық қаласына да ат шалдырды. Ә.Боранбаев атындағы кинотеатрда мәртебелі меймандар еліміздегі «Медиацияны дамыту», «Толеранттылық мәдениетті қалыптастыру» тақырыптарында семинар-тренинг сабақтарын өткізді. Біздің бұл сапарымыз ҚР тәуелсіздігінің 25 жылдығы қарсаңындағы атқарылып жатқан жарқын істердің жаршысы іспетті. Еліміз ширек ғасырда әлемді мойындатып, адам айтқысыз толымды табыстарға қол жеткізді. Оның бастауында Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев үнемі айтып отыратын елдің бірлігі, ынтымақтастығы, татулығы темірқазық болып тұр. Көп ұлтты еліміз өзге елдерге үлгі боларлық осы қасиеттерінен ажырамай, Президентіміздің «Мәңгілік ел» ұстанымын ұлықтай беретіндіктеріне сеніміміз зор, дейді ҚХА мүшесі, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің профессоры Қалқаман Жақып. Игі шара соңында ҚХА облыстық бөлімі жанынан құрылған көркемөнерпаздар ұжымының күшімен концерт берілді. Арқалық қаласы. Біз мектепке барамыз Сіздің тауарларыңыздың бағалары 1-бет. әртүрлі ғой, неліктен? деп сұрадық. Өзім ер балалардың киімдерін сатумен айналысамын. Бірлі-жарым қалған тауар мен жуырда ғана сатып әкелінген тауарлар болғандықтан, олардың бағасы әртүрлі болып отыр. 1-5 сынып оқушыларының костюм-шалбары 10 мың теңгеден 12 мың теңгеге дейін болса, 6-8 сынып оқушыларына арналған киім 12 мың теңгеден басталады. Жейделердің бағасы да әртүрлі теңге. Біршама тауар алса, енді бағасын да түсіріп береміз, деді ол. «Мектеп базарын» аралап, мектеп тауарларының бағаларын да салыстыра бастадық, бір айта кетерлігі, сатушылардың тауарларының барлығы да инкубатордан шыққандай, ер балалардың костюм-шалбарлары, сөмкелері болсын, бағалары бірдей. Мәселен, ер балалардың киімдері түркиялық дейді, бағасы 14 мыңнан басталып, жоғарылай береді. Қырғыз ағайындардың тігін орындарында тігілген киімдер мен Қытайдан әкелінген тауарлардың бағасы, олардан 1-2 мың теңгеге кем. Арасында сапалысы да бар. Рюкзактардың бағасы 3500 теңгеден 12 мың теңгеге дейін барады. Ал, «Абди» дүкенінде осы тауарлар теңге аралығында. «Мектеп базарындағы» 1-бет. Таза әрі тиімді деп бағаланған газ жүргізушілерді әуреге салып отырғаны қынжылтады. Оның себебі неде? Көгілдір отын тапшы ма, әлде, көліктердің саны көбейген бе? Мүмкін, бағасы қымбаттайтын шығар? «База Сжиженного газа» ЖШСнің газ шаруашылығы шебері Сейтқали Сейтжапаров газ тапшы деген жел сөзді жоққа шығарды. Қалада бізден басқа газбен айналысатын екі фирма бар. Олар газдың зауыттағы бағасы қымбаттағалы бері сатпай отыр. Бұрын басқа жерден газ алатын көліктердің бәрі бізге келуде. Сондықтан кезек пайда болды. Ал, біз газ сатуды тоқтатқан жоқпыз. Бұрынғы бағасымен сатып жатырмыз. Оған қоса қалада газбен жүретін көліктер көбейді. Газды көршілес Ақтөбеден тасимыз. Шілде айының ортасынан бастап зауыттан көтеріңкі бағамен алудамыз. Біздегі бағаны антимонополиялық комитет бекітеді. Біздің бәсекелестеріміз бағаның өсуін күтіп, сатпай отыр. тауарлардың бағасы көбіне алыс-жақыннан сатып әкелінгеніне шығарылған фирмасына, сапасына, сыртқы әдемілігіне байланысты, кейде тым қымбат, кейде тым арзан, базар болғасын солай. Мысалы, біз сатып отырған жәй дәптерлердің бағасы 15 теңге, іші ақ, Рессейде шығарылған. Әрі қарай жүрсеңіз, сол дәптерлерді 17 теңгеден аласыз, ол да Ресейден әкелінген, бірақ фирмасы басқа. Қалың дәптерлер 150 теңгеден басталады, содан кейін сапасына, сыртқы мұқабасына қарай бағасы жоғарлайды, деді сатушы Света. Екі оқушы баламды киіндірейік деп Федоров ауданынан келдік. Ұлым Қанат 5 сыныпқа, қызым Нұргүл 1 сыныпқа барады. Киімдерін сатып алайық деп базар аралап жүргеніміз. Осыларды киіндіру үшін кем дегенде мың теңге қажет. Баламның бір костюм-шалбары үшін мың теңге керек. Рас, кеңсе тауарлары көп-ақ, оны керек уақытында сатып аларымыз анық. Екі-екіден төрт аяқ киім сатып алуымыз керек. Мектеп тауарының бағасы былтырғыға қарағанда біршама өскен, қымбат болса да сатып аламыз. Үстіміздегі оқу жылында бірыңғай мектеп формасы өзгермейтін болды деп айтып жатыр ғой. Сол формалардың түрі әртүрлі болмай, бірыңғай қара көк, не қоңыр болса деймін. Таңдау ата-анада емес пе?! Ең бастысы, сол формалар балама жайлы, ыңғайлы болса деп ойлаймын, дейді оқушы балалардың анасы Сәуле. Суретті түсірген Бағдат АХМЕТБЕКОВ. Көгілдір отын қымбаттай ма? Қазір литрін 43 теңгеден сатып жатырмыз. Алдағы уақытта қалай өзгерерін білмеймін, деді Сейтқали Сейтжапаров. Аталған серіктестіктің қалада үш газ толтыру бекеті бар. Екеуі қалада. Үшіншісі Затобол ауылында орналасқан. «Астықжан» сауда орталығының қасындағы бекет таңғы сегізден кешкі сегізге дейін жұмыс істейді. Қалған екеуі күндіз-түні ашық. Мен де көлік жүргіземін. Жағар майды газға ауыстыруға қажеттілік болған жоқ. Жағар май қымбаттаған соң елдің бәрі газға көшіп жатыр. Газға көшу жағын ойластырып жатырмын. Шығыны бензинмен бірдей болса да, газдың бағасы арзан. Зияндылығы жоқ, моторға да пайдалы. Техникалық қауіпсіздікті сақтаса, газдан ешқандай қауіп жоқ, деді Сейтқали Сейтжапаров. СУРЕТТЕРДЕ: газ толтыру бекетінің маңы. Суреттерді түсірген Бағдат АХМЕТБЕКОВ.

3 9 тамыз 2016 жыл 3 БІЛІМ Оќулыќ, мектеп формасы жєне мектептер туралы Г лназым САЃИТОВА Облыстыќ білім басќармасыныњ жетекшісі Бєтима Даумова журналистермен μткен баспасμз мєслихатында жања оќу жылына дайындыќ, жања оќу мазм±ны, балалардыњ балабаќшамен ќамтылуы, мектептердіњ жμндеу ж±мыстары, шаѓын кешенді мектептер жєне оќулыќтармен ќамтамасыз ету, сол секілді бірыњѓай мектеп формасы жайлы жан-жаќты айтып берді. стіміздегі жылдыњ 1 ќырк йегінде еліміздіњ барлыќ мектептерінде Ќазаќстан Республикасы Тєуелсіздігініњ 25 жылдыѓына жєне Ќазаќстан Республикасы Конституциясы к ніне арналѓан салтанатты жиын болып, "Мєњгілік ел" патриоттыќ акциясы аясында "Мен μз Отанымныњ патриотымын" бірыњѓай білім беру сабаѓы μтеді. Биылѓы жања оќу жылында республика бойынша мектеп табалдырыѓын аттайтын 410 мыњ бірінші сыныптыњ оќушысы жања мазм±нды баѓдарлама бойынша оќитын болады. Ал біздіњ облысымызда 10 мыњнан астам оќушы бірінші сыныпќа барады. Сондыќтан да, осы бірінші сыныптыњ оќушылары шін барлыќ дайындыќ ж±мыстары мен ќажетті оќу ќ±ралдары яѓни, педагогтар шін толыќ єдістемелік материалдар ресурстары, оќу баѓдарламасы, жоспарлар, баѓалау ±сынымдары дайын. Соњѓы ш жыл ішінде екі мыњнан астам м±ѓалім жања мазм±нды баѓдарлама бойынша дењгейлік курстардан μтті. Біліктілігін арттыру баѓдарламасымен барлыќ бірінші сыныптыњ м±ѓалімдері ќамтамасыз етілетін болады. Ал, басќа сыныптар болса, кезењ-кезењімен жања баѓдарламаѓа кμшеді. Мєселен, 2017 жылы 2, 5, 7-сынып, 2018 жылы 3, 6, 8- сынып, 2019 жылы 4, 9, 11 жєне 12-сыныптар кμшеді. Осы жања мазм±нды баѓдарлама барысында ш тілді оќыту енгізіледі. Жаратылыстану-математикалыќ баѓыттаѓы пєндер, д ниеж зілік тарих орыс тілінде, Ќазаќстан тарихы ќазаќ тілінде оќытылады. Єрине, ш тілде оќиды деген соњ ата-аналарымыз осы мєселеге байланысты μздерініњ сауалдарымен бізге хабарласу стінде. Сондыќтан да ш тіл енгізу тμњірегінде ешќандай д рлігудіњ ќажеті шамалы. Эксперимент ретінде облыс орталыѓындаѓы Ы.Алтынсарин атындаѓы дарынды балаларѓа арналѓан мектеп-интернатында биология пєні, 3 орта мектебінде физика пєні аѓылшын тілінде оќытылады. Облыстаѓы мемпединститутын информатика мамандыѓы бойынша шет тілінде 16 маман бітірді. Мамандар даярлау шін тμрт айлыќ курс енгізіліп отыр. Осы курстар м±ѓалімдер шін ќаншалыќты жеткілікті болатындыѓын байќайтын боламыз, дегенмен мемлекеттік тіл бірінші орында т±ратын болады, деді облыстыќ білім басќармасыныњ жетекшісі Б.Даумова. Оќулыќтарѓа келер болсаќ, облыстыќ білім басќармасыныњ жетекшісі Б.Даумованыњ айтуынша, оќулыќтар єрбір тμрт жылда жањартылады. Толыќтай 1, 8-сыныптардыњ, 4-сыныпќа арналѓан аѓылшын тілі, 9-сыныпќа арналѓан дінтану оќулыѓы сатып алынды, ќала мен жергілікті органдардан 503 млн. тењге бμлінді. Жєне де 7-сыныптарѓа оќулыќтар сатып алынады дегенімен, 12 жылдыќ оќытудыњ жања баѓдарламасы енгізілетін болѓандыќтан, б±л оќулыќтар 2017 жылы ќайта басып шыѓарылады. Сол себепті де 7 сыныптарѓа арналѓан кейбір оќулыќтарды ата-аналар μздері сатып алуына тура келеді. Мектеп кітапханасындаѓы оќулыќтармен жања оќу жылында ењ алдымен т±рмысы жаѓынан аз ќамтылѓан оќушылар ќамтылады. Ал енді аймаќтаѓы мектептеріміздіњ жμндеу ж±мыстарына келер болсаќ, б гінгі к ні алпыс алты мектепке жμндеу ж±мыстары ќажет. ткен жылы олардыњ саны 88 болатын. Мектептерді жμндеу мєселесін облыс єкімі ќатањ баќылауѓа алып отыр, сондыќтан да елімізде ж ргізіліп жатќан жаќсы баѓдарламаныњ бірі "Бизнестіњ жол картасы 2020". Міне, осы баѓдарламаѓа жобалыќ-сметалыќ ќ±жаты дайын мектептеріміз еніп, ќаржы алып, жμнделетін болады. Айта кететін бір жањалыќ, Ќостанай облысындаѓы мектептердіњ жаѓдайы жμніндегі арнайы деректер ќорын дайындадыќ. Арнайы белгі ќойдыќ, мысалы, ќызыл жолаќтаѓы сызыќта болса, ол мектепке жμндеу ж±мыстары керек, сары белгідегісі, єзірге к те т±рады, ал, жасылмен белгіленсе, ол мектепке жμндеу ж±мыстары ж ргізілді деген сμз. Ол деректер атќарылѓан ж±мыстарѓа сай жањартылып отырады. Сонда μњірдегі ќай мектепке ќандай жμндеу ж±мыстары ќажет екендігін толыќтай білетін боламыз. Ењ бастысы, сол жобалыќ-сметалыќ ќ±жатты д±рыс, сауатты дайындауымыз ќажет. Мектептіњ к рделі ж±мысы дегеніміз ол мектептіњ тμбесі, сумен ќамтамасыз етілуі, ішкі коммуникациялыќ ж йесі. Міне, осы мєселелер ±ќыптылыќпен атќарылып, жаќсы жμнделуі ќажет. Керемет, ќымбат плиткалармен ќаптаудан, мектептіњ жμндеу ж±мыстарын немќ±райдылыќпен, орындаудан арылуымыз керек, ењ бастысы, оќушы баланыњ мектепте білім алуына ќолайлы жаѓдай жасау. Осы баѓдарламаѓа облыс бойынша ќанша мектеп енетінін єзірге айта алмаймын, єлі ќ±жаттар дайындалу стінде, деді облыстыќ білім басќармасыныњ жетекшісі Б.