ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Transcript

1 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΕΩΝ Τίτλος Σύμβασης: Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΓΠΣ) ΔΕ Μεσσάτιδος Δ. Πατρέων ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () ΑΝΑΔΟΧΟΣ: ΣΥΜΠΡΑΤΤΟΝΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ 29/01/2015 ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ: Για την ομάδα μελέτης ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΛΕΡΓΗΣ ΝΟΜΙΜΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΠΑΠΑΔΗΜΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ Για τον Ανάδοχο: 29/01/2015 ΔΙΕΥΘΥΝΟΥΣΑ ΥΠΗΡΕΣΙΑ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΑΓΡ. ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΛΙΑΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΕΩΝ Δ/ΝΣΗ ΠΟΛ/ΚΟΥ ΚΥΚΛ/ΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΔΟΜΗΣΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΦΑΛΛΙΕΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΓΡ. ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ... /... /..... /... /..... /... /.. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΟΥΡΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΓΕΩΛΟΓΟΣ ΕΥΦΡ. ΠΟΛΥΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡ/ΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΘΕΩΡΗΣΗ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΡΑΝΤΖΙΑΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ Δ/ΝΤΗΣ ΑΓΡ. ΤΟΠΟΓΡΑΦΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Β... /... /..... /... /.. Ρήγα Φεραίου 28 & Πάρνηθος, Μεταμόρφωση Αττικής, ΤΗΛ.: , FAX: ΑΘΗΝΑ, 29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αντικείμενο της μελέτης Περιοχή μελέτης Περιγραφή του ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος Συνολική αξιολόγηση του ΓΠΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Τίτλος του έργου Στοιχεία της Αρχής Σχεδιασμού του ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος Στοιχεία του μελετητή της ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΓΠΣ ΔΕ ΜΕΣΣΑΤΙΔΟΣ Προσδιορισμός, διερεύνηση και ανάλυση των στόχων και του προγραμματισμού του ΓΠΣ Περιγραφή της σχέσης του ΓΠΣ με διεθνείς, κοινοτικούς και εθνικούς στόχους και στρατηγικές αειφόρου ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας Διεθνείς, ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι αειφόρου ανάπτυξης που αφορούν στο ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος Σχέση ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος με ευρύτερους άξονες ανάπτυξης - ανάδραση προς χωροταξικό αναπτυξιακό σχεδιασμό ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΓΠΣ ΔΕ ΜΕΣΣΑΤΙΔΟΣ Γεωγραφικό πεδίο εφαρμογής του ΓΠΣ Καθορισμός περιοχής μελέτης Περιγραφή του ΓΠΣ Γενικά Περιοχές Οικιστικής Ανάπτυξης Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης (ΠΕΠΔ) Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) Ζώνες Παραγωγικών Δραστηριοτήτων Περιοχές Ιδιαίτερων Χρησεων (Π.Ι.Χ.) Βασικές Τεχνικές Υποδομές και Δίκτυα ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ Γενική περιγραφή εναλλακτικών δυνατοτήτων Αξιολόγηση εναλλακτικών δυνατοτήτων Οικιστική Οργάνωση Παραγωγικές Δραστηριότητες Περιοχές Προστασίας Περιαστικός Εξωαστικός Χώρος Πρόκριση σεναρίου για τελική επεξεργασία ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος και πιθανή εξέλιξή της με τη μη εφαρμογή του ΓΠΣ Κλιματολογικά στοιχεία Ατμοσφαιρικό περιβάλλον Θόρυβος Υποδομές - Ενέργεια Ιστορικό - Πολιτιστικό Αρχιτεκτονικό Περιβάλλον Σελ. 1/351

3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Ανθρωπογενές Περιβάλλον Έδαφος (Γεωλογία Υδρογεωλογία) Γεωμορφολογία - Υδατικοί Πόροι Χρήσεις γης Βιοποικιλότητα Χλωρίδα Πανίδα Οικολογικά ευαίσθητες και προστατευόμενες περιοχές Περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των περιοχών που ενδέχεται να επηρεαστούν σημαντικά από τη μη εφαρμογή του ΓΠΣ Πηγές ρύπανσης Περιβαλλοντικά προβλήματα ΕΚΤΙΜΗΣΗ, ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΓΠΣ Γενικά Μεθοδολογία εκτίμησης, αξιολόγησης και αντιμετώπισης των επιπτώσεων Μεθοδολογία του σταδίου προσδιορισμού των περιβαλλοντικών μεταβολών Μεθοδολογία του σταδίου χαρακτηρισμού των ιδιοτήτων των πιθανών επιπτώσεων και αξιολόγησής τους Προσδιορισμός, χαρακτηρισμός και αξιολόγηση των επιπτώσεων ανά πρόταση του ΓΠΣ (βάσει του προτεινόμενου παρεμβατικού σεναρίου) - Μέτρα για τον περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων από την εφαρμογή του ΓΠΣ Περιοχές Οικιστικής Ανάπτυξης Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμού Δόμησης (ΠΕΠΔ) Περιοχές Ειδικής Προστασίας (ΠΕΠ) Ζώνες Παραγωγικών Δραστηριοτήτων Περιοχές Ιδιαίτερων Χρήσεων (ΠΙΧ) Βασικές Τεχνικές Υποδομές και Δίκτυα ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΓΠΣ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Συνολική αξιολόγηση του ΓΠΣ Βιοποικιλότητα, χλωρίδα, πανίδα, δάση, αστικό και περιαστικό πράσινο Έδαφος Ύδατα (κατανάλωση και αποθέματα νερού, ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων) Ατμόσφαιρα (ποιότητα του αέρα, εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, Τομεακή κατανομή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) Υποδομές Θόρυβος Πολιτιστική κληρονομιά Τοπίο Μεταφορές Χρήσεις γης, αξίες γης, υλικά περιουσιακά στοιχεία Πληθυσμός, ανθρώπινη υγεία Συνολική παρουσίαση των προτάσεων / κατευθύνσεων / μέτρων για την πρόληψη, τον περιορισμό και την αντιμετώπιση των σημαντικών δυσμενών επιπτώσεων του ΓΠΣ στο περιβάλλον σύστημα παρακολούθησης των σημαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρμογή του ΓΠΣ Βιοποικιλότητα, χλωρίδα, πανίδα, δάση, αστικό και περιαστικό πράσινο Έδαφος Σελ. 2/351

4 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Ύδατα (κατανάλωση και αποθέματα νερού, ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων) Ατμόσφαιρα (ποιότητα του αέρα, εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, Τομεακή κατανομή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) Υποδομές Θόρυβος Πολιτιστική κληρονομιά Τοπίο Μεταφορές Χρήσεις γης, υλικά περιουσιακά στοιχεία Πληθυσμός, ανθρώπινη υγεία Προτεινόμενο σύστημα παρακολούθησης Βιοποικιλότητα, χλωρίδα, πανίδα, δάση, αστικό και περιαστικό πράσινο Έδαφος Ύδατα (κατανάλωση και αποθέματα νερού, ποιότητα επιφανειακών και υπόγειων υδάτων) Ατμόσφαιρα (ποιότητα του αέρα, εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, Τομεακή κατανομή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου) Υποδομές Θόρυβος Πολιτιστική κληρονομιά Χρήσεις γης, υλικά περιουσιακά στοιχεία Πληθυσμός, ανθρώπινη υγεία ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ Γενικά Προτεινόμενα μέτρα κανονιστικής πράξης για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Βασικές μελέτες και έρευνες ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΟΥ ΑΝΕΚΥΨΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ ΧΑΡΤΕΣ - ΣΧΕΔΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελ. 3/351

