οµηµένες Αναπαραστάσεις Γνώσης
|
|
- Απόστολος Καλύβας
- 8 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Κεφάλαιο 10 οµηµένες Αναπαραστάσεις Γνώσης Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου
2 οµηµένες Αναπαραστάσεις Γνώσης Κλασική Λογική: αυστηρότητα στην αναπαράσταση της γνώσης Στην πράξη: απαιτείται µια λιγότερο αυστηρή και περισσότερο διαισθητική προσέγγιση είναι επιθυµητή η µείωση του όγκου που καταλαµβάνει η γνώση οµηµένες Αναπαραστάσεις Γνώσης Σηµασιολογικά ίκτυα Πλαίσια Αντικείµενα Εννοιολογική Εξάρτηση Σενάρια Εννοιολογικοί Γράφοι Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 2
3 Σηµασιολογικά ίκτυα (semantic networks) Αποτελούνται από κόµβους (nodes) και δεσµούς (links) ανάµεσά τους. κόµβοι: υποδηλώνουν κλάσεις αντικειµένων (classes), αντικείµενα (objects), έννοιες (concepts), τιµές ιδιοτήτων (values) δεσµοί: υποδηλώνουν σχέσεις (relations) µεταξύ αντικειµένων ή ιδιότητες που συνδέουν αντικείµενα µε τιµές. αψίδα αποτελείται από αποτελείται από αποτελείται από Β πάνω στο Γ πάνω στο Γ είναι είναι είναι Β τούβλο είναι αριστερά από είναι δεξιά από αψίδα δεν εφάπτονται Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 3
4 Η Ιεραρχική οµή των Σηµασιολογικών ικτύων Σηµαντικότερα είδη δεσµών: AKO, ISA, INSTANCE_OF. Η σχέση AKO υπάρχει µεταξύ κλάσεων αντικειµένων. Σε κόµβο που συνδέεται µε σχέση AKO µε κάποιον άλλον µπορούν να προστεθούν νέοι δεσµοί που προσδίδουν νέες ιδιότητες. η κλάση "τίγρης" είναι AKO της κλάσης "θηλαστικό" Η σχέση ISA είναι παρόµοια µε τη σχέση AKO, µε τη διαφορά ότι δε µπορεί να προστεθούν νέες ιδιότητες παρά µόνον να κληρονοµηθούν οι ήδη υπάρχουσες ιδιότητες από κόµβους ψηλότερα στην ιεραρχία ή οι ιδιότητες αυτές να αλλάξουν τιµές. η κλάση "ινδική τίγρης" είναι ISA της κλάσης "τίγρης" Η σχέση INSTANCE_OF υπάρχει µόνο µεταξύ κόµβων αντικειµένων και κόµβων γενικότερων κλάσεων. δεν µπορεί να αποτελεί υπερκλάση άλλης κλάσης. ο συγκεκριµένος τίγρης "τζίµης" είναι INSTANCE_OF της κλάσης "τίγρης" Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 4
5 Κληρονοµικότητα στα Σηµασιολογικά ίκτυα Ένα αντικείµενο κληρονοµεί ιδιότητες από µία υψηλότερη ιεραρχικά κλάση. παράγει καταναλώνει περιττώµατα µορφή ζωής οξυγόνο ΑΚΟ καταναλώνει τροφή ζωντανά παιδιά γεννά θηλαστικό έχει θερµό αίµα 4 πόδια έχει ΑΚΟ τίγρης µισεί ΑΚΟ ζέβρα ινδική τίγρης γιάννης ISA ιδιοκτήτης τζίµης INSTANCE_OF αρέσει ηλικία ύπνος Για το συγκεκριµένο τίγρη ("τζίµη") δε χρειάζεται να δηλωθούν παρά µόνον τα χαρακτηριστικά αυτά που είναι αποκλειστικά δικά του ("ιδιοκτήτης", "ηλικία", "αρέσει"). Τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά-ιδιότητες κληρονοµούνται 3.5 Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 5
6 Καλούνται για να δώσουν κάποιο αποτέλεσµα, µόνον εάν χρειάζεται (IF-NEEDED). ονοµάζονται και δαίµονες (daemons). Προσκόλληση ιαδικασιών ορθογώνιο παραλληλόγραµµο ΑΚΟ τετράγωνο INSTANCE_OF το τετράγωνό µου Εµβαδό (IF-NEEDED) πλευρά1 πλευρά2 Demon υπολογισµός εµβαδού Ε = πλευρά1 * πλευρά2 4 cm Προκαθορισµένες Τιµές και Εξαιρέσεις Η συνήθης τιµή µιας ιδιότητας ονοµάζεται προκαθορισµένη τιµή (DEFAULT) Χρησιµοποιείται όταν δεν υπάρχουν πληροφορίες για την τιµή µιας ιδιότητας. Μπορεί, αν χρειαστεί, να αλλάξουν σε άλλες κλάσεις ή αντικείµενα, χαµηλότερα στην ιεραρχία Τρόπος υλοποίησης συλλογιστικής των εύλογων υποθέσεων. πτηνό ISA καναρίνι ικανότητα (DEFAULT) ISA πετάει πιγκουίνος ικανότητα δεν πετάει Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 6
7 Πλεονεκτήµατα και Μειονεκτήµατα Συµπαγής αναπαράσταση (κληρονοµικότητα, προσκολληµένες διαδικασίες) υνατότητα εξαγωγής συµπερασµάτων (λόγω της ιεραρχικής δοµής). Η γνώση που περιγράφεται είναι πολλές φορές διάσπαρτη µέσα στα δίκτυα: η αναζήτηση παίρνει πολύ χρόνο η παραµικρή αλλαγή µπορεί να επιφέρει σηµασιολογικές αλλαγές Ευριστική ανεπάρκεια (heuristic inadequacy) κάθε φορά που γίνεται αναζήτηση συγκεκριµένης πληροφορίας µπορεί να εµφανιστεί το φαινόµενο της συνδυαστικής έκρηξης (combinatorial explosion). Λογική ανεπάρκεια (logical inadequacy) η σηµασιολογία των αντικειµένων δεν είναι ξεκάθαρη ένα "αυτοκίνητο" στο σηµασιολογικό δίκτυο µπορεί να εκληφθεί ως οποιοδήποτε αυτοκίνητο (κλάση) ή ένα συγκεκριµένο αυτοκίνητο (αντικείµενο) Βασικότερο µειονέκτηµα: δεν υπάρχουν προκαθορισµένες δοµικά σχέσεις πάνω στις οποίες µπορεί να στηριχτεί ο σχεδιασµός τους. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 7
8 Πλαίσια (frames) Ορίστηκαν από τον Minsky σαν "δοµές δεδοµένων για την αναπαράσταση στερεότυπων καταστάσεων". Ονοµάζονται και σχήµατα (schemata). Τα πλαίσια έχουν: όνοµα, µία σειρά από ιδιότητες (slots) που συνδέονται άµεσα µε τις τιµές τους (fillers), προκαθορισµένες τιµές όψεις (facets) προσκολληµένες διαδικασίες (όχι υποχρεωτικά) που ονοµάζονται δαίµονες (demons) µπορεί να ενεργοποιούνται όταν τα πλαίσια µεταβάλλονται για κάποιο λόγο Αν και απαιτούν επιδεξιότητα και επίπονη εργασία, εξελίχθηκαν σε έναν σηµαντικό τρόπο αναπαράστασης γνώσης. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 8
9 Ιεραρχία στα Πλαίσια Τα πλαίσια µπορούν να αποτελέσουν αντικείµενα-κόµβους ενός σηµασιολογικού δικτύου και να συνδεθούν µε µία ιεραρχία. Πλαίσιο: µορφή ζωής παράγει καταναλώνει περιττώµατα µορφή ζωής οξυγόνο Πλαίσιο: Θηλαστικό ζωντανά παιδιά γεννά καταναλώνει ΑΚΟ έχει θηλαστικό τροφή θερµό αίµα Πλαίσιο: Tίγρης 4 πόδια έχει ΑΚΟ τίγρης µισεί ΑΚΟ ζέβρα Πλαίσιο: Tζίµης ινδική τίγρης γιάννης ISA ιδιοκτήτης INSTANCE_OF αρέσει τζίµης ηλικία ύπνος 3.5 Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 9
10 Πλαίσια και Σηµασιολογικά ίκτυα Τα πλαίσια (όπως και τα σηµασιολογικά δίκτυα) παρέχουν: κληρονοµικότητα, προσκόλληση διαδικασιών και προκαθορισµένες τιµές Τα πλαίσια υπερτερούν έναντι των σηµασιολογικών δικτύων στο ότι: Η ιεραρχία των εννοιών στα πλαίσια είναι πιο ξεκάθαρη: Ένα πλαίσιο περιέχει όλη την πληροφορία για τη συγκεκριµένη έννοια που αναπαριστά. Ένας κόµβος σε ένα σηµασιολογικό δίκτυο αναπαριστά µόνο την έννοια, ενώ οι ιδιότητές της περιγράφονται σε άλλους κόµβους που συνδέονται µε αυτόν. παρακάµψη λογική ανεπάρκειας δεν εµφανίζουν τόσο έντονο το φαινόµενο της συνδυαστικής έκρηξης στην αναζήτηση Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 10
11 Πλαίσια και Εγγραφές Τα πλαίσια θυµίζουν ίσως τις εγγραφές (records) των γλωσσών προγραµµατισµού. Όµως τα πλαίσια: δεν είναι κατ ανάγκη όµοια µεταξύ τους, όπως οι εγγραφές, δεν περιέχουν ίδιου τύπου πληροφορίες, ούτε µόνον απλά δεδοµένα, οργανώνονται σε ιεραρχικές δοµές υποστηρίζοντας ταυτόχρονα κληρονοµικότητα, και µπορεί να έχουν προσκολληµένες διαδικασίες. µοιάζουν περισσότερο µε τα αντικείµενα (objects) του αντικειµενοστραφούς προγραµµατισµού και λιγότερο µε τις εγγραφές Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 11
