ΛΕΚΚΑΣ (1994). Ο ΥΠΕΡΤΑΞΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Μνήμων, 16,

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΛΕΚΚΑΣ (1994). Ο ΥΠΕΡΤΑΞΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Μνήμων, 16,"

Transcript

1 Μνήμων Τομ. 16, 1994 Ο ΥΠΕΡΤΑΞΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΛΕΚΚΑΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ /mnimon.561 Copyright 1994 To cite this article: ΛΕΚΚΑΣ (1994). Ο ΥΠΕΡΤΑΞΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Μνήμων, 16,

2 ΠΑΝΤΕΛΗΣ Ε. ΛΕΚΚΑΣ Ο ΥΠΕΡΤΑΞΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΑΟΓΟΥ "Ενα άπο τα πλέον ενδιαφέροντα προβλήματα πού ή μελέτη του εθνικισμού άπο τή σκοπιά της 'Ιστορικής Κοινωνιολογίας έχει να αντιμετωπίσει είναι ή θεωρητική δυσχέρεια να συναρτηθεί το αντικείμενο της μέ τα συμφέροντα μίας ή της 'ίδιας πάντοτε κοινωνικής τάξης. Πρόκειται για αδυναμία, πού προκύπτει άπο τή συγκριτική ανάλυση του εθνικιστικού φαινομένου στις διά φορες χωρο-χρονικές μεταλλαγές του. Έ ανάλυση αυτή αποκαλύπτει δύο σχε δόν μόνιμα γνωρίσματα: αφενός τήν τεράστια πολυμορφία πού χαρακτηρίζει τήν κοινωνική σύνθεση των οπαδών του εθνικισμού και αφετέρου τήν έλλειψη σαφών κοινωνικών αναφορών στο ίδιο το εθνικιστικό πρόταγμα. Θεωρώ πώς το ζήτημα βρίσκεται στον πυρήνα του λεγόμενου «εθνικι στικού μυστηρίου» αύτοΰ του φαινομένου μέ τήν τεράστια πλαστικότητα μορφής, τή δυναμικότητα αλλαγών, τήν επιτυχία εξάπλωσης και τή χρονική αντοχή, πού συνεχίζουν να προκαλούν σύγχυση στην κοινωνική θεωρία. Συνε πώς, ή ενασχόληση μέ τή συγκεκριμένη θεματική επιδιώκει να συλλάβει τις εγγενείς δυνατότητες της εθνικιστικής ιδεολογίας να εξαπλώνεται, να επικρα τεί και να διατηρείται. Έ αναλυτική αυτή φροντίδα δεν έ'χει μέχρι στιγμής υπηρετηθεί ικανοποιητικά άπο τις δεδομένες προσεγγίσεις τής κοινωνικής θεω ρίας μέ τα κλασικά έξηγητικά σχήματα και τις συμβατικές εννοιολογικές κα τηγορίες. Καταρχήν, δύο λόγια για το ζήτημα τής κοινωνικής εκπροσώπησης του εθνικισμού. Ή κοινωνική σύνθεση τών οπαδών τής εθνικιστικής ιδεολογίας διαφέρει Ιστορικά τόσο πολύ κατά περίπτωση, ώστε να είναι αδύνατη οποια δήποτε γενική ή απαράλλακτη απεικόνιση της. 'Αριστοκράτες, αστοί, μικροα στοί, αγρότες δλοι συναντώνται σε ποικίλους μεταξύ τους συνδυασμούς στο κοινωνικό υπόστρωμα τών κοινωνών τής εθνικιστικής ιδεολογίας, χωρίς κάτι τέτοιο να σημαίνει πώς ή ίδια ή εθνικιστική ιδεολογία μπορεί να ταυτισθεί (ή έ'στω να συσχετισθεί κάπως σταθερά) μέ οποιαδήποτε άπο αυτές τις κα τηγορίες. Και τούτο, διότι οι οπαδοί τής εθνικιστικής ιδεολογίας γενικώς συναπαρτίζουν ένα φάσμα πού μπορεί να ποικίλλει δραματικά οχι μόνον άπο

3 % Παντελής Ε. Λέκκας τή μία εκδοχή του φαινομένου στην άλλη, άλλα και σε διαφορετικές φάσεις κατά την εξέλιξη ενός και του 'ίδιου τύπου εθνικισμού. Έ επισήμανση μπορεί να ξενίζει, άφοΰ αντιβαίνει προς τήν παλαιά καί αρκετά διαδεδομένη αντίληψη, σύμφωνα με τήν οποία ή επικράτηση της εθνι κιστικής ιδεολογίας ταυτίζεται με τήν προαγωγή των συμφερόντων της αστι κής τάξης. Έ αίτιακή αυτή συνάρτηση περιέχει βεβαίως μεγάλο βαθμό αλή θειας, ιδιαίτερα για εκείνες τις περιπτώσεις των πρωτογενών εθνικισμών της δυτικής Ευρώπης του 18ου καί τών αρχών του 19ου αιώνα, δπου ή πορεία του εκσυγχρονισμού προσέλαβε άμεσες κοινωνικο-οίκονομικές διαστάσεις καί δπου, συνακόλουθα, ό ρόλος τής αστικής τάξης (σε οποιαδήποτε μορφή) υπήρξε λίγο-πολύ δεδομένος1. Άπο τότε όμως ή αρχική αυτή σύμπτωση δεν επανα λαμβάνεται αναγκαστικά. Έ εμφάνιση καί ή ανάπτυξη τής εθνικιστικής ιδεο λογίας δεν προϋποθέτει τήν ενεργητική συμμετοχή ή ακόμη καί τήν ύπαρξη τής αστικής τάξης, δπως αποδεικνύουν τα πολλαπλά παραδείγματα τών δευ τερογενών εθνικισμών στην ανατολική Ευρώπη καί τα Βαλκάνια τον 19ο αιώ να, καθώς καί μεγάλος αριθμός άπο τους νεότερους εθνικισμούς στο λεγόμενο Τρίτο Κόσμο κατά τον 20ο αιώνα. Στην επικράτηση τής εθνικιστικής ιδεο λογίας τα τελευταία τριακόσια χρόνια πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν, κατά πε ρίπτωση, παίξει ό παραδοσιακός κλήρος καί ή αριστοκρατία (Πολωνία καί Ρουμανία), οι μικροί γαιοκτήμονες (Ουγγαρία), ή συντηρητική ολιγαρχική τάξη τών meiji (Ιαπωνία), οι ιδιοκτήτες μεγάλων φυτειών (Λατινική Αμε ρική), οι εκπρόσωποι του εμπορικού κεφαλαίου στις διάφορες μορφές του (Ελλάδα καί Βαλκάνια, γενικότερα), οι γραφειοκράτες καί οι στρατιωτικοί (Τουρκία, Τρίτος Κόσμος), ακόμη καί ή εργατική τάξη (Γερμανία), ενώ δεν είναι άγνωστη ή αδιάφορη έως εχθρική στάση τής αστικής τάξης (δπου υπήρ χε) στην εμφάνιση του εθνικισμού (Βέλγιο, Πολωνία, Σκωτία, Χώρα τών Βάσκων)2. "Ισως ή μοναδική κοινωνική σταθερά του εθνικιστικού φαινομένου να είναι 1. Ένας πρόσθετος λόγος εξαιτίας του οποίου ή αστική τάξη τείνει να θεωρείται «ή κατεξοχήν πατριωτική τάξη» είναι επειδή ή ταύτιση της με τή γενική καί πολυσυλλε κτική 'Εθνική 'Ιδέα είναι ευκολότερη καί προσφορότερη άπο οποιαδήποτε άλλη μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης ή συμμαχίας. Βλ. σχετ. Ε. Hobsbawm, «Mass-Producing Tra ditions: Europe, », στό: E. Hobsbawm & T. Ranger (έπιμ.), The Invention of Tradition, Cambridge 1983, σ Βλ., μεταξύ άλλων, Royal Institute of International Affairs, Nationalism, Λονδίνο 1963 (2η έκδ.), σ ' Η. Kohn, «Nationalism», στό: Λ. de Crespigny & J. Cronin (έπιμ.), Ideologies of Politics, 'Οξφόρδη 1975, σ Β. Anderson, Ima gined Communities, Λονδίνο 1983, σ. 51, 76, 91-93' A. D. Smith, The Ethnic Origins of Nations, 'Οξφόρδη 1986, σ και E. J. Hobsbawm, Nations and Nationalism since 1780, Cambridge 1990, σ , ,

