Τα παιδιά ως κοινωνικοί ερευνητές Οδηγός για δασκάλους και άλλους εκπαιδευτικούς

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα παιδιά ως κοινωνικοί ερευνητές Οδηγός για δασκάλους και άλλους εκπαιδευτικούς"

Transcript

1 Τα παιδιά ως κοινωνικοί ερευνητές Οδηγός για δασκάλους και άλλους εκπαιδευτικούς Επιµέλεια Σπύρος Σπύρου Προλογισµένο από τη Mary Kellett Συνεργάτες: Λουκάς Αντωνίου, Μεχβές Μπεγίντογλου, Χρυστάλλα Έλληνα, Ιάσονας Λαµπριανού, Ντιλέκ Λατίφ, Σπύρος Σπύρου, Λοίζος Συµεού

2 Τα παιδιά ως κοινωνικοί ερευνητές : οδηγός για δασκάλους και άλλους εκπαιδευτικούς / επιµέλεια Σπύρος Σπύρου; προλογισµός από τη Mary Kellett. σ. : εικ. ; εκ. Περιέχει βιβλιογραφία. ISBN 10: (χαρτόδ.) ISBN 13: Κοινωνικές επιστήµες--έρευνα--μεθοδολογία 2. Κοινωνιολογία--Οδηγοί 3. Εκπαίδευση--Εγχειρίδια Ι. Σπύρου, Σπύρος, ΙΙ. Kellett, Mary ΙΙΙ. Τίτλος DDC dc22 Χρηµατοδοτείται από: «Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτή τη δηµοσίευση ανήκουν στους συγγραφείς και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά τις απόψεις των Ηνωµένων Εθνών ή των χωρών µελών τους, το UNDP (Πρόγραµµα του Ο.Η.Ε. για την Ανάπτυξη) ή την USAID (Υπηρεσία ιεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ).» Εκτέλεση από:

3 Αυτό το βιβλίο είναι αφιερωµένο σε όλα εκείνα τα παιδιά που εµείς, ως ενήλικες, δεν καταφέραµε να εµπνεύσουµε.

4 iv

5 Περιεχόµενα Πρόλογος... Προεισαγωγικά... Eυχαριστίες... vii ix x Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή: Τα παιδιά ως Ερευνητές Σπύρος Σπύρου Κεφάλαιο 2: Η κοινωνική Έρευνα και τα Παιδιά Σπύρος Σπύρου Κεφάλαιο 3: Προσεγγίσεις Έρευνας και Μεθοδολογίας Λοίζος Συµεού και Ιάσονας Λαµπριανού Κεφάλαιο 4: εοντολογία στην Έρευνα.. 41 Ντιλέκ Λατίφ Κεφάλαιο 5: Σχεδιασµός Ερευνητικών Μελετών Μεχβές Μπεγίντογλου Κεφάλαιο 6: Επιτόπια Έρευνα Σπύρος Σπύρου Κεφάλαιο 7: Ποιοτικές Συνεντεύξεις Λουκάς Αντωνίου Κεφάλαιο 8: Ανάλυση Ποιοτικών εδοµένων Λουκάς Αντωνίου Κεφάλαιο 9: Επισκοπήσεις Χρυστάλλα Έλληνα Κεφάλαιο 10:Ανάλυση Ποσοτικών εδοµένων Χρυστάλλα Έλληνα Κεφάλαιο 11:Αποτελεσµατική Σύνταξη Εκθέσεων Μεχβές Μπεγίντογλου Κεφάλαιο 12: ιάχυση Αποτελεσµάτων Έρευνας Ντιλέκ Λατίφ Όροι Κλειδιά Χρήσιµες Πηγές Βιβλιογραφία Βιογραφικά Σηµειώµατα Συνεργατών. 185 v

6 vi

7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αποτελεί τιµή για µένα το ότι µου ζητήθηκε να γράψω τον Πρόλογο για αυτό το επίκαιρο, αναλυτικό και καλογραµµένο βιβλίο. Μπορεί να µας πήρε δύο δεκαετίες να φτάσουµε ως εδώ από τη Συνθήκη των Ηνωµένων Εθνών για τα ικαιώµατα του Παιδιού, αλλά βρισκόµαστε τελικά µπροστά σε µια συναρπαστική και σηµαντική καµπή της θέσης του παιδιού στην Κοινωνία: έχοντας συνειδητοποιήσει το ρόλο της κοινωνικής δράσης των παιδιών στη ζωή τους, είµαστε επιτέλους έτοιµοι να αναγνωρίσουµε πόσο σηµαντικό είναι να µοιραστούµε την ερευνητική µας αρένα µαζί τους. Αυτό το βιβλίο έχει ένα πρωταρχικό ρόλο να παίξει στην καθοδήγηση των βηµάτων µας όπως αφήνουµε πίσω µας αυτή την καµπή, επειδή µας παίρνει σε νέο έδαφος, σε επικράτειες όπου στηρίζουµε τα παιδιά και τους εφήβους στο ρόλο τους ως ερευνητές, στην παραγωγή νέας γνώσης και σε αυξηµένη διορατικότητα σύµφωνα µε την προοπτική και τα οράµατα των ίδιων των παιδιών. Τα παιδιά ανήκουν στην υποκουλτούρα της παιδικής ηλικίας που τους επιτρέπει µια µοναδική προοπτική γνώστη, καίρια για την κατανόηση των παιδικών κόσµων. Όµως υπάρχει ανεπάρκεια έρευνας από παιδιά, έρευνας που σχεδίασαν, διεξήγαγαν και διέχυσαν τα ίδια µε στήριξη παρά µε διαχείριση των ενηλίκων. Το παρόν βιβλίο θα τα αλλάξει όλα αυτά. Είχα την τύχη να διατελέσω σύµβουλος της δικοινοτικής µελέτης που αποτέλεσε την πηγή έµπνευσης αυτού του βιβλίου. Το να καλέσουµε παιδιά και νεαρά άτοµα στις Ελληνοκυπριακές και Τουρκοκυπριακές περιοχές της Κύπρου για να διερευνήσουν ζητήµατα από την προοπτική της νεαρής τους ηλικίας, κάτι που θα µπορούσε να προσφέρει µια καλύτερη κατανόηση των δύο κοινοτήτων µε σκοπό να προωθήσει µεγαλύτερη συνοχή, ήταν µια πρωτοποριακή ιδέα. Το πρώτο βήµα ήταν η διευκόλυνση της ποιοτικής εκπαίδευσης για έρευνα από παιδιά και νεαρά άτοµα. Αυτό το βιβλίο είναι το αποτέλεσµα της δουλειάς µιας ταλαντούχας οµάδας η οποία ετοίµασε ένα πρόγραµµα εκπαίδευσης για έρευνα ενηλίκων που θέλουν να δουλέψουν µε παιδιά ως ερευνητές. Το βιβλίο υποδεικνύει στον αναγνώστη όλα τα σηµαντικά στοιχεία της ερευνητικής διαδικασίας, συνοψίζοντας τις βασικές απόψεις της καλής πρακτικής, και περιλαµβάνει συµβουλές και καθοδήγηση για να γίνει η διαδικασία προσιτή στα παιδιά. Η γραµµική φύση του εκπαιδευτικού vii

8 προγράµµατος για έρευνα κάνει το πρόγραµµα εύκολα κατανοητό, ιδίως για αρχάριους ερευνητές, και προσφέρει στους αναγνώστες όλα τα εργαλεία που χρειάζονται για να στηρίξουν τα παιδιά-ερευνητές. Το δικαίωµα συµµετοχής και το δικαίωµα έκφρασης γνώµης των παιδιών έχουν αρχίσει να αποκτούν προτεραιότητα στις πολιτικές ηµερήσιες διατάξεις κυβερνήσεων σε όλη την Ευρώπη, οι οποίες κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν τη σηµασία εµπλοκής των παιδιών ως δυναµικών συµµετεχόντων στη λήψη αποφάσεων και στη διαµόρφωση του µέλλοντός µας. Αυτό δεν µπορεί να συµβεί χωρίς αναθεώρηση της δυναµικής σχέσης ισχύος ανάµεσα στο παιδί και τον ενήλικα. Ένα άλλο βήµα είναι να διασφαλίσουµε ότι οι προσπάθειές τους θα ακουστούν και ελάχιστοι θα διαφωνήσουν ότι η φωνή του ερευνητή είναι πολύ πειστική. Αλλά η φωνή δεν είναι παρά ένας ψίθυρος χωρίς το κοινό. Πιστεύω ότι είµαστε έτοιµοι να γίνουµε αυτό το κοινό τώρα, έτοιµο να δεχθεί, να εκτιµήσει και να γιορτάσει την έρευνα που διεξάγεται από παιδιά και νεαρά άτοµα. ε πρέπει να υποτιµηθεί ο ρόλος που θα παίξει αυτό το βιβλίο σε αυτή τη διαδικασία που δεν µπορεί να αρχίσει χωρίς πρόσβαση σε ποιοτική εκπαίδευση. Η απάντηση είναι αυτό το βιβλίο, όπου θα βρείτε ένα αριστουργηµατικό πρόγραµµα. Mary Kellett ιευθύντρια Κέντρου Έρευνας του Παιδιού Ανοικτό Πανεπιστήµιο, Ηνωµένο Βασίλειο viii

9 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Αυτό το βιβλίο προέκυψε από µια µελέτη ανάµεσα σε Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους η οποία επικεντρώθηκε στην ευκαιρία για ανάπτυξη νεαρών ερευνητών 1 στον τοµέα της κοινωνικής έρευνας. Το Κέντρο Μελέτης της Παιδικής και Εφηβικής Ηλικίας, ένα ερευνητικό κέντρο για την κοινωνική µελέτη των παιδιών και της παιδικής ηλικίας, σε συνεργασία µε το KTÖS, την Συνδικαλιστική Οργάνωση Τουρκοκυπρίων ασκάλων, συνεργάστηκαν για την καθιέρωση ενός προγράµµατος που θα εκπαιδεύει δασκάλους στις µεθόδους κοινωνικής έρευνας, έτσι ώστε να µπορούν µε τη σειρά τους στα σχολεία τους να διδάξουν στα παιδιά δεξιότητες κοινωνικής έρευνας και να τα στηρίξουν στη διεξαγωγή των δικών τους µελετών στις κοινότητες όπου ζουν. Το κύριο κίνητρο για το πρόγραµµα, που χρηµατοδοτήθηκε από το Πρόγραµµα Ανάπτυξης των Ηνωµένων Εθνών ράση για Συνεργασία και Εµπιστοσύνη, ήταν να ενθαρρύνει τη συµµετοχή των παιδιών στην κοινωνική έρευνα ως ερευνητών και να τα ωθήσει να εµπλακούν πιο δυναµικά στις κοινωνικές πραγµατικότητες που τα περιβάλλουν. Η συµµετοχή στα κοινά µέσω της έρευνας µπορεί να δώσει στα παιδιά την ώθηση που χρειάζονται για να γίνουν ενεργοί πολίτες και να στρέψουν τις σκέψεις τους στις κοινότητές τους µε τρόπο που να προβάλλει τη δηµοκρατική τους συµµετοχή στον κόσµο. Μια οµάδα µελετητών από την Ελληνοκυπριακή και την Τουρκοκυπριακή κοινότητα εξίσου, µε ειδίκευση στις µεθόδους κοινωνικής έρευνας, ενέργησαν ως εκπαιδευτές στο πρόγραµµα. Το πρόγραµµα επίσης διόρισε µια διεθνώς αναγνωρισµένη ειδικό η οποία χάραξε νέους δρόµους στη συµµετοχή των παιδιών στην κοινωνική έρευνα, την ρα. Mary Kellett από το Ανοικτό Πανεπιστήµιο του Ηνωµένου Βασιλείου, η οποία πρόσφερε πολύτιµες συµβουλές και στήριξη στο πρόγραµµα. Το πρόγραµµα στήριξε την εφαρµογή αριθµού µελετών τις οποίες διεξήγαγαν παιδιά διαφορετικών σχολείων της Κύπρου. 1 Σηµ. Μτφ. Για καλύτερη ροή του κειµένου, σε όλο το βιβλίο το αρσενικό γένος του όρου θα αναφέρεται και στα δύο φύλα εκτός εάν δηλωθεί διαφορετικά σε επιµέρους απόσπασµα. ix

10 Το πρόγραµµα ανάρτησε µια ειδική ιστοσελίδα µε το όνοµα «Children s Research University» («Πανεπιστήµιο Έρευνας των Παιδιών») όπου παιδιά και εκπαιδευτικοί έχουν πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες και παραδείγµατα των µελετών των παιδιών, µπορούν να επικοινωνήσουν µεταξύ τους και να ανταλλάξουν ιδέες για την έρευνα µε διαδραστικό τρόπο: Ευχαριστίες Αυτό το βιβλίο δεν θα γινόταν πραγµατικότητα χωρίς τη σκληρή και εντατική δουλειά όλων των συνεργατών των οποίων τα κεφάλαια συµπεριλαµβάνει. Ιδιαίτερα ευχαριστούµε τη Μαρία Καλλή που αφιέρωσε πολλές εβδοµάδες σχολαστικής εργασίας για να δώσει συνοχή στο βιβλίο ως σύνολο και να του δώσει την τελική του µορφή και εµφάνιση. Εξίσου θέλουµε να εκφράσουµε την ευγνωµοσύνη και εκτίµησή µας στο UNDP-ACT για τη χρηµατοδότηση του έργου του οποίου το αποτέλεσµα είναι αυτό το βιβλίο. Εκτιµούµε ιδιαίτερα τη βοήθεια και στήριξη που προσέφεραν σε όλους εµάς η Σταυρούλα Γεωργιάδου και η Ελένη Σοφοκλέους από το UNDP. x

11 Κεφάλαιο 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΩΣ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ Αν τα παιδιά δεν µπορούν να κάνουν ορισµένα πράγµατα και να αναλάβουν ορισµένους ρόλους είναι εν µέρει διότι εµείς, ως ενήλικες, αποτυγχάνουµε να τους δώσουµε τις κατάλληλες ευκαιρίες. Το γεγονός ότι τα παιδιά µπορούν να γίνουν ερευνητές και µάλιστα να διεξάγουν κοινωνική έρευνα µπορεί να φανεί σε πολλούς ενήλικες ως παρατραβηγµένο. Αυτό το βιβλίο προτείνει ότι τα παιδιά είναι απόλυτα ικανά να διεξάγουν κοινωνική έρευνα, και εµείς, ως ενήλικες, µπορούµε να διευκολύνουµε τη διαδικασία σε µεγάλο βαθµό. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ερευνητές δραστήριοι στο νέο τοµέα των σπουδών για την παιδική ηλικία έχουν συνεισφέρει σηµαντικά στην αντίληψη της εικόνας των παιδιών ως κοινωνικών όντων και της παιδικής ηλικίας ως κοινωνικό φαινόµενο (James and Prout 1990; James, Jenks and Prout 1998; Qvortrup 1994). Αυτοί οι ερευνητές έχουν αµφισβητήσει επικρατούσες ιδέες για την ανικανότητα και παθητικότητα των παιδιών και έχουν επισηµάνει την ανάγκη να αναγνωριστεί η κοινωνική δράση των παιδιών που, όπως οι ενήλικες, επιδρούν στους κόσµους τους και συνεισφέρουν στο κτίσιµο της κοινωνίας. Η υιοθέτηση της Συνθήκης των Η.Ε. για τα ικαιώµατα του Παιδιού το 1989 έχει ενισχύσει αυτή την αναθεώρηση της εικόνας των παιδιών και της παιδικής ηλικίας συνηγορώντας υπέρ των δικαιωµάτων των παιδιών µεταξύ άλλων των δικαιωµάτων συµµετοχής τους στην κοινωνική ζωή και του δικαιώµατος πρόσβασης σε πληροφορίες και γνώσεις. Το Άρθρο 13 της Συνθήκης ειδικότερα προνοεί το δικαίωµα των παιδιών στην ελευθερία έκφρασης το οποίο «θα συµπεριλαµβάνει την ελευθερία να ζητούν, να λαµβάνουν και να προσφέρουν πληροφορίες και ιδέες όλων των ειδών, άσχετα από σύνορα, µε προφορική, γραπτή ή έντυπη µορφή, µε 1

12 τη µορφή τέχνης, ή µε οποιοδήποτε άλλο µέσο της επιλογής των παιδιών.» Παρόλο που η έρευνα συγκεκριµένα δεν αναφέρεται, είναι ένας από τους τρόπους µε τους οποίους αποκτούµε γνώση και κατανοούµε τον κόσµο. Όµως, στην πλειοψηφία τους τα παιδιά σπάνια έχουν ευκαιρία να διερευνήσουν τους κόσµους µέσα στους οποίους ζουν. Η έρευνα εξακολουθεί να θεωρείται κατά κύριο λόγο µια ασχολία για ενήλικες, η οποία µπορεί να διεξαχθεί µόνο από αυτούς που έχουν ενηλικιωθεί και έχουν λάβει πανεπιστηµιακή εκπαίδευση. Συγχρόνως όµως, και δεδοµένων των θεσµικών και ερευνητικών εξελίξεων που προαναφέραµε, µερικοί ενήλικες ερευνητές θεωρούν ότι είναι ιδιαίτερα ευεργετικό και σηµαντικό να ενσωµατώνουµε τα παιδιά στη διαδικασία έρευνας, όχι απλά ως αντικείµενα έρευνας αλλά ως ερευνητές (Kellett 2004, 2005; Alderson 2000; Boyden and Ennew 1997). Αυτό, βέβαια, απαιτεί από τα παιδιά να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για τη διεξαγωγή έρευνας Αλλά γιατί πρέπει τα παιδιά να γίνουν ερευνητές; Η εµπλοκή των παιδιών στην έρευνα ως ερευνητών, παρ ότι περιορισµένη, αρχίζει να γίνεται πιο δηµοφιλής, κυρίως λόγω της φανερής αξίας της για τη στήριξη των παιδιών και την ενίσχυση της συµµετοχής τους στην κοινωνική ζωή. Σε ένα πολύ θεµελιώδες επίπεδο, τα παιδιά επιδεικνύουν περιέργεια για τους κόσµους που τα περιβάλλουν και θέλουν να µάθουν για αυτούς. Στους ενήλικες συχνά αρέσει να δηλώνουν µε στόµφο ότι τα παιδιά λατρεύουν να εξερευνούν τον κόσµο. Όµως οι ευκαιρίες που δίνονται στα παιδιά για να εξερευνήσουν αυτούς τους κόσµους είναι συχνά περιορισµένες και σε µεγάλο βαθµό καθορισµένες από τα προγράµµατα και προτεραιότητες των ενηλίκων. Η έρευνα προσφέρει στα παιδιά µια απαράµιλλη ευκαιρία να εξερευνήσουν τους κοινωνικούς τους κόσµους και να σχηµατίσουν τη δική τους πληροφορηµένη άποψη. Συγχρόνως, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να επηρεάσουν τους κόσµους τους µε διαφορετικούς τρόπους, βασισµένα στη διαδικασία οικοδόµησης της συνείδησης και επίγνωσης που προκύπτει από τη συµµετοχή στα κοινά. 2

13 Μελέτες για κοινωνικά θέµατα σχετικά µε τις ζωές των παιδιών και τις τοπικές κοινότητες είναι ένας εξαιρετικός τρόπος να εισαχθούν τα παιδιά στην έρευνα και να τα ενθαρρυνθούν να αναπτύξουν κριτική σκέψη και κοινωνική συµµετοχή ως πολίτες. Η έρευνα, ιδωµένη µε αυτό τον τρόπο, αντί να αποτελεί το στόχο, στοχεύει στο να φέρει τα παιδιά πιο κοντά στις κοινωνικές πραγµατικότητες και προβλήµατα που τα περιβάλλουν, να τα ενθαρρύνει να αναπτύξουν δεξιότητες υπεράσπισης, να λαµβάνουν µέρος σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων και να τα µεταµορφώσει από µη ενεργούς σε ενεργούς πολίτες µε προγράµµατα για δράση και αλλαγή. Η έρευνα, µε άλλα λόγια, γίνεται ένα µέσο για κοινωνική αλλαγή, όταν και όπου είναι απαραίτητο, µέσω µιας οµάδας πολιτών, και ειδικότερα παιδιών, των οποίων η δυνατότητα για αλλαγή ήταν και παραµένει υποτιµηµένη. Επίσης, εφόσον τα παιδιά µε την υπόστασή τους ως παιδιά έχουν προνοµιούχα πρόσβαση σε ορισµένες κοινότητες (π.χ. τις κοινότητες των παιδιών), αυτό που παράγουν έχει ιδιαίτερη σηµασία για την κατανόηση που έχουµε για τους παιδικούς κόσµους. Όντας µέρος της ερευνητικής διαδικασίας από την αρχή µέχρι το τέλος, τα παιδιά είναι επίσης ικανά να λάβουν µέρος στη διαδικασία µάθησης και δηµιουργίας. Σε τελική ανάλυση, γίνονται παραγωγοί γνώσης παρά καταναλωτές της. Μεγάλο µέρος του δισταγµού και της αντίστασης σε πρωτοβουλίες που ζητούν να εκπαιδεύσουν παιδιά ως ερευνητές έχει τη ρίζα του στην ιδέα ότι ο πρωταρχικός ρόλος των παιδιών είναι να καταναλώνουν και όχι να παράγουν γνώση. Ο παραδοσιακός ρόλος του σχολείου ως αρχής που µεριµνά για τη µετάδοση της γνώσης και της αλήθειας και κατά συνέπεια ο ευρέως αποδεκτός ρόλος των δασκάλων ως φορέων αυτής της γνώσης συχνά έχει ως αποτέλεσµα να εκλαµβάνουµε τη γνώση και µάθηση ως συστήµατα από πάνω προς τα κάτω. Αυτή η προσέγγιση αποθαρρύνει την εξερεύνηση, τη σκέψη και την εµπλοκή µε τον κόσµο. Τα παιδιά µεγαλώνουν µε ελάχιστη γνώση και επίγνωση των ευρύτερων κοινωνικών κόσµων όπου ζουν, και µε ελάχιστο ενδιαφέρον να µάθουν για αυτούς. Η εισήγηση ότι τα παιδιά µπορούν να γίνουν ερευνητές και εποµένως παραγωγοί γνώσης επιδιώκει να αντιστρέψει αυτή τη λογική και να αµφισβητήσει τις λανθάνουσες εικασίες του εκπαιδευτικού καθεστώτος µε τη δηµοκρατικοποίηση της παραγωγής γνώσης. 3

14 Τέλος, η ανάµιξη παιδιών στην κοινωνική έρευνα προσφέρει στους εκπαιδευτικούς λειτουργούς µια απαράµιλλη ευκαιρία να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν χρήσιµες δεξιότητες που θα τους χρειαστούν στον ολοένα και πιο απαιτητικό, βασισµένο σε γνώσεις, κόσµο. Έτσι, τα παιδιά µπορούν να µάθουν να συλλέγουν και να επεξεργάζονται πληροφορίες, να τις περιγράφουν και να τις επεξηγούν, να έχουν κριτική σκέψη και να βγάζουν συµπεράσµατα, να αµφισβητούν αυτό που είναι δεδοµένο, και να αναπτύσσουν τις προφορικές, γραπτές ή αριθµητικές τους δεξιότητες. Μαθαίνουν να δουλεύουν σε οµάδες, να ακούνε µε προσοχή και να προβάλλουν επιχειρήµατα, να παίρνουν αποφάσεις και να επικοινωνούν αποτελεσµατικά µε άλλους στις κοινότητές τους Μπορούν τα παιδιά να µάθουν πώς να χρησιµοποιούν τις µεθόδους κοινωνικής έρευνας; Οι αδιατύπωτες εικασίες εµάς των ενήλικων σχετικά µε τα παιδιά και την παιδική ηλικία περιορίζουν την ευρύτητα γνώσεων που είµαστε πρόθυµοι να επιτρέψουµε στα παιδιά. Οι µέθοδοι κοινωνικής έρευνας µπορούν να διδαχτούν σε µικρά παιδιά εφόσον η προσέγγιση διδασκαλίας προσαρµοστεί στις ιδιαιτερότητες, εµπειρίες και ικανότητές τους. Ως ερευνητές αρχίζουµε να συνειδητοποιούµε ότι δεν είναι τόσο το θέµα αν τα παιδιά είναι ικανά να µάθουν µεθόδους κοινωνικής έρευνας αλλά περισσότερο πώς το κάνουµε (βλπ. Kellett 2005; Boyden and Ennew 1997; Save the Children 2004). Σε τελική ανάλυση είναι ίσως θέµα του πόσο πρόθυµοι είµαστε, ως ενήλικες, να παραχωρήσουµε µέρος της εξουσίας µας και να πειραµατιστούµε µε διαφορετικά είδη διδασκαλίας και µάθησης. Η αµφισβήτηση επικρατουσών αντιλήψεων για ισχύ και γνώση απαιτεί να ανοίξουµε την ερευνητική διαδικασία στα παιδιά για να συµµετέχουν πλήρως, βασισµένα στα δικά τους προγράµµατα και ενδιαφέροντα. Αυτό το είδος της προσέγγισης προϋποθέτει να παραιτηθούν οι ενήλικες από τον πρωταρχικό τους ρόλο ως κύριοι ερευνητές και να γίνουν αντί αυτού διευκολυντές: αυτοί που δίνουν στα παιδιά τα σωστά εργαλεία για να κάνουν αυτό που τα ίδια θεωρούν σηµαντικό. Η έµφαση σε αυτό το βιβλίο είναι λοιπόν στο πώς να στηρίξουµε τα παιδιά έτσι ώστε να γίνουν ερευνητές, και όχι µόνο να τα χρησιµοποιήσουµε στην έρευνα. Αυτή η εισήγηση απαιτεί από τους 4

15 ενήλικες που θα διευκολύνουν τη διαδικασία αυτή να πιστεύουν ότι τα παιδιά είναι ικανά να διεξάγουν έρευνα και ότι η συµµετοχή των παιδιών αυτών σε έρευνες δεν είναι µόνο ευεργετική για τα παιδιά καθαυτά αλλά ότι έχει αξία για την κοινωνία γενικά, η οποία µπορεί να ωφεληθεί από την παραγωγή νέας γνώσης προερχόµενης από την προοπτική των παιδιών Μια σηµείωση για τους διευκολυντές Αυτό το βιβλίο προορίζεται κατά κύριο λόγο για εκπαιδευτικούς και άλλους ενήλικες που θα ήθελαν να εµπλέξουν τα παιδιά στην κοινωνική έρευνα και να διευκολύνουν τη µαθησιακή διαδικασία και το σχεδιασµό και εφαρµογή ερευνητικών µελετών. Στόχος του βιβλίου είναι να δώσει σε αυτά τα άτοµα τις βασικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την κατανόηση και χρήση των µεθόδων κοινωνικής έρευνας και ακολούθως, µε την κατάλληλη φροντίδα και ευαισθησία, να βοηθήσει τα παιδιά να κάνουν το ίδιο. Το βιβλίο δίνει µεγάλη έµφαση στο πώς αυτή η διαδικασία µάθησης µπορεί να διευκολυνθεί και συνεισφέρει υλικό κατάλληλο για παιδιά 9 χρόνων και άνω. Το επιλεγµένο υλικό για συµπερίληψη βασίζεται στην αναγνώριση των βασικών αρχών, ιδεών και εννοιών που αποτελούν την ουσία της ερευνητικής διαδικασίας τις θεµελιώδεις αρχές µε άλλα λόγια χωρίς τη χρήση τεχνικών περιπλοκών που θα µπορούσαν να δυσκολέψουν αυτή τη διαδικασία. Η ελπίδα µας είναι ότι οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί και τα παιδιά θα µπορέσουν να χτίσουν πάνω σε αυτές τις βασικές γνώσεις αργότερα στη ζωή τους ανάλογα µε τις αναδυόµενες ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους. Το βιβλίο µπορεί να αποδειχτεί χρήσιµο σε δασκάλους που σκοπεύουν να συµπεριλάβουν κοινωνική έρευνα στην υπάρχουσα σχολική ύλη αλλά µπορεί επίσης να βοηθήσει εκπαιδευτικούς που δουλεύουν µε παιδιά στις εξωσχολικές τους ώρες (π.χ. σε ένα σύλλογο). Στην πραγµατικότητα, οποιοσδήποτε ενήλικας που επιθυµεί να διευκολύνει την εµπλοκή των παιδιών στην κοινωνική έρευνα θα βρει ότι αυτό το βιβλίο προσφέρει χρήσιµες γνώσεις και συµβουλές για το πώς να το επιτύχει. Παρόλο που τα θέµατα είναι οργανωµένα µε λογική σειρά και καθοδηγούν την µαθησιακή διαδικασία αναλόγως, µερικοί δάσκαλοι µπορεί να αποφασίσουν να χρησιµοποιήσουν το βιβλίο επιλεκτικά, επιλέγοντας ορισµένα θέµατα και αγνοώντας άλλα, 5

16 δίνοντας έµφαση σε ορισµένα και όχι σε άλλα, ανάλογα µε το χρόνο στη διάθεσή τους και τους συγκεκριµένους τους στόχους. Με παρόµοιο τρόπο, οι δάσκαλοι µπορεί να αποφασίσουν να προσαρµόσουν µερικές ιδέες και τεχνικές και ακόµα να προσφέρουν χώρο για τα παιδιά να αναπτύξουν τα δικά τους εργαλεία για τη διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας. Όποια κι αν είναι η περίπτωση, αυτό το βιβλίο ευελπιστεί να εµπνεύσει εκπαιδευτικούς και παιδιά εξίσου να διεξάγουν κοινωνική έρευνα και να µάθουν για τους κόσµους που τα περιβάλλουν. Είναι σηµαντικό οι δάσκαλοι και άλλοι ενήλικες που επιθυµούν να διευκολύνουν τη διαδικασία συµµετοχής των παιδιών στην έρευνα ως ερευνητών, και όχι απλά ως συµµετεχόντων, να είναι πρόθυµοι να δουν την έρευνα από µια διαφορετική προοπτική, αυτή των παιδιών. Ενδιαφέρει το θέµα της έρευνας τα παιδιά; Έχει επιλεχτεί µε βάση τις δικές τους ανησυχίες; Θα ωφελήσει η έρευνα τα παιδιά που θα τη διεξάγουν; Τα παιδιά συµµετέχουν εθελοντικά στη διαδικασία έρευνας ή εξαναγκάζονται να την κάνουν ή νιώθουν υποχρέωση να λάβουν µέρος; Θα πάρουν τα παιδιά τις σηµαντικές αποφάσεις σχετικά µε την ερευνητική µελέτη; Συµµετέχουν σε όλα τα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας; 1.4. Τι ακολουθεί εν συντοµία Το κεφάλαιο 2 (Κοινωνική Έρευνα και Παιδιά) εξηγεί τι είναι η κοινωνική έρευνα και αιτιολογεί τη χρήση της από παιδιά. Το κεφάλαιο 3 (Προσεγγίσεις Έρευνας και Μεθοδολογία) εισάγει την έννοια της µεθοδολογίας έρευνας και διακρίνει ανάµεσα στην ποιοτική και την ποσοτική µεθοδολογία έρευνας. Το κεφάλαιο επίσης εξετάζει τη δειγµατοληψία και θέµατα εγκυρότητας και αξιοπιστίας στην έρευνα. Το κεφάλαιο 4 ( εοντολογία στην Έρευνα) προσφέρει µια σύντοµη αλλά διαφωτιστική ανάλυση της δεοντολογίας στην έρευνα µε κύρια έµφαση στα θέµατα της εθελοντικής και πληροφορηµένης συναίνεσης, παραπλάνησης, εµπιστευτικότητας, ανωνυµίας και ιδιωτικής ζωής. Το κεφάλαιο 5 (Σχεδιασµός Ερευνητικών Μελετών) υποδεικνύει στον ερευνητή τα διάφορα στάδια στον ορθό σχεδιασµό µιας ερευνητικής µελέτης. Τα επόµενα δύο κεφάλαια, Κεφάλαιο 6 (Επιτόπια Έρευνα) και Κεφάλαιο 7 (Ποιοτικές Συνεντεύξεις) εξερευνούν τους βασικούς τρόπους συλλογής 6

17 δεδοµένων από τους ερευνητές που διεξάγουν ποιοτική έρευνα. Το Κεφάλαιο 6 εισάγει τον αναγνώστη στο θέµα της επιτόπιας έρευνας και δίνει πρακτική καθοδήγηση για τη συλλογή ποιοτικών δεδοµένων κατά την διάρκειά της. Το κεφάλαιο επίσης επεξηγεί τη διαδικασία λήψης σηµειώσεων επιτόπιας έρευνας. Το Κεφάλαιο 7 εισάγει και συζητεί τα διάφορα είδη ποιοτικής συνέντευξης και καθοδηγεί τον αναγνώστη στη διαδικασία δηµιουργίας ενός οδηγού συνεντεύξεων. Το κεφάλαιο επίσης εισάγει τις οµάδες εστίασης ως µεθοδολογία ποιοτικής έρευνας και εξετάζει τις προφορικές ιστορίες ως µια ιδιαίτερα χρήσιµη προσέγγιση για χρήση στην κοινωνική έρευνα µε παιδιά. Το Κεφάλαιο 8 (Ανάλυση Ποιοτικών εδοµένων) δείχνει στον αναγνώστη πώς να αναλύσει µε τη χρήση κωδικοποίησης τα ποιοτικά δεδοµένα που συνέλεξε. Τα επόµενα δύο κεφάλαια, Κεφάλαιο 9 (Επισκοπήσεις) και Κεφάλαιο 10 (Ανάλυση Ποσοτικών εδοµένων), κάνουν αυτό που τα προηγούµενα τρία κεφάλαια έκαναν για την ποιοτική έρευνα. Το Κεφάλαιο 9 εξηγεί τη χρήση της επισκόπησης ως εργαλείο έρευνας για τη συλλογή ποσοτικών δεδοµένων δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στη δηµιουργία ερωτηµατολογίων και τη διαδικασία έρευνας. Το Κεφάλαιο 10 εισάγει απλά στατιστικά εργαλεία για την ανάλυση ποσοτικών δεδοµένων συµπεριλαµβανοµένων µέτρων κεντρικής τάσης (µέσου, δεσπόζουσας τιµής, διαµέσου), µέτρων διακύµανσης (εύρους, εκατοστηµορίων) και κατανοµών συχνοτήτων. Το κεφάλαιο επίσης δείχνει πώς γίνεται η παρουσίαση δεδοµένων σε πίνακές και διαγράµµατα και η ερµηνεία πληροφοριών. Τα τελευταία δύο κεφάλαια του βιβλίου επικεντρώνονται στην αναφορά και διάχυση αποτελεσµάτων έρευνας. Το Κεφάλαιο 11 (Αποτελεσµατική Σύνταξη Εκθέσεων) προσφέρει συµβουλές και καθοδήγηση για τη σύνταξη µιας καλής έκθεσης έρευνας. Το Κεφάλαιο 12 ( ιάχυση Αποτελεσµάτων Έρευνας) εξετάζει διάφορους τρόπους παρουσίασης και διάχυσης αποτελεσµάτων της έρευνας. 7

18 Κεφάλαιο 2 Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να καταλάβουµε τι είναι η κοινωνική έρευνα Να καταλάβουµε γιατί χρειαζόµαστε την κοινωνική έρευνα 2.1. Τι είναι η κοινωνική έρευνα; Ως ανθρώπινα όντα, είµαστε πάνω από όλα κοινωνικά όντα. Οι κόσµοι µας περιστρέφονται γύρω από τις κοινωνικές µας σχέσεις µε τους άλλους στην καθηµερινή µας ζωή. Συναντιόµαστε, µιλούµε, συζητούµε, τσακωνόµαστε, βοηθούµε, συγχωρούµε και αγαπούµε και όλα αυτά σε σχέση ο ένας µε τον άλλο. Επειδή οι ζωές µας είναι κυρίως κοινωνικές τη φύσει, όλοι µας αναπτύσσουµε τρόπους κατανόησης του κόσµου από τα µικρά µας χρόνια. Βρισκόµαστε σε µια µόνιµη διεργασία ερµηνείας του κόσµου έτσι ώστε να τον καταλάβουµε. Παρόλα αυτά, η αντίληψή µας περιορίζεται πάντα από τις εµπειρίες και προοπτικές µας. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι η κοινή λογική που µας επιτρέπει να ερµηνεύσουµε τον κόσµο και να λειτουργήσουµε µέσα του, αλλά αυτή η κοινή λογική δεν µας δίνει µια ευρύτερη, πιο αναλυτική εικόνα του κοινωνικού κόσµου που απαιτεί να ενώσουµε διάφορα κοµµάτια και να τα ερµηνεύσουµε. Και εδώ έρχεται η κοινωνική έρευνα να γεµίσει το κενό ανάµεσα στην κατανόηση του κοινωνικού κόσµου µε την κοινή λογική και στην ευρύτερη, πιο πολύπλοκη πραγµατικότητα που µπορεί να γίνει φανερή µόνο µε µια πιο συστηµατική προσέγγιση, βασισµένη σε επιστηµονική µέθοδο. Η κοινωνική έρευνα αναφέρεται σε διάφορες µεθόδους που µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε για να µελετήσουµε τον κοινωνικό 8

19 κόσµο, να αποκτήσουµε νέα γνώση και κατανόηση αυτού. Αντίθετα µε άλλα είδη έρευνας, η κοινωνική έρευνα επικεντρώνεται στην κατανόηση της ανθρώπινης κοινωνικής συµπεριφοράς, δηλαδή, της συµπεριφοράς των ανθρώπων όπως λαµβάνει χώρα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο. Για να έχει αξία και πειστικότητα, η κοινωνική έρευνα πρέπει να γίνεται σωστά και να ακολουθεί αυτό που είναι γνωστό ως επιστηµονική προσέγγιση. Αυτό σηµαίνει ότι η κοινωνική έρευνα πρέπει να έχει ορισµένα χαρακτηριστικά που να την κάνουν πειστική. Μεταξύ άλλων, η κοινωνική έρευνα πρέπει να είναι: εοντολογική: Ανεξαρτήτως των άλλων της πλεονεκτηµάτων, η κοινωνική έρευνα πρέπει πάνω από όλα να είναι δεοντολογική. Έρευνα που είναι ανέντιµη, βάζει ανθρώπους σε κίνδυνο, ή παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώµατα δεν είναι καλή έρευνα. Συστηµατική: Η καλή κοινωνική έρευνα πρέπει να διεξάγεται συστηµατικά, δηλαδή, πρέπει να οργανώνεται µε λογικό τρόπο και να ακολουθεί ορισµένους κανόνες, διαδικασίες και βήµατα που να διασφαλίζουν ότι τα αποτελέσµατα της έρευνας συγκεντρώθηκαν, αναλύθηκαν και ερµηνεύθηκαν σωστά. Αντικειµενική: Οι κοινωνικοί ερευνητές προσπαθούν πάντα να είναι αντικειµενικοί έτσι ώστε τα πορίσµατά τους να είναι αληθοφανή. Προϊδεασµένες προσεγγίσεις και προϊδεασµένοι ερευνητές οδηγούν σε προϊδεασµένη και χαµηλής ποιότητας έρευνα. Επιφυλακτική: Οι κοινωνικοί ερευνητές εξετάζουν τα ερευνητικά πορίσµατα µε σκεπτικισµό και επιφυλακτικότητα και διεξάγουν αυστηρές αξιολογήσεις των ερευνητικών ισχυρισµών για να σιγουρευτούν ότι είναι πραγµατικά αυτό που διατείνονται ότι είναι. Ο σκεπτικισµός προκαλεί τους κοινωνικούς επιστήµονες να εκτελούν το έργο τους µε ακρίβεια και µε αυστηρά επαγγελµατικά κριτήρια. Η κοινωνική έρευνα, όπως όλα τα είδη έρευνας, εξαρτάται από τη συλλογή δεδοµένων και την ερµηνεία τους µε τη χρήση µιας θεωρίας. Μερικές φορές υπάρχουσες θεωρίες χρησιµοποιούνται για να επεξηγήσουν τα δεδοµένα. Άλλες φορές τα δεδοµένα τα ίδια 9

20 προσφέρουν αρκετές πληροφορίες για να χτιστεί µια θεωρία από κάτω προς τα πάνω (Neuman 2000:39-62). Είναι επίσης σηµαντικό να σηµειώσουµε ότι η κοινωνική έρευνα δεν υπάρχει στο κενό. Χτίζεται πάνω σε υπάρχουσα επιστηµονική γνώση για τον κόσµο και αυτή µε τη σειρά της µας προσφέρει την ευκαιρία να θέσουµε νέες ερωτήσεις για µελλοντική εξερεύνηση. Με αυτή την έννοια, είναι µια συνεχής διεργασία κατανόησης Γιατί χρειαζόµαστε την κοινωνική έρευνα; Η κοινωνική έρευνα είναι ένας από τους βασικούς τρόπους που εµείς, ως ανθρώπινα όντα, έχουµε για να καταλάβουµε καλύτερα την µεγάλη πολυπλοκότητα που περιβάλλει τους κοινωνικούς µας κόσµους, τις σχέσεις µεταξύ µας και, γενικά, τη συµπεριφορά µας. Με άλλα λόγια, η κοινωνική έρευνα είναι µια προσπάθεια να καταλάβουµε, να ερµηνεύσουµε τους κοινωνικούς κόσµους των οποίων είµαστε µέρος, µε τρόπο που να µας επιτρέψει να κατανοήσουµε τη συµπεριφορά µας βαθύτερα. Συγχρόνως, η κοινωνική έρευνα µπορεί να παίξει ένα ακόµα πιο σηµαντικό ρόλο, βοηθώντας µας να κατανοήσουµε τα κοινωνικά προβλήµατα που αντιµετωπίζουµε και να µας προσφέρει πληροφορηµένους τρόπους διαχείρισής τους. Με αυτή την έννοια, η κοινωνική έρευνα µπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο διευκόλυνσης κοινωνικών αλλαγών και βελτίωσης της κοινωνίας. Μια βασική διαφοροποίηση που κάνουµε συχνά στην κοινωνική έρευνα είναι ανάµεσα στην καθαρή ή βασική έρευνα και στην εφαρµοσµένη έρευνα (Neuman 2000:23-25). Η καθαρή έρευνα είναι το είδος έρευνας που διεξάγουµε για να κατανοήσουµε καλύτερα τον κόσµο, µε άλλα λόγια να αυξήσουµε τη γνώση µας για τον κόσµο, αλλά δεν είναι καθαυτή µια προσπάθεια για επίλυση ενός συγκεκριµένου κοινωνικού θέµατος ή προβλήµατος. Για παράδειγµα, µια µελέτη για την διαδικασία απόκτησης θρησκευτικών αρχών από τα παιδιά είναι µια µελέτη καθαρής έρευνας, επειδή στοχεύει στο να µας βοηθήσει να καταλάβουµε ένα κοινωνικό φαινόµενο καλύτερα µε την παραγωγή νέας γνώσης. Όµως είναι µια µελέτη που δεν έχει κατ ανάγκη µια πρακτική διάσταση και τα αποτελέσµατα της µελέτης δεν θα χρησιµοποιηθούν οπωσδήποτε για να απευθυνθεί ένα συγκεκριµένο κοινωνικό πρόβληµα. Από την άλλη, µια µελέτη που επιζητεί να προσδιορίσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών µε 10

21 δυσκολίες µάθησης, έτσι ώστε να προσφέρει στις σχολικές αρχές εισηγήσεις για το πώς να απευθύνουν αυτές τις ανάγκες, είναι ένα παράδειγµα εφαρµοσµένης κοινωνικής έρευνας, επειδή η έρευνα διεξάγεται µε τη σαφή πρόθεση να αποκτήσουµε γνώση που θα χρησιµοποιήσουµε για να απευθύνουµε µια συγκεκριµένη ανάγκη ή πρόβληµα. Μια συγκεκριµένη εκδοχή της εφαρµοσµένης έρευνας είναι αυτό που συχνά καλείται έρευνα δράσης. Η έρευνα δράσης τονίζει την παραγωγή νέας γνώσης ωθούµενη από την επιθυµία να επιφέρουµε κοινωνική αλλαγή. Είναι το είδος έρευνας που τονίζει τη σηµασία της συµµετοχής και του στοχασµού στην προσπάθεια να στηρίξουµε τους συµµετέχοντες και να αυξήσουµε την επίγνωσή τους για το θέµα υπό µελέτη. Η εµπλοκή µαθητών στην κοινωνική έρευνα ως ερευνητών και όχι απλώς ως συµµετεχόντων ή αντικειµένων έρευνας προσθέτει αξία στην παραγωγή γνώσης για τον κοινωνικό κόσµο. Οι αντιλήψεις των µαθητών είναι µοναδικές, το πώς βλέπουν την διαδικασία έρευνας, τι αναγνωρίζουν ως προτεραιότητες, πώς σχεδιάζουν τις ερευνητικές µελέτες τους, ποιες µεθόδους διαλέγουν για τη συλλογή και ανάλυση των δεδοµένων τους, και οι ερµηνείες τους µπορούν να προσφέρουν µια µοναδική διάσταση στην δική µας ερµηνεία για τον κοινωνικό κόσµο. Με αυτή την έννοια, εκτός από τους οφθαλµοφανείς λόγους που δικαιολογούν την ευρύτερη αξία παραγωγής γνώσης για τον κοινωνικό κόσµο, η συµµετοχή των µαθητών στην κοινωνική έρευνα ως ερευνητών µας προσφέρει µια προοπτική του κοινωνικού κόσµου που χρειαζόµαστε και η οποία στην πλειοψηφία των περιπτώσεων απουσιάζει: την προοπτική των µαθητών (βλπ. Kellett 2005:2). Τι χρειάζεται να ξέρουν τα παιδιά; Τι είναι η κοινωνική έρευνα και γιατί είναι σηµαντική Ότι υπάρχει µέθοδος στη διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας 11

22 Συµβουλές για διδασκαλία του υλικού στα παιδιά Χρησιµοποιείτε παραδείγµατα κοινωνικής έρευνας µε θέµατα που ενδιαφέρουν τα παιδιά (π.χ. µελέτη της χρήσης του διαδικτύου από παιδιά) Χρησιµοποιώντας τα χαρακτηριστικά µιας καλής κοινωνικής µελέτης, επεξηγήστε µε συγκεκριµένο παράδειγµα πώς ξεχωρίζει µια καλή από µια κακή κοινωνική µελέτη. Ερωτήσεις για συζήτηση στην τάξη Τι είδους θέµατα από την τοπική µας κοινότητα θα διαλέγατε για έρευνα; Μπορούµε να διεξαγάγουµε έρευνα που να επιφέρει κοινωνική αλλαγή; Τι είδους θέµατα θα διαλέγατε εσείς, ως παιδιά, για να δώσετε στην έρευνά σας κάποιο πλεονέκτηµα (π.χ. καλύτερη πρόσβαση, µοναδική προοπτική, κτλ.) σε σύγκριση µε τους ενήλικες; 2.3. Περίληψη Η κοινωνική έρευνα αναφέρεται σε διάφορες µεθόδους που µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε για να µελετήσουµε τον κοινωνικό κόσµο και για να κερδίσουµε νέα γνώση και κατανόηση αυτού. Η κοινωνική έρευνα ακολουθεί την επιστηµονική προσέγγιση που θέλει την έρευνα να είναι δεοντολογική, συστηµατική, αντικειµενική και επιφυλακτική. ιεξάγουµε ένα είδος κοινωνικής έρευνας γνωστής ως καθαρή έρευνα για να αυξήσουµε τη γνώση και κατανόησή µας σε ένα συγκεκριµένο θέµα, ενώ διεξάγουµε άλλο είδος κοινωνικής έρευνας, γνωστής ως εφαρµοσµένης, µε την σαφή πρόθεση να αποκτήσουµε γνώση που να βοηθήσει άµεσα στην επισήµανση ή επίλυση ενός συγκεκριµένου κοινωνικού ζητήµατος ή προβλήµατος. Η έρευνα δράσης είναι ένα ειδικό είδος εφαρµοσµένης έρευνας που τονίζει τη συµµετοχή, τον προβληµατισµό και την κοινωνική αλλαγή. Η συµµετοχή µαθητών ως ερευνητών στην κοινωνική έρευνα µας προσφέρει µοναδική πρόσβαση στις αντιλήψεις των µαθητών. 12

23 Κεφάλαιο 3 ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Να καταλάβουµε τη σηµασία της ερευνητικής µεθοδολογίας µε τη διεξαγωγή ερευνητικού σχεδίου Να καταλάβουµε τις διαφορετικές µεθόδους στην µεθοδολογία κοινωνικής έρευνας και τις θεωρητικές τους βάσεις Να µάθουµε ποια βασικά µεθοδολογικά θέµατα χρειάζεται να ληφθούν υπόψη όταν σχεδιάζουµε µια µελέτη κοινωνικής έρευνας 3.1. Εισαγωγή Όταν οι στόχοι και οι ερευνητικές ερωτήσεις πάρουν την τελική τους µορφή, πρέπει να πάρουµε αποφάσεις για το ερευνητικό σχέδιο. Αυτό το κεφάλαιο απευθύνει θέµατα σχετικά µε τις αποφάσεις µεθοδολογίας που πρέπει να πάρουµε για να διεξαχθεί η έρευνα. Οι αρχικές ενότητες του κεφαλαίου µυούν τον αναγνώστη στους διαφορετικούς δυνατούς τύπους ερευνητικών µεθοδολογιών και οι επόµενες ενότητες αναπτύσσουν το θέµα της δειγµατοληψίας (π.χ. πώς να επιλέξουµε συµµετέχοντες για τη µελέτη). Επίσης το κεφάλαιο συζητεί διάφορα θεωρητικά θέµατα σχετικά µε τη µεθοδολογική αυστηρότητα της ερευνητικής µελέτης και τις κύριες στρατηγικές για την πραγµατοποίησή της Τι είναι η µεθοδολογία; Το ερευνητικό σχέδιο και η µεθοδολογία του είναι η λογική σε χρήση µιας µελέτης, η οποία στοχεύει στο να συνδέσει τα δεδοµένα που θα συγκεντρωθούν και τα συµπεράσµατα που θα εξαχθούν στις 13

24 ερευνητικές ερωτήσεις (Pelto & Pelto 1978). Η µεθοδολογία αναφέρεται στον τρόπο µε τον οποίο ο ερευνητής αναπτύσσει το όλο ερευνητικό σχέδιο: πρέπει να είναι προνοητικό και µε αρκετά γερές βάσεις για να αντέχει στην κριτική. Πρέπει να είναι λογικό, συστηµατικό και σύµφωνο µε τις ερευνητικές ερωτήσεις. Πρέπει να υπόσχεται έγκυρα και αξιόπιστα συµπεράσµατα, βασισµένα σε καλής ποιότητας δεδοµένα. Η µεθοδολογία αξιοποιεί όλα τα στάδια της κοινωνικής έρευνας: από τη διατύπωση των ερευνητικών ερωτήσεων, στη συλλογή και ανάλυση των δεδοµένων, στην ερµηνεία των ευρηµάτων / αποτελεσµάτων. Όµως, ακόµα πριν να φέρει στο νου του τα θέµατα µεθοδολογίας, ο ερευνητής πρέπει να αποφασίσει τον τύπο και την ποσότητα πληροφοριών που θα χρειαστεί να συλλέξει έτσι ώστε να απαντήσει τις ερευνητικές ερωτήσεις. Έτσι, εφόσον έχει οριστικοποιήσει τους στόχους και τις ερευνητικές ερωτήσεις του, η πρώτη ερώτηση που θα θέσει είναι: «Τι είδους πληροφορίες χρειάζεται να συλλέξω για να απαντήσω τις ερευνητικές µου ερωτήσεις;» Για παράδειγµα, ο ερευνητής που διερευνά το βαθµό αλφαβητισµού σε διαφορετικές οµάδες ανθρώπων µπορεί να σκεφτεί ότι χρειάζεται να µαζέψει στατιστικές και αριθµούς για τους δείκτες γεννητικότητας, και τα ποσοστά σχολικής εγγραφής και αποφοίτησης. Αλλά τότε ο ερευνητής χρειάζεται να αποφασίσει πώς θα συγκεντρώσει όλες αυτές τις πληροφορίες (LeCompte & Preissle 1993; Robson 2002), δηλαδή η δεύτερη ερώτηση που θα θέσει είναι: «Πώς θα συγκεντρώσω αυτές τις πληροφορίες;» Σε αυτό το στάδιο ο ερευνητής πρέπει να αποφασίσει αν χρειάζεται να ψάξει σε κυβερνητικές αναφορές και δηµοσιεύσεις. Θα χρειαστεί να διεξάγει επισκοπήσεις ή να πάρει συνέντευξη από υπευθύνους καθορισµού πολιτικής. Και η τελική ερώτηση (σε αυτό το στάδιο) που πρέπει να ρωτήσει είναι: «Οι µέθοδοι συλλογής δεδοµένων που χρησιµοποιώ είναι λογικές και εφικτές; ηλαδή, έχω το χρόνο και τα µέσα να φέρω αυτό το σχέδιο συλλογής δεδοµένων σε πέρας έγκαιρα;» Αν υποθέσουµε ότι ο ερευνητής φτάνει στο σηµείο όπου έχει συλλέξει µερικά δεδοµένα, το επόµενο βήµα είναι να κάνει κάποια ανάλυση και µετά να δώσει κάποια ερµηνεία στα αποτελέσµατα, όµως αυτό δεν είναι το θέµα αυτού του κεφαλαίου. Περισσότερες πληροφορίες για το πώς οι ερευνητικές ερωτήσεις και οι µέθοδοι πρέπει να συνδέονται βρίσκεται στη σχετική βιβλιογραφία (Eisenhart & Howe 1992; Pring 2000). 14

25 3.3. Τα δύο πρότυπα έρευνας Πριν παρουσιάσουµε µερικές από τις ερευνητικές µεθόδους που συνήθως χρησιµοποιούνται για τη διερεύνηση κοινωνικών φαινοµένων, θα ήταν χρήσιµο να εξετάσουµε πώς διάφοροι ερευνητές κοινωνικών θεµάτων ερµηνεύουν τις έννοιες της έγκυρης και ακριβούς έρευνας. Υπάρχουν δύο κύριες σχολές σκέψης: η ποιοτική και η ποσοτική. Αυτά τα δύο κύρια πρότυπα έρευνας (όπως θα τα ονοµάζουµε από εδώ κι εµπρός) αντλούν τους ισχυρισµούς τους από διαφορετικές φιλοσοφικές αντιλήψεις για το πώς οι άνθρωποι αποκτούν επιστηµονική γνώση και τι αποτελεί πολύτιµη και έγκυρη γνώση. Χωρίς να µιλήσουµε πολύ για φιλοσοφία σε αυτό το κεφάλαιο, φτάνει να πούµε ότι το πρότυπο ποσοτικής έρευνας βασίζεται στη χρήση «σκληρών δεδοµένων» (δηλαδή αριθµών, στατιστικών, διαγραµµάτων) για να απαντήσει ερωτήσεις µέσω της περιγραφής, ποσολόγησης και µέτρησης γεγονότων. Από την άλλη, το πρότυπο ποιοτικής έρευνας προτιµά µια πιο «ήπια» προσέγγιση στον κόσµο µας: ο ερευνητής που διεξάγει ποιοτική έρευνα προσπαθεί να απαντήσει στις ερωτήσεις του µε λέξεις, εικόνες, αισθήµατα, τη γλώσσα του σώµατος και ανθρώπινη δραστηριότητα. Επειδή είναι πιο πρακτική και απτή, η χρήση ποσοτικών µεθόδων συνεπάγεται ερωτηµατολόγια και τηλεφωνικές συνεντεύξεις, πειράµατα και δοµηµένες παρατηρήσεις. Αυτές οι µέθοδοι συλλογής δεδοµένων χρησιµοποιούνται όταν οι στόχοι και οι ερωτήσεις της έρευνας είναι περιγραφικοί και επεξηγηµατικοί. Ο ερευνητής θα χρησιµοποιήσει τη στατιστική για να αναλύσει τα δεδοµένα και να παρουσιάσει τα αποτελέσµατα µε τη µορφή στατιστικής φρασεολογίας, αριθµών και διαγραµµάτων. Όµως, για να υπολογίσει κάτι, (π.χ. για να εξακριβώσει µια µαθηµατική σχέση για πώς η φτώχια συνδέεται µε το ποσοστό εγκληµατικότητας σε µια περιοχή), ο ερευνητής που διεξάγει ποσοτική έρευνα πρέπει πρώτα να καθορίσει τις βασικές έννοιες της έρευνάς του. Θα ονοµάσουµε αυτές τις βασικές έννοιες του ερευνητικού σχεδίου µεταβλητές, και θα τις καθορίσουµε ως έννοιες ή χαρακτηριστικά που ποικίλλουν. Οι αξίες των κατηγοριών µιας µεταβλητής είναι τα γνωρίσµατά της. Η ανεξάρτητη µεταβλητή είναι συνήθως η µεταβλητή που επιφέρει ένα αποτέλεσµα σε µια εξαρτηµένη µεταβλητή. Η εξαρτηµένη είναι µια µεταβλητή της οποίας 15

26 οι αξίες µεταβάλλονται µέσω µιας ανεξάρτητης µεταβλητής. Στη σχέση αιτίας και αποτελέσµατος, η ανεξάρτητη µεταβλητή συµπεριφέρεται ως η αιτία και η εξαρτηµένη ως το αποτέλεσµα. Για παράδειγµα, όταν διερευνούµε πώς η κοινωνική τάξη διαχωρίζει τη χρήση ιδιωτικών ή δηµόσιων υπηρεσιών (νοσοκοµείων, σχολείων, µέσα µεταφοράς, κτλ.), η κοινωνική τάξη ενός ατόµου θεωρείται η ανεξάρτητη µεταβλητή της έρευνας και η συχνότητα µε την οποία το άτοµο χρησιµοποιεί τις ιδιωτικές και δηµόσιες υπηρεσίες θεωρείται η εξαρτηµένη µεταβλητή. Στο πλαίσιο του παραδείγµατος της προηγούµενης ενότητας (για τη σχέση ανάµεσα στη φτώχια και τα ποσοστά εγκληµατικότητας), ο ερευνητής χρειάζεται να καθορίσει τις µεταβλητές, δηλαδή τι είναι η φτώχια και τι είναι το ποσοστά εγκληµατικότητας. Με άλλα λόγια, ο ερευνητής χρειάζεται να θέσει την ερώτηση: «Πώς καθορίζω τις βασικές µου µεταβλητές; Τι είναι φτώχια ; Τι είναι ποσοστά εγκληµατικότητας ;» Η απάντηση στις ερωτήσεις είναι πολύ σηµαντική, γιατί ο ερευνητής θα χρησιµοποιήσει αυτούς τους ορισµούς για να συλλέξει τα δεδοµένα του. Για παράδειγµα, υπάρχουν πολλοί ορισµοί για τη φτώχια. Έχει να κάνει η φτώχια µε τον µηνιαίο µισθό; Έχει να κάνει µε οικογενειακά χρέη; Είναι η ποιότητα του σπιτιού και του εξοπλισµού κουζίνας ενδείξεις φτώχιας; Ο καθορισµός των µεταβλητών από τον ερευνητή θα έχει τεράστιο αντίκτυπο στα αποτελέσµατα της έρευνάς του. Γι αυτό δίνουµε τόση προσοχή στο λειτουργικό ορισµό (όπως τον καλούµε) των µεταβλητών µας. Όµως ο ερευνητής πρέπει να περιγράψει τους λειτουργικούς του ορισµούς και για ένα άλλο λόγο: επειδή το καλό ερευνητικό σχέδιο πρέπει να επιτρέπει στον οποιονδήποτε να διεξάγει επιβεβαιωτική επανάληψη της µελέτης για να στηρίξει ή να αµφισβητήσει τα αποτελέσµατα. Αυτός είναι ο τρόπος µε τον οποίο η ανθρωπότητα συσσωρεύει τεράστιες ποσότητες γνώσης: µια έρευνα σπάνια είναι αρκετή για να εδραιώσει µια κοινωνική θεωρία. Αν υποθέσουµε ότι ο ερευνητής που διεξάγει ποσοτική έρευνα έχει καθορίσει τις µεταβλητές που χρειάζεται, ήρθε η στιγµή να συλλέξει κάποια δεδοµένα και να χρησιµοποιήσει στατιστικές, πίνακες ή διαγράµµατα για να δείξει πώς οι µεταβλητές της έρευνας σχετίζονται µεταξύ τους. Το επόµενο βήµα για τον ερευνητή είναι να γενικεύσει τα αποτελέσµατά του και να τα εντάξει σε ένα πιο γενικό πλαίσιο (αν 16

27 αυτός είναι ο ευρύτερος σκοπός της έρευνας). Ο ερευνητής θα κάνει, για παράδειγµα, αυτό το συλλογισµό: «Η ανάλυση των δεδοµένων που συνέλεξα δείχνει ότι η φτώχια σχετίζεται µε µεγαλύτερα ποσοστά εγκληµατικότητας. Αν υποθέσουµε ότι τα δεδοµένα είναι αντιπροσωπευτικά της κατάστασης σε ολόκληρη τη χώρα, προτείνω ότι η φτώχια σχετίζεται µε µεγαλύτερα ποσοστά εγκληµατικότητας σε ολόκληρη τη χώρα.» Αφήνοντας κατά µέρος για µια στιγµή τη σχολή ποσοτικής έρευνας, οι µέθοδοι ποιοτικής έρευνας δεν στοχεύουν συνήθως στη δηµιουργία κανόνων και νόµων σχετικά µε το πώς λειτουργούν τα πράγµατα στον πραγµατικό κόσµο. Ο στόχος της ποιοτικής έρευνας είναι πρωτίστως να διερευνηθεί το πώς αισθάνονται οι άνθρωποι, πώς αντιδρούν και καταπιάνονται µε προβλήµατα του πραγµατικού κόσµου, λαµβάνοντας υπόψη την υποκειµενική ανθρώπινη φύση. Για να απευθύνουµε τέτοια πολύπλοκα θέµατα, ηπιότερες (και ως εκ τούτου πιο προσαρµόσιµες) µέθοδοι όπως οι συνεντεύξεις, οι παρατηρήσεις (π.χ. ανάλυση της γλώσσας του σώµατος ενός ατόµου) και ανάλυση κειµένου (π.χ. ανάλυση οµιλίας ή γραφικού χαρακτήρα) χρησιµοποιούνται συχνά. Οι ποιοτικές µέθοδοι είναι πολύ χρήσιµες όταν προσπαθούµε να κατανοήσουµε νοήµατα και ιδέες που οι άνθρωποι έχουν κατασκευάσει στο νου τους βασισµένοι στις προσωπικές τους εµπειρίες από την καθηµερινή τους ζωή. Για να αντισταθµίσουν τον πλούτο πληροφοριών που συλλέγουν µε ποιοτικές µεθόδους, οι ερευνητές συχνά θέτουν ορισµένους περιορισµούς στο µέγεθος του δείγµατος, διαφορετικά θα καταβάλλονταν από το πλήθος των πληροφοριών και το φόρτο εργασίας. Η ποιοτική έρευνα µελετά περιπτώσεις παρά ένα µεγάλο δείγµα και τα δεδοµένα είναι µε τη µορφή λέξεων και εικόνων από συνεντεύξεις, έγγραφα και παρατηρήσεις. Η ανάλυση που διεξάγουν οι ερευνητές στο πλαίσιο ποιοτικής έρευνας προϋποθέτει την εύρεση µοτίβων ή χαρακτηρισµών από τα δεδοµένα και την οργάνωση των δεδοµένων µε τρόπο που να παρουσιάζουν µια συνεκτική, συνεπή εικόνα του φαινοµένου υπό µελέτη (βλπ. Κουτί 3.1 για ένα παράδειγµα ποσοτικής έναντι ποιοτικής έρευνας). 17

28 Κουτί 3.1: Παράδειγµα: Ποσοτική έναντι Ποιοτικής Έρευνας Ας δώσουµε ένα πιο απτό παράδειγµα της διαφοράς ανάµεσα στην ποιοτική και ποσοτική έρευνα: ένας ερευνητής που διεξάγει ποσοτική κοινωνική έρευνα, ο οποίος θα ήθελε να διερευνήσει πώς ένα τοπικό νοσοκοµείο εξυπηρετεί την κοινότητα, θα µπορούσε να χρησιµοποιήσει ένα ερωτηµατολόγιο ή µια τηλεφωνική συνέντευξη µε ένα αντιπροσωπευτικό δείγµα ασθενών του νοσοκοµείου για ένα συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. Ο ερευνητής θα µπορούσε να θέσει ένα αριθµό προκαθορισµένων ερωτήσεων και µετά να αναλύσει τα αποτελέσµατα µε στατιστικές µεθόδους. Ο ερευνητής που διεξάγει ποιοτική έρευνα, αντίθετα, θα διεξήγαγε την έρευνά του περνώντας πολύ χρόνο στο νοσοκοµείο, παρατηρώντας τον τρόπο µε τον οποίο οι άνθρωποι αισθάνονται και αλληλεπιδρούν και µιλώντας µαζί τους. Ο ερευνητής που διεξάγει ποιοτική έρευνα θα έπαιρνε επιτόπιες σηµειώσεις στο ηµερολόγιό του και θα µπορούσε να ζητήσει από τους συµµετέχοντες να του επιτρέψουν να µαγνητοφωνήσει τις συζητήσεις (συνεντεύξεις) τους σχετικά µε το νοσοκοµείο. Θα µπορούσε ακόµα να πάει σε κηδείες και να µιλήσει µε τους συγγενείς των νεκρών (πρώην ασθενών του νοσοκοµείου) για να διερευνήσει εάν οι συγγενείς επιρρίπτουν ευθύνες στο νοσοκοµείο για το θάνατο του αγαπηµένου τους προσώπου. Εποµένως, ο ερευνητής που διεξάγει ποιοτική έρευνα θα συνέλεγε µε αυτόν τον τρόπο τεράστια ποσά πολύτιµων πληροφοριών τα οποία εύκολα θα διέφευγαν της προσοχής του ερευνητή που διεξάγει ποσοτική έρευνα. Όµως αυτή η µέθοδος µπορεί να κοστίσει στον ερευνητή: ο ερευνητής που διεξάγει ποιοτική έρευνα δεν θα µπορέσει ποτέ να καλύψει ένα µεγάλο αριθµό περιπτώσεων χωρίς βοήθεια. Θα προτιµήσει να διερευνήσει το θαλασσινό νερό λεπτοµερώς, από την επιφάνεια των κυµάτων µέχρι τα βάθη του πυθµένα, αλλά µπορεί να χάσει από τα µάτια του την απεραντοσύνη του ωκεανού. Αυτό είναι πάντα ένα ρίσκο όταν διαλέγουµε ανάµεσα σε δύο πρότυπα έρευνας! 3.4. Πώς σχεδιάζετε την ερευνητική σας µεθοδολογία; Αν υποθέσουµε ότι ο ερευνητής διατύπωσε τη µεθοδολογία του, θα πρέπει να διαλέξει τα αντικείµενα της µελέτης του, δηλαδή τους ανθρώπους που θα του προσφέρουν τις αναγκαίες πληροφορίες για να απαντήσει τις ερευνητικές ερωτήσεις. Αυτό, στην τεχνική φρασεολογία, καλείται δειγµατοληψία. 18

29 Επιλέγοντας το δείγµα Στην κοινωνική έρευνα, καλούµε πληθυσµό όλους τους ανθρώπους από τους οποίους θα µπορούσαµε να ζητήσουµε πληροφορίες σχετικά µε το θέµα που διερευνούµε. Για παράδειγµα, αν ο ερευνητής διερευνήσει πώς οι άνθρωποι ενός χωριού νοιώθουν για την απόφαση της κυβέρνησης να κλείσει το τοπικό δηµοτικό σχολείο και να µετακινήσει τους υπόλοιπους µαθητές σε άλλο σχολείο σε µια κοντινή πόλη, τότε όλοι οι κάτοικοι του χωριού αποτελούν τον πληθυσµό της µελέτης. Αν ο ερευνητής έχει τα λεφτά, το προσωπικό και το χρόνο για να ρωτήσει ολόκληρο τον πληθυσµό, η περίπτωση είναι ιδανική. Όµως, αυτό σπάνια συµβαίνει. Συνήθως, θα χρειαστεί να εµπλέξουµε στην έρευνά µας µόνο ένα µικρό αριθµό ατόµων. Ο τεχνικός όρος για αυτό είναι δειγµατοληψία. Η έννοια της δειγµατοληψίας ενέχει τη λήψη µικρής µερίδας του πληθυσµού που θα µπορούσε να προσφέρει τις πληροφορίες που ζητούµε. Έτσι, ένα δείγµα είναι ένα µικρότερο σύνολο αντικειµένων µελέτης/περιπτώσεων που ο ερευνητής επιλέγει από ολόκληρο τον πληθυσµό που διερευνά. Η πρώτη µας δουλειά όταν επιλέγουµε ένα δείγµα είναι να καθορίσουµε µε ακρίβεια τον πληθυσµό στον οποίο στοχεύουµε. Για παράδειγµα, αν διερευνούµε τις στάσεις µαθητών των δηµοτικών σχολείων της Κύπρου για ένα νεοϊδρυµένο οργανισµό, τότε ο πληθυσµός-στόχος θα πρέπει να είναι «όλοι οι µαθητές δηµοτικών σχολείων της Κύπρου». Όµως, χρειάζεται να ξεκαθαρίσουµε περισσότερο ποιος είναι ο πληθυσµός µας. Θα έπρεπε άραγε να συµπεριληφθούν στη µελέτη και οι µαθητές ιδιωτικών σχολείων ή επικεντρωνόµαστε µόνο στους µαθητές των δηµοσίων δηµοτικών σχολείων; Είναι πολύ σηµαντικό να σιγουρευτούµε ότι καθορίζουµε τον πληθυσµό µας όσο πιο καθαρά γίνεται. Αυτό α) θα µας βοηθήσει να προσεγγίσουµε µόνο τα κατάλληλα άτοµα για σκοπούς συλλογής δεδοµένων, έτσι εξοικονοµώντας µας µέσα και χρόνο, β) θα µας επιτρέψει να φτιάξουµε ένα δείγµα που θα µοιάζει πολύ µε τον πληθυσµό-στόχο, γ) θα µας επιτρέψει να γενικεύσουµε τα αποτελέσµατά µας στον πληθυσµό-στόχο (εφόσον το δείγµα µας είναι πραγµατικά αντιπροσωπευτικό του πληθυσµού), και δ) θα επιτρέπει σε άλλους να διεξαγάγουν επιβεβαιωτική επανάληψη στην έρευνά µας. 19

30 Οι ερευνητές που διεξάγουν ποσοτική έρευνα είναι αυτοί που συνήθως στοχεύουν σε γενίκευση των αποτελεσµάτων των µελετών τους στον πληθυσµό από τον οποίο συλλέγουν τα δείγµατά τους. Οι ερευνητές που διεξάγουν ποιοτική έρευνα στοχεύουν στη µελέτη λιγότερων περιπτώσεων. Έτσι, οι ερευνητές που διεξάγουν ποιοτική έρευνα ακολουθούν κάποια άλλη δειγµατολογική µέθοδο που θα εξετάσουµε παρακάτω, ενώ για τους ερευνητές που διεξάγουν ποσοτική έρευνα η επιλογή της σωστής δειγµατολογικής µεθόδου είναι εξαιρετικά σηµαντική. Ο ερευνητής δεν µπορεί να κάνει έγκυρες γενικεύσεις των αποτελεσµάτων του στον πληθυσµό στόχο αν το δείγµα δεν είναι αντιπροσωπευτικό, δηλαδή αν το δείγµα δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά µε τον πληθυσµό. Παραδείγµατος χάριν, ας υποθέσουµε ότι ο ερευνητής διαλέγει ένα δείγµα µαθητών από δηµόσια δηµοτικά σχολεία για να διερευνήσει τις στάσεις των γονέων απέναντι στα ολοήµερα σχολεία. Έχει άραγε σηµασία πώς γίνεται η δειγµατοληψία των γονέων; Ναι, αν διαφορετικές οµάδες γονέων έχουν πολύ διαφορετικές στάσεις απέναντι στα ολοήµερα σχολεία. Και, πραγµατικά, είναι πολύ πιθανόν οι γονείς διαφορετικών κοινωνικοοικονοµικών υποστάσεων να έχουν διαφορετικές στάσεις απέναντι στα ολοήµερα σχολεία. Οι λιγότερο εύποροι γονείς που δουλεύουν σε εργοστάσια, στις οικοδοµές ή στις λιανικές πωλήσεις µπορεί να δουλεύουν πολλές ώρες. Αυτοί οι γονείς, συνήθως και οι δύο, επιστρέφουν σπίτι από τη δουλειά στις 4 ή 5 το απόγευµα. Η παραµονή των παιδιών στο σχολείο, σε ένα ασφαλές περιβάλλον που τους προσφέρει προκλήσεις, µπορεί να τους είναι βολική. Η ύπαρξη βοηθών δασκάλων που βοηθούν τα παιδιά µε την κατ οίκον εργασία, έτσι ώστε οι γονείς να µπορούν να τα παραλάβουν στις 5 το απόγευµα χωρίς το επιπρόσθετο άγχος των κατ οίκον εργασιών, θα µπορούσε να κάνει µεγάλη διαφορά. Από την άλλη, γονείς που ανήκουν στη µεσαία τάξη οι οποίοι δεν δουλεύουν, ή δουλεύουν σε θέσεις που τους επιτρέπουν αρκετό ελεύθερο χρόνο (π.χ. δάσκαλοι, κυβερνητικοί υπάλληλοι, ακαδηµαϊκοί, όσοι δουλεύουν µε µερική απασχόληση) µπορεί να µην επιθυµούν να παραλαµβάνουν τα παιδιά τους στις 5. Μπορεί να προτιµούν να τα παραλαµβάνουν νωρίτερα για να περνούν περισσότερο ποιοτικό χρόνο µαζί τους, να κάνουν δραστηριότητες, να αθλούνται ή απλώς να απολαµβάνουν µαζί ένα ήσυχο απόγευµα στο σπίτι. Εποµένως, αν ο ερευνητής δεν επιλέξει για τη δειγµατοληψία του γονείς από όλα τα 20

31 κοινωνικοοικονοµικά επίπεδα, είναι πιθανόν τα αποτελέσµατα της έρευνάς του να είναι προϊδεασµένα και παραπλανητικά. Η θεωρία πιθανοτήτων µας επιτρέπει να επιλέξουµε αντιπροσωπευτικά είδη δειγµάτων και αυτά συχνά καλούνται στατιστικά δείγµατα. Όλα τα στατιστικά δείγµατα µοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό: τα στοιχεία (δηλαδή τα άτοµα) επιλέγονται στην τύχη, έτσι ώστε κάθε δειγµατολογικό στοιχείο του πληθυσµού να έχει ίσες πιθανότητες να επιλεγεί. Έτσι, ο προϊδεασµός που προκαλείται από την επίδραση συνειδητή ή υποσυνείδητη της ανθρώπινης επιλογής κατά τη διάρκεια της δειγµατολογικής µεθόδου αποφεύγεται (Moser & Kalton, 1979). Μερικοί τύποι τυχαίας δειγµατοληψίας (στατιστικά δείγµατα) Το απλό τυχαίο δείγµα: Το απλό τυχαίο δείγµα είναι η απλούστερη µορφή δειγµατοληψίας. Ο επιστηµονικός ερευνητής χρειάζεται έναν πλήρη κατάλογο των στοιχείων του πληθυσµού, π.χ. έναν κατάλογο όλων των κατοίκων ενός χωριού. Από εδώ και πέρα, ο κατάλογος που περιέχει όλα τα στοιχεία του πληθυσµού θα ονοµάζεται «δειγµατοληπτικό πλαίσιο». Ο ερευνητής τότε χρησιµοποιεί µια εντελώς τυχαία διαδικασία, έτσι ώστε κάθε µέλος του πληθυσµού να έχει την ίδια, µετρήσιµη και µη µηδενική πιθανότητα να επιλεγεί ως µέρος του δείγµατος (Arber, 1993), και διασφαλίζει ότι η επιλογή ενός αντικειµένου εξέτασης είναι ανεξάρτητη από την επιλογή οποιουδήποτε άλλου. Για να το θέσουµε απλά, ο ερευνητής τραβά ονόµατα από το δειγµατοληπτικό πλαίσιο στην τύχη. Για να εξασφαλιστεί ότι η τυχαία επιλογή είναι ανεξάρτητη από οποιαδήποτε ανθρώπινη κρίση, η µέθοδος που χρησιµοποιείται συνήθως είναι αυτή των «τυχαίων αριθµών» (τυπωµένοι πίνακες που έχουν δηµιουργηθεί µέσω ηλεκτρονικών διαδικασιών). Στην πράξη µπορούν να χρησιµοποιηθούν προγράµµατα όπως το MS Excel ή έτοιµοι πίνακες µε τυχαίους αριθµούς. Σε απλούστερες περιπτώσεις θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί δειγµατοληψία µε µορφή κλήρωσης (βλπ. Κουτί 3.2 για µια άσκηση). 21

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Ορισµένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι χρειαζόµαστε µίνιµουµ 30 περιπτώσεις για να προβούµε σε κάποιας µορφής ανάλυσης των δεδοµένων.

Ορισµένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι χρειαζόµαστε µίνιµουµ 30 περιπτώσεις για να προβούµε σε κάποιας µορφής ανάλυσης των δεδοµένων. ειγµατοληψία Καθώς δεν είναι εφικτό να παίρνουµε δεδοµένα από ολόκληρο τον πληθυσµό που µας ενδιαφέρει, διαλέγουµε µια µικρότερη οµάδα που θεωρούµε ότι είναι αντιπροσωπευτική ολόκληρου του πληθυσµού. Τέσσερις

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά. Ε. Κολέζα

Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά. Ε. Κολέζα Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας ενότητας στα Μαθηµατικά Ε. Κολέζα Α. Θεωρητικές αρχές σχεδιασµού µιας µαθηµατικής ενότητας: Βήµατα για τη συγγραφή του σχεδίου Β. Θεωρητικό υπόβαθρο της διδακτικής πρότασης

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήρια Επιµόρφωσης του Προσωπικού του Σχολείου

Εργαστήρια Επιµόρφωσης του Προσωπικού του Σχολείου Εργαστήρια Επιµόρφωσης του Προσωπικού του Σχολείου 2 3 Εισαγωγή για τον εκπαιδευτή του προσωπικού Εάν διαβάζετε το παρόν έγγραφο, υποθέτουµε ότι θα θέλατε να επιµορφώσετε τα µέλη του προσωπικού ενός σχολείου

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Αυτό το μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία

Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Έρευνα και θεωρία Περιεχόμενα Σχετικά με τους συγγραφείς... ΧΙΙΙ Πρόλογος... XV Eισαγωγή...XVΙΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Κατευθύνσεις στην έρευνα των επιστημών υγείας Εισαγωγή... 1 Τι είναι η έρευνα;... 2 Τι είναι η έρευνα των επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Γιατί χρειάζεται να κάνουµε τόσο ειδική διαφοροποίηση; Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσµα του αυτισµού έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης για τον κόσµο,

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας

Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας Μεθοδολογία Έρευνας Διάλεξη 1 η : Εισαγωγή στη Μεθοδολογία Έρευνας 1 Δρ. Αλέξανδρος Αποστολάκης Email: aapostolakis@staff.teicrete.gr Τηλ.: 2810379603 E-class μαθήματος: https://eclass.teicrete.gr/courses/pgrad_omm107/

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών

Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών Αναλυτικό Πρόγραμμα Μαθηματικών Σχεδιασμός... αντιμετωπίζει ενιαία το πλαίσιο σπουδών (Προδημοτική, Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο), είναι συνέχεια υπό διαμόρφωση και αλλαγή, για να αντιμετωπίζει την εξέλιξη,

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Ποιός είναι ο σκοπός του μαθήματος μας? Στο τέλος του σημερινού μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο. Τρόποι χορήγησης: α) Με αλληλογραφία β) Με απευθείας χορήγηση γ) Τηλεφωνικά

Ερωτηματολόγιο. Τρόποι χορήγησης: α) Με αλληλογραφία β) Με απευθείας χορήγηση γ) Τηλεφωνικά Ερωτηματολόγιο Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από μια σειρά ερωτήσεων, οι οποίες έχουν ως στόχο την καταγραφή των απόψεων, γνώσεων ή στάσεων μιας ομάδας ατόμων. Τρόποι συμπλήρωσης: α) άμεσος (ο ίδιος ο

Διαβάστε περισσότερα

Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο. Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων.

Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο. Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων. Σενάριο 5. Μετασχηµατισµοί στο επίπεδο Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Α' Λυκείου. Συµµετρία ως προς άξονα. Σύστηµα συντεταγµένων. Απόλυτη τιµή πραγµατικών αριθµών. Συµµεταβολή σηµείων. Θέµα: Στο περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

Γεωµετρία Β' Λυκείου. Συµµεταβολή µεγεθών. Εµβαδόν ισοσκελούς τριγώνου. Σύστηµα. συντεταγµένων. Γραφική παράσταση συνάρτησης. Μέγιστη - ελάχιστη τιµή.

Γεωµετρία Β' Λυκείου. Συµµεταβολή µεγεθών. Εµβαδόν ισοσκελούς τριγώνου. Σύστηµα. συντεταγµένων. Γραφική παράσταση συνάρτησης. Μέγιστη - ελάχιστη τιµή. Σενάριο 6. Συµµεταβολές στο ισοσκελές τρίγωνο Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Β' Λυκείου. Συµµεταβολή µεγεθών. Εµβαδόν ισοσκελούς τριγώνου. Σύστηµα συντεταγµένων. Γραφική παράσταση συνάρτησης. Μέγιστη - ελάχιστη

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06

ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ι «Η Θεωρητική έννοια της Μεθόδου Project» Αγγελική ρίβα ΠΕ 06 1590 1765 η Μέθοδος Project σε σχολές Αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη 1765 1880 συνήθης µέθοδος διδασκαλίας - διάδοσή της στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοένα και ταχύτερη ανάπτυξη των τεχνολογιών και των επικοινωνιών και ιδίως τη ραγδαία, τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;»

«Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;» «Πώς επηρεάζονται οι άνθρωποι από τη δόξα, τα χρήματα και την επιτυχία;» ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ΛΙΛΙΑΝ ΧΑΤΖΗΚΩΝΣΤΑΝΤΗ ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ: Γ2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2015-2016 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

24/4/19. Τύποι έρευνας ανάλογα με τη φύση του προβλήματος ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ

24/4/19. Τύποι έρευνας ανάλογα με τη φύση του προβλήματος ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΡΕΥΝΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Ερευνητική Μεθοδολογία Τύποι έρευνας ανάλογα με τη φύση του προβλήματος l Διερευνητική έρευνα (στοχεύουν στην περιγραφή των παραμέτρων του προβλήματος) l Περιγραφική έρευνα (απαντούν

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2

12/11/16. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2. Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 2/2 Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα» 1/2... είναι ένα εκπαιδευτικό θέμα ή ζήτημα που ένας ερευνητής παρουσιάζει και αιτιολογεί σε μία έρευνητική μελέτη θέμα πρόβλημα σκοπός - ερωτήματα Τι είναι «ερευνητικό πρόβλημα»

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια Εβδοµάδα Επιχειρηµατικότητας Η Παγκόσµια Εβδοµάδα Επιχειρηµατικότητας, είναι ο συνδυασµός και η επέκταση δύο επιτυχηµένων πρωτοβουλιών της έ

Παγκόσµια Εβδοµάδα Επιχειρηµατικότητας Η Παγκόσµια Εβδοµάδα Επιχειρηµατικότητας, είναι ο συνδυασµός και η επέκταση δύο επιτυχηµένων πρωτοβουλιών της έ ΩΣΤΕ ΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΜΠΛΑΚΕΙΤΕ ΩΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ 1 η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΒ ΟΜΑ Α ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 17 23 Νοεµβρίου, 2008 Υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης Παγκόσµια Εβδοµάδα Επιχειρηµατικότητας Η Παγκόσµια

Διαβάστε περισσότερα

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000)

Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Διερευνητική μάθηση We are researchers, let us do research! (Elbers and Streefland, 2000) Πρόκειται για την έρευνα που διεξάγουν οι επιστήμονες. Είναι μια πολύπλοκη δραστηριότητα που απαιτεί ειδικό ακριβό

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφή ερευνητικής πρότασης

Συγγραφή ερευνητικής πρότασης Συγγραφή ερευνητικής πρότασης 1 o o o o Η ερευνητική πρόταση είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό τμήμα της έρευνας. Η διατύπωσή της θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεγμένη, περιεκτική και βασισμένη στην ανασκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή του εκπαιδευτικού/ μαθησιακού υλικού (Teaching plan)

Περιγραφή του εκπαιδευτικού/ μαθησιακού υλικού (Teaching plan) On-the-fly feedback, Upper Secondary Περιγραφή του εκπαιδευτικού/ μαθησιακού υλικού (Teaching plan) Τάξη: Β Λυκείου Διάρκεια ενότητας Μάθημα: Φυσική Θέμα: Ταλαντώσεις (αριθμός Χ διάρκεια μαθήματος): 6X90

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ. Σπύρος Σπύρου Καθηγητής Ανθρωπολογίας και Κοινωνιολογίας Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ. Σπύρος Σπύρου Καθηγητής Ανθρωπολογίας και Κοινωνιολογίας Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Σπύρος Σπύρου Καθηγητής Ανθρωπολογίας και Κοινωνιολογίας Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου ΤΙ ΛΕΕΙ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 12 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151)

εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151) εισήγηση 8η Είδη Έρευνας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (#Ν151) Βασική (ή Καθαρή) και Εφαρμοσμένη 1 Η Βασική ή Καθαρή έρευνα δεν στοχεύει σε οικονομικά ή κοινωνικά οφέλη και δεν καταβάλλονται προσπάθειες για την εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

Γεωµετρία Γ' Γυµνασίου: Παραλληλία πλευρών, αναλογίες γεωµετρικών µεγεθών, οµοιότητα

Γεωµετρία Γ' Γυµνασίου: Παραλληλία πλευρών, αναλογίες γεωµετρικών µεγεθών, οµοιότητα Σενάριο 3. Τα µέσα των πλευρών τριγώνου Γνωστική περιοχή: Γεωµετρία Γ' Γυµνασίου: Παραλληλία πλευρών, αναλογίες γεωµετρικών µεγεθών, οµοιότητα τριγώνων, τριγωνοµετρικοί αριθµοί περίµετρος και εµβαδόν.

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Εισαγωγή. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. Τμήμα Φυσικοθεραπείας. Προπτυχιακό Πρόγραμμα. Μάθημα: Βιοστατιστική-Οικονομία της υγείας Εξάμηνο: Ε (5 ο )

Ενότητα 1: Εισαγωγή. ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας. Τμήμα Φυσικοθεραπείας. Προπτυχιακό Πρόγραμμα. Μάθημα: Βιοστατιστική-Οικονομία της υγείας Εξάμηνο: Ε (5 ο ) ΤΕΙ Στερεάς Ελλάδας Τμήμα Φυσικοθεραπείας Προπτυχιακό Πρόγραμμα Μάθημα: Βιοστατιστική-Οικονομία της υγείας Εξάμηνο: Ε (5 ο ) Ενότητα 1: Εισαγωγή Δρ. Χρήστος Γενιτσαρόπουλος Λαμία, 2017 1.1. Σκοπός και

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης)

Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης) Πανεπιστήµιο Αιγαίου Παιδαγωγικό Τµήµα ηµοτικής Εκπαίδευσης Μιχάλης Σκουµιός Εφαρµοσµένη ιδακτική των Φυσικών Επιστηµών (Πρακτικές Ασκήσεις Β Φάσης) Παρατήρηση ιδασκαλίας και Μοντέλο Συγγραφής Έκθεσης

Διαβάστε περισσότερα

(Nοέμβριος 2015) 1. Ταυτότητα της έρευνας

(Nοέμβριος 2015) 1. Ταυτότητα της έρευνας Ανατροφοδότηση από Διευθυντές/Διευθύντριες και εκπαιδευτικούς, σχετικά με τις ενέργειες για στήριξη των παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό (Nοέμβριος 2015) 1. Ταυτότητα της

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕ ΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος άσκαλος Σ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ανακαλύψτε νέες επιχειρήσεις

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ανακαλύψτε νέες επιχειρήσεις ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ανακαλύψτε νέες επιχειρήσεις Ent-teach Κεφάλαιο 2 Αναγνώριση ευκαιριών Περιγραφή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Αυτή η εκπαιδευτική δραστηριότητα στοχεύει να βοηθήσει τους

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της διδακτικής πράξης

Αξιολόγηση της διδακτικής πράξης Αξιολόγηση της διδακτικής πράξης 1 } Ορισµός: Απόδοση αξίας Απόδοση προσήµου σε κάτι που αξιολογείται Σύγκρισης δύο πραγµάτων } Αξιολόγηση Αποτίµηση στόχου (σύγκριση του στόχου µε το αποτέλεσµα) Σηµασία

Διαβάστε περισσότερα

«Πως επηρεαζονται οι ανθρωποι απο τη δοξα, τα χρηματα και την επιτυχια»

«Πως επηρεαζονται οι ανθρωποι απο τη δοξα, τα χρηματα και την επιτυχια» 1 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΚΑΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2018-2019 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ «Πως επηρεαζονται οι ανθρωποι απο τη δοξα, τα χρηματα και την επιτυχια» Ονοματεπώνυμο: Ρίκο Σωτηρία Τμήμα: Γ1 Καθηγητής: Σιάφης

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων

Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων Αξιολόγηση του Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων - Νεοεισερχομένων. Ταυτότητα της Έρευνας Το Πρόγραμμα της Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Μεντόρων και Νεοεισερχομένων Εκπαιδευτικών προσφέρεται κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών

Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών Πηγή: Δημάκη, Α. Χαϊτοπούλου, Ι. Παπαπάνου, Ι. Ραβάνης, Κ. Φύλο και διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών: μια ποιοτική προσέγγιση αντιλήψεων μελλοντικών νηπιαγωγών. Στο Π. Κουμαράς & Φ. Σέρογλου (επιμ.). (2008).

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα

Τεχνικές συλλογής δεδομένων στην ποιοτική έρευνα Το κείμενο αυτό είναι ένα απόσπασμα από το Κεφάλαιο 16: Ποιοτικές ερμηνευτικές μέθοδοι έρευνας στη φυσική αγωγή (σελ.341-364) του βιβλίου «Για μία καλύτερη φυσική αγωγή» (Παπαιωάννου, Α., Θεοδωράκης Ι.,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Θέµατα που θα συζητηθούν: Ποια είναι τα ερευνητικά δεδοµένα που δείχνουν ότι η προαγωγή της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

προετοιμασίας και του σχεδιασμού) αρχικά στάδια (της αντιμετώπισή τους. προβλήματος της ΔΕ Ειρήνη Γεωργιάδη Καθηγήτρια Σύμβουλος της ΕΚΠ65 του ΕΑΠ

προετοιμασίας και του σχεδιασμού) αρχικά στάδια (της αντιμετώπισή τους. προβλήματος της ΔΕ Ειρήνη Γεωργιάδη Καθηγήτρια Σύμβουλος της ΕΚΠ65 του ΕΑΠ Δυσκολίες και προβλήματα που έχουν εντοπιστεί στα αρχικά στάδια (της προετοιμασίας και του σχεδιασμού) της ΔΕ στη ΘΕ ΕΚΠ 65 και προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Τα προβλήματα αφορούν κυρίως την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές

Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Μάθηση & διδασκαλία στην προσχολική εκπαίδευση: βασικές αρχές Σκοποί ενότητας Να συζητηθούν βασικές παιδαγωγικές αρχές της προσχολικής εκπαίδευσης Να προβληματιστούμε για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: ΜΙΑ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΠΕΡΔΙΚΑΚΗ ΕΛΕΝΗ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ Med candidate Επιμορφωτικές & διοικητικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΕΠΛ 435: ΑΛΛΗΛΕΠΙ ΡΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Ακαδηµαϊκό Έτος 2004 2005, Χειµερινό Εξάµηνο 2 Η ΟΜΑ ΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΡΧΙΚΗΣ Ι ΕΑΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΗΠ. ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΗΠ. ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟ ΝΗΠ. ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΕΡΕΥΝΑΣ-ΔΡΑΣΗΣ «Η Δημιουργική χρήση της τεχνολογίας στα Μαθηματικά μέσω της αυτενέργειας των παιδιών.» Συντονίστρια: Στέλια Δημητρίου-Μιχαηλίδου

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ & ΙΝΕ ΓΣΕΕ. Αθήνα, 24/1/2013

Δελτίο Τύπου ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ & ΙΝΕ ΓΣΕΕ. Αθήνα, 24/1/2013 Δελτίο Τύπου ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ & ΙΝΕ ΓΣΕΕ Αθήνα, 24/1/2013 Κοινή Έρευνα των Ινστιτούτων της ΓΣΕΒΕΕ και της ΓΣΕΕ σχετικά με τα κίνητρα και τα εμπόδια συμμετοχής των ενηλίκων στη διά βίου μάθηση. Το Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα ιερεύνησης: το πάρτι

Θέµα ιερεύνησης: το πάρτι Θέµα ιερεύνησης: το πάρτι Στην διερεύνηση αυτή οι µαθητές στοχεύουν στην οργάνωση ενός πάρτι. Εκτιµώντας ότι η επιτυχία της εκδήλωσης εξαρτάται από τις ιδιαίτερες προτιµήσεις των προσκεκληµένων καλούνται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΑΚΕΤΟ ΣΗΜΕΙΩΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΕΝΙΚΑ Η συλλογή των στατιστικών δεδοµένων αποτελεί σηµαντικό στάδιο κάθε Στατιστικής έρευνας. Απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, διότι,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Οι μαθητές με μεγάλη διαφορά απάντησαν «για να ταξιδέψω» [75%] και «γιατί μου αρέσει να μαθαίνω ξένες γλώσσες» [73%]. Μεγάλο ποσοστό επίσης εκφράζει την πρόθεση να τα χρησιμοποιεί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙ Η Ε ΟΜΕΝΩΝ, ΣΥΛΛΟΓΗ, ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙ Η Ε ΟΜΕΝΩΝ, ΣΥΛΛΟΓΗ, ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΙ Η Ε ΟΜΕΝΩΝ, ΣΥΛΛΟΓΗ, ΚΩ ΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικές µορφές Ερωτήσεων - απαντήσεων Ανοιχτές Κλειστές Κλίµακας ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΑΓΓΕΛΗΣ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΠΘ 2 Ανοιχτές ερωτήσεις Ανοιχτές

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα σχεδίασης και παρατήρησης (για εστίαση σε συγκεκριµένες πτυχές των αλλαγών στο σχήµα).

Ερωτήµατα σχεδίασης και παρατήρησης (για εστίαση σε συγκεκριµένες πτυχές των αλλαγών στο σχήµα). τάξης είναι ένα από τα στοιχεία που το καθιστούν σηµαντικό. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του αυτές τις παραµέτρους και να προσαρµόσει το σενάριο ανάλογα. Ιδιαίτερα όταν εφαρµόσει το σενάριο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικοί μέθοδοι έρευνας. Μυλωνά Ιφιγένεια

Ποιοτικοί μέθοδοι έρευνας. Μυλωνά Ιφιγένεια Ποιοτικοί μέθοδοι έρευνας Μυλωνά Ιφιγένεια Έρευνες για την απόκτηση πληροφοριών η γνωμών από τους χρήστες Χρησιμοποιήθηκαν από τις κοινωνικές επιστήμες για τη χρήση κοινωνικών φαινομένων Ο όρος «ποιοτική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1

Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Η ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ: Η Σχετικότητα και ο Χρονισμός της Πληροφορίας Σελ. 1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Η πλειοψηφία θεωρεί πως η Νόηση είναι μια διεργασία που συμβαίνει στον ανθρώπινο εγκέφαλο.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Βασικές έννοιες

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Βασικές έννοιες ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βασικές έννοιες Σε ένα ερωτηματολόγιο έχουμε ένα σύνολο ερωτήσεων. Μπορούμε να πούμε ότι σε κάθε ερώτηση αντιστοιχεί μία μεταβλητή. Αν θεωρήσουμε μια ερώτηση, τα άτομα δίνουν κάποιες απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ

Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Μεθοδολογία Εκπαιδευτικής Έρευνας στη ΜΕ Χ Α Ρ Α Λ Α Μ Π Ο Σ Σ Α Κ Ο Ν Ι Δ Η Σ, Δ Π Θ Μ Α Ρ Ι Α Ν Ν Α Τ Ζ Ε Κ Α Κ Η, Α Π Θ Α. Μ Α Ρ Κ Ο Υ, Δ Π Θ Α Χ Ε Ι Μ Ε Ρ Ι Ν Ο 2 0 17-2018 2 ο παραδοτέο 8/12/2016

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Φυσικές Επιστήμες Θεματικό εύρος το οποίο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του σχολικού μαθήματος. Έμφαση στην ποιότητα, στη συστηματική

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηµατική. Μοντελοποίηση

Μαθηµατική. Μοντελοποίηση Μαθηµατική Μοντελοποίηση Μοντελοποίηση Απαιτητική οικονοµία και αγορά εργασίας Σύνθετες και περίπλοκες προβληµατικές καταστάσεις Μαθηµατικές και τεχνολογικές δεξιότητες Επίλυση σύνθετων προβληµάτων Μαθηµατικοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Απόκτηση κοινωνικής στέγασης

Απόκτηση κοινωνικής στέγασης Module 3 είγµατα για Μαθησιακό Πρόγραµµα Αλφαβητισµού Απόκτηση κοινωνικής στέγασης Αίτηση για κοινωνική στέγαση Το Ταµείο Στέγασης των ηµαρχείων Λουπλιάνας Μη κυβερνητικός οργανισµός στέγασης Λτδ Ιούνιος,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Β06Σ03 «Στατιστική περιγραφική εφαρμοσμένη στην ψυχοπαιδαγωγική» ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Β06Σ03 «Στατιστική περιγραφική εφαρμοσμένη στην ψυχοπαιδαγωγική» ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2011-2012 ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ: Β06Σ03 «Στατιστική περιγραφική εφαρμοσμένη στην ψυχοπαιδαγωγική» Διδάσκων: Κ. Χρήστου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Is είναι βιώσιμη η επιχείρηση Ent-teach κεφαλαιο 3 - Ανάλυση Αγοράς Περιγραφή της εκπαιδευτικής δραστηριότητας Αυτή η εκπαιδευτική δραστηριότητα απευθύνεται σε μαθητές από όλους

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα Ι. Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών. Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο

Παράρτημα Ι. Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών. Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο Παράρτημα Ι Κλίμακα Διερεύνησης Προσδοκιών Ερωτηματολόγιο Οι Προσδοκίες μου από το σεμινάριο Σημειώστε τον βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας σας με τις παρακάτω προτάσεις, με βάση την επεξήγηση που ακολουθεί:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ»

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ ΝΕΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ» ΕΙΣΗΓΗΣΗ: «Πρακτικές αξιολόγησης κατά τη διδασκαλία των Μαθηματικών» Γιάννης Χριστάκης Σχολικός Σύμβουλος 3ης Περιφέρειας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ 556 3 Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΤΗ ΣΥΡΟ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΑΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΕ Η ΧΩΡΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ματούλας Γεώργιος Δάσκαλος ΔΣ Ευξινούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Το σενάριο προτείνεται να διεξαχθεί με τη χρήση του Cabri Geometry II.

Το σενάριο προτείνεται να διεξαχθεί με τη χρήση του Cabri Geometry II. 9.2.3 Σενάριο 6. Συμμεταβολές στο ισοσκελές τρίγωνο Γνωστική περιοχή: Γεωμετρία Β Λυκείου. Συμμεταβολή μεγεθών. Εμβαδόν ισοσκελούς τριγώνου. Σύστημα συντεταγμένων. Γραφική παράσταση συνάρτησης. Μέγιστη

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση αναγκών & Κοινωνικός Σχεδιασμός. Μάθημα 2 ο Κοινωνικός Σχεδιασμός. Κούτρα Κλειώ Κοινωνική Λειτουργός PhD, MPH

Εκτίμηση αναγκών & Κοινωνικός Σχεδιασμός. Μάθημα 2 ο Κοινωνικός Σχεδιασμός. Κούτρα Κλειώ Κοινωνική Λειτουργός PhD, MPH Εκτίμηση αναγκών & Κοινωνικός Σχεδιασμός Μάθημα 2 ο Κοινωνικός Σχεδιασμός Κούτρα Κλειώ Κοινωνική Λειτουργός PhD, MPH kkoutra@staff.teicrete.gr 1 Κοινωνικός Σχεδιασμός 2 Κοινωνικός Σχεδιασμός Αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 37 1.1. Λειτουργικός ορισµός των εννοιών 38 1.1.1. Λειτουργικός ορισµός της έννοιας παλιννοστούντες 38 1.1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output:

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output: Τίτλος: Εταίρος: Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία SOSU Oestjylland Ημερομηνία: 15/09/2017 Intellectual Output: IO3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ψυχολογικές Πτυχές...2

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΗΓΙΕΣ. Στους οικογενειακούς λόγους περιλαµβάνεται και η φροντίδα παιδιών ή άλλων εξαρτώµενων µελών της οικογένειας.

Ο ΗΓΙΕΣ. Στους οικογενειακούς λόγους περιλαµβάνεται και η φροντίδα παιδιών ή άλλων εξαρτώµενων µελών της οικογένειας. Ο ΗΓΙΕΣ Το πρώτο ερώτηµα (Ερώτηµα 83) λειτουργεί σαν «φίλτρο» για να ξεχωρίσουµε τους εργαζόµενους και µπορούµε να το συµπληρώσουµε βάσει των απαντήσεων στο κυρίως ερωτηµατολόγιο. Αν ο ερευνόµενος είναι

Διαβάστε περισσότερα

Beda Hallberg στην πόλη Kungsbacka Νέο σχολείο εναλλακτικής μορφής Frida Fogelmark και Pernilla Vilumsons (διευθύντρια και εκπαιδευτικός στο σχολείο Beda Hallberg) Πληροφορίες σχετικά με το σχολείο Το

Διαβάστε περισσότερα

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική

Υ.Α Γ2/6646/ Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική Υ.Α Γ2/6646/20-11-97 Επιµόρφωση καθηγητών στο ΣΕΠ και τη Επαγγελµατική Συµβουλευτική ΥΠΕΠΘ-Γ2/6646120.Ι 1.97 Ενηµέρωση για το πρόγραµµα επιµόρφωσης Καθηγητών στο Σχολικό Επαγγελµατικό Προσανατολισµό και

Διαβάστε περισσότερα

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου

Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή. Χ.Δαφέρμου Η προσέγγιση του γραπτού λόγου και η γραφή Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να μιλούν? Προσπαθώντας να επικοινωνήσουν Πώς μαθαίνουν τα παιδιά να γράφουν? Μαθαίνoυν να γράφουν γράφοντας Η γραφή λύνει προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια

GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Πράσινο Πρόγραμμα Κατάρτισης Επιχειρηματικότητας (GET-UP) O 5 - Πράσινη επιχειρηματικότητα στην Ευρώπη - Συγκριτική προοπτική GET-UP ] Συνοπτική έκθεση σχετικά με τα ερωτηματολόγια Με την παρούσα έκθεση

Διαβάστε περισσότερα

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού

Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Mάθηση και διαδικασίες γραμματισμού Διαβάστε προσεκτικά την λίστα που ακολουθεί. Ποιες από τις δραστηριότητες που αναφέρονται θεωρείτε ότι θα συνέβαλαν περισσότερο στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ (STATE OF THE ART) ΤΟΥ ENTELIS ΕΚΔΟΣΗ EΥΚΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Εισαγωγή Η έρευνα στην Ευρώπη δείχνει ότι οι άνθρωποι με αναπηρίες όλων των ηλικιών έχουν προσωπική εμπειρία με την τεχνολογία.

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Γυθείου 1 Α, 152 31 Χαλάνδρι Τηλ.: 210-6741 933, 210-6740 118, Fax: 210-6724 536 e-mail: info@pedtrauma.gr www.pedtrauma.gr Γιατί Πρόληψη Παιδικών Ατυχημάτων;

Διαβάστε περισσότερα

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Τι είναι η ερευνητική εργασία Η ερευνητική εργασία στο σχολείο είναι μια δυναμική διαδικασία, ανοιχτή στην αναζήτηση για την κατανόηση του πραγματικού κόσμου.

Διαβάστε περισσότερα

«Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΕΘΕΑ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ» ίκτυο Υπηρεσιών Πρόληψης & Έγκαιρης Παρέµβασης ΚΕΘΕΑ. Κυρίτση Ι.

«Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΕΘΕΑ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ» ίκτυο Υπηρεσιών Πρόληψης & Έγκαιρης Παρέµβασης ΚΕΘΕΑ. Κυρίτση Ι. «Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ & ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΕΘΕΑ ΣΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ» ίκτυο Υπηρεσιών Πρόληψης & Έγκαιρης Παρέµβασης ΚΕΘΕΑ Αισώπου Β., Αλαµπάνου Ε., Κυρίτση Ι., Τσιώτρα

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα

Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα Πέρα από την τυπολογία της χρηματοδότησης, των εμπλεκόμενων ομάδων-στόχων και την διάρκεια, κάθε project διακρατικής κινητικότητας αποτελεί μια

Διαβάστε περισσότερα

Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά.

Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά. Γ. Οι μαθητές και τα Μαθηματικά. Είδαμε τη βαθμολογία των μαθητών στα Μαθηματικά της προηγούμενης σχολικής χρονιάς. Ας δούμε τώρα πώς οι ίδιοι οι μαθητές αντιμετωπίζουν τα Μαθηματικά. ΠΙΝΑΚΑΣ 55 Στάση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ. που συνοδεύει την EL EL EL ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 28.10.2009 SEC(2009) 1433 τελικό ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ που συνοδεύει την ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016)

Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) 1. Ταυτότητα της έρευνας Αξιολόγηση της Πιλοτικής Εφαρμογής της Επαγγελματικής Μάθησης (Mάιος 2016) Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (ημερ. 19/08/2015), το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγικές και τεχνικές διαχείρισης τάξεων

Στρατηγικές και τεχνικές διαχείρισης τάξεων Στρατηγικές και τεχνικές διαχείρισης τάξεων Δρ. Άνδρη Χριστοδούλου Λέκτορας Ψυχολογίας andri.christodoulou@nup.ac.cy Σημαντικότητα της Σωστής Διαχείρησης της Τάξης Η διαχείριση της τάξης είναι πολύ σημαντική

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό

Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό Αξιολόγηση του Προγράμματος Στήριξης Δημοτικών Σχολείων με μεγάλο αριθμό/ποσοστό παιδιών με αυξημένες πιθανότητες για λειτουργικό αναλφαβητισμό 1. Ταυτότητα της έρευνας Κατά τη σχολική χρονιά 2016-2017,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗ ΣΧΕΣΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ 1. Γονείς δημογραφικά στοιχεία, φύλο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο ψυχολογικοί παράγοντες (συστολή, αρν. εμπειρίες, αδεξιότητα) προσδοκίες, στάσεις,

Διαβάστε περισσότερα

2. Έρευνα και πειραματισμός. Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος

2. Έρευνα και πειραματισμός. Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος 2. Έρευνα και πειραματισμός Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος Με τον όρο έρευνα εννοούμε το σύνολο των οργανωμένων ενεργειών που γίνονται με σκοπό να ανακαλυφθεί κάτι νέο ή να ερμηνευθεί κάτι που μας ενδιαφέρει.

Διαβάστε περισσότερα

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ» Μάθημα 6 «Βασικές μέθοδοι ποιοτικής & μικτής έρευνας»

«ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ» Μάθημα 6 «Βασικές μέθοδοι ποιοτικής & μικτής έρευνας» «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ» Μάθημα 6 «Βασικές μέθοδοι ποιοτικής & μικτής έρευνας» Τα θέματά μας Μέθοδοι ποιοτικής έρευνας «Φαινομενολογία» «Εθνογραφία» «Θεμελιωμένη Θεωρία» o

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Η εξασφάλιση άδειας από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού (ΥΠΠ) είναι απαραίτητη για τη διεξαγωγή έρευνας σε δηµόσια σχολεία οποιασδήποτε βαθµίδας.

Διαβάστε περισσότερα

Κατασκευή Μαθησιακών Στόχων και Κριτηρίων Επιτυχίας: Αξιολόγηση για Μάθηση στην Πράξη

Κατασκευή Μαθησιακών Στόχων και Κριτηρίων Επιτυχίας: Αξιολόγηση για Μάθηση στην Πράξη Κατασκευή Μαθησιακών Στόχων και Κριτηρίων Επιτυχίας: Αξιολόγηση για Μάθηση στην Πράξη Μαργαρίτα Χριστοφορίδου 25 Απριλίου 2015 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ «ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ- ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ»

Διαβάστε περισσότερα

Προτιμήσεις εκπαιδευτικών στην επίλυση προβλημάτων με συμμετρία. Στόχος έρευνας

Προτιμήσεις εκπαιδευτικών στην επίλυση προβλημάτων με συμμετρία. Στόχος έρευνας Προτιμήσεις εκπαιδευτικών στην επίλυση προβλημάτων με συμμετρία Πουλιτσίδου Νιόβη- Χριστίνα Τζιρτζιγάνης Βασίλειος Φωκάς Δημήτριος Στόχος έρευνας Να διερευνηθούν οι παράγοντες, που επηρεάζουν την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική ομάδα

Ερευνητική ομάδα Δρ Αλεξάνδρα Πετρίδου Δρ Μαρία Νικολαΐδου Δρ Χρίστος Γιασεμής 2011-2012 Ερευνητική ομάδα 2011-2012 Εποπτεία: Δρ Λεωνίδας Κυριακίδης - Αναπληρωτής Καθηγητής Π. Κύπρου Δρ Γιασεμίνα Καραγιώργη Προϊστάμενη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ «ΠΡΟΩΘΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΜΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΕΡΕΥΝΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Χαράλαμπος Χαραλάμπους Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα