ηµιουργία εθνικών συµπράξεων δηµόσιας υγείας στα νέα κράτη µέλη της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης Ένα εγχειρίδιο για την ίδρυση οργανισµών

Transcript

1 ηµιουργία εθνικών συµπράξεων δηµόσιας υγείας στα νέα κράτη µέλη της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης Ένα εγχειρίδιο για την ίδρυση οργανισµών Geof Rayner Ευρωπαϊκή Σύµπραξη ηµόσιας Υγείας εκέµβριος 2004

2 Εισαγωγή: Η προώθηση της υγείας στη νέα Ευρώπη: Ο ρόλος των µη κυβερνητικών οργανισµών Η δηµόσια υγεία του χθες και του σήµερα Η πολιτισµική κοινωνία και ο ρόλος των µη κυβερνητικών οργανισµών Η αποστολή, η σηµασία, η δεοντολογία και η ευθύνη Η στρατηγική του σώµατος µελών Η στρατηγική διεξαγωγής εράνων και στρατηγική άντλησης πόρων Οι σχέσεις µε τους δηµιουργούς πολιτικής Στρατηγική της επικοινωνίας Ανάπτυξη οργανωτικής στρατηγικής

3 Εισαγωγή: Η προώθηση της υγείας στη νέα Ευρώπη: Ο ρόλος των µη κυβερνητικών οργανισµών Το Μάιο του 2004, η επιφάνεια της περιοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξήθηκε κατά ένα τέταρτο και ο πληθυσµός της κατά ένα πέµπτο, φτάνοντας έτσι τα 450 εκατοµµύρια. Στη διάρκεια αυτής της αυξητικής περιόδου τα νέα κράτη µέλη εργάζονται για την αναζωογόνηση µιας καλύτερης διοργάνωσης της πολιτικής, της οικονοµίας, της κοινωνίας και της υγείας τους. Σε κάθε νέο κράτος µέλος υπάρχει µια µεγάλη µερίδα πληθυσµού η οποία υποδέχεται ευχαρίστως την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση σαν µια αφορµή για µεγαλύτερη κοινωνική ανάπτυξη. Επίσης επιθυµεί να νοιώσει πως ανήκει στο διευρυµένο Ευρωπαϊκό Σχέδιο. Φαίνεται όµως ότι γενικά τα ανερχόµενα κράτη µέλη είναι φτωχότερα από τα ήδη ενυπόστατα. Σύµφωνα µε κάποια συµπεράσµατα της επιτροπής του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών για την Ευρωπαϊκή οικονοµία, τουλάχιστον 120 εκατοµµύρια Ευρωπαίοι πολίτες, (ένας στους εφτά του συνολικού πληθυσµού), δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλο πόσιµο νερό καθώς και σε άλλες συνθήκες υγιεινής, όπως ιδρύµατα δηµόσιας υγείας. Από τη στιγµή που τα νέα Ευρωπαϊκά κράτη ασχολούνται µε τέτοιους παραδοσιακούς κινδύνους για την υγεία, ανερχόµενες απειλές, και µε την εµπλοκή της υγείας στην παγκοσµιοποίηση, πιθανόν επίσης να επωφεληθούν από την ανάπτυξη ανεξαρτήτων µη κυβερνητικών οργανισµών που αφιερώνονται στην προώθηση και την περιφρούρηση της δηµόσιας υγείας. Η λεγόµενη σύµπραξη δηµόσιας υγείας δηµιουργείται από ενωµένα κινήµατα πολιτών, επαγγελµάτων, µη κυβερνητικών οργανισµών, δικτύων από µη κυβερνητικούς οργανισµούς καθώς και άλλες οργανώσεις ή άτοµα που συνεισφέρουν σηµαντικά στην καλύτερη προσέγγιση της δηµόσιας υγείας. Αυτό το νέο κίνηµα για τη δηµόσια υγεία δε βλέπει την απόκτηση καλής υγείας µε εφαρµογή ωµής στατιστικής όσον αφορά κάποιες ασθένειες ή επιδηµίες: Μια υγιής κοινωνία προϋποθέτει την προώθηση της θετικής άποψης για την ψυχική και σωµατική υγεία που είναι απαραίτητα στοιχεία του σύγχρονου Ευρωπαϊκού ιδανικού. Για την επιτυχία των µέτρων δηµόσιας υγείας στον 21 ο αιώνα απαιτείται διορατικότητα, ενδυνάµωση και αναζωογώνηση στην κατανόηση της δηµόσιας υγείας σε επιστηµονικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο καθώς και την ικανοποίηση των αναγκών της. Ο σκοπός του εγχειριδίου Το εγχειρίδιο αυτό γράφτηκε στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής σύµπραξης δηµόσιας υγείας µε σκοπό να βοηθήσει οργανισµούς και άτοµα στα νέα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκονται στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη να δώσουν ερεθίσµατα για την προώθηση της δηµόσιας υγείας καθώς και να αναπτύξουν τους δικούς τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς. Οι τρεις κυριότεροι σκοποί του εγχειριδίου είναι οι εξής: 1. Να υποδείξει καλύτερες πρακτικές µεθόδους για την ανάπτυξη µη κυβερνητικών οργανισµών δίνοντας πληροφορίες για την αποστολή τους, τη διακυβέρνηση τους, την ανάπτυξη σώµατος µελών, την επικοινωνία, την ευθύνη τους καθώς και τη λειτουργικότητα τους. 2. Να προωθήσει ζητήµατα που αφορούν τη δηµόσια υγεία στα νέα κράτη µέλη που στοχεύουν στη δηµιουργία µη κυβερνητικών οργανισµών. 3. Να βοηθήσει εθνικές οµάδες στη διαβεβαίωση πως ότι δηµιουργούν είναι εφικτό σε όλα τα εθνικά επίπεδα και περιεκτικό σε γενικούς στόχους για το κίνηµα δηµόσιας υγείας στην Ευρώπη. 3

4 Το εγχειρίδιο αυτό δεν αξιοποιεί τη µέχρι τώρα υπάρχουσα γνώση όσον αφορά τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς ή τη δηµιουργία τους. Για όσους γνωρίζουν καλά αυτό το θέµα τα περισσότερα θα είναι γνωστά. Μέρος πρώτο: Η δηµόσια υγεία του παρελθόντος και του παρόντος έχει να κάνει µε τις νέες προκλήσεις που αφορούν τη δηµόσια υγεία του σήµερα ενάντια στο πως αναπτυσσόταν κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Λέγεται ότι περισσότερο από πριν η δηµόσια υγεία θα πρέπει να βασίζεται στην κινητοποίηση των πολιτών ενώ είναι επίσης σηµαντικό για τους οργανισµούς να χρησιµοποιούν την επιστήµη, κάποια αποδειχτικά στοιχεία καθώς και τη φαντασία τους. Αυτό το µέρος δίνει το σηµείο εκκίνησης για τη συζήτηση προτεραιοτήτων δηµόσιας υγείας σε κάθε νέο κράτος µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέρος δεύτερο: Ο ρόλος των µη κυβερνητικών οργανισµών σε κάθε πολιτισµική κοινωνία είναι διαφορετικός. Μερικοί µπορεί να είναι πολύ µικροί µε περιορισµένες πηγές, χωρίς να αποκλείεται η µεγάλη συνεισφορά τους στην κοινωνία, δεδοµένου ότι θα ακολουθήσουν πιστά την αποστολή τους και θα συνεργάζονται µεταξύ τους. Το µέρος αυτό δείχνει πως οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί προσκοµίζουν νέους οραµατισµούς στην κοινωνία και αυτός είναι ο λόγος που γίνονται εύκολα αποδεχτοί από τον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας. Μέρος τρίτο: Η αποστολή, οι αξίες, η δεοντολογία, και η ευθύνη επισηµαίνουν κατηγορηµατικά στους νέους µη κυβερνητικούς οργανισµούς πως πρέπει να είναι ξεκάθαροι µε τους στόχους τους, όπως επίσης τις ιδέες και τα κοινά πιστεύω που φέρνουν τα µέλη τους σε συνεργασία. Χρησιµεύει και σαν πιθανότητα διεύρυνσης. Μέρος τέταρτο: Η στρατηγική της δηµιουργίας σώµατος µελών δείχνει τη σπουδαιότητα της ανάπτυξης σώµατος µελών ενώ παράλληλα προωθεί τρόπους επικοινωνίας µε το σώµα µελών. Αυτό το µέρος αυτό επίσης καλύπτει τη δηµιουργία µιας οµάδας διοικούντων του οργανισµού. Μέρος πέµπτο: Η στρατηγική διεξαγωγής εράνων καθώς και άλλοι πόροι χρηµατοδότησης δείχνει πόσο σηµαντικό είναι το ζήτηµα εξασφάλισης χρηµάτων και η διαχείριση τους µακροπρόθεσµα. Είναι φανερό πως η ποιο σηµαντική πηγή αρχικά είναι ο ειλικρινής ενθουσιασµός της οµάδας διοικούντων και των µελών του οργανισµού. Μέρος έκτο: Οι σχέσεις µε τους δηµιουργούς πολιτικής είναι απαραίτητες για την προσεκτική ανάλυση της συνεργασίας του νέου µη κυβερνητικού οργανισµού µε την κυβέρνηση. Σηµειώνεται ότι η καλή εκστρατεία µπορεί να επηρεάσει το προφίλ του οργανισµού και παράλληλα δείχνει τη σπουδαιότητα του να βρίσκει υποστηριχτές στην κυβέρνηση. Μέρος έβδοµο: Η στρατηγική της επικοινωνίας παρουσιάζει ιδέες για τη σαφήνεια του µηνύµατος του οργανισµού, πιο συγκεκριµένα θέλει να εµπλουτίσει το περιορισµένο προφίλ της δηµόσιας υγείας. 4