4 Ό ύπερταξικος χαρακτήρας τον εθνικιστικού λόγου 97 τελικά ή εξ ορισμού εμπλοκή των διανοουμένων (αυτής τής εξαιρετικά δύσκο λης να προσδιοριστεί επακριβώς κοινωνικής ομάδας)3 στην παραγωγή του εθνικιστικού λόγου. Οι διανοούμενοι εκπροσωπούνται, δυσανάλογα με τον αρι θμό τους στην κοινωνία, στις τάξεις του ιδεολογικού αυτού" κινήματος σε δλες του τις εκδοχές: είναι εκείνοι πού πρωτοστατούν στή διαμόρφωση, τήν ανα παραγωγή και τή διάδοση των σχετικών ιδεολογημάτων, άλλοτε ως συνειδη τοί προπαγανδιστές ή απολογητές κι άλλοτε πάλι ως αποστασιοποιημένοι 4 λόγιοι. "Οπως σε όλες τις ιδεολογίες, έ'τσι κι εδώ, ή παρουσία τών διανοουμένων παραμένει, σέ μεγάλο βαθμό, άδηλη: οι διανοούμενοι τείνουν να αποκρύπτουν τήν ενεργητική τους συμμετοχή στην παραγωγή και τή διάχυση τών ιδεολο γιών μεταθέτοντας τον κεντρικό ρόλο του ιστορικού υποκειμένου, εξ ονόματος του οποίου ομιλούν, σέ κάποιαν άλλη (πραγματική ή φαντασιακή) οντότητα5. Ή ιδιαιτερότητα όμως του εθνικισμού έ'ναντι άλλων σύγχρονων ιδεολογιών έγκειται στο δτι, ενώ το υποκείμενο πού αναδεικνύεται ως ιστορικά κυρίαρχο είναι συμπιληματικο και κοινωνικά μετέωρο, φαίνεται να διακρίνεται από ου σιαστική και απόλυτη ενότητα στο εσωτερικό του: το έ'θνος συνιστά για τον εθνικισμό μια ιδεατή οντότητα δίχως σημαντικές εσωτερικές διαφοροποιήσεις, μέ μονοσήμαντες εξωτερικές διακρίσεις αποκλειστικά προς ομόλογα υποκεί μενα προς άλλα έ'θνη. 'Ακόμη κι δταν το οικείο έ'θνος συμβαίνει να κατα τρύχεται από εσωτερικές αντιθέσεις, ή εθνικιστική ιδεολογία υποβαθμίζει τή σημασία τους χαρακτηρίζοντας τις πρόσκαιρες και ευκαιριακές6. Κι αυτό, διότι κύρια φροντίδα του εθνικισμού είναι ή απάλειψη τών εσωτερικών δια3. Βλ., μεταξύ άλλων, Κ. Mannheim, Ideology and Utopia, Λονδίνο 1960, σ Τ. Β. Bottomore, Elites and Society, Harmondsworth 1966, σ και Α. W. Gouldner, The Future of Intellectuals and the Rise of the New Class, Λονδίνο & Basing stoke 1979, σ Για τήν παρουσία τών διανοουμένων στα ιδεολογικά κινήματα και τις ηγεσίες τους γενικά, βλ. Α. W. Gouldner, The Dialectic of Ideology and Technology, Νέα 'Υόρκη 1976, σ. 63 S. M. Lipset & A. Basu, «The Role of the Intellectual and Political Roles», στό: A. Gella (έπιμ.), The Intelligentsia and the Intellectuals, Λονδίνο και Νέα Υόρκη 1976, σ καί Α. Montefiore, «The Political Responsibility of Intelle ctuals», στό: I. Maclean, A. Montefiore & P. Winch (έπιμ.), The Political Responsi bility of Intellectuals, Cambridge 1990, σ Βλ. επίσης, Π. Λέκκας, «Διανοού μενοι και ιδεολογία», 'Επιστημονική συνάντηση στή μνήμη τον Κ. Θ. Δημαρά, 'Αθήνα 1994, σ Για τήν παρουσία τών διανοουμένων στις τάξεις τής εθνικιστικής ιδεολογίας, βλ. F. Hertz, Nationality in History and Politics, Νέα 'Τόρκη 1950 (2η έκδ.), σ. 283 καί J. Breuilly, Nationalism and the State, Νέα 'Τόρκη 1982, σ Βλ. Α. W. Gouldner, The Dialectic of Ideology and Technology, δ.π., σ , , καί Α. W. Gouldner, The Future of Intellectuals and the Rise of the New Class, δ.π., σ , Βλ. E. Gellner, Culture, Identity, and Politics, Cambridge 1987, σ

5 98 Παντελής Ε. Λέκκας φορών και ή αποκατάσταση της εθνικής ενότητας πού εκλαμβάνεται ώς ή μόνη φυσική κατάσταση7 έτσι, παρεμπιπτόντως, εξηγούνται οι διάφορες πα ραλλαγές του ιδεολογήματος της εθνικής ομόνοιας πού συναντώνται στους πε ρισσότερους εθνικισμούς. Ή απάλειψη τών εσωτερικών διαφορών άπο τήν έννοια του έθνους τε κμαίρεται άπο πολλά επιμέρους εθνικιστικά ιδεολογήματα. "Ενα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα του εθνικισμού είναι ή υπαγωγή δλων τών επι 8 μέρους ατομικών ή ταξικών συμφερόντων στο γενικό «εθνικό συμφέρον». Το ιδεολόγημα του εθνικού συμφέροντος είναι βεβαίως εξαιρετικά ελαστικό καί υπόκειται σε πλείστες δσες ερμηνείες καί χρήσεις. Συνάμα δμως αποτελεί κοινό τόπο δλων τών εθνικισμών. Ή αρνητική οψη αυτής τής σταθεράς συνί σταται στο δτι το πλέον έπονείδιστο έγκλημα πού ό σύγχρονος άνθρωπος μπο ρεί να διαπράξει είναι αυτό τής έσχατης προδοσίας, το όποιο τελείται, κατά τεκμήριο, ενάντια στο έθνος σε εκείνη, δηλαδή, τήν οντότητα πού προσδιο ρίζει το χαρακτήρα τής κατεστημένης μορφής πολιτικής οργάνωσης (του εθνι κού κράτους), άλλα συνάμα τήν υπερβαίνει σε ιδεολογική σημασία καί συναι σθηματικό φορτισμό, επειδή ακριβώς θεωρείται οτι δεν ταυτίζεται απολύτως ούτε με τους έν ισχύει πολιτικούς θεσμούς ούτε με τήν άσκηση συγκεκριμένης πολιτικής ούτε με επιμέρους (προσωπικά, ταξικά ή παραταξιακά) συμφέροντα9. "Ομως το ιδεολόγημα του εθνικού συμφέροντος έχει καί θετικές όψεις, οι όποιες συνήθως παραβλέπονται. Ή (φαντασιακή έστω) εξάλειψη τών διαφο ρών στο εσωτερικό του έθνους σημαίνει πώς ή νέα αυτή οντότητα αποκτά υπόσταση στην οποία μετέχουν, δίχως εκ τών προτέρων διαφοροποιήσεις, ολα τα υπαρκτά ή δυνάμει μέλη του εθνικού σώματος. Κατά τούτο, το ιδεολόγη μα του εθνικού συμφέροντος δέν θα πρέπει να ιδωθεί μόνον ώς ιδιοτελής ή άσύνειδη αποσιώπηση κοινωνικών αδικιών, άλλα καί ώς έκφραση του αιτή ματος για τήν αναγνώριση ίσης κοινωνικής αξίας σε δλα τα συστατικά μέρη 7. Βλ. σχετ. L. Greenfeld, Nationalism. Five Roads to Modernity, Cambridge, Mass. & Λονδίνο 1992, σ. 3-4, Ή ένταση καί ή έκταση αυτής τής υπαγωγής ποικίλλουν άπο τή μία εκδοχή εθνι κισμού στην άλλη καί αποτελούν τά μέτρα βάσει τών οποίων έχουν επιχειρηθεί διάφορες τυπολογήσεις του φαινομένου με κριτήριο το περιθώριο ανοχής πού κατά περίπτωση επι τρέπει. Βλ. σχετ. C. J. Η. Hayes, The Historical Evolution of Modern Nationalism, Νέα Τόρκη 1931, σ Πρβλ. P. F. Sugar, «External and Domestic Roots of Eastern European Nationalism», στό: P. F. Sugar & I. J. Laderer (έπιμ.), Nationalism in Ea stern Europe, Seattle & Λονδίνο 1969, σ Γιά τή σχέση τών εννοιών έθνος καί κράτος στο εσωτερικό τής εθνικιστικής 'ιδεο λογίας, βλ. Π. Λέκκας, Ή εθνικιστική Ιδεολογία, 'Αθήνα 1992, σ Πρβλ. Η. Kohn, The Idea of Nationalism, Νέα 'Τόρκη 1944, σ. 21* Τ. Β. Bottomore, Political Sociology, Λονδίνο 1979, σ. 99' A.D.Smith, Theories of Nationalism, Λονδίνο 1983 (2η ε"κδ.), σ. 178 καί Α. Giddens, The Nation-State and Violence, Cambridge 1985, σ. 220.

6 Ό ύπερταξικός χαρακτήρας τοϋ εθνικιστικού λόγου 99 του έθνους10. Ή νέα συλλογικότητα του έθνους δημιουργεί αυτήν την περίερ γη δσο και γνήσια αΐ'σθηση της «οριζόντιας συντροφικότητας», ή όποια πι στεύω δτι συνιστά αναγκαίο στοιχείο για τήν εξήγηση της κατίσχυσης του εθνικισμού κατίσχυση, πού έχει να κάνει και με τήν έκταση της απήχησης του, άλλα και με τήν επιτυχία του αιτήματος για υπέρτατη νομιμοφροσύνη 11 προς το έθνος πού ή εθνικιστική ιδεολογία απευθύνει στο σύγχρονο άνθρωπο. Ό περιεκτικός και συνθετικός χαρακτήρας του εθνικιστικού λόγου έχει λοιπόν και αυτή τήν ιστορική διάσταση, άφοΰ ((προσκαλεί τις μάζες στην ιστο ρία»12, με το να εντάσσει το (ανώνυμο και πιθανώς κοινωνικώς υποδεέστερο) 13 άτομο σε μία ευρύτερη ενότητα θεωρητικώς 'ίσων ιστορικών υποκειμένων. Συνδυασμένος μάλιστα με το παράλληλο ιδεολόγημα της «επιστροφής στις ρίζες», πού απορρέει άπο τις Ίστοριοδιφικές ενασχολήσεις τών περισσότερων εθνικισμών, ό ρητορικός ίσονομισμός της εθνικιστικής ιδεολογίας συχνά εκ φράζεται ακόμη και με τήν εξιδανίκευση τών ιδιοτήτων πού χαρακτηρίζουν τις κατώτερες κοινωνικές τάξεις της εθνικής κοινωνίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τήν αγροτική τάξη, το άξιακο σύστημα της οποίας εξιδανικεύεται σε πολ λούς εθνικισμούς. Πρόκειται βεβαίως για ιστορική καί οχι για λογική συνάρτηση. Ή ιδέα της εθνικής αυτοδιάθεσης στηρίζεται αξιωματικά στην υπογράμμιση της μο ναδικότητας ενός έθνους έναντι άλλων ομόλογων συλλογικών μορφωμάτων. Άπο αυτήν τήν άποψη, είναι λογικά ασυμβίβαστη με τήν οικουμενικότητα τής ανθρώπινης υπόστασης: ή αποκλειστικότητα πού συνοδεύει τήν έννοια της εθνικής μοναδικότητας αντιφάσκει με τή βασική αυτή άξιακή καί ηθική αρχή του Διαφωτισμού. Δεν άρκεΐ δμως νά υπογραμμίζουμε μόνον τις αντιφάσεις πού απορρέουν άπο τον εθνικιστικό λόγο, δίχως ταυτόχρονα νά αναζητούμε 10. Ή αρχική επισήμανση της συσχέτισης ανάμεσα στον εθνικισμό καί τα κοινωνικά δικαιώματα οφείλεται στον Μάρσαλ. Βλ. ΐδιαίτ. Τ. Η. Marshall, «Citizenship and Social Class», στό: T. H. Marshall, Class, Citizenship and Social Development, Westport, Conn. 1973, σ (ΐδιαίτ. σ. 92) καί T. Η. Marshall, Social Policy in the Twentienth Century, Λονδίνο 1975, Μέρος Tò έθνος συνιστά τή νέα καί πραγματική συλλογικότητα τής σύγχρονης κοινω νίας, επειδή ((εκλαμβάνεται πάντοτε ώς μια βαθειά, οριζόντια συντροφικότητα. Σέ τελική ανάλυση, είναι αυτή ακριβώς ή αδελφότητα πού, τους τελευταίους δύο αιώνες, ώθησε τόσα πολλά εκατομμύρια ανθρώπων, οχι μόνον νά σκοτώσουν, άλλα νά σκοτωθούν εθελοντικά για χάρη τόσο περιορισμένων φαντασιώσεων.» Β. Anderson, Imagined Communities, δ.π., σ T.Nairn, The Break-Up of Britain, Λονδίνο 1977, σ Ή πατρότητα τής επισήμανσης ανήκει στον Ρενάν, στην κλασική του διάλεξη τοϋ Βλ. σχετ. Ε. Renan, «Qu'est-ce qu'une nation?», Oeuvres Completes, τ. I, Παρίσι 1947, σ Βλ. επίσης Α. D. Smith, The Ethnic Origins of Nations, 6.π., σ. 136 καί E. Gellner, Culture, Identity, and Politics, δ.π., σ. 6.

7 ino Παντελής E. Λέκκας τή στενή σχέση πού τον συνδέει μέ Ολο το φάσμα των εκδηλώσεων της νεοτερικότητας. ""Αν δούμε τα πράγματα λιγότερο αφηρημένα και περισσότερο ιστορικά, θα διαπιστώσουμε τή στενή συνάρτηση ανάμεσα στην ιδέα της ισο νομίας και τον εθνικιστικό συμβολισμό, άφοΰ, άπό τις πρώτες δυτικοευρω παϊκές του καταβολές, το αίτημα της εθνικής αυτοδιάθεσης εμφανίζεται συν υφασμένο, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, μέ τις έννοιες της λαϊκής κυ ριαρχίας και των δικαιωμάτων του πολίτη 14. 'Ιδιαίτερα μάλιστα από τον και ρό τής Γαλλικής 'Επανάστασης και τή ραγδαία εξάπλωση του εθνικιστικού δόγματος, ό εθνικισμός συνδέθηκε αναπόσπαστα μέ τή διάχυση τής ιδέας τής ισότιμης κοινωνικής συμμετοχής στο πολιτικό σώμα15. Μέ αυτήν τήν έννοια, ό εθνικισμός υπήρξε σε πολλές στιγμές τής ιστο ρίας του ιδεολογία μέ σαφώς επαναστατικό περιεχόμενο16. 'Αποπειράθηκε να ανατρέψει ή να αλλάξει πολιτικά καί κοινωνικά καθεστώτα πού εδράζονταν σέ παραδοσιακούς τύπους νομιμοφροσύνης, μεταστρέφοντας τήν εστία τής νο μιμοποίησης τής πολιτικής πράξης άπο το θειο ή το κληρονομικό δίκαιο στην ισότιμη συμμετοχή καί τήν ενεργή συναίνεση του εθνικού σώματος. Ό εθνι κισμός προσπάθησε να εγκαθιδρύσει καινοφανείς πολιτικές οντότητες, είτε μεταλλάσσοντας το χαρακτήρα υφιστάμενων κρατικών ενοτήτων είτε επιχει ρώντας τήν αναδιάταξη τους σέ νέα σχήματα: σέ εθνικά κράτη, εντός τών οποίων δεν θα υπήρχε κανενός είδους προγενέστερο κοινωνικό κριτήριο ή προ νόμιο συμμετοχής, παρά μόνον ή ομολογία σέ κοινές πολιτισμικές αρχές. "Εχω τήν άποψη πώς ή έπαναστατικότητα αυτή του εθνικιστικού φαινομένου είναι εγγενής καί δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθεί απολύτως, τουλάχιστον σέ δ,τι άφορα στή ρητορεία του: στην ιδιότητα του εθνικού μέλους (στό δικαίωμα, δηλαδή, τής συμμετοχής σέ μία κοινότητα πού ορίζεται άπό συγκεκριμένο σύστημα πολιτισμικών άξιων) αποδίδεται, σχεδόν αναγκαστικά, ίσονομικό πε ριεχόμενο, άφοΰ όλα ανεξαιρέτως τα μέλη του έθνους θεωρούνται εξ ορισμού κληρονόμοι καί εντολοδόχοι τής 'ίδιας πολιτισμικής παρακαταθήκης17. Στό σημείο μάλιστα αυτό είναι ίσως σκόπιμο να μή λησμονούμε καί μίαν ακόμη ιδιότητα του εθνικισμού: τή δυνατότητα του να συνδυάζεται μέ άλλες πολιτικές ιδεολογίες (φιλελεύθερες, σοσιαλιστικές κ.ο.κ.), τών οποίων τα προτάγματα ενδέχεται να αντιβαίνουν στην 'ιδιότυπη εθνικιστική λογική. 14. Βλ., μεταξύ άλλων, Α. Cobban, The Nation State and National Self-Determination, Λονδίνο καί Γλασκώβη 1969 (2η εκδ.), σ Βλ. Α. Touraine, «The Idea of Revolution», Theory, Culture and Society, (1990), σ Βλ. Η. Kohn, «Nationalism», ο.π., σ Πρβλ. D. Thomson, Europe since Napoleon, Harmondsworth 1966, σ. 130, Για τον κατεξοχήν πολιτισμικό ορισμό τής έννοιας έθνος, βλ. Π. Λέκκας, Ή εθνικιστική Ιδεολογία, δ.π., σ ,