12 Παράδειγµα Ιεραρχίας Πλαισίων ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ υφή: range(σκληρό, µαλακό) βάρος: range(βαρύ, ελαφρύ) υλικό: range(ξύλο, χαρτί, γυαλί) διαπερατότητα: διαφανές αξία: range(αναλώσιµο, µη αναλώσιµο) ΣΚΛΗΡΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ isa: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ υφή: σκληρό ΜΑΛΑΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ isa: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ υφή: µαλακό ΞΥΛΙΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ isa: ΣΚΛΗΡΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ βάρος: βαρύ ΓΥΑΛΙΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ isa: ΣΚΛΗΡΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ διαπερατότητα: διάφανο ΧΑΡΤΙΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ isa: ΜΑΛΑΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙ isa: ΞΥΛΙΝΟ ΑΝΤ ΚΑΡΕΚΛΑ isa: ΞΥΛΙΝΟ ΑΝΤ ΠΟΤΗΡΙ ΚΟΚΤΕΙΛ isa: ΓΥΑΛΙΝΟ ΑΝΤ βάρος: ελαφρύ ΠΟΤΗΡΙ ΜΠΥΡΑΣ isa: ΓΥΑΛΙΝΟ ΑΝΤ βάρος: βαρύ ΣΚΑΜΠΟ isa: ΚΑΡΕΚΛΑ βάρος: ελαφρύ ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑ isa: ΧΑΡΤΙΝΟ ΑΝΤ αξία: µή αναλώσιµο ΧΑΡΤΟΠΕΤΣΕΤΑ isa: ΧΑΡΤΙΝΟ ΑΝΤ αξία: αναλώσιµο Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 12
13 Εξαγωγή Συµπερασµάτων µε Πλαίσια Μπορεί να υλοποιηθεί µε οποιονδήποτε από τους µηχανισµούς συµπερασµάτων της λογικής. Επιπλέον χρειάζεται ένας τρόπος για την ανάκληση της τιµής µίας ιδιότητας: ιαδικασία find(frame,attribute,value) Αν η ιδιότητα Attribute υπάρχει στο πλαίσιο Frame, τότε επέστρεψε την τιµή της Value Αλλιώς, ακολούθησε την ιεραρχία δεσµών ISA ή AKO ή INSTANCE_OF και επανέλαβε τη διαδικασία µε νέο πλαίσιο NewFrame το αµέσως παραπάνω πλαίσιο του Frame στην ιεραρχίας, δηλ. find(newframe,attribute,value). Λόγω δυνατότητας ύπαρξης πολλαπλής κληρονοµικότητας (multiple inheritance), πρέπει να καθορίζει και από ποιο πλαίσιο θα κληρονοµηθεί η ιδιότητα. π.χ. η αναζήτηση πρώτα σε πλάτος θα επιστρέψει την τιµή της ιδιότητας που βρίσκεται στο πιο κοντινό πλαίσιο. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 13
14 Αντικείµενα (objects) Τρόπος αναπαράστασης δοµηµένης γνώσης που προήλθε από την έρευνα για γλώσσες προσοµοίωσης. ανάγκη δηµιουργίας εύκολα αντιληπτών µοντέλων αποδόµηση (decomposition) σε αντικείµενα σχετικά µε οντότητα του φυσικού κόσµου Βασικά χαρακτηριστικά αντικειµένων: έχουν κάποια κατάσταση (ιδιοτήτες properties-fields) έχουν ένα σύνολο από µεθόδους (methods) που ορίζουν τη συµπεριφορά του αντικειµένου αντιδρούν σε προκαθορισµένα µηνύµατα ή γεγονότα (messages ή events) που λαµβάνουν από τον εξωτερικό κόσµο Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 14
15 Οργάνωση Αντικειµένων κλάση (class) αντικειµένου: το σύνολο των ιδιοτήτων των µεθόδων και των µηνυµάτων στα οποία αυτό αποκρίνεται Χαρακτηριστικά: απόκρυψη εσωτερικής πολυπλοκότητας (εγκλεισµός encapsulation) πρότυπα για την παραγωγή στιγµιότυπων (instances) απόκρυψη εσωτερικής πληροφορίας και µάλιστα µε διαβαθµισµένο τρόπο οργάνωση σε ιεραρχίες (π.χ. "όχηµα" γενικότερη από "αυτοκίνητο") κληρονοµικότητα (inheritance) αποφυγή της επανάληψης ορισµού κοινών χαρακτηριστικών και µεθόδων πολυµορφισµός (polymorphism) υπερφόρτωση (overloading) πολλαπλή κληρονοµικότητα (multiple inheritance) Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 15
16 Αντικείµενα και Πλαίσια Οµοιότητες: δοµηµένη περιγραφή, κληρονοµικότητα, ιδιότητες-slots, µέθοδοιδαίµονες. Βασικές ιαφορές Τα αντικείµενα δεν είναι υποχρεωτικό να ακολουθήσουν αυστηρά τις προδιαγραφές που ορίζει η κλάση τους. Η αυστηρά καθορισµένη δοµή των αντικειµένων, διευκολύνει τον έλεγχο ορθότητας των προγραµµάτων και επιτρέπει την παραγωγή αποδοτικότερου κώδικα. Η πρόσβαση στις ιδιοτήτων και τις µεθόδους των αντικειµένων είναι διαβαθµισµένη ενώ στα πλαίσια οι τιµές των ιδιοτήτων (slots) είναι πάντα προσβάσιµες. Τα αντικείµενα εµπεριέχουν τον κώδικα ελέγχου µέσα τους, µε τη µορφή µεθόδων. Στα πλαίσια ο υπόλοιπος κώδικας είναι αποθηκευµένος εκτός των πλαισίων. Στα πλαίσια, οι δαίµονες ενεργοποιούνται αυτόµατα όταν γίνει πρόσβαση στις ιδιότητες. Στα αντικείµενα οι µέθοδοι, ενεργοποιούνται µε την εκούσια αποστολή µηνυµάτων από τους χρήστες ή από µεθόδους άλλων αντικειµένων. Λόγω των παραπάνω, η χρήση αντικειµένων αντί πλαισίων στην ΤΝ είναι πλέον περισσότερο συχνή. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 16
17 Εννοιολογική Εξάρτηση (conceptual dependency) (1/2) Προέκυψε (Schank, '74) ως αποτέλεσµα των προσπαθειών να ενσωµατωθούν οι βασικές σηµασιολογικές σχέσεις της φυσικής γλώσσας στον ίδιο το φορµαλισµό, παρά να αποτελούν τµήµα του πεδίου γνώσης (domain knowledge). Υπάρχουν τέσσερις αρχέγονες εννοιολογικές µορφές (primitive conceptualizations) πάνω στις οποίες µπορεί να βασιστεί η ερµηνεία. ACTs (ενέργειες), PPs (αντικείµενα), AAs (Προσδιορισµοί Ενεργειών), PAs (Προσδιορισµοί Αντικειµένων) αυτές αναλύονται περαιτέρω ώστε να καλύψουν περισσότερο εξειδικευµένες περιπτώσεις Υπάρχουν σύµβολα για τον ακριβέστερο καθορισµό χρόνου και τρόπου. π.χ. p (παρελθόν), f (µέλλον), c (υπό προϋποθέσεις), κτλ. Τα αρχέγονα στοιχεία και σύµβολα χρησιµοποιούνται για να οριστούν σταθερές και µε καλά ορισµένη σηµασιολογία, σχέσεις µεταξύ των εννοιών (σχέσεις εννοιολογικής εξάρτησης - conceptual dependency relationships) Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 17
18 Εννοιολογική Εξάρτηση (conceptual dependency) (2/2) Οι σχέσεις εννοιολογικής εξάρτησης είναι εννοιολογικοί συντακτικοί κανόνες: εύκολη εξαγωγή συµπερασµάτων από προτάσεις η αναπαράσταση δεν εξαρτάται από τη γλώσσα διατύπωσης της πρότασης Παράδειγµα Σχέσεων Εννοιολογικής Εξάρτησης Σχέση PP ACT Ερµηνεία Κάποιος ενεργεί. ACT O PP Το αντικείµενο κάποιας ενέργειας. R PP Ο δότης και ο παραλήπτης ενός ACT PP αντικειµένου σε µία ενέργεια. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 18
19 Γράφοι Εννοιολογικής Εξάρτησης Παράδειγµα: Έστω η πρόταση: "Ο Φώτης έδωσε το βιβλίο στην Ελένη". Φώτης p ATRANS R Ελένη o Φώτης βιβλίο τα βέλη δείχνουν την κατεύθυνση της εξάρτησης, το διπλό βέλος " " σηµαίνει ότι υπάρχει αµφίδροµη σχέση µεταξύ του δράστη και της πράξης, το "p" σηµαίνει παρελθόν (past), το "ATRANS" σηµαίνει µεταφορά κτήσης ενός πράγµατος (abstract transitive), το "ο" δηλώνει το αντικείµενο (object) και το "R" δηλώνει τον παραλήπτη (recipient). Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 19
20 Αυστηρά ορισµένη µεθοδολογία. Πλεονεκτήµατα - Μειονεκτήµατα Προτάσεις που έχουν το ίδιο νόηµα θα αναπαρίστανται µε παρόµοιο τρόπο. ταίριασµα δύο γράφων ==> δύο προτάσεις έχουν το ίδιο νόηµα. Πλήρως δοκιµασµένο µοντέλο αλλά όχι για γενικές περιπτώσεις. Συχνά, από µικρές φράσεις παράγονται τεράστιοι γράφοι που απαιτούν ανάλογους υπολογιστικούς πόρους για το χειρισµό τους. Κάποιες κοινές έννοιες της φυσικής γλώσσας είναι δύσκολο να κωδικοποιηθούν: π.χ. οι έννοιες "λίγο", "χαµηλή", "βαρύς", κτλ. σηµασιολογικά ασαφείς ο χειρισµός τους γίνεται καλύτερα µε άλλες µεθόδους όπως η ασαφής λογική. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 20
21 Σενάρια (scripts) στερεότυπες καταστάσεις (stereotypical situations) οργάνωση γνώσης στον ανθρώπινο νου. π.χ. η φράση "πήγα στο εστιατόριο" υπονοεί χωρίς να το δηλώνει ρητά ότι π.χ. "κάθισα σε ένα τραπέζι, παρήγγειλα, έφαγα, πλήρωσα, κτλ" Τα σενάρια είναι µία στερεότυπη ακολουθία γεγονότων που περιγράφουν τυπικές καταστάσεις σε συγκεκριµένα πλαίσια δραστηριότητας. Βασικά µέρη: Συνθήκες εισόδου (entry conditions) Αποτελέσµατα (results) Σκηνικά (props) Ρόλους (roles) Παραποµπές (track) Σκηνές (scenes) Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 21
22 Παράδειγµα Σεναρίου (Εστιατόριο) Σενάριο: Εστιατόριο Παραποµπή: Καφετερία Ιδιότητες/Αντικείµενα: Τραπέζι Μενού Φαγητό Λογαριασµός Χρήµατα Ρόλοι: Πελάτης Σερβιτόρος Μάγειρας Ταµίας Ιδιοκτήτης Συνθήκες Εισόδου: Πελάτης πεινάει Πελάτης έχει χρήµατα Αποτελέσµατα: Πελάτης έχει λιγότερα χρήµατα Ιδιοκτήτης έχει περισσότερα χρήµατα Πελάτης δεν πεινάει ΣΚΗΝΗ 1: Είσοδος Πελάτης PTRANS Πελάτη στο εστιατόριο Πελάτης ATTENDS µάτια στα τραπέζια Πελάτης MBUILD που θα καθίσει Πελάτης PTRANS στο τραπέζι ΣΚΗΝΗ 2: Παραγγελία (Μενού στο Τραπέζι) (Σερβιτόρος φέρνει Μενού) Πελάτης PTRANS Μενού στον Πελάτη Πελάτης MBUILD επιλογή Φαγητού Πελάτης ΜTRANS σήµα στο Σερβιτόρο Σερβιτόρος PTRANS Σερβιτόρο στο Τραπέζι Πελάτης ΜTRANS "Θέλω Φαγητό Χ" στο Σερβιτόρο Σερβιτόρος PTRANS Σερβιτόρο στο Μάγειρα Σερβιτόρος ΑTRANS Χ στο Μάγειρα Μάγειρας DO (Σενάριο ετοιµασίας φαγητού Χ) ΣΚΗΝΗ 3: Φαγητό Μάγειρας ΑTRANS Φαγητό στο Σερβιτόρο Σερβιτόρος ΑTRANS Φαγητό στον Πελάτη Πελάτης INGEST Φαγητό (Επιλογή: Σκηνή 2 για επόµενη παραγγελία ή αλλιώς Σκηνή 4) ΣΚΗΝΗ 4: Έξοδος Σερβιτόρος MOVE (ετοιµάζει Λογαριασµό) Σερβιτόρος PTRANS Σερβιτόρο στον Πελάτη Σερβιτόρος ATRANS Λογαριασµό στον Πελάτη Πελάτης ATRANS Φιλοδώρηµα στον Σερβιτόρο Πελάτης PTRANS Πελάτη στον Ταµία Πελάτης ATRANS Χρήµατα στον Ταµία Πελάτης PTRANS Πελάτη έξω από το εστιατόριο αντικείµενα και ρόλοι τέσσερις σκηνές συνθήκες εισόδου και αποτελέσµατα σεναρίου η αναφορά στο εστιατόριο από µέρος του ανθρώπου ενεργοποιεί το σενάριο του εστιατορίου και συνεπώς ο υπολογιστής µπορεί να κάνει εύλογες υποθέσεις είναι πιθανό η πραγµατικότητα να αποκλίνει και να γίνουν λάθος εκτιµήσεις από τον υπολογιστή Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 22
23 Εννοιολογικοί Γράφοι (conceptual graphs) Προτάθηκαν από τον Sowa ('76) και αποτελούν µία γλώσσα αναπαράστασης γνώσης µε ρίζες στη µοντέρνα γλωσσολογία, την ψυχολογία και τη φιλοσοφία Συνοδεύονται από κατάλληλες δοµές δεδοµένων και τεχνικές για το χειρισµό τους. Ένας εννοιολογικός γράφος είναι ένας πεπερασµένος γράφος που αποτελείται από διασυνδεµένους κόµβους εννοιών και σχέσεων, που εναλλάσσονται. Άτοµο: Γιάννης δράστης Πηγαίνω προορισµός όργανο Λεωφορείο Πόλη: Θεσσαλονίκη Τα τόξα ανήκουν στις σχέσεις και είναι προσκολληµένα στις έννοιες. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 23
24 Έννοιες Οι έννοιες (concepts) αποτελούν στιγµιότυπα των τύπων-εννοιών (concept types) και αποτελούνται από έναν τύπο-έννοιας (πρακτικά µία ετικέτα) συνοδευόµενο συνήθως από µία αναφορά (referent) σε συγκεκριµένη οντότητα. π.χ. [Άτοµο: Γιάννης] Τύποι Εννοιών Ένας τύπος-έννοιας µπορεί να θεωρηθεί ότι είναι µία κλάση ή κατηγορία οντοτήτων, ενεργειών, ιδιοτήτων, αφηρηµένων εννοιών, κτλ. Μπορεί να οργανωθούν σε µία ιεραρχία (concept type hierarchy) Οντότητα Ενέργεια, Άτοµο, ένδρο Άτοµο Φοιτητής, Υπάλληλος Η ιεραρχία: υποδηλώνει την ύπαρξη κληρονοµικότητας στις ιδιότητές τους ορίζει σχέσεις γενίκευσης και εξειδίκευσης π.χ. η έννοια [Φοιτητής] είναι εξειδίκευση της έννοιας [Άτοµο] ισοδύναµα: η έννοια [Άτοµο] είναι γενίκευση της έννοιας [Φοιτητής] Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 24
25 Αναφορά Μια έννοια χωρίς αναφορά (π.χ. [Βιβλίο] ή [Βιβλίο:*]) υποδηλώνει µία υπαρκτή αλλά απροσδιόριστη οντότητα (υπονοείται ο υπαρξιακός ποσοδείκτης " "). Η αναφορά µπορεί να πάρει πολλές µορφές. Ενδεικτικά: [Βιβλίο: ] κάθε βιβλίο [Βιβλίο:{"AI","I Robot"}] τα βιβλία "ΑΙ" και "I Robot" [Βιβλίο:{*}@3] τρία βιβλία [Ακέραιος:5] ο αριθµός 5 [Πόλη:Αθήνα] [Ηλικία:@<35,έτη>] παρατίθεται η τιµή και η µονάδα µέτρησης [ ένδρο:#9143] συγκεκριµένο δένδρο που είναι καταγεγραµµένο µε τον κωδικό 9143 σε κάποιο κατάλογο οντοτήτων Έννοιες συµφραζοµένων (contextual concepts): ειδικές περιπτώσεις εννοιών [ Πρόταση: [Άνθρωπος: ] (χαρακτηριστικό) [Θνητός] ] Υπάρχει µια πρόταση, η 'Κάθε άνθρωπος είναι θνητός' [ Κατάσταση: [Κρατούµενος:#17] (µέσα) [Κελί:#33] ] Υπάρχει µία κατάσταση: "ο κρατούµενος #17 βρίσκεται στο κελί #33". Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 25
26 Συναναφορά (coreference) δύο ή περισσότερες έννοιες αναφέρονται στην ίδια οντότητα [Τρώω] (δράστης) [Πίθηκος] (αντικείµενο) [Καρύδι: *x] (όργανο) [Κουτάλι] (υλικό) [Κέλυφος] (τµήµα) [Καρύδι:?x] Αναπαράσταση µε µία µεταβλητή: πρόθεµα "*" για να οριστεί η µεταβλητή (defining referent) πρόθεµα "?" για να γίνει αναφορά σε συγκεκριµένη µεταβλητή (bound referent) Οι έννοιες της συναναφοράς πρέπει να είναι συµβατές: ίδιου τύπου, ή να έχουν κάποια κοινή γενίκευση Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 26
27 Ορισµός νέων τύπων-εννοιών Οι τύποι-εννοιών µπορεί να είναι: αρχέγονοι (primitive): αξιωµατικά ορισµένοι π.χ. [Τίγρης] ορισµένοι (defined): µέσω µονοπαραµετρικών εκφράσεων-λ (lambda expressions) type Τίγρης_Τσίρκου(*λ) is [Τίγρης:?λ] (δράστης) [Εµφανίζεται] (τοποθεσία) [Τσίρκο] "Ο Τίγρης_Τσίρκου είναι ένας τίγρης που εµφανίζεται σε τσίρκο" Η ερµηνεία επηρεάζεται από το ποια έννοια αποτελεί την παράµετρο της έκφρασης-λ type Τσίρκο_µε_Τίγρη(*λ) is [Τίγρης] (δράστης) [Εµφανίζεται] (τοποθεσία) [Τσίρκο:?λ] "Τσίρκο_µε_Τίγρη είναι ένα τσίρκο στο οποίο εµφανίζεται ένας τίγρης" Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 27
28 Εννοιολογικές Σχέσεις (conceptual relations) συσχετίζουν τις έννοιες µεταξύ τους µπορεί να οργανωθούν σε ιεραρχία ορίζονται από έναν τύπο-σχέσης (relation type) που περιλαµβάνει: ετικέτα (label) σθένος (valence) - αριθµός εννοιών που συσχετίζονται υπογραφή (signature) τύποι εννοιών που συνδέει η σχέση για µια n-αδική σχέση η υπογραφή συµβολίζεται µε <t 1, t 2,..., t n >. Παράδειγµα υπογραφής σχέσης: ο τύπος-σχέσης δράστης έχει σθένος 2 και υπογραφή <Ενέργεια, Έµψυχο> 2 1 Πίθηκος δράστης Τρώω Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 28
29 Ορισµός νέων Εννοιολογικών Σχέσεων Οι εννοιολογικές σχέσεις (όπως και οι τύποι-εννοιών) µπορεί να είναι: αρχέγονες (primitive): αξιωµατικά ορισµένες ορισµένες (defined): µέσω εκφράσεων-λ (lambda expressions) Παράδειγµα ορισµού της σχέσης "πηγαίνω_σε": relation πηγαίνω_σε(*λ 1,*λ 2 ) is [Άτοµο:?λ 1 ] (δράστης) [Πηγαίνω] (προορισµός) [Πόλη:?λ 2 ] Παράδειγµα χρήσης: [Άτοµο:Φώτης] (πηγαίνω_σε) [Πόλη:Φάρσαλα] Μία ορισµένη σχέση (defined relation) µέσα σε έναν σηµασιολογικό γράφο µπορεί να αντικατασταθεί µε τον ορισµό της (έκφραση-λ) και αντίστροφα. [Άτοµο:Ελένη] (πηγαίνω_σε) [Πόλη:Φάρσαλα] [Άτοµο:Ελένη] (δράστης) [Πηγαίνω] (προορισµός) [Πόλη:Φάρσαλα] Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 29
30 συνδέουν τις σχέσεις µε τις έννοιες Τόξα (arcs) Η φορά των τόξων καθορίζεται από την υπογραφή της σχέσης στην οποία ανήκουν. τα πρώτα n-1 τόξα βάσει της υπογραφής έχουν κατεύθυνση προς τη σχέση, ενώ το τελευταίο αποµακρύνεται από τη σχέση ισχύει και για τις µοναδιαίες σχέσεις "Ένας φυλακισµένος δραπέτευσε" παρελθόν Κατάσταση: Φυλακισµένος δράστης ραπετεύω Αρίθµηση Τόξων µε τους αριθµούς 1, 2, κτλ.,για τα πρώτα n-1 τόξα (n>2) βάσει της υπογραφής το n-οστό δε χρειάζεται να αριθµηθεί Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 30
31 Εννοιολογικοί Γράφοι και Λογική Η άρνηση (NOT): (άρνηση) [Κατάσταση: u] Πιο απλά: [ u ] Παράδειγµα: [ [Βάρκα:#17] (µέσα) [Λιµάνι] ] Η σύζευξη (AND): απλή παράθεσή στο ίδιο πλαίσιο συµφραζοµένων: [Πρόταση: [Άτοµο:*x] (ιδιότητα) [Οπλισµένο] [Άτοµο:?x] (ιδιότητα) [Επικίνδυνο] ] Πιο απλά: η σύζευξη δύο γράφων u και v µπορεί να γραφεί και ως: [ u v ] Η διάζευξη (OR): βάσει του ότι p q είναι ισοδύναµο µε ( p q). [ [u] [v] ] Συνεπαγωγή: το p q είναι ισοδύναµο µε (p q). [ u [v] ] Σε µορφή κανόνα: if p and q then w [p q [w]] ή [If: p q [Then: w]] Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 31
