Εργασία µε θέµα: Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος (άρθρο ΙΙ-114 Σχ. Ευρ. Συντ.)

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Εργασία µε θέµα: Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος (άρθρο ΙΙ-114 Σχ. Ευρ. Συντ.)"

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Τµήµα Νοµικής ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Εργασία µε θέµα: Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος (άρθρο ΙΙ-114 Σχ. Ευρ. Συντ.) ιδάσκοντες: Καθηγητής, κος Αντρέας ηµητρόπουλος Λέκτωρας, κος Σπύρος Βλαχόπουλος Φοιτήτρια: Κακαϊδή Παρθενόπη Αριθµός µητρώου: ΑΘΗΝΑ

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Κεφάλαιο 1: Η κατάχρηση δικαιώµατος κατά το Σ 25 παρ.3 Α) Έννοια δικαιώµατος Β) Έννοια καταχρηστικής άσκησης Γ) Η συνταγµατική καθιέρωση της απαγόρευσης καταχρηστικής άσκησης ατοµικών δικαιωµάτων στην Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γερµανίας ) Η διεθνής καθιέρωση της απαγόρευσης καταχρηστικής άσκησης ατοµικών δικαιωµάτων Ε) Η καθιέρωση της εν λόγω αρχής στην ελληνική συνταγµατική τάξη Στ) Η καταχρηστική άσκηση ως υπέρβαση ορίων κι όχι ως παράβαση Οριοθέτηση κι όχι περιορισµός Ζ) Κυρώσεις: η θεωρητική διχογνωµία για το αν το άρθρο 25 παρ.3 αποτελεί «ατελή διάταξη» Η) Επικρίσεις της διάταξης Κεφάλαιο 2: Η κατάχρηση δικαιώµατος κατά το άρθρο 281 του Αστικού Κώδικα Α) Καθιέρωση της αρχής στο Γερµανικό, Γαλλικό, Ελβετικό και Σοβιετικό Αστικό Κώδικα Β) Ανάλυση του άρθρου 281ΑΚ Έννοιες καλής πίστης, χρηστών ηθών και σκοπού της διάταξης Γ) ιαφορές των δύο διατάξεων (Σ25 παρ.3 και ΑΚ 281) Συµπεράσµατα Περίληψη και Summary Βιβλιογραφία Νοµολογία Λήµµατα Ευρετήριο 2

3 Εισαγωγή Το θέµα της εργασίας είναι η καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος, µια αρχή που ακόµα και από την εποχή του Ρωµαϊκού ικαίου δείχνει ν απασχολούσε τους τότε νοµικούς καθώς διασώζονται αρκετά χωρία που απαγόρευαν την καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος. Πλέον και στον σύγχρονο κόσµο η αρχή αυτή αποτελεί γενικό κανόνα δικαίου καθώς βρίσκει νοµικό έρεισµα στο ελληνικό Σύνταγµα και άρα έχει αυξηµένη τυπική ισχύ, στον Αστικό Κώδικα και σε ιεθνείς Συµβάσεις ή Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός της εργασίας είναι να «φωτίσει» τα σηµαντικότερα σηµεία των διατάξεων Σ25 παρ.3, ΑΚ281 και 114 του Σχεδίου του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος και να καταδείξει τις διαφορές τους ή τις αλληλοεπικαλύψεις τους, όπου αυτές υπάρχουν. Με την υιοθέτηση του συγκεκριµένου διαγράµµατος επιχειρείται η ανάλυση της διάταξης του Συντάγµατος από τη µια και η ανάλυση της διάταξης του Αστικού Κώδικα από την άλλη ώστε στη συνέχεια να γίνει και η διαλεκτική σύγκρισή τους. 3

4 Κεφάλαιο πρώτο Η κατάχρηση δικαιώµατος κατά το Σ25 παρ.3 Έννοια δικαιώµατος Ο άνθρωπος από τη στιγµή που γεννιέται είναι εκ φύσεως ελεύθερο ον και άρα κατά λογική αναγκαιότητα εφόσον όλοι οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι, είναι και ίσοι. Ωστόσο, εδώ δεν µπορούµε να κάνουµε λόγο για «δικαίωµα» µε τη νοµική έννοια του όρου καθώς «δικαίωµα είναι η απονεµόµενη στα πρόσωπα εξουσία για την ικανοποίηση συµφέροντος». Άρα, λοιπόν, το δικαίωµα µπορεί να υπάρξει µόνο στο πλαίσιο µιας έννοµης τάξης αφού µόνο η πολιτεία, το κράτος είναι σε θέση να χορηγήσει και να κατοχυρώσει δικαιώµατα. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι τα συµφέροντα και οι ελευθερίες του ανθρώπου κινδυνεύουν πρωτίστως από τις αυθαιρεσίες του κράτους και της πολιτικής εξουσίας. Γι αυτό άλλωστε αρχικά τα ατοµικά δικαιώµατα είχαν καθαρά αµυντικό περιεχόµενο. Το κράτος τότε εµφανιζόταν ως η µεγαλύτερη απειλή της ελευθερίας του ατόµου και το άτοµο χρειαζόταν µία θεσµοθετηµένη προστασία από τον απολυταρχισµό της κρατικής εξουσίας. Απέναντι σε αυτό το αυταρχικό κράτος στρέφονταν τα δικαιώµατα που µε το αµυντικό τους περιεχόµενο προσπαθούσαν ν αποκρούσουν τις επιθετικές ενέργειες της εξουσίας, των κυβερνώντων. Επιπλέον, κατά την κλασική θεωρία, τα ατοµικάαµυντικά δικαιώµατα διαγράφουν τα όρια µεταξύ κράτους και κοινωνίας, δηλαδή τα όρια δράσης της εξουσίας και τα όρια δράσης των ατόµων. Η κοινωνία αποτελεί, κατά την παραδοσιακή νοµική αντίληψη, το χώρο ελεύθερης έκφρασης των ατόµων. Τα δικαιώµατα λοιπόν µε το αµυντικό τους περιεχόµενο στρέφονται κατά του κράτους και γι αυτό αποκαλούνται δηµόσια δικαιώµατα 1. Από τον κλασικό κατάλογο της γαλλικής διακήρυξης του 1789 και του γαλλικού συντάγµατος το 1791, που περιλάµβανε µόνο τα ατοµικά δικαιώµατα, ο κατάλογος αυτός επεκτάθηκε και περιέλαβε στο σώµα του τόσο κοινωνικά δικαιώµατα όσο και 1 Βλ. ηµητρόπουλο, Συνταγµατικά ικαιώµατα, γενικό µέρος, σελ.27επ. 4

5 πολιτικά, π.χ. το δικαίωµα του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι (Σ11, 12), το δικαίωµα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι. Θα πρέπει να τονιστεί, βέβαια, ότι αυτή την εξέλιξη και τη διεύρυνση του αρχικού καταλόγου την επέβαλαν οι ιστορικές συγκυρίες οι οποίες οδήγησαν στη µεταβολή της φύσης και του περιεχοµένου των θεµελιωδών δικαιωµάτων. Σήµερα, πέρα από την αµυντική διάσταση του περιεχοµένου τους, έχουν αποκτήσει και την προστατευτική και τη διασφαλιστική. Ενώ η πρώτη διάσταση, στρέφεται και κατά του κράτους και κατά των ιδιωτών, οι δύο τελευταίες στρέφονται αποκλειστικά και µόνο προς το κράτος, αξιώνοντάς το να παρέχει προστασία και βοήθεια στους φορείς των δικαιωµάτων για να αποκρούσουν τις επιθετικές ενέργειες των συνανθρώπων τους αλλά και να τους χορηγήσει τα απαραίτητα υλικά µέσα για την εξασφάλιση των ήδη κεκτηµένων και τη διεκδίκηση καλύτερου επιπέδου ζωής. Έννοια κατάχρησης «Κατάχρηση δικαιώµατος είναι η νοµότυπη πλην όµως υπερβολική και για τούτο µη ανεκτή από την έννοµη τάξη άσκηση δικαιώµατος.» 2 Το Σύνταγµα δεν παρέχει ορισµό της κατάχρησης. Η εύρεση ορισµού αποτελεί «δουλειά» του κοινού νοµοθέτη. Αυτό που µένει είναι να αναλύσουµε τα ιδιαίτερα στοιχεία της έννοιας. Νοµότυπο: Η κατάχρηση αποτελεί καταρχήν νόµιµη άσκηση δικαιώµατος. Ο καταχρώµενος δεν παραβαίνει κάποια διάταξη, δε δρα παράνοµα. Άλλωστε, αν δρούσε παράνοµα, θα τιµωρείτο για την παράβαση της διάταξης. Υπερβολή: Αυτό είναι το σηµαντικότερο στοιχείο για την κατανόηση της ύπαρξης της συγκεκριµένης διάταξης καθώς εξηγεί ότι η κατάχρηση δικαιώµατος έγκειται στην υπερβολική άσκηση δικαιώµατος και άρα ότι σηµαίνει υπέρβαση των ορίων του τόπου, του χρόνου και του τρόπου. Για παράδειγµα, έχω το δικαίωµα στην καλλιτεχνική ελευθερία (Σ13). Αυτό, όµως, δε σηµαίνει ότι µπορώ να το ασκώ οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Με άλλα λόγια, δε 2 Σύµφωνα µε το Λίποβατς «εν επιτρέπεται ως καταχρηστική η άσκηση δικαιώµατος που υπερβαίνει τα όρια που επιβάλλονται σ αυτήν από την υποχρέωση σεβασµού των δικαιωµάτων του ανθρώπου ή των χρηστών ηθών ή από την ανάγκη κοινής σωτηρίας και ευηµερίας µε δηµοκρατικά µέσα». 5

6 δικαιούµαι να ζωγραφίσω πάνω στο άσπρο σακάκι του συµφοιτητή µου ή στον άσπρο τοίχο του γείτονά µου. Αυτές οι σκέψεις µας οδηγούν στο επόµενο στοιχείο που είναι η κακή χρήση. Κακή χρήση: Η κατάχρηση δικαιώµατος εµπεριέχει και το στοιχείο εκµετάλλευσης της εξουσίας που µας απένειµε το δίκαιο. Για να υπάρχει κακή χρήση θα πρέπει ν ασκούµε το δικαίωµα για σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους για τους οποίους παρέχεται το δικαίωµα. Αν ο σκοπός του νόµου και ο σκοπός άσκησης του δικαιώµατος από τον φορέα του συµπίπτουν, τότε έχουµε οµαλή χρήση και άσκηση του δικαιώµατος. Σε αντίθετη περίπτωση, έχουµε κακή χρήση δικαιώµατος. ιαλεκτικότητα: Η διαλεκτικότητα της κατάχρησης έγκειται στο γεγονός ότι η συγκεκριµένη συµπεριφορά είναι τόσο υπερβολική ώστε να µην είναι ανεκτή από την έννοµη τάξη. Με άλλα λόγια, από το στάδιο της νοµιµότητας µεταβαίνουµε σε άλλο στάδιο, στο στάδιο της «µη νοµιµότητας». Η συνταγµατική καθιέρωση της απαγόρευσης της καταχρηστικής άσκησης ατοµικών δικαιωµάτων στην Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γερµανίας. Η απαγόρευση καταχρήσεως των θεµελιωδών δικαιωµάτων περιλήφθηκε στο άρθρο 18 του Θεµελιώδους Νόµου της Γερµανίας. Το εν λόγω άρθρο απαριθµούσε περιοριστικά τα συνταγµατικά δικαιώµατα των οποίων η κατάχρηση θα οδηγούσε τον καταχρώµενο στην έκπτωσή του από αυτά. Η απαγόρευση αποβλέπει στην περιφρούρηση του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και ήταν αποτέλεσµα της πικρής εµπειρίας του Συντάγµατος της Βαϊµάρης. Αξιοσηµείωτο είναι ότι η νοµολογία του Οµοσπονδιακού ικαστηρίου της Γερµανίας θεωρεί αυτονόητη την απαγόρευση κατάχρησης των συνταγµατικών δικαιωµάτων από µόνη την ύπαρξη της διάταξης στον Αστικό Κώδικα. Η διεθνής και ευρωπαϊκή καθιέρωση της απαγόρευσης κατάχρησης ατοµικών δικαιωµάτων 6

