Το χάσμα γενεών και οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους εφήβους εξαιτίας του

Transcript

1 Γενικό Λύκειο Αρκαλοχωρίου Σχ. Έτος: Το χάσμα γενεών και οι ψυχολογικές επιπτώσεις στους εφήβους εξαιτίας του Ομάδα υλοποίησης Μαθητές Τμήμα: Β2 Στρατάκη Μαρία Φραγκουλάκη Εύα Εισηγητής Θέματος Κάββαλος Στυλιανός Εκπαιδευτικός Πληροφορικής Η εργασία είναι διαθέσιμη και στον δικτυακό τόπο της σχολικής μονάδας 1

2 Κατάλογος περιεχομένων Ορισμός...3 Οι μορφές εκδήλωσης του χάσματος Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι κατά την εφηβεία...6 Παιδεία, πρότυπα και αξίες και ο ρόλος τους στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους...6 Οι αιτίες που ευθύνονται για το χάσμα....7 Έφηβοι...7 Τύποι γονέων Αυστηρός γονιός Επιεικείς γονείς Απόντες γονείς Πατρικός Τύπος Πατριαρχικός Τύπος Δημοκρατικοί Γονείς Ιδανικοί Γονείς...15 Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι...16 Οι τρόποι γεφύρωσης του χάσματος Στόχος λοιπόν είναι να πάψουν τα προβλήματα ανάμεσα σε νέους και γονείς να υπάρχουν, έτσι ώστε να επιτευχθεί μία ομαλή και λειτουργική κατάσταση επιβίωσης μέσα στην οικογένεια. Με αυτό τον τρόπο πολλοί τομείς στη ζωή των ανθρώπων θα καλυτερεύσουν. Η αρμονική επιβίωση επιτυγχάνεται με τους παρακάτω τρόπους:

3 Ορισμός Με τον όρο χάσμα γενεών υποδηλώνονται οι μεγάλες διαφορές που χωρίζουν τις διαδοχικές γενιές, τη γενιά των ωρίμων και τη γενιά των νέων. Εννοείται η κατάσταση που δημιουργείται μεταξύ ατόμων διαφορετικής ηλικίας και εντοπίζεται στον τρόπο αντιμετώπισης της πραγματικότητας. Ειδικά ανώνυμος φάκελος τις τελευταίες δεκαετίες οι εξελίξεις κυρίως στην τεχνολογία και άρα και στον τρόπο ζωής, κάνει την κάθε γενιά να διαφέρει όλο και περισσότερο με την αμέσως προηγούμενη. Στην Ελλάδα τώρα, νομίζω ότι ο όρος αυτός παίρνει νέες διαστάσεις, μπορεί ίσως να αναφερθεί ακόμα και ως 'πόλεμος των γενεών'. Πόλεμος για επιβίωση, αλλά και για γενικότερη επικράτηση ή για να το πούμε πιο ωμά, για εξουσία. Στην Ελλάδα βέβαια είναι γνωστό ότι οι διαχωρισμοί και οι ομαδοποιήσεις υπάρχουν σε πολλά επίπεδα, δυστυχώς τις περισσότερες φορές με ανταγωνιστικό και αρνητικό τρόπο. Μπορούμε να πούμε ότι υπάρχουν ταξικοί διαχωρισμοί. Κυρίως πλούσιοι-φτωχοί. Επίσης υπάρχει ομαδοποίηση και κατάταξη βάση επαγγέλματος. Άλλος διαχωρισμός θα μπορούσε να είναι αυτός μεταξύ δημοσίων υπαλλήλων και ελεύθερων επαγγελματιών. Οι μορφές εκδήλωσης του χάσματος Οι διαφωνίες. Ο διαφορετικός τρόπος ζωής. Οι αλληλοκατηγορίες. Η αποξένωση. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι. Η φήμη που επικρατεί. H κρισιμότητα της νεανικής ηλικίας Η χρονική διάρκεια της εφηβείας: από το 12ο έως το 19ο έτος της ηλικίας. Α. Προ-εφηβεία (11ο- 13ο έτος): οι πρώτες βιολογικές και σωματικές διαφοροποιήσεις από την παιδική ηλικία. Β. Κυρίως εφηβεία (13ο- 18ο έτος): συντελούνται όλες οι βιολογικές/σωματικές και οι ψυχολογικές αλλαγές. Γ. Όψιμη εφηβεία (18ο-20ο έτος): ολοκληρώνονται οι βιολογικές και οι σωματικές αλλαγές. Το άτομο τείνει προς τη βιολογική ωριμότητα, χωρίς να έχει επέλθει όμως η ψυχο-κοινωνική ωριμότητα. Δ. Μετα-εφηβεία ή παρατεινόμενη εφηβεία. 3