5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ Στο κείμενο που ακολουθεί χρησιμοποιούνται οι κάτωθι συντετμημένες λέξεις: Σύντμηση Επεξήγηση ΑΕΠ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΑΕΠΟ Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Α/Κ Ανισόπεδος Κόμβος ΓΠΣ Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο ΔΕΠΑ Δημόσια Εταιρεία Παροχής Αερίου ΔΔΜ Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών ΔΕ Δημοτική Ενότητα ΔΕΗ Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΕΕΛ Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων ΕΒΑ Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ΕΔΠΑΡ Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση ΕΕΣΔΑ Ειδικά Εθνικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων ΕΛΣΤΑΤ ΕΛληνική ΣΤΑΤιστική Αρχή Ε.Ο. Εθνική Οδός ΕΟΠ Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος ΕΠΚΑ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων ΕΣΠΑ Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΠΧΣΑΑ Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης ΕΣΔΑ Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων ΖΕΑ Ζώνη Ελεγχόμενης Ανάπτυξης ΘΣ Θεματικός Στόχος Ι.Γ.Μ.Ε. Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών ΙΤΥΣ Ιδιαιτέρως Τροποποιημένο Υδατικό Σύστημα ΚΥΑ Κοινή Υπουργική Απόφαση ΚΧ Κοινόχρηστοι Χώροι ΛΑΠ Λεκάνη Απορροής Ποταμού Ν. Νόμος ΟΕΠ Οικονομικά Ενεργός Πληθυσμός ΟΟΣΑ Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) ΠΑΘΕ Οδικός Αξονας ΠΑΤΡΩΝ - ΑΘΗΝΑΣ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΕΥΖΩΝΩΝ Π.Δ. Προεδρικό Διάταγμα ΠΕ Περιφερειακή Ενότητα ΠΕΠ Περιοχές Ειδικής Προστασίας ΠΕΠΔ Περιοχές Ελέγχου και Περιορισμών της Δόμησης ΠΕ.Σ.Δ.Α. Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων ΠΙΧ Περιοχές Ιδιαίτερων Χρήσεων ΠΟΑΠΔ Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων ΡΣΠ Ρυθμιστικό Σχέδιο Πάτρας ΣΕΣ Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ΣΠΕ Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση Σελ. 4/351

6 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Σύντμηση ΣΧΟΟΑΠ ΥΑ ΥΔ ΥΝΜ&ΤΕ ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟ ΥΣ ΥΥΣ ΤΙΦΚ ΦΕΚ DPSIR E-PRTR Επεξήγηση Υπουργική Απόφαση Υδατικό Διαμέρισμα Υπηρεσία Νεώτερων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ΥΠουργείο ΠΟλιτισμού Υδατικό Σύστημα Υπόγειο Υδατικό Σύστημα Τοπία Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως Driving force Pressure State Impact Response Ευρωπαϊκό Μητρώο Έκλυσης και Μεταφοράς Ρύπων Σελ. 5/351

7 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () 1. ΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1.1. Αντικείμενο της μελέτης Αντικείμενο της παρούσας μελέτης είναι η σύνταξη της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου «Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Διοικητικών Ορίων Δήμου Μεσσάτιδος Ν. Αχαΐας», σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της υπ Αριθμ. ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ /2006/ ΦΕΚ 1225 Β/ «Εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2001/42//ΕΚ «σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 2001». Η Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (ΣΠΕ) σύμφωνα με το εθνικό και κοινοτικό δίκαιο είναι η διαδικασία εκτίμησης, αξιολόγησης και αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός σχεδίου (στην παρούσα μελέτη αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εφαρμογής των προτάσεων του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου), η οποία περιλαμβάνει: την εκπόνηση στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (), τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων, τη συνεκτίμηση της και των αποτελεσμάτων των διαβουλεύσεων κατά τη λήψη απόφασης και την ενημέρωση σχετικά με την απόφαση αυτή. Σκοπός της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίμησης είναι η υψηλού επιπέδου προστασία του περιβάλλοντος και η ενσωμάτωση περιβαλλοντικών ζητημάτων στην προετοιμασία και θέσπιση του ΓΠΣ, προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη. Ειδικότερα, πρόκειται για μια προσπάθεια στάθμισης των περιβαλλοντικών ζητημάτων κατά τη διάρκεια εκπόνησης και έγκρισης του ΓΠΣ που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στο παραπάνω πλαίσιο, κεντρική αρχή του σχεδιασμού αποτελεί η ενιαία χωροταξική και αναπτυξιακή θεώρηση της ΔΕ Μεσσάτιδος, στοχεύοντας: αφενός, στη λειτουργική οργάνωση και δικτύωση των οικισμών (ιεράρχηση οικισμών και ρόλοι / εξαρτήσεις με συσχετισμό των παραμέτρων κατοίκησης και εργασίας, ρύθμιση ειδικών πολεοδομικών θεμάτων και βελτίωση - συμπλήρωση των κοινωνικών και τεχνικών υποδομών για την καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων), και αφετέρου, στην «κατάστρωση» ενός βιώσιμου, αειφορικού και αρμονικού πλαισίου ανάπτυξης των παραγωγικών δραστηριοτήτων και συνύπαρξής τους με στοιχεία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και στοιχεία που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων Περιοχή μελέτης Η περιοχή μελέτης αποτελείται από τον τ. Δήμο (νυν Δημοτική Ενότητα - ΔΕ) Μεσσάτιδος, ο οποίος καταλαμβάνει έκταση στρεμμάτων και σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό Σελ. 6/351

8 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () κατοίκους. Την περιοχή μελέτης συνθέτουν οι συνολικές εκτάσεις των Τοπικών / Δημοτικών Κοινοτήτων Οβριάς, Θέας, Καλλιθέας, Κρήνης Πατρών, Κρυσταλλόβρυσης, Πετρωτού και Σαραβαλίου συμπεριλαμβανομένων και των οικισμών Λυγιές, Παυλόκαστρο, Άνω Καλλιθέα, Άγιος Κωνσταντίνος, Μονή Ομπλού, Μαυρομανδήλα, Αγία Παρασκευή, Άγιος Στέφανος, Δεμένικα, Κεφαλόβρυσο και Μπάκαρι. Η περιοχή μελέτης ορίζεται βόρεια και βορειοανατολικά από τη ΔΕ Πατρέων, ανατολικά από τη ΔΕ Λεοντίου, νότια από τη ΔΕ Φαρρών και δυτικά από τις ΔΕ Βραχναίικων και Παραλίας. Τα βασικά όρια είναι με τις ΔΕ Πατρέων, Φαρρών και Παραλίας, ενώ το μήκος των λοιπών ορίων είναι μικρό. Η ευρύτερη περιοχή μελέτης είναι οριοθετείται από τους όμορους Δήμους Ερυμάνθου και Δυτικής Αχαΐας καθώς και οι ΔΕ Βραχναιίκων και Παραλίας του Δήμου Πατρέων και δευτερευόντως το αστικό συγκρότημα της Πάτρας (βλ. χάρτη -6 που συνοδεύει το παρόν τεύχος). Η ΔΕ Μεσσάτιδος εντοπίζεται στο γεωμετρικό κέντρο της Περιφέρειας Δ. Ελλάδος στο βόρειο τμήμα της ΠΕ Αχαΐας. Εντάσσεται στο σύνολό της στον πόλο ανάπτυξης με έμφαση στην αστική ανάπτυξη. Μεγάλο μέρος της περιοχή μελέτης το βόρειο πεδινό της τμήμα - ουσιαστικά αποτελεί προάστιο για την Πάτρα που αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό πόλο εξάρτησης για τη ΔΕ Μεσσάτιδος, καθώς πολλοί πρώην κάτοικοι της Πάτρας, διαμένουν πλέον στη Μεσσάτιδα ενώ συνεχίζουν να εργάζονται στην Πάτρα, λόγω των καλύτερων συνθηκών διαβίωσης, της διαθεσιμότητας γης και της χαμηλότερης τιμής των κατοικιών. Επιπλέον, η περιοχή μελέτης εντάσσεται στην περιοχή άμεσης επιρροής ενός σημαντικότατου υπό διαμόρφωση πλέγματος μεταφορικών υποδομών εθνικής εμβέλειας που συναρτάται με τον αναπτυξιακό πόλο της Πάτρας (ΠΑΘΕ, βορειοδυτική οδός Πελοποννήσου Ολυμπία Οδός, Ιόνια Οδός, διαγώνιος άξονας, νέο τμήμα Λ. Πάτρας, αναβάθμιση σιδηροδρομικού δικτύου κ.λπ.), μέσω του οποίου δύναται να δέχεται αλλά και να ασκεί αμφίδρομα επιρροή σε σημαντικούς πόλους της Δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου (όπως π.χ. Αρχαία Ολυμπία, Καλάβρυτα κλπ). Ο ρόλος της ΔΕ Μεσσάτιδος δεδομένου του πληθυσμιακού μεγέθους, της συνολικής έκτασης, της οικονομικής δομής αλλά και των υφιστάμενων υποδομών, στα πλαίσια της ΠΕ Αχαΐας και της Περιφέρειας Δ. Ελλάδος, είναι σήμερα ιδιαίτερα περιορισμένος. Αν και η θέση της ΔΕ αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα καθώς όχι μόνο η πρωτεύουσά της, η πόλη της Οβρυάς, αλλά και άλλοι οικισμοί - όπως τα Δεμένικα, ο Αγ. Στέφανος, το Σαραβάλι και η Μαυρομανδήλα - είναι εύκολα προσπελάσιμοι μέσω των προαναφερθέντων μεταφορικών αξόνων, εν τούτοις, ο αναπτυξιακός χαρακτήρας της περιοχής προκύπτει κυρίως από την εγγύτητα της στην πόλη των Πατρών, καθώς η Πάτρα αποτελεί μεγάλο αστικό κέντρο και σημαντικό λιμάνι που αποτελεί τη δυτική πύλη της χώρας Περιγραφή του ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος Οι βασικές αρχές και στόχοι του ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος, όπως αποτυπώνεται στο Β1 Στάδιο της μελέτης του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου, είναι: Σελ. 7/351

9 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Οργάνωση των χρήσεων γης στον αστικό και στον εξωαστικό χώρο με στόχο τη συγκράτηση και ανάσχεση του φαινομένου της άναρχης δόμησης, της γραμμικής εξάπλωσης της οικιστικής ανάπτυξης και των παραγωγικών δραστηριοτήτων στις εκτός σχεδίου περιοχές, καθώς και της αστικής διάχυσης που ευνοείται από την εγγύτητα στο πολεοδομικό συγκρότημα της Πάτρας. Το μοντέλο που υιοθετείται βασίζεται στις αρχές της συμπαγούς πόλης με βασικούς άξονες την πολυκεντρική οικιστική δομή, την πολεοδομική ενεργοποίηση των οικιστικών υποδοχέων, τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης και τη χωροθέτηση παραγωγικών δραστηριοτήτων κατά κανόνα σε οργανωμένους υποδοχείς. Εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις του υπερκείμενου και ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού (Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Δυτικής Ελλάδας, σχέδιο Π.Δ. Ρυθμιστικού Σχεδίου της Πάτρας, ΓΠΣ Πατρέων) για προστασία των γεωργικών γαιών στις πεδινές εκτάσεις, προστασία και ανάδειξη του ορεινού όγκου και διατήρηση αποθέματος γης για τη μελλοντική οικιστική ανάπτυξη του οικιστικού συγκροτήματος της Πάτρας σε περιαστικές ζώνες με καλή προσπελασιμότητα. Εμπέδωση ενός λειτουργικού, πολυκεντρικού οικιστικού πλέγματος μικρών και μεσαίων οικισμών και ενίσχυση του ρόλου της Οβριάς ως προαστιακού κέντρου του Δ. Πατρέων και κέντρου παροχής διοικητικών και κοινωνικών εξυπηρετήσεων. Η οικιστική ανάπτυξη συγκεντρώνεται κυρίως στο περισσότερο πεδινό, δυτικό τμήμα της ΔΕ στη συμβολή και κατά μήκος της περιμετρικής οδού Πάτρας και της Ε.Ο. Πατρέων Τρίπολης (Οβριά, Δεμένικα), που συνιστά ένα αστικό συνεχές με το πολεοδομικό συγκρότημα της Πάτρας το οποίο διακόπτεται από τα βασικά οδικά δίκτυα. Στον κεντρικό ημιορεινό χώρο (υπώρειες Παναχαϊκού) με προσβάσεις από περιμετρική οδό / κάθετες συνδέσεις, σε ακτινωτή διάταξη βρίσκεται το οικιστικό σύμπλεγμα Άγ. Στέφανος, Μαυρομανδήλα, Σαραβάλι, Κεφαλόβρυσο, Κρήνη, Άγ. Κωνσταντίνος με κρίσιμη πληθυσμιακή μάζα, που λειτουργεί ως άμεσα προαστιακός χώρος της Πάτρας. Δύο έκκεντρα οικιστικά συμπλέγματα σχηματίζονται στο νότιο / νοτιοανατολικό τμήμα της ΔΕ, αντιστοίχως: Θέα, Παυλόκαστρο, Λυγιές, Καλλιθέα, Άνω Καλλιθέα με καλές προσβάσεις, και στα ορεινά, Πετρωτό, Κρυσταλλόβρυση, Αγ. Παρασκευή που συνθέτουν ένα πιο δυσπρόσιτο και φθίνον πληθυσμιακά οικιστικό σύμπλεγμα. Υποστήριξη του πρότυπου εναλλακτικού τουρισμού και ενδυνάμωση του αγροτοτουριστικού χαρακτήρα της περιοχής, με την αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων. Σημαντικό για τη ΔΕ Μεσσάτιδος είναι το αμπελοκαλλιεργητικό δυναμικό με μεγάλους τοπικούς αμπελώνες και πρωτοβουλίες καλλιεργητών / επιχειρηματιών στην οικολογική καλλιέργεια και σε νέες ποικιλίες, καθώς και σε δράσεις που δημιουργούν δυνατότητες αγροτουριστικής ανάπτυξης σε επισκέψιμα αγροκτήματα ξενώνες. Μεγιστοποίηση αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων: εγγύτητα στην Πάτρα και σε αναβαθμισμένες υποδομές προσβάσεων και υπερτοπικές λειτουργίες όπως ο νέας λιμένας, η περιμετρική αρτηρία της πόλης, θετική πληθυσμιακή εξέλιξη ειδικώς σε σχέση με τις παρατηρούμενες πληθυσμιακές τάσεις στη χώρα κ.ά), με προώθηση συνεργειών μεταξύ αγροτικού Σελ. 8/351

10 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () τομέα, μεταποίησης, υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics) και υποστήριξη της συμβολαιακής γεωργίας. Κάλυψη, με χρονικό ορίζοντα το 2029, των μελλοντικών αναγκών σε γη για κατοικία, τεχνικές και κοινωνικές υποδομές (κοινόχρηστοι χώροι και κοινωφελείς εγκαταστάσεις). Ενθάρρυνση της μεγαλύτερης δυνατής οικονομίας οικιστικών επεκτάσεων. Προστασία φυσικού περιβάλλοντος και τοπίου: ορθολογική διαχείριση και προστασία του ορεινού χώρου, προστασία ρεμάτων, αποδοτικής γεωργικής γης, αναδασωτέων εκτάσεων), ανάδειξη και προστασία αξιόλογων στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς (μονοπάτια Παυσανία & Π.Π. Γερμανού, αρχαιολογικοί χώροι, διατηρητέα κτίσματα, ιστορικά τοπόσημα της περιοχής όπως η Achaia Clauss και η οινοποιία) και δικτυώσεις / ένταξή τους σε υπερτοπικές θεματικές διαδρομές και δίκτυα για την προσέλκυση επισκεπτών και τουριστών. Αποφυγή συγκρούσεων χρήσεων γης και άμβλυνση των πιέσεων που ασκούνται στο περιβάλλον από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, που επιτυγχάνεται μέσα από τον καθορισμό επιτρεπόμενων χρήσεων και την πρόβλεψη οργανωμένων χώρων για τη χωροθέτηση και υποδοχή υφιστάμενων και προτεινόμενων χρήσεων γης στη Δ.Ε., κατά τρόπο συμπληρωματικό και όχι ανταγωνιστικό μεταξύ τους. Το δομικό σχέδιο χωρικής οργάνωσης της Δ.Ε. Μεσσάτιδος εδράζεται στον καθορισμό των κάτωθι περιοχών για την ορθολογική οργάνωση, προστασία και ανάδειξη του εξωαστικού χώρου (βλ. και χάρτη -4): ΠΕΠ-1: Προστασίας ρεμάτων και παραρεμάτιων περιοχών ΠΕΠ-2: Αναδασωτέων εκτάσεων ΠΕΠ-3: Αρχαιολογικών χώρων και μνημείων ΠΕΠ-4: Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας ΠΕΠΔ-1: Προστασία γεωργικής γης ΠΕΠΔ-2: Αγροτουριστικής ανάπτυξης και πολυλειτουργικότητας ορεινού χώρου ΠΕΠΔ-3: Κάλυψης μελλοντικών οικιστικών αναγκών ΠΕΠΔ-4: Γεωλογικής καταλληλότητας ΠΕΠΔ-5: Τεχνικών υποδομών Περιοχές αναζήτησης οργανωμένων υποδοχέων τουριστικής δραστηριότητας ήπιας ανάπτυξης Επιχειρηματικό Πάρκο Τύπου Β του Ν.3982/11 (χαμηλή και μέση όχληση) Η πρόταση πολεοδομικής οργάνωσης των οικιστικών περιοχών της Δ.Ε. Μεσσάτιδος στοχεύει: o Στην ορθολογική κατανομή και συσχέτιση των χρήσεων γης σε πολεοδομικό επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται η χωροθέτηση χρήσεων πολεοδομικού κέντρου, γενικής κατοικίας και αμιγούς κατοικίας στις οικιστικές περιοχές, αναλόγως των χαρακτηριστικών της διαμορφωμένης κατάστασης, των τάσεων και της επιδιωκόμενης ανάπτυξης. Σελ. 9/351