7 Την αρχή αυτή περιέλαβε πρωτίστως το άρθρο 30 της Οικουµενικής ιακήρυξης των Ανθρωπίνων ικαιωµάτων που ψηφίστηκε στις 10 εκέµβρη 1948 από τη γενική συνέλευση των Ηνωµένων Εθνών στο Παρίσι. Η απαγόρευση κατάχρησης απευθύνεται τόσο ως προς τα άτοµα όσο και ως προς τα κράτη 3. Ως προς τα κράτη, έχει να κάνει µε την απαγόρευση θεσπίσεως µέτρων που υπερβαίνουν τα όρια που έχουν θέσει οι συµβάσεις για τη δυνατότητα επιβολής προσωρινών περιορισµών. Ως προς τα άτοµα, έχει το νόηµα της επισήµανσης ότι τα όρια άσκησης ενός δικαιώµατος ξεπερνιούνται όταν προσβληθεί το δικαίωµα του πλησίον. Ακολούθησε η Ευρωπαϊκή Σύµβαση των ικαιωµάτων του Ανθρώπου, η οποία στο άρθρο 17, προέβλεπε ρύθµιση, σύµφωνα µε τη οποία, «καµία διάταξη αυτής της διακηρύξεως δεν µπορεί να ερµηνευτεί ότι παρέχει σε ένα κράτος, µια οµάδα, ένα άτοµο οποιοδήποτε δικαίωµα να προβαίνει σε δραστηριότητα ή πράξη µε σκοπό την καταστροφή των δικαιωµάτων ή ελευθεριών που αναγνωρίζει η παρούσα Σύµβαση ή σε µεγαλύτερους περιορισµούς των δικαιωµάτων και ελευθεριών από εκείνους που προβλέπει η παρούσα Σύµβαση». Η διάταξη της Ευρωπαϊκής Σύµβασης περιλαµβάνεται και στο Χάρτη Θεµελιωδών ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο άρθρο 54, ο οποίος υιοθετήθηκε το εκέµβριο του 2000 στη Νίκαια της Γαλλίας. Παρά τη ρητή επιταγή της ΕΣ Α, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ικαιωµάτων του Ανθρώπου ήταν συντηρητική απέναντι στην εφαρµογή της εν λόγω διάταξης. Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που δεν έκρινε καταχρηστική την απαγόρευση δράσης του Κοµµουνιστικού Κόµµατος από τη υτική Γερµανία 4. Το επόµενο βήµα ήταν το Σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος, το οποίο εκπονήθηκε από τη «Συνέλευση για το Μέλλον της Ευρώπης». Το Σχέδιο αποτελεί ουσιαστικά µια διεθνή Συνθήκη, προϊόν της σύµπτωσης βουλήσεως κυρίαρχων κρατών, που θα κληθούν µέσω των εκπροσώπων τους και των αρχηγών κρατών να συζητήσουν και, αν συµφωνήσουν, να εγκρίνουν και µετά να κυρώσουν το κείµενο. Μόνο µορφολογικά διαφέρει από τις υπόλοιπες Συνθήκες γιατί κωδικοποιεί σε µία ενιαία Συνθήκη 3 Ρούκουνας, ιεθνής Προστασία Ανθρωπίνων ικαιωµάτων, Αργότερα, το ικαστήριο υιοθέτησε άλλη γραµµή µε την υπόθεση Lawless v. Ireland,

8 «συνταγµατικού χαρακτήρα» περισσότερες συµφωνίες διεθνούς δικαίου, ενοποιεί σε ένα συνεκτικό κείµενο διάσπαρτες ρυθµίσεις. Περιέχει πέντε κεφάλαια, από τα οποία το δεύτερο αποτελεί την ενσωµάτωση του Χάρτη Θεµελιωδών ικαιωµάτων στο σώµα του. Έτσι το άρθρο Ι Ι-114 απαγορεύει την κατάχρηση δικαιώµατος. Συγκεκριµένα, αναφέρει: «Καµιά από τις διατάξεις του παρόντος Χάρτη δεν πρέπει να ερµηνεύεται ως συνεπαγόµενη δικαίωµα επίδοσης σε δραστηριότητα ή εκτέλεσης πράξης που αποσκοπούν στην κατάλυση των δικαιωµάτων ή ελευθεριών που αναγνωρίζονται στον παρόντα Χάρτη ή σε περιορισµούς των δικαιωµάτων και ελευθεριών ευρύτερους από τους προβλεπόµενους σε αυτόν». Ουσιαστικά, επαναλαµβάνει το άρθρο 54 του Χάρτη 5. Η καθιέρωση της απαγόρευσης κατάχρησης δικαιώµατος στην ελληνική έννοµη τάξη Φανερά υπό την επιρροή του Θεµελιώδους Νόµου της Βόννης, ο Κωνσταντίνος Καραµανλής, ο πρόεδρος του κυβερνητικού κόµµατος Ε.Ρ.Ε, πρότεινε στις 21 Φλεβάρη 1963, να συµπεριληφθεί στην αναθεώρηση των µη Θεµελιωδών ικαιωµάτων η προσθήκη διάταξης σχετική µε την απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος η οποία θα περιείχε τα εξής: «απαγορεύεται η κατάχρηση των ατοµικών δικαιωµάτων εις βάρος του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και των λαϊκών ελευθεριών» 6. Στη συνέχεια, τα δικτατορικά Συντάγµατα του 1968 και του 1973 υιοθέτησαν αυτή τη διάταξη, αφού την είχαν διασκευάσει «επί το αποτελεσµατικότερο», εννοώντας, φυσικά, «επί το αυταρχικότερο» 7. Το κυβερνητικό σχέδιο του Συντάγµατος, που αποτέλεσε τη βάση των συζητήσεων για την ψήφιση του Συντάγµατος του 1974/1975 περιείχε διάταξη η οποία απαγόρευε την κατάχρηση των ατοµικών δικαιωµάτων όταν αυτή απέβλεπε στην απειλή της εδαφικής ακεραιότητας κι εθνικής ανεξαρτησίας. Τότε είχε προστεθεί και η φράση «τιµωρείται όπως νόµος ορίζει». 5 Βλ. Ν.Σκανδάµη, Ευρωπαϊκό ίκαιο, Πολιτικά θεµέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης 6 Βλ. σχετικά Α.Ράικου, Συνταγµατικό ίκαιο, Τόµος ΙΙ, Θεµελιώδη ικαιώµατα, εύτερη Έκδοση 7 Βλ. Α. Μάνεση, Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικές Ελευθερίες,

9 Πλέον, αυτή η διάταξη περιλαµβάνεται στο ισχύον σύνταγµά µας µε τη διαφορά ότι αφενός αναφέρει ότι η κατάχρηση οποιουδήποτε δικαιώµατος απαγορεύεται κι αφετέρου παραλείπει τη φράση «τιµωρείται όπως νόµος ορίζει». Σχετικά µε τις κυρώσεις, θα αναφερθούµε αναλυτικότερα παρακάτω, θέλοντας τώρα να εκθέσουµε ένα άλλο εξ ίσου σηµαντικό ζήτηµα. Η καταχρηστική άσκηση ως υπέρβαση ορίων και όχι ως παράβαση Παρά το γεγονός ότι το Σύνταγµα δεν περιέχει ορισµό της καταχρηστικής άσκησης δικαιώµατος, θεωρούµε ως τέτοια την υπέρβαση των ορίων που έχει θέσει η συνταγµατική αξιολογική τάξη. Εδώ δεν έχουµε να κάνουµε µε παράβαση κάποιας διάταξης είτε αυτή απορρέει από το Σύνταγµα είτε από τους κοινούς νόµους. Με άλλα λόγια, η κατάχρηση δικαιώµατος δεν υπάγεται στην περίπτωση που έχουµε να κάνουµε µε την τέλεσης µιας αξιόποινης πράξης που προβλέπεται από την έννοµη τάξη, µιας πράξης η τέλεση της οποίας απαγορεύεται π.χ. ανθρωποκτονία, αδικοπραξίες. Εποµένως, εδώ δε µιλάµε για παράβαση, παρανοµία, καταστρατήγηση του νόµου, αλλά υπερβολική άσκηση νοµίµου δικαιώµατος. Ουσιαστικά, η δραστηριότητα είναι εκείνη που εκφεύγει των νοµίµων ορίων άσκησης και όχι το ίδιο το δικαίωµα. Τέτοια περίπτωση είναι εκείνη που ο Α θέλοντας ν ασκήσει το νόµιµο και συνταγµατικά κατοχυρωµένο δικαίωµα του συνέρχεσθαι, αποφασίζει να µαζέψει τους φίλους του και να διαδηλώσουν µε ντουντούκες στη 1.00 το βράδυ. Τελικά, κατάχρηση δικαιώµατος συντρέχει όταν η άσκηση του δικαιώµατος αντιστρατεύεται τη γενική συνταγµατική τάξη, τον σκοπό του δικαιώµατος και τον σκοπό του νόµου που θέσπισε το δικαίωµα. 9

10 Οριοθέτηση και όχι περιορισµός Η άσκηση του δικαιώµατος αποτελεί υλοποίηση του περιεχοµένου του δικαιώµατος. Εντούτοις, ελευθερία δικαιώµατος δε σηµαίνει ελευθερία ασκήσεως του δικαιώµατος οπουδήποτε. Υπάρχουν κανόνες, όπως η φύση του δικαιώµατος, το δίκαιο, οι συνήθειες που προσδιορίζουν την άσκηση του δικαιώµατος, τοπικά, χρονικά και τροπικά. Γι αυτό και κάνουµε λόγο για την «αρχή της σχετικότητας» της άσκησης. Έτσι λοιπόν καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι τα δικαιώµατα καθώς και η άσκησή τους οριοθετούνται, δηλαδή προσδιορίζονται και πρέπει να οριοθετούνται. Οριοθέτηση είναι ο από τα µέσα προς τα έξω προσδιορισµός του ανώτατου, ευρύτατου περιεχοµένου του δικαιώµατος 8. Με την οριοθέτηση προσδιορίζουµε τα όρια άσκησης του δικαιώµατος, γιατί, βέβαια, αν δεν το κάναµε αυτό, θα καταλήγαµε στην αναρχία, αφού το κάθε δικαίωµα θα ασκούταν όπως, όποτε και όπου θα ήθελε ο φορέας του χωρίς να λαµβάνει υπόψη τα δικαιώµατα των άλλων. Τρεις είναι οι γενικές οριοθετικές ρήτρες που προβλέπονται στα άρθρα 25 και 5 παρ.1 του Συντάγµατος: α) η αρχή της νοµιµότητας, β) η αρχή της κοινωνικότητας και γ) η αρχή της χρηστότητας. Σύµφωνα µε την αρχή της νοµιµότητας, οι κοινωνοί του δικαίου πρέπει να σέβονται και να τηρούν το Σύνταγµα και τους σύµφωνους µ αυτό νόµους. Στη δεύτερη αρχή, οι κοινωνοί του δικαίου πρέπει να σέβονται τα δικαιώµατα των άλλων και να πράττουν στο πλαίσιο του γενικού και δηµόσιου συµφέροντος, ενώ η τρίτη αρχή περιλαµβάνει αφενός την υποχρέωση τήρησης των χρηστών ηθών και αφετέρου την απαγόρευση κατάχρησης, η οποία αποτελεί και το αντικείµενο της εργασίας. Εποµένως, η απαγόρευση κατάχρησης αποτελεί οριοθετική ρήτρα. Αντιθέτως, περιορισµός είναι η σύντµηση του περιεχοµένου του δικαιώµατος 9. Το παράδειγµα που ακολουθεί µπορεί να µας βοηθήσει να ξεκαθαρίσουµε τη διαφορά των δύο αυτών εννοιών. Ας υποθέσουµε, ότι το δικαίωµα µε τον πυρήνα και την περιφέρειά 8 Βλ. για ορισµό ηµητρόπουλο, Συνταγµατικά ικαιώµατα, Γενικό Μέρος, σελ. 61, ο οποίος αναφέρει ότι «οριοθέτηση αποτελεί την οροφή του δικαιώµατος» 9 Σύµφωνα µε τον ηµήτρη Θ. Τσάτσο «Περιορισµός είναι όλες εκείνες οι πολιτειακές πράξεις που απαγορεύουν ή εµποδίζουν ή περιορίζουν την πραγµάτωση εκείνης της ελευθερίας που εµπίπτει στο πεδίο της συνταγµατικής προστασίας. 10

11 του σχηµατίζουν έναν κύκλο, ο οποίος οριοθετείται, ή αλλιώς διαχωρίζεται από τα άλλα δικαιώµατα µε πασσάλους. Αν κάποιος µετακινήσει έναν από τους πασσάλους αυτούς προς τα µέσα, τότε έχουµε περιορισµό δικαιώµατος. Συµπερασµατικά, η απαγόρευση κατάχρησης έτσι όπως αποτυπώνεται στο άρθρο του Συντάγµατος ως στόχο έχει να προσδιορίσει την άσκηση του δικαιώµατος και όχι να την περιορίσει. Κυρώσεις: η θεωρητική διχογνωµία για το αν το Σ25 παρ.3 αποτελεί «ατελή διάταξη» Παραπάνω, αναφέραµε ότι το κυβερνητικό σχέδιο του Συντάγµατος του 1974/1975 που περιείχε την αρχή απαγόρευσης κατάχρησης δικαιωµάτων προέβλεπε τιµωρία «όπως νόµος ορίζει». Στο ισχύον κείµενο του Συντάγµατος, αυτή η φράση έχει απαλειφθεί και εξ αυτού του λόγου, επειδή δηλαδή δεν ποινικοποιείται η εν λόγω συµπεριφορά, κάποιοι συγγραφείς θεωρούν ότι το Σ25 παρ.3 αποτελεί «lex imperfecta», καθώς δεν περιέχει κυρώσεις. Από την άλλη, είναι αρκετοί εκείνοι που διατείνονται ότι δεν είναι πια δυνατό να εκδοθεί νόµος που να ποινικοποιεί την άσκηση δικαιώµατος 10. Αντιθέτως, άλλοι συγγραφείς 11, δεν συµπλέουν µε αυτήν την άποψη, καθώς υποστηρίζουν ότι το γεγονός ότι δεν ποινικοποιείται η κατάχρηση, σηµαίνει ότι ο νοµοθέτης δεν υποχρεούται να θεσπίσει το αξιόποινό της, αλλά µπορεί οποτεδήποτε να προβλέψει ποινικές, αστικές, πειθαρχικές κυρώσεις. Άλλωστε, η κύρωση της κατάχρησης είναι η αφαίρεση της συνταγµατικής προστασίας στη συγκεκριµένη περίπτωση και εννοείται πως δε «χάνεται» το δικαίωµα, αλλά συνεχίζει να υπάρχει. 10 Βλ. Μάνεση, Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικές Ελευθερίες, Βλ. Κώστα Χ. Χρυσόγονο, Ατοµικά και Κοινωνικά ικαιώµατα, 2006, σελ. 72, Α.Ράικου, Συνταγµατικό ίκαιο, Τόµος ΙΙ, Θεµελιώδη ικαιώµατα, εύτερη Έκδοση, 2002, σελ. 187, Π.. αγτόγλου, Ατοµικά ικαιώµατα, Τόµος Α, σελ.167, Ανδρέα Γ. ηµητρόπουλο, Συνταγµατικά ικαιώµατα, Γενικό Μέρος, σελ

12 Επιπλέον, έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι το εν λόγω άρθρο περιβάλλει µε την κύρωση της απαγόρευσης την αντισυνταγµατική συµπεριφορά, π.χ. στις περιπτώσεις των άρθρων 17 παρ.1 και 106 παρ.2. Τέλος, δε θα πρέπει να ξεχνάµε ότι σε πολύ λίγες περιπτώσεις το Σύνταγµα ρητώς κι ευθέως ποινικοποιεί κάποιες συµπεριφορές. Επικρίσεις Πολλές επικρίσεις έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς σχετικά µε τη διάταξη που απαγορεύει την κατάχρηση δικαιώµατος, αρκετές από τις οποίες προκύπτουν από το πρόβληµα σχετικά µε τις κυρώσεις που εκτέθηκε στην προηγούµενη παράγραφο. Μία εξ αυτών αφορούσε τη διάταξη του κυβερνητικού σχεδίου του Συντάγµατος που κύρωνε αυτή τη συµπεριφορά, δηµιουργώντας ένα είδος «ιδιώνυµου εγκλήµατος», κάτι το οποίο εξ αιτίας της συνοπτικής απαγόρευσης της κατάχρησης θα µπορούσε να οδηγήσει στη συνεχή επίκληση αυτού του άρθρου και τελικά στην κατάχρηση της απαγόρευσης κατάχρησης! Γι αυτό το λόγο, κατά τον Μάνεση, το Σ25 παρ.3 πρόκειται για µια επικίνδυνη διάταξη γιατί έχει δυσδιάκριτα όρια και θα µπορούσε να οδηγήσει στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσµα από αυτό για το οποίο θεσπίστηκε. Έτσι, λένε οι επικριτές, θα µπορούσαµε να οδηγηθούµε στην ανατροπή της συνταγµατικής προστασίας των συνταγµατικών δικαιωµάτων 12. Άλλοι πάλι, φρονούν ότι το Σ25 παρ.3 είναι µία contradictio in terminis, δηλαδή µία ορολογική αντίφαση ενώ άλλοι ότι αποτελεί µια άλλη όψη της σχετικής προστασίας των ατοµικών δικαιωµάτων. Ίσως θα έπρεπε να αναφερθούµε συγκεκριµένα στη γνώµη του ηµήτρη Τσάτσου, ο οποίος προσθέτει ότι η διάταξη αυτή είναι, εκτός των άλλων, και νοµικά άχρηστη, αφού η καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος δεν εµπίπτει καν στο προστατευτικό πεδίο του θεµελιώδους δικαιώµατος κι εποµένως η εξουσία έχει δικαίωµα να παρέµβει κατασταλτικά. 12 Βλ. Μάνεση, Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικές Ελευθερίες, 1978, σελ.59 12

13 Κεφάλαιο δεύτερο Η κατάχρηση δικαιώµατος κατά το άρθρο 281 του Αστικού Κώδικα Η καθιέρωση της αρχής στο Γερµανικό, Γαλλικό, Ελβετικό και Σοβιετικό Αστικό Κώδικα Αρχικά, στη Γερµανία προσπαθώντας να καταλήξουν σε αυτό που σήµερα αποκαλούµε «καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος» έδωσαν ιδιαίτερη έµφαση και σηµασία στην έννοια της κακοβουλίας µε την οποία διαµόρφωσαν τη διάταξη 226 του ΓερµΑΚ: «Η άσκηση δικαιώµατος δεν επιτρέπεται, αν µπορεί να έχει µόνο το σκοπό να προξενήσει ζηµιά σε άλλον». Ωστόσο η νοµολογία δε θα µπορούσε να συνεχίσει να βασίζεται σε µία τόσο στενή διάταξη κι επέκτεινε το περιεχόµενό της προσπαθώντας να συµπεριλάβει τις έννοιες της καλής πίστης, των χρηστών ηθών και του κοινωνικού και οικονοµικού σκοπού του δικαιώµατος. Με αυτόν τον τρόπο, δηµιούργησε τη γενική αρχή απαγόρευσης κατάχρησης. Η Γαλλία είχε «φροντίσει» πολύ νωρίτερα να καθιερώσει την εν λόγω αρχή, φτάνοντας βέβαια σε αυτό το αποτέλεσµα κλιµακωτά και µε βάση άλλες διατάξεις του ΓαλλΑΚ. Αυτές ήταν το άρθρο 1382 ΓαλλΑΚ που θεµελίωνε την ευθύνη λόγω πταίσµατος, το άρθρο 1153 παρ. 4 ΓαλλΑΚ που προέβλεπε την ευθύνη λόγω κακής πίστης και προχωρώντας στην ευθύνη κατά την άσκηση δικαιώµατος χωρίς συµφέρον, κίνητρο ή λόγο κατέληξε στη απαγόρευση άσκησης δικαιώµατος που αντίκειται ή υπερβαίνει τον οικονοµικό ή κοινωνικό σκοπό του δικαιώµατος. Εν τω µεταξύ, είχε εκδοθεί και ο Ελβετικός Αστικός Κώδικας, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1/1/1912 και ο οποίος στο άρθρο 2 όριζε ότι: «Καθένας υποχρεούται να ασκεί τα δικαιώµατά του και να εκτελεί τις υποχρεώσεις του σύµφωνα µε τους κανόνες της καλής πίστης. Η προφανής κατάχρηση δικαιώµατος δεν προστατεύεται από το νόµο». Τέλος, ο Σοβιετικός Αστικός Κώδικας στο άρθρο 1 προχώρησε ακόµα παρακάτω ορίζοντας ότι: «Τα αστικά 13

