Φάκελος περιοχής: GR Νότια Μάνη. Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων.

Transcript

1 Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Φάκελος περιοχής: GR Νότια Μάνη Παραδοτέα: 1. Ορνιθολογική Έκθεση 2. Σχέδιο Δράσης 3. Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων Ανάδοχοι: Τ. Δημαλέξης Δ. Μπούσμπουρας Οκτώβριος 2009

2 Ομάδα μελέτης: Τάσος Δημαλέξης Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Δημήτρης Μπούσμπουρας Βιολόγος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Θάνος Καστρίτης Ωκεανογράφος Επιστημονικός Συντονισμός, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Άρης Μανωλόπουλος Περιβαλλοντολόγος Συντονισμός ομάδας χαρτογράφησης και βάσης δεδομένων, Υπεύθυνος παραγωγής χαρτών, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Victoria Saravia Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Υπεύθυνη παραγωγής χαρτών ενδιαιτημάτων, Επιτροπή Τεχνικής Παρακολούθησης Λευτέρης Σταύρακας Μηχανικός Η/Υ Υπεύθυνος συμπλήρωσης βάσης δεδομένων Natura Ρούλα Τρίγκου Δασολόγος Συμμετοχή στη συγγραφή επιμέλεια Σχεδίων Δράσης Κώστας Μαργετουσάκης Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Διονυσία Μαρκοπούλου Γεωγράφος Ομάδα χαρτογράφησης, Παραγωγή χαρτών εργασίας Δανάη Πορτόλου Ζωολόγος Επεξεργασία πληθυσμιακών δεδομένων ΙΒΑ και SPA Jakob Fric Φυσικός Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Κώστας Γαγάνης Περιβαλλοντολόγος Ομάδα χαρτογράφησης, Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Άγγελος Ευαγγελίδης Περιβαλλοντολόγος Ορνιθολογική έρευνα πεδίου Παναγιώτης Γκιόκας Διοικητική υποστήριξη Επιστημονική και τεχνική υποστήριξη: Τομέας Διατήρησης Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία

3 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Β: Ορνιθολογική Αξιολόγηση Περιοχών ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Έκθεση ορνιθολογικής αξιολόγησης της περιοχής «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο», για το χαρακτηρισμό της ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Θόδωρος Κομηνός και Θάνος Καστρίτης ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Tάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

4 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Κομηνός Θ., Καστρίτης Θ. (2009). Έκθεση Ορνιθολογικής αξιολόγησης περιοχής «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα This document may be cited as follows: Κominos T., Kastritis T. (2009). Ornithological report for the evaluation of the site «GR121 Southern Mani, Mount Sanghias and Cape Tenaro». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Συνοπτική αξιολόγηση Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...20 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ...22 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΧΑΡΤΕΣ ΟΠΤΙΚΟΥ ΔΙΣΚΟΥ (CD-ROM) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

6 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός της έκθεσης είναι η αξιολόγηση, η οριοθέτηση και ο χαρακτηρισμός της Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά (ΣΠΠ) «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο» ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της ορνιθοπανίδας, σύμφωνα με το Άρθρο 4 της Οδηγίας για τα Πουλιά 79/409/ΕΟΚ. Το εργαλείο για την επίτευξη του σκοπού είναι η εφαρμογή των προδιαγραφών που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004), στην ανωτέρω περιοχή με παραδοτέα τα οποία αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας για το χαρακτηρισμό της περιοχής αυτής ως ΖΕΠ. 1.1 Γενική περιγραφή περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης είναι η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο», σύμφωνα με την έκδοση «Important Bird Areas in Europe» (Bourdakis & Vareltzidou 2000) του BirdLife International και τον χάρτη με τα όρια της περιοχής που έχει παραχθεί από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία για το Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ. Η έκταση της περιοχής μελέτης σύμφωνα με το BirdLife International (Bourdakis & Vareltzidou 2000) είναι εκτάρια. Η περιοχή περιλαμβάνει την χερσόνησο της Μάνης: συγκεκριμένα βόρεια οριοθετείται μεταξύ των οικισμών Αρεόπολης και Βαθύ, δυτικά μεταξύ Αρεόπολης, Πύργου, Κοίτας και όρμου Κάπους, ενώ νότια και ανατολικά οριοθετείται από την ακτογραμμή. Η περιοχή μελέτης αποτελεί μια βραχώδη ορεινή χερσόνησο, την οποία χαρακτηρίζουν τρεις βασικές φυσιογνωμίες: α) τα αραιά ή πυκνά δάση με βελανιδιές, ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

7 με υποόροφο θάμνους ή ασφάκα στο βορειοδυτικό τμήμα, β) τα άδεντρα βουνά με φρύγανα, πολλές βραχώδεις επιφάνειες και γκρεμούς, γ) οι παράκτιοι σχηματισμοί με όρμους και πολλούς βράχους. Τοπικά υπάρχουν μερικές κοιλάδες που καλλιεργούνται, όπως και μικροί υγρότοποι. Η Πετροπέρδικα (Alectoris graeca), η Κουκουβάγια (Athene noctua), η Ασπροκωλίνα (Oenanthe hispanica), ο Γαλαζοκότσυφας (Monticola solitarius), ο Κοκκινοτσιροβάκος (Sylvia cantillans), ο Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala), ο Αιγαιοτσιροβάκος (Sylvia rueppelli), ο Βραχοτσοπανάκος (Sitta neumayer) και το Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia) είναι τo είδος της ορνιθοπανίδας για το οποίο η Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά «GR148 Βορειοανατολική Τήνος» αξιολογήθηκε από το BirdLife International (Heath & Evans 2000) ότι πληροί τα κριτήρια για ένταξη στο δίκτυο των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (πίνακας 1). Πίνακας 1. Κριτήρια ΙΒΑ 2000 Επιστημονική Ελληνική ονομασία Πληθυσμός BirdLife ονομασία Alectoris graeca Πετροπέρδικα A3 Athene noctua Κουκουβάγια B2 Oenanthe hispanica Ασπροκωλίνα A3, B2 Monticola solitarius Γαλαζοκότσυφας B2 Sylvia cantillans Κοκκινοτσιροβάκος A3 Sylvia melanocephala Μαυροτσιροβάκος A3 Sylvia rueppelli Αιγαιοτσιροβάκος A3 Sitta neumayer Βραχοτσοπανάκος A3, B3 Emberiza caesia Φρυγανοτσίχλονο A3 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