32 Πώς συνδυάζονται όλα τα προηγούµενα; εν µπορεί όλοι οι αυθαίρετοι συνδυασµοί εννοιών και σχέσεων να παράγουν ορθά δοµηµένους (well-formed) εννοιολογικούς γράφους. Παράδειγµα: Κοιµάµαι δράστης Ιδέα χαρακτηριστικό Πράσινο τρόπος Μανιωδώς χαρακτηριστικό Άχρωµο "Άχρωµες πράσινες ιδέες κοιµούνται µανιωδώς" (Chomsky) παραβίαση ιεραρχίας και κανόνων κοινής λογικής Απαιτούνται µηχανισµοί που θα: εξασφαλίζουν τη δηµιουργία ορθά δοµηµένων εννοιολογικών γράφων Κανόνες Ορθής ιαµόρφωσης επιτρέπουν τη συλλογιστική µε αυτούς Κανόνες Εξαγωγής Συµπερασµάτων Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 32
33 Κανόνες Ορθής ιαµόρφωσης (1/2) (canonical formation rules) είδος γραµµατικής για ορθά δοµηµένους γράφους 6 κανόνες που παράγουν έναν ορθά δοµηµένο γράφο w επιδρώντας στους επίσης ορθά δοµηµένους γράφους u και v 3 κατηγορίες: Κανόνες εξειδίκευσης (περιορισµός και συνένωση) Κανόνες γενίκευσης (επέκταση και διαχωρισµούς) Κανόνες ισοδυναµίας (αντιγραφή και απλοποίηση) Για κάθε κανόνα υπάρχει ο αντίστροφός του (που επιφέρει δηλαδή το αντίστροφο αποτέλεσµα) Αντιγραφή - Απλοποίηση Περιορισµός - Επέκταση Συνένωση - ιαχωρισµός Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 33
34 Αντιγραφή - Απλοποίηση u Τίγρης:Τζίµης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα Αντιγραφή Απλοποίηση Τίγρης:Τζίµης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα u 1 δράστης παθών Γαζέλα Πρόκειται για κανόνες ισοδυναµίας: οι δύο εκφράσεις είναι αληθείς ή ψευδείς υπό τις ίδιες ακριβώς συνθήκες. Η διακεκοµµένη γραµµή αναπαριστά την συναναφορά (coreferent link). Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 34
35 Περιορισµός και Επέκταση u Ζώο δράστης Τρώω παθών Γαζέλα Περιορισµός Επέκταση v Τίγρης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα:#45 Περιορισµός µέσω του τύπου της έννοιας (restriction by type) Τίγρης Ζώο. Περιορισµός µέσω της αναφοράς (restriction by referent) [Γαζέλα] ==> [Γαζέλα:#45]) Η επέκταση είναι ένας κανόνας γενίκευσης (generalization rule). αν "ένας τίγρης τρώει τη γαζέλα #45" (γράφος v) τότε οπωσδήποτε "κάποιο ζώο τρώει κάποια γαζέλα" (γράφος u). Ο περιορισµός είναι κανόνας εξειδίκευσης (specialization rule). Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 35
36 Συνένωση και ιαχωρισµός u Ζώο δράστης Τρώω τρόπος Λαίµαργα v Τίγρης:Τζίµης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα Συνένωση ιαχωρισµός w Ζώο δράστης Τρώω τρόπος Λαίµαργα Τίγρης:Τζίµης δράστης παθών Γαζέλα Γίνεται πάνω στην κοινή έννοια µε απαλειφή των πλεοναζόντων τόξων. Η συνένωση είναι κανόνας εξειδίκευσης (specialization rule). Ο διαχωρισµός είναι κανόνας γενίκευσης (generalization rule). Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 36
37 Κανόνες Ορθής ιαµόρφωσης (2/2) ΕΝ αποτελούν κανόνες εξαγωγής συµπερασµάτων. Παράδειγµα: u Ζώο δράστης Τρώω τρόπος Λαίµαργα v Τίγρης:Τζίµης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα Συνένωση ιαχωρισµός w Ζώο δράστης Τρώω τρόπος Λαίµαργα Τίγρης:Τζίµης δράστης παθών Γαζέλα u και v είναι αληθείς γράφοι ο προκύπτων γράφος w είναι εξασφαλισµένα ορθός δοµικά Τι γίνεται µε το νόηµα; Οι κανόνες εξειδίκευσης δε διατηρούν την τιµή αληθείας των προτάσεων στις οποίες δρουν. εν είναι σίγουρο ότι ο τίγρης 'Τζίµης' είναι το ζώο που τρώει λαίµαργα! Συµπέρασµα: δεν επαρκούν για συλλογιστική µε εννοιολογικούς γράφους. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 37
38 Προβολή Η χρήση των κανόνων ορθής διαµόρφωσης παράγει γενικεύσεις (generalizations) και εξειδικεύσεις (specializations). η γενίκευση ενός γράφου που είναι αληθής οδηγεί σε γράφο που επίσης είναι αληθής η εξειδίκευση ενός γράφου που είναι ψευδής οδηγεί σε γράφο που επίσης είναι ψευδής προβολή (projection): ο γράφος u' ονοµάζεται προβολή του v στον u και συµβολίζεται µε πv η όλη διαδικασία ονοµάζεται επίσης "προβολή" Πρακτικά: ο γράφος v υπάρχει (όχι αυτούσιος) µέσα στον γράφο u v Ζώο δράστης Τρώω παθών Γαζέλα c r u Τίγρης:Τζίµης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα:#12 π c π r τρόπος Λαίµαργα u'=π v Τίγρης:Τζίµης δράστης Τρώω παθών Γαζέλα:#12 Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 38
39 Παραγωγή Γνώσης Η διαδικασία προβολής αποτελεί µηχανισµό ενοποίησης (unification) σε εννοιολογικούς γράφους. Έστω µια βάση γνώσης µε: κανόνες if-then που έχουν εννοιολογικούς γράφους ως προϋπόθεση και συµπέρασµα στατική γνώση κωδικοποιηµένη σε εννοιολογικούς γράφους Είναι δυνατό να γίνει ενοποίηση κάποιου γράφου µε την προϋπόθεση του κανόνα, οπότε συµπεραίνεται ο γράφος-συµπέρασµα αυτού. παράγεται δηλαδή νέα γνώση Σε απλούς εννοιολογικούς γράφους (χωρίς έννοιες συµφραζοµένων, αρνήσεις και συναναφορές) ο µηχανισµός της προβολής είναι sound και complete. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 39
40 Κανόνες Εξαγωγής Συµπερασµάτων (1/3) Αποτελούν προσαρµογή (Sowa) αντίστοιχου συστήµατος κανόνων κατηγορηµατικού λογισµού που είχε προταθεί από τον Peirce στις αρχές του 19 ου αιώνα. Θετικό και αρνητικό πλαίσιο συµφραζόµενων. αρνητικό πλαίσιο συµφραζόµενων p βάθος 0 q r θετικό πλαίσιο συµφραζόµενων γράφος 1 γράφος 2 βάθος 1 βάθος 2 ισοδύναµες προτάσεις λογικής p (q r) εξωτερικό πλαίσιο συµφραζόµενων µε 2 γράφους (µηδενικός αριθµός αρνήσεων) Ένα πλαίσιο συµφραζόµενων είναι θετικό (positive context) εάν βρίσκεται φωλιασµένο σε ζυγό αριθµό αρνήσεων (πιθανώς και σε µηδενικό αριθµό αρνήσεων). Ένα πλαίσιο συµφραζόµενων είναι αρνητικό (negative context) εάν βρίσκεται φωλιασµένο σε µονό αριθµό αρνήσεων. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 40
41 Κανόνες Εξαγωγής Συµπερασµάτων (2/3) Οι κανόνες ισοδυναµίας παραµένουν ως έχουν σε οποιοδήποτε πλαίσιο συµφραζόµενων. Οι κανόνες εξειδίκευσης σε αρνητικό πλαίσιο συµφραζόµενων µετατρέπονται σε κανόνες γενίκευσης, ενώ σε θετικό πλαίσιο συµφραζόµενων παραµένουν κανόνες εξειδίκευσης. Οι κανόνες γενίκευσης σε αρνητικό πλαίσιο συµφραζόµενων µετατρέπονται σε κανόνες εξειδίκευσης, ενώ σε θετικό πλαίσιο συµφραζόµενων παραµένουν κανόνες γενίκευσης. Η διπλή άρνηση (δύο διαδοχικά αρνητικά πλαίσια συµφραζόµενων µεταξύ των οποίων δεν παρεµβάλλεται κάτι άλλο), αποτελεί κανόνα ισοδυναµίας. Μπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί γύρω από οποιοδήποτε γράφο (ή τµήµα γράφου). Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 41
42 Κανόνες Εξαγωγής Συµπερασµάτων (3/3) Οι κανόνες συλλογιστικής του Pierce όπως υιοθετήθηκαν από τον Sowa ώστε να υλοποιούν κατηγορηµατικό λογισµό 1 ης τάξης για εννοιολογικούς γράφους είναι: ιαγραφή (erasure): Σε ένα θετικό πλαίσιο συµφραζόµενων, οποιοσδήποτε γράφος (ή τµήµα γράφου) u µπορεί να αντικατασταθεί µε µία γενίκευση του u. Ειδικότερα, ο γράφος u µπορεί να διαγραφεί καθώς αυτό ισοδυναµεί µε αντικατάστασή του µε τον κενό γράφο. Εισαγωγή (insertion): Σε ένα αρνητικό πλαίσιο συµφραζόµενων, οποιοσδήποτε γράφος (ή τµήµα γράφου) u µπορεί να αντικατασταθεί µε µία εξειδίκευση του u. Ειδικότερα, µπορεί να εισαχθεί οποιοσδήποτε γράφος u καθώς αυτός µπορεί να θεωρηθεί εξειδίκευση του κενού γράφου. Επανάληψη (iteration): Εάν ένας γράφος (ή τµήµα γράφου) u βρίσκεται εντός ενός πλαισίου συµφραζόµενων C, τότε ένα αντίγραφο του u µπορεί να εισαχθεί εντός του C ή εντός οποιουδήποτε άλλου πλαισίου συµφραζόµενων βρίσκεται εντός του C. Απαλοιφή επανάληψης (deiteration): Οποιοσδήποτε γράφος (ή τµήµα γράφου) u που µπορεί να θεωρηθεί ότι έχει προέλθει µε εφαρµογή του κανόνα της επανάληψης, µπορεί να διαγραφεί. Ισοδυναµία (equivalence): Οποιοσδήποτε κανόνας ισοδυναµίας (αντιγραφή, απλοποίηση, διπλή άρνηση) µπορεί να εφαρµοστεί πάνω σε οποιοδήποτε γράφο (ή τµήµα γράφου) u, σε οποιοδήποτε πλαίσιο συµφραζόµενων. Όλοι οι παραπάνω κανόνες µπορεί να αναπαρασταθούν γραφικά. Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 42