14 δικαιώµατα προστατεύονται από το νόµο, εκτός στις περιπτώσεις που ασκούνται µε έννοια αντίθετη στον προορισµό τους οικονοµικό και κοινωνικό». Ανάλυση του άρθρου 281ΑΚ Από όσα ειπώθηκαν παραπάνω, γίνεται σαφές ότι οι προαναφερθείσες διατάξεις του Γερµανικού, Γαλλικού, Ελβετικού και Σοβιετικού Αστικού Κώδικα συνδυαζόµενες από τον Έλληνα νοµοθέτη οδήγησαν στη δική µας διάταξη του άρθρου 281 του Αστικού Κώδικα η οποία ορίζει τα εξής: «Η άσκηση του δικαιώµατος απαγορεύεται αν υπερβαίνει προφανώς τα όρια που επιβάλλουν η καλή πίστη ή τα χρηστά ήθη ή ο κοινωνικός ή οικονοµικός σκοπός του δικαιώµατος». Ξεκινώντας, θα πρέπει να αναφερθούµε στην έννοια της ασκήσεως δικαιώµατος ώστε στη συνέχεια να εισχωρήσουµε στα χωράφια της κατάχρησης δικαιώµατος. Καταρχήν, άσκηση δικαιώµατος σηµαίνει υλοποίηση του περιεχοµένου του δικαιώµατος, χρησιµοποίηση της εξουσίας που παρέχεται από αυτό. Περιλαµβάνει την απόλαυση των ωφελειών που πηγάζουν από το δικαίωµα, την ελεύθερη διάθεση του και την προστασία του. Η άσκηση είναι προαιρετική, αφού δεν είναι υποχρεωµένος ο φορέας του να το ασκήσει και είναι καταρχήν απεριόριστη, αφού στην περίπτωση που υπερβαίνει τα όρια που τίθενται στη διάταξη γίνεται πλέον καταχρηστική και ως τέτοια απαγορεύεται. Προσπαθώντας, να αντιληφθούµε τι κρύβεται κάτω από τις λέξεις, συνειδητοποιούµε µία αντίφαση που περιέχει το άρθρο 281 αφού δικαίωµα και κατάχρηση δικαιώµατος είναι δυο έννοιες µη εύκολα συµβιβάσιµες. Κι αυτό γιατί είτε υπάρχει το δικαίωµα και νοµιµοποιείται ο φορέας του να το ασκήσει είτε όχι. Εντούτοις, ο νοµοθέτης προβλέπει σ αυτήν τη διάταξη την έλλειψη εξουσίας ασκήσεως του δικαιώµατος. Όταν η άσκηση υπερβαίνει τα όρια που έχουν θέσει οι ρήτρες που περιλαµβάνονται στο γράµµα της διάταξης, τότε η άσκηση του δικαιώµατος απαγορεύεται ως καταχρηστική και ο φορέας του δικαιώµατος παύει να νοµιµοποιείται στην άσκηση της εξουσίας του δικαιώµατος. 14

15 Είναι σαφές ότι η διάταξη εφαρµόζεται σε όλο το φάσµα του ιδιωτικού δικαίου, άλλωστε κατισχύει των άλλων διατάξεων του Αστικού Κώδικα ως jus cogens. Έτσι, παρ όλο που η ιδιωτική πρωτοβουλία και αυτονοµία, την οποία σέβεται πολύ ο αστικός κώδικας, είναι ελεύθερη να παραµερίζει διατάξεις ενδοτικού δικαίου ή να ορίζει διαφορετικά από εκείνες, στη συγκεκριµένη περίπτωση, τα συµβαλλόµενα µέρη δεν µπορούν να συµφωνήσουν διαφορετικά αφού κάτι τέτοιο θα προσέκρουε στα συµφέροντα και τα δικαιώµατα του ασθενέστερου συµβαλλοµένου. Εφαρµόζεται επίσης και σε δικαιώµατα που πηγάζουν από κανόνες δηµόσιας τάξης, όπως: α) στα δικονοµικά δικαιώµατα (π.χ. άρνηση αγωγής, προβολή ένστασης δεδικασµένου, άσκηση ένδικου µέσου), σύµφωνα µε τη θεωρία, αντιθέτως η νοµολογία διστάζει να δώσει καταφατική απάντηση 13, β) στις απαιτήσεις, που απορρέουν είτε από δικαιοπραξία είτε από το νόµο, γ) στα δικαιώµατα κοινοτικού δικαίου 14, δ) στα λειτουργικά δικαιώµατα, όπου εδώ είναι πολύ σηµαντικός ο σκοπός τον οποίο υπηρετούν, ε) στους θεσµούς, λ.χ τη σύναψη γάµου µε σκοπό µόνο την απόκτηση ελληνικής ιθαγένειας 15, στ) στις ενστάσεις, στις αποφάσεις δικαστηρίων και στην κτήση του δικαιώµατος, µε την έννοια ότι αν τα µέσα που χρησιµοποιήθηκαν γι αυτήν αποτελούν κατάχρηση δικαιώµατος, τότε µπορεί να εφαρµοστεί το ΑΚ 281. ζ) στις φυσικές ελευθερίες, λ.χ ελευθερία συνάψεως της σύµβασης. Εδώ η νοµολογία έχει αντίθετη άποψη από τη θεωρία 16, η) στα δικαιώµατα διοικητικού δικαίου. 13 Καταφατικές οι ΑΠ 69/2001, όπου λόγο ανακοπής του άρθρου 933 ΚΠολ µπορεί να αποτελέσει και η αντίθεση της διαδικασίας στο άρθρο 281 ΑΚ και ΑΠ 1170/ ΕφΑθ 9162/1992 Ελλ νη 36, Βλ. σχετικά µε έννοια κατάχρησης θεσµού, Απόστολο Σ. Γεωργιάδη, Γενικές Αρχές Αστικού ικαίου, σελ Βλ. Απόστολο Σ. Γεωργιάδη, Γενικές Αρχές Αστικού ικαίου, σελ

16 Έννοιες καλής πίστης, χρηστών ηθών και σκοπού της διάταξης Θα πρέπει αρχικώς να τονιστεί ότι η κατάχρηση δικαιώµατος προσδιορίζεται κυρίως µε αντικειµενικά κριτήρια, όπως για παράδειγµα ο κοινωνικός ή οικονοµικός σκοπός του δικαιώµατος. Αυτό δε σηµαίνει ότι δε συνεκτιµώνται και τα υποκειµενικά, όσα και αν υπάρχουν, αλλά δίνεται µια προτεραιότητα στα αντικειµενικά γιατί είναι πιο αξιόπιστα κριτήρια στην προσπάθεια εύρεσης της καταχρηστικής άσκησης δικαιώµατος. Όταν κάνουµε λόγο για καλή πίστη, εννοούµε την αντικειµενική ή συναλλακτική καλή πίστη, δηλαδή την επιβαλλόµενη στην κοινωνική συµβίωση και στις συναλλαγές ευθύτητα κι εντιµότητα. Από την άλλη, χρησιµοποιούµε τον όρο χρηστά ήθη για να υποδηλώσουµε τις επιταγές της κρατούσας κοινωνικής ηθικής. Τα χρηστά ήθη είναι ουσιαστικά οι ιδέες και οι αντιλήψεις του εµφρόνως και χρηστώς σκεπτόµενου ανθρώπου. H καλή πίστη είναι έννοια ευρύτερη της έννοιας των χρηστών ηθών έτσι ώστε από τη µία να θεωρείται πλεονασµός η χρήση της έννοιας των χρηστών ηθών και από την άλλη να περιλαµβάνει (η έννοια της καλής πίστης) ότι δεν µπορεί να υπαχθεί σε αυτήν. Τέλος, κάνοντας λόγο για τον κοινωνικό ή οικονοµικό σκοπό του δικαιώµατος εννοούµε αυτόν που προκύπτει από την κοινωνική λειτουργία που προσπαθεί να εξυπηρετήσει τα οικονοµικά συµφέροντα, που επιδιώκει να ικανοποιήσει το συγκεκριµένο δικαίωµα κατά τις αντιλήψεις της έννοµης τάξης. Με άλλα λόγια, είναι ο σκοπός που εξυπηρετεί το συγκεκριµένο δικαίωµα, ο σκοπός για τον οποίο θεσπίστηκε. Ουσιαστικά, είναι η ικανοποίηση του εννόµου συµφέροντος του δικαιούχου. Σχετικά µε τον οικονοµικό και κοινωνικό σκοπό του δικαιώµατος πρέπει να γίνει µία παρατήρηση. Την έννοια αυτή τη δανείστηκε ο ελληνικός αστικός κώδικας από την αντίστοιχη διάταξη περί κατάχρησης δικαιώµατος του Σοβιετικού Αστικού Κώδικα. Ενώ, στον τελευταίο προτάσσεται ο οικονοµικός σκοπός του δικαιώµατος, ο οποίος, σύµφωνα µε τη µαρξιστική θεωρία, πρέπει να υπάρχει σε όλα τα δικαιώµατα, αντίθετα στο δικό µας 16

17 αστικό κώδικα, προτάσσεται ο κοινωνικός σκοπός και µπαίνει διαζευκτικά ο οικονοµικός, αφού ούτως ή άλλως αυτός ενυπάρχει στον κοινωνικό. Σε αυτό το σηµείο πρέπει να κάνουµε λόγο για τη χρησιµοποίηση από το νοµοθέτη της λέξης «προφανώς». Είναι λογικό ότι κανείς δε θα ήθελε να φτάσουµε στο σηµείο όπου θα γινόταν καταχρηστική επίκληση του άρθρου ΑΚ 281. Αυτό το νόηµα έχει και η προσθήκη της λέξης «προφανώς», ότι δηλαδή πρέπει να συντρέχει προφανής υπέρβαση των ορίων της άσκησης δικαιώµατος. Και σηµαίνει όχι απλώς το «φανερό», αλλά το αναµφισβήτητο, το πρόδηλο και το προκλητικά εξώφθαλµο και εµφανές. Το «προφανώς» δεν µπορεί παρά να αναφέρεται στη απόδειξη, για την οποία σηµαίνει από τη µία ότι εισάγεται µαχητό τεκµήριο µη κατάχρησης δικαιώµατος και από την άλλη ότι δεν αρκεί απλή πιθανολόγηση ύπαρξης κατάχρησης δικαιώµατος αλλά ότι απαιτείται πλήρης απόδειξη. 17

18 Σύγκριση των δύο διατάξεων Ένα πολύ σηµαντικό ζήτηµα, το οποίο έχει δηµιουργήσει διαφωνίες, διχογνωµίες, αντιπαραθέσεις αφορά την εφαρµογή του άρθρου ΑΚ 281 και στο δηµόσιο δίκαιο, δηλαδή στα ατοµικά και κοινωνικά δικαιώµατα τα οποία περιλαµβάνονται στις διατάξεις 4-24 του Συντάγµατος και η κατάχρηση των οποίων προβλέπεται και απαγορεύεται στο άρθρο 25 παρ.3 και αντίστοιχα την εφαρµογή της διάταξης του Συντάγµατος στο ιδιωτικό δίκαιο. Πολλοί συγγραφείς διατείνονται ότι το ζήτηµα της τριτενέργειας, δηλαδή της εφαρµογής των θεµελιωδών δικαιωµάτων και στο ιδιωτικό δίκαιο, είναι πλασµατικό και άρα δεν υφίσταται πρόβληµα του τύπου αν εφαρµόζονται τα συνταγµατικά δικαιώµατα στους υπόλοιπους κλάδους του δικαίου γιατί απλώς η έννοµη τάξη δεν είναι πια δυαδιστική, αλλά µονιστική, ενιαία και ανθρωπιστική, πράγµα που σηµαίνει ότι το Σύντ. 25 παρ.3 εφαρµόζεται παντού και οι διατάξεις του ΑΚ εξειδικεύουν τις συνταγµατικές επιταγές 17. Τίποτα δεν αναιρεί το άλλο και καµία ρύθµιση δεν αποκλείει την εφαρµογή της άλλης. Άλλωστε, τα συνταγµατικά δικαιώµατα έχουν υπερδηµόσιο χαρακτήρα, µε την έννοια ότι δεν τίθεται πρόβληµα εφαρµογής τους στο ιδιωτικό δίκαιο και εφαρµόζονται παντού 18. Το ίδιο ισχύει και για το Σύντ. 25 παρ. 3. Με άλλα λόγια, δε συντρέχει λόγος γιατί να µην εφαρµόζεται και στα δικαιώµατα του ιδιωτικού δικαίου. Παρ όλα αυτά, σύµφωνα µε άλλους συγγραφείς, προσπαθώντας να συγκρίνουµε τις δύο διατάξεις καταλήγουµε ότι πρόκειται για δύο εντελώς ανόµοιες περιπτώσεις, αφού η διάταξη του ΑΚ ως σκοπό έχει την προστασία των ιδιωτικών συµφερόντων από την καταχρηστική άσκηση των επίσης ιδιωτικών δικαιωµάτων. Ενώ, η διάταξη του Συντάγµατος αποβλέπει στην προστασία του ισχυρότερου µέρους, δηλαδή της κρατικής εξουσίας Βλ. σχετικά Αντρέα Γ. ηµητρόπουλο, Συνταγµατικά ικαιώµατα, Γενικό Μέρος, 18 Αλέξανδρος Αλ. Λίποβατς «ίκαιο και ανθρωπισµός», Αυτήν την άποψη υποστηρίζει ο Α.Μάνεσης στο βιβλίο του Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικές Ελευθερίες,