11 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () o Στον καθορισμό αποδεκτών ορίων της ανάπτυξης συνεκτιμώντας τους συντελεστές κορεσμού και καταλληλότητας για δόμηση, τα χαρακτηριστικά του οικιστικού δικτύου και τις προοπτικές οικιστικής ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνονται οι προς πολεοδόμηση περιοχές, οι αναγκαίες επεκτάσεις, τα συνεκτικά και αραιοδομημένα τμήματα των οικισμών με όριο ακτίνας 800μ., ο μέσος συντελεστής δόμησης και όροι / περιορισμοί δόμησης που προάγουν την ήπια οικιστική φυσιογνωμία καθώς και αξιοβίωτες οικιστικές συνθήκες στους οικισμούς της Δ.Ε. Μεσσάτιδος. o Στη βελτίωση της τεχνικής και κοινωνικής υποδομής για την κάλυψη των αναγκών του προγραμματικού πληθυσμού για το έτος 2029, συμπεριλαμβανομένης εκτίμησης της απαιτούμενης δυναμικότητας κατά χρονικές φάσεις υλοποίησης. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνονται οι απαραίτητες κοινωνικές υποδομές για την επαρκή και ικανοποιητική κάλυψη των αναγκών των κατοίκων στους τομείς της εκπαίδευσης, αθλητισμού, πολιτισμού, υγείας- πρόνοιας, κοινοχρήστων χώρων πρασίνου και οι αναγκαίες τεχνικές υποδομές (παρακαμπτήρια οδός Οβριάς, διανοίξεις / βελτιώσεις / συμπληρώσεις οδικού δικτύου, υπογειοποιήσεις γραμμών μεταφοράς ΔΕΗ, λοιπά τεχνικά δίκτυα αστικών υποδομών). Το προτεινόμενο πρόγραμμα ενεργοποίησης του ΓΠΣ περιλαμβάνει τις διαδικασίες και τον προγραμματισμό εφαρμογής του ΓΠΣ. Ειδικότερα, περιλαμβάνει καταγραφή των απαιτούμενων έργων, μελετών και θεσμικών παρεμβάσεων που θα επιτρέψουν την ενεργοποίηση και εφαρμογή του ΓΠΣ, καθώς και τους εμπλεκόμενους φορείς και το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής που επιμερίζεται ιεραρχικά σε τρεις φάσεις εφαρμογής. Οι φάσεις εφαρμογής συναρτώνται με χρονικές περιόδους ανά πενταετία και εν πολλοίς και με τις προγραμματικές περιόδους των Κοινοτικών χρηματοδοτικών πλαισίων, ως εξής: βραχυπρόθεσμος ορίζοντας , μεσοπρόθεσμος ορίζοντας και μακροπρόθεσμος ορίζοντας ) Συνολική αξιολόγηση του ΓΠΣ Οι βασικοί στόχοι της οργάνωσης χρήσεων γης και προστασίας του περιβάλλοντος στη ΔΕ Μεσσάτιδος είναι οι εξής: Η λειτουργικότητα της χωρικής συσχέτισης παραγωγικών ζωνών και περιοχών οικιστικής ανάπτυξης με βάση το παραγωγικό πρότυπο της ΔΕ Μεσσάτιδος, τις αναπτυξιακές τάσεις και προοπτικές και τις ανάγκες καθημερινής μετακίνησης εργασίας κατοικίας, Η ισόρροπη και αλληλοστηριζόμενη ανάπτυξη αστικού, περιαστικού και αγροτικού χώρου, H προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της ΔΕ και η βιώσιμη και αειφορική χρήση των φυσικών πόρων, Η διατήρηση και ανάδειξη των στοιχείων της πολιτιστικής, αρχιτεκτονικής και ιστορικής κληρονομιάς, Η βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων στους οικισμούς της ΔΕ. Σελ. 10/351

12 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Μέσω του ΓΠΣ δημιουργείται το υπόβαθρο για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής μελέτης, παράλληλα με την προστασία του περιβάλλοντος. Η δημιουργία του υποβάθρου για την αειφόρο ανάπτυξη περιλαμβάνει όλες τις επιμέρους συνιστώσες που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την επίτευξη του στόχου της αειφόρου ανάπτυξης. Η υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος της περιοχής μελέτης, όσον αφορά τους τομείς εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής όπως οι υδάτινοι πόροι, το έδαφος, το ατμοσφαιρικό περιβάλλον, το φυσικό περιβάλλον κλπ, δείχνει ότι υφίστανται πιέσεις, παρουσιάζονται προβλήματα και εμφανίζονται ελλείψεις, οι οποίες προβάλλουν και τις ανάγκες της ΔΕ στον τομέα του περιβάλλοντος στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης. Κατά συνέπεια, απαιτείται η αντιμετώπιση των υφισταμένων προβλημάτων, τα οποία για την περιοχή μελέτης σχετίζονται κατ ελάχιστο - με: α) την υποβάθμιση των υδατικών πόρων (ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων υδάτων από λύματα και δραστηριότητες του γεωργικού τομέα κλπ), β) τη ρύπανση των εδαφών από τα φυτοφάρμακα, την ανεξέλεγκτη διάθεση των απορριμμάτων, την ανυπαρξία χωραταξικού σχεδιασμού ως προς λατομικές δραστηριότητες κλπ, γ) την ελλιπή προστασία, αξιοποίηση και ανάδειξη του φυσικού πλούτου, δ) την ελλιπή αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, ε) τη μη ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων κλπ. Στην περίπτωση της μη εφαρμογής των προτάσεων του ΓΠΣ, τα χαρακτηριστικά των περιοχών, όπου εντοπίζονται τα ως άνω προβλήματα, θα συνεχίσουν να παραμένουν τα ίδια, με αποτέλεσμα τα υφιστάμενα περιβαλλοντικά προβλήματα να διογκωθούν και να αποτελέσουν σοβαρή απειλή για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η συνολική συμβολή του προτεινόμενου ΓΠΣ, όπως αναλύεται στην παρούσα, αναμένεται θετική στο σύνολο σχεδόν των περιβαλλοντικών τομέων. Οι όποιες τάσεις επιδείνωσης προκύπτουν μόνο σε σχέση με καταλήψεις εδαφών ή πιθανές απαλλοτριώσεις, εξαιτίας των προτεινόμενων αναδιαρθρώσεων στις χρήσεις γης. Τέτοιες επιπτώσεις είναι τοπικού χαρακτήρα και δε σχετίζονται με το στρατηγικό περιβαλλοντικό σχεδιασμό. Σελ. 11/351