8 Χάρτης 1. Όρια περιοχής μελέτης (όρια Σημαντικής Περιοχής για τα Πουλιά) (Bourdakis & Vareltzidou, 2000) 1.2 Παλαιότερες έρευνες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής Αδαμακόπουλος Τ., Ματσούκα Π., Χατζηρβασάνης Β Τα βουνά του Μωριά. Εκδόσεις Πιτσιλός, Αθήνα Κομηνός, Θ Κύθηρα, στο δρόμο της μετανάστευσης των πουλιών. Εταιρεία Κυθηριακών Σπουδών. Roussopoulos, I. (compiler) Important Bird Areas in Greece: 121. Southern Mani, Mount Sanghias and Cape Tenaro. In: Bourdakis S. & ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

9 Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Καζαντζίδης, Σ. και Σ. Βαρελτζίδου (συντάκτες) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς, και Ακρωτήριο Ταίναρο» με κωδικό ΣΠΠΕ GR121. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. 1.3 Χαρακτηρισμένες ζώνες Διαχειριστικό καθεστώς Δεν έχουν θεσμοθετηθεί προστατευόμενες περιοχές στην περιοχή μελέτης. 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την έρευνα πεδίου αλλά και για τις απαιτούμενες εργασίες γραφείου εφαρμόστηκαν οι προδιαγραφές που παρήχθησαν στο πλαίσιο του έργου «Καθορισμός Μεθοδολογίας και σύνταξη προδιαγραφών για την αξιολόγηση περιοχών και το χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας, με πιλοτική εφαρμογή σε 10 περιοχές» (Δημαλέξης κ.α., 2004). Αρχικά, συγκεντρώθηκαν πληροφορίες για την ορνιθοπανίδα της περιοχής από την ήδη δημοσιευμένη βιβλιογραφία και από παρατηρήσεις και αξιόπιστες αδημοσίευτες αναφορές Ελλήνων και ξένων επισκεπτών. Η έρευνα πεδίου έγινε τον Απρίλιο του 2009 με σκοπό να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην μεταναστευτική περίοδο καθώς η περιοχή αποτελεί μεταναστευτικό πέρασμα για την ορνιθοπανίδα. Πραγματοποιήθηκαν καταγραφές όλων των ειδών, αλλά δόθηκε έμφαση στην καταγραφή των ειδών χαρακτηρισμού της ΙΒΑ και στον εντοπισμό των κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών αυτών. Επίσης, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση σε άλλα σημαντικά είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας 79/409, τα οποία θα μπορούσαν να πληρούν κάποια από τα ορνιθολογικά κριτήρια των ΖΕΠ. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

10 Κατά την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν οι ακόλουθες μέθοδοι καταγραφών, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται από τους Δημαλέξης, Μπουρδάκης και Χατζηχαραλάμπους (2004): Επιλέχτηκαν δειγματοληπτικές διαδρομές στους αντιπροσωπευτικότερους βιότοπους της περιοχής. Σε καθορισμένα σημεία χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος look and see για ποιοτική καταγραφή των ειδών που εμφανίζονται εκεί, ενώ έγινε πληθυσμιακή εκτίμηση για τα αναπαραγόμενα στρουθιόμορφα. Για τα είδη που δεν παρουσιάζουν ομοιόμορφη κατανομή ή διατηρούν επικράτειες (π.χ. αρπακτικά) έγιναν παρατηρήσεις σε όλο το εύρος της περιοχής και καταγράφηκε η δραστηριότητά τους ενώ έγινε προσπάθεια εντοπισμού των θέσεων φωλεοποίησης. Για την έρευνα πεδίου χρησιμοποιήθηκαν κιάλια 10x42 και τηλεσκόπιο 82mm, 20-60x, Συσκευή GPS (Global Positioning System) και χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού σε κλίμακα 1: Από τις καταγραφές και τη διαθέσιμη βιβλιογραφική πληροφορία διαμορφώθηκαν οι χάρτες με τα κρίσιμα ενδιαιτήματα και τις επικράτειες για τα είδη χαρακτηρισμού και. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1 Συνοπτική αξιολόγηση Η εργασία πεδίου επιβεβαίωσε την παρουσία όλων των ειδών χαρακτηρισμού της περιοχής. Επίσης, διευρύνθηκε η γνώση μας σχετικά με άλλα σημαντικά είδη της περιοχής μελέτης, ενώ αναδείχθηκε η μεγάλη σημασία της περιοχής για την μετανάστευση. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 227 είδη πουλιών. Από τα 227 αυτά είδη τα 72 αναπαράγονται στην Χερσόνησο της Μάνης. Αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική περιοχή για τα αρπακτικά πουλιά, που αντιπροσωπεύονται εδώ με 26 είδη και ένα υποείδος. Από αυτά τα είδη τα 7 φωλιάζουν στην περιοχή, ενώ τα υπόλοιπα χρησιμοποιούν τον χώρο κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης τους ή για διαχείμαση, ορισμένα μάλιστα ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

11 από αυτά σε αρκετά μεγάλους αριθμούς. Σημαντική είναι η παρουσία κατά τη διάρκεια του χειμώνα νεαρών ατόμων από διάφορα είδη αρπακτικών όπως Βασιλαετοί, Χρυσαετοί, Στικταετοί κ.α. Εφαρμόζοντας τα κριτήρια και με βάση τα αριθμητικά όρια που φαίνονται στον Πίνακα 1 του Παραρτήματος, τα είδη για τα οποία η περιοχή μελέτης μπορεί να χαρακτηριστεί Ζώνη Ειδικής Προστασίας είναι: O Φιδαετός (Circaetus gallicus) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του του εθνικού πληθυσμού (8-10 ζευγάρια) και την περιοχή μελέτης να εκτιμάται ως μια από τις 5 καλύτερες περιοχές για το είδος σε Ήπειρο-Ιόνια νησιά-στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησο. Η Αετογερακίνα (Buteo rufinus) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του της Ε.Ε. (4 ζευγάρια). Ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του του εθνικού πληθυσμού (3-4 ζευγάρια) και την περιοχή μελέτης να εκτιμάται ως μια από τις 5 καλύτερες περιοχές για το είδος σε Ήπειρο-Ιόνια νησιά-στερεά Ελλάδα-Πελοπόννησο. Το Χρυσογέρακο (Falco biarmicus) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του της Ε.Ε. (1-2 ζευγάρια). Η Λιοστριτσίδα (Hippolais olivetorum) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του της Ε.Ε. (>30 ζευγάρια). Ο Αιγαιοτσιροβάκος (Sylvia rueppelli) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του της Ε.Ε. (>30 ζευγάρια). Το Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia) με αναπαραγόμενο πληθυσμό μεγαλύτερο του της Ε.Ε. (>130 ζευγάρια). Επίσης η περιοχή μελέτης πληρεί το κριτήριο C5 καθώς κατά τη μεταναστευτική περίοδο διέρχονται περισσότερα από αρπακτικά πτηνά (τουλάχιστον άτομα). Επίσης, στην περιοχή καταγράφονται σημαντικοί πληθυσμοί (> των εθνικών πληθυσμών) Γερακίνας (Buteo buteo) και Πετρίτη (Falco peregrinus). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