19 Σύµφωνα µε άλλους, τα δικαιώµατα που απορρέουν από το Σύνταγµα, «δεν έχουν ανάγκη προστασίας από κάποιον άλλον», εφόσον αυτοπροστατεύονται, γιατί αποτελούν την ουσία και την υπόσταση του Κράτους. Ο πολίτης εµφανίζεται σαν αυτό το κράτος, σαν άτοµο από το οποίο πηγάζει η εξουσία, σαν άτοµο υπέρ του οποίου ασκείται αυτή και γι αυτό το λόγο δεν είναι δυνατή η εφαρµογή του ΑΚ 281 στα απορρέοντα από το Σύνταγµα δικαιώµατα 20. Μια άλλη άποψη, αναφέρει ότι το άρθρο ΑΚ 281 αφορά τις σχέσεις µόνο µεταξύ ιδιωτών, ενώ η διάταξη 25 παρ.3 του Συντ. αναφέρεται στα ατοµικά και κοινωνικά δικαιώµατα 21. Άλλος συγγραφέας, διακρίνει την αντίθεση των δύο διατάξεων στο ότι η ρήτρα των χρηστών ηθών (ΑΚ 281) εφαρµόζεται σε εκείνα τα ατοµικά δικαιώµατα που κατοχυρώνονται ρητά υπό την επιφύλαξή τους π.χ. άρθρ. 5 παρ. 1 και 13 παρ. 2 εδ. β και κατά συνέπεια είναι ανεπίτρεπτος ο περιορισµός των ατοµικών δικαιωµάτων µε τη ρήτρα των χρηστών ηθών µέσα από τη διάταξη του Συντάγµατος. Επιπλέον, σύµφωνα µε αυτή την άποψη δεν µπορεί να εφαρµοστεί αυτοτελώς η ρύθµιση του ΑΚ 281 στο ηµόσιο ίκαιο 22. Σε αυτό το σηµείο καλό θα ήταν να αναφερθούµε δύο αποφάσεις του Αρείου Πάγου. Με την ΑΠολ 173 Ελ. 2/441, ο ΑΠ είπε ότι το άρθρο 281ΑΚ εφαρµόζεται και σε θέµατα ηµοσίου ικαίου, όπως το Εργατικό γιατί δεν είναι δυνατόν να µένει έξω από το προστατευτικό πεδίο της ΑΚ 281 ο εργαζόµενος. Και µάλιστα εφαρµόζεται όσον αφορά την άσκηση του διευθυντικού δικαιώµατος του εργοδότη και του δικαιώµατος καταγγελίας της εργασιακής σύµβασης ενώ έχει αποκλειστεί η εφαρµογή της στην άσκηση των φυσικών ελευθεριών του ανθρώπου, παρά την από πολλών ετών άποψη της θεωρίας. Από την άλλη, η ΑΠ 174/60, Ελ.. 1/30 διατυπώνοντας την άποψη ότι το ΑΚ 281 εφαρµόζεται σε θέµατα ουσιαστικού δικαίου δεν εννοούσε βεβαίως να αποκλείσει την εφαρµογή του στο ηµόσιο ίκαιο, αλλά ήθελε να τονίσει ότι δεν είναι δυνατή η εφαρµογή του υπό την τυπική µορφή του. Επίσης, πρέπει να αναφέρουµε και την πρόβλεψη περί καταχρηστικότητας των γενικών όρων των συναλλαγών στο Νόµο 20 Αυτής της άποψης είναι ο Σιάµκουρης, «Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος» 21 Π.. αγτόγλου, Ατοµικά ικαιώµατα, Τόµος Α 22 Α Ράϊκου, Συνταγµατικό ίκαιο, Τόµος ΙΙ, Θεµελιώδη ικαιώµατα,

20 περί προστασίας του καταναλωτή 2251/1994, όπως τροποποιήθηκε µε το Νόµο 2741/

21 Συµπεράσµατα Τελειώνοντας την εργασία, θα ήταν πολύ σηµαντικό να εκπονήσουµε κάποια συµπεράσµατα από την ανάλυση που προηγήθηκε. Η αρχή της απαγόρευσης της καταχρηστικής άσκησης δικαιώµατος είναι κεφαλαιώδους σηµασίας και αφορά όλα τα δικαιώµατα που απορρέουν από το Σύνταγµα και τα οποία περιλαµβάνονται στα άρθρα 4-24 του Συντάγµατος υπό τον τίτλο «ατοµικά και κοινωνικά δικαιώµατα». Άρα, καταρχήν εφαρµόζεται στην περίπτωση που έχουµε να κάνουµε µε καταχρηστική άσκηση των δικαιωµάτων που εµπεριέχονται στο κείµενο του Συντάγµατος. Αυτό, όµως, δε σηµαίνει ότι κάποιος ιδιώτης δεν µπορεί να χρησιµοποιήσει και το άρθρ. 25 παρ. 3 Σ ώστε να απολάβει και συνταγµατική προστασία σε διαφορά ιδιωτικού δικαίου, π.χ. σύµβαση πώλησης, µίσθωσης κτλ. Άλλωστε, το Σ είναι τυπικά ανώτερο της κοινής νοµοθεσίας και συνεπώς εφαρµόζεται σε όλη την έννοµη τάξη, ενώ οι κοινοί νόµοι πρέπει να είναι σύµφωνοι µε αυτό. Από την άλλη, οι διατάξεις του κοινού δικαίου, δηλαδή ο ΑΚ, περιέχουν διατάξεις που εξειδικεύουν εκείνες του Συντάγµατος και που εφαρµόζονται συγκεκριµένα σε διαφορές ιδιωτικού δικαίου. Γιατί το αντίστροφο δεν µπορεί να ισχύει. ηλαδή, ενόψει της ύπαρξης του Σ25 παρ. 3 δεν εξετάζεται καν η εφαρµογή του ΑΚ281 στα απορρέοντα από το Σύνταγµα δικαιώµατα, αφού προβλέπεται ήδη από το Σύνταγµα η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος. Απλώς, µε την ύπαρξη και των δύο διατάξεων διευρύνεται η προστασία του ασθενέστερου από τον ισχυρότερο, όποιος κι αν είναι αυτός και άρα δεν µπορούµε να αφαιρέσουµε αυτήν την προστασία. Εποµένως, τελικά δεν τίθεται καν θέµα τριτενέργειας των θεµελιωδών δικαιωµάτων ή εφαρµογής του άρθρ. 25 παρ. 3 Σ στο ιδιωτικό δίκαιο, αφού η σύγχρονη έννοµη τάξη είναι ενιαία και µονιστική. 21

22 Περίληψη Η αρχή κατάχρησης δικαιώµατος είναι αρχή που έχει κατοχυρωθεί συνταγµατικά και βρίσκει νοµικό έρεισµα όχι µόνο στον ελληνικό ΑΚ, αλλά και σε άλλες έννοµες τάξεις, από τις οποίες µάλιστα, ο Έλληνας νοµοθέτης δηµιούργησε τη διάταξη 281ΑΚ. Επίσης έχει καθιερωθεί και σε συµβάσεις του διεθνούς δικαίου αλλά και στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο ( άρθρο 17 ΕΣ Α και Σχ. Ευρ.Συντ Ι Ι-114). Η κατάχρηση δικαιώµατος (Σ25 παρ. 3) συνιστά υπέρβαση των νοµίµων ορίων άσκησης του δικαιώµατος, ο καταχρώµενος δεν εκπίπτει από το δικαίωµά του, αλλά απλώς του αφαιρείται η συνταγµατική προστασία στη συγκεκριµένη περίπτωση. Η δραστηριότητα καταλήγει να είναι παράνοµη και όχι το δικαίωµα. Επιπλέον, η απαγόρευση κατάχρησης συνιστά οριοθέτηση και όχι περιορισµό, καθώς µαζί µε τα χρηστά ήθη αποτελούν την οριοθετική ρήτρα της χρηστότητας. Η διάταξη δεν περιέχει κυρώσεις γι αυτό έχει επικριθεί από πολλούς, εκτός των άλλων, ως «ατελής διάταξη». Το άρθρο 281ΑΚ εξειδικεύει τη συνταγµατική επιταγή ενώ χρησιµοποιεί τις έννοιες της «καλής πίστης», των «χρηστών ηθών» και του «κοινωνικού ή οικονοµικού σκοπού του δικαιώµατος». Εφαρµόζεται σε δικαιώµατα που πηγάζουν από κανόνες δηµόσιας τάξης. Κατά πολλούς, συγκρίνοντας τις διατάξεις καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι έχουµε δύο εντελώς ανόµοιες περιπτώσεις, αρκετοί, όµως, είναι κι εκείνοι που ισχυρίζονται ότι το ΑΚ281 εφαρµόζεται παντού και σε όλους τους κλάδους του δικαίου. Summary Τhe ban of rights abuse is a principal which has been constitutionally consolidated and gets its law basis not only in the greek civil code but also in other legal orders, from which the Greek legislator has created the article 281 of the greek civil code. Furthermore, it has been established in contracts of international and european law. The abuse of rights (article 25 par. 3 of the 22

23 Constitution) constitutes the excess of the legal borders of the rights exercise. The abuser is not deprived of the right, he just lacks the constitutional protection in this very case. The action is what actually leads in the illegality, not the right itself. Moreover, the ban of rights abuse means that the constitutional legislator wanted at the very beginning to determine the borders of people s rights exercise and not to set a limitation, a restraint of the right itself. Along with the good morals, they consist the provision of decency. The article does not include penalties, therefore it is called lex imperfecta. As far as the article of the civil code is concerned, it is important to mention that it specifies what the constitutional text maintains. It uses the meanings of the good morals, the uprightness in the field of transactions and finally the right s social or economic purpose. It is applied in rights which come from rules of public order. For some writers, when trying to compare these two articles we end up thinking that we have to do with two extremely different cases. However, there are quite many who support the opinion that the article of the civil code can be applied everywhere, therefore in all fields of law. 23

24 Βιβλιογραφία Βεγλερής Φαίδων, Οι περιορισµοί των δικαιωµάτων του ανθρώπου, 1982 Βλάχος Γ., Το Σύνταγµα της Ελλάδας, Επίµετρο, 1979 αγτόγλου Π., Ατοµικά ικαιώµατα, Τόµος Α, δεύτερη αναθεωρηµένη έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα ηµητρόπουλος Αντρέας, Συνταγµατικά ικαιώµατα, Γενικό Μέρος, Εκδόσεις Σάκκουλα Κλαµαρής Νικόλαος, Η καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος στο αστικό δικονοµικό δίκαιο Λίποβατς Αλέξανδρος, ίκαιο και ανθρωπισµός, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Κοµοτηνή 1990 Μάνεσης Α., Συνταγµατικό ίκαιο, Ατοµικές Ελευθερίες, Εκδόσεις Σάκκουλα 1978 Μανιτάκης Α., Παπαδοπούλου Λ., Η προοπτική ενός Συντάγµατος για την Ευρώπη Ράικου Α, Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, Τόµος ΙΙ, δεύτερη έκδοση, Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα Κοµοτηνή 2002 Ρούκουνας, ιεθνής Προστασία Ανθρωπίνων ικαιωµάτων, 1995 Σιάµκουρης Γεώργιος, Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος Τσάτσος ηµήτρης, Συνταγµατικό ίκαιο, Θεµελιώδη ικαιώµατα, τόµος γ, 1998 Χρυσόγονος Κώστας, Ατοµικά και Κοινωνικά ικαιώµατα, Νοµική Βιβλιοθήκη 2006 Περιοδικά: Dike international