5 Μέρος όγδοο: Το τελευταίο µέρος αναφέρεται στην ανάπτυξη οργανωτικής στρατηγικής. Συστήνει στον µη κυβερνητικό οργανισµό να αναλύσει το περιβάλλον που τον επηρεάζει, για παράδειγµα να ασχοληθεί µε τις δυνατότητες του, τα τρωτά σηµεία, τις ευκαιρίες, και τις απειλές, συντελώντας µε αυτό τον τρόπο στην καλύτερη λειτουργία του. Το εγχειρίδιο αυτό θα πρέπει να διαβαστεί παράλληλα µε κάποιο άλλο ενηµερωτικό φυλλάδιο το οποίο µπορεί να τροποποιηθεί ή να διορθωθεί σύµφωνα µε τους σκοπούς ανάπτυξης και επικοινωνίας του ανερχόµενου µη κυβερνητικού οργανισµού. 1. Η δηµόσια υγεία του χθες και του σήµερα Πιο είναι το ιστορικό υπόβαθρο της δηµόσιας υγείας µέχρι σήµερα. Το αντικείµενο, η τεχνοτροπία, οι τεχνικές και οι πρακτικές µέθοδοι της δηµόσιας υγείας έχουν σχέση µε τη σύγχρονη εποχή. Για τη δηµιουργία νέων οργανισµών που αφορούν τη δηµόσια υγεία είναι πολύ βοηθητικό να µελετηθεί πρώτα ο τρόπος ανάπτυξης του κινήµατος δηµόσιας υγείας. Το ενδιαφέρον για τη δηµόσια υγεία στην Ευρώπη φαίνεται να ξεκίνησε από µεγάλες επαρχίες τον 19 ο αιώνα και αναπτύχθηκε σαν µια επαγγελµατική και οργανωµένη οµάδα από τεχνικές, πρακτικές µεθόδους και νόµους. Σε αυτά τα δεδοµένα συµπεριλαµβάνονται, για παράδειγµα, η προάσπιση της δηµόσιας πολιτικής, η ιατρική, η νοσηλευτική, η επιδηµιολογία, η µηχανολογία, η εκπαίδευση και η έρευνα για την υγιεινή. Η περιφρούρηση και η προώθηση της δηµόσιας υγείας δηµιούργησαν ένα νέο θεσµικό υπόβαθρο συµπεριλαµβάνοντας κεντρικές κυβερνητικές υπηρεσίες καθώς και υπηρεσίες που αφορούν την υγεία και το περιβάλλον. Αρχικά αφορούσαν τη στέγαση, την ύδρευση, τις συνθήκες υγιεινής κλπ, δηλαδή την περιβαλλοντική υποδοµή στην οποία η καλή υγεία µπορεί να βασιστεί. Αυτή η κλασσική αντίληψη για τη δηµόσια υγεία εδρεύει ανάµεσα στις θεµελιώδεις κρατικές αµυντικές λειτουργίες, στην αστική διάταξη, στο νοµικό σύστηµα και στην εκπαίδευση, έτσι όπως διατηρούνται εντός του διαφωτιστικού Ευρωπαϊκού ιδανικού. Στην ουσία, η δηµόσια υγεία αφορά στη δηµιουργία συνθηκών που προϋποθέτουν µια υγιή κοινωνία. Η δηµόσια υγεία δε δηµιουργήθηκε µόνο από κοινωνικούς λειτουργούς ή από επαγγελµατικές οµάδες αλλά εµφανίστηκε στο προσκήνιο σε ατµόσφαιρα κοινωνικής κρίσης, επιστηµονικής διαµάχης και πολιτικής διαφωνίας. Θεµελιώθηκε µε το φόβο της αρνητικής επίδρασης ανάµεσα στις πολιτικές ελίτ και κινητοποίησε τις κρατικές πηγές να κατανικήσουν τη δηµόσια εξάντληση. Αυτό ήταν υπερβολικά επιτυχές. Οι συνθήκες υγιεινής και περιβάλλοντος µεγάλων πόλεων, όπως για παράδειγµα το Λονδίνο, το Παρίσι, ή το Βερολίνο, άλλαξαν σε διάστηµα πενήντα χρόνων µε µαζικές επενδύσεις στην υποδοµή της δηµόσιας υγείας, όσον αφορά τους κανονισµούς για τις συνθήκες εργασίας και την επιβολή ποιοτικού επιπέδου για την τροφή. Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες τοποθετήθηκαν επιπρόσθετες ευθύνες οι οποίες χρηµατοδοτήθηκαν από φορολογικά έσοδα, αν και υπήρξε αξιοσηµείωτη διαφορά στην Ευρώπη σε σχέση µε το νόµο και στο πως οι λειτουργίες της δηµόσιας υγείας έγιναν επιλήψιµες. Αυτό παραµένει αληθές και για την Ευρώπη του σήµερα. Για περισσότερο από ένα αιώνα µετά, η δηµόσια υγεία του σήµερα παραµένει καθορισµένη από εκείνη τη χρονική περίοδο. Ο λαός και οι πολιτικοί βλέπουν τη δηµόσια υγεία µε περιορισµένους όρους υγιεινής, ασφάλειας της τροφής ή µολυσµατικές επιδηµίες. Υπάρχουν άλλοι λόγοι για την αποµάκρυνση της δηµόσιας υγείας από την εξέχουσα θέση του λαού. Μετά το δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο, η υγεία των περισσότερων Ευρωπαίων βελτιώθηκε επειδή σιτίζονταν, στεγάζονταν και εκπαιδεύονταν καλύτερα. Όσον αφορά στη δηµόσια υγεία αυτό θεωρείται καθοριστικός παράγοντας. Ωστόσο, τέτοιες βελτιώσεις δεν είναι αντιληπτές για τον ορισµό της δηµόσιας υγείας. Η βελτιωµένη αποτελεσµατικότητα της θεραπευτικής ή της αναµορφωµένης ιατρικής κατά τη διάρκεια της ίδιας χρονικής περιόδου αποµάκρυνε το 5

6 πολιτικό κέντρο βάρους από τη δηµόσια υγεία, µετακινώντας το προς το σύστηµα ιατρικής φροντίδας. Στη διάρκεια των τριών περασµένων δεκαετιών υπήρξαν προσπάθειες για την αναζωογόνηση της δηµόσιας υγείας. Ένα στοιχείο ήταν η συζήτηση για τις ανισότητες στην υγεία. Αν και η κατάσταση της υγείας των περισσότερων πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης άλλαξε, ακόµα και στα πλουσιότερα κράτη δεν έγιναν εξίσου βελτιώσεις στον τοµέα της υγείας. Σε πολλές περιπτώσεις οι ανισότητες στην υγεία των πολιτών ενός κράτους καθώς και µεταξύ κάποιων κρατών κατοχυρώθηκαν. Στην Κεντρική και την Ανατολική Ευρώπη η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και της οικονοµίας σήµανε την αναίρεση σε ορισµένες περιπτώσεις, των βελτιωτικών αλλαγών της υγείας των πολιτών. Άλλος ένας παράγοντας ήταν η αναθεώρηση του ρόλου της ιατρικής. Ο επιδηµιολόγος Thomas McKeown έθεσε την άποψη ότι η πρόοδος που έγινε στη διάρκεια του εικοστού αιώνα όσον αφορά τη βελτίωση της υγείας και του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, (χρησιµοποιώντας την περίπτωση της Αγγλίας), που αποδίδεται στην ιατρική, συµπεριλαµβάνοντας και τη δηµόσια υγεία, οφειλόταν περισσότερο σε βελτιώσεις που έγιναν στη διατροφή καθώς και σε περιβαλλοντικές συνθήκες παρά στην ιατρική φροντίδα. Με αυτή την άποψη η γεωργική και η βιοµηχανική πρόοδος βελτίωσαν τον κοινωνικό έλεγχο του περιβάλλοντος και µείωσαν τη µόλυνση της τροφής και άλλων καθοριστικών παραγόντων για την υγεία. Μείωσαν επίσης την αναλογία εξάπλωσης µολυσµατικών ασθενειών. Μια Τρίτη άποψη για την αναζωογόνηση της δηµόσιας υγείας είναι η αναγέννηση νέων απειλών που σε ορισµένες περιπτώσεις µπορούν να συγκριθούν µε µαζικές επιδηµίες περασµένων αιώνων. Ο ιός του Aids είναι το πιο ορατό παράδειγµα, όµως υπάρχουν και πολλά άλλα στα οποία δίδεται λιγότερη δηµοσιότητα. Παρά τις δυναµικές εκστρατείες που γίνονται κατά των ασθενειών, όπως για παράδειγµα την πολιοµυελίτιδα ή την ευλογιά, στη διάρκεια των δυο περασµένων δεκαετιών περισσότερες από 30 νέες ασθένειες παγκοσµίως φάνηκαν στο προσκήνιο. Για τις περισσότερες δεν υπάρχουν θεραπείες ή εµβόλια. Σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, η ακατάσχετη και ανάρµοστη χρήση αντιβιοτικών είχε ως επακόλουθο την αυξηµένη αντιµικροβιακή αντίσταση, απειλώντας σοβαρά τη στρατηγική που ασκούν τα φάρµακα ενάντια σε κοινές ασθένειες, όπως η φυµατίωση, η µαλάρια, η χολέρα, η δυσεντερία, η πνευµονία ή τα σεξουαλικά νοσήµατα. Παράλληλα µε την αγωνία της αναβίωσης µεταδοτικών ασθενειών, µια νέα κατηγορία πιθανών κινδύνων που αφορούν την υγεία βγήκε στην επιφάνεια. Η Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας τους έδωσε τον ορισµό «µη µεταδοτικές ασθένειες». Σε αυτές συµπεριλαµβάνονται χρόνιες νόσοι όπως την παχυσαρκία ή το διαβήτη που οφείλονται στις αλλαγές της διατροφής και των ρυθµών ζωής, παράλληλα µε προβλήµατα ψυχικής υγείας που οφείλονται στον κοινωνικό αποκλεισµό, την ανεργία ή την κατάχρηση φαρµάκων, οινοπνεύµατος ή καπνικών προϊόντων. Σε αυτές τις περιπτώσεις µιλάµε για παράγωγα εθισµού ανθυγιεινής βιοµηχανίας. Αυτό που δείχνουν οι νέες απειλές είναι πως οι αυξήσεις στην οικονοµική ευηµερία δεν οδηγούν αυτοµάτως σε βελτιώσεις στον τοµέα της υγείας, η µαζική επιδηµία της παχυσαρκίας αφορά περισσότερο την πλουσιότερη χώρα στον κόσµο, που είναι οι Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής. Το πέµπτο σηµείο είναι πως οι απειλές για την δηµόσια υγεία δεν περιορίζονται µόνο σε σωµατικές ασθένειες. Άλλη µια σηµαντική κατηγορία κινδύνων προέρχεται από τη διάσπαση του γήινου βιοσυστήµατος. Αυτοί οι νέοι κίνδυνοι εστιάζονται στην υπερθέρµανση του πλανήτη, στους συνεχείς ανόργανους µολυσµατικούς παράγοντες και στις πιέσεις που ασκούνται από τον υπερπληθυσµό και την αστικοποίηση. Η παράληψη διατήρησης υγιεινών συνθηκών για την οικολογία αυξάνει την ανθρώπινη ευπάθεια σε πολλές ασθένειες καθώς και σε κοινωνικές διαταραχές. Αυτά τα προβλήµατα δεν µπορούν να λυθούν µε ιατρική περίθαλψη ούτε µε άλλες κλασσικές µεθόδους δηµόσιας υγείας. Στην πραγµατικότητα, η λανθασµένη ιδέα ύπαρξης διαθέσιµης και 6