12 3.2 Ανάλυση της διαδικασίας αξιολόγησης Για την περιοχή μελέτης δημιουργήθηκε αρχικά ένας πίνακας εργασίας με όλα τα είδη που απαντούν στην περιοχή, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε για να ετοιμασθούν: α) ο πίνακας αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και και β) οι πίνακες 3.2.a-b του Τυποποιημένου Δελτίου Δεδομένων. Στον πίνακα αξιολόγησης των ειδών χαρακτηρισμού και (βλ. Παράρτημα: Πίνακας Ι) σημειώθηκε ο πληθυσμός του κάθε είδους στη περιοχή μελέτης και εάν το είδος πληροί κάποιο από τα κριτήρια 1, 2, 3 και 6. Τέλος, με βάση την αξιολόγηση που παρουσιάζεται στον παραπάνω πίνακα, ετοιμάστηκε ο πίνακας 2 ο οποίος περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα κριτήρια 1-6 και συνεπώς πρόκειται για τα είδη χαρακτηρισμού της περιοχής και ο πίνακας 3 που περιλαμβάνει τα είδη που πληρούν τα πληθυσμιακά όρια και αποτελούν τα είδη της περιοχής μελέτης (δηλαδή τα είδη τα ενδιαιτήματα των οποίων μπορούν να ληφθούν υπόψη για την οριοθέτησή της ως ΖΕΠ). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

13 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας Πίνακας 2. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την περιοχή: «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 76 Circaetus gallicus Φιδαετός 85 Buteo rufinus Αετογερακίνα 93 Hieraaetus fasciatus Σπιζαετός 101 Falco biarmicus Χρυσογέρακο 326 Hippolais olivetorum Λιοστριτσίδα 334 Sylvia rueppelli Αιγαιοτσιροβάκος 416 Emberiza caesia Φρυγανοτσίχλονο Αρπακτικά Είδη χαρακτηρισμού > αναπ. πληθ. Ε.Ε. > αναπ. πληθ. Ε.Ε. > αναπ. πληθ. Ε.Ε. > αναπ. πληθ. Ε.Ε. > αναπ. πληθ. Ε.Ε. >5.000 αρπακτικά 5 σημ. περ γεωγ περ. και > εθν. πληθ. 5 σημ. περ γεωγ περ. και > εθν. πληθ. Πίνακας 3. Είδη για την περιοχή: «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο» A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη 84 Buteo buteo Γερακίνα > αναπ. πληθ. Ελλάδας 103 Falco peregrinus Πετρίτης > αναπ. πληθ. Ελλάδας ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

14 3.3 Περιγραφή κρίσιμων ενδιαιτημάτων/απειλών των ειδών χαρακτηρισμού και Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφεται συνοπτικά ο ελληνικός πληθυσμός των ειδών χαρακτηρισμού και, το καθεστώς παρουσίας τους στην περιοχή μελέτης, τα κρίσιμα ενδιαιτήματά (θέσεις φωλιάσματος, τροφοληψίας και καταφυγίου) και οι απειλές τους, καθώς και τα ενδεδειγμένα μέτρα διατήρησης. Circaetus gallicus Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο Φιδαετός εξαπλώνεται στην ηπειρωτική κυρίως Ελλάδα και μερικά νησιά αν και δεν αναπαράγεται σε όλα. Η κατανομή του φτάνει μέχρι την νότια Πελοπόννησο ενώ ο κύριο όγκος του πληθυσμού του είναι στην κεντρική και βόρειο Ελλάδα. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης το είδος αναπαράγεται στο βόρειο-βορειοανατολικό τμήμα, στις πεδινές και ημιορεινές εκτάσεις μεταξύ Βάχου και Σκουταρίου-Βαθιού. Επίσης, στην ανατολική Μάνη στην χερσόνησο του Κότρωνα και στο κεντρικό τμήμα του ότους Σαγιάς. Συνολικά εκτιμάται ότι αναπαράγονται 8-10 ζευγάρια εντός της περιοχής μελέτης. Οικολογία. Το είδος φωλιάζει σε μεγάλα δέντρα σε ώριμα δάση φυλλοβόλων και κωνοφόρων ειδών (Pinus spp., Quercus spp., Fagus spp.) σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Τρέφεται σχεδόν αποκλειστικά (87%) με ερπετά (φίδια, σαύρες) και σε πολύ μικρότερο βαθμό με πουλιά και μικροθηλαστικά. O βιότοπος τροφοληψίας του περιλαμβάνει ανοιχτές, ξηρές περιοχές με χαμηλή βλάστηση, βοσκοτόπια και βραχώδεις σχηματισμούς αλλά και καλλιέργειες που εναλλάσσονται με χέρσα χωράφια και ξερολιθιές όπου αφθονούν τα ερπετά Απειλές. Η καταστροφή των ώριμων δασών, οι πυρκαγιές και η όχληση λόγω διάνοιξης δασικών δρόμων, και δραστηριοτήτων υλοτομίας ή αναψυχής αποτελούν τις κύριες απειλές για την αναπαραγωγή του. Η δάσωση των ανοιχτών εκτάσεων, η ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