8 Ό νπερταξικος χαρακτήρας τοϋ εθνικιστικού λόγου 101 Το περίεργο βεβαίως είναι πώς οί συγκερασμοί πού προκύπτουν από παρό μοιους ιδεολογικούς συνδυασμούς φαίνεται να βαραίνουν πάντοτε υπέρ του εθνι κιστικού προτάγματος και εις βάρος τών οικουμενικών ή διεθνιστικών κελευ σμάτων τοϋ άλλου ιδεολογικού εταίρου. Πώς αλλιώς θα έπρεπε να αντιμετω πίσουμε λ.χ. τή συνύπαρξη τοϋ εθνικισμού οχι μόνον με τον τριτοδιεθνικο σοσιαλισμό, άλλα και με τα διάφορα απελευθερωτικά κινήματα του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου, τα όποια είχαν σαφώς κοινωνική διάσταση; Και πώς αλλιώς θα έπρεπε να συλλάβουμε τήν παράδοξη σύμφυρση τών εννοιών έθνος και λαός στην σοσιαλιστική ρητορεία; Βεβαίως, ή σχέση του σοσιαλισμού προς τον εθνικισμό παραμένει Ιστορικό πρόβλημα πρώτου μεγέθους, το όποιο δεν έχει ακόμη επαρκώς διερευνηθεί, με δεδομένη μάλιστα τήν αναμφίβολη αμη χανία μεγάλου μέρους της σοσιαλιστικής σκέψης απέναντι στο εθνικιστικό φαινόμενο18. "Ομως δεν θα πρέπει κι εδώ να λησμονούμε τίς περίεργες, λο γικά αφύσικες, μά ιστορικά υπαρκτές συζεύξεις της εθνικιστικής ιδεολογίας μέ τα σοσιαλιστικά ιδεώδη, συζεύξεις πού δείχνουν το γεγονός οτι ή εθνικι στική ιδεολογία δέν αποτέλεσε παντού και πάντοτε ιδιαίτερο και αποκλειστικό κτήμα τών κοινωνικών τάξεων πού άρχουν ή έχουν σαφώς συντηρητικό κοινωνικο-πολιτικο προσανατολισμό. Άπο τήν άλλη βεβαίως πλευρά, ό εθνικισμός έχει συχνά ταυτισθεί μέ τις αντιδραστικότερες μορφές οικονομικής εκμετάλλευσης, συνδυασμένες μέ κατα σταλτικές πολιτικές ρυθμίσεις και πολιτισμική άνελευθερία. Πολλές άπο αυτές τίς ταυτίσεις είναι φυσικά συμπτώματα μιας ιδεολογίας, ή οποία παραμένει, πρωτίστως, Ιδεολογία της εξουσίας: σέ αυτήν εξάλλου αποβλέπει ό εθνικισμός καί αυτήν, αν επιτύχει μέ τή διατήρηση ή τήν εγκαθίδρυση εθνικού κράτους, συντηρεί. "Οπως δλες λοιπόν οί ιδεολογίες της εξουσίας, έτσι καί ό εθνικισμός περιέχει δυνητικά τή διάσταση ανάμεσα σέ «ίσονομικές συμβολικές αξίες» καί σέ «ιεραρχικές λειτουργικές αξίες»19. Κατά τούτο, αποτελεί μάλλον κοινό τό πο ή επισήμανση τών πρακτικών αντιφάσεων του εθνικισμού, ό όποιος είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται για τήν απόκρυψη υπαρκτών κοινωνικών ανισο τήτων μέ τον αφηρημένο καί φαντασιακό ίσονομισμο τών γενικών του αρχών20. Πράγματι, ό εθνικισμός έ'χει υποστεί πολλαπλές ταξικές καί παραταξια κές χρήσεις. Έ λειτουργικότητα του στην εξυπηρέτηση εκείνων τών κοινω νικών συμφερόντων πού συμβαίνει να νέμονται τήν εξουσία (καί άρα μπορούν 18. Βλ. ενδεικτικά W. Connor, The National Question in Marxist-Leninist Theory and Strategy, Princeton N. J καί E. Nimni, Marxism and Nationalism, Λονδίνο καί Concord, Mass Βλ. M. Matossian, «Ideologies of Delayed Industrialization: Some Tensions and Ambiguities», Economic Development and Cultural Change, 6/3 (1957/58), σ Βλ. T. Nairn, The Break-Up of Britain, δ.π., σ. 24.

9 102 Παντελής Ε. Λέκκας να τον χρησιμοποιούν) είναι προφανής δσο και παλαιόθεν διαπιστωμένη21. 'Αρκεί εδώ απλώς να αναφέρουμε τις μονομερείς ιδιοποιήσεις του εθνικιστι κού προτάγματος άπο μεμονωμένες κοινωνικές τάξεις ή πολιτικές παρατά ξεις, τίς επιλεκτικές επικλήσεις του εθνικού συμφέροντος κατά τήν άσκηση καθόλα ιδιοτελών πολιτικών, ή τις χρήσεις τών εθνικιστικών συναισθημάτων για εσωτερική κατανάλωση μέ στόχο τήν εκτόνωση κοινωνικών εντάσεων. Το τελευταίο είναι κάτι πού το γνωρίζει σχεδόν ενστικτωδώς οποιοσδήποτε άσκεΐ εξουσία στο σύγχρονο πλαίσιο του εθνικού κράτους, άφοΰ δεν υπάρχει προσφο ρότερη μέθοδος για τή συγκράτηση τών ανόμοιων τμημάτων ενός σύγχρονου πολιτικού σώματος από τή συνένωση τους εναντίον εξωτερικών «εθνικών» έχθρων22. Ειρήσθω έν παρόδω πώς, ως προς αυτό το σημείο, ενδιαφέρον πα ρουσιάζει ή αμοιβαιότητα τών χρήσεων και ή περίεργη σύμπνοια πού χαρα κτηρίζει αντιμαχόμενους μεταξύ τους εθνικισμούς στο ρόλο τους ως ιδεολο γιών εξουσίας. Έ εμπλοκή στον πόλεμο τών νήσων Φόκλαντς (ή Μαλβίνας εξαρτάται πώς θα το δει κανείς) είχε σχεδόν ταυτόσημα κίνητρα και για τον στρατηγό Γκαλτιέρι και για τήν Μάργκαρετ Θάτσερ. Το οτι συνέβη να οδηγήσει τον έναν σε ταπεινωτική πτώση και τήν άλλη σέ συντριπτική εκλο γική επιτυχία είναι, πιστεύω, μάλλον έλασσον σέ σημασία. Το οτι εξαιτίας της πλαστικότητας του ό εθνικισμός έ'χει χρησιμοποιηθεί για τή νομιμοποίηση ή τήν απόκρυψη καθεστώτων κοινωνικής εκμετάλλευσης συνιστά απολύτως ισοβαρές πρόβλημα μέ το οτι έ'χει χρησιμοποιηθεί, εξίσου ευχερώς, για τήν καταπολέμηση καί τήν ανατροπή τέτοιων καθεστώτων. Καί στις δύο πάντως περιπτώσεις οι χρήσεις πού ή ασάφεια του εθνικιστικού συμ βολισμού επιτρέπει δέν αρκούν για τήν αναγωγή του φαινομένου σέ απλή τα ξική ιδεολογία καί το συνολικό εξορκισμό του μέ ανάλογους ορούς23. Άπο τήν άποψη λοιπόν αυτή, παρόμοιες χρήσεις αποτελούν πράγματι το λιγότερο σημαντικό καί ενδιαφέρον πρόβλημα για τήν ανάλυση24. Εκείνο πού προέχει είναι να μπορέσουμε κάποτε να εξηγήσουμε γιατί ό πλαστικός εθνικιστικός συμβολισμός καί το εξ ορισμού ασαφές ιδεολόγημα του εθνικού συμφέροντος κατορθώνουν να συγχωνεύουν πρώτα όλες τίς άλλες αντιλήψεις περί συμφέ ροντος καί, έ'τσί, να υπόκεινται σέ οποιεσδήποτε χρήσεις για τήν εξυπηρέτηση επιμέρους συμφερόντων. 21. Βλ. Κ. Renner, «The development of the National Idea» [1917], στό: T. Β. Bottomore & P. Goode (έπιμ.), Austro-Marxism, 'Οξφόρδη 1978, σ Βλ. σχετ. Ε. J. Hobsbawm, Nations and Nationalism since 1780, ο.π., σ Βλ. J. Llobera, «Catalan National Identity: the dialectics of past and present», στό: E. Tonkin, M. McDonald & M. Chapman (έπιμ.), History and Ethni city, Λονδίνο καί Ν. Υόρκη 1989, σ Βλ. Α. Giddens, The Nation-State and Violence, ο.π., σ. 220.