7 γρήγορης θεραπείας µέσω της ιατρικής παρεµποδίζει τη διεξαγωγή πιο αποτελεσµατικών προσπαθειών. Το γεγονός αυτό έγινε αντιληπτό από τους κριτικούς διανοούµενους που παραβρέθηκαν σε κάποιο συνέδριο στην Άλµα Άτα το 1978 που διοργανώθηκε για την αποτίµηση άµεσης µέριµνας. Το αποτέλεσµα ήταν το Σύνταγµα της Άλµα Άτα. Η πρώτη παράγραφος του συντάγµατος αρχίζει ως εξής: Το συνέδριο αυτό επιβεβαιώνει διακαώς ότι η υγεία, η οποία αφορά πλήρως την καλή φυσική, ψυχική και κοινωνική κατάσταση, και όχι µόνο την απουσία ασθένειας ή αναπηρίας, αποτελεί βασικό ανθρώπινο δικαίωµα. Επίσης η επίτευξη του υψηλότερου δυνατού επιπέδου υγείας αποτελεί σπουδαίο κοινωνικό στόχο ανά το παγκόσµιο, η πραγµατοποίηση του οποίου απαιτεί δράση πολλών άλλων κοινωνικών και οικονοµικών τοµέων, παράλληλα µε αυτόν της υγείας. Το Σύνταγµα της Άλµα Άτα προέτρεψε σε περισσότερη συζήτηση. Οκτώ χρόνια αργότερα το Σύνταγµα της Οτάβας παρέθεσε ένα γενικό πρότυπο για την προώθηση της υγείας βασισµένο σε ένα οικολογικό και διατοµηµένο απολογισµό των καθοριστικών παραγόντων της υγείας και της νέας δηµόσιας πολιτικής, µε έµφαση στην κοινοτική δράση, στο υγιεινό περιβάλλον και σε προσωπική εµπειρία. Επίσης ώθησε το ενδιαφέρον για την υγεία από καταπραϋντικές θεραπείες σε άµεση πρόληψη. Στο Σύνταγµα καταγράφονται τα πιο κάτω: Οι προϋποθέσεις και οι προοπτικές για την υγεία δεν µπορούν να διασφαλιστούν µόνο από τον τοµέα της υγείας. Πιο σηµαντικά αιτήµατα για την προώθηση της υγείας απαιτούνται από τη συντονισµένη δράση όλων των ενδιαφερόµενων: Από την κυβέρνηση, από τον τοµέα της υγείας ή άλλους κοινωνικούς και οικονοµικούς τοµείς, από µη κυβερνητικούς και εθελοντικούς οργανισµούς, από τοπικές αρχές, από τη βιοµηχανία και από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Άτοµα που αντιπροσωπεύουν κάθε κοινωνικό επίπεδο εµπλέκονται προσωπικά, µε την οικογένεια ή και µε την κοινότητα τους. Επαγγελµατικές και κοινωνικές οµάδες προσωπικού που ασχολείται µε τον τοµέα της υγείας έχουν σηµαντικές ευθύνες στο να αναλογίζονται µεταξύ διαφόρων συµφερόντων της κοινωνίας για την επιδίωξη της καλής υγείας. Η σύγχρονη δηµόσια υγεία, ακολουθώντας τα συντάγµατα της Άλµα Άτα και της Οτάβας, δεν φαίνεται να περιλαµβάνει µόνο την επιστήµη ή την ιατρική, αλλά και την πολιτική της παρεµπόδισης ασθενειών και την προώθηση της καλής υγείας. Αυτά τα µέτρα συµπεριλαµβάνουν νοµοθετήσεις και ρυθµίσεις, δηµοσιονοµικά µέτρα, δασµολογήσεις και οργανωτικές αλλαγές µέσω συντονισµένης δραστηριότητας, για παράδειγµα να υποθάλπουν την αµεροληψία µέσω οικονοµικής και κοινωνικής πολιτικής. Η ενωµένη δραστηριότητα συµβάλλει στη διασφάλιση πιο υγιεινών αγαθών και δηµόσιων υπηρεσιών. Συµβάλλει επίσης στη διατήρηση πιο καθαρού περιβάλλοντος. Η δηµόσια υγεία στρέφεται επίσης σε οικονοµικές και άλλες ανισότητες, αδικίες και αρνήσεις Όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Μια σύγχρονη προοπτική της δηµόσιας υγείας περιλαµβάνει την προάσπιση, τη δηµόσια εµπλοκή και τη δράση των πολιτών, παράλληλα µε τις εκτεταµένες αναθεωρήσεις της κλασσικής προοπτικής δηµόσιας υγείας. Τέλος, η δηµόσια υγεία θα πρέπει να αποτελεί ένα εφευρετικό και δηµιουργικό εγχείρηµα ικανό να απασχολεί τους πολίτες µέσω της τέχνης και του πνεύµατος. Στα δυο συντάγµατα περιγράφεται η διορατικότητα και η πρακτικότητα. Όµως παρέλειψαν να συνεχίσουν σε περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη, και ενώ τα σηµάδια τους µπορούν να γίνουν αντιληπτά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι πολύ απόµακρα από την πολιτική που εφαρµόζει. Σχεδόν οι µισές δαπάνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης χρησιµοποιήθηκαν για τον γεωργικό τοµέα χωρίς αντίκτυπο στην αποτίµηση της επιδότησης για την υγεία. Η Ευρωπαϊκή πολιτική της συγκοινωνίας προτίµησε τη µηχανοκίνητη ενέργεια από την σωµατική, (όπως για παράδειγµα την ποδηλασία και το περπάτηµα), καθώς όλο και περισσότερο η κουλτούρα εξυµνούσε την αδυναµία στα αθλήµατα, ακόµα και όταν µια αυξανόµενη µερίδα πολιτών έπαιρνε βάρος. 7

8 Η παράληψη του συντάγµατος της Οτάβας στην επίδραση των διευρυµένων καθοριστικών παραγόντων για την υγεία υπέδειξε πως τα περισσότερα Ευρωπαϊκά κράτη δεν ασχολήθηκαν σοβαρά µε τα νέα δεδοµένα της δηµόσιας υγείας. Το έκαναν όταν υιοθετήθηκαν νέες πολιτικές σε κρίσιµες περιόδους όπως τη διατύπωση της Ευρωπαϊκής αρχής για το επίπεδο της τροφής µε την εµφάνιση της νόσου της τρελής αγελάδας. Το αποτέλεσµα ήταν ότι τα 51 Ευρωπαϊκά κράτη που ανήκουν στην Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας µαζί µε την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν έλλειψη σταθερών πλαισίων από ιδέες και πρακτικές που αφορούν τη δηµόσια υγεία. Η θετική πλευρά είναι πως βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη και η χρηµατοδότηση γίνεται πλέον διαθέσιµη από την Ευρωπαϊκή αποστολή για την ενδυνάµωση της δηµόσιας υγείας. Η κλασσική φάση της δηµόσιας υγείας βασίστηκε στη χρήση κρατικών πηγών µε εκσυγχρονιστικές ελίτ. Σήµερα είναι αναγκαία µια µεγαλύτερη αναβολή, εν µέρει, επειδή τα προβλήµατα δεν περιορίζονται στα µικρόβια ή στην ανεπαρκή στέγαση όµως βρίσκονται υπό µορφή οικονοµικής και κοινωνικής ζωτικότητας. Σήµερα το περιβάλλον, µε την ευρύτερη του έννοια, - κοινωνικό, οικολογικό και βιολογικό αποτελεί την υποδοµή από την οποία εξαρτάται η υγεία των ανθρώπων. Αν η δηµόσια υγεία µείνει περιορισµένη σε παραδοσιακές µεθόδους, όπως την προώθηση της υγιεινής διαβίωσης ή την ποιότητα της τροφής, καθώς επίσης στη διατήρηση των ήδη ενυπόστατων επαγγελµάτων υγείας, θα γίνει ελάχιστη πρόοδος για την αλλαγή του δηµόσιου προφίλ της ή την αύξηση της δραστικότητας της. Είναι αλήθεια ότι πολλές παραδοσιακές µέθοδοι που παραµένουν, όπως και υπαρκτά επαγγέλµατα, παίζουν αποφασιστικό ρόλο. Όµως σε µια εποχή εξέγερσης µη µεταδοτικών ασθενειών, µε δυναµικές βιοµηχανικές οµάδες δράσης και µε την υποβάθµιση του βιοσυστήµατος η ισορροπία της δραστικότητας και της συγκέντρωσης πρέπει να µετακινηθεί σε ευρύτερα κινήµατα πολιτών. Η εγκαθίδρυση ενός οργανωµένου κινήµατος δηµόσιας υγείας που να ενσωµατώνει όλα τα νήµατα των δεξιοτήτων και των διεκδικήσεων σε όλη την Ευρώπη και σε όλα τα νέα κράτη µέλη της, αποτελεί ευκαιρία επανεξέτασης των αρχών δράσης της δηµόσιας υγείας και διεύρυνση των βάσεων και των στηριγµάτων της. Η δηµόσια υγεία αφορά τη βελτίωση της καλής κατάστασης των πληθυσµών και όχι τόσο την εξατοµικευµένη θεραπεία ασθενειών. Ως προσέγγιση, η δηµόσια υγεία συνδυάζει τις δυνάµεις της κλασσικής δηµόσιας υγείας µε τους νεωτερισµούς που περιέχονται στα Συντάγµατα της Άλµα Άτα και της Οτάβας. Συγκεκριµένα η δηµόσια υγεία: είχνει τη ρίζα και τα αίτια των ασθενειών. Χρησιµοποιεί αποδείξεις, την επιστήµη και συστηµατική έρευνα, προωθώντας επίσης κάποιους νεωτερισµούς. Προασπίζεται τροποποιήσεις τονίζοντας τις ανισότητες, τις αδικίες και την άρνηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Αναγνωρίζει τις περιβαλλοντικές και τις βιολογικές απόψεις στο θέµα της καλής υγείας. Προσκρούει στα επαγγελµατικά και οργανωτικά περιοριστικά όρια. Προωθεί την άρτια συµµετοχή των πολιτών. Ως πεδίο επαγγελµατικής εφαρµογής η δηµόσια υγεία αφορά τις εξής λειτουργίες και αποστολές: Εποπτεία του περιβάλλοντος, έλεγχος και ανάλυση. Έρευνα για την έξαρση ασθενειών, επιδηµιών και άλλων κινδύνων για την υγεία. Ρύθµιση των κινδύνων της υγείας. Ίδρυση, σχεδιασµός και διαχείριση προώθησης της υγείας καθώς και προγράµµατα παρεµπόδισης ασθενειών. Ενίσχυση και ενδυνάµωση κοινοτήτων στην προώθηση της υγείας και στη µείωση της ανισότητας. ηµιουργία και διατήρηση διακυβερνητικής και διατµηµατικής συνεργασίας για τη βελτίωση της υγείας και τη µείωση της ανισότητας. 8