25 Nοµολογία EφΑθ 4875/1979 Υπάλληλοι δηµόσιοι. Απεργία. Συνταγµατικοί οι όροι απεργίας κατά τον Ν. 643/1977. ιαδικασία διακοπής. ικαστική διακοπή απεργίας. ιακοπή απεργίας Ο.Λ.Μ.Ε. "Η περίληψη ελήφθη από το περιοδικό ΑΡΜΕΝΟΠΟΥΛΟΣ, εκδόσεως του.σ. Θεσσαλονίκης". ΑΠ 459/2003 Απόλυση υπαλλήλου εταιρείας πληροφοριακών συστηµάτων, θυγατρικής της ΑΤΕ, η οποία, κατά τους ισχυρισµούς της εργοδότριας εταιρείας, έγινε για οικονοµικοτεχνικούς λόγους, και δη λόγω καταργήσεως του τµήµατος στο οποίο ο απολυθείς υπηρετούσε, οφειλοµένης (της ως άνω καταργήσεως) στην αρνητική εξέλιξη των εργασιών και της απόδοσης του καταργηθέντος τµήµατος και προς περιορισµό των ζηµιών της εταιρείας. Κρίση ότι η απόλυση του αναιρεσείοντος έγινε για τον λόγο αυτό, συνεπώς έγινε εντός των ορίων του διευθυντικού της δικαιώµατος, και όχι εκ λόγων εκδικήσεως προς το πρόσωπό του και δεν ήταν εποµένως καταχρηστική. Απόρριψη λόγων αναιρέσεως εκ των αρ. 8 και 19 ΚΠολ. Περιστατικά (απορρίπτει αίτηση αναιρέσεως κατά της ΕφΑθ 5819/2001). ΑΠ69/2001 Α ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ/2001. Πολιτική ικονοµία. Ακυρότητα πλειστηριασµού ακινήτου λόγω µη τήρησης των διατυπώσεων του άρθρου 999ΚΠολ. Η εν λόγω διάταξη αφορά στην πλήρη παράλειψη των διατυπώσεων και δεν καλύπτει και την περίπτωση που έλαβαν µεν χώρα οι διατυπώσεις, αλλά µε τρόπο δικονοµικώς άκυρο. Η ακυρότητα αυτή µιας ενδιάµεσης πράξης της εκτελεστικής διαδικασίας απαγγέλλεται κατόπιν ανακοπής που ασκείται έως την έναρξη του πλειστηριασµού, υπό την επίκληση και απόδειξη δικονοµικής βλάβης. Αντίθετα, επί πλήρους παράλειψης των διατυπώσεων, η διεξαγωγή του πλειστηριασµού είναι άκυρη ανεξαρτήτως βλάβης. Προθεσµία άσκησης της 25

26 σχετικής ανακοπής. Λόγω ανακοπής του άρθρου 933ΚΠολ µπορεί να αποτελέσει και η αντίθεση της διαδικασίας στο άρθρο 281ΑΚ. Προθεσµίες ανακοπής, αναλόγως του αν η αντίθεση εντοπίζεται στον τίτλο ή στην απαίτηση ή στον τρόπο διεξαγωγής της εκτελεστικής διαδικασίας. Απόρριψη της αναίρεσης που ασκήθηκε κατά της υπ' αριθµόν 707/1999 αποφάσεως του Εφετείου Κρήτης. ΑΠ1372/1996 ΕΕΝ/1998 (332) Κατάχρηση δικαιώµατος. Έννοια καλής πίστης. Σε περίπτωση που ο δικαιούχος, ασκώντας δικαίωµά του, αναζητά κάτι το οποίο βάσει συµβατικής σχέσης έχει υποχρέωση να το αποδώσει στον οφειλέτη, τότε η συµπεριφορά του δικαιούχου αντίκειται στην καλή πίστη. Περιστατικά. Αναζήτηση βαρύνουσας ακίνητο αποζηµίωσης λόγω ρυµοτοµίας, από τον αγοραστή αναιρεσείοντα, ο οποίος αγόρασε το ακίνητο "ελεύθερο ρυµοτοµίας" από τον αναιρεσίβλητο πωλητή. Κρίση του Εφετείου περί καταχρηστικής άσκησης δικαιώµατος του αγοραστή. Αναίρεση της προσβαλλόµενης 1976/92 αποφάσεως Εφετείο Θεσσαλονίκης λόγω παραβίασης κανόνα δικαίου και έλλειψης νόµιµης βάσης. ΑΠ 1170/1997 ΝΟΒ/1998 (557) Αναστολή της παραγραφής. Αυτή αναστέλλεται για όσο χρόνο διαρκεί η κύρια διαδικασία και έως ότου γίνει αµετάκλητη η δικαστική απόφαση. Η κύρια διαδικασία αρχίζει µε την επίδοση στον κατηγορούµενο του κλητηρίου θεσπίσµατος ή της κλήσης, όπου πρέπει να αναφέρεται το δικαστήριο στο οποίο αυτός καλείται ανεξάρτητα αν είναι το αρµόδιο να δικάσει την υπόθεση. Το έγγραφο αυτό διατηρεί την ισχύ του και δεν επαναλαµβάνεται και η κλήτευση θεωρείται νοµότυπο. Το ίδιο 26

27 ισχύει και όταν το δικαστήριο ήταν αρµόδιο αλλά εκ των υστέρων µεταβλήθηκε η αρµοδιότητα. Ευρετήριο Jus cogens: αναγκαστικό δίκαιο Lex imperfecta: ατελής διάταξη Contradictio in terminis: ορολογική αντίφαση 27

28 Λήµµατα Σ, Σύντ : Σύνταγµα ΑΚ: Αστικός Κώδικας ΓερµΑΚ: Γερµανικός Αστικός Κώδικας ΓαλλΑΚ: Γαλλικός Αστικός Κώδικας ΕΣ Α: Ευρωπαϊκή Σύµβαση των ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΑΠ: Άρειος Πάγος ΚΠολ : Κώδικας Πολιτικής ικονοµίας ΕφΑθ: Εφετείο Αθηνών ΑΠολ: Ολοµέλεια του Αρείου Πάγου Ελλ νη: Ελληνική ικαιοσύνη Σχ.Ευρ.Συντ.: Σχέδιο Ευρωπαϊκού Συντάγµατος Ε.Ρ.Ε.: Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση Π.χ.: παραδείγµατος χάριν Λ.χ.: λόγου χάριν Παρ.: παράγραφος Άρθρ.: άρθρο 28

29 29

Θέµα εργασίας : Γενικές Συνταγµατικές Αρχές «Απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος» Καµιντζή Ιωάννα Α.Μ:322 Ε Mail:

Θέµα εργασίας : Γενικές Συνταγµατικές Αρχές «Απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος» Καµιντζή Ιωάννα Α.Μ:322 Ε Mail: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ(α.25παρ.3Σ) Με τον όρο γενικές συνταγµατικές αρχες εννοούµε ένα σύνολο εργασία 1η σχεδιαγραµµα 1)εισαγωγή:έννοια γενικών συνταγµατικών αρχών 2)ειδικότερα, η απαγόρευση κατάχρησης δικαιώµατος α)έννοια β)καθιέρωση της αρχής γ)εκταση εφαρµογής και σχέση α.25παρ3σ και 281 ΑΚ

Διαβάστε περισσότερα

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας

Η γενική αρχή του σεβασµού και της προστασίας της ανθρώπινης αξίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος

ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ. Θέµα: Η αρχή της ανθρώπινης αξίας ΒΑΣΙΛΙΚΗ. ΓΡΙΒΑ. ιδάσκων Καθηγητής: Ανδρέας Γ. ηµητρόπουλος ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ Θέµα:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΠΑΡΑΒΙΑΣΤΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος

Θέµα εργασίας. Η ερµηνεία του άρθρου 8 παρ. 1 του Συντάγµατος Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η :

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ. ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η : ΟΙ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ,2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π

Θέµα εργασίας : Άρθρο 2 παρ. 1 Συντάγµατος( Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας) Σχολιασµός Αποφ. 40/1998 Α.Π Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ- ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: Η Αρχή της φορολογικής ισότητας

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΤΡΙΤΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΤΡΙΤΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΤΡΙΤΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Σε περίπτωση απόλυσης εργαζόµενης µε απόφαση του ιοικητικού Συµβουλίου του Συνεταιρισµού όπου εργαζόταν, λόγω οικονοµικών δυσχερειών,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ. «Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας, ως γενικής συνταγµατικής αρχής της ελληνικής έννοµης τάξης»

ΕΡΓΑΣΙΑ. «Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας, ως γενικής συνταγµατικής αρχής της ελληνικής έννοµης τάξης» Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου ----------------------------------------------------- Μεταπτυχιακό ίπλωµα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» Ι ΑΣΚΩΝ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑ-ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΛΛΙ Η. ΕΡΓΑΣΙΑ 4 η

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» Ι ΑΣΚΩΝ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑ-ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΛΛΙ Η. ΕΡΓΑΣΙΑ 4 η ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» Ι ΑΣΚΩΝ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑ-ΕΙΡΗΝΗ ΜΑΛΛΙ Η ΕΡΓΑΣΙΑ 4 η ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 22παρ.1 23παρ.2 και25παρ.2σ ΛΟΓΙΚΗ ΕΡΝΗΝΕΙΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

«MΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ: Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Περίληψη ( Ελληνική και αγγλική )

«MΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ: Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Περίληψη ( Ελληνική και αγγλική ) 1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ****************************** ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΙΚΑΙΟΥ Καθορίζοντας το γενικό περιεχόµενο ενός δικαιώµατος, µε διατάξεις δικαίου στο πλαίσιο γενικής σχέσης, προσδιορίζονται τα ανώτατα όρια άσκησης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη. ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Νομιμοποίηση του πολιτικώς ενάγοντος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η θέση της πολιτικής αγωγής στην ποινική δίκη 1. Η πολιτική αγωγή στην ελληνική ποινική δίκη... 1 2. Νομική φύση της πολιτικής αγωγής Ο μικτός χαρακτήρας της... 6 2.1. Η βλάβη που

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Εργασιακά Θέματα. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Εργασιακά Θέματα Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη Ιούλιος 2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Καταχρηστική καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου εκ μέρους του εργοδότη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24-10-2006

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24-10-2006 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 24-10-2006 ΕΠΙΣΤΟΛΗ Γ.Σ.Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Σας κοινοποιούµε την επιστολή που έστειλε η Γ.Σ.Ε.Ε. στην Ένωση ικαστών και Εισαγγελέων και στον ικηγορικό Σύλλογο

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα 1 από 5. Τ

Σελίδα 1 από 5. Τ Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: Σχολιασµός της υπ αριθµ.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ:Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΠΥΡΟΣ Ι ΑΣΚΩΝ: ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝ ΡΕΑΣ ΕΜΑΙL:s_polites@hotmail.com ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1) Έννοια της αρχής της νοµιµότητας 2) Καθιέρωση της αρχής