10 Ό υπερτασικός χαρακτήρας τον εθνικιστικού λόγου 103 Βεβαίως, ή ρευστότητα του προγραμματικού περιεχομένου είναι φυσικό να χαρακτηρίζει τον εθνικιστικό λόγο περισσότερο πριν από την απόκτηση της εθνικής ανεξαρτησίας παρά μετά από αυτήν. Έ ασάφεια συμβάλλει αναμφί βολα στη διεύρυνση της εθνικιστικής απήχησης, αποθαρρύνει τις άποσχιστικές τάσεις και αποτρέπει την πιθανότητα να αποξενωθούν ορισμένα τμήματα του εθνικού σώματος εξαιτίας συγκεκριμένων ιδιοποιήσεων του εθνικιστικού προτάγματος άπό ορισμένα άλλα. Στο πλαίσιο όμως του εγκαθιδρυμένου έθνικοϋ κράτους και με τον εθνικισμό στο ρόλο τής επίσημης ιδεολογίας, τα περιθώρια ευελιξίας αναπόφευκτα περιορίζονται, άφοΰ ό εθνικισμός καλείται να λειτουρ γήσει ως εκείνη κατεξοχήν ή ιδεολογία πού νομιμοποιεί την ύπαρξη και τη μορφή τής κατεστημένης εξουσίας. Είναι λοιπόν επόμενο πώς ανάλογα μέ τή συγκεκριμένη μορφή πού έχει προσλάβει και τις συγκεκριμένες χρήσεις πού υφίσταται στην πράξη, ό εθνικισμός να αναλαμβάνει καί ρόλο απολογητή. Αυτό είναι το κόστος τής επιτυχίας του. Ώ ς επίσημη ιδεολογία, ό εθνικισμός καλείται να δικαιολογήσει Οχι μόνον τήν ϊδια τήν ύπαρξη του εθνικού κρά τους, άλλα καί τις συγκεκριμένες πολιτικές επιλογές πού αυτό ακολουθεί ή το συγκεκριμένο κοινωνικό καθεστώς το όποιο αναπαράγει. Στο πλαίσιο πάντοτε του εθνικού κράτους, είναι επόμενο ή ταυτότητα πού ό εθνικισμός οικοδομεί καί συντηρεί να διαχέεται μέ συστηματικό καί μεθοδικό τρόπο. Τούτο συντελείται μέσα άπό αναγνωρισμένους για το σκοπό αύτο θεσμούς κοινωνικοποίησης, οι όποιοι αποκτούν απολύτως «εθνικό» χα ρακτήρα και σε ο,τι άφορα στο περιεχόμενο τής λειτουργίας τους καί σε δ,τι άφορα στον κεντρικό τους έλεγχο. 'Αρκεί να θυμηθούμε έδώ τον χαρακτηρι στικό επιθετικό προσδιορισμό παρόμοιων θεσμών, όπως λ.χ. Εθνική Παιδεία ή 'Εθνικό Πανεπιστήμιο, καί, βεβαίως, να αναλογιστούμε τον κρίσιμο ρόλο των διανοουμένων σε ανάλογους χώρους αναπαραγωγής των επίσημων πλέον εθνικών ιδεολογημάτων25. Πράγματι, ή επίσημη ιδεολογία του εθνικού κράτους διαχέεται κυρίως άπο τήν προς τούτο ορισμένη 'Εθνική Παιδεία. Στο βαθμό πού οί σύγχρονοι εκπαιδευτικοί θεσμοί, μέ τήν πρωτεύουσα σημασία τους στή διαδικασία κοι νωνικοποίησης του άτομου, είναι στενά συνυφασμένοι μέ τον τύπο τής πολι τικής εξουσίας, ή ενιαία καί κεντρικά ελεγχόμενη λειτουργία τους στό εθνικό κράτος αποβλέπει στην κατασκευή τής εθνικής ταυτότητας καί τήν καλλιέρ γεια τής εθνικής συνείδησης. Αυτό πραγματοποιείται μέ τήν συστηματική έγχάραξη τών ιδεολογημάτων του εθνικού συμφέροντος, τής εθνικής αλληλεγ γύης, τής εθνικής ομόνοιας κ.ο.κ. καί τήν «όμογενοποίηση» τών μελών του 25. Για τήν πολύμορφη σχέση πού αναπτύσσεται ανάμεσα στους διανοούμενους καί το κράτος γενικά, βλ., μεταξύ άλλων, Α. W. Gouldner, The Future of Intellectuals and the Rise of the New Class, ο.π., ίδιαίτ. σ

11 104 Παντελής Ε. Λέκκας έθνοκρατικοΰ σώματος, πέρα από τις εσωτερικές κοινωνικές διακρίσεις πού το διέπουν. Κατά τούτο, μπορούμε να ποΰμε δτι ό εθνικισμός πράγματι διδά σκεται, άφοΰ το εθνικό κράτος διαπαιδαγωγεί, πρωτίστως, εθνικά υποκείμε να. Με την υποχρεωτική διδασκαλία της (πιθανώς άποκαθαρμένης) εθνικής γλώσσας, της (έπιλεκτικώς συγγραφείσης) εθνικής 'ιστορίας, των (λειτουργικώς εκλογικευμένων) εθνικών στερεοτύπων κ.τ.λ., ή εθνική εκπαίδευση απο βλέπει στή δημιουργία υποδειγματικών φορέων τής επίσημης εθνικιστικής ιδεολογίας, μέ ολη τήν ίσονομική ασάφεια πού τη χαρακτηρίζει26. Προς επίρ ρωση αύτοΰ του σημείου, ας φανταστούμε τί σημαίνει ή ύπαρξη ενιαίας διδα κτέας ύλης σε μία χώρα μέ έντονες κοινωνικές αντιθέσεις, όπως ή 'Αγγλία, όπου δμως δ εθνικισμός οχι μόνον δεν βρίσκεται σέ έξαρση, άλλα είναι τόσο στέρεα εμπεδωμένος, ώστε νά μήν προκαλεί τήν προσοχή. Παρά ταύτα, υπάρ χει καί λειτουργεί και μάλιστα πολύ αποτελεσματικά, άφοΰ ό μαθητής του Public School στο Winchester, το Harrow ή το Eton διαπαιδαγωγείται στον ϊδιο ισονομικο μύθο του αγγλικού έθνους μέ τον μαθητή του Compre hensive School άπο το Laughborough, το Birkenhead ή το Brixton. "Ολα αυτά δεν σημαίνουν βεβαίως πώς τα μέλη του έθνικοΰ σώματος αφομοιώνουν καί αναπαράγουν τήν Εθνική 'Ιδέα κατά τον 'ίδιο τρόπο. Στο βαθμό πού ή εθνικιστική ιδεολογία περιστρέφεται γύρω άπο μία αφαίρεση μέ έντονα φαντασιακο χαρακτήρα και ουτοπικές απολήξεις", είναι επόμενο ή «κα τανάλωση»28 των εθνικιστικών ιδεολογημάτων νά ποικίλλει σέ ένταση καί χροιά, ανάλογα μέ δεδομένες κατά περίπτωση κοινωνικές παραμέτρους ή ακόμη καί συγκυριακούς λόγους. Στους δεύτερους θά συμπεριλάμβανα, πολύ σχημα τικά, τή φάση εξέλιξης ενός εθνικισμού, τις υποκειμενικές του δυνατότητες νά διαχέει τα μηνύματα του καί τήν ταύτιση του μέ συγκεκριμένες απόπει ρες πολιτικής εφαρμογής ή κατάχρησης τών κελευσμάτων του. Οι παράγοντες αυτοί παρέχουν τα κριτήρια βάσει τών οποίων διακρίνονται οί «μόνιμοι όπα26. Για τή συσχέτιση εθνικισμού καί εκπαίδευσης, βλ. Ε. Gelniier, Thought and Change, Λονδίνο 1964, σ καί Ε. Gellner, Nations and Nationalism, 'Οξφόρδη 1983, σ , Γιά το φαντασιακο και χιμαιρικό περιεχόμενο τής 'Εθνικής 'Ιδέας, βλ. Π. Λέκ κας, Ή εθνικιστική ιδεολογία, ο.π., σ Βλ. επίσης το χαρακτηρισμό του έθνους ώς «φαντασιακής κοινότητας» άπο τον Άντερσον καί ώς «νοητικής κοινότητας» άπο τον Γκίντενς βλ. Β. Anderson, Imagined Communities, δ.π., ίδιαίτ. σ. 15 και Α. Giddens, The Nation-State and Violence, δ.π., σ. 219, αντίστοιχα. Πρβλ., τέλος, R. Emerson, «Nationalism and Political Development», The Journal of Politics, 22/1 (1960), σ Για τήν αναλυτική διάκριση μεταξύ τής «παραγωγής» καί τής ((κατανάλωσης» τών εθνικιστικών ιδεών, καθώς καί για τις παρεπόμενες έννοιες τής εθνικής θεωρίας καί του έθνικοΰ φρονήματος, αντίστοιχα, βλ. Π. Λέκκας, (('Η συγκρότηση τής εθνικιστικής ιδεολογίας: εθνική θεωρία καί εθνικό φρόνημα», Πρακτικά του Επιστημονικού Συνεδρίου "Εθνος -Κράτος -'Εθνικισμός, 'Αθήνα 1995, σ