9 ιασφάλιση της συµµόρφωσης µε τους κανόνες και τους νόµους για την περιφρούρηση και την προώθηση της υγείας. Ανάπτυξη και διατήρηση ενός ικανοποιητικά εκπαιδευµένου ανθρώπινου δυναµικού. ιασφάλιση αποτελεσµατικής απόδοσης των υπηρεσιών που διαχειρίζονται το περιβάλλον και την υγεία στην επίτευξη των στόχων τους για τη βελτίωση της υγείας, την παρεµπόδιση ασθενειών και τη µείωση της ανισότητας Έρευνα, ανάπτυξη, αξιολόγηση και προώθηση καινοτοµιών. Ποιοτική και διαβεβαιωµένη εφαρµογή της δηµόσιας υγείας. 2. Η πολιτισµική κοινωνία και ο ρόλος των µη κυβερνητικών οργανισµών Οι σύγχρονες ιδέες που αφορούν τη δηµόσια υγεία απαιτούν την ενασχόληση του πληθυσµού και τη δραστηριοποίηση µιας πολιτισµικής κοινωνίας. Με αυτά τα δεδοµένα οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί παίζουν σηµαντικό ρόλο στην προώθηση καινοτοµικής πολιτικής, στην προάσπιση ευπαθών πληθυσµών, στην προώθηση νέων τρόπων πολιτικής και την εφαρµογή νέων ιδεών που αφορούν υπηρεσίες υγείας. Η πολιτισµική κοινωνία αφορά το πεδίο δράσης εθελοντικών ενώσεων καθώς και ανεπίσηµων δικτύων µέσα από τα οποία δραστηριοποιούνται άτοµα ή οµάδες για την προώθηση του δηµοσίου συµφέροντος. Με απλά λόγια, η κοινωνία αποτελείται από τρεις τοµείς: Τον κρατικό, τον ιδιωτικό, (συµπεριλαµβάνοντας τις επιχειρήσεις), και τον τοµέα πολιτισµικής κοινωνίας. Ο τοµέας αυτός διαφέρει από τη δηµόσια κυβερνητική δραστηριότητα επειδή λειτουργεί εθελοντικά, και από την ιδιωτική η οποία διεξάγεται µε τη βοήθεια της αγοράς επιζητώντας κοινό έδαφος ανάµεσα στους τοµείς για τη διασφάλιση του δηµοσίου συµφέροντος. Ο συχνά χαρακτηριζόµενος ως ο «Τρίτος Τοµέας», αποτελεί απαραίτητο δεσµό µεταξύ των πολιτών και του κράτους και εξισορροπητική δύναµη στην αγορά. Οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί αποτελούν απαραίτητο στοιχείο µιας πολιτισµικής κοινωνίας. Ο όρος αυτός χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά το Ο Οργανισµός Ηνωµένων Εθνών ήταν υποχρεωµένος να διακρίνει στο Σύνταγµα του τη διαφορά µεταξύ των δικαιωµάτων συµµετοχής εξειδικευµένων διακυβερνητικών αντιπροσωπειών και των διεθνών ιδιωτικών οργανώσεων. Ουσιαστικά, για τον Οργανισµό Ηνωµένων Εθνών, όλες οι µορφές ιδιωτικών οργανώσεων µπορούν να αναγνωριστούν ως µη κυβερνητικοί οργανισµοί. Στην αναγνώριση της αυξανόµενης σπουδαιότητας µιας πολιτισµικής κοινωνίας για την υγεία και το γεγονός ότι περισσότεροι από 400 κυβερνητικοί οργανισµοί είναι σε συνεχή επαφή µε την παγκόσµια οργάνωση υγείας, η οποία ίδρυσε µε δική της πρωτοβουλία µια πολιτισµική κοινωνία τον Ιούνιο του Οι κυριότεροι στόχοι του ήταν να διευκολύνει πιο αποτελεσµατικά τη συνεργασία µε τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς και τους οργανισµούς της πολιτισµικής κοινωνίας, να ανταλλάσσει πληροφορίες και να συνοµιλεί. Επίσης να ενδυναµώνει την υποστήριξη της παγκόσµιας οργάνωσης υγείας προς τα κράτη µέλη στην συνεργασία τους µε µη κυβερνητικούς οργανισµούς και οργανισµούς πολιτισµικής κοινωνίας για παγκόσµια, τοπικά και εθνικά ζητήµατα υγείας. Τέλος να διευρύνει τις συνοµιλίες και την ενωµένη δραστηριότητα όλων των κοινωνικών οµάδων που δείχνουν εύλογο ενδιαφέρον για την εργασία και τους στόχους της Παγκόσµιας Οργάνωσης Υγείας. Στην Ευρώπη έχει αναγνωριστεί από καιρό η δυνατότητα των µη κυβερνητικών οργανισµών να καλλιεργούν µια αίσθηση αστικής εφαρµογής αναγκαίας για την ενίσχυση καλύτερων τρόπων διακυβέρνησης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που η Ευρωπαϊκή επιτροπή στήριξε τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς καταρχήν. Η Ευρωπαϊκή επιτροπή καθόρισε το σκοπό και τη λειτουργία των µη κυβερνητικών οργανισµών, καθώς και τις δικές τις προοπτικές. Σχολιάζει: Οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί µπορούν να συµβάλουν σηµαντικά στην ανάπτυξη της δηµοκρατίας και της πολιτισµικής κοινωνίας στα υποψήφια κράτη. Για την αποδοχή του 9

10 επεκτατικού ρόλου και την ποικιλία των µη κυβερνητικών οργανισµών συστήνονται πέντε θεωρήµατα: 1. Καλλιέργεια συµµετοχικής δηµοκρατίας. 2. Παρουσίαση απόψεων συγκεκριµένων οµάδων από Ευρωπαίους πολίτες όσον αφορά κάποιους Ευρωπαϊκούς θεσµούς. 3. Συµβολή στη δηµιουργία πολιτικής. 4. Συµβολή στο διαχειριστικό έργο. 5. Συµβολή στην Ευρωπαϊκή ενοποίηση. Το έγγραφο της επιτροπής αναφέρει ότι οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί διαφέρουν εξαιρετικά ως προς την έκταση, τη βλέψη και τη λειτουργία τους. Για παράδειγµα οι επιχειρησιακοί οργανισµοί συµβάλλουν στη διανοµή υπηρεσιών, ενώ υπάρχουν και αυτοί που επικεντρώνονται στην προάσπιση. Συγκεκριµένα, αρκετοί µη κυβερνητικοί οργανισµοί είναι ικανοί να αναλαµβάνουν τον έλεγχο των φτωχότερων και των µη προνοµιούχων και να εκφράζουν αυτούς που δεν εισακούονται επαρκώς από άλλες διόδους επικοινωνίας. Η έκταση καλύπτει συγκεκριµένες οµάδες πολιτών, όπως τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες, τα άτοµα που ανήκουν σε εθνικές µειονότητες και άλλες εκβάσεις που επεκτείνονται από το περιβάλλον µέχρι το διεθνές εµπόριο. Όσον αφορά τη δηµιουργία πολιτικής, οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί φαίνεται να αποκτούν δεσµούς σε τοπικό, εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο και ενδεχοµένως να είναι εµπειρογνώµονες στη δηµιουργία πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώ οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί τυγχάνουν µεγάλης στήριξης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι εργασίες τους θα πρέπει να γίνονται µε υπευθυνότητα και να είναι ξεκάθαρες. Συγκεκριµένα δε θα πρέπει να αυτοεξυπηρετούνται, για παράδειγµα παρουσιάζοντας εµπορικές ή επαγγελµατικές οργανωτικές διεκδικήσεις. Συνεπάγεται ότι οι ανεξάρτητες επαγγελµατικές οργανώσεις ή ακόµα και οι πολλαπλές επαγγελµατικές οµάδες δρουν ταυτόχρονα. Παρά τη στήριξη των µη κυβερνητικών οργανισµών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε σχέση µε τη δύναµη και την οικονοµική στήριξη οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί φαίνεται να µειονεκτούν ειδικότερα όταν έρχονται σε αντίθεση µε τη µεγάλη δύναµη των οµάδων που προωθούν τη βιοµηχανία. Όµως, οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί µπορεί να πλεονεκτούν σε άλλους τοµείς. Οι ενυπόστατες περιβαλλοντικές, κοινωνικές και καταναλωτικές οµάδες, όπως επίσης αυτές που ασχολούνται µε τα αστικά δικαιώµατα, οι χαρακτηριζόµενες µέχρι σήµερα ως κατηγορίες µη κυβερνητικών οργανισµών, φαίνεται να συµφωνούν λιγότερο µεταξύ τους σε εθνικές γραµµές σε σύγκριση µε µέλη οµάδων πίεσης βιοµηχανικών συµφερόντων. Συνεπώς, η δύναµη τους προέρχεται από την εργασία τους ως οµάδα, η δύναµη της διορατικότητας τους και η σαφήνεια των υποδείξεων τους. Οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί δηµόσιας υγείας στα 25 κράτη µέλη έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν το έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης µέσω της Ευρωπαϊκής Σύµπραξης ηµόσιας Υγείας. Αυτό αποτελεί µεγάλο πλεονέκτηµα σε µικρούς οργανισµούς του κάθε κράτους µέλους ξεχωριστά. Τα πλεονεκτήµατα της συνεργασίας µεταξύ των µη κυβερνητικών οργανισµών χρησιµεύουν επίσης ως εθνικό υπόβαθρο. Οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί ενδυναµώνουν την αποστολή τους όταν συνεργάζονται µε άλλους. Ένας µη κυβερνητικός οργανισµός δηµόσιας υγείας πρέπει επίσης να δείχνει την ιδιαιτερότητα του οράµατος του και να διαβεβαιώνει πως τα επιχειρήµατα του για τη βελτίωση των καθοριστικών παραγόντων για την υγεία αποκτούν εξέχουσα θέση. 10

11 3. Η αποστολή, η σηµασία, η δεοντολογία και η ευθύνη Η δηµόσια εµπιστοσύνη αποτελεί πρωτεύον ενεργητικό στοιχείο για τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς. Για την αποστολή, παράλληλα µε τη σηµασία και τη δεοντολογία, αναφέρεται ότι ακόµα και ένας νέος οργανισµός µε περιορισµένες πηγές είναι σοβαρός και λειτουργεί µε επαγγελµατισµό, αποδεικνύοντας έτσι την αυτονοµία του. Με αυτό τον τρόπο, του δίνεται η ευκαιρία να επισηµάνει τι ακριβώς αναπαριστά και να βοηθήσει την κυβέρνηση, την πολιτισµική κοινωνία, και τα ανερχόµενα κράτη µέλη να κερδίσουν την εκτίµηση του. Αναφορά της αποστολής: Η αναφορά της αποστολής απλά αποτελεί µέσο επικοινωνίας για τις προθέσεις του οργανισµού. Η αναφορά αυτή θα πρέπει να παρουσιάζει πλήρως τις προοπτικές του οργανισµού. Θα πρέπει να καθορίζεται ως µη κυβερνητικός οργανισµός, ποιος είναι ο ρόλος του, για ποιους εργάζεται και που βρίσκεται. Η αναφορά θα πρέπει να είναι κατανοητή και σύντοµη για να αποµνηµονεύεται εύκολα. Θα πρέπει να είναι παρούσα στα δηµοσιεύµατα, ή σε άλλες ανακοινώσεις που εκδίδει ο οργανισµός, για να µπορεί το κοινό, κατ ουσίαν, να την επισηµαίνει. Βέβαια, το έργο της αποστολής θα πρέπει να είναι έµπρακτο και να εφαρµόζεται µε σοβαρότητα και όχι απλά να χρησιµεύει ως µέσο διαφήµισης όπως συνηθίζουν άλλες εταιρίες. Η αναφορά της αποστολής της οργάνωσης Greenpeace: Η Greenpeace είναι µια ανεξάρτητη οργάνωση που κάνει εξορµήσεις και χρησιµοποιεί δηµιουργική και µη εξαναγκαστική αντιµετώπιση, εκθέτοντας παγκόσµια περιβαλλοντικά προβλήµατα και υποχρεώνοντας σε αναγκαίες λύσεις για ένα ειρηνικό µέλλον γεµάτο από πράσινο. Πως δηµιουργείται η δήλωση αποστολής Θα ήταν βοηθητικό για τους ιδρυτές ενός µη κυβερνητικού οργανισµού να διατυπώσουν ερωτήσεις, όπως για παράδειγµα: Ποια είναι τα προβλήµατα γύρω από τα οποία στρέφεται ο νέος οργανισµός. Τι κάνει µοναδικό τον οργανισµό. Ποιους θα ευεργετεί. Ποιοι θα είναι οι πιθανοί χρηµατοδότες. Ποια θα είναι τα πιθανά µέλη Κάποιες οµάδες ανθρώπων είναι αποδοτικές σε πολλούς τοµείς, όχι όµως απαραίτητα στο γράψιµο. Θα ήταν καλύτερο το ξεκίνηµα µιας διεξοδικής συζήτησης µεταξύ της µεγαλύτερης δυνατής οµάδας, παραθέτοντας ισχυρές ιδέες και σκέψεις. Κατόπιν πρέπει να αφεθεί σε ένα ή δυο άτοµα η προετοιµασία της διατύπωσης για να επιστραφεί µετά στην υπόλοιπη οµάδα ώστε να εγκριθεί. Τα µέλη θα πρέπει να συνεννοούνται πλήρως µεταξύ τους πριν τελικά την ενστερνιστούν. Συνεννόηση σηµαίνει κυριότητα και µια χρονική περίοδος κατά την οποία ο οργανισµός διαθέτει περιορισµένες πηγές. Η επικοινωνία µεταξύ των µελών φανερώνει δυναµικά ότι ο οργανισµός πράττει χωρίς να είναι απλός ακροατής. Μια καλή αναφορά αποστολής θα πρέπει να αντέχει στη δοκιµασία του χρόνου. Ακόµα, µπορεί να είναι χρήσιµη η κατάρτιση ενός χρονοδιαγράµµατος για επιθεώρηση. Τα στοιχεία επιθεώρησης πιθανόν να περιλαµβάνουν: Αν η αποστολή πραγµατοποιείται από τον οργανισµό ή από κάποιο άλλο σώµα. Αν η αποστολή θα πρέπει να επανεξεταστεί. Αν επιθυµεί ο οργανισµός να υποδείξει νέες ανάγκες που πιθανόν να απαιτούν την αναθεώρηση της αναφοράς της αποστολής. 11