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ. Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ Δίκαιο είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων που ρυθμίζουν με τρόπο υποχρεωτικό την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων. 1.1.Χαρακτηριστικά του Δικαίου Ετερόνομοι κανόνες

Διαβάστε περισσότερα

Η Αρχή της Νομιμότητας ως Οριοθέτηση των Συνταγματικών Δικαιωμάτων

Η Αρχή της Νομιμότητας ως Οριοθέτηση των Συνταγματικών Δικαιωμάτων Προπτυχιακή Εργασία Έλενα Κοντραφούρη Η Αρχή της Νομιμότητας ως Οριοθέτηση των Συνταγματικών Δικαιωμάτων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΡΟΣ a) Συνταγματικά δικαιώματα Το θέμα που τίθεται υπό διαπραγμάτευση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ : Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΛΟΥΚΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΘΗΝΑ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2003

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ : Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΛΟΥΚΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΘΗΝΑ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2003 Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου --------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ :

ΜΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΗ : Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου --------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Το Σύνταγμα της Ελλάδας του 1975/86/01 στο δεύτερο μέρος του περιλαμβάνει τις διατάξεις τις σχετικές με τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Ο κατάλογος των δικαιωμάτων αυτών αποτελεί τη βασική κατοχύρωση

Διαβάστε περισσότερα

05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ

05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ 05 Ευτυχία Γ. Αρµένη Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ Η αρχή της ισότητας είναι άρρηκτα συνυφασµένη µε την πολιτική και την ατοµική ελευθερία, στις οποίες θεµελιώνεται η έννοια της ηµοκρατίας. Σε όλα τα δηµοκρατικά

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 26/2004

Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 26/2004 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα 26-04-2004 ΑΠ: 877 ΑΡΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ Α Π Ο Φ Α Σ Η ΑΡ. 26/2004 ΘΕΜΑ: Όροι για την νόµιµη επεξεργασία δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα για τους σκοπούς

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ, 2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ AΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ AΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ AΘΗΝΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ 2003-2004 Υπεύθυνος Καθηγητής: Ανδρέας ηµητρόπουλος Μάθηµα: Συνταγµατικό ίκαιο ΘΕΜΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΘΟ ΟΥ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ

ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΧΩΡΟ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Τα συνταγµατικά δικαιώµατα εφαρµόζονται ως προς την αµυντική τους διάσταση σε κάθε έννοµη σχέση που

Διαβάστε περισσότερα

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ

# εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1 # εργασία αρ.3# ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣτΕ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ 1]ΙΣΤΟΡΙΚΟ Σ Χ Ε Ι Α Γ Ρ Α Μ Μ Α 2]ΝΟΜΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 3]ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ 4]ΚΡΙΣΙΜΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΙΚΑΙΟΥ 5]ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιµέλεια εργασίας: Πολίτης Σπύρος Εmail: ιδάσκων: ηµητρόπουλος Ανδρέας ΙΑΓΡΑΜΜΑ. 2.Σχολιασµός απόφασης

ΕΡΓΑΣΙΑ. Επιµέλεια εργασίας: Πολίτης Σπύρος Εmail: ιδάσκων: ηµητρόπουλος Ανδρέας ΙΑΓΡΑΜΜΑ. 2.Σχολιασµός απόφασης ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Η περιορισµένη εφαρµογή του δικαιώµατος της θρησκευτικής ελευθερίας στα πλαίσια της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης. (υπόθεση αλλόθρησκου δασκάλου). Επιµέλεια εργασίας: Πολίτης Σπύρος Εmail: s_polites@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2003-2004 ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΘΕΣΜΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ 1.ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ,ΓΕΝΙΚΑ Ο σύγχρονος πολιτισμός αναπτύσσεται με κέντρο και σημείο αναφοράς τον Άνθρωπο. Η έννομη τάξη, διεθνής και εγχώρια, υπάρχουν για να υπηρετούν

Διαβάστε περισσότερα

ΠINAKAΣ ΠEPIEXOMENΩN

ΠINAKAΣ ΠEPIEXOMENΩN ΠINAKAΣ ΠEPIEXOMENΩN Σελ. Πρόλογος... Πίνακας συντομογραφιών... ΙΧ ΧΙ KEΦAΛAIO ΠPΩTO OΓMATIKH ΘEΩPHΣH 1. Θεωρητική αφετηρία: Αντιρρήσεις για ελαττώματα που εμφιλοχώρησαν επί αναγκαστικού πλειστηριασμού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ,ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ,ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ «Θεσµική εφαρµογή της θρησκευτικής ελευθερίας στα πλαίσια της θρησκευτικής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΠΕΡΓΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικό σημείωμα... Αντί προλόγου... ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1. Έννοια του δικαιώματος της απεργίας... 1 Εννοιολογικά γνωρίσματα... 2 α. Αποχή από την εργασία... 2 β. Συλλογική αποχή... 2 γ. Αγωνιστικός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ι. Η έννοια του δικαίου. 1. Ορισμός του κανόνα δικαίου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Ι. Η έννοια του δικαίου. 1. Ορισμός του κανόνα δικαίου ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το δημόσιο δίκαιο υφίσταται συνεχείς μεταβολές τόσο από την άποψη των αλλαγών και μεταρρυθμίσεων που η εκάστοτε εξουσία διαμορφώνει, αποφασίζει και εκτελεί τις αποφάσεις της με νομοθετική διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

«ΥΠΑΓΩΓΗ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ»

«ΥΠΑΓΩΓΗ ΘΕΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ ΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ Π.Μ.Σ. ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος

Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΠολΠρωτΑθ 528/2002 ΠολΠρωτΑθ 528/2002 Προστασία καταναλωτή. Προστασία προσωπικών δεδομένων. Τράπεζες. Συλλογική αγωγή. Ενώσεις καταναλωτών. Νομιμοποίηση. (..) Ι. Από τις συνδυασμένες διατάξεις των αρ. 4 παρ. 2, 6, 12 παρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΣΙΝΟΝΟΥ

ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ  ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΣΙΝΟΝΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΑ ΚΟΤΣΙΝΟΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. Προλογικό σημείωμα... Εισαγωγικές παρατηρήσεις... 1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Προλογικό σημείωμα...... VII Εισαγωγικές παρατηρήσεις............ 1 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Οι υποχρεώσεις εχεμύθειας και μη ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της σύμβασης εργασίας ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασιακά Θέματα. Συμβάσεις ορισμένου χρόνου

Εργασιακά Θέματα. Συμβάσεις ορισμένου χρόνου Εργασιακά Θέματα Συμβάσεις ορισμένου χρόνου Μάρτιος 2017 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Ορισμός... 3 2. Είδη συμβάσεων ορισμένου χρόνου.. 3 3. Συμβάσεις ορισμένου και αορίστου χρόνου 4 4. Διαδοχικές συμβάσεις ορισμένου

Διαβάστε περισσότερα

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2

Συνταγματικό Δίκαιο Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κράτος Δικαίου 2 Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων ΙΙ (ΣτΕ 438/2001)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων ΙΙ (ΣτΕ 438/2001) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Η ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 1 ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΠΡΟΣΘΕΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΕΣΔΑ. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΠΥΡΟΥ Γ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση

Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ένωση Για μεγάλο χρονικό διάστημα, τη νομική βάση για τα θεμελιώδη δικαιώματα σε επίπεδο ΕΕ αποτελούσε ουσιαστικά η αναφορά που γίνεται από τις Συνθήκες στην

Διαβάστε περισσότερα

Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα

Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα. Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα Στρατιωτικό προσωπικό και Ανθρώπινα Δικαιώματα Πρόσφατες Εξελίξεις στην Ελλάδα Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι εννοιολογικά αδιαίρετα και ορίζουν το κοινωνικό δικαίωμα της ανθρώπινης ύπαρξης. Πράγματι, η

Διαβάστε περισσότερα

1ο Κεφάλαιο Το δικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι στα πλαίσια του άρθρου 12 του Συντάγµατος

1ο Κεφάλαιο Το δικαίωµα του συνεταιρίζεσθαι στα πλαίσια του άρθρου 12 του Συντάγµατος Πρόλογος Η κατοχύρωση και η προστασία του δικαιώµατος της συνένωσης ή του συνεταιρίζεσθαι στο άρθρο 12 του ελληνικού Συντάγµατος δίνει σάρκα και οστά στο εύστοχο αρχαίο απόφθεγµα «η ισχύς εν τη ενώσει».

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας (Εφετείο Λάρισας408/2002)

Θέµα εργασίας. Το απαραβίαστο της ανθρώπινης αξίας (Εφετείο Λάρισας408/2002) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας

7/3/2014. ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το δίκαιο του εργοδότη ; ή νομικός κανόνας Τ.Ε.Ι. Πειραιά Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στην Λογιστική και Χρηματοοικονομική Ειδικά θέματα Δικαίου Δρ. Μυλωνόπουλος Δ. Αν. Καθηγητής δίκαιο άδικο ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό ; νόμος είναι το

Διαβάστε περισσότερα

Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ.

Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Αθήνα 17.10.2013 ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Τηλ 213.16.16.900 Fax 2103246165 Αριθμ. Πρωτ.: 392 Προς: τις Ομοσπονδίες Μέλη της Α.Δ.Ε.Δ.Υ. Συνάδελφοι, Σας γνωρίζουμε ότι δημοσιεύτηκε η υπ αριθμ. 3354/2013 απόφαση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ, 2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999

Συνήγορος του Καταναλωτή Νομολογία ΟλΑΠ 18/1999 ΟλΑΠ 18/1999 Παροχή δικηγορικών υπηρεσιών. Ευθύνη δικηγόρου για ζημία πελάτη. - Η παροχή δικηγορικών υπηρεσιών δεν υπάγεται στο ν. 2251/1994. Η ευθύνη των δικηγόρων για ζημία που προκλήθηκε κατά την παροχή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΕΝΟΤΗΤΑ Β : TO ΔΙΚΑΙΟ Κεφάλαιο 2: Ατομικά & Κοινωνικά Δικαιώματα Περιεχόμενα 1. Δικαιώματα & υποχρεώσεις 2. Άσκηση & κατάχρηση δικαιώματος 3. Τα ατομικά δικαιώματα 4. Τα πολιτικά δικαιώματα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η εφαρµογή του δικαιώµατος της επικοινωνίας στον οικογενειακό χώρο» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 5 η ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η εφαρµογή του δικαιώµατος της επικοινωνίας στον οικογενειακό χώρο» Ι ΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κύκλος ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΙΑΤΑΓΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΘΕΜΑΤΑ ΙΑΜΟΝΗΣ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ

Κύκλος ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΙΑΤΑΓΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΘΕΜΑΤΑ ΙΑΜΟΝΗΣ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ Κύκλος ικαιωµάτων του Ανθρώπου ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΙΚΑΣΤΙΚΗ ΙΑΤΑΓΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΘΕΜΑΤΑ ΙΑΜΟΝΗΣ ΑΛΛΟ ΑΠΩΝ Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Ανδρέας Τάκης Επιµέλεια εγγράφου: Χάρης Σιµόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας : Ερµηνεία του Άρθρο 78 παρ. 5 του Συντάγµατος (Εξαίρεση από την απαγόρευση της κανονιστικής φορολογικής αρµοδιότητας).

Θέµα εργασίας : Ερµηνεία του Άρθρο 78 παρ. 5 του Συντάγµατος (Εξαίρεση από την απαγόρευση της κανονιστικής φορολογικής αρµοδιότητας). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου. Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα «Συνταγµατικό ίκαιο», 2003

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Μ ΑΡΙΑ ΚΟΤΣΙΝΟΝΟΥ 1 Η ΕΡΓΑΣΙΑ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ Μ ΑΡΙΑ ΚΟΤΣΙΝΟΝΟΥ 1 Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΣΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΙΚΑΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ» ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΑΝ ΡΕΑΣ ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ 1 Η ΕΡΓΑΣΙΑ Μ ΑΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του Συντάγµατος ΙΚΑΙΩΜΑ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ άρθρο 20 παρ. 1 του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ. Θέµα:Ζήτηµα εφαρµογής συνταγµατικού δικαιώµατος σε διαπροσωπική σχέση, ανάλυση αυτού και ανάπτυξη της εφαρµογής όπως γίνεται αντιληπτή.

ΕΡΓΑΣΙΑ. Θέµα:Ζήτηµα εφαρµογής συνταγµατικού δικαιώµατος σε διαπροσωπική σχέση, ανάλυση αυτού και ανάπτυξη της εφαρµογής όπως γίνεται αντιληπτή. ΕΡΓΑΣΙΑ Θέµα:Ζήτηµα εφαρµογής συνταγµατικού δικαιώµατος σε διαπροσωπική σχέση, ανάλυση αυτού και ανάπτυξη της εφαρµογής όπως γίνεται αντιληπτή. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΟΛΙΤΗΣ ΣΠΥΡΟΣ ΕMAIL:s_polites@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγµατος.

Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του Συντάγµατος. Πρόγραµµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέα ηµοσίου ικαίου 2003 2004 Συνταγµατικό ίκαιο Επιβλέπων Καθηγητής: Κος Ανδρέας ηµητρόπουλος Ο διορισµός Πρωθυπουργού - Μια απόπειρα ερµηνείας του άρθρου 37 παρ. 4 του

Διαβάστε περισσότερα

ίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής εργαζομένων

ίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής εργαζομένων Εργασιακά Θέματα ίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής εργαζομένων «Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης» ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Αποζημίωση λόγω συνταξιοδότησης 3 1.1 Γενικά 6 1.2 Δικαιούχοι 6 α) Ιδιωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ 1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ:ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ, 2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

Άποψη περί εφαρμογής ν 4030/2011.

Άποψη περί εφαρμογής ν 4030/2011. Άποψη περί εφαρμογής ν 4030/2011. Α. Την 25/10/2012 περιήλθε στην Περιφερειακή Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης της Περιφέρειας Αττικής και έλαβε αριθμ. πρωτ. 157658/387 το ανωτέρω σχετικό,

Διαβάστε περισσότερα

Με το παρόν σας υποβάλουµε τις παρατηρήσεις της ΑΠ ΠΧ επί του σχεδίου κανονισµού της Α ΑΕ σχετικά µε τη διασφάλιση του απορρήτου των επικοινωνιών.

Με το παρόν σας υποβάλουµε τις παρατηρήσεις της ΑΠ ΠΧ επί του σχεδίου κανονισµού της Α ΑΕ σχετικά µε τη διασφάλιση του απορρήτου των επικοινωνιών. ιεύθυνση Γραµµατείας Αθήνα, 17.05.2011 Αριθ. Πρωτ.: Γ/ΕΞ/3409 Προς Αρχή ιασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α ΑΕ) Ιερού Λόχου 3, Μαρούσι 151 24, Αθήνα Email: kanonismos@adae.gr. ΘΕΜΑ: Παρατηρήσεις της

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α A. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...2 Β. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ...3 Β.1. Δομή του όρου συνταγματικό δικαίωμα...3 Β.2. Οριοθέτηση...5 Β.3. Οριοθέτηση, περιορισμός και πυρήνας δικαιώματος...6 Γ. ΤΟ ΑΡΘΡΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ 6 η : ΤΟ ΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΜΗ ΣΧΕΣΗ ΤΗΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015

Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία τους για τις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές. Αναλυτικό διάγραμμα του μαθήματος της Δευτέρας 5/10/2015 ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Αθ. Κανελλοπούλου-Μαλούχου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το Δίκαιο, η Νομική Επιστήμη και η σημασία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/ ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ 1 Γ.Σ.Ε.Ε. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΥΠ. ΑΡΙΘ.: 5 Αθήνα, 24 Μαΐου 2013 ΝΟΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΚ/22-5-2013 ΠΡΟΣ Τα Εργατικά Κέντρα και τις Οµοσπονδίες δύναµης ΓΣΕΕ Θέµα: «Καθολικότητα ισχύος των όρων της ισχύουσας από 14-5-2013

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πηγές Συντακτική ομάδα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ... 2 1. Συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας ορισμένου και αορίστου χρόνου... 2 1.1 Σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου... 3

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016

ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ. Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 ΓΕΝΙΚΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Εξωσυμβατική ευθύνη Δημοσίου 12/4/2016 Ευθύνη του Δημοσίου Έννοια ευθύνης του Δημοσίου υποχρέωση του Δημοσίου, των ΟΤΑ, των ΝΠΔΔ, να αποζημιώσουν τρίτα πρόσωπα για ζημίες που έχουν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Διάλεξη 9 η. Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Νομικής ΑΠΘ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διάλεξη 9 η Κυριάκος Κυριαζόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ημερ: Αρ. Πρωτ.:1571 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Λεωφ. Κηφισίας 60, Μαρούσι Αθήνα, ΤΚ 15125

Ημερ: Αρ. Πρωτ.:1571 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Λεωφ. Κηφισίας 60, Μαρούσι Αθήνα, ΤΚ 15125 Προς: Ημερ: 19-09-2008 Αρ. Πρωτ.:1571 Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Λεωφ. Κηφισίας 60, Μαρούσι Αθήνα, ΤΚ 15125 Κοινοποίηση: Θέμα: Κείμενο Απάντησης στην Δημόσια Διαβούλευση της ΕΕΤΤ

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ.

Διοικητικό Δίκαιο. Εισαγωγή στο Διοικητικό Δίκαιο 1 ο Μέρος. Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Εισαγωγή στο 1 ο Μέρος Αν. Καθηγήτρια Ευγ. Β. Πρεβεδούρου Νομική Σχολή Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες,

Διαβάστε περισσότερα

Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της

Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ. Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της Αριθμός 2176/2004 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ Περίληψη Διοικητική πράξη - Ανάκληση - Αρχή του κράτους δικαίου - Αρχή της νομιμότητας - Αρχή της χρηστής διοίκησης - Αρχή της ασφάλειας του δικαίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Δίκαιο: είναι το σύνολο των ετερόνομων κανόνων, που ρυθμίζουν, κατά τρόπο υποχρεωτικό, την κοινωνική συμβίωση των ανθρώπων (βλ. σελ. 5) Δημόσιο Δίκαιο:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΕΝΗ Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ρ.ν Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ

ΕΛΕΝΗ Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ρ.ν Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΕΛΕΝΗ Α. ΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ρ.ν Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ο Σ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ ΑΘΗΝΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2003 1 ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΤΑΧΥ ΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΑΓΗ 1. Το Σύνταγµα εκτός από την

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η γενική ρήτρα των χρηστών ηθών (ΑΚ 178) 1. Γενικά... 17 Ι. Η λειτουργία της διατάξεως ως φραγμού στην ελευθερία διαπλάσεως των ιδιωτικών έννομων σχέσεων... 17 ΙΙ. Το άρθρο 178

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ, ΤΟΜΕΑΣ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΗΜΟΣΙΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ, 2003-2004

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 25.8.2016 ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Θέμα: Αιτιολογημένη γνώμη του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου της

Διαβάστε περισσότερα

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ

Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Νοµικό Τµήµα Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τοµέας ηµοσίου ικαίου Συνταγµατικό ίκαιο Αθήνα, 11 2 2004 Υπό : Ευσταθίας Αγγελοπούλου ΤΟ ΣΛΟΒΕΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΟΥ 1991 ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ: Ν.Ο.Π.Ε. ΤΜΗΜΑ: ΝΟΜΙΚΗ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ Μάθηµα:Εφαρµογές Δηµοσίου Δικαίου Διδάσκοντες:Καθηγητής Δηµητρόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Γεώργιος Κ. Πατρίκιος, Δικηγόρος, Μ.Δ.Ε., Υπ. Δ.Ν ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΔΟΚΙΜΩΝ ΣΗΜΑΙΟΦΟΡΩΝ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ 2011 ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α) Πηγες Διοικητικου Δικαιου Ως πηγή διοικητικού

Διαβάστε περισσότερα

Συνθέσεις - Εφαρμογές ημοσίου ικαίου

Συνθέσεις - Εφαρμογές ημοσίου ικαίου Τίτλος Μαθήματος: Κωδικός Μαθήματος: Συνθέσεις - Εφαρμογές ημοσίου ικαίου LAW451 Κατηγορία Μαθήματος: Υποχρεωτικό (Υποχρεωτικό/Επιλεγόμενο) Επίπεδο Μαθήματος: Πτυχίο (1 ος κύκλος) (πρώτου, δεύτερου ή τρίτου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 15.6.2011 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ (49/2011) Θέµα: Αιτιολογηµένη γνώµη της Γερουσίας της Ιταλικής ηµοκρατίας σχετικά µε την πρόταση κανονισµού του

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδοµε τον ακόλουθο νόµο που ψήφισε η Βουλή:

Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδοµε τον ακόλουθο νόµο που ψήφισε η Βουλή: ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ. 2522 ικαστική προστασία κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης συµβάσεως δηµόσιων έργων, κρατικών προµηθειών και υπηρεσιών σύµφωνα µε την οδηγία 89/665 Ε.Ο.Κ. Ο ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Oργάνωση της δικαιοσύνης - Πορτογαλία

Oργάνωση της δικαιοσύνης - Πορτογαλία Oργάνωση της δικαιοσύνης - Πορτογαλία ΕΝ ΙΚΑ ΜΕΣΑ, ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΙΤΗΣΕΙΣ ΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Οι δικαστικές αποφάσεις υπόκεινται σε αιτήσεις διόρθωσης ουσιαστικών

Διαβάστε περισσότερα

Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος άρθρο 114 Σχ. Ευρ. Σ. Abuse of a right article 114 of the European Constitution

Καταχρηστική άσκηση δικαιώµατος άρθρο 114 Σχ. Ευρ. Σ. Abuse of a right article 114 of the European Constitution ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΑ ΑΤΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Α.Γ. ηµητρόπουλος ΘΕΜΑ Καταχρηστική

Διαβάστε περισσότερα

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα

Διαβάστε περισσότερα

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ)

669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) 669/2013 ΜΠΡ ΑΘ ( 597917) (Α ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ) Δικαίωμα για παροχή έννομης προστασίας κατά το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ. Εννοια και περιεχόμενο. Θέσπιση από τον κοινό νομοθέτη περιορισμών και προϋποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ:

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΕΤΟΣ: 2009-2010 ΘΕΜΑ: «Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ» ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΦΥΤΡΟΥ ΛΥΔΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πρόλογος 2. Ο Κανονισμός της βουλής 3. Η αρχή της αυτονομίας 4. Περιεχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Administrative eviction act and right to a prior hearing: observations on Naxos Court 27/2012 judgment. Αθανάσιος Παπαθανασόπουλος

Administrative eviction act and right to a prior hearing: observations on Naxos Court 27/2012 judgment. Αθανάσιος Παπαθανασόπουλος Πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής από δασική έκταση και δικαίωμα προηγούμενης ακρόασης του διοικουμένου: παρατηρήσεις επί της απόφασης 27/2012 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Νάξου Administrative eviction act

Διαβάστε περισσότερα