12 Ό ύπερταξικος χαρακτήρας τον εθνικιστικού λόγον Sol» του εθνικισμού άπό τους λεγόμενους «ευκαιριακούς πατριώτες». Στίς δεδομένες, κατά περίπτωση, κοινωνικές παραμέτρους, θα πρέπει να αναφερθούν οι διαφορετικές προσλήψεις καί παραστάσεις του έ'θνους, πού ή κάθε κοινωνική τάξη δημιουργεί με βάση τα δικά της συμφέροντα ή τις ιδιαί 30 τερες ένδοταξικές της παραδόσεις. Έ ποικιλία των ταξικών αποκρίσεων στο εθνικιστικό πρόταγμα έχει βεβαίως να κάνει μέ τήν πολυμορφία του κοινω νικού υποστρώματος της συγκεκριμένης ιδεολογίας σέ ολο το χωρο-χρονικό φάσμα της παρουσίας της και δέν θα πρέπει να εκπλήσσει. Ε κ ε ί ν ο πού προ ξενεί περιέργεια είναι το έξης: παρά τή διάσταση ανάμεσα στίς διαφορετικές προσδοκίες πού το κάθε κοινωνικό στρώμα προσαρτά στή δική του πρόσληψη της ιδέας του έθνους, ή εθνικιστική 'ιδεολογία κατορθώνει, εν τέλει, να συνε νώνει, παρά να διαιρεί τα (έν πολλοίς ανομοιόμορφα καί σίγουρα άνισα με ταξύ τους) μέλη του εθνικού σώματος. Τούτο πιθανώς να οφείλεται στον πο λυσυλλεκτικό χαρακτήρα του εθνικιστικού συμβολισμού, ό όποιος επιτρέπει, μέ τον συναισθηματικό φορτισμό καί τήν ασάφεια πού συνήθως τον διακρί νουν, τήν αποσιώπηση υφιστάμενων διαφορών καί τήν καλειδοσκοπική αφο μοίωση της 'Εθνικής 'Ιδέας 3 1. Παρότι δμως αναγκαία, ή παραπομπή στον εθνικιστικό συμβολισμό καί τήν εθνικιστική ρητορεία νομίζω πώς, σέ τελική ανάλυση, έχει μάλλον περι γραφική, παρά αναλυτική αξία. Αυτό πού προσπαθώ να πώ είναι πώς ή ανα φορά στή φαινομενολογία του εθνικισμού δέν άρκεΐ για να συλλάβουμε τή διαταξική έκταση του εθνικιστικού προτάγματος. Γιατί διαφορετικές κοινω νικές ομάδες μέ διαφορετικά καί συχνά αντιμαχόμενα συμφέροντα συνευρίσκο- 29. Βλ. Β. C. Shafer, Faces of Nationalism, Νέα 'Υόρκη καί Λονδίνο 1972, σ. 11. Πρβλ. R. Ε. Lane, «Tense Citizen and the Casual Patriot: Role Confusion in Ame rican Politics», Journal of Politics, 27 (1965), σ Για τις ταξικές προσλήψεις του έθνους, βλ., μεταξύ άλλων, Μ. Weber, «Stru ctures of Power» [1922], στό: Η. Η. Gerth & C. Wright Mills (έπιμ.), From Max Weber: Essays in Sociology, Λονδίνο 1979, σ. 174' F. Hertz, Nationality in History and Politics, ο.π., 1950, σ. 239, 274' W. F. Wertheim, «Nationalism and Leadership in Asia», Science and Society, XXVI/1 (1962), σ Royal Institute of International Af fairs, Nationalism, ο.π., σ , ' A. D. Smith, The Ethnic Origins of Nations, ο.π., σ. 179 καί E. J. Hobsbawm, Nations and Nationalism since 1780, ο.π., σ. 12, 73-74, 116, Για τή σχετική «επιδεκτικότητα» των διάφορων κοινωνικών τάξεων στον εθνικισμό, βλ. Μ. S. Handman, «The Sentiment of Nationalism», Political Science Quarterly, 36 (1921), σ «Tò κρίσιμο στοιχείο φαίνεται να είναι ή εφεύρεση συναισθηματικώς καί συμβολικώς φορτισμένων γνωρισμάτων αναγνώρισης, παρά οι οροί καί ol στόχοι της ΐδιας της συμμετοχής. Ή σημασία αυτών τών γνωρισμάτων έγκειται ακριβώς στην απροσδιόριστη καθολικότητα τους.» Ε. Hobsbawm, «Introduction: Inventing Traditions», στό: E. Hobsbawm & T. Ranger (έπιμ.), The Invention of Tradition, ο.π., σ. 11.

13 106 Παντελής Ε. Λέκκας νται, παρά τις ιδιαιτερότητες τους, στο εσωτερικό των οπαδών της ΐδιας ιδεο λογίας; Πιστεύω πώς το πρόβλημα στο σημείο αυτό απορρέει άπο την περιο ρισμένη έννοιολόγηση της κοινωνικής θεωρίας, ή οποία υποθέτει κάποια ευθύ γραμμη διασύνδεση ανάμεσα στη διακρίβωση των αντικειμενικών διαφορών μεταξύ τών κοινωνικών μορφωμάτων αφενός και τη συλλογική συμπεριφορά τους αφετέρου. "Ομως το κοινωνικό υποκείμενο ενεργεί και ως φορέας ιδεολο γίας καί, κατά τοΰτο, βρίσκει τρόπους νά συνδυάζει τή «λογική του συμφέ ροντος» με τή «λογική τών άρχων» πού συνεχίζουν να προσδίδουν νόημα στην 32 κοινωνική του ύπαρξη. Σε αυτήν ακριβώς τήν κατεύθυνση πρέπει, νομίζω, να στραφεί ή θεωρητική καί συγκριτική μελέτη του εθνικιστικού φαινομένου, για να εξηγήσει τήν καθολική, σχεδόν ύπερταξική του απήχηση. 32. Βλ. G. Sartori, «Politics, Ideology, and Belief Systems», The American Political Science Review, LXIII/2 (1969), σ Για μία εκτεταμένη κριτική στις προ σεγγίσεις τών ιδεολογικών φαινομένων μέ βάση τον αντικειμενισμό, βλ. Π. Λέκκας, '// εθνικιστική Ιδεολογία, δ.π., σ , Powered by TCPDF (

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 1: Θεωρητική συγκρότηση της Αγροτικής Κοινωνιολογίας 1/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 1: Θεωρητική συγκρότηση της Αγροτικής Κοινωνιολογίας 1/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 8: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.1 Η πολιτική 4.1 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1/21 Η λέξη πολιτική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα

Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα Θέση της Φυσικής Αγωγής στο ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα 27 Σεπτεμβρίου 2010 Δ. Χατζηχαριστός - Θέση της Φυσικής Αγωγής στο εκπαιδευτικό σύστημα Διαφάνεια: 1 Ισχύον σύστημα Φυσικής Αγωγής 27 Σεπτεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου

Ανάλυση Πολιτικού Λόγου ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 2 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου» Ενότητα 2: Αγροτική Κοινότητα και Αγροτικός Μετασχηματισμός (1/2) 2ΔΩ Διδάσκων:

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧΟΛΗ Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν Τ Ο Μ Ε Α Σ Π Ο Λ Ε Ο Δ Ο Μ Ι Α Σ Κ Α Ι Χ Ω Ρ Ο Τ Α Ξ Ι Α Σ Πατησίων 42, 10682 Αθήνα τηλ. 30(1) 772 3818

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ, ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Οι τρεις διαστάσεις της μάθησης Αλέξης Κόκκος Ο Knud Illeris, ο σημαντικότερος ίσως θεωρητικός της μάθησης σήμερα, στο κείμενό του «Μια

Διαβάστε περισσότερα

3 7,5. Η ERASMUS αθησια ά Αποτε έσ ατα

3 7,5. Η ERASMUS   αθησια ά Αποτε έσ ατα Α Α Α Η Α (1) Α Η οι ι ώ ισ ώ Η Α οι ιο ο ίας Ω α ια ό Π ό α α ο ώ Ω Α Η Α 183-58-13 Α Η Ω 2 ο Α Η Α Α Α Α Η Η σ ί σ ο οι ισ ι ές ο ά ς α ο έ ο αι σ ια ι ά έ ο αθή α ος.. ια έ ις, ασ ια ές Ασ ήσ ις.. Α

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση]

Ιστορία. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 16 Σεπτεμβρίου 2018 19.02. Ιστορία Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ιστορία & Εκπαίδευση] Η χρήση της ιστορίας μπορεί να συμβάλει στην πρόοδο και στην ειρηνική συνύπαρξη της

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Εσωτερικοποίηση του πολιτιστικού υποσυστήματος και εκπαίδευση: Talcott Parsons Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 3ο (σελ. 67-79) 2 Talcott

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 4: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150 Παιδαγωγικό

Διαβάστε περισσότερα

125 Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου

125 Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου 125 Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου Ιστορία και εξέλιξη του Τμήματος Το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας αποτελεί οργανική εξέλιξη του πρώτου στην ιστορία Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης στη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες)

ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες) ΓΕΝEΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Κοινωνίες αγροτικού τύπου (παραδοσιακές, στατικές κοινωνίες) Αξίες αδιαµφισβήτητες από γενιά σε γενιά Οι σχέσεις καθορισµένες από ήθη και έθιµα Εξωτερική ηθική Κοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 4: Ομάδες και Φορείς Κοινωνικοποίησης Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 2: Παλαιό Καθεστώς και Διαφωτισμός Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 6: Η κουλτούρα στην κοινωνιολογική θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

V/ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ.