Даумова. Облысымыздаѓы орта буын оќу орындарына да жања инновациялыќ оќыту енгізіліп отыр. Атап айтќанда, он жеті колледж дуальдік оќытумен оќиды жылдыњ аяѓына дейін таѓы алты колледжге осы оќыту енгізіледі. Екі ќолледж республикалыќ экспериментке ќатысады. Жања оќу жылы ќарсањындаѓы таѓы бір жањалыќ ол бірыњѓай мектеп формасы болатын. Єрбір ата-ана шін мектеп формасы μзекті мєселе болѓаны рас. Мектеп формасын енгізу жμніндегі шешімдерді ќабылдау барысында мектеп басшылыѓы мен ата-аналар ЌР Білім жєне ѓылым министрлігініњ 2016 жылѓы 14 аќпандаѓы 26 б±йрыѓына сєйкес, орта білім беру ±йымдары шін міндетті мектеп формасына ќойылатын талаптарды басшылыќќа алуы тиіс. Мектеп формасыныњ ќандай болу керектігін аныќтау ќ±ќыѓы мектеп педагогтары мен ата-аналар (ќоѓамдыќ немесе ќамќоршылыќ кењестер, ата-аналар комитеті) еншісіне беріліп отыр. Мысалѓа, мектеп формасын жања оќу жылынан енгізуді жоспарлайтын болса, онда б±л шешім аѓымдаѓы оќу жылыныњ 25 мамырына дейін жалпы мектептік жиналыста бекітілуі тиіс. Білім басќармалары мен бμлімдері ата-аналарѓа мектеп формасын отандыќ μндірушілерден сатып алуды ±сына алады. Мектеп басшылыѓыныњ форманы наќты бір μндірушіден алуды талап етуге, сондай-аќ, мектепте оќушы киімдерін сатуды ±йымдастыруѓа ќ±ќыѓы жоќ. Єрбір мектептіњ мектеп формасы дербес болуы тиіс. Рас, б гінгі тањда кейбір ата-аналарымыздыњ форма матасыныњ сапасы мен тігілу пішіміне риза еместігі жμніндегі фактілер кездесіп отыр. Б±л мєселеніњ шешімін шешу маќсатында жергілікті атќару органдарымен, ата-аналармен, тігу μндірісініњ μкілдерімен кездесу стіндеміз. Осы мектеп формасына ќатысты с±раќтар туындап жатса, білім басќармасына хабарласќаны жμн деп ойлаймыз, деді облыстыќ білім басќармасыныњ жетекшісі Б.Даумова. СУРЕТТЕ:іс-шарадан кμрініс. Суретті т сірген Баѓдат АХМЕТБЕКОВ. ЭЛЕКТРОНДЫ КІМЕТ Ќызмет кμрсетудіњ ќыр-сыры Мемлекеттік ќызмет істері департаментінде Ќостанай облысы бойынша ењбек, єлеуметтік ќорѓау жєне кμші-ќон комитетініњ департаменті, Ќостанай облысы єкімдігініњ ж±мыспен ќамтуды йлестіру жєне єлеуметтік баѓдарламалар басќармасы, сондай-аќ Ќостанай облысыныњ ќалалар мен аудандары єкімдіктерініњ ж±мыспен ќамту жєне єлеуметтік баѓдарламалар бμлімдері μкілдерініњ ќатысуымен мемлекеттік ќызмет кμрсету єзірлеудегі, бекіту жєне тіркеудегі мєселелері бойынша дμњгелек стел μткізді. Дμњгелек стел барысында "Азаматтарѓа арналѓан кімет" Мемлекеттік ќызмет істері департаментініњ ќызметкерлері "Азаматтарѓа арналѓан кімет" мемлекеттік корпорациясы" КЕАЌ Ќостанай ауданыныњ бμлімшесінде мемлекеттік ќызметтерді кμрсету саласындаѓы с±раќтар бойынша азаматтарды ќабылдау μткізді. Кездесу барысында ќызмет алушылар жер ќатынастары, білім беру, азаматтыќ хал актілерін тіркеу саласында ќызмет кμрсету с±раќтарына жауап алды. Атап μтетін жєйт, мемлекеттік ќызметтер алушылардыњ ќ±ќыќтары мен зањды м дделерін т сіндіруге баѓытталѓан акциялар т±раќты негізде ж ргізілетін болады. Сонымен ќатар, "Мемлекеттік ќызмет туралы" Зањында аныќталѓан ќ±зыретке сай департамент жеке жєне зањды т±лѓаларѓа аќпараттыќ, кењестік, єдістемелік ќолдау кμрсететінін хабарлаймыз. Туындаѓан с±раќтар болса Ќостанай ќаласы Ќасымханов кμшесі, 34 мекенжай бойынша жєне сенім телефонына хабарласа аласыз. "Єдеп жμніндегі уєкілеттіњ рμлі" єлеуметтік саладаѓы мемлекеттік ќызмет кμрсету стандарттары мен ережелері мєселелерін талќылады. Талќылау ќорытындысы бойынша, ќолданыстаѓы зањнамаѓа сєйкес, нормативтік ќ±ќыќтыќ актілерді єзірлеу жєне бекіту бойынша мемлекеттік ќызметтер кμрсетудіњ бизнес-процесстерді сипаттау ±сыныстары енгізілді. Сонымен ќатар, кездесуде Халыќќа ќызмет кμрсету орталыѓы жєне кіметтіњ электрондыќ порталы арќылы ќ±жаттарды ќабылдаудыњ проблемалыќ мєселелері, соныњ ішінде халыќќа ќызмет кμрсету мерзімдері сєйкестігініњ толыќтылыѓы ќарастырылды. ХЌКО ќызметкерлерін оќыту бойынша тиісті ±сыныстар жасалды. А.Ќ. ТЕБАЕВ, Мемлекеттік ќызмет істері департаметініњ бас маманы. Мемлекеттік ќызмет істері департаменті "Ќостанай облысыныњ "ГрИн" азаматтыќ альянсы" ќоѓамдыќ бірлестігімен A. Байт±рсынов атындаѓы Ќостанай мемлекеттік университетініњ ќабырѓасында єлеуметтік тапсырыс шењберінде "Азаматтыќ баќылау" жобаны іске асыру маќсатында "Сыбайлас жемќорлыќќа ќарсы мєдениеттіњ ќалыптасуындаѓы єдеп жμніндегі уєкілеттіњ рμлі" таќырыбында облыстыќ семинар-кењес μткізді. Аймаќтыќ семинар-кездесудіњ маќсаты мемлекеттік ќызмет, сыбайлас жемќорлыќќа ќарсы к рес жєне єдеп кодексініњ саласындаѓы зањнаманы т сіндіру, сыбайлас жемќорлыќќа ќарсы мєдениетті ќалыптастыру этика бойынша уєкілетті рμлін т сіндіру болатын. Семинарѓа Департаменттіњ ќызметкерлері, мемлекеттік мекемелердіњ басшылары, облыстыќ єдеп жμніндегі кењестіњ м шелері, мемлекеттік органдардыњ персоналды басќару жєне зањ ќызметтерініњ μкілдері, Ќостанай облысыныњ мемлекеттік органдардыњ конкурстыќ жєне тєртіптік комиссиялардыњ тμраѓалары ќатысты. Семинар-кездесу барысында ќатысушылар практикада бар тєжірибе ж±мысын талќылады, проблемалыќ сєттерге ќ±ќыќтыќ баѓа берді, сондай-аќ одан єрі ќолданыстаѓы зањнаманы жетілдіру жєне ќ±ќыќ ќорѓау тєжірибені жаќсарту шін бірќатар ±сынымдар жасады. Е.БЕДЫЧ, Мемлекеттік ќызмет істері департаментініњ жетекші маманы.

4 9 тамыз 2016 жыл 4 КЕДЕРГІСІЗ КЕЛЕШЕК Г лназым САЃИТОВА Елбасыныњ Ќазаќстан халќына арнаѓан кезекті Жолдауында еліміздегі м мкіндігі шектеулі жандарѓа ќол ±шын беріп, ќоѓам μміріне белсендірек ќатыстыру ќажеттігін айтып μткен-ді. Б гінде республикамызда м мкіндігі шектеулі жандарѓа, олардыњ μмір с рулеріне ќолайлы жаѓдайлар жасалу стінде. Бірі денсаулыѓыныњ шамасына ќарай ж±мысќа орналасса, енді екіншісі оќу орындарында білім алуда, м мкіндігінше елімізде де, соныњ ішінде біздіњ облысымызда м гедек балаларѓа ќатысты ж±мыстар атќарылуда. Соњѓы жылдары "Єр т рлі балаларѓа тепе-тењ ќ±ќыќтар" баѓдарламасы ж зеге асырылуыныњ нєтижесінде, мектептерімізде денсаулыѓында кінєраты бар, м мкіндігі шектеулі балалар оќып, білім алуда. Олардыњ єр т рлі мейлі, д кен, дєріханаѓа баруларына, басќа да ѓимараттарѓа еркін кіріп-шыѓулары шін пандустар жасалуда. Єрине, олардыњ ќалыпты μмір с рулеріне мемлекет, жергілікті органдар, кіметтік емес ±йымдардыњ, азаматтыќ институттардыњ кμмегімен, ќолдауымен біршама ж±мыстар атќарылып, жобалар ж зеге асырылуда. Мысалы, "Кедергісіз келешек" жобасын алып ќарайыќ, ол бірнеше баѓыт бойынша ж зеге асырылады, атап айтќанда, м мкіндігі шектеулі жандарды т±раќты ж±мыс орнына орналастыру, бизнес пен ќоѓам μкілдерініњ назарын м гедек жандардыњ таѓдырына аударуѓа баѓытталѓан халыќты аќпараттандыру ж±мыстары, м мкіндігі шектеулі жандарды ќоѓамдыќ μмірге белсенді араластыру, тарту. Сол секілді μњірімізде "Тењ ќ±ќыќтар єр т рлі балаларѓа" атты жобаныњ ж зеге асырылуы туралы да айта кеткеніміз жμн. Міне, осы жобаѓа байланысты бизнес-орталыѓында "Перекресток" ќоѓамдыќ ќорыныњ ±йымдастыруымен ќоѓамдыќ тыњдалым жєне дμњгелек стел болып μтті. Жиынѓа м мкіндігі шектеулі жандар жєне олардыњ ата-аналары ќамќоршылар, ќалалыќ, облыстыќ мєслихаттыњ депутаттары, єр т рлі партия μкілдері, кіметтік емес ±йымдар мен азаматтыќ институттар, мемлекеттік мекемелер мен органдардыњ μкілдері ќатысты. Осы жиындар аясында "Перекресток" ќоѓамдыќ ќорыныњ жетекшісі А.Куликов Орталыќ Азия Еуразия ќоры мен USAID ќаржылыќ ќолдауымен "Тиімді басќаруды ќолдаудыњ бастамашылыѓы" атты баѓдарламасын ж зеге асыру аясында "Тењ ќ±ќыќтар єр т рлі балаларѓа" жобасы туралы жан-жаќты айтып μтті. Осы жобаныњ негізгі маќсаты м мкіндігі шектеулі балалардыњ денсаулыѓын сауыќтыру мен демалыстарын ќаржыландыру шін ЌР зањнамасына толыќтырулар мен μзгерістер енгізу, сол секілді бірнеше кешенді іс-шаралар μткізу, ±йымдастыру. Зањнамаѓа енгізілетін μзгерістер мен толыќтыруларды еліміздіњ депутаттарына ±сынбаќпыз. Олар біздіњ ±сыныстарымыз бен μтініштерімізді назардан тыс ќалдырмайды деп ойлаймыз. Ењ алдымен м мкіндігі шектеулі балаларымыздыњ атааналарымен бірнеше рет кездесу ±йымдастырдыќ. Осы арада айта кеткеніміз жμн, кейбір м мкіндігі шектеулі балаларымыздыњ денсаулыѓындаѓы кінєратына байланысты жанында ата-анасы болуы тиіс. Кей жаѓдайда денсаулыѓы аса ерекше к тімді ќажетсінетін балалардыњ кμбі мемлекет тарапынан берілетін кепілді курорттыќ-санаториялыќ емделудіњ санаттыѓына жатпайды. Балалардыњ ќ±ќыѓы туралы Конвенциясы бар болѓанымен дені сау бала, денсаулыѓында кінєраты бар, м гедек, м мкіндігі шектеулі бала деп бμлеміз, оны жоќќа шыѓармаймыз. Сондыќтан да, барлыќ баланыњ ќ±ќыѓы мен м мкіндігі тењ, міне, осы мєселеге кμњіл бμлінсе деймін, деді "Перекресток" ќоѓамдыќ ќорыныњ жетекшісі А.Куликов. Жиын аясында облыстыќ ж±мыспен ќамтуды йлестіру жєне єлеуметтік баѓдарламалар басќармасы бастыѓыныњ орынбасары Н.Єбішева, білім басќармасыныњ μкілі А.Баймаќанова, кіметтік емес ±йымдардыњ μкілі Г.Ќапенова жєне таѓы басќалар сμз сμйледі, μздерініњ ойлары мен пікірлерін жеткізді. Облыстыќ ж±мыспен ќамтуды йлестіру жєне єлеуметтік баѓдарламалар басќармасы бастыѓыныњ орынбасары Н.Єбішева μњір кμлемінде м мкіндігі шектеулі балаларѓа кμрсетілетін жалпы кμмек пен ќолдау туралы жанжаќты мєлімет беріп μтті. Б гінгі тањда облысымызда мектеп жасындаѓы 100 мыњ бала болса, олардыњ екі мыњы м мкіндігі шектеулі бала болып табылады. Олардыњ денсаулыѓындаѓы кінєраттар да єр т рлі. Сол секілді осы екі мыњ баланыњ бар жоѓы 20-сы ѓана арнайы демалыс лагеріне бара алады. Басќаларыныњ ќарапайым сμзбен айтќанда, ќалада, ќапырыќта, "тμрт ќабырѓаныњ" ішінде ќалуларына тура келеді. Кμп жаѓдайда, єр т рлі себептері де бар, мысалы, єр демалыс лагері м мкіндігі шектеулі балаларды ќабылдауѓа м мкіндігі жоќ немесе ол демалыс лагері м мкіндігі шектеулі балаларѓа арналмаѓан. Тіпті коммерциялыќ жаѓдайда болса да балаларѓа арналѓан демалыс лагерьлері оларды ќабылдай алмайды, жаѓдайлары келмейді, м мкіндігі шектеулі бала болѓан соњ, ќандай да бір μзіндік жаѓдай болуы тиіс. Екіншіден, м гедек балаларѓа арналѓан баѓдарлама жоќ, баѓдарлама жоќ болѓандыќтан бюджетте тиісінше ќаржы ќарастырылмаѓан. Сондыќтан да осы жобаны ж зеге асыра отырып, ЌР тиісті зањнамасыныњ баптарына μзгерістер мен толыќтырулар енгізсек, балалардыњ жаз айларында, болмаса жыл он екі айдыњ бір айында денсаулыќтарын сауыќтыруѓа, т зеуге м мкіндік алатын болады. Осы мєселелерге байланысты бірнеше рет депутаттармен кездесу ±йымдастырып, тиісті μтініштерімізді еліміздіњ Парламент Мєжілісіне ±сынып отырмыз. Егер де осы жоба ж зеге асырылып, зањдарѓа μзгерістер мен толыќтырулар енгізілетін болса, кем дегенде бала дем алатын болады, дейді "Перекресток" ќоѓамдыќ ќорыныњ жетекшісі А.Куликов. ЭЛЕКТРОНДЫ КІМЕТ Ж ктілігіне жєне босануына байланысты єлеуметтік тμлемдерді есептеуге ќажетті ќ±жаттар топтамасы ќысќартылды. Б±л Денсаулыќ саќтау жєне єлеуметтік даму министрлігі мен "Азаматтарѓа арналѓан кімет" мемлекеттік корпорациясыныњ бірлескен ж±мысыныњ арќасында м мкін болып отыр. Енді μтініш берген кезде єйелдерге соњѓы 12 айѓа ж±мыс орнынан табыстары туралы аныќтама ±сыну ќажет емес. Жеке куєлігін, ењбекке жарамсыздыќ параѓы мен банктік шотын ±сыну жеткілікті. Жеке кєсіпкер куєлігі бар єйелдерге сондай-аќ ЖК тіркеу туралы куєлік пен салыќтары бойынша салыстырып тексеру актісі ќажет болады. Б±рын мемлекеттік корпорацияныњ ж±мыскерлері автоматтандырылѓан аќпараттыќ ж йеге наќты аударылѓан єлеуметтік аударымдарды ж±мыс орнынан берілген аныќтамада кμрсетілген сомалармен салыстырып тексеру ж ргізетін жєне сєйкес болмаѓан жаѓдайда μтініш берушіге наќтылау шін ќ±жаттар ќайтарылатын", дейді "Азаматтарѓа арналѓан кімет" мемлекеттік корпорациясы ЗТМО дирекциясы директорыныњ орынбасары Серікќан Сабыржанов. "Ќазір Мемлекеттік єлеуметтік саќтандыру ќорынан берілетін єлеуметтік тμлемдер мμлшерлерін таѓайындау ќаѓидасына енгізілген μзгерістердіњ арќасында ж ктілігіне жєне босануына байланысты тμлемдерді таѓайындау автоматтандырылѓан аќпараттыќ ж йеде ќамтылѓан наќты аударылѓан аударымдар бойынша ж зеге асырылатын болады. Ж ктілігіне жєне босануына байланысты тμлемдердіњ мμлшері есептелген жєне аударылѓан єлеуметтік аударымдардыњ д±рыстыѓына жауап беретін ж±мыс берушіге тікелей байланысты екендігін есте саќтау ќажет, дейді "Азаматтарѓа арналѓан кімет" мемлекеттік корпорациясы ЗТМО дирекциясы директорыныњ орынбасары Серікќан Сабыржанов. Сонымен ќатар, ж ктілігіне жєне босануына байланысты табысынан айрылу жаѓдайына єлеуметтік тμлемдердіњ мμлшері соњѓы 12 айѓа орташа айлыќ табысын ењбекке жарамсыздыќ к нініњ санын отыз к нтізбелік к нге бμлу арќылы алуѓа болатын ењбекке жарамсыздыќ (науќастанѓан) к нініњ саны коэффициентіне кμбейтумен айќындалады. Мысалы, єйел орташа айлыќ табысы тењгемен 12 ай ±йымда ж±мыс істеді. Ењбекке жарамсыздыќ параѓы 126 к н болса, ењбекке жарамсыздыќ к ні саныныњ коэффициенті 4,2 тењ. Демек, ж ктілігіне жєне босануына байланысты біржолѓы тμлем зейнетаќы аударымдарын шегерусіз тењгені ќ±райды. Зейнетаќы мен жєрдемаќы есептеу жμніндегі кез келген мєселе бойынша консультацияны ќазаќстандыќтар 1411 тегін нμміріне ќоњырау шалып алуына болады. Барлыѓы мемлекеттік корпорация арќылы жылдыњ басынан бері 97,5 мыњ адамѓа ж ктілігіне жєне босануына байланысты табысынан айрылу жаѓдайына єлеуметтік тμлем таѓайындалды. Облыстыќ ХЌКО-ныњ баспасμз ќызметі.

5 9 тамыз 2016 жыл 5 АУЫЗ СУ ауылдың кәсіпкері осылай өз қаржысына тұщыту қондырғысын салып беріп отыр. Сондықтан, туған ауылының халқына осындай жағдай жасап отырған кәсіпкер азаматымызға айтар алғысымыз да шексіз. Осы жердің өзінде ауылдың үш адамы еңбек етіп, табыс табуда. Жалақымызды да ай сайын уақытылы аламыз, дейді су беруші Төленді Нұржанов. Игілікті іске мұрындық болған жомарт жанға ауыл әкімі де алғысын жаудырып отыр. Дегенмен, өзге өңірлердегі сияқты обағандықтардың да үйлеріне су кіріп, қолдарын жылы суға малып отырғанын қалайды. Оның айтуынша, ауыл шетіндегі көлден тұщы судың мол қоры табылыпты. Сондықтан, үкіметтен қаражат бөлініп, ауылдағы әр үйге су тартылса деп тілейді. еншісіндегі мәселе. Тоқырау жылдарымен салыстырғанда қазіргі жағдайымыз көш ілгері ғой. Ауыз су мәселесі де бүгіндері көп елді мекендерде шешімін тапқан. Елімізде қолға алынған «Ақбұлақ» бағдарламасының арқасында қаншама ауылға су тартылды. Тіпті, кейбір шалғайдағы ауылдардың өзінде су үйлерге кіргізілген. Құдайға шүкір, біздің Обағанда да ауыз судан проблема жоқ. Мекеннің барлық әлеуметтік саласына жәрдемдесіп отырған Болат Жұмашұлының арқасында ауыл халқы сапалы ауыз суға қол жеткізді. Шаруашылық бір фляга суды 40 теңгеден сатып отыр. Оның өз себебі де бар, өйткені бұған жұмсалған қаражат та ақталуы керек қой. Мәселен, ауыл халқы күніне 1 текше метрден астам су алады. Ал, Қарлығаш ОСПАНОВА Өңірде сапалы ауыз суға жарымай отырған елді мекендер баршылық. Асылы, осы олқылықтың орнын толтыру мақсатында қолға алынған «Ақбұлақ» бағдарламасының арқасында біраз ауылдарға су тартылып, бүгінде халық игілігін көріп отыр. Ұзынкөл ауданына қарасты Обаған ауылының тұрғындары да осы бағдарламаның рахатын көрер күн туса деп армандайды. Бірақ, ауылдықтар ауыз судан сорлап отырған жоқ. Ауылдағы ірі шаруа қожалығының басшысы Болат Қарабаевтың арқасында сапалы ауыз су ішіп отыр. Осыдан бес жыл бұрын жомарт жан өз қаржысына ұңғыма қаздырып, суды тұщытатын қондырғы орнатып беріпті. Игілікті іске кәсіпкер бес миллионнан астам қаржы жұмсаған. Туған ауылы үшін осындай жақсылық жасап отырған азаматқа обағандықтардың айтар алғысы шексіз екен. Бұрын суды өзен-көлден тасып іштік. Әрине, Обағандықтар сапалы су ішіп отыр өзеннің суы қайбір таза дейсіз? Одан адам да, мал да ішеді. Оған қоса, адамдар суға шомылады. Ал, қазір ауылдағы кәсіпкер азаматымыздың арқасында сапалы су ішіп отырмыз. Судың сапасы да, дәмі де жақсы. Бұл суды тек ауыз суы ретінде, ал кір-қоңды жуу мен малды, бау-бақшаны суаруға өзеннен тасимыз. Құдайға шүкір, ауыл іргесінде үш бірдей өзен-көліміз бар. Сондықтан, біздің ауылда судан проблема жоқ. Тек, үйлерге кіргізілсе, тіптен жақсы болар еді. Қазір ауыз судың бір флягасы үшін қырық теңге төлейміз. Қанша төлесек те, ең бастысы сапалы су ішіп отырғанымызға шүкір дейміз. Денсаулықтың кепілі таза ауыз суы. Ал, су нашар болса денсаулық та құриды, сол себепті 40 теңге көп ақша емес, дейді ауыл тұрғыны Гауһар Жаппарова. Тұщыту қондырғысы орнатылған ғимаратта ауылдың үш адамы еңбек етуде. Олар арнайы қондырғыларды пайдалана отырып, белгіленген уақытпен су береді. Мәселен, сағат және аралығында ауылдықтар өздеріне қажетті ауыз суды осы жерге келіп алады. Судың сүзгісін ауыстырып, жұмсарту үшін арнайы тұз салып отырамыз. Сондай-ақ, айына бір рет қалаға санэпидстанция ға тексертіп тұрамыз. Жалпы, судың сапасы тамаша. «Тассай» суынан еш кем емес. Қай Бұл туралы ұсынысты ол билік басындағыларға жолдаған көрінеді. Бірақ, бұл қашан шешіледі, ол уақыттың ол үшін электр жарығы пайдаланылады. Бұған отынды да қосыңыз, оның сыртында үш бірдей жұмысшысы бар, оларға да ай сайын еңбекақы төленеді. Сонда бір су үшін жылына миллиондаған қаражат шығындайды. Сол себепті де, ауылдықтар бұған түсіністікпен қарайды, ең бастысы сапалы ауыз су бар. Дегенмен, ауыл іргесіндегі көлден табылған тұщы судың қорын да пайдаланғанымыз абзал болар еді. Ауылға су тарту үшін қыруар қаражат қажет. Билікке жеткізген бұл тілегіміз болашақта жүзеге асады деген сенімдеміз, дейді ауыл әкімі Марат Малдыбайұлы. Обаған ауылы, Ұзынкөл ауданы. Суреттерді түсірген автор.

6 9 тамыз 2016 жыл 6 Жастарѓа арналѓан ќосымша Жасыл желек - Елбасымыз μзініњ Жолдауында "Мен сіздер, б гінгі жастар, ерекше ±рпаќ екендеріњізді кайталаудан жалыќпаймын. Сіздер тєуелсіз Ќазаќстанда μмірге келдіњіздер жєне сонда ер жетіп келесіздер. Сіздердіњ жастыќ шаќтарыњыздыњ уаќыты біздіњ еліміздіњ кμтерілу жєне г лдену уаќыты. Сіздер осы жетістіктер рухын жєне табысќа деген ±мтылушылыќты бойларыњызѓа сіњірдіњіздер" деп пайымдаѓан. Єлбетте, ќазір жастарѓа лкен ќолдау жасалуда. Республикамыздыњ т кпір-т кпірінде жастарѓа баѓытталѓан "Дипломмен ауылѓа!", "Жасыл ел" ењбек жасаѓы іспетті т рлі жобалар ж зеге асырылуда. Алтынсарин ауданында да айтулы жобалар ќолѓа алынѓан. Алтынсарин ауданында жас аралыѓындаѓы жастар саны 3277, жалпы т±рѓындар саныныњ 21,8%-ын ќ±райды. Олардыњ барлыѓы да жастар ресурстыќ орталыѓыныњ назарынан тыс ќалѓан емес. Орталыќ басшысы Ермек Ќапс±лтановтыњ айтуынша, Алтынсарин ауданындаѓы "Жасыл Ел" жасаѓы 2014 жылдан бері ж±мыс істеп келеді. Арнайы жасаќ ауданды кμгалдандыру, тазарту ж±мыстарынан басќа жалѓызбасты ќариялар мен ел кμркі м гедектерге де кμмек кμрсетуде. Жасаќ сарбаздарыныњ ењбек аќылары аудандыќ жєне республикалыќ бюджет есебінен ќарастырылѓан. стіміздегі жылы 11 азамат жасаќќа алынды. Олар мектеп оќушылары, студенттер жєне ж±мыссыз жастар. Солардыњ ќатарындаѓы Ќадырхан Н±рислам екі жыл бойы Ќостанай облысыныњ ењ здік "Жасыл ел" сарбазы атанды. Ќадырхан бастаѓан ауданныњ белсенді жастары алдаѓы к зде "Отан Аѓаш" акция- сыныњ аясында 200 т п кμшет отырѓызуды жоспарлап отыр. Аудандыќ жастар ресурсы орталыѓыныњ к шімен, балалар жєне жасμспірімдер, жастар ±йымдары белсенділеріне арналѓан диалог алањы μткізілді. Б±л ерекше шараныњ кμмегімен, аудан, ауылдардаѓы белсенді жастармен байланыс ныѓайтылѓан. Жас фотосуретшілер шін "Біздіњ жастар" атты фотосуреттер байќауы μтті. Б±л байќаудыњ ерекшелігі, ќатысушыларды ќазылар алќасы емес, ќарапайым аудан жастары ѓаламтор арќылы баѓалаѓан. Сонымен ќатар, т рлі ќайырымдылыќ акциялары μткізілуде, мєселен "Ардагерлерді ардаќтайыќ" жобасыныњ шењберінде жалѓызбасты ќарияларѓа кμмек кμрсетілген. Сондай-аќ, патриоттыќ тєрбие беру баѓыты бойынша дμњгелек стелдер, форумдар μткізілді. Арнайы "Кμшбасшы" жобасы ±йымдастырылып, жастарѓа лгі болатын аудандаѓы белгілі адамдармен кездесулер μткен. Мєселен, аудандыќ аурухананыњ бас дєрігері Айман Оразбаева жергілікті жастардыњ с±раќтарына жауап беріп, дєрігер мамандыѓы жайында маѓл±мат берген. Орталыќ μкілдерініњ пайымдауынша, м±ндай кездесулер жастарѓа патриоттыќ тєрбие беруі тиіс. Ермек ЌАПС ЛТАНОВ, Жастар ресурстыќ орталыѓы басшысы. Баѓдарламаныњ берері мол "Дипломмен ауылѓа!" баѓдарламасымен ауданѓа келген жас мамандар аз емес. Осы баѓдарлама аясында, 4 жыл б±рын Алтынсарин ауданына келгендердіњ бірі ЌМПИ т легі Азамат Н±рбеков. Информатика пєнініњ м±ѓалімі аудан орталыѓындаѓы Обаѓан орта мектебінде ж±мыс істейді. Жас маман мемлекеттік баѓдарламаны тиімді пайдаланып, пайызы тμмен несиеге баспана да сатып алды. Мектеп басшылыѓыныњ айтуынша, жас маман μзініњ білім беру єдістемесімен ерекшеленеді єрі μз ісіне жауапты. Сонымен ќатар, жас ±стаздыњ оќушылары т рлі дењгейдегі сайыстар мен олимпиадаларда ж лделі орындарѓа ие болуда. Б гінгі к нде жастардыњ дені аталмыш баѓдарламаѓа ќатысып жатыр. Ќалада баспанасы болмай ќалса ќалаѓа жаќын мањдаѓы ауылдарѓа барады. Мектепке, ауруханаѓа ж±мысќа т±рып, тμмен пайызбен несие алып, баспана да алуѓа м мкіндік бар. Б±л кμрініс еліміздіњ єр мекенінде орын алып жатыр десе де болады. Жастар шін жаќсы ќолдау. М мкіндікті пайдаланып, талаптанып жатса, жаќсы емес пе, дейді Азамат. Расымен де, жастардыњ білім алѓан соњ алѓа ±мтылып, μз беттерімен μмірге араласып жатќаны жаќсы. Ата-анаѓа да ќуаныш. СУРЕТТЕ: жас ±стаз Азамат Н±рбеков. Жас кєсіпкерлерге ќолдау Алтынсарин ауданында кєсіпке икемі бар жастарѓа жергілікті билік ерекше ќолдау кμрсетуде. Мемлекеттік баѓдарламалардыњ шапаѓатымен шаруасын шыр айналдырып отырѓандардыњ бірі Борис Чиченко. Кєсіпке ынталы м мкіндігі шектеулі жан "Даму" ќорыныњ "Ж±лдыздарѓа ќара" баѓдарламасына ќатысып, μз кєсібініњ жобасын ±сынѓан. Осылайша, ќордыњ арнайы грантын иемденіп, кєсібіне ќажетті барлыќ ќ±рал-жабдыќтарын сатып алды. Ќазіргі тањда аудан т±рѓындарына сурет жєне видеоѓа т сіру ќызметтерін ±сынып ж р. Аудан т±рѓындары арасында оныњ ќызметі лкен с±ранысќа ие. М мкіндікті жіберіп алмай, пайдалана білген д±рыс. Біраќ тєуекел ету ќажет. Мен де ойлаѓан ісімді ќолѓа алѓаныма ќуанамын. Ќазір ш кір, ісім алѓа басып келеді, деп ойымен бμлісті жас кєсіпкер. Алтынсарин ауданы. Сабыр МОЛДAFАЛИЕВ. СУРЕТТЕ: кєсіпкер Борис Чиченко. Суреттерді т сірген автор.

7 9 тамыз 2016 жыл 7 Жастарѓа ќолдау "Дипломмен ауылѓа!" баѓдарламасыныњ басты маќсаты ауылды аймаќтарды ќажетті єлеуметтік, техникалыќ мамандармен ќамтамасыз ету. Жас мамандарды ынталандыру маќсатында мемлекет тарапынан кμтерме аќысы тμленіп, баспана алуына жењілдетілген несие беріледі. "Дипломмен ауылѓа!" жобасында т лектерге ж ктелер міт лкен, сенім мол жєне де мітті іркілтпей, сенімді сапалы аќтауы парыз. Б±л жастар ќауымыныњ еліміз еркіндік алѓалы бергі елді дамытуды кμздеген алѓашќы ќарќынды ќадамы болмаќ. Тєуелсіз Ќазаќстанныњ жања тарихында жастардыњ ойып т±рып орын алуѓа тамаша м мкіндігі туды. Ауыл ќайнаѓан тіршіліктіњ ортасы, сезіне, т сіне білген адамѓа лкен мектеп. Елімізде ж±мысќа орналасќан жастыњ бірі Азамат М±хамбетжанов. Азамат Таран ауданында ењбек ететін жас маман. Ж±байы Мєдина екеуі ±л-ќыз μсіріп отырѓан жарасымды ж±п. Б гінде аудандаѓы 1орта мектепте ењбек етеді. Жастар арнаулы несие бойынша баспана да алды. Мемлекеттік баѓдарламаныњ ењ тиімді т±сы баспана алуѓа жењілдік бар. Ал жас отбасы шін баспананыњ болуы μте мањызды. Біздер де йлі болып, ќуаныштымыз. зім осы ауданныњ жайнап, жасай бергенін ќалаймын. Б±л біздіњ еліміз. Сондыќтан єр елді мекенді кμркейту жастардыњ міндеті деп ойлаймын, дейді жас маман. СУРЕТТЕ: жас маман А.М±хамбетжанов отбасымен. БЕЛСЕНДІЛЕР Руслан ЄЛКЕЕВ бас ќосты Сарыкμл аудандыќ мєдениет йініњ фойесінде жастар ресурстік орталыѓыныњ ±йымдастыруымен слет μтті. Оѓан "Дипломменауылѓа!", "Жастар практикасы" мемлекеттік баѓдарламаларына ќатысушылар, студенттер жєне жоѓары сынып оќушылары ќатысты. Аудандыќ слеттіњ ашылу сєтінде аудан єкімдігі ішкі саясат бμлімініњ маманы Айман Магузумова ќатысушыларѓа сєттілік тіледі. Сондай-аќ, жастар ресурстік орталыѓы директорыныњ міндетін атќарушы Єсел Мєзенова сμз алып, слет баѓдарламасымен таныстырды. "Маќсат Сарыкμл ауданында мемлекеттік баѓдарламаларды насихаттау, жастарды ж±мыспен ќамтуѓа жєрдемдесу" деді ол. Жалпы, белсенді жастар бас ќосќан слет барысында ќатысушылар топпен ж±мыс істеу, кμрме, т±саукесер жобаларын єзірледі. Диалог ќ±рып, ол жерде мемлекет пен мемлекеттік баѓдарламалар, мемлекеттік баѓдараламаѓа ќатысушылар жєне жастар мен мемлекеттік баѓдарламалар жайында єњгіме μрбітті. Пікірталас алањында пайымды ойпікірлер ортаѓа тасталды. Озыќ ойлы жастар ±йымдастырушылар назарына ілікті. Сарыкμл ауданы. СУРЕТТЕ: жастар бас ќосќанда. Студенттен айла артылѓан ба... Жатаќханадаѓы студенттер айласы жетерлік. Студент болѓан жандардыњ барлыѓы т сінер деген ойдамыз. Б гін "жањалыќ ашуѓа" єуес студенттердіњ тірлігіне кує суреттердi интернет иiрiмдерiнен с зiп алдыќ. Ќай елде, ќай ќаланыњ ќай жатаќханасында т сiрiлгенi белгiсiз. Бiраќ студенттiк μмiрдiњ ќызыќты к ндерiнен сыр шертедi. Ерiксiз езу тартќызатын б±л суреттердi жастар лгi алсын деп ±сынбаѓанымызды оќырман т сiнедi деген мiттемiз. К ле отырыњыз. Жастар ќосымшасыныњ редакторы Айтолќын АЙЌАДАМОВА. «ЖастарKZ» газеті «Ќостанай тањыныњ» жастарѓа арналѓан ќосымшасы Меншік иесі:«ќостанай тањы» газеті редакциясы» ЖШС Директор-Бас редактор Жан±заќ АЯЗБЕКОВ. Шыѓармашылыќ топ: Ж±матай КЄКІМЖАНОВ (бас редактордыњ орынбасары) Айтолќын АЙЌАДАМОВА, фототілшілер: Айбек Ж ЗБАЙ, Баѓдат АХМЕТБЕКОВ. Газет айына бір рет шыѓады. Газет Ќазаќстан Республикасыныњ Мєдениет жєне аќпарат министрлігінде 2007 жылдыњ 16 ќарашасында тіркеліп, 8784-Г куєлігі берілген. Кμлемі 2 баспа табаќ. Газет «Ќостанай тањыныњ» компьютер орталыѓында теріліп, беттелді. «Ќостанайполиграфия» ЖШС баспаханасы. Мекенжайы: С. Мєуленов кμшесі, 16. Тел.:

8 9 тамыз 2016 жыл 8 АРҚАЛЫҚҚА 60 ЖЫЛ Өткен ғасырдың жетпісінші жылдары тарихи Торғай облысы екінші рет ашылып, орталығы Арқалық қаласы болып белгіленді. Оның құрамына Ақмола облысынан төрт, Қостанай облысынан төрт аудан қосылды. Бұл жағдай талай адамдардың өміріне күтпеген өзгеріс енгізді. Талай тағдырлар табысты, Арқалық талай адамдардың туған, өскен жері, еңбектен бақытын тапқан қасиетті мекен болып есте қалды. Оған қоса қала құрылысы «Бүкілодақтық комсомолдық екпінді құрылыс» деп жарияланып, атағы аспандап кетті. Аядай Арқалыққа кеңестер одағының түкпір-түкпірінен жастар ағылып келе бастады. Қала адам айтса нанғысыз жағдайда, жедел салынды. Дəм-тұз бұйырып тұрса, адам баласының орнынан көтеріліп кетуі оп-оңай екен. Қостанайда үйленіп, үлкен балам туып, облыстық радионың жастар редакциясының редакторы болып, жап-жақсы қызмет істеп жүргем. Аяқ астынан Арқалыққа баратын болдым. Онда да журналистика саласы емес, комсомол қызметіне. Оқиға былай болды, жастар редакциясын басқарғаннан кейін жұмыс бабымен обком комсомолға жиі баратынмын. Бір күні олар маған: «Сен Торғай жақтың жігітісің ғой, Арқалық обкомы бізден жергілікті кадр сұрап жатыр. Өзі журналист немесе филолог болсын дейді. Сенің деректерің келіп тұр. Комсомолға қызметке кірсең тез өсесің, үйді де тез аласың» деп мені қызықтырды. Басқасын былай қойғанда үй мəселесі менің жанды жерім еді. Қостанайда орыс, татар кемпірлердің жертөлесін жалдап, пешке от жағып əбден зықысы шыққан менің жас отбасым үшін жеке пəтер алу аспандағы айға қол жеткізумен бірдей қиял еді. Болған жайды келіншегіме айтып едім, қуана-қуана келісті. Біздің қайбір жүгіміз бар, баламыз ды құшақтап, қол ұстасып, Арқалыққа тартып отырдық. Əйелім медик, бірден жұмысқа кірді, мен дырдай обком комсомолдың қызметкері, лекторлар тобының жетекшісі болып тағайындалдым. Бірінші хатшымыз Бекболат Бірбаев сол кезде дердегі орта бойлы өткір ұстарадай лыпылдап тұрған жігіт. Обкомның салалық хатшысы, атақты Өзбекəлі Жəнібеков оны тікелей қолдайды. Обкомның бірінші хатшысы Сақан Құсайынов баласындай еркелетеді. Оның үстіне Бекболат обком партияның бюро мүшесі, атақты тоғыздың бірі. Облыстық мекемелердің бірініші басшыларының өзі оның қабылдау бөлмесінде қаздай тізіліп отырады. Енді бұдан кейін комсомолдың айы оңынан тумағанда қайтеді. Əйтеуір, сол кезде облыстың бүкіл шаруасын өзіміз атқарып жатқандай терімізге сыймай күпініп жүретінбіз. Дамыл жоқ күнітүні шабыс, іссапардан қол босамайтын. Кейінгі ұрпақ үшін ерте ме, кеш пе əйтеуір бір қажет болып қалар. Торғай обком комсомолының алғашқы қазығын қаққандардың аты-жөнін айта кетейін. Екінші хатшы Геннадий Глухов, үшінші хатшы Алексей Чаленко. Мектеп ісі жөніндегі салалық хатшы Күлəш Ахметова, ұйымдастыру бөлімін Анатолий Суваров, үгіт-насихатты Жақсылық Кəкенов, əскери-потриоттық тəрбиені Қарсақбай Садуақасов, қаржы-қаражатты Мұхамед Ибрагимов, жалпы бөлімді Людмила Замахаева басқарды. Мұның сыртында Олег Щербинин, Мақсұт Омаров, Азамат Досжанов, Қойбағар Əшімянов, Алексей Головаяр, Людмила Кац, Людмила Биц сияқты жастар болды. Ал, аудан комсомол ұйымдарын Жанкелдинде Марат Қасымов, Аманкелдіде Жұмағали Өмірбеков, Есілде Тілеуғабыл Əбжанов, Жақсыда Аманкелді Садырбеков, Арқалық ауданында Жақсылық Ғайсин басқарды. Кейін олардың бəрі дерлік есімі елге танымал партия-шаруашылық басшылары, мəдениет қайраткерлері деңгейіне көтерілді. Кім білген, комсомол деген не бір шытырман оқиғаның ортасында жүретін қызық жұмыс екенін.облыста қандай бір іс-шара өтсе де комсомол соған қатысады. Идеология саласында болғандықтан ба, əйтеуір, өз басым алғашқы космонавтар, ақын-жазушылар, өнер адамдары сияқты зиялы топтарды қарсы алып, шығарып салушылардың бел ортасында жүрдім. Шəмші Қалдаяқов, Мұхтар Шаханов, Ескендір Хасанғалиев, белгілі өнер зерттеушісі Болат Сарыбаев, Нұрғиса Тілендиев, Əсет Бейсеуов, «Гүлдер» ансамблі, Олжас Сүлейменов,Сырбай Мəуленовтің 50 жылдығында делегацияны бастап келген Сəбит Мұқанов, Мұхамеджан Қаратаев тағы басқа белгілі адамдар Торғай жерінен дəм татты. Біз солардың қолына су құйып, тік тұрып қызмет жасадық. Бұл комсомолдың өмірді, адамдарды тану, түсіну, үйрену мен үйрету мектебі еді. Бірақ, мені əуелден жүрегім қалап алған журналистік мамандық өзіне тарта берді. Бірбаевтың бір ауданға хатшы бол дегеніне қарамастан араға үш жыл салып, редакцияға қайта оралдым. Сабақты ине сəтімен дегендей, «Лениншіл жас» қазіргі «Жас алаш» газетінің Торғай-Қостанай облыстарындағы меншікті тілшісі Серік Тұрғынбеков Алматыға ауысты да мен соның орнына тілші болдым. Кезінде Əбіш Кекілбаев, Оралхан Бөкей, Ақселеу Сейдімбеков, Жұмекен Нəжімеденов, Шерхан Мұртаза сияқты əдебиет алыптары жұмыс істеген «Лениншіл жастың» сол кездегі беделі өте жоғары еді. Ол талағында талабы бар, қаламы қарымды жастарды əдебиет пен ӨМІР ДЕГЕН кездесу мен қоштасу журналистика əлеміне алып шығатын «ракетоноситель» сияқты болатын. Мені бір жылда бүкіл республикаға белгілі журналист етіп жіберді. Оған «Лениншіл жаста» «Алау құшқан ақ лайнер» (демалыс паркінде өртенген самолет), «Құдық хикаясы» (қақпағы жабылмай, бала суға кеткен құдық), «Құс ұйқылы, қойлы ауыл» (үш номерде), «Маржан артқан машина», «Гегомянның мектебі» сияқты очерктерім мен «К-700» тракторын тиімді пайдалану хақындағы «Арба емес, алып трактор ғой» деген проблемалық мақалаларымның жариялануы тікелей себеп болды. Алматыдағы əртүрлі баспалардан тапсырыстар түсіп, очерктерім мен əңгімелерім бірнеше ұжымдық жинақтарда басылып шықты. Ол аз десеңіз, арада екі жыл өткенде комсомолдың Орталық комитетінен «Лениншіл жастың» жауапты хатшысы болуға ұсыныс алдым, бұл өте жауапты да абыройлы жұмыс еді. Оны Алматыдағы əрбір жас журналист түсінде көріп армандайтын. Жасыратын не бар, ОЦК комсомолдың сол кездегі бірінші хатшысы Қуаныш Сұлтановпен