15 υποβόσκηση, η εγκατάλειψη των παραδοσιακών συστημάτων βόσκησης και των ορεινών καλλιεργειών και η εντατικοποίηση της γεωργίας είναι βασικές απειλές για τον βιότοπο κυνηγίου του Φιδαετού. Επίσης η χρήση ζιζανιοκτόνων και φυτοφαρμάκων μειώνουν την διαθεσιμότητα της τροφής του. Buteo rufinus Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Αετογερακίνα εξαπλώνεται κυρίως στην νότια Ελλάδα, τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου αλλά και ορισμένες περιοχές στην βόρειο Ελλάδα (Μακεδονία και Θράκη). Ο συνολικός πληθυσμός της υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης αναπαράγονται 4 ζευγάρια Αετογερακίνας, στο πεδινόημιορεινό βόρειο-βορειοανατολικό τμήμα, στο βορειοανατολικό μέρος του Σαγιά και στην δυτική πεδινή Μάνη. Οικολογία. Η Αετογερακίνα φωλιάζει σε βράχια σε δασικά ξέφωτα ή στα όρια δασικών συστάδων αλλά κυρίως σε ανοικτές εκτάσεις με βραχώδεις σχηματισμούς. Είναι αρπακτικό των ανοιχτών εκτάσεων με χέρσα εδάφη και χαμηλή βλάστηση. Ο βιότοπος τροφοληψίας περιλαμβάνει στεπώδεις, ημιερημικές περιοχές με φρυγανική βλάστηση, όπου τρέφεται κυρίως με ερπετά και λιγότερο με πουλιά. Απειλές. Η καταστροφή των δασικών ξέφωτων, η εντατικοποίηση της γεωργίας και η μεταβολή των χρήσεων γης των χέρσων ανοιχτών εκτάσεων που αποδίδονται στην γεωργία ή την οικιστική ανάπτυξη είναι βασικές αιτίες υποβάθμισης του βιοτόπου τροφοληψίας της Αετογερακίνας. Επίσης η μετατροπή χορτολιβαδικών εκτάσεων σε αροτραίες καλλιέργειες ή των ξηρών στεπωδών λιβαδιών σε αρδευόμενες μονοκαλλιέργειες έχουν σημαντικές επιπτώσεις στις περιοχές κυνηγίου του είδους. Hieraaetus fasciatus Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο Σπιζαετός εντοπίζεται κυρίως στην δυτική και νότια Ελλάδα, καθώς και την Πελοπόννησο. Από τα νησιά εξαπλώνεται σε όλο το Αιγαίο και την Κρήτη με καλούς ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

16 πληθυσμούς σε ορισμένα νησιά των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης το είδος εντοπίζεται στο βραχώδες βόρειο τμήμα στην ευρύτερη περιοχή του Πύρριχου, στο ανατολικό τμήμα του Σαγιά, στην περιοχή μεταξύ Γερολιμένα και Μέζαπου και στην περιοχή του Ακρωτηριου Κάψαλος. Οικολογία. Το είδος στην Ελλάδα απαντάται σε μεσογειακά, νησιωτικά οικοσυστήματα. Φωλιάζει πάντα σε βράχια είτε σε εσωτερικούς γκρεμούς είτε σε παράκτιες περιοχές πάνω από την θάλασσα. Ο βιότοπος τροφοληψίας του περιλαμβάνει κυρίως φρυγανότοπους και θαμνώνες με μακί αλλά και νεαρά αραιά δάση κοντά σε καλλιέργειες ή υγροτόπους. Τρέφεται με μεσαίου μεγέθους θηλαστικά και πουλιά και λιγότερο με ερπετά και σαύρες. Απειλές. Η οικιστική ανάπτυξη σε πολλά νησιά του Αιγαίου, η εγκατάλειψη παραδοσιακών χρήσεων γης και η υπερθήρευση βασικών ειδών διατροφής του είδους (κυρίως νησιωτική πέρδικα και αγριοκούνελου) σε συνδυασμό με την άμεση φόνευση είναι οι κύριες απειλές. Falco biarmicus Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Το Χρυσογέρακο εξαπλώνεται στην ηπειρωτική Ελλάδα κυρίως σε βόρειο Θεσσαλία, Ήπειρο, δυτική Μακεδονία και Θράκη ενώ από τα νησιά απαντάται στο Ιόνιο στην Κέρκυρα και στο Αιγαίο στην Λέσβο, τα Δωδεκάνησα (Κω, Ρόδο, Κάρπαθο) και την Κρήτη. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης το είδος αναπαράγεται (1-2 ζευγάρια) στην στην περιοχή του Ακρωτηριου Κάψαλος, ενώ ως περιοχή τροφοληψίας χρησιμοποιεί κυρίως το δυτικό πεδινό τμήμα της Μάνης. Οικολογία. Το είδος φωλιάζει σε απόκρημνα κάθετα βράχια, σε φαράγγια αλλά και παράκτιες ορθοπλαγιές. Το Χρυσογέρακο τρέφεται με πουλιά μεσαίου μεγέθους αλλά και μικρά ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

17 θηλαστικά, ερπετά και μεγάλα έντομα. Απειλές. Η εντατικοποίηση της γεωργίας και η εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων αποτελούν την κυριότερη απειλή αφού τα παρασκευάσματα φυτοπροστασίας υψηλής τοξικότητας για τα πουλιά συσσωρεύονται στο σώμα των ανώτερων θηρευτών όπως το εν λόγω είδος. Παράλληλα η παράνομη θήρευση βασικών διατροφικών ειδών υποβαθμίζει τον βιότοπο κυνηγίου. Hippolais olivetorum Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Λιοστριτσίδα είναι καλοκαιρινός επισκέπτης στην Ελλάδα. Η διασπορά της στον Ελλαδικό χώρο είναι ακανόνιστη και βρίσκεται σε μικρές διάσπαρτες εκτάσεις σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και σε αρκετά νησιά. O συνολικός αναπαραγόμενος πληθυσμός εκτιμάται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης το είδος εντοπίζεται στον κεντρικό Σαγιά στην περιοχή του Προφήτη Ηλία. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 30 ζευγάρια αναπαράγονται στην περιοχή μελέτης. Οικολογία. Απαντάται σε εκτεθειμένες στον ήλιο ξηρές περιοχές, σε αραιά δάση βελανιδιάς με θαμνώδη ξέφωτα, οπωρώνες αμυγδαλεώνες και ελαιώνες, συχνά σε βραχώδης ξηρές λοφοπλαγιές με ψηλή μακία. Φωλιάζει σε πυκνούς θάμνους ή χαμηλά δέντρα και πλέκει την φωλιά της στις διχάλες των κλαδιών. Τρέφεται κυρίως με μικρά έντομα που βρίσκει πάνω στα δέντρα ή στο έδαφος, και φρούτα. Απειλές. Οι κύριες απειλές του είδους σχετίζονται με την υποβάθμιση/απώλεια των κρίσιμων ενδιαιτημάτων του, ιδιαίτερα του ενδιαιτήματος φωλιάσματος. Η υλοτόμηση των αραιών δρυοδασών, οι εκτεταμένες και επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές και η χρήση αγροχημικών σε εκτατικές καλλιέργειες με μεγάλο ποσοστό φυτοφρακτών ή υψηλών δέντρων απειλούν το ενδιαίτημα του. Επίσης, η Λιοστριτσίδα συνδέονται στενά με περιοχές όπου ασκείται βόσκηση (αραιά δάση βαλανιδιάς) η οποία διατηρεί ανοιχτή ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14