43 Παράδειγµα Συλλογιστικής (1/3) Έστω η ακόλουθη γνώση: Κάποιος είναι Έλληνας πολίτης αν και µόνο αν είναι αληθής οποιαδήποτε από τις ακόλουθες συνθήκες: 1) Γεννήθηκε στην Ελλάδα. 2) Ένας από τους γονείς του είναι Έλληνας πολίτης. 3) Έχει πολιτογραφηθεί ως Έλληνας. Λόγω του "αν και µόνο αν" κάθε έκφραση θα εµφανιστεί ως προϋπόθεση κάποιας συνεπαγωγής αλλά και ως επακόλουθο κάποιας άλλης. 1. "Εάν γεννήθηκε στη Ελλάδα, τότε είναι Έλληνας πολίτης." [ [Άτοµο:*x] (αντικείµενο) [Γεννήθηκε] (τόπος) [Χώρα:'Ελλάδα'] [ [Πολίτης:?x] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] 2. "Εάν είναι παιδί Έλληνα πολίτη, τότε είναι Έλληνας πολίτης" [ [Άτοµο:*x] (παιδί) [Πολίτης] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] [ [Πολίτης:?x] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] 3. "Εάν πολιτογραφήθηκε στην Ελλάδα, τότε είναι Έλληνας πολίτης" [ [Άτοµο:*x] (αποδέκτης) [Πολιτογράφηση] (τοποθεσία) [Χώρα:'Ελλάδα'] [ [Πολίτης:?x] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 43
44 Παράδειγµα Συλλογιστικής (2/3) 4. "Είναι Έλληνας πολίτης εάν: είτε γεννήθηκε στην Ελλάδα, ή είναι παιδί Έλληνα πολίτη, ή πολιτογραφήθηκε στην Ελλάδα" [ [Πολίτης:*x] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] [ [Άτοµο:?x] (αντικείµενο) [Γεννήθηκε] (τόπος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] [ [Άτοµο:?x] (παιδί) [Πολίτης] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] [ [Άτοµο:?x] (αποδέκτης) [Πολιτογράφηση] (τοποθεσία) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] Έστω ότι στους παραπάνω τέσσερις γράφους προστίθεται και ο γράφος: 5. [Άτοµο:'John'] (αποδέκτης) [Πολιτογράφηση] (τοποθεσία) [Χώρα:'Ελλάδα'] Μέσω του κανόνα της επανάληψης (iteration) ένα αντίγραφο του γράφου (5) µπορεί να εισαχθεί στο εξωτερικό αρνητικό πλαίσιο συµφραζόµενων του γράφου (3). Προκύπτει έτσι ο γράφος (6): 6. [ [Άτοµο:'John'] (αποδέκτης) [Πολιτογράφηση] (τοποθεσία) [Χώρα:'Ελλάδα'] [Άτοµο:*x] (αποδέκτης) [Πολιτογράφηση] (τοποθεσία) [Χώρα:'Ελλάδα'] [ [Πολίτης:?x] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 44
45 Παράδειγµα Συλλογιστικής (3/3) Στο γράφο (6), οι δύο πρώτοι εσωτερικοί γράφοι (βάθος 1), µπορεί να συνενωθούν 7. [ [Άτοµο:'John'] (αποδέκτης) [Πολιτογράφηση] (τοποθεσία) [Χώρα:'Ελλάδα'] [ [Πολίτης:'John'] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] Μέσω του κανόνα της απαλοιφής επανάληψης (deiteration) ο πρώτος εσωτερικός γράφος στο γράφο (7), µπορεί να απαλειφθεί καθώς είναι ακριβές αντίγραφό του γράφου (5) που εξακολουθεί να υπάρχει στο αρχικό σύνολο γράφων. 8. [ [ [Πολίτης:'John'] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] ] ] Η διπλή άρνηση που ορίζουν τα δύο διαδοχικά φωλιασµένα αρνητικά πλαίσια συµφραζόµενων στο γράφο (8), µπορεί να απαλειφθεί, οπότε προκύπτει το συµπέρασµα ότι "Ο John είναι Έλληνας πολίτης" (γράφος (9)). 9. [Πολίτης:'John'] (µέλος) [Χώρα:'Ελλάδα'] Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση 45
Δομημένη Αναπαράσταση Γνώσης
Δομημένη Αναπαράσταση Γνώσης Δομημένες Αναπαραστάσεις Γνώσης Κλασική Λογική: αυστηρότητα στην αναπαράσταση της γνώσης Στην πράξη: απαιτείται μια λιγότερο αυστηρή και περισσότερο διαισθητική προσέγγιση
Διαβάστε περισσότεραΠΛΑΙΣΙΑ. Τα πλαίσια έχουν:
ΠΛΑΙΣΙΑ Ορίστηκαν από τον Minsky σαν "δοµές δεδοµένων για την αναπαράσταση στερεότυπων καταστάσεων". Ονοµάζονται και σχήµατα (schemata). Κατά µία έννοια αποτελούν εξέλιξη των σηµαντικών δικτύων (ή δικτύων
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα Γνώσης. Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 3: Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής - Δομημένες Αναπαραστάσεις: Πλαίσια, Οντολογίες
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 3: Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής - Δομημένες Αναπαραστάσεις: Πλαίσια, Οντολογίες Νίκος Βασιλειάδης,
Διαβάστε περισσότεραΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ (SEMANTIC NETWORKS)
ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ (SEMANTIC NETWORKS) ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ (SEMANTIC NETWORKS) Αντικείμενα (objects) και σχέσεις μεταξύ τους Παράσταση δικτύου (γραφική) Ιεραρχική δομή Έμφαση στην οργάνωση (isa, partof,
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 8. Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση
Κεφάλαιο 8 Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Αναπαράσταση Γνώσης Σύνολο συντακτικών
Διαβάστε περισσότεραΣυστήματα Γνώσης. Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 2: Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θεωρητικό Κομμάτι Μαθήματος Ενότητα 2: Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής Νίκος Βασιλειάδης, Αναπλ. Καθηγητής Άδειες
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή
Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Ασάφεια (Fuzziness) Ποσοτικοποίηση της ποιοτικής πληροφορίας Οφείλεται κυρίως
Διαβάστε περισσότεραΔιαγράμματα UML στην Ανάλυση. Μέρος Β Διαγράμματα Κλάσεων Διαγράμματα Αντικειμένων
Διαγράμματα UML στην Ανάλυση Μέρος Β Διαγράμματα Κλάσεων Διαγράμματα Αντικειμένων περιεχόμενα παρουσίασης Διαγράμματα κλάσεων Διαγράμματα αντικειμένων διαγράμματα κλάσεων Χρησιμοποιούνται στην ανάλυση
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή
Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Ικανοποίηση Περιορισμών Κατηγορία προβλημάτων στα οποία είναι γνωστές μερικές
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή
Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Αναπαράσταση Γνώσης Η περιγραφή ενός προβλήματος σε συνδυασμό με τους τελετές
Διαβάστε περισσότεραΔιαγράμματα Κλάσεων στη Σχεδίαση
Διαγράμματα Κλάσεων στη Σχεδίαση περιεχόμενα παρουσίασης Αφηρημένες κλάσεις Ιδιότητες Λειτουργίες Απλοί τύποι Συσχετίσεις Εξάρτηση Διεπαφές αφηρημένες κλάσεις Οι αφηρημένες κλάσεις δεν μπορούν να δημιουργήσουν
Διαβάστε περισσότεραΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ (ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΕΦ. 6 ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ» ΤΩΝ ΒΛΑΧΑΒΑ, ΚΕΦΑΛΑ, ΒΑΣΙΛΕΙΑ Η, ΚΟΚΚΟΡΑ & ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ) Ι. ΧΑΤΖΗΛΥΓΕΡΟΥ ΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΩΝ Είναι γνωστές µερικές
Διαβάστε περισσότεραΑναπαράσταση Γνώσης και Συλλογιστικές
Αναπαράσταση Γνώσης και Συλλογιστικές Αναπαράσταση γνώσης είναι ένα σύνολο συντακτικών και σηµασιολογικών παραδοχών, οι οποίες καθιστούν δυνατή την περιγραφή ενός κόσµου.! Μία µέθοδος αναπαράστασης γνώσης
Διαβάστε περισσότεραΣου προτείνω να τυπώσεις τις επόμενες τέσσερις σελίδες σε ένα φύλο διπλής όψης και να τις έχεις μαζί σου για εύκολη αναφορά.
AeppAcademy.com facebook.com/aeppacademy Γεια. Σου προτείνω να τυπώσεις τις επόμενες τέσσερις σελίδες σε ένα φύλο διπλής όψης και να τις έχεις μαζί σου για εύκολη αναφορά. Καλή Ανάγνωση & Καλή Επιτυχία
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 6. Ικανοποίηση Περιορισµών. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση. Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η.
Κεφάλαιο 6 Ικανοποίηση Περιορισµών Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Ικανοποίηση Περιορισµών Ένα πρόβληµα ικανοποίησης περιορισµών (constraint
Διαβάστε περισσότεραοµηµένες Αναπαραστάσεις Γνώσης
οµηµένες Αναπαραστάσεις Γνώσης! Η κλασική λογική δε µπορεί να αναπαραστήσει κλάσεις αντικειµένων.! Είναι επιθυµητή η µείωση του όγκου της γνώσης για ένα πρόβληµα.! Η πράξη απαιτεί µία περισσότερο διαισθητική
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ - ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΒΔ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Χειμερινό Εξάμηνο 2013 - ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΒΔ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ Δρ. Βαγγελιώ Καβακλή ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1 Αρχιτεκτονική
Διαβάστε περισσότεραΑναπαράσταση Γνώσης και Συλλογιστικές
ναπαράσταση Γνώσης και Συλλογιστικές! Γενικά Προτασιακή λογική Λογική πρώτης τάξης Λογικός προγραµµατισµός Επεκτάσεις της Λογικής Πρώτης Τάξης Συστήµατα Κανόνων Επίλογος ναπαράσταση γνώσης " ναπαράσταση
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 5 Έννοιες και Κλασική Θεωρία Εννοιών Έννοιες : Θεμελιώδη στοιχεία από τα οποία αποτελείται το γνωστικό σύστημα Κλασική θεωρία [ή θεωρία καθοριστικών
Διαβάστε περισσότεραΕπεκτεταμένο Μοντέλο Οντοτήτων-Συσχετίσεων Αντζουλάτος Γεράσιμος antzoulatos@upatras.gr Τμήμα Εφαρμογών Πληροφορικής στην Διοίκηση και Οικονομία ΤΕΙ Πατρών - Παράρτημα Αμαλιάδας 08 Νοεμβρίου 2012 Περιεχομενα
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός. Διάλεξη 01 & 02. Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής
ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στα ΠΟΛΥΠΛΟΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ και ΔΙΚΤΥΑ Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός Χειμερινό Εξάμηνο Σπουδών Διάλεξη 01 & 02 Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής Αναπαράσταση
Διαβάστε περισσότεραΜάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός. Διάλεξη 02 & 03. Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής
ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ στα ΔΙΚΤΥΑ και ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ Μάθημα: Δ3. Δίκτυα Γνώσης και Σημασιολογικός Ιστός Χειμερινό Εξάμηνο Σπουδών Διάλεξη 02 & 03 Δρ. Γεώργιος Χρ. Μακρής Αναπαράσταση
Διαβάστε περισσότεραΠ2 Το Σύστηµα Κανόνων CLIPS
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 Π2 Το Σύστηµα Κανόνων CLIPS Το CLIPS (C Language Integrated Production System) είναι ένα περιβάλλον που προσφέρει δυνατότητες για προγραµµατισµό µε κανόνες, αντικείµενα και συναρτήσεις. Αναπτύχθηκε
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ. Λογική. Δημήτρης Πλεξουσάκης
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Λογική Δημήτρης Πλεξουσάκης 2ο μέρος σημειώσεων: Συστήματα Αποδείξεων για τον ΠΛ, Μορφολογική Παραγωγή, Κατασκευή Μοντέλων Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών Άδειες Χρήσης
Διαβάστε περισσότεραHY118- ιακριτά Μαθηµατικά
HY118- ιακριτά Μαθηµατικά Πέµπτη, 02/03/2017 Αντώνης Α. Αργυρός e-mail: argyros@csd.uoc.gr Το υλικό των διαφανειών έχει βασιστεί σε διαφάνειες του Kees van Deemter, από το University of Aberdeen 3/2/2017
Διαβάστε περισσότεραΠροτασιακή Λογική. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ ΤΕΙ Ηπείρου Γκόγκος Χρήστος
Προτασιακή Λογική (Propositional Logic) Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ ΤΕΙ Ηπείρου Γκόγκος Χρήστος - 2015 Λογική Λογική είναι οι κανόνες που διέπουν τη σκέψη. Η λογική αφορά τη μελέτη των διαδικασιών
Διαβάστε περισσότεραΔιακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά
Διακριτά Μαθηματικά ΙΙ Χρήστος Νομικός Τμήμα Μηχανικών Η/Υ και Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 2018 Χρήστος Νομικός ( Τμήμα Μηχανικών Η/Υ Διακριτά και Πληροφορικής Μαθηματικά Πανεπιστήμιο ΙΙ Ιωαννίνων
Διαβάστε περισσότεραΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Ενότητα 9: Προτασιακή λογική. Ρεφανίδης Ιωάννης Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής
Ενότητα 9: Προτασιακή λογική Ρεφανίδης Ιωάννης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου
Διαβάστε περισσότερα3.1 Αριθμητικοί και Λογικοί Τελεστές, Μετατροπές Τύπου (Casting)
Εργαστήριο 3: 3.1 Αριθμητικοί και Λογικοί Τελεστές, Μετατροπές Τύπου (Casting) Η C++, όπως όλες οι γλώσσες προγραμματισμού, χρησιμοποιεί τελεστές για να εκτελέσει τις αριθμητικές και λογικές λειτουργίες.
Διαβάστε περισσότεραΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2015-2016 Τεχνητή Νοημοσύνη Λογικοί Πράκτορες Διδάσκων: Τσίπουρας Μάρκος Εκπαιδευτικό Υλικό: Τσίπουρας Μάρκος http://ai.uom.gr/aima/ 2 Πράκτορες βασισμένοι
Διαβάστε περισσότερα2.1 Αντικειµενοστρεφής προγραµµατισµός
2.1 Αντικειµενοστρεφής προγραµµατισµός Στον αντικειµενοστρεφή προγραµµατισµό (object oriented programming, OOP) ένα πρόγραµµα υπολογιστή είναι ένα σύνολο αλληλεπιδρώντων αντικειµένων. Μπορεί να ειπωθεί
Διαβάστε περισσότεραHY118-Διακριτά Μαθηματικά. Προτασιακός Λογισμός. Προηγούμενη φορά. Βάσεις της Μαθηματικής Λογικής. 02 Προτασιακός Λογισμός
HY118-Διακριτά Μαθηματικά Πέμπτη, 08/02/2018 Το υλικό των Αντώνης διαφανειών Α. Αργυρός έχει βασιστεί σε διαφάνειες του e-mail: Kees argyros@csd.uoc.gr van Deemter, από το University of Aberdeen Προηγούμενη
Διαβάστε περισσότεραHY118-Διακριτά Μαθηματικά
HY118-Διακριτά Μαθηματικά Πέμπτη, 08/02/2018 Το υλικό των Αντώνης διαφανειών Α. Αργυρός έχει βασιστεί σε διαφάνειες του e-mail: Kees argyros@csd.uoc.gr van Deemter, από το University of Aberdeen 08-Feb-18
Διαβάστε περισσότεραΥπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά
Υπολογιστικά & Διακριτά Μαθηματικά Ενότητα 2:Στοιχεία Μαθηματικής Λογικής Στεφανίδης Γεώργιος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,
Διαβάστε περισσότεραΚατηγορηματικός Λογισμός (ΗR Κεφάλαιο 2.1-2.5)
Κατηγορηματικός Λογισμός (ΗR Κεφάλαιο 2.1-2.5) Στην ενότητα αυτή θα μελετηθούν τα εξής επιμέρους θέματα: Εισαγωγή στον Κατηγορηματικό Λογισμό Σύνταξη Κανόνες Συμπερασμού Σημασιολογία ΕΠΛ 412 Λογική στην
Διαβάστε περισσότεραΕΙΔΗ,ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙ- ΣΜΟΥ
Κεφάλαιο 7 ΕΙΔΗ,ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙ- ΣΜΟΥ Ερωτήσεις 1. Να αναφέρετε διαφορές μεταξύ γλωσσών μηχανής και γλωσσών χαμηλού επιπέδου. Οι γλώσσες μηχανής κωδικοποιούν τις εντολές τους με ομάδες
Διαβάστε περισσότεραΑναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό
Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) (alexv@aegean.gr) Υποψήφιος ιδάκτορας Τµήµα Μηχανικών Υπολογιστικών και Πληροφοριακών Συστηµάτων.
Διαβάστε περισσότεραΥπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Η οντολογία (ontology), ως μια τυποποιημένη περιγραφή ενός συγκεκριμένου τομέα γνώσης η οποία πρέπει να είναι αποδεκτή από
Υπάρχουν διάφοροι ορισμοί. Η οντολογία (ontology), ως μια τυποποιημένη περιγραφή ενός συγκεκριμένου τομέα γνώσης η οποία πρέπει να είναι αποδεκτή από μια ομάδα ατόμων, για να έχει νόημα η ύπαρξή της, έρχεται
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ανάλυση απαιτήσεων Σε αυτό το μάθημα θα ασχοληθούμε με : Δημιουργία μοντέλων
ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Οι Μηχανικοί Λογισμικού παράγουν μοντέλα που βοηθούν στη διατύπωση των απαιτήσεων με τη μορφή προδιαγραφών. Η εργασία της παραγωγής μοντέλων περιγράφεται ως ανάλυση απαιτήσεων. Η ανάλυση
Διαβάστε περισσότεραΠληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης Ενότητα 5: Διαγράμματα Κλάσης (1ο Μέρος)
Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης Ενότητα 5: Διαγράμματα Κλάσης (1ο Μέρος) Γρηγόριος Μπεληγιάννης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων και Τροφίμων
Διαβάστε περισσότεραΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ - SEMANTICS
ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΑ - SEMANTICS Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ιόνιο
Διαβάστε περισσότερα9.1 Προτασιακή Λογική
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 9 Λογική Η λογική παρέχει έναν τρόπο για την αποσαφήνιση και την τυποποίηση της διαδικασίας της ανθρώπινης σκέψης και προσφέρει µια σηµαντική και εύχρηστη µεθοδολογία για την αναπαράσταση και
Διαβάστε περισσότεραΑρχές Τεχνολογίας Λογισμικού Εργαστήριο
Αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού Εργαστήριο Κωδικός Μαθήματος: TP323 Ώρες Εργαστηρίου: 2/εβδομάδα (Διαφάνειες Νίκου Βιδάκη) 1 JAVA Inheritance Εβδομάδα Νο. 3 2 Προηγούμενο μάθημα (1/2) Τι είναι αντικείμενο?
Διαβάστε περισσότεραΑποφασισιµότητα. HY118- ιακριτά Μαθηµατικά. Βασικές µέθοδοι απόδειξης. 07 -Αποδείξεις. ιακριτά Μαθηµατικά, Εαρινό εξάµηνο 2017
HY118- ιακριτά Μαθηµατικά Πέµπτη, 02/03/2017 Αντώνης Α. Αργυρός e-mail: argyros@csd.uoc.gr Το υλικό των διαφανειών έχει βασιστεί σε διαφάνειες του Kees van Deemter, από το University of Aberdeen 3/2/2017
Διαβάστε περισσότεραΘεωρητικές Ασκήσεις. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 1 ο Μέρος
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 1 ο Μέρος Θέμα 1 Δίνονται τα παρακάτω τμήματα αλγορίθμου Α. βαλίτσα Αληθής εισιτήριο Αληθής ταξίδι βαλίτσα και εισιτήριο Τι τιμή θα έχει η λογική μεταβλητή
Διαβάστε περισσότεραΠανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών. Διακριτά Μαθηματικά. Ενότητα 6: Προτασιακός Λογισμός
Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Διακριτά Μαθηματικά Ενότητα 6: Προτασιακός Λογισμός Αν. Καθηγητής Κ. Στεργίου e-mail: kstergiou@uowm.gr Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Άδειες
Διαβάστε περισσότεραΜε τι ασχολείται ο αντικειμενοστραφής προγραμματισμός
1 2 Η Αρχή Ο αντικειμενοστραφής προγραμματισμός άρχισε να χρησιμοποιείται από τους προγραμματιστές, όταν ουσιαστικά ο διαδικαστικός (δομημένος) προγραμματισμός, δεν μπορούσε να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις
Διαβάστε περισσότεραΕπίλυση Προβλημάτων 1
Επίλυση Προβλημάτων 1 Επίλυση Προβλημάτων Περιγραφή Προβλημάτων Αλγόριθμοι αναζήτησης Αλγόριθμοι τυφλής αναζήτησης Αναζήτηση πρώτα σε βάθος Αναζήτηση πρώτα σε πλάτος (ΒFS) Αλγόριθμοι ευρετικής αναζήτησης
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 7 : Είδη, Τεχνικές, και Περιβάλλοντα Προγραµµατισµού
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Κεφάλαιο 7 : Είδη, Τεχνικές, και Περιβάλλοντα Προγραµµατισµού ( Απαντήσεις & Λύσεις Βιβλίου) 1. Σκοποί κεφαλαίου Κύκλος ανάπτυξης προγράµµατος Κατηγορίες γλωσσών προγραµµατισµού
Διαβάστε περισσότεραΕπιµέλεια Θοδωρής Πιερράτος
Ερωτήσεις Σωστό - Λάθος 1. Ο αλγόριθµος πρέπει να τερµατίζεται µετά από εκτέλεση πεπερασµένου αριθµού εντολών. 2. Η είσοδος σε έναν αλγόριθµο µπορεί να είναι έξοδος σε έναν άλλο αλγόριθµο. 3. Ένας αλγόριθµος
Διαβάστε περισσότεραJ-GANNO. Σύντοµη αναφορά στους κύριους στόχους σχεδίασης και τα βασικά χαρακτηριστικά του πακέτου (προέκδοση 0.9Β, Φεβ.1998) Χάρης Γεωργίου
J-GANNO ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟ ΠΑΚΕΤΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΧΝΗΤΩΝ ΝΕΥΡΩΝΙΚΩΝ ΙΚΤΥΩΝ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ JAVA Σύντοµη αναφορά στους κύριους στόχους σχεδίασης και τα βασικά χαρακτηριστικά του πακέτου (προέκδοση 0.9Β,
Διαβάστε περισσότεραΜαθηματική Λογική και Λογικός Προγραμματισμός
Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων- Σημειώσεις έτους 2007-2008 Καθηγητής Γεώργιος Βούρος Μαθηματική Λογική και Λογικός Προγραμματισμός Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών
Διαβάστε περισσότεραΠΑΙΓΝΙΑ Παιχνίδια Γενική Θεώρηση μεγιστοποιήσει την πιθανότητά
ΠΑΙΓΝΙΑ Παιχνίδια Γενική Θεώρηση: Έστω ότι έχουμε τους παίκτες Χ και Υ. Ο κάθε παίκτης, σε κάθε κίνηση που κάνει, προσπαθεί να μεγιστοποιήσει την πιθανότητά του να κερδίσει. Ο Χ σε κάθε κίνηση που κάνει
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. 18 Μηχανική Μάθηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 18 Μηχανική Μάθηση Ένα φυσικό ή τεχνητό σύστηµα επεξεργασίας πληροφορίας συµπεριλαµβανοµένων εκείνων µε δυνατότητες αντίληψης, µάθησης, συλλογισµού, λήψης απόφασης, επικοινωνίας και δράσης
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. Κεφάλαιο 3
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 3 Δυαδική λογική Με τον όρο λογική πρόταση ή απλά πρόταση καλούμε κάθε φράση η οποία μπορεί να χαρακτηριστεί αληθής ή ψευδής με βάση το νόημα της. π.χ. Σήμερα
Διαβάστε περισσότεραΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΛΟΓΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ (I) ΙΖΑΜΠΩ ΚΑΡΑΛΗ ΑΘΗΝΑ 2008 Στην πράξη, πολλά προβλήματα εμπλέκουν
Διαβάστε περισσότεραΥποθετικές προτάσεις και λογική αλήθεια
Υποθετικές προτάσεις και λογική αλήθεια Δρ. Παναγιώτης Λ. Θεοδωρόπουλος Σχολικός Σύμβουλος κλάδου ΠΕ03 www.p-theodoropoulos.gr Περίληψη Στην εργασία αυτή επιχειρείται μια ερμηνεία της λογικής αλήθειας
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη. 21η διάλεξη ( ) Ίων Ανδρουτσόπουλος.
Τεχνητή Νοημοσύνη 21η διάλεξη (2016-17) Ίων Ανδρουτσόπουλος http://www.aueb.gr/users/ion/ 1 Οι διαφάνειες αυτής της διάλεξης βασίζονται στα βιβλία: «Artificial Intelligence A Modern Approach» των. Russel
Διαβάστε περισσότεραΣύµφωνα µε την Υ.Α /Γ2/ Εξισώσεις 2 ου Βαθµού. 3.2 Η Εξίσωση x = α. Κεφ.4 ο : Ανισώσεις 4.2 Ανισώσεις 2 ου Βαθµού
Σύµφωνα µε την Υ.Α. 139606/Γ2/01-10-2013 Άλγεβρα Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Ι. ιδακτέα ύλη Από το βιβλίο «Άλγεβρα και Στοιχεία Πιθανοτήτων Α Γενικού Λυκείου» (έκδοση 2013) Εισαγωγικό κεφάλαιο E.2. Σύνολα Κεφ.1
Διαβάστε περισσότεραΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Αντικειμενοστραφής προγραμματισμός Web Sites:
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη. 7η διάλεξη ( ) Ίων Ανδρουτσόπουλος.
Τεχνητή Νοημοσύνη 7η διάλεξη (2016-17) Ίων Ανδρουτσόπουλος http://www.aueb.gr/users/ion/ 1 Οι διαφάνειες αυτής της διάλεξης βασίζονται στο βιβλίο Artificial Intelligence A Modern Approach των S. Russel
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ασκήσεις και ερωτήσεις
ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ασκήσεις και ερωτήσεις 1) Ερωτήσεις Σωστού/Λάθους (ΣΛ) Το πακέτο λογισμικού Excel της Microsoft είναι λογισμικό διαχείρισης ΒΔ (ΣΛ) Το πακέτο λογισμικού Access της Microsoft είναι λογισμικό
Διαβάστε περισσότεραΛογικοί πράκτορες. Πράκτορες βασισµένοι στη γνώση
Λογικοί πράκτορες Πράκτορες βασισµένοι στη γνώση Βάση γνώσης (knowledge base: Σύνολο προτάσεων (sentences Γλώσσα αναπαράστασης της γνώσης Γνωστικό υπόβαθρο: «Αµετάβλητο» µέρος της ΒΓ Βασικές εργασίες:
Διαβάστε περισσότεραΕλληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο. Βασικές έννοιες αντικειµενοστρεφούς τεχνολογίας. ρ. Πάνος Φιτσιλής
1 Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήµιο Βασικές έννοιες αντικειµενοστρεφούς τεχνολογίας ρ. Πάνος Φιτσιλής Περιεχόµενα Βασικές έννοιες αντικειµενοστεφούς τρόπου ανάπτυξης Τι είναι κλάση Τι είναι αντικείµενο 2 Βασικές
Διαβάστε περισσότεραΕΥΦΥΗΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΦΩΤΙΟΥ Α. ΚΟΚΚΟΡΑ ΕΥΦΥΗΣ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΜΕ XΡΗΣΗ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΓΡΑΦΩΝ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006 ΦΩΤΙΟΥ Α. ΚΟΚΚΟΡΑ
Διαβάστε περισσότεραHY118-Διακριτά Μαθηματικά
HY118-Διακριτά Μαθηματικά Πέμπτη, 15/02/2018 Το υλικό των διαφανειών έχει βασιστεί σε Αντώνης διαφάνειες Α. Αργυρός του Kees van e-mail: argyros@csd.uoc.gr Deemter, από το University of Aberdeen 15-Feb-18
Διαβάστε περισσότεραΣτοιχειώδης προγραμματισμός σε C++
Στοιχειώδης προγραμματισμός σε C++ Σύντομο Ιστορικό. Το πρόγραμμα Hello World. Ο τελεστής εξόδου. Μεταβλητές και δηλώσεις τους. Αντικείμενα, μεταβλητές, σταθερές. Ο τελεστής εισόδου. Θεμελιώδεις τύποι.
Διαβάστε περισσότεραΜοντελοποίηση Συστημάτων. Διαγράμματα Κλάσεων ClassDiagrams
Μοντελοποίηση Συστημάτων Διαγράμματα Κλάσεων ClassDiagrams Διαγράμματα Κλάσεων Χρησιμοποιούνται στα βήματα: Ανάλυση απαιτήσεων Π.Σ. Σχεδιασμός Π.Σ. Είναι στατικά διαγράμματα που δείχνουν: Κλάσεις Ιδιότητες
Διαβάστε περισσότεραΑνάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον. Κεφάλαια 2,7,8
Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον Επιμέλεια : Δρεμούσης Παντελής Κεφάλαια 2,7,8 1. Τι είναι αλγόριθμος; Μια πεπερασμένη σειρά ενεργειών, αυστηρά καθορισμένων και εκτελέσιμων σε πεπερασμένο
Διαβάστε περισσότεραΕξελιγµένες Τεχνικές Σχεδιασµού
Κεφάλαιο 16 Εξελιγµένες Τεχνικές Σχεδιασµού Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Σχεδιασµός Βασισµένος σε Γράφους Γράφος σχεδιασµού (1/2) Ο
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Αναπαράσταση Γνώσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - Αναπαράσταση Γνώσης Σύνοψη Στο χώρο της επίλυσης προβλημάτων, κυρίως του πραγματικού κόσμου, η καταλληλότητα της επιλεγμένης μεθόδου για την αναπαράσταση της γνώσης που υπάρχει σχετικά με
Διαβάστε περισσότεραΑ. Ερωτήσεις Ανάπτυξης
οµηµένος Προγραµµατισµός-Κεφάλαιο 7 Σελίδα 1 α ό 10 ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙΙ (ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Είδη, Τεχνικές και Περιβάλλοντα Προγραµµατισµού Α. Ερωτήσεις Ανάπτυξης 1. Τι ονοµάζουµε γλώσσα προγραµµατισµού;
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο 4 Σχεδίαση Βάσεων Δεδομένων
Βάσεις Δεδομένων Επαγγελματικού Λυκείου Κεφάλαιο 4 Σχεδίαση Βάσεων Δεδομένων Εισηγητής Δελησταύρου Κωνσταντίνος Καθηγητής Πληροφορικής ΠΕ20 Μηχανικός Πληροφορικής Τ.Ε. M.Sc. στα Συστήματα Υπολογιστών Περιεχόμενα
Διαβάστε περισσότερα8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση
8.2 Εννοιολογική χαρτογράφηση Η εννοιολογική χαρτογράφηση (concept mapping) αποτελεί ένα μέσο για την αναπαράσταση των γνώσεων, των ιδεών, των εννοιών προς οικοδόμηση (Jonassen et al. 1998), των νοητικών
Διαβάστε περισσότεραΓΛΩΣΣΑ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΤΥΠΟΙ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΜΕΤΑΒΛΗΤΕΣ
ΓΛΩΣΣΑ ΑΛΦΑΒΗΤΟ Κεφαλαία και μικρά γράμματα ελληνικού αλφαβήτου: Α Ω και α ω Κεφαλαία και μικρά γράμματα λατινικού αλφαβήτου: A Z και a z Αριθμητικά ψηφία: 0 9 Ειδικοί χαρακτήρες: + - * / =. ( ),! & κενός
Διαβάστε περισσότεραΚύρια σημεία. Η έννοια του μοντέλου. Έρευνα στην εφαρμοσμένη Στατιστική. ΈρευναστηΜαθηματικήΣτατιστική. Αντικείμενο της Μαθηματικής Στατιστικής
Κύρια σημεία Ερευνητική Μεθοδολογία και Μαθηματική Στατιστική Απόστολος Μπουρνέτας Τμήμα Μαθηματικών ΕΚΠΑ Αναζήτηση ερευνητικού θέματος Εισαγωγή στην έρευνα Ολοκλήρωση ερευνητικής εργασίας Ο ρόλος των
Διαβάστε περισσότεραΠρόβλημα 29 / σελίδα 28
Πρόβλημα 29 / σελίδα 28 Πρόβλημα 30 / σελίδα 28 Αντιμετάθεση / σελίδα 10 Να γράψετε αλγόριθμο, οποίος θα διαβάζει τα περιεχόμενα δύο μεταβλητών Α και Β, στη συνέχεια να αντιμεταθέτει τα περιεχόμενά τους
Διαβάστε περισσότεραHY118- ιακριτά Μαθηµατικά
HY118- ιακριτά Μαθηµατικά Τρίτη, 21/02/2017 Το υλικό των διαφανειών έχει βασιστεί σε Αντώνης διαφάνειες Α. Αργυρός του Kees van e-mail: argyros@csd.uoc.gr Deemter, από το University of Aberdeen 2/21/2017
Διαβάστε περισσότεραΘέματα Μεταγλωττιστών
Γιώργος Δημητρίου Ενότητα 2 η : Συστήματα τύπων Συστήματα Τύπων (ΣΤ) Το σύστημα τύπων μιας γλώσσας προγραμματισμού με τύπους είναι ένα σύνολο από κανόνες στους οποίους πρέπει να υπακούουν οι τύποι της
Διαβάστε περισσότεραΤεχνολογίες Υλοποίησης Αλγορίθµων
Τεχνολογίες Υλοποίησης Αλγορίθµων Χρήστος Ζαρολιάγκης Καθηγητής Τµήµα Μηχ/κων Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστήµιο Πατρών email: zaro@ceid.upatras.gr Γρηγόρης Πράσινος Υποψήφιος ιδάκτωρ Τµήµα Μηχ/κων Η/Υ &
Διαβάστε περισσότεραΑναπαράσταση Γνώσης και Συλλογιστικές
ναπαράσταση Γνώσης και Συλλογιστικές Γενικά Προτασιακή λογική Λογική πρώτης τάξης Λογικός προγραµµατισµός Επεκτάσεις της Λογικής Πρώτης Τάξης Συστήµατα Κανόνων Επίλογος ναπαράσταση γνώσης ναπαράσταση γνώσης
Διαβάστε περισσότεραFORTRAN και Αντικειμενοστραφής Προγραμματισμός
FORTRAN και Αντικειμενοστραφής Προγραμματισμός Παραδόσεις Μαθήματος 2016 Δρ Γ Παπαλάμπρου Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ georgepapalambrou@lmentuagr Εργαστήριο Ναυτικής Μηχανολογίας (Κτίριο Λ) Σχολή Ναυπηγών
Διαβάστε περισσότεραΒάσεις δεδομένων. (4 ο μάθημα) Ηρακλής Βαρλάμης
Βάσεις δεδομένων (4 ο μάθημα) Ηρακλής Βαρλάμης varlamis@hua.gr Περιεχόμενα Επέκταση του μοντέλου ΟΣ Κληρονομικότητα Εξειδίκευση/Γενίκευση Περιορισμοί Ιεραρχίες και πλέγματα Συνάθροιση Συνέχεια στο σχεσιακό
Διαβάστε περισσότεραΠληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης Ενότητα 1: Βασικές Αρχές Αντικειμενοστραφούς Σχεδίασης Συστημάτων και Εφαρμογών (1ο Μέρος)
Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης Ενότητα 1: Βασικές Αρχές Αντικειμενοστραφούς Σχεδίασης Συστημάτων και Εφαρμογών (1ο Μέρος) Γρηγόριος Μπεληγιάννης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης
Διαβάστε περισσότεραΕισαγωγή σε αντικειμενοστραφή concepts. Και λίγη C#
Εισαγωγή σε αντικειμενοστραφή concepts Και λίγη C# Κλάσεις Κλάση: τύπος δεδομένων που αποτελεί συλλογή πεδίων, ορισμών συναρτήσεων/μεθόδων και ορισμών άλλων τύπων δεδομένων. Αντίστοιχο σκεπτικό με struct
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή
Τεχνητή Νοημοσύνη (ΥΠ23) 6 ο εξάμηνο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ουρανία Χατζή raniah@hua.gr 1 Λογική Αποσαφήνιση και τυποποίηση της διαδικασίας της ανθρώπινης σκέψης Η μαθηματική
Διαβάστε περισσότεραp p 0 1 1 0 p q p q p q 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 1 1 p q
Σημειώσεις του Μαθήματος Μ2422 Λογική Κώστας Σκανδάλης ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ 2010 Εισαγωγή Η Λογική ασχολείται με τους νόμους ορθού συλλογισμού και μελετά τους κανόνες βάσει των οποίων
Διαβάστε περισσότεραK15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 3: Προτασιακή Λογική / Θεωρία Συνόλων
K15 Ψηφιακή Λογική Σχεδίαση 3: Προτασιακή Λογική / Θεωρία Συνόλων Γιάννης Λιαπέρδος TEI Πελοποννήσου Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Στοιχεία προτασιακής λογικής Περιεχόμενα
Διαβάστε περισσότεραΠεριγραφή Προβλημάτων
Τεχνητή Νοημοσύνη 02 Περιγραφή Προβλημάτων Φώτης Κόκκορας Τμ.Τεχν/γίας Πληροφορικής & Τηλ/νιών - ΤΕΙ Λάρισας Παραδείγματα Προβλημάτων κύβοι (blocks) Τρεις κύβοι βρίσκονται σε τυχαία διάταξη πάνω στο τραπέζι
Διαβάστε περισσότεραΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Μέρος 4ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1 ΟΙ ΤΕΛΕΣΤΕΣ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ Με τους τελεστές σύγκρισης, συγκρίνουμε τις
Διαβάστε περισσότεραΠεριεχόµενα. ΜΕΡΟΣ Α: Επίλυση Προβληµάτων... 17
ΠΡΟΛΟΓΟΣ... I ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ...III ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... IX ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... XI 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 1.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ... 1 1.1.1 Ορισµός της Νοηµοσύνης... 2 1.1.2 Ορισµός
Διαβάστε περισσότεραΓνώση. Γνώση (knowledge) είναι ο κοινός παράγοντας (π.χ. κανόνες) που περιγράφει συνοπτικά τις συσχετίσεις μεταξύ των δεδομένων ενός προβλήματος.
Γνώση Η γνώση είναι διαφορετική από τα δεδομένα Γνώση (knowledge) είναι ο κοινός παράγοντας (π.χ. κανόνες) που περιγράφει συνοπτικά τις συσχετίσεις μεταξύ των δεδομένων ενός προβλήματος. Η γνώση για κάποιο
Διαβάστε περισσότεραΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ & ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΘ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ
ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ & ΛΥΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΘ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟ [μέχρι τη ομή Επιλογής] Περιεχόμενα >ΕΝΟΤΗΤΑ 1/ΚΕΦ.1.1/... 2 ΤΥΠΟΥ Β1: ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΟΥ... 2 ΤΥΠΟΥ Β2: ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ... 2 >ΕΝΟΤΗΤΑ 2/ΚΕΦ.2.1/...
Διαβάστε περισσότεραΕπανάληψη. ΗΥ-180 Spring 2019
Επανάληψη Έχουμε δει μέχρι τώρα 3 μεθόδους αποδείξεων του Προτασιακού Λογισμού: Μέσω πίνακα αληθείας για τις υποθέσεις και το συμπέρασμα, όπου ελέγχουμε αν υπάρχουν ερμηνείες που ικανοποιούν τις υποθέσεις
Διαβάστε περισσότεραΟπτική αντίληψη. Μετά?..
Οπτική αντίληψη Πρωτογενής ερεθισµός (φυσικό φαινόµενο) Μεταφορά µηνύµατος στον εγκέφαλο (ψυχολογική αντίδραση) Μετατροπή ερεθίσµατος σε έννοια Μετά?.. ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΟΡΑΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΛΟΓΙΣΤΟΥΜΕ
Διαβάστε περισσότεραΠεριεχόμενο του μαθήματος
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Η Αντικειμενοστρεφής Τεχνολογία Δρ Βαγγελιώ Καβακλή Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εαρινό Εξάμηνο 202-203 Περιεχόμενο του μαθήματος Η έννοια
Διαβάστε περισσότερα4.3 Ορθότητα και Πληρότητα
4.3 Ορθότητα και Πληρότητα Συστήματα αποδείξεων όπως η μορφολογική παραγωγή και η κατασκευή μοντέλων χρησιμοποιούνται για να δείξουμε την εγκυρότητα εξαγωγών συμπερασμάτων. Ένα σύστημα αποδείξεων μπορεί
Διαβάστε περισσότερα2 ΟΥ και 7 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΜΑΡΙΑ Σ. ΖΙΩΓΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑ 2 ΟΥ και 7 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΛΓΟΡΙΘΜΩΝ και ΔΟΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ 2.1 Να δοθεί ο ορισμός
Διαβάστε περισσότεραΤεχνητή Νοημοσύνη. 8η διάλεξη ( ) Ίων Ανδρουτσόπουλος.
Τεχνητή Νοημοσύνη 8η διάλεξη (2016-17) Ίων Ανδρουτσόπουλος http://www.aueb.gr/users/ion/ 1 Οι διαφάνειες αυτής της διάλεξης βασίζονται στο βιβλίο Artificial Intelligence A Modern Approach των S. Russel
Διαβάστε περισσότεραΒάσεις Δεδομένων Ενότητα 4
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Μοντέλο Οντοτήτων-Συσχετίσεων Ιωάννης Μανωλόπουλος, Καθηγητής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες
Διαβάστε περισσότερα