12 Αναφορά στη σηµασία: Η αναφορά στη σηµασία έχει ως πυρήνα τις ιδέες κατά τις οποίες ο οργανισµός προσελκύει υποστηρικτές παραθέτοντας τους κοινούς τους στόχους και θέτοντας τους σε εφαρµογή. Η αναφορά στη σηµασία µπορεί να βοηθήσει τα καθοδηγητικά µέλη στη µεταξύ τους διαπραγµάτευση, καθώς και µε άλλα, απαντώντας στην ερώτηση: Ποια είναι τα βασικά πιστεύω που µοιραζόµαστε και που µπορούµε να εφαρµόσουµε Η δηµόσια υγεία συχνά αφορά τη διαµαχόµενη αναφορά στη σηµασία και δεν είναι δυνατό να επιτυγχάνει πάντα την οµοφωνία. Συνεπώς, µια σαφής αναφορά στη σηµασία µπορεί να βοηθήσει στην ευρύτερη πλειοψηφία όσον αφορά τη διαδικασία συζήτησης και αποφασιστικότητας. Έτσι θα µειωθούν τα καταστρεπτικά ενδεχόµενα των έντονων θέσεων. Εποµένως η αναφορά στη σηµασία θα πρέπει να επισηµαίνει ότι η ποικιλία των απόψεων είναι πιθανή σε γενικά πλαίσια ολικής οµοφωνίας. Η αναφορά στη σηµασία της Greenpeace Εκπληρώνουµε την αποστολή µας µε τη δέσµευση για τα ακόλουθα δεδοµένα: 1. ηµιουργικότητα: Είµαστε πολύ δηµιουργικοί στην προσέγγιση µας ως προς τα περιβαλλοντικά προβλήµατα και µε τη σηµασία της καινοτοµίας, ρισκάρουµε και διαθέτουµε έντονη αίσθηση του χιούµορ. 2. Ποικιλία: Είµαστε µια διεθνής οργάνωση και εκτιµούµε την ποικιλία σε όλες τις µορφές, στο επιτελείο µας, στα πιστεύω µας και στην παγκόσµια κοινότητα της Greenpeace. 3. Τόλµη: Είµαστε µια τολµηρή και ανεξάρτητη οργάνωση που µπορεί να αντιµετωπίζει καταστάσεις, και δίνουµε αξία στη χρίση µη εξαναγκαστικής άµεσης δράσης για να στρέψουµε την προσοχή του κοινού στην καταστροφή του περιβάλλοντος. 4. Οµαδική εργασία: Πιστεύουµε ότι η συνεργασία, η αµοιβαία υποστήριξη και η αναγνώριση των επιτευγµάτων του επιτελείου µας αποτελούν το κλειδί για ένα συνεκτικό και σταθερό συντελεστικό παράγοντα του περιβάλλοντος που επηρεάζει την αλλαγή. 5. Εκτίµηση: Εκτιµούµε όλο το επιτελείο µας τις ιδέες και τις απόψεις τους. Αφοσιωνόµαστε στην οµαλή, άµεση και ελεύθερη επικοινωνία. Επίσης σεβόµαστε, εκτιµούµε και χρησιµοποιούµε σωστά τις πηγές της οργάνωσης. Παραδείγµατα αναφορών στη σηµασία στον τοµέα της δηµόσιας υγείας διακυµαίνονται από την υποχρέωση της αποµάκρυνσης της ανισότητας στην υγεία και την προώθηση της παρατεταµένης ανάπτυξης µέχρι τις γενικότερες αξίες της δηµιουργικότητας, της ειλικρίνειας, της εντιµότητας κλπ. Κάτι άλλο ίσως που κάνει τη δηµόσια υγεία να ξεχωρίζει είναι η θέση που παρέχει η επιστήµη, τα αποδεικτικά στοιχεία, η δηµόσια εµπλοκή και η παραµονή της καλής υγείας στο επίκεντρο της ζωής των ανθρώπων. Για τη σηµασία µπορεί να συµπεριλαµβάνονται αναφορές όπως: «Η δηµόσια υγεία αφορά στη δηµιουργία µιας κοινωνίας βασισµένης στην αρχή ότι ο καθένας έχει την υποχρέωση να διατηρεί σε καλή κατάσταση την υγεία και το περιβάλλον». εν υπάρχει εύκολη συνταγή για να βρει κάποιος τη διατύπωση που εκφράζει καλύτερα τις µαζικές προθέσεις του νέου οργανισµού. Όσον αφορά την αναφορά στην αποστολή, πιθανόν να είναι καλύτερα να προετοιµάζεται από ένα ή δυο άτοµα κατόπιν εισαγωγής από µια µεγαλύτερη οµάδα. Το σηµαντικότερο ζήτηµα είναι η ύπαρξη οµοφωνίας και ότι το τελικό κείµενο εγκρίνεται από τα περισσότερα µέλη καθώς και από διευρυµένη σύσκεψη που µπορεί επίσης να βοηθήσει το κοινό να δώσει προσοχή στη διαδικασία ίδρυσης του οργανισµού. 12

13 Ο κώδικας δεοντολογίας: Ο κώδικας δεοντολογίας µπορεί στην αρχή να θεωρείται πολυτέλεια για ένα νέο οργανισµό που διαθέτει ελάχιστα χρήµατα ή ελάχιστο προσωπικό. Όµως υπάρχουν αρκετά καλοί λόγοι για την έγκαιρη υιοθέτηση ακόµα και αν το πρώτο σχέδιο του κώδικα παραµένει σε κάποια σφαιρικά σηµεία. Ο κυριότερος λόγος είναι η εντιµότητα. Η υιοθέτηση ενός τέτοιου κώδικα δηλώνει στους ενδεχόµενους χρηµατοδότες και υποστηρικτές ότι επιπρόσθετα µε την απεικόνιση του, γίνονται σχολαστικοί µε τις λεπτοµέρειες των ζητηµάτων που αφορούν τον οργανισµό. Για παράδειγµα, ένα µέλος του συµβουλίου του οργανισµού µπορεί κατά κάποιο τρόπο να επηρεαστεί βλέποντας την απόδειξη κάποιας χορηγίας. Έχοντας µια ξεκάθαρη αντιµαχόµενη δήλωση για το συµφέρον σηµαίνει πως το ενδεχόµενο διαµάχης θα πρέπει να εκφραστεί. Συνεπώς, ο κώδικας δεοντολογίας συµβάλλει ως στοιχείο καλής διακυβέρνησης. Ένας κώδικας δεοντολογίας πιθανόν να περιλαµβάνει τα πιο κάτω: Η σύµπραξη δεν θα πρέπει να φέρει την ευθύνη των πράξεων και των αποφάσεων της µόνο για τις αντιπροσωπείες χρηµατοδότησης της, αλλά και γι αυτούς που εξυπηρετεί, για το επιτελείο και τα µέλη της, για άλλους οργανισµούς µε τους οποίους συνεργάζεται και για το µεγαλύτερο µέρος του κοινού. Η σύµπραξη θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη µε όλες τις συναλλαγές της µε την κυβέρνηση, το κοινό, τους δωρητές, τους συνέταιρους και άλλες ενδιαφερόµενες οµάδες, εκτός από θέµατα που αφορούν το προσωπικό και πληροφορίες ιδιωτικής φύσης. Βασική πληροφόρηση στον οικονοµικό τοµέα, δοµή της διακυβέρνησης, δραστηριότητες και κατάταξη των λειτουργών και των συνεταίρων σε λίστες θα έχουν προσβασιµότητα για εξέταση από το κοινό και ο οργανισµός θα πληροφορεί το κοινό για την εργασία της, τις πηγές της και που τις διοχετεύει. Όλες οι επίσηµες συναντήσεις κατά τις οποίες θα παίρνονται αποφάσεις θα πρέπει να δίνουν την ευκαιρία στα µέλη του οργανισµού να δηλώνουν το ενδεχόµενο διαµάχης συµφερόντων, η οποία µπορεί να είναι προσωπικού, οικονοµικού ή πολιτικού χαρακτήρα. Επίσης µπορεί να εµπλέκει άλλους οργανισµούς µε τους οποίους συνεργάζεται. Ευθύνη Η πρωταρχική ευθύνη ενός µη κυβερνητικού οργανισµού, αν διαθέτει σώµα µελών, αφορά τα µέλη του. Όµως υπάρχουν τρία µεγαλύτερα πεδία ευθύνης: 1. Η σηµασία των προτάσεων του, εννοώντας την αποστολή ή το σκοπό του, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. 2. Η υποστήριξη του, πολιτική, νοµική και οικονοµική, όπως επίσης και η ικανότητα διαχείρισης του, (αποτελεσµατικότητα). 3. Η καλή φήµη ενός οργανισµού βασίζεται στην ικανότητα του να αναλογίζεται τις διάφορες ευθύνες του οι οποίες µερικές φορές έρχονται σε σύγκρουση. 13