18 τη δομή των περιοχών που αναπαράγονται. Η μείωση/εγκατάλειψη της κτηνοτροφίας στις περιοχές αυτές μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στους πληθυσμούς της. Sylvia rueppelli Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. O Αιγαιοτσιροβάκος συναντάται στη νότια Ελλάδα, νότια από τη Θεσσαλία, σε Στερεά, Πελοπόννησο και σε νησιά του Αιγαίου Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης το είδος εντοπίζεται στον κεντρικό Σαγιά στην περιοχή του Προφήτη Ηλία. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 30 ζευγάρια αναπαράγονται στην περιοχή μελέτης. Οικολογία. Το είδος φωλιάζει σε θάμνους μέσα σε πυκνή βλάστηση, συνήθως σε χαμηλό ύψος από το έδαφος ( εκατοστά). Προτιμά τους θαμνώνες αείφυλλων πλατύφυλλων (Pistacia lentiscus, Quercus coccifera κ.α.) και τη χαμηλή μακκία βλάστηση. Τρέφεται με έντομα την αναπαραγωγική περίοδο ενώ συμπληρώνει τη δίαιτά του με φρούτα το φθινόπωρο. Απειλές. Οι κυριότερες απειλές σχετίζονται με την υποβάθμιση/καταστροφή των κρίσιμων ενδιαιτημάτων του είδους. Η υποβάθμιση αυτή βασίζεται κυρίως στην συχνή εκδήλωση μεγάλων πυρκαγιών στις περιοχές αναπαραγωγής καθώς και η κοπή και απομάκρυνση των θάμνων. Emberiza caesia Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Το Φρυγανοτσίχλονο είναι αρκετά κοινό σε παράκτιες περιοχές της νότιας και κεντρικής Ελλάδας, στα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου. Στη Βόρεια Ελλάδα παρατηρείται στη Χαλκιδική και Θάσο, ενώ απουσιάζει από την Κρήτη και την Κάρπαθο. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης το είδος αναπαράγεται σε ολόκληρο το βόρειο τμήμα με περισσότερα από 130 ζευγάρια. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 15

19 Οικολογία. Το Φρυγανοτσίχλονο χτίζει τη φωλιά του στο έδαφος σε θέσεις με κάλυψη από πέτρες και βλάστηση, συνήθως κάτω από φυτά του γένους Cistus. Κύριο ενδιαίτημα φωλιάσματος αποτελούν οι φρυγανικές εκτάσεις ή περιοχές με χαμηλή και αραιή μακία βλάστηση, από την επιφάνεια της θάλασσας έως περιοχές με υψόμετρο 1000 μέτρων. Τρέφεται κυρίως με σπόρους και μικρού μεγέθους ασπόνδυλα. Απειλές. Η υπερβόσκηση, η μεγάλης έκτασης πυρκαγιές και η έντονη οικιστική ανάπτυξη στα φρυγανικά οικοσυστήματα, εκτιμάται ότι αλλοιώνουν ή συρρικνώνουν το ενδιαίτημα αναπαραγωγής του είδους. Buteo buteo Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Η Γερακίνα είναι το κοινότερο είδος μεσαίου μεγέθους αρπακτικού στην Ελλάδα. Εξαπλώνεται σε ολόκληρη την ηπειρωτική χώρα αλλά και όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου καθώς και την Κρήτη. Ο συνολικός πληθυσμός της υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή μελέτης αναπαράγονται ζευγάρια Γερακίνας κυρίως στο δυτικό τμήμα. Οικολογία. Η Γερακίνα φωλιάζει σχεδόν πάντα σε δέντρα (κωνοφόρα ή φυλλοβόλα) ή ψηλούς θάμνους σε ποικιλία βιοτόπων, αλλά κυρίως στα όρια (οικότονων) δασικών οικοσυστημάτων. Απαντάται σε ποικιλία βιοτόπων, όπως δάση με ξέφωτα ή στα όρια τους κοντά σε καλλιέργειες ή ανοιχτές εκτάσεις αν και δεν είναι σε υγροτόπους αλλά και ανοιχτές, ξηρές περιοχές. Τρέφεται κυρίως με τρωκτικά, ερπετά αλλά και πουλιά ενώ συχνά και με ψοφίμια. Απειλές. Η καταστροφή των δασών και η απομάκρυνση των ώριμων δέντρων καθώς και οι πυρκαγιές των ημιορεινών δασικών οικοσυστημάτων αποτελούν την κύρια απειλή για την Γερακίνα. Επίσης αγροχημικά και βαρέα μέταλλα έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά την αναπαραγωγική επιτυχία του είδους. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 16