қарым-қатынасымыз жақсы еді. Ұсыныстың «авторы» соның өзі екенін мен бірден түсіндім. Мұндайда ойласатын не бар, қажетті құжаттарымды толтырып, арнайы почтамен салып жібердім. «ЛЖ»-тың редакторы Сейдахмет Бердіқұлов үшін бұл өте тосын жағдай болуы керек, мені тереңірек зерттеу үшін жедел түрде Арқалыққа ұшып келді. Үйімде болды, қонағасы ішті, бір аптадай облысты аралаттым. Əртүрлі тақырыпта сырластық, сыр аштық. Сөйтіп ол мені түсініп, мойындағандай болып қайтып кетті. Басқаша болуы мүмкін емес қой «ЛЖ» ОЦК комсомолдың органы болғандықтан Сейдекеңнің ойында өзге адам тұрса да, бірінші хатшыға қалай қарсы шығады?! Тағдырға таразышы бола алмайсың, осы екі арада менің басымнан күтпеген екі түрлі жағдай өтті. Арқалық аэропортында қызмет істейтін аға лейтенант шеніндегі інім кенеттен қайтыс болды. Алматыда емделіп жатқан ағама күрделі операция жасады. Ол аз болғандай өзімнен кейінгі інімді егін орағы кезінде солдат машинасы соғып, бір аяғынан айрылды. Содан да болар əкем марқұм менің Алматыға баруымды қаламады. Мен амал жоқ, биік мансапты да, алдымда ашылар келешектің жарқын жолын да мансұқ етіп, жағдайдың жетегіне ердім. Көп ұзамай облыстық «Торғай таңы» газетінің жауапты хатшысы болып тағайындалдым, бір жола елде қалдым. Бұл кезде он жылға жуық облыс орталығы болған Арқалық əжептеуір қанатын кеңге жайып, өсіп қалған болатын. Қалаға түрік технологиясы бойынша жұмыс істейтін тері бұйымдар тігетін цех, кірпіш күйдіру зауыты, Омбы авиамотор зауытының филиалы, құс фабрикасы сияқты өндіріс орындары бой көтеріп, қазақ театры мен «Шертер» ансамблі, тарихи өлкетану мұражайы ашылып, пионерлер сарайы, облыстық əкімдіктің қазіргі ғимараты салынып еді. Орлов кен көзін ашу, Есілден су электр стансасын салу, Ұлытаудың етегіндегі алтын қорын игеру сияқты ауқымды жұмыстар да өз кезегін күтіп тұрған болатын. Еркін Əуелбеков хатшы болып келгеннен кейін қаланың бас жоспары қайта қаралып, қаланы қақ жарып өтетін өзеннің екі жағалауы бетондалып, ағаштар егіліп,қала абаттандырылды. Тұрғын үйлер өте шапшаң салынып, еліміздің əр жерінен келген жас мамандар жаңа пəтер алып, мəз-мейрам болып жатты. Жас мамандар тез тіл табысып, отбасымызбен сыйласып, араласып ағайын бауырлардай болып кеттік. Неге екенін білмеймін, торғайлық, қостанайлық жерлестерімді былай қойғанда отбасыммен араласқан достарымның көбі Ақтөбе мен Қызылорданың жігіттері болды. Олар Арқалықты əлі күнге дейін ұмытпай «азамат болып қалыптасқан, өскен ортамыз» деп аузынан тастамайды. Таяуда солардың бір тобы Арқалықта танысқанымызға 40 жыл толды деп «Қазақстан» телеканалынан арнайы хабар ұйымдастыртты. Ол «Формация» бірлестігінің директоры болған Жарылғасын Мырзалиев, Арқалық аэропортын басқарған Тоқшылық Ахметов, облыстық еңбек жинақтау кассасы басқармасының бастығы Бақытжан Қудаманов, Қима ауданының əкімі Аманжол Сейтжанов, Арқалық телеарна хабарларын тарату станциясының директоры Балтабай Ақпанбетов, автобаза директоры болған Өтеу Кенжеев жəне тағы басқалар. Жауапты хатшы деген машақаты көп қиын жұмыс. Қаламақы саясатын белгілейтін, редакцияның материалдар қорын жасайтын, оның сұлбасын сызып, орналастыратын баспаханамен байланыс жасайтын телетайппен жұмыс істейтін ішкі тəртіпті бақылайтын бас штаб. Қазір талай қызық оқиғалар еске түседі.

9 9 тамыз 2016 жыл 9 Ол кезде егін орағын аяқтаған совхоздардың рапорт беретін салты болды. Оған директор, парторг, жұмысшылар комитетінің төрағасы қол қояды. Облыста жүздеген совхоз бар. Оның қай басшысының түрін тани бересіз. Парторгтің орнына директор, директордың орнына жұмысшылар комитетінің төрағасының суреті басылып кетіп журналистердің «таяқ жеген» күндері ФРГ-нің канцлері Брандты «жолдас» деп жазғанымыз үшін бүкіл газетті қайта басқанымызды қалай ұмытарсың?! Қазақтың тұңғыш ғарышкері Тоқтар Әубәкіровтың Арқалыққа қонуы да, облыс үшін елеулі, әрі мақтанышты жағдай болды. Мен «Торғай таңы» газетінің бірінші бетіне «Аш құшағыңды, ата мекен» деп үлкен репортаж жаздым.( «ТТ», 12 қазан,1991ж) Кейін бір совхоз Тоқтардың атымен аталды. Сол кезде дүниеге келген талай ербалаға Тоқаңның есімі берілді. Орыс тілімен әлі де толық тең дәрежеге жетпеген біздің Ана тіліміздің, Мемлекеттік тіліміздің ол кездегі жағдайы мүлдем мүшкіл еді жылы мен Арқалық қалалық кеңесінің депутаты болдым. Сонда тіл мәселесін қараған кезекті бір сессияда былай сөйлеппін. Ол облыстық газетте жарияланды. «Жиенқұлға келгенде шықпайды үнім» деп ақын Сара айтқандай қазақ тілін үйренудің, оны қоғамдық ортада қолданудың жайы әлі адам нанғысыз төмен жағдайда. Республика бойынша мектеп жасындағы қазақ балаларының 32,2 пайызы орыс тілінде оқиды. Өзіміздің Арқалықтағы 13 мектептің екеуі ғана бірыңғай қазақ тілінде сабақ өткізеді. Орыс мектебінде оқитын 4528 баланың 2543-і қазақ балалары.ойласаңыздаршы бізге әлі қаншама қазақ мектебін ашу керек. Ал, Мұсабаев пен Ахметов мырзалар өткізетін ресми жиналыстар қай тілде жүргізіледі, Қайсабеков, Помазан мырзалар басқаратын автобустарда аялдаманы қалай хабарлайды, Сексенбаев мырза басқаратын байланыс жүйесінің номерлеріне телефон шалғанда, Рахимова ханым басқаратын сауда жүйесінің, Өскембаева ханым басқаратын тұрмыстық қызмет көрсету жүйесінің, Гончаров мырза басқаратын дәрігерлік қызмет жүйесінің адамдармен сөйлескенде қай тілде жауап аламыз, оны өздеріңіз жақсы білесіздер. «Торғай таңы» бұл мәселелерді талай жазды, бірақ құлақ асқан ешкім болған жоқ ( «ТТ» -11 наурыз,1993 жыл). Міне, содан бері 20 жылдан асты, ал тіл мәселесі әлі ілгері басып жарыған жоқ. Өкініш те, ойласатын мәселе де тұнып тұр... Басты кінә қазақтың өзінде, ұлттық рух, сананың биіктігі, намысқойлық жетіспей жатыр. Қазақпен қазақ қазақша сөйлеспейінше ештеңе де орнына келмейтініне көз жетті. Бүгінде құрылғанына 60 жыл толған Арқалықтың облыс орталығы болған жылдары бағы жанды. Елдің әлеуметтік-экономикалық жағдайы жақсарды. Мал басы еселеп өсті.талай рет сапалы астық өткізген Торғай даласы сенімді астықты өңірге айналды. Ең бастысы киелі дала өз перзенттерімен қатар еліміздің түкпір-түкпірінен келген талай аптал азаматтарды тәрбиелеп «атқа» мінгізді. Солардың қатарында тұңғыш қазақ ақшасына қол қойған Ұлттық банктің төрағасы Ғалым Байназаров, осы саланың майталман мамандары Кеңесбек Мәулетов, Мираш Жұмашев, Төлеген Панов газ мұнай саласында белді қызметте жүрген Әнуар Арғынғазин, геолог Сәндібек Есқожин, ғылым-білім саласын басқарған Әділхан Шаймағамбетов, ел ағасы болған Орал Мұхамеджанов, Амангелді Садырбеков,Сабыржан Ахметов, Жақсылық Гайсин, Болат Нақанов, Марат Мұстафин, Марат Қасымов, Мақсұт Шайкемелов, облыс әкіміне дейін көтерілген Жақан Қосабаев, облыстық мәдениет басқармасын басқарған Жұмағали Өмірбеков, менен кейін «Торғай таңы» газетінің редакторы болған Жалғасбек Сүлейменов және басқалар болды. Бірақ не керек, есіл еңбек еш болды жылы Торғай облысы күтпеген жерден жабылып, халық пышырап бет-бетіне көшіп кетті. Мен қазір зейнеткерлікке шыққаннан бері А.Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінде болашақ журналистерге лекция оқимын. Кейде студенттер меннен «Ағай, сіз қай жерденсіз?» деп сұрайды. Сонда мен былай деп жауап берем: «Торғай тал бесігім, кіндік қаным тамған жер, Алматы балаң жеткіншек болып барып, жоғарғы білім алған көңіл көкжиегіндегі іңкәрім, Арқалық қызметте дәрежеге жетіп, билік дәмін татқан, айнымас, ажырамас дос-жолдас тапқан думанды ортам. Оған мен 25 жасымда барып, 50 жасымда қайтып келдім. Қостанай жігіт болып желкілдеп, жар сүйген, сәбилі болған, Торғай облысы тарап, қайда барарымызды білмей басымыз дал болған шақта арқамды тіреп, сая тапқан мәуелі мекенім. Арғы-бергісін қосқанда ғұмырымның 30 жылы осында өтті. Енді қалғаны да осында өтер-ау деп ойлаймын», деймін. Осындайда қайрылып артқа қараған шақта көп нәрсе еске түседі. Қызметтес, дәмдес-тұздас болған Қойбағар мен Гауһар, Мұхамбет пен Рая, Сәндібек, Әлия, Ереке мен Болат, Жұматай мен Сағындық, Серікбай, Тоқшылық пен Мұратбек сияқты талай азаматтар дүниеден өтіп кетіпті. Олардың бәрін атап шығу мүмкін емес, жандары жәнатта болсын! Ертедегілер «өмір деген кездесу мен қоштасу» деп осындайда айтқан болар... Серік ШАЙМАН, Бұрынғы Торғай облысы «Торғай таңы» газетінің 90 жылдардағы бас редакторы, облыстық теледидардың төрағасы. СУРЕТТЕРДЕ: Алматы ЦК комсомолдың алды бірінші қатарда сол жақтан үшінші Серік Шайман; «Торғай таңы» газетінің жауапты хатшысымын ортадағы мен жыл, Бірінші қатардағы солдан оңға қарай төртінші Серік Шайман (төраға). ҚҰҚЫҚ Жаңа жобаны талқылады Қарлығаш ОСПАНОВА Қостанай гарнизонының әскери сотында мамандар «Судьялардың этикалық кодексі» атты жаңа жобаны талқылады. Басқосуда әскери соттың төрағасы міндетін атқарушы М.Аманжолов сот қызметкерлерін 2016 жылғы 21 қаңтарда мақұлданған Кодекстің жаңа жобасымен таныстырып, оның мазмұнына, басты ерекшеліктеріне тоқталып, қойыл ған сұрақтарға жауап берді. Зардап шеккендерге көмектесті Жазатайым жағдайға, бақытсыздыққа тап болған адамдар үрей мен дәрменсіздікті сезініп, күйзеліске ұшырауы мүмкін. Сол себепті оларға шұғыл психологиялық көмек аса қажет. Мәселен, 27 шілде күні Екатеринбург Алматы тас жолының 391 шақырымында ірі жол-көлік оқиғасы болды. Жолаушылар автобусы мен жүк автокөлігі (фура) соқтығысты. Автобуста 44 жолаушы болды. Апатта 37 адам зардап шекті, олардың алтауы сол жерде опат болды. Облыстың барлық жедел қызметтері апатқа ұшыраған адамдарға көмекке келді. Қостанай облысының Төтенше жағдайлар департаменті қайғылы оқиға орнына арнайы техника, құтқарушылар мен психологтарды жіберді. Зардап шеккендер мен қаза болғандардың туысқандарына және Қарабалық ауданының орталық аудандық ауруханасындағы зардап шеккен азаматтарға «Қостанай облысының ТЖД ӨСжАҚЖҚ» ММ бас маман-психологы азаматтық қорғаныс капитаны А.