14 4. Η στρατηγική του σώµατος µελών Το σώµα µελών θεωρείται βασικός παράγοντας για τους µη κυβερνητικούς οργανισµούς. Όταν ένας µη κυβερνητικός οργανισµός διαθέτει δυνατό και δραστήριο επιτελείο θεωρείται σοβαρότερος, η σοβαρότητα του ρόλου του εκτιµάται περισσότερο και διεξάγει εράνους πιο εύκολα. Αναπτύσσοντας την εµπειρία του σώµατος µελών του ο οργανισµός δείχνει τη µεγάλη στήριξη και το δυναµισµό του. Οι κυβερνητικοί υπάλληλοι, οι δωρητές και οι δηµοσιογράφοι δείχνουν περισσότερο ενδιαφέρον στη συνεργασία τους µε µη κυβερνητικούς οργανισµούς οι οποίοι µπορούν να προβάλουν αντιπροσωπευτικούς επαγγελµατίες ή ενεργά στελέχη δηµόσιας υγείας, καθώς επίσης να καθοδηγούνται από εξειδικευµένες οµάδες διοικούντων µε καλή φήµη. Όσο µεγαλύτερο σώµα µελών διαθέτει ένας µη κυβερνητικός οργανισµός, τόσο αυτεξούσιος φαίνεται να είναι. Είναι απλό. Αν ο οργανισµός αποτελείται από µεγάλο σώµα µελών δε βασίζεται τόσο σε εξωγενείς χρηµατοδοτήσεις και χορηγίες. Υπάρχουν πολλοί τρόποι µε τους οποίους οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί ανά το παγκόσµιο κατάφεραν να θεµελιώσουν το σώµα µελών τους. Κάποιοι δείχνουν µεγάλο ενδιαφέρον για το δηµόσιο προφίλ τους και τα µέλη τους οργανώνουν εκστρατείες δίνοντας έµφαση στη σπουδαιότητα των κινήτρων τους, ενώ άλλοι διαπραγµατεύονται την προεξόφληση των µελών τους. Υπάρχουν και ορισµένοι που χρησιµοποιούν την εµπειρία και τη δέσµευση των µελών τους σαν τρόπους ανεφοδιασµού, όπως, για παράδειγµα, τη χρήση οµάδων ειδικού ενδιαφέροντος. Ενώ τα σχέδια στρατηγικής ανεφοδιασµού των µελών ποικίλουν, συνήθως σύµφωνα µε το σκοπό του κάθε µη κυβερνητικού οργανισµού, σχεδόν ο κάθε επιτυχηµένος οργανισµός εφαρµόζει κάποιο είδος στρατηγικού σχεδίου για τα µέλη του. Η στρατηγική του σώµατος των µελών θα πρέπει να δίνει προσοχή στο περιβάλλον ανεφοδιασµού ως µέρος µιας περιβαλλοντικής ανάλυσης. Όσον αφορά άλλες διαστάσεις ανάρτησης του οργανισµού θα ήταν χρήσιµη η αναθεώρηση των διαφόρων διαθέσιµων επιλογών, και η ανάλυση των δυνατών και τον τρωτών σηµείων, των ευκαιριών και των απειλών για την εξέταση ανάπτυξης του οργανισµού. Αν και τα πλεονεκτήµατα της προσέλκυσης µεγάλου αριθµού µελών µπορούν εύκολα να αναγνωριστούν, θα ήταν απίθανο να επιτευχθεί σε µικρό χρονικό διάστηµα. Συνεπώς, στα πρώιµα στάδια είναι σηµαντικό για τον οργανισµό να επικεντρώσει το µεγαλύτερο µέρος της προσοχής στις πράξεις του και να διαβεβαιώσει ότι τα ενδεχόµενα µέλη είναι ενήµερα για τις πράξεις του. Η στρατηγική του σώµατος µελών και η στρατηγική της επικοινωνίας, εποµένως, είναι διαφορετικές πλευρές του ίδιου νοµίσµατος. Αυτό δε σηµαίνει ότι αποτελεί δραµατική γνωµάτευση για να έχει την προσοχή του τύπου όµως σηµαίνει ότι αναφέρεται συχνά σε θέµατα για τα οποία κανείς άλλος δεν κάνει αναφορά. Για την ανάπτυξη στρατηγικής σώµατος µελών είναι σηµαντική η εκτενής περιγραφή των πλεονεκτηµάτων του σώµατος µελών. Στα πλεονεκτήµατα συµπεριλαµβάνονται: Ένα ενεργητικό φόρουµ ενηµέρωσης και συζήτησης όσον αφορά τις απόψεις ανάπτυξης εθνικής ανισότητας και τη διευρυµένη ανάπτυξη πολιτικής και εµπειρίας για τη δηµόσια υγεία. Τακτική ενηµέρωση στη διευρυµένη ανάπτυξη της δηµόσιας υγείας σε ηµερήσια διάταξη. Ευκαιρίες για απευθείας συζήτηση µε κυβερνητικούς δηµιουργούς πολιτικής. Ένα επιπρόσθετο αγωγό που να τροφοδοτεί τις απόψεις και τις εµπειρίες που αφορούν στην ενυπόστατη ή τη νέα πολιτική καθώς και την ανάπτυξη πρακτικής εφαρµογής. Επιπρόσθετες ευκαιρίες για την προώθηση σχετικών απόψεων της εργασίας σας, άλλων µη κυβερνητικών οργανισµών, οµάδων, δηµιουργών πολιτικής και άλλων οι οποίοι υλοποιούν τέτοια πολιτική. 14

15 Εκσυγχρονισµός συσκέψεων οι οποίες διεξάγονται µέσω της κυβέρνησης, της Ευρώπης (Ευρωπαϊκή Ένωση και Παγκόσµια Οργάνωση Υγείας), και παγκοσµίως µέσω της Παγκόσµιας Οργάνωσης Υγείας και άλλους υπεύθυνους για την υπενθήµιση σχετικής προθεσµίας. Σηµείωση των ευκαιριών χρηµατοδότησης. Ευκαιρίες για την παρακολούθηση των απόψεων άλλων µη κυβερνητικών οργανισµών και συζήτηση για την έλκυση ενδεχοµένων προασπιστών των δικών σας απόψεων. Μια ευκαιρία για την άµεση συµβολή στην εξέταση της εργασίας καθώς και την προώθηση της συµβολής του µη κυβερνητικού, του εθελοντικού και του κοινοτικού τοµέα. Πρόσβαση στη συζήτηση για την απόδειξη αποτελεσµατικής µεθόδευσης και τρόπους εφαρµογής της. Ευκολία στη συµµετοχή σε οµαδικές συζητήσεις για επιλεγµένα θέµατα. Το προφίλ της ηµόσιας Υγείας Αρχικά, το προφίλ της ηµόσιας Υγείας δεν µπορούσε να αναγνωριστεί. Εποµένως µπορεί να είναι δύσκολη η µαζική οικοδόµηση σώµατος µελών. Για τα άτοµα που εργάζονται στον τοµέα της υγείας στα ενυπόστατα σώµατα δίνεται προτεραιότητα Τα µέλη των ενυπόστατων οργανισµών θα πρέπει να εξετάζουν τη διάθεση χρηµάτων για κάποιο άλλο οργανισµό. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η διαβεβαίωση του επαγγελµατικού σώµατος ότι υπάρχει προθυµία για συνεργασία, ότι δεν είστε ανώτεροι όσον αφορά τις αρχές, και ότι είναι γενικά αποδεκτοί από εσάς. Παράλληλα µε τα πλεονεκτήµατα του σώµατος µελών είναι και οι δαπάνες τους. Ορισµένα άτοµα µπορεί να έχουν απαιτήσεις από την οµάδα διοίκησης οι οποίες όµως δεν µπορούν να εκπληρωθούν. Κάποια µέλη πιθανόν να διαφωνούν για µια ιδιαίτερη αιτία που παραποιεί τη σειρά προτεραιοτήτων του οργανισµού. Αρκετά µέλη, ίσως η πλειοψηφία, δεν παίζουν αποτελεσµατικό ρόλο για τη δραστηριότητα του µη κυβερνητικού οργανισµού. Το σώµα µελών µπορεί να στηρίξει την αποστολή και τη σηµασία του οργανισµού, που σηµαίνει ότι ενώνονται και εµπλέκονται µόνο περιστασιακά. Με το ενεργητικό και το παθητικό σώµα µελών είναι κριτικής σηµασίας για τον καθένα η αίσθηση ιδιοκτησίας του µη κυβερνητικού οργανισµού και όχι µόνο οι πιο θορυβώδεις. Για τα ζητήµατα κριτικής σηµασίας της ανάπτυξης του οργανισµού χρειάζεται η συνεννόηση όλου του σώµατος µελών και η καθοδήγηση στο να εκτιµούν τις ανάγκες, τις προτεραιότητες και τις εµπειρίες τους, συγκεκριµένα όταν ενώνονται µερικά άτοµα. Σηµαντικά ζητήµατα για τη στρατηγική του σώµατος µελών: Μήπως ο οργανισµός αποτελεί κυρίως προστατευτικό σώµα για τα µέλη του. Μήπως ο οργανισµός αφορά κυρίως άτοµα. Μήπως εξισώνει και τα δυο. Θα υπάρχει σειρά κατάταξης του σώµατος µελών, (για παράδειγµα ψηφοφορία). Αν υπάρχουν αµοιβές του σώµατος µελών θα ταξινοµούνται σύµφωνα µε ατοµικά ή οργανωτικά εισοδήµατα. Μήπως µπορεί να βρεθεί κάποια ισορροπία ανάµεσα στην τοποθέτηση αναλογιών του σώµατος µελών σε χαµηλά επίπεδα για την παραγωγή διευρυµένης ανάπτυξης και σε υψηλά επίπεδα για την προσέλκυση της υψηλότερης βαθµίδας εισοδηµάτων. Μήπως θα πρέπει τα ενδεχόµενα µέλη να υπογράψουν για την αποστολή, τη σηµασία και τη δεοντολογία του οργανισµού. Ποιες είναι οι πιθανότερες διατιµήσεις για την εξυπηρέτηση του σώµατος µελών και πόσες δαπάνες µπορούν να µειωθούν µε τη νέα τεχνολογία (ιστοσελίδες, ηλεκτρονική αλληλογραφία κλπ), και πόσες µε τα παραδοσιακά πληροφοριακά δελτία. 15

16 Η επικοινωνία των µελών Η στρατηγική της επικοινωνίας ξεκινά µε το ερώτηµα: Ποιο είναι το ακροατήριο µου; Και συνεχίζει: Πιο είναι το µήνυµα που θέλω να δώσω και πως θα µπορέσουµε να το διαβιβάσουµε Και το τελικό ερώτηµα: Έγινε αντιληπτό το µήνυµα µας και εκπληρώθηκε ο σκοπός µας; Στην περίπτωση της επικοινωνίας των µελών ενός µη κυβερνητικού οργανισµού η απάντηση στο πρώτο ερώτηµα φαίνεται παραπλανητικά να είναι απλή: Τα µέλη. Όµως, δεν είναι ολοκληρωµένη απάντηση. Ενώ είναι απαραίτητη η επικοινωνία µεταξύ των ενυπόστατων µελών των µη κυβερνητικών οργανισµών, είναι εξίσου απαραίτητη µεταξύ των ενδεχόµενων µελών τους. Αυτό σηµαίνει πως η επικοινωνία θα πρέπει να εκτιµάται για την ικανότητα να αυξάνει τον ανεφοδιασµό του σώµατος µελών. Η επικοινωνία των ενυπόστατων µελών απαιτεί κάποια γνώση των µελών του οργανισµού και ποια είναι τα συµφέροντα τους έτσι ώστε να εναρµονίζεται σωστά και να καλύπτει µεγάλη έκταση µηνυµάτων. Για παράδειγµα, αν κάποιοι προέρχονται από ένα υπόβαθρο χωρίς να γίνεται λόγος για την πιθανή αιτία της επικοινωνίας ή τα συµφέροντα, µπορεί να δοθεί η εντύπωση πως ο οργανισµός δεν ενδιαφέρεται γι αυτούς. Η πραγµατική αιτία πιθανόν να βρίσκεται στην έλλειψη ικανότητας και όχι στην έλλειψη ενδιαφέροντος, όµως αυτή η λανθασµένη εντύπωση µπορεί να αλλάξει µε την καλύτερη χρήση της διατύπωσης του λόγου. Επίσης, είναι σηµαντικό το να ξέρουµε τον καλύτερο τρόπο επικοινωνίας µε τα µέλη. Η κάθε µέθοδος επικοινωνίας έχει το δικό της κόστος και τα δικά της πλεονεκτήµατα. Το να γνωρίζουµε το ακροατήριο στο οποίο απευθυνόµαστε είναι κριτικής σηµασίας. Αυτό σηµαίνει πως ο οργανισµός κατά κάποιο τρόπο χρειάζεται την κατάρτιση ενός συστήµατος διαχείρισης πληροφοριών το οποίο θα µπορεί να διακρίνει ανάµεσα στα διάφορα ενδιαφέροντα, τις εµπειρίες και τις ικανότητες των µελών. Όταν οι πληροφορίες αυτές είναι διαθέσιµες, όχι µόνο τα µηνύµατα θα µπορούν να φτάσουν στο στόχο τους, αλλά θα αναπτύσσεται ευκολότερα το σώµα µελών, για παράδειγµα, θα ενώνει τα µέλη ώστε να ιδρυθούν οµάδες ειδικού ενδιαφέροντος, να οργανωθούν συναντήσεις ή να γίνουν διασυνδέσεις µε άλλους οργανισµούς. Παράλληλα µε τα ερωτήµατα για το ακροατήριο, υπάρχουν τα πως, τα πότε, τα τι και τα που, στον τοµέα της επικοινωνίας. Τα πού, προσβλέπουν στους τρόπους και στις διαδικασίες επικοινωνίας. Η διαδικασία διαχείρισης πληροφοριών χρειάζεται διάθεση χρόνου και πηγών. Ένα δελτίο πληροφόρησης των µελών απαιτεί γράψιµο, σχεδιασµό, εκτύπωση και ταχυδρόµηση, συνεπώς χρειάζονται µεγάλες δαπάνες. Οι οικονοµικοί περιορισµοί δε θα πρέπει να θεωρούνται ως κάτι περασµένο. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι ώστε να βρεθεί δραστικό αποτέλεσµα µε χαµηλό κόστος και είναι καλύτερη η δηµιουργική δράση παρά την ασυλλόγιστη σπατάλη πολύτιµου χρήµατος χωρίς την πλήρη επίγνωση για το που θα δαπανηθεί και τα αποτελέσµατα είναι συνήθως καλύτερα. Παραδείγµατα: Μείωση του δελτίου σε ένα πληροφοριακό φυλλάδιο µε δυο πλευρές και διανοµή του µέσω συνεργατών. Το µειονέκτηµα είναι πως η διανοµή αυτή δε στοχεύει κάπου όµως το πλεονέκτηµα είναι πως θα διαβαστεί από πολύ περισσότερα ενδεχόµενα µέλη. Χρήση ιστοσελίδων και πληροφοριακά δελτία ηλεκτρονικής µορφής. Οι ιστοσελίδες µπορούν να χρησιµοποιούνται µε χαµηλό κόστος, όµως απαιτούνται κάποιες τεχνικές µέθοδοι για την κατασκευή τους και περισσότερο για τη συντήρηση τους. Μια ιστοσελίδα που δεν εκσυγχρονίζεται δίνει την εντύπωση ότι ο οργανισµός δε λειτουργεί πλέον. Μερικές φορές, τα νεότερα µέλη του οργανισµού ξέρουν να διαχειρίζονται τις ιστοσελίδες και το ηλεκτρονικό 16