4 Χαρακτηριστικά της εφηβείας Η εφηβεία είναι στάδιο προετοιμασίας για τη ζωή ή αυτοτελές στάδιο της ανάπτυξης. Η εφηβεία είναι μετάβαση από την παιδικότητα στην ωριμότητα και στην ενηλικίωση. Η εφηβεία είναι η πορεία προς την ψυχοσωματική ωρίμανση ή η βιολογική, γνωστική, πνευματική, κοινωνική και ηθική ανάπτυξη και ωρίμανση. Οι έφηβοι εγκαταλείπουν τα γονικά πρότυπα και τις ταυτίσεις με συμπεριφορές του οικογενειακού περιβάλλοντος και αναζητούν νέα πρότυπα προς μίμηση. Η βιολογική ωρίμανση και η ψυχοκοινωνική ανάπτυξη στην εφηβεία δεν ταυτίζονται. Είναι καθοριστική διότι: Σ αυτή την ηλικία ο άνθρωπος διαμορφώνει ουσιαστικά την προσωπικότητά του. Στη διάρκεια της εφηβείας συντελούνται και οι έντονες σωματικές αλλαγές που συχνά συνοδεύονται από προβλήματα επικοινωνίας, νευρικότητα, ανασφάλεια, μελαγχολία κ.ά. Παράλληλα με τη σωματική ανάπτυξη ο νέος αναπτύσσεται και ωριμάζει συναισθηματικά. Η συναισθηματική ωρίμανση όμως συντελείται τις περισσότερες φορές με εντάσεις που έχουν τη βάση τους στα παρακάτω τρία κυρίαρχα προβλήματα της εφηβείας: χειραφέτηση από τους γονείς, σχέσεις με το άλλο φύλο, πρόβλημα επαγγελματικής αποκατάστασης. 4

5 Είναι αποφασιστική διότι: Σ αυτή την ηλικία θα βρεθεί ο άνθρωπος μπροστά σε διλήμματα και θα πρέπει να πάρει σοβαρές αποφάσεις για θέματα που εν πολλοίς θα καθορίσουν όλη την υπόλοιπη ζωή του. Η επιλογή του επαγγέλματος είναι ένα από αυτά τα θέματα: η επιλογή επαγγέλματος, όπως είναι φυσικό, είναι μια πολύ δύσκολη απόφαση, και καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, οι οποίοι πολλές φορές δεν είναι βέβαιο ότι οδηγούν σε σωστές εκτιμήσεις, οι οποίοι παράγοντες είναι και υποκειμενικοί (κλίσεις, ενδιαφέροντα, δεξιότητες κ.ά.) και αντικειμενικοί (αγορά εργασίας, συνθήκες εργασίας, επαγγελματικές προοπτικές κ.ά.). Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι κατά την εφηβεία Η εφηβεία είναι ιδιαίτερα κρίσιμη ηλικία επειδή αυτή την περίοδο οι νέοι εκτίθενται σε πολλούς κινδύνους και αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα. Το παρορμητικό του χαρακτήρα τους, η απειρία και η ανωριμότητα, η απερισκεψία και η επιπολαιότητα, τους κάνει αρκετά ευάλωτους σε κινδύνους όπως: ναρκωτικά, διαφθορά, εγκληματικότητα, χουλιγκανισμός, ένταξη σε περιθωριακές ομάδες με αμφιλεγόμενη συμπεριφορά ή ιδεολογία. Όλα αυτά έχουν να κάνουν με το γενικότερο θέμα της διαπαιδαγώγησης και του προσανατολισμό της νεολαίας. 5

6 Παιδεία, πρότυπα και αξίες και ο ρόλος τους στη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους Το πρόβλημα της διάπλασης του χαρακτήρα και της διαμόρφωσης της προσωπικότητας των νέων έτσι ώστε να είναι ικανοί ν αντιμετωπίζουν προβλήματα της ηλικίας τους αλλά και της ζωής, υπήρχε σ όλες τις εποχές. Στις μέρες μας όμως είναι οξύτερο διότι οι γρήγορες εξελίξεις σ όλους τους τομείς αλλάζουν διαρκώς τις συνθήκες της ζωής με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν κάποιες κοινές σταθερές αξιών στις οποίες να βασιστεί η διάπλαση του χαρακτήρα τους. Σήμερα, σύμφωνα με τους μελετητές, υπάρχει ένα ιδεολογικό κενό και μια σύγχυση. Ή δεν υπάρχουν πρότυπα ικανά να καθοδηγήσουν σωστά τους νέους ή αυτά που ασπάζονται οι νέοι δεν έχουν πάντοτε θετικά στοιχεία. Αντίθετα μάλιστα η κοινωνία τους δίνει πολλά αρνητικά παραδείγματα αδικίας, εκμετάλλευσης, βίας και ανηθικότητας που όπως είναι φυσικό τους επηρεάζουν. Ο ρόλος της παιδείας που παρέχεται στους νέους από φορείς εκπαίδευσης (οικογένεια, εκπαίδευση) είναι καθοριστικός. Οι αιτίες που ευθύνονται για το χάσμα. Βιολογικά αίτια. Η επιθυμία των ηλικιωμένων να καθοδηγούν τους νέους. Ο γρήγορος ρυθμός εξέλιξης και η απότομη αλλαγή των συνθηκών της ζωής. Οι διαφορετικές συνθήκες στις οποίες μεγαλώνουν οι δύο γενιές. Τα πρότυπα που προβάλλονται σε κάθε γενιά. Η αμφισβήτηση αρχών, αξιών, θεσμών από τους νέους. Η έκρηξη γνώσεων και η ταχύτητα των εξελίξεων. Τα αρνητικά της κοινωνίας των μεγάλων (πόλεμοι, αδικίες κ.α. ) Έφηβοι Κάθε νέα γενιά έχει τα δικά της ιδιαίτερα γνωρίσματα. Τα γνωρίσματα αυτά έχουν σχέση με τον τρόπο με τον οποίο ζουν οι νέοι, τις ιδιότητες του χαρακτήρα τους, τις αντιλήψεις και τις αρχές που έχουν, τα ενδιαφέροντά τους, τον τρόπο σκέψης και έκφρασής τους, την εξωτερική τους εμφάνιση και τη συμπεριφορά τους. Όλα αυτά μαζί αποτελούν το ήθος των νέων. Τα φυσιολογικά χαρακτηριστικά της νεανικής ηλικίας και οι επιδράσεις που δέχονται οι νέοι από την κοινωνία και την εποχή στην οποία ζουν, οι οποίες συντελούν στη διαμόρφωση των ιδιαίτερων κοινών γνωρισμάτων τους. 6

7 Έχουν ιδιαίτερα αναπτυγμένη ευαισθησία σε ζητήματα ελευθερίας και δικαιωμάτων. Γι αυτό δε διστάζουν να επαναστατήσουν και να συγκρουστούν με όποιον ή ό,τι τα περιορίζει. Είναι φιλομαθείς. Έχουν ανεπτυγμένη αντίληψη, λόγω των πολλών και ποικίλων ερεθισμάτων που δέχονται. Είναι ονειροπόλοι, οραματιστές και επιδιώκουν το ιδεώδες. Είναι αυθόρμητοι, ενθουσιώδεις και αισιόδοξοι. Έχουν την τάση να αμφισβητούν καθιερωμένες αντιλήψεις, αξίες και τρόπους συμπεριφοράς. Τους αρέσει να πρωτοτυπούν και να καινοτομούν. Επιθυμούν τη διάκριση, την επιβράβευση και την αναγνώριση. Διαθέτουν θάρρος και τόλμη. Είναι ευαίσθητοι και συναισθηματικοί. Είναι απλοί. Η γλώσσα τους είναι λιτή. Είναι κοινωνικοί, συνάπτουν εύκολα σχέσεις με συνομήλικούς τους και επικοινωνούν χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες με τους νέους άλλων χωρών. Έχουν την τάση να μιμούνται πρότυπα και είδωλα, τόσο από έλλειψη αυτοπεποίθησης όσο και από την ανάγκη να πιστέψουν και να στηριχτούν σε κάτι. Είναι απόλυτοι στις απόψεις τους, ισχυρογνώμονες, εγωκεντρικοί και πεισματάρηδες. Είναι ανυπόμονοι, βιαστικοί, παρορμητικοί και οξύθυμοι. Είναι επιπόλαιοι και ασυνεπείς. Διακρίνονται από ευπιστία που μερικές φορές φτάνει στα όρια της αφέλειας. Τύποι γονέων 1. Αυστηρός γονιός Δεν είναι ήπιοι στις κρίσεις τους για την συμπεριφορά των άλλων και ιδιαίτερα των παιδιών τους. 7

8 Χαρακτηρίζονται από υπερβολικό συναίσθημα αγάπης και φροντίδας για τα παιδιά, αλλά και από άγχος για την εικόνα που θέλουν να δείχνει η οικογένειά τους στην κοινωνία. Όλα αυτά τα αισθήματα προσπαθούν να τα κρύψουν επιμελώς πίσω από την αυστηρότητά τους. Αναμένουν πάντα την τέλεια συμπεριφορά και την πρωτιά σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής στους οποίους επιδίδονται τα παιδιά. Είναι πολλές φορές αμείλικτοι στις τιμωρίες, περιορίζοντας τις ελευθερίες των παιδιών. Θέλουν να χαράζουν και να διαμορφώνουν την πορεία στις οποιεσδήποτε επιλογές των παιδιών τους και γενικά, γίνονται απαιτητικοί, υπερβολικοί και ανυποχώρητοι. Παλιότερα, η αυστηρότητα των γονιών, ήταν συνυφασμένη κυρίως με τη σωματική βία. Τα τελευταία χρόνια, στη νεότερη δηλαδή γενιά, έχει περιοριστεί η σωματική βία αλλά ασκείται κυρίως η ψυχολογική πίεση. 2. Επιεικείς γονείς Είναι ήπιοι και συγκαταβατικοί στις κρίσεις τους. Είναι αντίθετοι των αυστηρών γονιών. Συγχωρούν εύκολα τα παιδιά τους, όταν σφάλλουν και προσπαθούν να τα καταλαβαίνουν και να έχουν καλή επαφή μαζί τους. Παρακινούνται από την υπερβολική τους αγάπη για τα παιδιά. 8

9 Οι επιεικείς γονείς διαλαλούν την αγάπη τους με τις πράξεις τους και την προσφέρουν απλόχερα στα παιδιά τους, χωρίς να τα τιμωρούν και να τα πικραίνουν καθόλου. Δίνουν την εντύπωση στα παιδιά τους ότι ζουν σε ένα τέλειο και ονειρικό κόσμο, όπου όλα μπορούν να συγχωρεθούν. Γι' αυτό και τα παιδιά τους έχουν χαρακτηριστεί από τους ψυχολόγους παραχαϊδεμένα. Προσπαθούν να τηρήσουν μια διαφορετική στάση, από αυτή που τηρούσαν οι δικοί τους γονείς. Έτσι όμως δεν γίνονται παιδαγωγοί, γιατί καταλήγουν στο αντίθετο άκρο, κάτι που είναι υπερβολικό και ανώφελο. 3. Απόντες γονείς Είναι αμέτοχοι στις υποχρεώσεις τους προς την οικογένεια και τα παιδιά. Δεν μπορούν να ανταποκριθούν σωστά στα καθήκοντά τους. 9

10 Κυρίως απουσιάζει ο πατέρας. Απουσία έχουμε μικρής και μεγάλης διάρκειας. Μικρής διάρκειας είναι η απουσία κατά την οποία ο πατέρας λείπει καθημερινά από το σπίτι για πολλές ώρες εξαιτίας της εργασίας του. Μεγάλης διάρκειας είναι η απουσία κατά την οποία ο πατέρας λείπει από το σπίτι για εβδομάδες ή μήνες εξ' αιτίας της δουλειάς του ή λόγω θανάτου ή χωρισμού. Η μητέρα σ' αυτές τις περιπτώσεις αναγκάζεται να παίξει διπλό ρόλο, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που είναι συνυφασμένες με αυτή την κατάσταση, γιατί επηρεάζεται άμεσα η νοητική, συναισθηματική και ηθική ανάπτυξη του παιδιού. Ψυχολογική απουσία έχουμε όταν οι γονείς είναι σωματικά στο χώρο του σπιτιού, όμως πνευματικά και ψυχικά δεν ενδιαφέρονται για τα παιδιά τους. Είναι απορροφημένοι από τα δικά τους προβλήματα ή δεν έχουν διάθεση να ασχοληθούν με τίποτα ούτε και με την αγωγή των παιδιών τους. Η βοήθειά τους αρκείται στην παροχή υλικών αγαθών. Τα παιδιά παίρνουν αρνητικά μηνύματα για τη στάση που θα κρατήσουν στα δικά τους παιδιά. Συγκρούσεις, αντιθέσεις και κυρίως απομόνωση είναι τα κύρια χαρακτηριστικά που βιώνουν τα συγκεκριμένα παιδιά. 4. Πατρικός Τύπος Αναφέρεται αποκλειστικά στον πατέρα. Αγαπάει και σέβεται τα παιδιά, προσπαθεί να τα καταλάβει, τα βοηθά όποτε έχουν ανάγκη και τους δίνει τη ευκαιρία και την ελευθερία να εκφραστούν. Έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένο το πατρικό αίσθημα, κρατώντας πάντα μια σχετική απόσταση, ώστε τα παιδιά να μην ξεχνούν ότι πάνω απ' όλα είναι ο πατέρας τους. Είναι ο τύπος που τα παιδιά μπορούν να βασιστούν, να συζητούν τα προβλήματά 10

11 τους, αλλά του είναι δύσκολο να παίξει μαζί τους, ή να διασκεδάσει γιατί το θεωρεί ως καθήκον της μητέρας. 5. Πατριαρχικός Τύπος Αναφέρεται κυρίως στον πατέρα. Θεωρεί τον εαυτό του ως αρχηγό και εξουσιαστή, έχει δύναμη και εξουσιάζει τα παιδιά να εφαρμόζουν ότι διατάζει αυτός. Πιέζει τα παιδιά, -ακόμα και με σωματική βία- να δεχθούν τις απόψεις του, χωρίς συζητήσεις αλλά γιατί έτσι θέλει και έτσι είναι το σωστό (για τον ίδιο). Η στάση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά να φοβούνται τον πατέρα, να μην υπάρχει ουσιαστική επαφή και διάλογος, να μην μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες, να γίνονται υποτελή, εξαρτημένα και να καταπιέζονται. Δεν μπορούν να αναπτύξουν συζήτηση με ολοκληρωμένα επιχειρήματα, μιας και δεν έχουν το σωστό πρότυπο. 11

12 6. Δημοκρατικοί Γονείς Είναι αντίθετοι των αυταρχικών γονιών. Προσπαθούν πάντα να αποδίδουν δικαιοσύνη και ισομερή αγάπη προς όλα τα παιδιά τους. Είναι δημοκρατικοί και στην μεταξύ τους σχέση ως ανδρόγυνο και έχουν μοιράσει ισότιμα τους ρόλους τους στην οικογένεια. Όταν βλέπουν κάποιο λάθος ή παράπτωμα των παιδιών το συζητάνε μαζί τους και τους δίνουν την ευκαιρία να το επανορθώσουν. Πιστεύουν στην θετική επίδραση του διαλόγου και της συζήτησης, γιατί βοηθάει στην διαμόρφωση ισορροπημένων και ολοκληρωμένων χαρακτήρων. Είναι φιλελεύθεροι στις απόψεις τους και με τον ίδιο τρόπο ανατρέφουν τα παιδιά τους. 7. Ιδανικοί Γονείς Είναι αρκετά δύσκολο και σχετικό να χαρακτηρίσουμε έναν γονιό ως ιδανικό, μιας και οι γονείς είναι και αυτοί άνθρωποι και είναι φυσικό να κάνουν λάθη στην αγωγή των παιδιών. Εξ άλλου η έννοια του ιδανικού δεν είναι σταθερή και απόλυτη, αλλά είναι σχετική και διαφοροποιείται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Παρά ταύτα, υπάρχουν κάποια στοιχεία που ενδεχομένως κάνουν έναν γονιό, "ιδανικό". Οι γονείς αυτοί πιστεύουν ότι η μητρότητα και η πατρότητα δεν είναι ένα απλό βιολογικό γεγονός αλλά είναι κυρίως κοινωνικό και ψυχολογικό. Δεν θεωρούν τα παιδιά ως κτήμα τους, αλλά σαν ξεχωριστές προσωπικότητες και πιστεύουν ότι μπορούν να διδαχθούν από αυτά. 12

13 Ο ιδανικός γονιός είναι ο φίλος για τα παιδιά, το πρότυπο, ο παιδαγωγός, ο προστάτης, ο τροφέας, αλλά κυρίως είναι αυτός που τα παιδιά μπορούν να στηριχτούν πάνω του και να υπολογίζουν στη βοήθειά του. Αγαπά και καταλαβαίνει, γνωρίζει τις ικανότητες και τις ανάγκες των παιδιών, τα οποία δεν θέλει να τελειοποιήσει αλλά να τα βοηθήσει να μην επαναλάβουν τα ίδια λάθη. Οι γονείς αυτοί, έχουν ως αρχή τους το εξής γνωμικό : " Τα παιδιά σας δεν είναι παιδιά σας. Έρχονται στη ζωή με τη βοήθειά σας, αλλά όχι από εσάς. Δεν ανήκουν σε σας. Μη γυρεύετε να σας μοιάσουν." Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι Επειδή οι νέοι είναι οργανικό μέλος του κοινωνικού σώματος, μπορούμε να ισχυριστούμε πως τα προβλήματα της κοινωνίας είναι και προβλήματα των νέων και αντίστροφα. Τα σοβαρότερα σύγχρονα προβλήματα είναι: Η αδιαφορία για τις ανθρωπιστικές αξίες, ο αμοραλισμός. Η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Η απειλή μιας πολεμικής σύρραξης. Η φτώχεια και η οικονομική εξαθλίωση κοινωνικών κατηγοριών και λαών ολόκληρων. Το αναχρονιστικό, σε πολλές περιπτώσεις,σύστημα πολιτικής οργάνωσης και διακυβέρνησης των σύγχρονων κοινωνιών. Φαινόμενα κοινωνικής αναλγησίας, όπως ανασφάλεια, ελλιπής περίθαλψη, απαιδευσία, κοινωνικές ανισότητες και διακρίσεις, ανεργία και απάνθρωπη εργασία. 13

14 Οι τρόποι γεφύρωσης του χάσματος. Στόχος λοιπόν είναι να πάψουν τα προβλήματα ανάμεσα σε νέους και γονείς να υπάρχουν, έτσι ώστε να επιτευχθεί μία ομαλή και λειτουργική κατάσταση επιβίωσης μέσα στην οικογένεια. Με αυτό τον τρόπο πολλοί τομείς στη ζωή των ανθρώπων θα καλυτερεύσουν. Η αρμονική επιβίωση επιτυγχάνεται με τους παρακάτω τρόπους: Η διάθεση κατανόησης και ο ειλικρινής διάλογος. Ο αμοιβαίος σεβασμός, η ισοτιμία, η ανεκτικότητα, η αγάπη. Η αμοιβαία αποδοχή των σφαλμάτων χωρίς εγωισμούς. Η εμπιστοσύνη στους νέους. Οι αμοιβαίες υποχωρήσεις, η συμβατικότητα, η κατανόηση. Η επιμόρφωση, ενημέρωση των γονιών για τα προβλήματα της εφηβείας. 14