Оразалина шұғыл психологиялық көмек көрсетті. Барлығы 12 азаматқа психологиялық көмек көрсетілді. Сонымен қатар Қостанай облысының ТЖД басшылығы Қазақстан, Ресей және басқа елдердің азаматтары моральдық-психологиялық көмек, сонымен бірге туысқандары мен жақындары туралы ақпарат ала алатын «Қазыл желі» телефоны жұмысын ұйымдастыру туралы шешім қабылдады. «Қызыл желі» тәулік бойы жұмыс істеді. Психологтарға көмекке ҚР ІІМ ТЖК Солтүстік өңірлік аэроұтқыр жедел құтқару жасағы мен «Қостанай облысының ТЖД ӨСжАҚЖҚ» ММ дәрігерлері де жұмылдырылды. «Қызыл желі» телефоны жұмыс істеген аралықта 61 қоңырау келіп түсті, оның 32-сі Ресей Федерациясы азаматтарынан. 7 азаматқа психологиялық көмек көрсетілді, 54 адам ақпарат алды. Террористік акті немесе көлік апатына ұшыраған, жақын адамынан кенеттен айырылған, оқыс оқиғаны, адам өлімін басынан өткерген не куәгер болған адамдардың 50-70%-ы посттравмалық күйзеліске шалдығуы мүмкін. Жанын ауыртатын оқиғалардың әсері адамдарда үрей сезімі, жағымсыз естеліктер немесе оқиға туралы қорқынышты ойлар түрінде пайда болады, оның ұйқысы бұзылады, денсаулығына айтарлықтай нұқсан келеді. Зейіннің бұзылуы әлеуметтік, жеке тұлғалық, еңбек, басқа да тіршілік қарекетінің салаларында қиындықтарға әкеліп соғады. Сол себепті «Қызыл желі» жұмысын аяқтағаннан кейін де Қостанай облыстық ауруханасына және Қостанай көз емдеу ауруханасына жатқызылғандармен психологтар жұмыс істеп, барлығы 12 адам қажетті психологиялық көмек алды. Ш.ҚАБЖАНОВА, Қостанай облысы ТЖД аға инспектор-психологы, азаматтық қорғау аға лейтенанты. Әулиекөл ауданында дала өрті оқшауланды Әулиекөл аудандық соты 1983 жылы туған азаматша С.-ға қатысты әкімшілік істі қарады. Ағымдағы жылдың 17 шілдесінде сағат шамасында Әулиекөл селосындағы Приозерная көшесіндегі үйдің ауласында азаматша С жылы туған кәмелетке толмаған Б.-мен бірге ішімдік ішіп, жасөспірімді ауыр масаңдық күйге дейін жеткізген. Талқылау барысында жаңа кодекстің қоғамның мемлекеттік қызметкерлерге деген сенімін арттыру, сондай-ақ сот отырысын өткізудің жоғарғы мәдениетін қалыптастыру және әдепке сай емес іс-әрекет немесе мінез-құлық танытқан судьяларға ескерту туралы мәселелер қаралды. Бұл нормалар мен ережелер көпшілік алдында сөз сөйлеген кезде мінез-құлық стандарттарына да тиесілі. Сонымен қатар, тәжірибе жүзінде кездесіп отырған негізгі мәселелер де қозғалды. 4 тамызда сағат 10:28-де Науырзым қорығының маманы М.Зейнелова Федосеев ауылының маңында өрт шыққаны туралы хабарлады. Өрт ауданы 38 гектарды құрады. Өртті жою үшін жедел түрде Науырзым, Әулиекөл аудандарының өрт сөндіру бөлімдері, сонымен бірге 2- арнайы мамандандырылған өрт сөндіру бөлімі, Қостанай қаласының 1-ші өрт сөндіру бөлімі тартылды. Операция барысында жеке құрамның 90 адамы жұмылдырылды. Науырзым қорығының Тірсек орманына қауіп төнді. Өрт 5 тамыз сағат 04:30-да жойылды. Қостанай облысы ТЖД бастығының орынбасары азаматтық қорғау подполковнигі А.Орымбаевтың басшылығымен өрт болған дала алқабына әуеден барлау жүргізілді. «Қостанай облысы ТЖД ӨС және АҚЖҚ» ММ баспасөз-қызметі. Әкімшілік жауапкершілікке тартылды Осылайша, азаматша С. ҚР ӘҚБтК 131 бабымен қарастырылған әкімшілік құқық бұзушылықты жасаған. Сот қау лысымен ол теңге көлемінде айыппұл төлеу түріндегі әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Сот қаулысы заңды күшіне енген жоқ. Облыстық соттың баспасөз қызметі.

10 9 тамыз 2016 жыл 10 ДЕНСАУЛЫЌ Ж±ќпалы дерт жаѓадан алды Елбасымыз Н.Є.Назарбаев Ќазаќстан халќына арнаѓан єр жылѓы Жолдауларында жєне еліміздіњ даму стратегияларында халыќ денсаулыѓын саќтау басты баѓдар екенін немі айтып келеді. Мемлекеттіњ бірінші кезектегі атќаратын шараларыныњ бірі халыќ денсаулыѓын ныѓайту. Б±л т±рѓыда елімізде кμптеген мемлекеттік баѓдарламалар ж зеге асып жатќаны белгілі. Соѓан сєйкес, халыќтыњ денсаулыѓын ќорѓау шін Жанкелдин ауданы єкімдігініњ йлестіру кењесініњ отырысы μтті. Отырысќа М.Хамзин СПИДтіњ алдын алу жєне баќылау жμніндегі Ќостанай облыстыќ орталыѓы бас дєрігерініњ орынбасары, Б.Уразбаева аталмыш орталыќтыњ дєрігер- эпидемиологы, кењес м шелері, мекемекєсіпорын басшыларымен ќоса ќызметкерлері жєне медицина саласы мамандары ќатысты. Кењес отырысын Жанкелдин ауданы єкімініњ орынбасары, ауданныњ ќоѓамдыќ денсаулыќ саќтау жμніндегі єкімдіктіњ йлестіру кењесініњ тμраѓасы Т бекбай Єубєкіров ашып, ж ргізіп отырды. К н тєртібіне мына мєселелер ќойылды. "Жанкелдин ауданындаѓы денсаулыќ саќтау жμніндегі ахуал туралы" аудан єкімініњ орынбасары Т.Єубєкіровтыњ есебі тыњдалды. "Єкімдік пен аудандыќ мекеме бμлімдерініњ μзара ќ±ќыќ б±зушылыќтыњ алдын алу іс-ќимылы туралы" аудандыќ ішкі істер бμлімі басшысыныњ орынбасары Т.Сєбит±лы жєне "ВИЧ-инфекцияларыныњ алдын алу мєселелері бойынша оќушылардыњ хабардарлыѓын арттыру шін жасалып жатќан ж±мыстар туралы" аудандыќ білім беру бμлімі басшысыныњ уаќытша міндетін атќарушы Ќ.Ќ±лтановтыњ есептері тыњдалынды. Келесі кезекте облыс орталыѓынан келген дєрігер-эпидемиолог Б.Уразбаева "Жанкелдин ауданы халќыныњ ВИЧ-инфекциясы бойынша ж. эпидемиологиялыќ жаѓдайы" туралы мєліметін кμпшілік назарына ±сынды. Статистикалыќ мєліметке с йенсек, Ќазаќстанда 1987 жылы СПИД ауруы алѓаш рет тіркелген екен. Осы уаќыт аралыѓында кμбеймесе, азайѓан жоќ деп дєрігерлер дабыл ќаѓуда. Республика бойынша ењ кμп тіркелген ќалалар Павлодар, Алматы, Ќараѓанды, ШЌО, Ќостанай облысы ВИЧ - инфекциямен ауру дењгейі жоѓары аймаќтар тобында жєне б±л инфекцияныњ таралуы бойынша 5 орында т±р. Аѓымдаѓы жылдыњ алты айында облыс бойынша ВИЧ- індетін ж±ќтырѓандар саны 1688-ге жеткен, былтырѓы жылдыњ алты айымен ќараѓанда 181 адамѓа артќан, соныњ ішінде 19 жасќа дейінгі балалар саны 16, 14 жасќа дейінгі 2, б±л індеттіњ таралуы 100,0 мыњ халыќќа шаќќанда 141,2 пайызды ќ±райды. Осы жылдыњ алты айында облыс ішінде инфекцияныњ таралуы бойынша 100 мыњ адамѓа шаќќанда бірінші орынды Ќостанай ќаласы 263,9 пайыз (863 оќиѓа), Рудный ќаласы 227,5 (376 оќиѓа), М МКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ ЖАНДАР Ќуаныш ЕСЌАБЫЛ "Ќайтер едік μмірге келмегенде?.." Ќарабалыќ ауданы 107,8 (41 оќиѓа), Мењдіќара ауданы 102, 7 (39 оќиѓа), Ќостанай ауданы 102,6 пайызды (83 оќиѓа) кμрсеткен. Б гінгі к нде баршамыз ќоѓам болып осы вирусќа ќарсы к ресуіміз керек. Б±л вирус жас талѓамайды, б±л аурумен ауырѓан адам μмір бойына ауырады. Ќазіргі медицинада ауруды толыќ емдеп жазатын дєрідєрмек жоќ, тек инфекцияны таратпау шін ќолданылатын т рлері ѓана бар. Ќазір азаматтыќ некеде т±ру ќаптап кетті. Соныњ салдарынан жасанды т сік тастау 4 миллионѓа жеткен екен. Ќоѓамда болып жатќан д ниеге бєріміз ќатыстымыз, сондыќтан гітнасихат, алдын алу шараларын ж ргізуге де тиістіміз. Балаларды мектеп жасынан ќадаѓалау ќажет, мектеп ќабырѓасында "Салауатты μмір салтын" насихаттай отырып, келењсіз жаѓдайлардыњ алдын алѓан абзал, деді Молдаѓали Хамит±лы μз сμзінде. Кењес отырысыныњ тμраѓасы Т бекбай Ѓабсалыќ±лы келген ќонаќтарѓа алѓыс айтып, "єлемде лкен алањдаушылыќ тудырып отырѓан б±л мєселеге осы бастан мањыз беруіміз керек. Алдын алу шаралары мен баќылауды ж йелі ±йымдастырып, балалардыњ жан-жаќты денсаулыќтарын немі ќадаѓалап отыру шарт жєне б±л ж±мыстарды єрі ќарай жандандыра т су керек", деді. Кењес соњында тиісті мекемелерге бірќатар тапсырмалар берілді. Г лім ЫСМАЃ Л. Жанкелдин ауданы. Ќоѓамда ќос жанарынан айырылып, ќара т некке ќамалса да, жігері жасымаѓан жандар жетерлік. Олардыњ кейбірі μз кєсібін ашып, ж±рт ќатарлы μмір с рсе, басым бμлігі м мкіндігі шектеулі жандарѓа арналѓан мекемелерде нєпаќа тауып ж р. ТЌШ-НЫ ЖАЊЃЫРТУ Ќысќа дайындыќ пысыќталды Ќуаныш ЕСЌАБЫЛ Рудныйда алдаѓы жылыту маусымына дайындыќ ќызу ж ріп жатыр. 1 маусымда басталѓан мерзімі жеткен желілерді ауыстыру ж±мысы єлі де жалѓасуда. Жоспарѓа сєйкес, ол ќазан айында аяќталуы тиіс. Коммуналды салаѓа ќатысы бар б кіл ќ±рылым басшылары єкімдікте жиналып, осы мєселені жан-жаќты пысыќтады. "Рудный жылу желісі" ЖШС берген мєліметке сенсек, биыл ќалада ±зындыѓы 7 шаќырым 715 метр ќ±бырды ауыстыру жоспарланѓан. Б гінде оныњ 4 шаќырымы тμселініпті. Сондай-аќ 1-ќырк йекке дейін Ќашар кентінде тозыѓы жеткен 731 ќ±быр ауыстырылатын болды. Жиында жμндеу ж±мыстарынан бμлек, жылу есептегіш ќ±ралдарын орнату мєселесі де ќаралды. Ќазір ќаладаѓы 780 кμпќабатты йдіњ 70-інде ѓана осындай ќ±рылѓылар ж±мыс істеп т±р. Сондыќтан єкімніњ осы салаѓа жауапты орынбасары Алмат мірбаев халыќ арасында т сіндіру ж±мыстарын д±рыс ±йымдастырып, т±рѓындардыњ тілін тапќанда ѓана нєтижеге ќол жеткізуге болатынын ескертті. Кењесте пєтер иелерін т±тынушылар кооперативтерініњ (ПИТК) ж±мысы да назардан тыс ќалмады тамыз аралыѓында "ССК Б" АЌ Жылу орталыѓы жоспарлы жμндеу ж±мыстарына кμшеді. Он к нге жуыќ ыстыќ су беру тоќтатылады. Сондыќтан осы м мкіндікті пайдаланып ПИТК μз учаскесіндегі ж±мыстарды аяќтауы тиіс, деді Алмат Тоќыш±лы. Айта кетерлігі, Рудный мен Ќашардыњ жылу орталыќтары алдаѓы ќысќа кμмірмен толыќ ќамтамасыз етілген. Єкімдіктегілер ендігі кезекте ПИТК-тер μз ќарамаѓындаѓы йлердіњ дайындыѓын жіті тексеріп, бар кемшіліктерді жою ќажеттігін алѓа тартты. Медиация бірт±тас м дде М±рат Ж НІС ЛЫ Баян Ќыстаубаев Мењдіќара ауданыныњ тумасы. Ќазір Рудныйдаѓы "Ќазаќ заѓиптар ќоѓамыныњ" оќу-μндірістік кєсіпорнында тігінші болып ж±мыс істейді. Айтуынша, μмір бойы соќыр боп μтем деген ой ш ±йыќтаса да, т сіне кірмеген жылы орманшы болып ж ргенде екі кμзден айрылдым. Сап-сау адамныњ аяќ астынан заѓип болуы ќиын екен. Тас ќарањѓылыќќа йрену, оѓан кμндігу оњай соќпады. Кμп уаќыт йден шыќпай, ќатты ќиналдым. Кейін достарымныњ кењесімен отбасымен Рудныйѓа келіп, осында ж±мысќа т±рдым, дейді ол. Баян бекітілген меже бойынша к ніне 120 ќолѓап тігуі тиіс. Тапсырыс кμп болѓан кездері екі есе ж±мыс істеуге дайын. Біраќ ќазіргі даѓдарыстыњ салќыны м гедектерді де айналып μтпеді. Кєсіпорын басшысы Маќс±т Фазылов μткен жылы "ССК Б" АЌ шін айына 30 мыњ дана ќолѓап тігілсе, биыл біреуіне де тапсырыс берілмегендігін айтады. Есесіне Жітіќараныњ коммуналды кєсіпорындарына келісім-шарт негізінде 6000 дана ќолѓап, Ќазаќ аграрлы университетіне 1600 жинаќ кμрпетμсекті єзірлеп жатырмыз. Ќажетті материалдарды збекстан мен Ресейден сатып алатындыќтан, б±л μнімніњ μзіндік ќ±нына да єсер етпей ќоймайды. Бір жаѓынан, мемлекеттік сатып алулар конкурсына Кедендік Одаќ елдерініњ ќатысуы, табысымызды азайтты, дейді ол. Нарыќтыњ ќатал ќыспаѓына ќарамастан соќырлар ќоѓамыныњ мекемесі 46 адамды ж±мыспен ќамтып отыр. Биыл єкімдіктіњ єлеуметтік баѓдарламалар мен ж±мыспен ќамту бμлімі ±йымдас- тырѓан конкурста "Инватакси" ќызметін ±тып алып, жаѓдайларын т зеткен. Єрине, жалаќы кμлемі μткен жылѓыдан азайды. Осыѓан да ш кір. кіметтіњ беретін жєрдемаќысын ќосќанда к н кμруімізге жетеді. Кєсіпорын ж±мысын тоќтатпай, болашаќта тапсырыс саны арта берсе екен. Ал таѓдырыма еш налымаймын. М±ќаѓали жырлаѓандай:... лі балыќ жолыѓар μлмегенге, Кμнеміз ѓой, ќайтеміз кμнбегенде, мір деген осындай жаным меніњ, Ќайтер едік μмірге келмегенде...", деп Баян аѓай μз сμзін т йіндеді. Б гінде кейіпкеріміз таѓдыр ќосќан жары Роза екеуі бір ќызынан жиен кμріп отыр. Ендігі арманы жалѓыз ±лын ±яѓа ќондырып, бала-шаѓаныњ ќызыѓына тоймай μту. Рудный ќаласы. Ќазаќстан халќы ассамблеясын дамыту концепциясына сєйкес ЌР Президентініњ Жарлыѓымен бекітілген ЌХА жања баѓыттардыњ бірі еліміздегі медиация институтын жетілдіруге лес ќосу. Осыѓан орай 2016 жылдыњ 30 маусымында ЌХА мен ЌР Жоѓарѓы соты арнайы меморандум ќабылдады. Ондаѓы ќамтылѓан басты шаралардыњ бірі "Медиация к ні" республикалыќ акциясын μткізу. ЌР Президент єкімшілігініњ тапсырысымен ж зеге асќан аталмыш акцияѓа арќалыќтыќтар да лайыќты н ќосты. Ќала єкімдігінде ќала єкімініњ орынбасары Е.Мєметековтіњ тμраѓалыѓымен дμњгелек стел μткізіліп, ќалалыќ сот μкілдері мен кєсіби медиаторлар шараѓа ќатысушыларѓа жан-жаќты т сінік берді. Ќазаќстан Республикасыныњ "Медиация туралы" Зањы жылы 28 ќањтарда ќабылданѓан болатын. Медиацияныњ маќсаты ел ішінде кездесетін т рлі дау-дамайларды сотќа жеткізбей бітімгершілікпен шешу. Жалпы, елді бітімгершілікке шаќыру ќазаќ халќыныњ салтдєст рінде ежелден ќалыптасќан рдіс. Б±л міндетті б±рын билер атќарып келген. Олар μзара келісімге келе алмаѓан тараптарды мємілеге шаќырып, елдіњ берекесі мен ынтымаѓын арттырып отырѓан, дейді ќалалыќ сот судьясы Аида Нєбиќызы. Ал, кєсіби медиатор Ботагμз Тμребекќызы μткен жылы ќала бойынша ќырыќ шаќты кєсіби емес медиаторлардыњ білім алѓанын айтады. Сондай-аќ, медиацияны дамыту шін халыќќа толыќтай дерлік тегін ќызмет кμрсетіп жатќандыќтарын тілге тиек етті. Нєтижесінде медиатор ќызметіне ж гінген жандар μздерін мазалап ж рген мєселелердіњ т бегейлі шешімін тауып, ќарсы тараптармен мємілеге келуде. Сондай-аќ, осы к ні акция аясында зањгер мамандардыњ ќатысуымен тренинг-сабаќтар μткізілді. Арќалыќ ќаласы.

11 9 тамыз 2016 жыл 11 ТІЛ ЛТТЫЊ ЖАНЫ Ана тілде сμйлеуге кедергі жоќ Айтолќын АЙЌАДАМОВА Ќарабалыќ ауданыныњ тілдерді оќыту орталыѓы жаз кезінде де тіл йренушілермен ж±мыс істейді. Жаќында ќазаќ жєне аѓылшын тілін оќыту курстарында оќып ж рген тіл йренушілер Ќостанай облысыныњ 80 жылдыѓына арналѓан "К н сєулелі Ќостанайым" атты "Лингво-квест" шарасын μткізді. Аталмыш іс шара ш тілде μтті. Туѓан μлке тарихын зерделегендер аќпаратты ш тілде мењгерді. Ќатысушылар кедергілерден μткен сайын облысымыздыњ тарихына терењ њіле білді. Тіл йрену барысында м±ндай тєсілдердіњ берер нєтижесі де жемісті, себебі берілген тапсырмалар ш тілде орындалады. Биыл курсќа 80-ге жуыќ т рлі жастаѓы тіл йренем деуші келіп оќуда. Елбасыныњ "Ќазаќстан Республикасында тілдерді дамыту мен ќолданудыњ жылдарѓа арналѓан мемлекеттік баѓдарламасын" іске асыру барысында біздіњ орталыќ тиісінше барлыќ ж±мыстарды ж зеге асыруда. Басты маќсат ќазаќ тілінде сμйлеу барысында кездесетін кедергілерді жењу. Шындыѓына келгенде, азаматтар мемлекеттік тілді белгілі дењгейде біледі, біраќ ол тілде ой бμлісуге асыќпайды, кμбіне сμздік ќоры- Єр жердіњ μз ерекшелігі, μз тарихы болатыны зањды ќ±былыс. Сондай мекенніњ бірі Торѓай топыраѓы екенін ешкім жоќќа шыѓара алмасы аныќ. Ал Торѓай жерініњ бір шетін кμлбей жатќан Ќызбел жерініњ де тарих б ркеген оќиѓалары мен т±лѓалары ќаншама десењізші. Мєселен, бір ѓана Ќарсаќ батырдыњ μзі м лде зерттеусіз ќалѓан, тарихта аты аталмай ж р. Ол кісініњ ерлігі ел аузында кμмескіленіп бара жатќанымен ќоймай, екі ѓасырѓа жуыќтаѓан батырдыњ бейіті де єбден кμмескіленіп кеткен. Ќыр басындаѓы там м жілген к йі тμмпешік к йінде ќалып, кейін орны да ќалмас па еді, кім білген. Осы олќылыќтыњ орнын ел азаматтары толтырды. Рамазан Ќасым±лы, Бєйгерей Балѓа±лы, Тμлеухан Алжыѓан±лы сынды азаматтар бірігіп, жаќсы іске ±йтќы болды. Ќарсаќ батыр бейітініњ ±зындыѓы бар-жоѓы бір метрдей ѓана ныњ аздыѓынан сμйлеуге ќысылады. Сондыќтан ќатысушылар с±хбат алањында μз ойларын белгілі дењгейде м мкіндігінше жеткізуге тырысады, дейді Ќарабалыќ аудандыќ тілдерді оќыту орталыѓыныњ директоры Алтын Ержанова. лі разы болмай, тірі байымайды ќалѓан екен. Жоѓары ќабаттары екі ж з жылѓа шыдас бермегендіктен жойылудыњ аз-аќ алдында т±рѓан-тын. Бір ќызыѓы осыншама уаќыт μткендігіне ќарамастан саман кірпіштердіњ тμменгі ќатарлары ќыры кетпеген к йде саќтаулы келеді. Сондай-аќ саманныњ мыѓымдылыѓы сонша олардыњ ара жігін оњайлыќпен ажырату м мкін еместігі де кісіні тањ-тамаша етеді. Кесене т±рѓызушылар батыр тамыныњ ешнєрсесіне тиіспестен сыртынан орай алып кішігірім ќабырѓа т±рѓызды. Алдыњѓы т±сын μзге ќабырѓалардан биіктеткен к йі батыр дулыѓасына ±ќсас темір к мбез орналастырды. Ал дєл орта т±сында батырдыњ есімі мен тегі, туѓан жєне ќайтќан жылдары жобамен жазылѓан екен. Б±л істі аяќтауѓа жігіттер небєрі 2-3 к н ж±мсады. Есесіне сауапты істі аяќтады. Б гінде батырдыњ кесенесі жањѓырып жатыр, ал тарих жадында ±мыт ќалѓан оныњ істері ертењ-аќ ќайта жандана т седі деген ойдамыз. Жанболат КЕНЖЕЃ Л, ЌМУ-дыњ журналистика мамандыѓыныњ студенті. Суретті т сірген автор. Ана с тініњ мањыздылыѓы насихатталды Тамыздыњ 1 мен 7-сі аралыѓында ана с тімен емізудіњ б кілєлемлік апталыѓы μтті. Осыѓан орай, облыстыќ салауатты μмір салтын ќалыптастыру орталыѓыныњ мамандары да болашаќ аналарѓа дєріс оќыды. Орталыќтыњ маманы Рабиѓа Наукенованыњ айтуынша, апталыќтыњ маќсаты д ниеж зілік денсаулыќ саќтау ±йымыныњ ±сынымына сєйкес ана с тімен емізуді насихаттау. Сондай-аќ баланыњ денсаулыѓын ныѓайтып, саќтау шін ана с тімен емізудіњ мањыздылыѓы туралы аќпарат беру. Кμптеген елдерде 6 айдан 23 айѓа дейінгі сєбилердіњ штен бірі ѓана ана с тін емеді екен. Дєрігерлердіњ сμзінше, ана с ті баланыњ сау болуыныњ кепілі. Ќоспалар, ешкі с ті ананыњ с тін алмастыра алмайды. Себебі, емшек с тініњ ќ±рамында аќуыз, майлар, кμміртегілер мен аминокислот μнімі бар. Оѓан ќоса ана с тінде ешќайда кездеспейтін иммуноглубиндер бар. Сондай-аќ, д ниеж зілік денсаулыќ саќтау ±йымыныњ мєліметінше, ана с тін еметін балалардыњ аѓзасында с т ќоспаларымен тамаќтанатын балаларѓа ќараѓанда ќорѓаныштар кμп. Емшек еметін сєбилердіњ ж йке ж йесініњ барлыќ ауруларына, стрестерге тμтеп беретіні дєлелденген. Айта кетсек, ана с ті ананыњ денсаулыѓына да жаќсы єсер етіп, босанѓаннан кейінгі кезењдегі асќынуларды азайтады екен. Б кілєлемдік ана с тімен емізу апталыѓы єлемніњ 170 елінде μтті. Ќ.МАРАТЌЫЗЫ. Єлеуметтік ќызметкерлерге арналды Єлеуметтік ќызметтер кμрсету бойынша Ќостанай аумаќтыќ орталыѓында "Т±рмыстыќ кμмек кμрсету ережелері" таќырыбында дμњгелек стел μтті. Іс-шараѓа єлеуметтік ќызметкерлер жєне ќалалыќ ж±мыспен ќамту жєне єлеуметтік баѓдарламалар бμлімініњ мамандары ќатысты. Кездесу барысында ж±мыспен ќамту бμлімініњ маманы Г. мірзаќова т±рмыстыќ кμмек кμрсетудіњ тєртібін, мерзімін т сіндірді. Єлеуметтік кμмек кμрсету бμлімшесініњ мењгерушісі А.Бисенбаева-Слепцова єлеуметтік ќызметкерлерді м гедек балалардыњ ата-аналары жєне ќамќоршыларыныњ пікірімен санаса отырып ж±мыс істеуге шаќырды. Соњѓы жылдары жеке кμмекшілердіњ саны кμбейген. Ќазіргі уаќытта Ќостанай ќаласында м гедектер шін алпысќа жуыќ жеке кμмекші ж±мыс істейді. Ќ.М РАТБЕКЌЫЗЫ. Мерейтой 80! Єулиекел ауданындаѓы Целинный орта мектебін 40 жылдан астам басќарѓан "Ќазаќстан Республикасы халыќ аѓарту ісініњ здігі", "Єулиекел ауданыныњ Ќ±рметті азаматы" жєне б кіл μмірін жас ±рпаќќа саналы тєрбие, сапалы білім беруге арнап, оныњ мєуелі жемісін молынан кμрген ќадірлі ±стазымыз С гірєлі НЄБИЕВ б гін 80 жасќа толып отыр. Біз оны мерей тойымен шын ж ректен ќ±ттыќтап, болашаѓымызѓа айќын баѓыт бергеніне шєкірттік зор алѓыс сезімін білдіреміз. Денсаулыѓыњыз мыќты, кμњіліњіз кμтеріњкі болсын. Апайымыз Зылиха Бейісќызымен баќытты μмір с ріп, балаларыњыз бен немере-шμберелеріњіздіњ ќызыѓын кμре беріњіздер! Мектептіњ 1968 жылѓы т лектері атынан: Серікбай Жиеналин, Ќанат Аужанов. Ыстыќ су т±тынушылары назарына! Жылу ж йесін кμшіру ж±мыстарын ж ргізуге байланысты тамыздыњ 5 мен 20 аралыѓында саѓат 8.30-дан ѓа дейін келесі т±рѓын йлер мен єлеуметтік нысандарѓа: Єл-Фараби, 125, 139а, 141/2, 141/3; Вокзальная кμш., 2, 2/1, 29; Гоголь кμш., 148; Темірбаев кμш., 10, 11, 11/1, 12, 14, 15; 115 орта мектеп, 63 бала баќша ыстыќ сумен жабдыќтаудан ажыратылатын болады. С.А.Самсоненконыњ сенімді т±лѓасы Ирина Викторовна Горай кепілдік м лікті соттан тыс μткізу тєртібімен Ќостанай облысы зынкμл ауданы Киев селолыќ округі аумаѓында орналасќан μлшемі 44,1 га, кадастрлік нμмірі , шаруа ќожалыѓын ж ргізуге арналѓан, бμлінетін жер теліміне уаќытша μтеулі ±заќ мерзімді жер пайдалану ќ±ќыѓын сату жμнінен сауда μткізілетіні туралы хабарлайды. Сатып алу баѓасы ќолма-ќол аќшамен сауда μткізілген сєттен бастап 10 к нтізбелік к н ішінде енгізіледі. Сауда 2016 жылѓы 24 тамызда саѓат де мына мекенжайда болады: зынкμл ауданы, Миролюбов селосы, мєдениет йі. тінімдер 2016 жылѓы 23 тамыз саѓ ге дейінгі мерзімде сенімді т±лѓаныњ орналасќан жерінде ќабылданады: Ќостанай облысы, Ќостанай ќаласы, Сибирская кμшесі, 41 й, тел Ќостанай облысы прокуратурасыныњ басшылыѓы мен ±жымы Аманкелді аудандыќ прокуратурасыныњ аѓа прокуроры Байдильдин Арман Назымбек±лына інісі Алдиярдыњ ќайтыс болуына байланысты ќайѓысына ортаќтасып, кμњіл айтады

12 9 тамыз 2016 жыл 12 ЖАЙМА БАЗАР Жемістердің маусымы Айтолқын АЙҚАДАМОВА Жаздың көбі кетіп, азы қалды. Ала жаздай күн қатты ысымаса да, биылғы жылы молшылық жылы болғалы тұр. Олай дейтініміз, жеміс-жидек мол. Шие жылдағыдан көп болып, тосап, компот қайнатып, бір шелегін мың теңгеге ғана алып, қарық болып қалдық. Одан қалды, қарбыз бен қауын да сауда орындарында тау-тау болып үйіліп жатыр. Не десек те, қазір жемістердің маусымы. Бақша өнімдері мамыр айынан бастап саудаға шыққан шығар. Жаздың дəмін сағынғандар қарбызға тосырқап қараса да, жегісі-ақ келіп тұрады. Себебі, нитраты көп дейміз, əйтеуір бірден жеп кетуге қорқамыз. Қазір енді қауын мен қарбыз көл-көсір. Қалаға жемістерді алдымен əкелетін ОРТ сауда орталығы. Бұл жерге біз де бас сұқтық. Мұнда қарбыз да, қауын да, өзге жемістер де көп. Саудагерлер: «Қазіргі қарбыз тəтті. Енді піскен шағы. Шымкентте қарбыз енді пісіп жатыр. Ол жақта арнайы мамандар өнімді санитарлық тексеруден өткізеді. Ал саудамызды осы жерде қыздырамыз. Қазір сатып жатқан қауын-қарбыздар Шымкенттен əкелінген. Қарбыздың келісін алғашқы уақытта қымбаттырақ сатсақ, қазір арзандады. Ал, жергілікті қауын-қарбыздар əлі пісе қойған жоқ», дейді. «Осы уақытқа дейінгі қарбыз сонда дəрімен піскен бе?» деп ойланып қалдық. Вагондардан көтерме бағамен сатып алып, көліктеріне тиеп жатқан ауыл кəсіпкерлері «елге апарып сатамыз, қазір қарбыздың саудасы қызып тұр» дейді. Бағасы да əртүрлі. Бір вагонда қарбыздың келісі 38-40, келесісінде 45 теңгеден. Əркім өз пайдасын көздейді. Ал, осы баға дүкен сөрелерінде күн сайын өзгерістерге ұшырайтыны бар. Қауынды өлшеттік, дəмін де таттық. Шынын айтсақ, бал татып тұрған қауын жоқ. Əлде қазіргі қауындар өзгеріп кеткен бе?.. Жыл сайын жаз айында көкөніс сатамын. Күнкөріс ақшамды да осы істен көріп келемін. Алғашқы жылдардағыдай емес, қазір саудадан тəуір табыс түсіремін. Бірақ бұл істің көзін таппасаң, Дүниежүзілік Денсау лық сақтау Ұйымдары жіті ішек жұқпаларын болдырмау үшін он «алтын» қағидасын ұсынады: 1. Қауіпсіз тағам өнімдерін таңдау. 2. Тағамды дұрыс әзірлеу. 3. Тағамды әзірлегеннен кейін бірден ішу. 4. Тағам өнімдерін мұқият сақтау. 5. Алдын ала әзірленген тағамды мұқият жылыту. 6. Шикізат пен дайын тағам өнімдерін араластырмау. 7. Қолды жиі жуу. 8. Ас үйді таза ұстау. 9. Тағамды жәндік, кемiргiш және басқа да жануарлардан сақтау. 10. Сапалы, таза суды пайдалану. өте қиын. Себебі, жазда күн ыстық, бұзылып кетеді дегендей. Бірақ жылдың қай мезгілінде де сауда болмай қалған емес. Əр көкөніс пен жемістің өтімді кезі бар. Қазір қауын-қарбыз өтімді. Сондықтан осы бақша дақылдарын мол қылып алатындар ақшасына қарап жатқан жоқ. Жұмыстан келе жатып ала кетеді. Алушылар көп. Алғашқы уақытта жұртшылық қауын-қарбыздың сапасына күдікпен қарайтын еді. Бір сырды айтайын, қазір мынау сібір жарасы деген пəле болды. Ол жеміс-жидектерге де жұғып, тез арада бұзады екен, дейді өзін таныстырудан қашқан жас келіншек. Осы орайда мамандардың сөзіне жүгіндік. Сібір жарасы шынымен де жеміс-жидектерде кездесе ме, осы сөздің қаншалықты растығы бар? Қазір көптен күткен жаздың ыстық күндері басталды. Адамдардың көбі бос уақыттарын саяжайларда немесе қала сыр тында табиғатты тамашалаумен өткізеді. Жазғы демалыс уақытында тағамнан улану жəне жіті ішек жұқпалары сияқты ауруларды болдырмау өзекті мəселелердің бірі болып қала береді. Жіті ішек жұқпаларына дизентерия, сальмонеллез, гастроэнтерит, А вирустық гепатиті жəне тағы басқалар жатады. Жіті ішек жұқпаларының негізгі таратушыларының бірі науқас адамдар. Микроб организмге ауыз арқылы түскен жағдайда ғана дами бастайды. Көбіне ол жағдайларға қолымызды жумау себеп болады. Жуылмаған қолдағы микробтар фарш, ет, сүт өнімдеріне жəне т.б. тағамдарға түсуі мүмкін. Ал, сібір жарасы жемістерге түспейді, дейді Қостанай қалалық ТҚҚ басқармасының бас маманы Əлия Төлебаева. Маманның сөзіне жүгінсек, жұқпалы аурулар бөліміне аптасына орташа алғанда 5-6 хабарлама түседі екен. Соның ішінде көбіне 14 жасқа дейінгі балалар ауырады. Көбінің айтуынша, бұл жағдайдың ең қиын кезеңі ол іштің өтуі. Сондықтан ең дұрысы жеміс-жидектерді дұрыс жуғаннан кейін ғана пайдалану. Сондай-ақ қосымша қайнаған суға салған дұрыс. ТАҚЫРЫПҚА ТҰЗДЫҚ Қарбыздың пайдасы қандай? Қарбыздың адам денсаулығына пайдасы көп. Мысалы, қарбыздың құрамында магний өте көп болғандықтан, ағзаға қажетті бір күндік магнийді бар-жоғы 150 грамм қарбыз қамтамасыз ете алады. Сондықтан артериялық қан қысымы бар жандар оны ас мəзіріне міндетті түрде қосуы керек. Сондай-ақ жүрек-қан тамырлары ауруларына шалдыққандарға да өте пайдалы, себебі, қарбыз адам бойын дағы холестеринді шығарады.тағы бір ерекшелігі сол қарбыз дың шырынында табиғи қышқылдар мен тұздар болмайды. Бірақ ол сілтіге бай. Ал, бұл несеп жолдары үшін өте пайдалы екен. Сондықтан дəрігерлер бүйрегіне тас байланған жандарға осы жемісті жеуге кеңес береді. Қуықтың, бүйректің қабынуы кезінде қарбызды көбірек пайдаланған жөн. Мамандар күніне қарбыздың кем дегенде екі келісін жеуді ұсынады. Бұл қан аздықты емдеуге жақсы көмектеседі. Созылмалы ішек ауруымен ауыратындарға қарбызды көп жеудің қажеті жоқ. Ол ішті кептіріп жібереді. Қант диабетімен ауыратындарға да пайдалы емес. Сондай-ақ жүктіліктің соңғы үш айында да одан бас тартқан абзал. Қарбыздың нитраттар жиналатын зиянды бөлігі қабығына жақын тұрған жұмсағы. Сондықтан, əсіресе, балаларға ортасынан кесіп берген жөн. Бірақ 2 жастан кіші балаларға беруге болмайды. Санитарлық жағдай бәрін де алаңдатады Талап бойынша, бір келі қауында 90 миллиграм нитрат болу керек. Ал, бір келі шалқамда 1000 миллиграм нитрат болуы мүмкін. Жалпы бау-бақша өнімдерінде нитраттың көп болуы адам денсаулығына өте зиян. Тіпті адам уланып қалуы мүмкін. Сондай-ақ көше бойынан қауын-қарбыз сатып алмауды ескергеніміз абзал. Өйткені қарбыз автокөліктерден шығатын улы газды бірнеше сағаттың ішінде өздеріне сіңіріп алады. Ал, мұндай қарбыздар түрлі жұқпалы ішек ауруына соқтыруы əбден мүмкін. Өнімнің нағыз пісетін уақыты шілде айының соңы мен тамыз айында. Əрі осы кезде жергілікті өнімдер де саудаға шығады. Тағы бір ескеретін жайт, ерте піскен жеміс-жидектер мен көкөністерді тек қана арнайы дүкендер мен базарларда сатылған жағдайда тұтынғаныңыз дұрыс. Себебі, ол нысандарды қадағалау органдары үнемі тексереді. Меншiк иесi: Қостанай таңы газетi редакциясы ЖШС Директор-Бас редактор ЖАНҰЗАҚ АЯЗБЕКОВ Директор-бас редактордың қабылдау бөлмесi: , факс: Директор-бас редактордың орынбасарлары: , Жауапты хатшы: Бөлім редакторлары: , Бөлiмдер: Қоғамдық-саяси, экономика: Əлеумет, білім, мəдениет: Социологиялық зерттеу орталығы: , Жарнама бергіңіз келсе: Таралымы Тапсырыс Бухгалтерия: , Компьютер орталығы: Корректура: Меншiктi тiлшiлер: Арқалықта: Рудныйда: Аманкелдіде: Жанкелдинде: , Сарыкөлде: Редакцияның мекенжайы: , Қостанай қаласы, Əл-Фараби даңғылы, 90 Нөмiрдiң кезекшi редакторы Қ.ҚОЙШЫМАНОВ. Газетте жарық көрген оқырман пiкiрi редакция көзқарасымен сəйкес келе бермейдi. Редакция оқырман хаттарына жауап бермейдi, оны қайтармайды. Үш компьютерлiк беттен асатын материалдар қабылданбайды. Қостанай таңында жарияланған материалдарды сiлтемесiз көшiрiп басуға болмайды. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұны мен мəтiнiне жарнама берушi жауап бередi. А ақылы жарияланым. Газет аптасына үш рет шығады. Газет Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлiгiнде жылы тiркелiп, Г куəлiгi берiлген. Газет Қостанай таңының компьютер орталығында терiлiп, беттелдi. Офсеттiк басылым. Қостанайполиграфия ЖШС баспаханасы. Мекенжайы: С.Мəуленов көшесі, 16. Бағасы келiсiм бойынша.