20 Falco peregrinus Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο Πετρίτης έχει ευρεία κατανομή και εξαπλώνεται σε όλη την Ελλάδα, αν και ο πυκνότητα του πληθυσμού του εξαρτάται από την παρουσία κατάλληλου βιοτόπου φωλιάσματος. Ο συνολικός πληθυσμός του υπολογίζεται σε ζευγάρια. Στην περιοχή αναπαράγονται 4-5 ζευγάρια στο ακρωτήριο του Κότρωνα, στη δυτική πεδινή Μάνη, στο όρος Σαγιάς (Προφ. Ηλίας) και στο νοτιοδυτικό τμήμα της περιοχής μελέτης. Οικολογία. Το είδος φωλιάζει σε απόκρημνα κάθετα βράχια, σε φαράγγια αλλά και παράκτιες ορθοπλαγιές. Ο Πετρίτης παρουσιάζει μία ευρεία κλίμακα διατροφικών ειδών, στην πλειοψηφία τους πουλιά. Στην ενδοχώρα οι πέρδικες, και τα πουλιά μικρού έως μεσαίου μεγέθους αποτελούν την δίαιτα του, ενώ στα νησιά τα αγριοπερίστερα είναι το βασικό είδος διατροφής του. Αντίθετα στις πόλεις κυνηγά κυρίως περιστέρια και δεκαοχτούρες. Απειλές. Η εντατικοποίηση της γεωργίας και η εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων αποτελούν την κυριότερη απειλή αφού τα παρασκευάσματα φυτοπροστασίας υψηλής τοξικότητας για τα πουλιά συσσωρεύονται στο σώμα των ανώτερων θηρευτών όπως το εν λόγω είδος. Παράλληλα η παράνομη θήρευση βασικών διατροφικών ειδών (π.χ. αγριοπερίστερα) υποβαθμίζει τον βιότοπο κυνηγίου. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 17

21 3.4 Χάρτες κρίσιμων ενδιαιτημάτων ειδών χαρακτηρισμού και Στον επισυναπτόμενο χάρτη 2 παρουσιάζονται τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των ειδών χαρακτηρισμού και. Ο χάρτης 2 διαμορφώθηκε από τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν από την εργασία πεδίου ενώ συμπληρωματικά χρησιμοποιήθηκαν αξιόπιστα δεδομένα από βιβλιογραφικές πηγές. 4. ΠΡΟΤΑΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ Στον επισυναπτόμενο χάρτη 3 (κλίμακας 1: ) παρουσιάζονται: α) η προτεινόμενη οριοθέτηση της περιοχής μελέτης ως ΖΕΠ και β) τα υφιστάμενα όρια ΤΚΣ και ΖΕΠ πλησίον ή εντός της περιοχής μελέτης. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όρια τους. Η πρόταση της περιοχής μελέτης ως Ζώνης Ειδικής Προστασίας διαμορφώθηκε έτσι ώστε να περιλάβει τα κρίσιμα ενδιαιτήματα αναπαραγωγής των ειδών για τα οποία η περιοχή χαρακτηρίζεται ως ΖΕΠ, δηλαδή του Φιδαετού, της Αετογερακίνας, του Σπιζαετού, του Χρυσογέρακου, της Λιοστριτσίδας, του Αιγαιοτσιροβάκου και του Φρυγανοτσίχλονου. Φυσικά, εντός της προτεινόμενης ΖΕΠ περιλαμβάνεται ο μεταναστευτικός διάδρομος που χρησιμοποιούν τα αρπακτικά (αλλά και τα υπόλοιπα είδη της ορνιθοπανίδας) κατά την μεταναστευτική περίοδο. Τέλος, ελήφθησαν υπόψη τα κρίσιμα ενδιαιτήματα των δύο ειδών (Γερακίνα και Πετρίτης). Η προτεινόμενη ΖΕΠ ξεκινώντας βορειοδυτικά από τον οικισμό του Νέου Οίτυλου ακολουθεί τον δρόμο με ανατολική κατεύθυνση προς Σταυρό. Από εκεί συνεχίζει ανατολικά ακολουθώντας τον κεντρικό επαρχιακό δρόμο προς Βρύσες και στη συνέχεια προς Χωσιάριο. Μετά το Χωσιάριο και στην διασταύρωση προς Βαθύ κατευθύνεται νοτιοανατολικά προς Βαθύ ακολουθώντας τον αντίστοιχο δρόμο. Μετά το Βαθύ και φτάνοντας στο Ακρωτήριο Αγερανός, το όριο της ΖΕΠ ταυτίζεται με την ακτογραμμή της Χερσονήσου της Μάνης. Έτσι περικλείοντας όλη τη χερσόνησο καταλήγει και πάλι στο Νέο Οίτυλο. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 18

22 5. SUMMARY OF ORNITHOLOGICAL EVALUATION AND PROPOSED DELIMITATION The IBA «GR121 Southern Mani, Mount Sanghias and Cape Tenaro» has a total area of ha covering the whole peninsula of Southern Mani. The area is a rocky mountainous peninsula and includes sparse and dense oak forests, bare mountains with phrygana, rocky slopes and cliffs and the coastal rocky zone. The trigger species of the proposed SPA are Short-toed Eagle (Circaetus gallicus), Bonelli s Eagle (Hieraaetus fasciatus) which fulfill C6 criteria and Long-legged Buzzard (Buteo rufinus), Lanner Falcon (Falco biarmicus), Olive-tree Warbler (Hippolais olivetorum), Ruppell s Warbler (Sylvia rueppelli) and Cretzschmar s Bunting (Emberiza caesia) which fulfill C2 criteria. The study area could also be characterized as bottleneck for migration, as more than raptors regularly pass during migration periods (C5 criteria). In addition, important numbers (> of Greek population) of the following species were recorded in the study area: Peregrine Falcon (Falco peregrinus) and Common Buzzard (Buteo buteo). The proposed SPA boundaries include the whole peninsula of Southern Mani. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 19

23 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Alivizatos, H. & S. Bourdakis, Diet and Breeding Success of the Bonelli s Eagle (Hieraaetus fasciatus) in Greece: Preliminary Data. International Hawkwatcher No 5: 3-6. Alivizatos, H., & Goutner, V., Feeding habits of the Long-legged Buzzard (Buteo rufinus) during breeding in northeastern Greece. Israel Journal of Zoology 43: Alivizatos, H., Goutner, V., & M. G. Karandinos Reproduction and behaviour of the Long-legged Buzzard (Buteo rufinus) in northeastern Greece. Vogelwarte 39: Bakaloudis D. E., Vlachos C. G. & G. J. Holloway Habitat use by the Shorttoed Eagle Circaetus gallicus and theur reptilian prey during the breeding season in Dadia forest (North-Eastern Greece). J. Ap. Ecology 35: Bakaloudis D. E., Vlachos C. G. & G. J. Holloway, Nest spacing and breeding performance in Short-toed Eagle Circaetus gallicus in northeast Greece - British Trust for Ornithology, Bird Study, 52: BirdLife International, Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. BirdLife Conservation series No. 12. BirdLife International. Cambridge. Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Bourdakis, S. & S.M. Xirouchakis, The Bonelli s eagle (Hieraaetus fasciatus) in Greece. In: V. Hernadez (ed). The Bonelli's eagle. Ecology, behaviour and conservation. (in press). Cramp. S & K.E.L. Simmons (eds). Handbook of the Birds of Europe the Middle East and North Africa. The Birds of the Western Palearctic. Gensbol, B. & Thiede, W Birds of Prey. Collins. Handrinos, G. & Akriotis, T The Birds of Greece. Helm. ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 20

24 McConnell S., O'Connell T.J. & D.M. Leslie JR, Land cover associations of nesting territories of three sympatric buteos in shortgrass prairie. Wilson Journal of Ornithology 120: Naccari C., Cristani M., Cimino F., Arcoraci T. & D. Trombetta, Common buzzards (Buteo buteo) bio-indicators of heavy metals pollution in Sicily (Italy). Environment International 35: Sidorovich V.E., Solovej I.A., Sidorovich A.A. & I. Rotenko, Effect of felling on the distribution of rodents and their predators in a transitional mixed forest. Polish Journal of Ecology 56: Tucker, G.M. & Evans, M.I Habitats for Birds in Europe. BirdLife Conservation Series No. 6. BirdLife International. Tucker, G.M. & Heath, M.F Birds in Europe: their conservation status. BirdLife Conservation Series no 3. BirdLife International. Cambridge. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Δημαλέξης Τ., Καστρίτης Θ., Μανωλόπουλος Α., & Κ. Γρίβας Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Τελική Έκθεση, ΥΠΕΧΩΔΕ. Χανδρινός, Γ Το Κόκκινο Βιβλίο των απειλουμένων σπονδυλοζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Χανδρινός Γ., Καστρίτης Θ Πουλια Στο: Α. Λεγάκις & Π. Μαραγκού (επιμ.) (2009). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Αθήνα (υπό έκδοση). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 21

25 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ANNEXES ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 22

26 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 23

27 Πίνακας Ι. Αξιολόγηση των ειδών χαρακτηρισμού και για την περιοχή «GR121 Νότια Μάνη, Όρος Σαγιάς και Ακρωτήριο Ταίναρο» AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 2 Gavia arctica Υ 1 4 Tachybaptus ruficollis X Υ 15 5 Podiceps cristatus X Υ 8 6 Podiceps grisegena Υ 8 Podiceps nigricollis Υ 1 9 Calonectris diomedea X Θ Puffinus yelkouan X 20/60 ind Θ Hydrobates pelagicus Θ Phalacrocorax carbo X Υ Phalacrocorax aristotelis X Υ Phalacrocorax pygmeus 20 / Υ Pelecanus onocrotalus Υ Pelecanus crispus 10/30 ind Υ Botaurus stellaris X Υ Ixobrychus minutus X Υ Nycticorax nycticorax X Υ Ardeolla ralloides X Υ Egretta garzetta X Υ Casmerodius albus Υ Ardea cinerea X Υ 6 27 Ardea purpurea X Υ Ciconia nigra X X Υ Π 1 1 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 24

28 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 29 Ciconia ciconia X X Υ Π Plegadis falcinellus Υ Platalea leucorodia Υ Phoenicopterus ruber Υ Cygnus olor X Υ 1 37 Anser albifrons / 250 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Υ Anser erythropus 15 ind Υ 1 39 Anser anser / Υ 1 41 Branta ruficollis 60 ind. / regular presence Υ Tadorna ferruginea Υ Tadorna tadorna Υ 1 44 Anas penelope X Υ Anas strepera Υ 1 46 Anas crecca X Υ 47 Anas platyrhynchos X Υ 1 48 Anas acuta X Υ 49 Anas querquedula X Υ 0 51 Anas clypeata X Υ 53 Netta rufina Υ 0 54 Aythya ferina X Υ 0 55 Aythya nyroca X 20/60 ind Υ Aythya fuligula Υ 57 Aythya marila Υ 1 61 Melanitta fusca / Υ ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 25

29 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 62 Bucephala clangula Υ 63 Mergelus albellus Υ 1 64 Mergus serrator X Υ 3 65 Mergus merganser Υ 1 66 Oxyura leucocephala regular presence Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Υ 3 67 Pernis apivorus non br Α Milvus migrans Α Haliaeetus albicilla Α Gypaetus barbatus 1 Α Neophron percnopterus regular presence 16 Α Gyps fulvus 180 Α Aegypius monachus 5/15 ind 14 Α Circaetus gallicus Α Circus aeruginosus Α Circus cyaneus Α 79 Circus macrourus ind Α 80 Circus pygargus Α Accipiter brevipes non br Α Buteo buteo Α Buteo rufinus 4 2 Α Aquila pomarina Α Aquila clanga 2 6 ind 1 Α 89 Aquila nipalensis 50 Α 90 Aquila heliaca 3 2/ 6 ind 1 Α 0 0 ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 26

30 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 91 Aquila chrysaetos 1 41 Α Hieraaetus pennatus Α Hieraaetus fasciatus Α Pandion haliaetus Α 95 Falco naumanni /60 ind 180 Α Falco vespertinus ind 9 Α 1-98 Falco columbarius 76 Α Falco eleonorae Α Falco biarmicus Α 1 1 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) 102 Falco cherrug 1 X regular presence ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2 Α 103 Falco peregrinus Α Bonasa bonasia Tetrao urogallus Alectoris graeca X Coturnix coturnix X X Porzana porzana X Υ Porzana parva X Υ Crex crex X 20/60 ind Υ 122 Fulica atra X Υ Otis tarda 30 ind ind Haematopus ostralegus X Υ Himantopus himantopus X Υ Recurvirostra avosetta X Υ Burhinus oedicnemus X Υ Glareola pratincola X Υ

31 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 135 Charadrius dubius Υ Charadrius hiaticula Υ Charadrius alexandrinus Υ Charadrius leschenaultii 10 Υ 142 Pluvialis apricaria Υ Pluvialis squatarola Υ Hoplopterus spinosus Υ Vanellus vanellus Υ Calidris canutus Υ Calidris alba / Κριτ. 4 (C4) 470 Υ 150 Calidris minuta Υ Calidris temminckii X Υ 154 Calidris ferruginea X Υ 156 Calidris alpina X X Υ 157 Limicola falcinellus Υ 158 Philomachus pugnax X 510 Υ Lymnocryptes minimus Υ Gallinago gallinago Υ 163 Scolopax rusticola X Υ Limosa limosa X 30 ind Υ 165 Limosa lapponica Υ Numenius phaeopus Υ 167 Numenius tenuirostris regular presence 1 Υ 168 Numenius arquata Υ 169 Tringa erythropus X Υ 1 Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) 28

32 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 170 Tringa totanus X x Υ Tringa stagnatilis X Υ 172 Tringa nebularia X Υ Tringa ochropus X Υ Tringa glareola X Υ 177 Actitis hypoleucos X X Υ Arenaria interpres X Υ Larus melanocephalus X X Υ Larus minutus X Υ Larus ridibundus X X Υ 191 Larus genei X X Υ Larus audouinii X X 20/60 ind Υ Larus canus X X Υ 194 Larus fuscus X X Υ Gelochelidon nilotica X Υ Sterna caspia Υ 203 Sterna sadvicensis X X Υ Sterna hirundo X Υ Sterna albifrons X Υ Chlidonias hybridus X Υ Chlidonias niger X Υ Chlidonias leucopterus X Υ 214 Columba oenas X X Columba palumbus X X Streptopelia turtur X X Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 29

33 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 220 Clamator glandarius Otus scops X X Bubo bubo X Asio flammeus Caprimulgus europaeus X X Apus apus X Apus melba X Alcedo atthis X X Merops apiaster X X Coracias garrulus X Jynx torquilla X Picus canus Dryocopus martius Dendrocopos syriacus Dendrocopos medius Dendrocopos leucotos Picoides tridactylus Melanocorypha calandra Σ Calandrella brachydactyla X Σ Lullula arborea X X Σ Alauda arvensis X X Σ Riparia riparia X Σ Hirundo rustica X X Σ Delichon urbica X X Σ Anthus campestris X Σ Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Ελλάδας 30

34 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 274 Motacilla flava X Σ Phoenicurus phoenicurus X Σ Oenanthe isabellina X Σ Oenanthe hispanica X X Σ Monticola saxatilis X Σ Turdus torquatus Σ Acrocephalus melanopogon X X 130 Σ Hippolais pallida X X Σ Hippolais olivetorum >30 X 30 Σ Sylvia rueppelli >30 30 Σ Sylvia hortensis X Σ Sylvia nisoria 820 Σ Muscicapa striata X X Σ Ficedula parva X Σ Ficedula semitorquata Σ Ficedula albicollis X Σ 365 Sitta krueperi 20 1 Σ Oriolus oriolus X Σ Lanius collurio X Σ Lanius minor X 65 Σ Lanius excubitor Σ 377 Lanius senator X X Σ Lanius nubicus X X 45 Σ Pyrrhocorax pyrrhocorax 150 Σ Passer hispaniolensis X Σ Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία Ελλάδας 31

35 AA Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης παγκος. απειλ. ειδ. αναπαραγ. πληθ. Ε.Ε Ε.Ε. 25 αναπαρ. πληθ άτ υδροβια ή ζ Θαλασσοπ πελαργ αρπακτ γεραν στρ 5 σημ περ γεωγ περ > εθ πλ ή >0,1 βιογ πληθ αναπ. πληθ. Ελλάδας Ελλάδας Res (p) Br (p) W in Stag e Κριτ. 1 (C1) (αναπαραγω γή) (διαχείμαση) (αναπαραγωγή) 414 Emberiza cineracea 10/30 ind 1 Σ Emberiza hortulana X Σ Emberiza caesia >130 X 130 Σ Emberiza melanocephala Σ 300 Κριτ. 4 (C4) Κριτ. 5 (C5) Κριτ. 6 (C6) Υπόμνημα (Explanations): x Ειδικότερες επεξηγήσεις σχετικά με τα πληθυσμιακά όρια και τα κριτήρια που αναφέρονται στον πίνακα, υπάρχουν στις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). AA Πιν.Ι: Αύξων αριθμός του Πίνακα Ι. «Κατάλογος των ειδών που απαντούν στην Ελλάδα, καθεστώς παρουσίας τους και κατηγοριοποίηση με βάση την Οδηγία των πτηνών», σύμφωνα με τις Προδιαγραφές Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Φάσης Β του έργου (βλ. Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους 2004). Επιστημονική ονομασία (Scientific name): Με έντονα στοιχεία (Bold) φαίνονται τα είδη που χρησιμοποιούνται για το χαρακτηρισμό ΖΕΠ ενώ με κανονικά στοιχεία φαίνονται τα είδη (Selection species are indicated in bold Delimitation species are indicated in normal). Καθεστώς παρουσίας στην περιοχή μελέτης: Όπως αναφέρονται στο Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων (βλέπε European Commission 1995 Standard Data Form) Res: βρίσκεται στον τόπο καθ όλη τη διάρκεια του έτους Br: χρησιμοποιεί τον τόπο για να φωλιάζει και να ανατρέφει τους νεοσσούς Win: το είδος χρησιμοποιεί τον τόπο κατά τη διάρκεια του χειμώνα Stage: τόπος που χρησιμοποιείται στη μετανάστευση ή για την πτερόρροια εκτός των περιοχών αναπαραγωγής 4: Υ: είδος που περιλαμβάνεται στα μεταναστευτικά υδρόβια είδη (migratory water birds) Θ: είδος που περιλαμβάνεται στα αποδημητικά θαλασσοπούλια (migratory sea birds) 5: Π: Πελαργοί (Ciconiidae), Α: Aρπακτικά (Accipitridae), Γ: Γερανοί (Gruidae), Σ: Στρουθιόμορφα (Passeriformes) Κατά τον υπολογισμό του πληθυσμού λαμβάνονται υπόψη όλα τα είδη των μεταναστευτικών στρουθιόμορφων. Τα σκιασμένα κελιά δείχνουν το κριτήριο που πληροί κάθε είδος (Highlighted cells indicate the criteria fulfilled by a single species). ΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 32