13 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () 2. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 2.1. Τίτλος του έργου Με την υπ αριθ. 367/2006 απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής του τέως Δήμου Μεσσάτιδας, κατόπιν διεθνούς ανοικτού διαγωνισμού που προκηρύχθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του N. 3316/05, ανατέθηκε στα συμπράττοντα γραφεία μελετών: «α. ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΟΞΙΑΔΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ Α.Ε. β. ΡΟΪΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. γ. ΙΝΤΕGER ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ - δ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΙΜΟΥ», η εκπόνηση της μελέτης: «Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο (Γ.Π.Σ.) Διοικητικών Ορίων Δήμου Μεσσάτιδος Ν. Αχαΐας». Η σύμβαση ανάθεσης της μελέτης μεταξύ των αναδόχων μελετητικών γραφείων και του Δήμου Μεσσάτιδος υπεγράφη την 11η/10/2006 (Αρ. Πρωτ. 1585/ ). Διευθύνουσα και Επιβλέπουσα Υπηρεσία της μελέτης ήταν η Τ.Υ.Δ.Κ. του Νομού Αχαΐας. Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α ) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτ/σης & της Αποκ/νης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης» και ειδικότερα αυτές των άρθρων 257 (παρ. 2α) και 258, οι πρώην Τ.Υ.Δ.Κ. των νομών, καθώς και οι Δ/νσεις Πολεοδομίας των πρώην Νομ/κών Αυτ/σεων εντάχθηκαν στο Δήμο της έδρας των νομών τους. Στην προκειμένη δε περίπτωση η ΤΥΔΚ Νομού Αχαΐας εντάχθηκε στο Δήμο Πατρέων. Σύμφωνα με την υπ αριθμ / απόφαση του Γραφείου Δημάρχου του Δήμου Πατρέων, ως Διευθύνουσα Υπηρεσία ορίστηκε η Δ/νση Πολεοδομίας του Δήμου (ήδη μετονομασθείσα σε Δ/νση Υπηρεσίας Δόμησης), αντί της Δ/νσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Εφαρμογών του Δήμου. Η Ανάδοχος Σύμπραξη της ως άνω σύμβασης, λόγω υποκατάστασης του μέλους της σύμπραξής μας κ. Γεωργίου Σίμου, Γεωλόγου (κατ. 20), από την εταιρεία ΡΟΪΚΟΣ Α.Ε. είναι: α) ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΟΞΙΑΔΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΓΙΑ ΑΝΠΤΥΞΗ & ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Α.Μ. 36, κατ. 01), β) ΡΟΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. (Α.Μ. 521, κατ. 02, 20) και γ) INTEGER ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ (ΑΜ 644, κατ. 27, 16) Στοιχεία της Αρχής Σχεδιασμού του ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος Αρχή Σχεδιασμού του ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος είναι ο Δήμος Πατρέων, Διεύθυνση Πολεοδομικού Κυκλοφοριακού Σχεδιασμού & Δόμησης, Τμήμα Πολεοδομικού Σχεδιασμού, με έδρα στην Πάτρα, Παπαδιαμάντη 14, Τ.Κ , ΤΗΛ.: Στοιχεία του μελετητή της Περιβαλλοντικός Μελετητής του έργου είναι η εταιρεία INTEGER ΑΝΩΝΥΜΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ (ΑΜ 644, κατ. 27, 16), μέλος της ως άνω Σύμπραξης. Σελ. 12/351

14 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Κοινή έδρα επικοινωνίας των ως άνω συμπραττόντων γραφείων μας είναι: Ρήγα Φεραίου 28 & Πάρνηθος, Μεταμόρφωση Αττικής, Τ.Κ , ΤΗΛ.: , FAX: , E -mail: info@roikos.gr, web address: Υπεύθυνη επικοινωνίας είναι η Συντονίστρια της Ομάδας Μελέτης της, κ. Αλεξάνδρα Παπαδήμα, Χημικός Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος, MSc, Ρήγα Φεραίου 28 & Πάρνηθος, Μεταμόρφωση Αττικής, Τ.Κ , ΤΗΛ.: , FAX: , E -mail: papadima@roikos.gr, web address: Η επιστημονική ομάδα που συνέταξε την παρούσα, απαρτίζεται από τους παρακάτω επιστήμονες (στελέχη και συνεργάτες) των αναδόχων μελετητικών γραφείων: Παπαδήμα Αλεξάνδρα, Χημικός Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος, MSc. Βέρρα Δήμητρα, Περιβαλλοντολόγος, MSc. Γκιτάκου Δήμητρα, Περιβαλλοντολόγος, MSc. Μπαμπαλίκης Ευστράτιος, Πολεοδόμος Χωροτάκτης, MPhil. Μανουσαρίδη Δάφνη Βασιλική, υδρ Πολιτικός Μηχανικός Πολεοδόμος. Τον τελικό έλεγχο και επιμέλεια των παραδοτέων είχε ο κ. Κωνσταντίνος Καλέργης, ο οποίος υπογράφει και την παρούσα ως Νόμιμος Εκπρόσωπος της αναδόχου σύμπραξης. Σελ. 13/351

15 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () 3. ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΓΠΣ ΔΕ ΜΕΣΣΑΤΙΔΟΣ 3.1. Προσδιορισμός, διερεύνηση και ανάλυση των στόχων και του προγραμματισμού του ΓΠΣ Οι μελέτες των ΓΠΣ αποτελούν εργαλεία για την βιώσιμη οικιστική ανάπτυξη των πόλεων και των οικισμών και αποσκοπούν στη σταδιακή ανάδειξη και οργάνωση στον μη αστικό χώρο των πόλεων, στην ανάδειξη της συνοχής και στη συγκρότηση του αστικού και περιαστικού χώρου, στη διασφάλιση της οικιστικής οργάνωσης των πόλεων και των οικισμών λαμβάνοντας υπόψη οικιστικές παραμέτρους, την προστασία του περιβάλλοντος, τον έλεγχο και μείωση της άναρχης δόμησης, θέτοντας παράλληλα κριτήρια ανάπτυξης που θα συντείνουν στις ρεαλιστικότερες δυνατές οικιστικές επεκτάσεις. Επιπλέον, στους βασικούς τους στόχους, περιλαμβάνονται και η αναβάθμιση του περιβάλλοντος και κυρίως των υποβαθμισμένων περιοχών, με τη διασφάλιση του απαραίτητου κοινωνικού εξοπλισμού, της τεχνικής υποδομής και τον έλεγχο των χρήσεων σύμφωνα με τα πολεοδομικά σταθερότυπα και κριτήρια καταλληλότητας. Τέλος, άμεσος στόχος είναι η προστασία, ανάδειξη και περιβαλλοντική αναβάθμιση των κέντρων των πόλεων, των πολιτιστικών πόλων και των παραδοσιακών πυρήνων των οικισμών, των χώρων πρασίνου και των λοιπών στοιχείων του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος των πόλεων και των οικσμών που μελετώνται. Θέτουν ρυθμίσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και τη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων, την ισόρροπη ανάπτυξη αστικού περιαστικού αγοτικού χώρου, την λειτουργικότητα της χωρικής συσχέτισης παραγωγικών ζωνών και ζωνών κατοικίας βάσει των αναγκών καθημερινής μετακίνησης κατοικίας, τη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε πόλεις και ύπαθρο. Για τον ορθολογικότερο σχεδιασμό της μελλοντικής βιώσιμης ανάπτυξης της ΔΕ Μεσσάτιδος είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη σημαντικά τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η περιοχή και αναμένεται να επιδεινωθούν. Τα προβλήματα αυτά σχετίζονται άμεσα με την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξή του. Συγχρόνως, η λύση των προβλημάτων αυτών δε θα πρέπει να αποσυνδέεται από την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής, αλλά να θεωρείται υποσύνολο αυτής. Οι βασικοί άξονες επί των οποίων αναπτύσσεται το προτεινόμενο με την παρούσα μελέτη ΓΠΣ συνοψίζονται στα εξής: Οργάνωση των χρήσεων γης στον αστικό και εξωαστικό χώρο με στόχο τη συγκράτηση και ανάσχεση του φαινομένου της άναρχης δόμησης, της γραμμικής εξάπλωσης της οικιστικής ανάπτυξης και των χωροθετήσεων παραγωγικών δραστηριοτήτων στις εκτός σχεδίου περιοχές και της αστικής διάχυσης που ευνοείται από την εγγύτητα στο πολεοδομικό συγκρότημα της Πάτρας. Σε αυτό το πλαίσιο ο χωροταξικός σχεδιασμός βασίζεται στις αρχές της συμπαγούς πόλης με βασικούς άξονες την υιοθέτηση μιας πολυκεντρικής οικιστικής δομής, την πολεοδομική Σελ. 14/351

16 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () ενεργοποίηση των οικιστικών υποδοχέων, τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης και τη χωροθέτηση παραγωγικών δραστηριοτήτων κατά κανόνα σε οργανωμένους υποδοχείς. Εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις του υπό θεσμοθέτηση Ρυθμιστικού Σχεδίου της Πάτρας για προστασία των γεωργικών γαιών στις πεδινές εκτάσεις, προστασία και ανάδειξη του ορεινού όγκου και διατήρηση αποθέματος για τη μελλοντική οικιστική ανάπτυξη του οικιστικού συγκροτήματος της Πάτρας σε περιαστικές ζώνες με καλή προσπελασιμότητα. Εξισορρόπηση της ανάπτυξης στο εσωτερικό της ΔΕ με την εμπέδωση ενός λειτουργικού, πολυκεντρικού οικιστικού πλέγματος μικρών και μεσαίων οικισμών και την ενίσχυση του ρόλου της Οβριάς ως προαστιακού κέντρου του Δήμου Πατρέων και κέντρου παροχής διοικητικών και κοινωνικών εξυπηρετήσεων. Ο στόχος αυτός υποστηρίζεται από την επιδιωκόμενη ισόρροπη ενδοπεριφερειακή ανάπτυξη που προβλέπεται στο μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό της Περιφέρειας, όπως αποτυπώθηκε στο ΠΠΧΣΑΑ Δυτικής Ελλάδας (ΦΕΚ 1470 Β / ) και στη μεταγενέστερη αξιολόγηση της εφαρμογής του κατά την τρέχουσα περίοδο. Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ, οι θετικές εξελίξεις στη βελτίωση της προσπελασιμότητας της Περιφέρειας, κυρίως με την υλοποίηση / προγραμματισμό των οδικών αξόνων της Ολύμπιας και της Ιόνιας οδού, σε συνδυασμό με τις δυνατότητες κυρίως για την ανασυγκρότηση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών δραστηριοτήτων, την κάθετη διασύνδεση της αγροτικής και βιομηχανικής - βιοτεχνικής δραστηριότητας, καθώς και την «ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, συγκρότηση λειτουργικών τουριστικών ενοτήτων και δημιουργία δικτύων και διαδρομών τουριστικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, αξιοποιώντας το πλούσιο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον» αναμένεται να δημιουργήσουν αξιόλογες ευκαιρίες για σημαντική βελτίωση των παραγωγικώναναπτυξιακών δραστηριοτήτων στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. Υποστήριξη του πρότυπου εναλλακτικού τουρισμού και προστασία των πολιτιστικών και περιβαλλοντικών πόρων της περιοχής. Επιτυγχάνεται με την ενίσχυση και ενδυνάμωση του αγροτοτουριστικού χαρακτήρα της περιοχής, με την αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων αλλά και των προσφερόμενων χρηματοδοτικών και άλλων προγραμμάτων. Σημαντικό για την περιοχή της Δ.Ε. Μεσσάτιδος είναι το αμπελοκαλλιεργητικό δυναμικό με μεγάλους τοπικούς αμπελώνες και πρωτοβουλίες καλλιεργητών επιχειρηματιών στην οικολογική καλλιέργεια και σε νέες ποικιλίες, καθώς και σε δράσεις που δημιουργούν δυνατότητες αγροτουριστικής ανάπτυξης σε επισκέψιμα αγροκτήματα ξενώνες. Μεγιστοποίηση των χωρο-αναπτυξιακών πλεονεκτημάτων της περιοχής που εντοπίστηκαν στο Α Στάδιο (εγγύτητα στην Πάτρα και σε αναβαθμισμένες υποδομές προσβάσεων και υπερτοπικές λειτουργίες όπως ο νέας λιμένας, η περιμετρική αρτηρία της πόλης, θετική πληθυσμιακή εξέλιξη ειδικώς σε σχέση με τις παρατηρούμενες πληθυσμιακές τάσεις στη χώρα κ.ά.), με περαιτέρω στόχευση στην υφιστάμενη παραγωγική βάση και την ενίσχυσή της με συμπληρωματικές οικονομικές δραστηριότητες. Η μεγιστοποίηση αυτή θα επιτευχθεί με την προώθηση συνεργειών μεταξύ αγροτικού τομέα, μεταποίησης, ήπιων μορφών τουρισμού και αξιοποίησης δυνατοτήτων Σελ. 15/351

17 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Παράλληλα, θεωρείται επιβεβλημένη η προστασία της αποδοτικής γεωργικής γης στα πεδινά τμήματα της ΔΕ, η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και η οργάνωση της κτηνοτροφίας, μέσα από δίκτυα φυτικής παραγωγής που υποστηρίζουν την κτηνοτροφία, προώθηση της συμβολαιακής γεωργίας και γεωργο-περιβαλλοντικών καλλιεργητικών μεθόδων, παραγωγή ποιοτικών πιστοποιημένων προϊόντων, κ.ά.). Κάλυψη, με χρονικό ορίζοντα το 2029, των μελλοντικών αναγκών σε γη για κατοικία, για την υποδοχή παραγωγικών δραστηριοτήτων και για τη συμπλήρωση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών, με ταυτόχρονη αναβάθμιση του οικιστικού ιστού των οικισμών και ανασυγκρότηση της υπαίθρου. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται η οργάνωση των οικισμών με τον επιθυμητό συσχετισμό των οικιστικών παραμέτρων (κατοικία, κοινόχρηστοι χώροι και κοινωφελείς εγκαταστάσεις), η βελτίωση των συνθηκών ποιότητας στις εξυπηρετήσεις και ανέσεις, η προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, η αποφυγή της άναρχης και ανεξέλεγκτης δόμησης και η μεγαλύτερη δυνατή οικονομία των οικιστικών επεκτάσεων. Προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου (ορθολογική διαχείριση και προστασία του ορεινού χώρου, προστασία ρεμάτων, αποδοτικής γεωργικής γης, δασών, αναδασωτέων και χορτολιβαδικών εκτάσεων), ανάδειξη και προστασία των περιοχών οικολογικού ενδιαφέροντος και των αξιόλογων στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς (μονοπάτια, σημαντικά τοπία, αρχαιολογικοί χώροι, διατηρητέα κτίσματα και νεώτερα μνημεία, ιστορικά τοπόσημα της περιοχής όπως η Achaia Clauss και η οινοποιία) και δικτυώσεις / ένταξή τους σε υπερτοπικές θεματικές διαδρομές και δίκτυα για την προσέλκυση επισκεπτών και τουριστών. Αποφυγή συγκρούσεων χρήσεων γης και άμβλυνση των πιέσεων που ασκούνται στο περιβάλλον από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, που επιτυγχάνεται μέσα από την πρόβλεψη οργανωμένων χώρων και γενικευμένων αναπτυξιακών ζωνών για τη χωροθέτηση και υποδοχή όλων των υφιστάμενων και προτεινόμενων χρήσεων γης στη Δημοτική Ενότητα, κατά τέτοιο τρόπο με τον οποίο να συμπληρώνουν και να μην ανταγωνίζονται ή μία την άλλη Περιγραφή της σχέσης του ΓΠΣ με διεθνείς, κοινοτικούς και εθνικούς στόχους και στρατηγικές αειφόρου ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας Διεθνείς, ευρωπαϊκοί και εθνικοί στόχοι αειφόρου ανάπτυξης που αφορούν στο ΓΠΣ ΔΕ Μεσσάτιδος Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζεται το διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο, στο οποίο τίθενται οι στόχοι της προστασίας του περιβάλλοντος, που αφορούν το ΓΠΣ, ώστε να προκύψουν οι απαιτήσεις της περιβαλλοντικής προστασίας που σχετίζονται με τις προτάσεις του ΓΠΣ. Οι περιβαλλοντικές παράμετροι που μελετώνται είναι βιοποικιλότητα, χλωρίδα και πανίδα, ύδατα, έδαφος, ατμόσφαιρα και κλιματικοί παράγοντες, θόρυβος, τοπίο και πολιτιστική κληρονομιά, Σελ. 16/351

18 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () πληθυσμός και υγεία, υλικά περιουσιακά στοιχεία, όπως ακριβώς προσδιορίζονται στην ΚΥΑ /2006. Διεθνής περιβαλλοντική και αναπτυξιακή πολιτική Στο πλαίσιο του ΟΗΕ, 20 χρόνια μετά την Παγκόσμια Διάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Ρίο, 1992), τον Ιούλιο του 2012, πραγματοποιήθηκε Παγκόσμια Διάσκεψη στο Ρίο (Ρίο+), η οποία, ως αποτέλεσμα διετών πολυμερών διαπραγματεύσεων, κατέληξε σε κείμενο - Διακήρυξη με τον τίτλο «Το Μέλλον που Θέλουμε» (The Future we Want). Οι κατευθύνσεις που προκύπτουν από τη συμφωνία αυτή συγκλίνουν στα εξής βασικά σημεία: Η «πράσινη οικονομία» αποτελεί σημαντικό μέσο για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης και την αποδοτικότερη χρήση των πόρων. Τα κράτη ενθαρρύνουν την ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών και εταιρικής ευθύνης από τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα τις βιομηχανικές, αναγνωρίζοντας την προστιθέμενη αξία των επιχειρήσεων στην προσπάθεια για επίτευξη της «πράσινης οικονομίας». Υιοθέτηση θεματικών στόχων και δεκαετούς πλαισίου Προγραμμάτων για τη Βιώσιμη Παραγωγή και Κατανάλωση. Έναρξη διακυβερνητικής διαδικασίας ανοιχτής στους κοινωνικούς εταίρους με σκοπό τη διαμόρφωση στόχων Αειφόρου Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals). Έναρξη διακυβερνητικής διαδικασίας για την ανάπτυξη αποτελεσματικής Στρατηγικής Χρηματοδότησης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, με σκοπό την κινητοποίηση πόρων και την αποτελεσματική αξιοποίησή τους. Στο ίδιο πλαίσιο, το 2009, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (Copenhagen), στην οποία συνομολογήθηκε ότι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη πρέπει να συγκρατηθεί κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής εποχής, προκειμένου να αποφευχθούν, ή έστω να μετριαστούν, οι πλέον επικίνδυνες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Στη συνέχεια των Διασκέψεων του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή στο Cancun (Μεξικό), το 2010, και το Durban της Ν. Αφρικής, το 2011, συμφωνήθηκε η παράταση της ισχύος της Συμφωνίας του Κυότο για μια πενταετία, δηλαδή μέχρι το Παράλληλα, στο πλαίσιο της ενεργοποίησης του ΟΗΕ στα θέματα Βιοποικιλότητας, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη της Nagoya (Ιαπωνία), όπου υιοθετήθηκε Στρατηγικό Σχέδιο για την προστασία της Βιοποικιλότητας, για την περίοδο , με ορίζοντα το Στο σχέδιο αυτό δίνεται έμφαση στην ανάγκη διατήρησης της βιοποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα και στη μείωση της πίεσης στους φυσικούς πόρους. Επίσης, στην ίδια Διάσκεψη, υιοθετήθηκε το Πρωτόκολλο για την πρόσβαση στους γενετικούς πόρους και τον ισόρροπο και δίκαιο επιμερισμό των ωφελειών που προκύπτουν από τη χρήση τους. Σελ. 17/351

19 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Σε διεθνές επίπεδο, βασική επιδίωξη αποτελεί η επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας (MDGs), και των στόχων που απορρέουν από την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (WSSD) στο Γιοχάνεσμπουργκ, το Η χώρα μας, ως μέλος Διεθνών Οργανισμών (Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), κ.α.), συμμετέχει στις πολυμερείς συναντήσεις και δράσεις, αλλά και σε όλες τις προσπάθειες για τη βελτίωση της παγκόσμιας περιβαλλοντικής διακυβέρνησης. Επίσης, επιδιώκει την ενδυνάμωση της εφαρμογής των πολυμερών περιβαλλοντικών συμφωνιών σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, με έμφαση στις τρεις Συμβάσεις του Ρίο και τις Συμβάσεις της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη του ΟΗΕ (UNECE). Οι σημαντικές Διεθνείς Περιβαλλοντικές Συμβάσεις και Πρωτόκολλα, που έχουν κυρωθεί από την Ελλάδα, ανά τομέα πολιτικής (Ιούλιος 2010) αφορούν τις παρακάτω κατηγορίες: Γενικά Περιβαλλοντικά Θέματα, Προστασία της φύσης, της χλωρίδας και της πανίδας, Θαλάσσιο περιβάλλον, Εσωτερικά Ύδατα, Απόβλητα και χημικά, Ατμόσφαιρα, Ενέργεια, Πολιτιστικό Περιβάλλον, Διάφορα. Ευρωπαϊκή πολιτική για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αποτελεί πρωτοπόρο στην περιβαλλοντική προστασία τόσο για λόγους διατήρησης των οικοσυστημάτων και των φυσικών πόρων όσο και για λόγους τεχνολογικής εξέλιξης και καινοτομίας. Η Στρατηγική «Ευρώπη 2020» για μια έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη απεικονίζει ακριβώς τις προσπάθειες της ΕΕ για τη διεύρυνση του στρατηγικού της οικοσυστημικού και τεχνολογικού πλεονεκτήματος έναντι άλλων χωρών. 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον Το 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον έληξε τον Ιούλιο του 2012, με αποτέλεσμα να πρέπει να τεθούν οι προτεραιότητες που θα πρέπει να επιδιώκει το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, όχι μόνο για να αποφασιστούν ορισμένα μέτρα και δράσεις, να διορθωθούν και να υπερκερασθούν ορισμένες ελλείψεις που διαπιστώθηκαν στο προηγούμενο πρόγραμμα, αλλά και για να επιτευχθούν οι στόχοι της βελτίωσης και της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στα κράτη μέλη και να καταστεί αποτελεσματικότερη η περιβαλλοντική προστασία, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και όλα τα στάδια κατάρτισης των πολιτικών. Με στόχο τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και πιο αποδοτική από άποψη αξιοποίησης των πόρων, στην οποία το φυσικό κεφάλαιο θα προστατεύεται και θα ενισχύεται, ενώ θα διαφυλάσσεται η υγεία και η ευημερία των πολιτών, το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον καλείται να προσφέρει το νομικό πλαίσιο της περιβαλλοντικής πολιτικής έως το 2020, εντοπίζοντας εννέα στόχους προτεραιότητας που πρέπει να επιτύχουν η ΕΕ και τα κράτη μέλη, σε μια μακροπρόθεσμη προοπτική με ορίζοντα το 2050: Προστασία, διατήρηση και ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της ΕΕ. Σελ. 18/351

20 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Μετατροπή της ΕΕ σε μια πράσινη και ανταγωνιστική οικονομία χαμηλών επιπέδων ανθρακούχων εκπομπών και αποδοτικής χρήσης των πόρων. Προστασία των πολιτών της ΕΕ από περιβαλλοντικές πιέσεις και κινδύνους για την υγεία και την ευημερία. Μεγιστοποίηση των οφελών της περιβαλλοντικής νομοθεσίας της ΕΕ. Βελτίωση της βάσης τεκμηρίωσης για την περιβαλλοντική πολιτική. Εξασφάλιση επενδύσεων στην περιβαλλοντική και την κλιματική πολιτική και διαμόρφωση σωστών τιμών. Βελτίωση της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης και της συνοχής των πολιτικών. Ενίσχυση της αειφορίας των πόλεων της ΕΕ. Αύξηση της αποτελεσματικότητας της ΕΕ όσον αφορά την αντιμετώπιση των περιφερειακών και παγκόσμιων περιβαλλοντικών προκλήσεων. Τους στόχους αυτούς, οι αρχές όλων των επιπέδων θα πρέπει να τους συνδυάζουν με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», με τήρηση πάντα της αρχής της επικουρικότητας. Ειδικότερα: Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% τουλάχιστον. Εξασφάλιση ότι το 20% της κατανάλωσης ενέργειας θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές. Περικοπή κατά 20% της χρήσης πρωτογενούς ενέργειας, χάρη στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Παράλληλα, στα συμπεράσματα της διάσκεψης Ρίο+20 σχετικά με την πράσινη οικονομία και με την ενίσχυση της διεθνούς περιβαλλοντικής διαχείρισης, ανανεώθηκε η δέσμευση των κρατών υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης και της μείωσης της φτώχειας και, συνεπώς, οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να περιληφθούν στο 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον. Το πρόγραμμα δράσης πρέπει να στηρίζει διεθνείς και περιφερειακές διεργασίες που να τείνουν να καταστήσουν την παγκόσμια οικονομία μια πράσινη οικονομία χωρίς αποκλεισμούς, με προώθηση ενός βιώσιμου οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά μέλλοντος για τον πλανήτη μας και για τις σημερινές και τις επερχόμενες γενεές. Σε τοπικό επίπεδο, το πρόγραμμα οφείλει επίσης να επιδείξει μεγαλύτερη φιλοδοξία, υπό την έννοια της επέκτασης πρωτοβουλιών όπως το Σύμφωνο των Δημάρχων και άλλες πτυχές που περιλαμβάνονται στον χάρτη πορείας για μια αποδοτική, από πλευράς πόρων, Ευρώπη, όπως η βιοποικιλότητα και η χρήση της γης, η διαχείριση των απορριμμάτων και των υδάτινων πόρων και η ατμοσφαιρική ρύπανση, δεδομένου ότι όλα αυτά θα συμβάλουν στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής Σελ. 19/351

21 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () πολιτικής της ΕΕ, με βάση μια πρωτοποριακή μέθοδο πολυεπίπεδης διακυβέρνησης που θα προωθεί την προορατική δέσμευση των πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ. Το 7ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, επομένως, θα πρέπει να στηρίζεται στις θεμελιώδεις αρχές του περιβαλλοντικού δικαίου αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», αρχή της προφύλαξης, αρχή της επανόρθωσης στην πηγή, ώστε να αναπτυχθούν μέτρα, δράσεις και στόχοι που να συνάδουν με τις αρχές της ευφυούς νομοθεσίας, μέσα σε ένα πλαίσιο ισορροπημένων και αειφόρων περιβαλλοντικών πολιτικών. Στρατηγική της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη Η αειφόρος ανάπτυξη έχει τρεις συνιστώσες - οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική - που απαιτούν ισόρροπη πολιτική συνεκτίμηση. Η στρατηγική της ΕΕ για την αειφόρο ανάπτυξη, εγκρίθηκε αρχικά το 2001 και αναθεωρήθηκε το 2005, ενώ συμπληρώνεται, μεταξύ άλλων, από την αρχή της ένταξης των περιβαλλοντικών προβληματισμών στις ευρωπαϊκές πολιτικές που έχουν αντίκτυπο στο περιβάλλον. Οι βασικοί στόχοι της στρατηγικής είναι τέσσερις: Προστασία του Περιβάλλοντος, Κοινωνική Δικαιοσύνη και Συνοχή, Οικονομική Ευημερία, Ανάληψη των Διεθνών Ευθυνών μας. Σύμφωνα με την ως άνω στρατηγική, οι στόχοι περιβαλλοντικής προστασίας που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την χάραξη των αναπτυξιακών στρατηγικών αφορούν: Την εξέταση των κλιματικών αλλαγών, με γενικό στόχο τον περιορισμό των κλιματικών αλλαγών και των επιπτώσεών τους στην κοινωνία. Την προαγωγή καλής υγείας - δημόσιας υγείας, με γενικό στόχο την προαγωγή της καλής δημόσιας υγείας και η βελτίωση της προστασίας έναντι των κινδύνων που απειλούν την υγεία. Την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και αντιμετώπιση των δημογραφικών αλλαγών με γενικό στόχο τη δημιουργία ευνοϊκών προς την κοινωνική ενσωμάτωση κοινωνιών. Την καλύτερη διαχείριση των φυσικών πόρων, με γενικό στόχο τη διασφάλιση της ικανότητας της γης να ευνοεί τη ζωή σε όλη της την πολυμορφία, την τήρηση των ορίων των φυσικών πόρων του πλανήτη και προαγωγή της βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης ώστε να αποσυνδεθεί η οικονομική ανάπτυξη από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Την αύξηση της βιωσιμότητας των μεταφορών, με γενικό στόχο τη διασφάλιση ανταπόκρισης των συστημάτων μεταφορών στις οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες της κοινωνίας ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις τους στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Την καταπολέμηση της φτώχειας στον πλανήτη και προαγωγή της ανάπτυξης, με γενικό στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας, η οποία θα αποτελέσει την ενεργό προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο. Σελ. 20/351

22 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ () Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (COM(2010) 2020 τελικό) θέτει τους στόχους για την στρατηγική ανάπτυξης της επόμενης δεκαετίας. Σύμφωνα με αυτή, οι ακόλουθες τρεις βασικές προτεραιότητες πρέπει να κατέχουν κεντρική θέση στη στρατηγική για την Ευρώπη 2020: η έξυπνη ανάπτυξη - με την ανάπτυξη μιας οικονομίας που βασίζεται στη γνώση και την καινοτομία. η βιώσιμη ανάπτυξη - με την προώθηση μιας πιο αποτελεσματικής στη χρησιμοποίηση των πόρων, πιο πράσινης και πιο ανταγωνιστικής οικονομίας. η ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς - με την ενίσχυση μιας οικονομίας με υψηλό ποσοστό απασχόλησης που εξασφαλίζει οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Οι τρεις αυτές προτεραιότητες αλληλοενισχύονται και διαμορφώνουν την εικόνα της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς για την Ευρώπη του 21ου αιώνα. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, τα μέλη της ΕΕ πρέπει να συμφωνήσουν από κοινού έναν συγκεκριμένο αριθμό πρωταρχικών στόχων για το Οι στόχοι αυτοί πρέπει να είναι αντιπροσωπευτικοί του θέματος της έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Πρέπει να είναι μετρήσιμοι, ικανοί να αντικατοπτρίζουν την πολυμορφία των καταστάσεων στα κράτη μέλη και να βασίζονται σε επαρκώς αξιόπιστα στοιχεία για τους σκοπούς της σύγκρισης. Στη βάση αυτή επιλέχθηκαν οι παρακάτω στόχοι, η επίτευξή των οποίων κρίνεται καθοριστική για την επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πολιτικής μέχρι το 2020: Το ποσοστό απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας ετών πρέπει να αυξηθεί από 69% σήμερα σε τουλάχιστον 75%, μεταξύ άλλων μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής των γυναικών, των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και της καλύτερης ενσωμάτωσης των μεταναστών στο εργατικό δυναμικό. Στόχος της ΕΕ είναι επί του παρόντος η επένδυση του 3% του ΑΕΠ σε Έρευνα και Ανάπτυξη. Ο στόχος είχε επιτύχει να εστιάσει την προσοχή στην ανάγκη για επενδύσεις στην Έρευνα και Ανάπτυξη τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά εστιάζει περισσότερο στις εισροές απ' ό,τι στις επιπτώσεις. Υπάρχει σαφής ανάγκη βελτίωσης των συνθηκών για ιδιωτική Έρευνα και Ανάπτυξη στην ΕΕ και σ' αυτό θα συμβάλουν πολλά από τα μέτρα που προτείνονται στην παρούσα στρατηγική. Είναι επίσης σαφές ότι αντιμετωπίζοντας από κοινού την Έρευνα και Ανάπτυξη και την καινοτομία θα διαθέτουμεένα ευρύτερο φάσμα δαπάνης το οποίο θα είναι πιο συναφές για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και για τους παράγοντες που ρυθμίζουν την παραγωγικότητα. Η Επιτροπή προτείνει να διατηρηθεί ο στόχος του 3% και να καθοριστεί παράλληλα δείκτης που θα αντικατοπτρίζει την ένταση Έρευνας και Ανάπτυξης και καινοτομίας. Μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 ή κατά 30%, εάν πληρούνται οι όροι, αύξηση του ποσοστού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε 20% και αύξηση κατά 20% της ενεργειακής απόδοσης. Σελ. 21/351