17 ταχυδροµείο. Πολλοί µη κυβερνητικοί οργανισµοί δέχτηκαν το διαδίκτυο, οδηγώντας στην επίκριση πως το διαδίκτυο κυριαρχεί στην αλληλεπίδραση της καθηµερινής ζωής επειδή ενθαρρύνει τον κόσµο να αναλώνει περισσότερο χρόνο µπροστά στην οθόνη του υπολογιστή. εν υπάρχει αµφιβολία πως η καλή διεξαγωγή στρατηγικής µέσω του διαδικτύου αποτελεί αποδοτικό, φτηνό και δραστικό µέσο επικοινωνίας για τα µέλη, αλλά και για άτοµα που ζητούν πληροφορίες, όπως επίσης τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Επικοινωνία των µελών µε τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Αν τα ενυπόστατα ή τα ενδεχόµενα µέλη διαβάζουν εφηµερίδες, ή ακούν µια σύντοµη συνέντευξη από το ραδιόφωνο, θεωρείται επίσης µορφή επικοινωνίας. Όντος, είναι µια από τις καλύτερες µορφές επικοινωνίας από τη στιγµή που προήρθε από διαφορετική πηγή υψηλής θέσης. Θα ήταν χρήσιµο αν τα δελτία τύπου διανέµονται στα µέλη µέσω του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου. Έτσι ώστε να βλέπουν τις πράξεις του οργανισµού και να ενηµερώνονται για τα νέα των µελών. ιαχείριση δεδοµένων. Πάντοτε γίνεται αρχή µε µια πορεία χαµηλού κόστους αν και υπάρχουν πολλοί οργανισµοί οι οποίοι πωλούν συστήµατα διαχείρισης δεδοµένων ιδιοκτησίας σε µη κυβερνητικούς οργανισµούς, συνήθως από διαφορετικές µονάδες ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, χρηµατοδοτήσεις κλπ. Υπάρχουν φτηνά ή ακόµα και δωρεάν λογισµικά διαθέσιµα για τους περισσότερους χρήστες, συµπεριλαµβάνοντας την ιστοσελίδα που εκδίδεται σε 30 γλώσσες. Τα πότε. Η επικοινωνία θα πρέπει να µεθοδεύεται και να ρυθµίζεται. Υπάρχουν πάντοτε καλοί λόγοι για ευκαιριακή επικοινωνία, συγκεκριµένα από τον τύπο, όµως καλύτερα να αποφύγετε τη φήµη του αλλοπρόσαλλου. Όταν γίνονται δεσµεύσεις για την εµφάνιση θεµάτων θα πρέπει να πραγµατοποιούνται. Η επικαιρότητα της επικοινωνίας είναι σηµαντική. Η επικοινωνία συνδέεται µε µελλοντικές ανακοινώσεις και γεγονότα άλλων οργανισµών. Τα Πως. Ο προβληµατισµός αφορά το πόσο σηµαντικό είναι το περιεχόµενο του µηνύµατος και σε ποιους απευθύνεται. Επίσης πως, πότε και που διανέµεται. Οι συναντήσεις αποτελούν σηµεία επικοινωνίας. Όλα τα µέλη της οµάδας διοικούντων θα πρέπει τακτικά να δίνουν πληροφορίες για τον οργανισµό στα δελτία τύπου, σε διάφορους άλλους οργανισµούς, καθώς και να τις παρουσιάζουν στις διάφορες συναντήσεις. Τα σεµινάρια και οι διαφηµιστικές συζητήσεις δίνουν την αίσθηση πως ο οργανισµός µπορεί να οδηγηθεί κάπου. Πρέπει να επιλέγονται θέµατα που να µπορούν να ελκύουν το ενδιαφέρον. Θα ήταν πολύτιµος ένας µεγάλος αντιπρόσωπος για την έλκυση του ενδιαφέροντος όµως θα πρέπει το ακροατήριο να είναι αρκετά µεγάλο. Προκύπτουν ανεπανόρθωτες βλάβες όταν οι οµιλητές αφιερώνουν το χρόνο τους απευθυνόµενοι µόνο σε ένα µέλος και προσέρχονται µόνο 3 άτοµα. Τουλάχιστον θα πρέπει να επιβεβαιωθεί ότι θα διεξαχθεί σε τόπο και χρόνο που να µπορεί όλη η οµάδα διοικούντων να παρακολουθήσει. Ποιο είναι το περιεχόµενο της επικοινωνίας των µελών? Ήδη έχουν γίνει κάποιες υποδείξεις. Σεµινάρια, συναντήσεις, µικρά γεγονότα κλπ. Η ενηµέρωση παρέχεται άφθονη στην οµάδα διοικούντων, που τα µέλη της γνωρίζουν τα περισσότερα που αφορούν τον οργανισµό, και µπορούν να διεισδύσουν στις σκέψεις και στις πρωτοβουλίες των νέων µελών του οργανισµού. Μια άποψη κριτικής σηµασίας είναι το ύφος και η τεχνοτροπία. Θα πρέπει πάντοτε να γίνεται θετικά η πρόοδος. Η καλή διάθεση βοηθά. Προσωπικές επιθέσεις κάθε είδους, που είναι το αποτέλεσµα απειρίας θα πρέπει γενικά να αποφεύγονται, όπως επίσης οι πληροφορίες που δεν εξακριβώνεται η εγκυρότητα τους. Η σύγχρονη δηµόσια υγεία βασίζεται σε αποδεικτικά στοιχεία, στην επιστήµη, σε ιδέες, σε επιχειρήµατα, σε καινοτοµίες και στη δράση. Αυτές οι ιδιότητες θα πρέπει να εκφράζονται σε κάθε τοµέα επικοινωνίας. εοντολογική και νόµιµη θεώρηση της επικοινωνίας. Η επικοινωνία δε θα πρέπει να διαβάλλεται. Εξ ίσου είναι σηµαντικό να µην κυκλοφορούν εµπιστευτικές πληροφορίες. Έχει µεγάλη σηµασία για τον οργανισµό να αναπτύξει τη φήµη αµεροληψίας και διακριτικότητας. Επίσης είναι σηµαντική η θεώρηση της προστασίας δεδοµένων. Υπάρχει µια εθνική πολιτική 17

18 για την προστασία δεδοµένων (Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρµόζεται υπό την καθοδήγηση της ντιρεκτίβας 95/46/EC). Υποδείξεις: Ποιοι είναι οι διαθέσιµοι τρόποι επικοινωνίας µε τα πιθανά µέλη του οργανισµού? Ποια τεχνοτροπία και ποια γλώσσα θέλετε να χρησιµοποιήσετε? Ποια µηνύµατα θα ενδιαφέρουν τα µέλη σας? Ποιες πηγές είναι διαθέσιµες για την επικοινωνία? Ποια θέµατα θα ενδιαφέρουν τους υποστηριχτές σας στην από κοινού διοργάνωση συναντήσεων? Ποιοι έχουν τις απαραίτητες τεχνικές ικανότητες ώστε να βοηθήσουν στη συµβολή του συστήµατος κατασκευής ιστοσελίδων και ηλεκτρονικού ταχυδροµείου του οργανισµού? Κριτήρια για ενδεχόµενα µέλη Αυτό το αντικείµενο συζήτησης παρουσιάζεται µε πολλές έννοιες: Η αυθεντικότητα του µη κυβερνητικού οργανισµού και συνεπώς η θέση που κατέχει στην οικογένεια των γνήσιων µη κυβερνητικών οργανισµών Τα ατοµικά ζητήµατα των µελών µαζί µε τα οµαδικά ή τα οργανωτικά. εν εµµένουν όλοι οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί αυστηρά στις καλές πράξεις. Κάποιοι καταρτίζονται για την προώθηση εµπορικών συµφερόντων ή τα υποστηρίζουν κατά κάποιο τρόπο. Οι µη κυβερνητικοί οργανισµοί θα πρέπει να είναι επιφυλακτικοί στις σχέσεις τους µε τέτοια σώµατα. Τα ατοµικά ή οµαδικά ζητήµατα είναι κριτικής σηµασίας για την έγκαιρη συζήτηση ανάµεσα στους ιδρυτές του οργανισµού. Μπορεί ο καθένας να γίνει µέλος, ακόµα και αν δεν έχει κάποιο πιστοποιητικό ή προηγούµενη εµπειρία µε τη δηµόσια υγεία? Αν ζητηθεί από κάποιους οργανισµούς να γίνουν µέλη ποια είναι τα όρια των κριτηρίων αποδοχής τους? Αυτά τα σηµεία θα πρέπει να ξεκαθαρίζουν µέσα από τη συζήτηση και άλλες κατευθυντήριες γραµµές που παρουσιάζονται στο φυλλάδιο του κάθε οργανισµού. Αναπτύσσοντας την οµάδα διοικούντων Η υπευθυνότητα του να γίνει κάποιος διοικητικό µέλος θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη για όλους ώστε να γίνεται κατάλληλη εισαγωγή στην περιγραφή της υπευθυνότητας. Εντούτοις είναι δύσκολη η διοίκηση ενός νέου οργανισµού χωρίς επιτελείο που βασίζεται µόνο στους εθελοντές. Επίσης είναι εξωπραγµατική η ευχή για την ανέγερση και τη διακυβέρνηση του κτηρίου που στεγάζει ένα µη κυβερνητικό οργανισµό όταν η µόνη διαθέσιµη δυνατότητα είναι ο ενθουσιασµός µερικών ανθρώπων. Ωστόσο, ακόµα και αν δεν µπορεί να τοποθετηθεί κάπου ολόκληρη η δόµηση αρκετές εργασίες θα ήταν βαρύτιµες και ένα αποτέλεσµα µπορεί να είναι το χρονοδιάγραµµα εργασιών για τη δηµιουργία ενός ολοκληρωµένου οργανισµού. Κατά τη διάρκεια του ξεκινήµατος ο οργανισµός πιθανόν να εργάζεται σε προσωρινή βάση χρησιµοποιώντας το χρόνο για τη µελέτη της καταλληλότητας των ενδεχοµένων µελών, δηµιουργώντας δεσµούς µε κυβερνητικούς αντιπροσώπους και λειτουργούς και βρίσκοντας κτήρια για τη στέγαση του. Καθηµερινά, η υπευθυνότητα διαχείρισης υπόκειται στη διεύθυνση και σε άλλα άτοµα που κατέχουν κάποια ισότιµη θέση που καθορίζονται από κάποια νοµικά όργανα, όµως η οµάδα διοικούντων παίρνει τις τελευταίες αποφάσεις. Ενώ η οµάδα διοικούντων έχει οµαδική ευθύνη για την πολιτική και την οργανωτική εποπτεία, πιθανόν να αναλάβει κάποιους ρόλους βάζοντας αντιπροσώπους της οµάδας, για παράδειγµα στις επιτροπές, στην ανάληψη καθηκόντων και στη διεξαγωγή εράνων. Από µόνο του κάποιο µέλος δεν έχει τη δυνατότητα λήψης αποφάσεων εκ µέρους όλης της οµάδας Μόνο µε καθολική συµµετοχή µπορούν να παρθούν αποφάσεις εκ µέρους του οργανισµού. Όλα τα µέλη της οµάδας διοικούντων θα πρέπει να κατανοούν τους σκοπούς για τους οποίους εργάζεται ο µη κυβερνητικός 18

19 οργανισµός και για τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Θα πρέπει επίσης να εξοικιώνονται αρκετά µε τις προθέσεις των µη κυβερνητικών οργανισµών και θα πρέπει να έχουν την ικανότητα της αποτελεσµατικής επικοινωνίας, για παράδειγµα, να έχουν πρόσβαση σε τηλέφωνο, φαξ, ηλεκτρονικό υπολογιστή και ηλεκτρονικό ταχυδροµείο. Οι λειτουργίες και οι µέθοδοι εργασίας της οµάδας διοικούντων Τι ακριβώς κάνει η οµάδα διοικούντων ενός µη κυβερνητικού οργανισµού? Εφαρµόζει πολιτική και στρατηγική που να συµφωνούν µε την αποστολή και τη σηµασία. Καταρτίζει λειτουργικές κατευθυντήριες οδηγίες, σχέδια εργασίας και πόρους προϋπολογισµού µε έµµισθο προσωπικό. Εργάζεται για να αυξήσει τη λειτουργική ικανότητα του οργανισµού. Συνήθως, τα µέλη της οµάδας διοικούντων αποτελούν τα πρώτα σηµεία επαφής µε το ακροατήριο του µη κυβερνητικού οργανισµού. Επειδή τα µέλη της οµάδας µπορεί να βλέπουν µακροπρόθεσµα το καλό του οργανισµού, µερικές φορές πιθανόν να εξαναγκάζουν τους λήπτες αποφάσεων να δώσουν την αίσθηση ασφάλειας στον οργανισµό. Υπολογίζοντας τις διαφορές σε εθνικά και νόµιµα πλαίσια η οµάδα διοικούντων θα αναλαµβάνει τις ακόλουθες ευθύνες: Να αναπτύσσει και να διατηρεί την αποστολή, τη σηµασία και τις ετήσιες ιδέες του οργανισµού. Να µπορεί να διαχειρίζεται τα χρήµατα που προσκοµίζονται από εράνους και άλλες πηγές του οργανισµού. Να επιβλέπει τα οικονοµικά και τη δεοντολογία του οργανισµού. Να καθορίζει την πολιτική του οργανισµού. Να διαχειρίζεται τους µισθούς του προσωπικού. Να πρεσβεύει τον οργανισµό και τους σκοπούς του Αρκετά µέλη της διοίκησης των µη κυβερνητικών οργανισµών αναµένεται να παρακολουθήσουν κάποιες συναντήσεις. Όµως είναι πιθανόν να χρησιµοποιήσουν τρόπους χαµηλού κόστους για τη διεξαγωγή τέτοιων συναντήσεων, όπως για παράδειγµα τηλεδιασκέψεις, και άλλους ουσιαστικούς τρόπους επικοινωνίας µεταξύ των µελών, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο. Το προνόµιο για το περιεχόµενο του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου πιθανόν να απαιτεί τον τρόπο τοποθέτησης κανόνων που αφορούν τη διαβίβαση και τα σχόλια. Η σύνθεση της οµάδας διοικούντων Η διοικητική οµάδα ενός µη κυβερνητικού οργανισµού αποτελείται συνήθως από 10 ως 15 µέλη, µε πρόεδρο, ταµεία και άλλα αξιώµατα που καθορίζονται ανάλογα µε συγκεκριµένες εργασίες. Με περισσότερα από 15 µέλη η διοικητική οµάδα µπορεί να λειτουργεί αδέξια και να απαιτεί αξιοσηµείωτες προσπάθειες και δαπάνες για τις πηγές. Αν θεωρηθεί αναγκαίο η οµάδα διοίκησης θα πρέπει να επιλέξει άλλα µέλη αν χρειαστούν επιπρόσθετες δεξιότητες ή άλλες ιδιότητες οι οποίες δεν παρέχονται ήδη. Ο µη κυβερνητικός οργανισµός µπορεί να επιλέξει ανάµεσα στη δηµιουργία µεγαλύτερου αντιπροσωπευτικού σώµατος το οποίο να συνεδριάζει µια φορά το χρόνο, στα οργανωτικά µέλη, στους σπόνσορες ή στους υποστηρικτές του. Τα προσόντα και τα κριτήρια των µελών της οµάδας διοίκησης Η οµάδα διοίκησης ενός σώµατος δηµόσιας υγείας αρχικά θα πρέπει να συντίθεται από εξειδικευµένα άτοµα που διαθέτουν κάποια εµπειρία στον τοµέα της δηµόσιας υγείας. Όµως ο τοµέας της δηµόσιας υγείας είναι από τη φύση του πολυπιθαρχικός και θα ήταν σηµαντικό η σύνθεση της οµάδας διοίκησης να γίνεται µε τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτει το µεγαλύτερο µέρος της αποστολής. Θα πρέπει να καλύπτει ένα µίγµα από εµπειρογνώµονες που να επεκτείνεται από τους ακαδηµαϊκούς κλάδους (Ιατρική, κοινωνικές επιστήµες επιδηµιολογία κλπ), µέχρι κάποια άτοµα ή οργανώσεις που εµπλέκονται αναµφίβολα στον τοµέα της 19

20 δηµόσιας υγείας (που επεκτείνεται, για παράδειγµα, από τη συγκοινωνία µέχρι την πολεοδοµία), αλλά δεν έχουν τα τυπικά προσόντα. Μια ποικιλία από προοπτικές είναι αναγκαία σε περίπτωση που ο µη κυβερνητικός οργανισµός θέλει να παρουσιάζεται σαν προασπιστής υγείας παρά µόνο σαν προασπιστής επαγγελµατικών οµάδων. Οι εκλογές Στην αρχή η οµάδα διοίκησης θα εκλέγεται αυτούσια. Όµως είναι πιθανή η τοποθέτηση ενός χρονοδιαγράµµατος για την εγκαθίδρυση διακυβέρνησης βασισµένης σε δηµοκρατικές αρχές. Κυρίως, υπάρχουν δυο τρόποι επιλογής των λειτουργών εθελοντικής βάσης, (άµισθους αξιωµατούχους του δηµοσίου): Είτε επιλέγοντας ανάµεσα στην οµάδα διοίκησης είτε επιλέγοντας κατευθείαν από το σώµα µελών. Για ένα νέο οργανισµό η απευθείας επιλογή από το σώµα µελών µπορεί να είναι ανέφικτη. Ο πρόεδρος, µαζί µε το διευθυντή, θα πρέπει να εξουσιοδοτείται ως αντιπρόσωπος εκ µέρους του οργανισµού. Καθορισµός αρµοδιοτήτων Η διάρκεια καθορισµού των µελών της οµάδας διοίκησης ενός µη κυβερνητικού οργανισµού διαφέρει από οργανισµό σε οργανισµό, όµως συνήθως εκτείνεται από ένα ως τρία χρόνια. Για να διασφαλιστεί η δυναµικότητα της οµάδας διοίκησης, η διάρκεια καθορισµού των αρµοδιοτήτων θα πρέπει να αρχίζει µόνο από την πρώτη ετήσια γενική συνάντηση και όχι από τις πρώτες συναντήσεις που κατευθύνονται από επιτροπές. Νοµικές θεωρήσεις Κάθε χώρα είναι πιθανόν να έχει τους δικούς της ξεχωριστούς κανόνες ίδρυσης ενός µη κυβερνητικού οργανισµού. Ένα µέλος της οµάδας διοίκησης µπορεί να είναι εµπειρογνώµων µε αποτέλεσµα να του ανατεθεί η σύνταξη των άρθρων και των υποµνηµάτων του οργανισµού, ή ακόµα και τις σχετικές νοµικές ορολογίες της εν λόγω χώρας. Συνήθως αυτά τα έγγραφα µπορούν να αντιγραφούν από ένα ενυπόστατο µη κυβερνητικό οργανισµό και να τροποποιηθούν λαµβάνοντας υπ όψη την αναφορά στην αποστολή, τη σηµασία και γενικά τον τρόπο διακυβέρνησης. Συνήθως, η άντληση αυτών των εγγράφων, θα ήταν ορθό να αφήνει χώρο για ελαστικότητα τροποποιώντας τα νοµικά έγγραφα αντιτάσσοντας τους εσωτερικούς κανόνες. Αυτό θα µπορούσε να είναι φορτικό. Ευθύνη Αρχικά, ένα σώµα µελών είναι υπεύθυνο για τα µέλη του. Στην περίπτωση που η οµάδα διοικούντων ξεστρατίσει από την αποστολή και τη σηµασία του σώµατος µελών τότε τα µέλη έχουν γερές βάσεις για επίκριση. Ενώ είναι σπάνιο να λαµβάνουν χώρα παρόµοιες συζητήσεις µέσα στους µη κυβερνητικούς οργανισµούς, φαίνεται ότι η ενεργή απασχόληση µε το σώµα µελών επίσης αποτελεί µέσον αποτροπής παρόµοιων ρηγµάτων. Ο όρος ευθύνη, σηµαίνει περισσότερα για τα µέλη. Επίσης περιγράφει σε µεγαλύτερο βαθµό το ρόλο των µη κυβερνητικών οργανισµών. 20