V/ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. V/ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Η συμβολή της οικογένειας στην άσκηση κοινωνικής πολιτικής είναι μεγάλη και διαχρονική. Η μορφή και το περιεχόμενο, όμως, αυτής της συμβολής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Κοινωνική Παθητικότητα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. Κοινωνική Παθητικότητα ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κοινωνική Παθητικότητα Ο άνθρωπος στην πορεία της μετεξέλιξής του από βιολογικό σε κοινωνικό ον, πέρα από την εκμάθηση κάποιων ρόλων, ωθείται, πότε συνειδητά και πότε ασυνείδητα,

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου» Ενότητα 1: Θεωρία και Mέθοδος στη Mελέτη της Aγροτικής Kοινωνίας (2/4) 1ΔΩ

Διαβάστε περισσότερα

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας

Ηγεσία και Διοικηση. Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας Ηγεσία και Διοικηση Αποτελεσματική Ηγεσία στο Χώρο της Εργασίας 1. Η έννοια της αποτελεσματικής ηγεσίας Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε πως η έννοια της ηγεσίας δεν είναι ταυτόσημη με τις έννοιες της

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ Με τις ερωτήσεις του τύπου αυτού καλείται ο εξεταζόμενος να επιλέξει την ορθή απάντηση από περιορισμένο αριθμό προτεινόμενων απαντήσεων ή να συσχετίσει μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος

Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος Θέμα: «Η ιστορική μέθοδος ερμηνείας» Υπεύθυνος καθηγητής: κ. Ανδρέας Δημητρόπουλος Η Ιστορία, όπως τονίζει ο Μεγαλοπολίτης ιστορικός Πολύβιος σε μια ρήση του, μας διδάσκει ότι τίποτα δεν γίνεται στην τύχη

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Πόσο νεωτερικό είναι το ελληνικό κράτος; H αντιφατική πορεία από τον βαλκανικό περίγυρο στο ευρωπαϊκό περιβάλλον * Greece: a modern state? Trajectories from the Balkan milieu to the European

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 2: Κοινωνιολογία - πολιτισμός - κουλτούρα. Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές

Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές Δεοντολογία Επαγγέλματος Ηθική και Υπολογιστές ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ. Ηθική Φορτισμένος και πολυσήμαντος όρος Εικόνα μιας «βαθύτερης εσωστρεφούς πραγματικότητας»

Διαβάστε περισσότερα

Νεότερη Ελληνική Ιστορία Α'

Νεότερη Ελληνική Ιστορία Α' Νεότερη Ελληνική Ιστορία Α' Ενότητα 2: Το εθνικό κράτος Κατερίνα Γαρδίκα Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Το εθνικό κράτος 2 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΡΑΤΩΝ Σταθερός πληθυσμός Συμπαγής εδαφική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΓΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Βόλφγκανγκ Κορν

ΠΩΣ ΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΓΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Βόλφγκανγκ Κορν ΠΩΣ ΕΝΑ ΚΟΚΚΙΝΟ ΓΙΛΕΚΟ ΕΚΑΝΕ ΤΟΝ ΓΥΡΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Βόλφγκανγκ Κορν Β Ομάδα 1. Στο βιβλίο αυτό, ο συγγραφέας, μετά από αρκετές αναφορές στις αρνητικές όψεις της παγκοσμιοποίησης, καταλήγει στη διαπίστωση

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΑΙΚ 2013-2014 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ «Ο ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ-ΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ» ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΜΕΚΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μορφές και Θεωρίες Ρύθµισης

Μορφές και Θεωρίες Ρύθµισης Μορφές και Θεωρίες Ρύθµισης Το ενδιαφέρον του µαθήµατος συγκεντρώνεται στη µελέτη του φαινοµένου της ρύθµισης ως µορφής δηµοσίας πολιτικής στο πεδίο της οικονοµίας. Παρουσιάζονται και εξετάζονται συγκριτικά,

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 9: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28

Συντάχθηκε απο τον/την Άννα Φραγκουδάκη - Τελευταία Ενημέρωση Κυριακή, 26 Σεπτέμβριος :28 Άννα Φραγκουδάκη Η ευρωπαϊκή ταυτότητα του μέλλοντος (Και το απαραίτητο μεσογειακό περιεχόμενό της) Είναι σημαντική προϋπόθεση για τη δημοκρατία και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης η καλλιέργεια της ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομική Κοινωνιολογία

Οικονομική Κοινωνιολογία Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης Εαρινό Εξάμηνο 2016-17 Οικονομική Κοινωνιολογία Διδάσκων: Δημήτρης Λάλλας Νέα Οικονομική Κοινωνιολογία Η νέα Οικονομική Κοινωνιολογία συντίθεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΤΗΤΑ ΗΘΙΚΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ» ΜΑΘΗΤΡΙΑ: ΣΚΡΕΚΑ ΝΑΤΑΛΙΑ, Β4 ΕΠΙΒΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΤΑΒΑΡΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 17 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων :

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 5/11/2017 ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων : α. Φεντερασιόν β. Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος γ. Κλήριγκ Μονάδες 15 ΘΕΜΑ Α2. Να χαρακτηρίσετε

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκές Ταυτότητες

Ευρωπαϊκές Ταυτότητες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ ΦΑΚΕΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ευρωπαϊκές Ταυτότητες Μανούσος Μαραγκουδάκης Αναπληρωτής Καθηγητής Ευρωπαϊκός Εθνικισμός και Ευρωπαϊκοί Πόλεμοι Το

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 8 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 8 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωργική Εκπαίδευση Θεματική ενότητα 8 2/2 Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Οι φοιτητές/τριες πρέπει να είναι ικανοί/ες: α) να αναφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις Σελίδα 1 από 5 Απαντήσεις Β.1 Το συγκεκριμένο απόσπασμα αντλήθηκε από το 8 ο βιβλίο των Πολιτικών του Αριστοτέλη, που έχει ως θέμα του την παιδεία. Ήδη, από την πρώτη φράση του αποσπάσματος (ὅτι μέν οὖν

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήρι 1: Γιατί Χρειαζόμαστε τους Κανόνες; Ας Παίξουμε!

Εργαστήρι 1: Γιατί Χρειαζόμαστε τους Κανόνες; Ας Παίξουμε! Εργαστήρι 1: Γιατί Χρειαζόμαστε τους Κανόνες; Ας Παίξουμε! Το εργαστήρι αυτό βασίζεται σε ένα απλό και οικείο επιτραπέζιο παιχνίδι. Σκοπός του είναι να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών, αξιοποιώντας

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κείμενο Η γλώσσα ως αξία Μιλώντας για τη γλώσσα ως αξία-πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Κεφάλαιο 3 ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Κεφάλαιο 3 ο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ 1. Διεύθυνση Να σημειώσετε με κύκλο την απάντηση που πιστεύετε ότι ταιριάζει στην κάθε περίπτωση: 1. Ηγέτης είναι το άτομο εκείνο το οποίο: Α. ελέγχει τους υφιστάμενους

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Χριστίνα Παπασολομώντος Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Μέλος Ομάδας Συντονισμού για Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα

Η ελληνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΟΦΡ/ΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: (4) ΚΕΙΜΕΝΟ Η ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία

Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Βασικοί κανόνες σύνθεσης στη φωτογραφία Πάτρα, Δεκέμβρης 2012 Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στην τέχνη και την πληροφόρηση; Πώς μπορεί η φωτογραφία να είναι τέχνη, εάν είναι στενά συνδεδεμένη με την αυτόματη

Διαβάστε περισσότερα

www.themegallery.com LOGO

www.themegallery.com LOGO www.themegallery.com LOGO 1 Δομή της παρουσίασης 1 Σκοπός και στόχοι των νέων ΠΣ 2 Επιλογή των περιεχομένων & Κατανομή της ύλης 3 Ο ρόλος μαθητή - εκπαιδευτικού 4 Η ΚΠΑ στο Δημοτικό & το Γυμνάσιο 5 Η Οικιακή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804)

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ - ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΙΟΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ 1 ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΑΝΤ (1724-1804) (Η σύντομη περίληψη που ακολουθεί και η επιλογή των αποσπασμάτων από την πραγματεία του Καντ για την ανθρώπινη γνώση,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Να αναγνωρίζεται η ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού να σχεδιάσει το μάθημά του. Βέβαια στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος. αποτελεσμάτων.

Να αναγνωρίζεται η ελευθερία του κάθε εκπαιδευτικού να σχεδιάσει το μάθημά του. Βέβαια στην περίπτωση αυτή υπάρχει ο κίνδυνος. αποτελεσμάτων. Ιωάννης Ε. Βρεττός Αναλυτικό Πρόγραμμα Να δίνονται στους εκπαιδευτικούς όλοι οι στόχοι, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος της απόκλισης και της διαφοροποίησης των αποτελεσμάτων. Στην περίπτωση αυτή δεσμεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Ενότητα 1: Παγκοσμιοποίηση και πολυπολιτισμικές κοινωνίες; Χρήστος Παρθένης Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Παγκοσμιοποίηση και Πολυπολιτισμικές Κοινωνίες; 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 9: Μετανάστευση και διαπολιτισμική εκπαίδευση Αναστασία

Διαβάστε περισσότερα

GEORGE BERKELEY ( )

GEORGE BERKELEY ( ) 42 GEORGE BERKELEY (1685-1753) «Ο βασικός σκοπός του Berkeley δεν ήταν να αμφισβητήσει την ύπαρξη των εξωτερικών αντικειμένων, αλλά να υποστηρίξει την άποψη ότι τα πνεύματα ήταν τα μόνα ανεξάρτητα όντα,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.4 Το σοσιαλιστικό σύστημα ή η σχεδιασμένη οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΚΗ ΒΟΡΙΔΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑ.Ο.Σ.

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΚΗ ΒΟΡΙΔΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑ.Ο.Σ. ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΚΗ ΒΟΡΙΔΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑ.Ο.Σ. ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ, 4 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 1 2

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ. ημερήσιος και περιοδικός τύπος ραδιόφωνο τηλεόραση προφορική φήμη ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ. ημερήσιος και περιοδικός τύπος ραδιόφωνο τηλεόραση προφορική φήμη ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ Παραπληροφόρηση είναι η σκόπιμη διάδοση ψεύτικων ειδήσεων, με στόχο να οδηγηθεί η κοινή γνώμη προς ορισμένη κατεύθυνση, για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων. ΜΕΣΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας,

Κύριε εκπρόσωπε του Συμβουλίου της Ευρώπης, Κύριε Πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας, ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΑΡΧΗΓΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Κ.Ε.Μ.Ε.Α) ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΨΗΣ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (Παρασκευή 2 Ιουνίου 2017, Τεχνόπολη Δήμου

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler

Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Ακαδημαϊκό Έτος 2015-2016 Εαρινό Εξάμηνο Ενότητα σώματος και ψυχής κατά τον Max Scheler

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α.

ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ MΠΑΝΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ

ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΑΣΑΠΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δ.Ε. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη Το παρόν ηλεκτρονικό εγχειρίδιο έχει ως στόχο του να παρακολουθήσει τις πολύπλοκες σχέσεις που συνδέουν τον

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ. Χρήστος Ν. Σιγάλας

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ. Χρήστος Ν. Σιγάλας Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Χρήστος Ν. Σιγάλας Με τον όρο Εκπαιδευτικό Έργο στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής βαθμίδας νοούμε το σύνολο των ενεργειών και των δραστηριοτήτων δια

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Ενότητα 1: Εισαγωγή στην Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150

Διαβάστε περισσότερα

Τάσεις, χαρακτηριστικά, προοπτικές και υποδοχή από την εκπαιδευτική κοινότητα ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ 5 ο Συνέδριο EduPolicies Αθήνα, Σεπτέμβριος 2014

Τάσεις, χαρακτηριστικά, προοπτικές και υποδοχή από την εκπαιδευτική κοινότητα ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ 5 ο Συνέδριο EduPolicies Αθήνα, Σεπτέμβριος 2014 Τάσεις, χαρακτηριστικά, προοπτικές και υποδοχή από την εκπαιδευτική κοινότητα ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ 5 ο Συνέδριο EduPolicies Αθήνα, Σεπτέμβριος 2014 Η διεθνής βιβλιογραφία διαπιστώνει την αντιπαράθεση μεταξύ

Διαβάστε περισσότερα

Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011)

Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011) Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011) ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2012 1 Τα οικονομικά αποτελέσματα της Βιομηχανίας Θεσσαλίας & Στερεάς Ελλάδος (Ισολογισμοί 2011) 1. Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα μου.

Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη χώρα μου. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΟΡΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΚΕΔΕ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΕ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (Βρυξέλλες 4/12/2013) Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση, χαιρετίζω την συνάντηση αυτή που γίνεται ενόψει της ανάληψης της

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

Περιληπτικά, τα βήματα που ακολουθούμε γενικά είναι τα εξής:

Περιληπτικά, τα βήματα που ακολουθούμε γενικά είναι τα εξής: Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε, για να μη στεναχωριόμαστε, είναι πως τόσο στις εξισώσεις, όσο και στις ανισώσεις 1ου βαθμού, που θέλουμε να λύσουμε, ακολουθούμε ακριβώς τα ίδια βήματα! Εκεί που πρεπει να

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας

Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα»

Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» Ο συγγραφέας στο νέο του βιβλίο παρουσιάζει μια ορθολογική θέαση της κρίσης Γιώργος Πολίτης: «Τα καταφέραμε σε πιο δύσκολες εποχές, θα τα καταφέρουμε και τώρα» 23 Jan 201611.00 ΜΕΓΕΝΘΥΝΣΗ Συνέντευξη στη

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο

Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Διδακτική των Φυσικών Επιστημών Ενότητα 2: Βασικό Εννοιολογικό Πλαίσιο Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας Αντικείμενο και Αναγκαιότητα Μετασχηματισμός της φυσικοεπιστημονικής γνώσης στη σχολική της εκδοχή.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ. Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κείμενο 1 Η αγγλική και οι άλλες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί ήδη πεδίο δραστηριότητας, αλλά και ανταγωνισμού των γλωσσών. Από την εποχή της ίδρυσης

Διαβάστε περισσότερα

Το περιβάλλον ως σύστηµα

Το περιβάλλον ως σύστηµα Το περιβάλλον ως σύστηµα Σύστηµα : ηιδέατουστηθεώρησητουκόσµου Το σύστηµα αποτελεί θεµελιώδη έννοια γύρω από την οποία οργανώνεται ο τρόπος θεώρησης του κόσµου και των φαινοµένων που συντελούνται µέσα

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 1: Η πολυπολιτισμικότητα στην κοινωνία και στο σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 4: Εθνικισμός στα Βαλκάνια Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Η εξάπλωση του σχολείου - Η γένεση του κοινωνικού ανθρώπου.

Θέμα: Η εξάπλωση του σχολείου - Η γένεση του κοινωνικού ανθρώπου. Θέμα: Η εξάπλωση του σχολείου - Η γένεση του κοινωνικού ανθρώπου. Επιβλέπων Καθηγητής: Ε. Μαυρικάκης Ομάδα Έ Χαριτάκη Χαρά Ξενάκη Μαρία Παπαδημητράκη Αρετή Πετράκη Κατερίνα Πιτσικάκη Σοφία Ο ρόλος και

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

Δ Ι Α Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Σ Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Σ Πεδίο Ορισμού Συνάρτησης

Δ Ι Α Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Σ Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Σ Πεδίο Ορισμού Συνάρτησης ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ / ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ Δ Ι Α Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Σ Λ Ο Γ Ι Σ Μ Ο Σ Πεδίο Ορισμού Συνάρτησης 1 Τι πρέπει να γνωρίζω για τα πεδία ορισμού; Χωρίς πολλές φιλοσοφίες: όταν μιλάμε για το πεδίο ορισμού μιας συνάρτησης,

Διαβάστε περισσότερα

Η Δυναμική του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους και η Ιδεολογία της

Η Δυναμική του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους και η Ιδεολογία της Η Δυναμική του Ελληνικού Δημοσίου Χρέους και η Ιδεολογία της Θεόδωρος Μαριόλης και Κώστας Παπουλής * Στο παρόν άρθρο διερευνούμε τη μακροχρόνια μεταβολή ή, αλλιώς, «δυναμική» του ελληνικού δημοσίου χρέους

Διαβάστε περισσότερα

II29 Θεωρία της Ιστορίας

II29 Θεωρία της Ιστορίας II29 Θεωρία της Ιστορίας Ενότητα 7: Αντώνης Λιάκος Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας Τα εργαλεία του ιστορικού. Από τις αιτίες στα αποτελέσματα ή από τα αποτελέσματα στις αιτίες; Γνωσιοθεωρητικές

Διαβάστε περισσότερα

Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς

Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς Ενδυναμώνοντας τις σχέσεις με τους γονείς Ελλη Φρεγγίδου, Μ.Sc Ψυχολόγος Επιστημονικά Υπεύθυνη Κοινωνικής Μέριμνας Δ. Κιλκίς Υπεύθυνη Σχολής Γονέων Ι.Μ.Κ. Ο κάθε άνθρωπος μεγαλώνοντας σε μία οικογένεια

Διαβάστε περισσότερα

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 29 Νοεμβρίου 2018 ΜΜΕ & Ρατσισμός Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ο Σωφρόνης Χατζησαββίδης (1950-2014) ήταν γλωσσολόγος, καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα