ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Διευθυντής: Δημήτριος Αλεξόπουλος Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ- ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Επιβλέπων Καθηγητής: Γεώργιος Χάχαλης Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «Μηχανισμοί του μη θανατηφόρου οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου όψιμα μετά από εμφύτευση stent : Ο ρόλος της επαναστένωσης, της θρόμβωσης του stent και της προόδου της στεφανιαίας νόσου Ιωάννα Ξανθοπούλου Καρδιολόγος Πάτρα 2014

2 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Διευθυντής: Δημήτριος Αλεξόπουλος Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΙΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ- ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Επιβλέπων Καθηγητής: Γεώργιος Χάχαλης Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ «Μηχανισμοί του μη θανατηφόρου οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου όψιμα μετά από εμφύτευση stent : Ο ρόλος της επαναστένωσης, της θρόμβωσης του stent και της προόδου της στεφανιαίας νόσου Ιωάννα Ξανθοπούλου Καρδιολόγος Πάτρα 2014

3 ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Μέλος Τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΟΥΓΕΝΗΣ Καθηγητής Καρδιοχειρουργικής Μέλος Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΡΝΑΜΠΑΤΙΔΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Ακτινολογίας Μέλος Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΝΤΑΒΛΟΥΡΟΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Μέλος Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΣΟΛΑΚΗΣ Καθηγητής Αγγειοχειρουργικής Μέλος Επταμελούς Εξεταστικής Επιτροπής ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΧΑΛΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Επιβλέπων Καθηγητής ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Μέλος Τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω τόσο την Τριμελή Συμβουλευτική Επιτροπή (Αναπλ. Καθ. Γ. Χάχαλης, Καθ. Δημ. Αλεξόπουλος, Αναπλ. Καθ. Ι.Χειλαδάκης,) όσο και την Επταμελή Εξεταστική Επιτροπή (Αναπλ. Καθ. Γ. Χάχαλης, Καθ. Δημ. Αλεξόπουλος, Αναπλ. Καθ. Ι.Χειλαδάκης, Αναπλ. Καθ. Π. Νταβλούρος, Καθ. Ι. Τσολάκης, Καθ. Δ. Δουγένης, Αναπλ. Καθ. Δ. Καρναμπατίδης) για την συμβολή τους στην ολοκλήρωση της παρούσης ερευνητικής εργασίας. Ευχαριστώ θερμά τον Επιβλέποντα Καθηγητή κ. Γεώργιο Χάχαλη για τα χρήσιμα σχόλια και τις ουσιαστικές παρατηρήσεις του κατά την συγγραφή της διατριβής. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω το προσωπικό του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου της Καρδιολογικής Κλινικής του ΠΓΝ Πατρών για την διευκόλυνση και τη συνεργασία του κατά το στάδιο της ταυτοποίησης των ασθενών και της συγκέντρωσης του οπτικού υλικού των στεφανιογραφιών. Ιδιαίτερα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Καθηγητή Καρδιολογίας κ. Δημήτριο Αλεξόπουλο για την σύλληψη της ερευνητικής ιδέας και την ουσιώδη συμμετοχή του στην ολοκλήρωση της παρούσης διατριβής, αλλά και για την πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγησή του από την αρχή της ενασχόλησής μου με την κλινική έρευνα έως σήμερα. Ιδιαίτερες ευχαριστίες τέλος θα ήθελα να απευθύνω προς την οικογένειά μου για την αμέριστη υποστήριξή της και την ανοχή που δείχνει στις προτεραιότητες που κάποιες φορές επιβάλει η ερευνητική προσπάθεια. Ιωάννα Ξανθοπούλου Καρδιολόγος

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Η ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΘΜΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ PCI: Η ΕΠΑΝΑΣΤΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΤΟΥ STENT Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΝΟΣΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΚΤΟΣ STENT ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ... Error! Bookmark not defined. 2.1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ... Error! Bookmark not defined. 2.3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΚΟΠΟΣ ΜΕΘΟΔΟΣ Πληθυσμός της μελέτης Διενέργεια και ανάλυση των στεφανιογραφιών Ορισμοί Ταυτοποίηση του υπεύθυνου μηχανισμού για το ΟΕΜ Στατιστική ανάλυση ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΟΕΜ οφειλόμενο σε επαναστένωση ή θρόμβωση του stent ΟΕΜ οφειλόμενο σε πρόοδο νόσου... 33

6 2.7.3 Περιορισμοί της μελέτης Κλινικές επιπτώσεις ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΙΚΟΝΕΣ Εικόνα 2.1-Διάγραμμα ροής των ασθενών της μελέτης Εικόνα 2.2-Κυκλικό διάγραμμα απεικόνισης της σχετικής συχνότητας των μηχανισμών ΟΕΜ στον πληθυσμό της μελέτης Εικόνα Ραβδόγραμμα απεικόνισης της συχνότητας των μηχανισμών ΟΕΜ στον πληθυσμό της μελέτης ανά έτος μετά την αρχική αγγειοπλαστική ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1 - Δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών της μελέτης Πίνακας 2 - Αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της αρχικής στεφανιογραφίας/αγγειοπλαστικής Πίνακας 3 - Μηχανισμοί ΟΕΜ ανάλογα με τον τύπο του stent Πίνακας 4 - Αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της στεφανιογραφίας μετά το μη-θανατηφόρο ΟΕΜ Πίνακας 5 - Επιπρόσθετα αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της ομάδας με πρόοδο νόσου εκτός stent ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ... Error! Bookmark not defined. 4. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ... Error! Bookmark not defined.

7 1.ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1.1 Η ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ Η διαδερμική αγγειοπλαστική των στεφανιαίων αρτηριών (percutaneous coronary intervention-pci) με εμφύτευση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης (stent) είναι σήμερα η συχνότερα χρησιμοποιούμενη τεχνική επαναγγείωσης του μυοκαρδίου. Έχει αποδειχθεί ότι η PCI βελτιώνει την επιβίωση των ασθενών που υφίστανται οξύ στεφανιαίο σύνδρομο (ΟΣΣ) και ιδιαίτερα έμφραγμα του μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST διαστήματος (ST elevation myocardial infarction-stemi) καθώς έχει αποδειχτεί ασφαλέστερη και πιο επιτυχής μέθοδος επαναγγείωσης σε σχέση με τη θρομβόλυση σε αυτή την κατηγορία ασθενών (1). Σε ασθενείς με ΟΣΣ χωρίς ανάσπαση του ST διαστήματος (non ST elevation acute coronary syndrome-nste-acs) δηλαδή στους ασθενείς με ασταθή στηθάγχη (unstable angina-ua) ή έμφραγμα του μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του ST διαστήματος (non ST elevation myocardial infarction-nstemi) η στρατηγική της πρώιμης επεμβατικής αντιμετώπισης σε επιλεγμένους ασθενείς επίσης βελτιώνει την πρόγνωση αυτών των ασθενών (2). Αλλά και στους ασθενείς με σταθερή στεφανιαία νόσο η PCI έχει αποδειχθεί ασφαλής και αποτελεσματική στην θεραπεία των στηθαγχικών συμπτωμάτων και δύναται να βελτιώσει την πρόγνωση ασθενών με υψηλό ισχαιμικό φορτίο σε μη επεμβατικές δοκιμασίες (3-4). Παρά την αποδεδειγμένη ασφάλεια και αποτελεσματικότητα της PCI ως μεθόδου επαναγγείωσης, δυσμενή καρδιαγγειακά συμβάματα δύναται να παρουσιαστούν μετά την επέμβαση, μειώνοντας την βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη κλινική αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Καρδιαγγειακά συμβάματα τα οποία λαμβάνουν χώρα εντός των πρώτων 30 ημερών από την PCI, αποδίδονται συνήθως στην ίδια την επέμβαση και θεωρούνται περιεπεμβατικά, ενώ αυτά

8 που παρουσιάζονται πέραν των 30 ημερών δύναται να αποδοθούν είτε στην αρχική βλάβη-στόχο όπου έγινε η εμφύτευση του stent είτε σε πρόοδο της αθηρωματικής νόσου σε σημείο εκτός stent (5-6). Με την πάροδο του χρόνου, η εξέλιξη της τεχνολογίας οδήγησε σε αξιοσημείωτη βελτίωση των τεχνικών χαρακτηριστικών των stent. H εισαγωγή των stent που εκλύουν φαρμακευτική ουσία (drug eluting stent-des) και η ευρεία χρήση τους στην καθημερινή κλινική πράξη οδήγησε σε μείωση της συχνότητας της επαναστένωσης του stent μετά PCI έναντι των απλών μεταλλικών stent (bare metal stent-bms) και έδωσε ώθηση στις προσπάθειες συνεχούς σχεδιαστικής βελτίωσης, όσον αφορά τόσο στον εξωσκελετό όσο και στην φαρμακευτική ουσία αλλά και στο σύστημα απόδοσης αυτής. Παράλληλα, η κατανόηση του οφέλους της διπλής αντιαιμοπεταλιακής αγωγής (dual antiplatelet treatment) DAPT, δηλαδή του συνδυασμού ασπιρίνης και P2Y12 αναστολέα, αλλά και η εισαγωγή νέων αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων στην καθημερινή κλινική πράξη, οδήγησε σε περαιτέρω μείωση της συχνότητας εμφάνισης θρόμβωσης του stent. Η χρήση της DAPT μετά από την PCI καθιερώθηκε μετά από τυχαιοποιημένες μελέτες που κατέδειξαν ανωτερότητα αυτής ως προς τα ισχαιμικά συμβάματα και την θρόμβωση του stent σε σύγκριση με την χορήγηση ασπιρίνης ως μονοθεραπείας ή το συνδυασμό ασπιρίνης και από του στόματος αντιπηκτικής αγωγής (7-8), ενώ η κλοπιδογρέλη σύντομα αντικατέστησε την τικλοπιδίνη λόγω καλύτερου προφίλ ασφάλειας (9). Η εισαγωγή των νεότερων αντιαιμοπεταλιακών παραγόντων πρασουγκρέλης και τικαγκρελόρης σε ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο οδήγησε σε περεταίρω μείωση των ισχαιμικών συμβαμάτων μετά από PCI σε σύγκριση με την κλοπιδογρέλη, με κόστος όμως περισσότερα αιμορραγικά συμβάματα (10-11).

9 Από την άλλη πλευρά, η χρήση της φαρμακευτικής αγωγής και η τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου στα πλαίσια της δευτερογενούς πρόληψης της στεφανιαίας νόσου, στοχεύει στην αναχαίτιση της προόδου της αθηρωμάτωσης στο σύνολο του στεφανιαίου δέντρου και δεν αποτελεί μόνο υποβοηθητική θεραπεία για το σημείο της εμφύτευσης του stent. 1.2 ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΘΜΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ PCI: Η ΕΠΑΝΑΣΤΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΘΡΟΜΒΩΣΗ ΤΟΥ STENT Παρόλο που η PCI με εμφύτευση stent οδήγησε σε βελτίωση της μακροχρόνιας βατότητας της βλάβης-στόχου σε σύγκριση με την απλή PCI με μπαλόνι, η εμφύτευση stent δύναται να επιπλεχθεί με επαναστένωση ή θρόμβωση της περιοχής του stent, που τυπικά περιλαμβάνει και την περιοχή των 5mm πέραν του εγγύς και άπω ορίου του stent. Η επαναστένωση είναι ένας κύριος περιορισμός των BMS, με αναφερόμενη επίπτωση αγγειογραφικής και κλινικής επαναστένωσης 20-30% και 10-15% αντίστοιχα, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των ασθενών, το μέγεθος του αγγείου και τη μορφολογία της βλάβης (12-14). Η επαναστένωση παρατηρείται και στα DES, αλλά με σημαντικά μειωμένη συχνότητα σε σχέση με τα BMS (15-16). Ο προτεινόμενος παθογενετικός μηχανισμός της επαναστένωσης, δηλαδή η σταδιακή υπερπλασία του έσω χιτώνα με μετανάστευση των λείων μυϊκών κυττάρων και μυοϊνοβλαστών προς τον έσω χιτώνα, όπου και πολλαπλασιάζονται (17), οδηγεί στην υπόθεση ότι η επαναστένωση εκδηλώνεται με καλοήθη κλινική εικόνα, όπως αυτή της σταθερής στηθάγχης. Παρόλα αυτά, συσσώρευση μακροφάγων και νεοαγγείωση έχουν επίσης ανιχνευθεί στον υπερπλαστικό ιστό, και

10 μπορεί να χρησιμεύσουν ως παθογενετικό υπόβαθρο για δημιουργία θρόμβου και κλινική εκδήλωση με πιο οξεία μορφή (18). Ενώ η πρόοδος της στεφανιαίας νόσου, αφορά το σύνολο του στεφανιαίου δέντρου, η εμφύτευση του stent αποτελεί μια τοπική θεραπεία που επηρεάζει ένα μόνο σημείο, χωρίς επίδραση στα υπόλοιπα μέρη του στεφανιαίου δικτύου. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της επαναστένωσης του stent και της προόδου της στεφανιαίας νόσου (19). Η πρόοδος της αθηροσκληρυντικής νόσου, εκτός της αρχικής βλάβης στόχου, μπορεί να οδηγήσει σε περιοχική δημιουργία νέων αθηρωματικών πλακών, που δύναται να εκδηλωθεί κλινικά είτε ως σταθερή στηθάγχη είτε ως ΟΣΣ, μέσω ρήξης της αθηρωματικής πλάκας και δημιουργίας θρόμβου. Έχει βρεθεί ότι μη σημαντικές στενώσεις των στεφανιαίων αρτηριών που ανευρίσκονται κατά την PCI, δύνανται να εξελιχθούν εντός 1 έτους σε σημαντικές στενώσεις που απαιτούν νέα PCI στο 6% των ασθενών (20). Στην θρόμβωση του stent παρουσιάζεται αιφνίδια απόφραξη μιας στεφανιαίας αρτηρίας λόγω δημιουργίας θρόμβου εντός του προϋπάρχοντος εμφυτευθέντος stent. Η θρόμβωση του stent θεωρείται βέβαιη όταν έχει δειχθεί η ύπαρξη θρόμβου αγγειογραφικά ή σε νεκροτομικό υλικό, ενώ θεωρείται πιθανή σε περίπτωση ανεξήγητου θανάτου στις πρώτες 30 ημέρες από την PCI ή σε περίπτωση εμφράγματος του μυοκαρδίου στην περιοχή κατανομής της θεραπευθείσας με stent αρτηρίας, σύμφωνα με τα κριτήρια της Ακαδημαϊκής Ερευνητικής Κοινοπραξίας (Academic Research Consortium-ARC) (21). Επιπρόσθετα, η θρόμβωση του stent διακρίνεται ανάλογα με τον χρόνο εμφάνισης αυτής μετά την PCI σε πρώιμη ( 30 ημέρες) και όψιμη (> 30 ημέρες). Η πρώιμη θρόμβωση του stent διακρίνεται περεταίρω σε οξεία ( 24 ώρες) και υποξεία (1-30 ημέρες) (21). Στην εποχή της αρχικής χρήσης των BMS η θρόμβωση του stent δεν ήταν σπάνια και έφτανε το 20% (22), ενώ η χρήση της DAPT έναντι της μονοθεραπείας με ασπιρίνη οδήγησε σε μείωση της συχνότητας εμφάνισης αυτής της επιπλοκής (8-9). Η θρόμβωση των BMS είναι σπάνια

11 μετά τις πρώτες 30 ημέρες από την PCI, λόγω επαρκούς ενδοθηλιοποίησης του αυλού του stent (23). Σε μια μεγάλης κλίμακας μελέτη καταγραφής στεφανιογραφιών και PCI στη Σουηδία (Swedish Coronary Angiography and Angioplasty Registry-SCAAR) περιγράφηκε ένα διαφορετικό χρονικό πρότυπο θρόμβωσης του stent ανάλογα με τον τύπο του stent, με τα BMS να παρουσιάζουν μεγαλύτερο κίνδυνο πρώιμα μετά την PCI ενώ τα DES αυξημένο κίνδυνο μετά τον 1 μήνα από την PCI (24). Πάντως, η μελέτη χρησιμοποίησε διαφορετικό ορισμό για τη θρόμβωση του stent από αυτή του Academic Research Consortium και αυτή η διφασική χρονικά μορφή κινδύνου ανάλογα με τον τύπο του stent, χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Στην μελέτη καταγραφής της θρόμβωσης του stent στην Δανία (Dutch ST registry) σε πάνω από 21,000 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε PCI με BMS ή DES, η πλειοψηφία (>70%) των περιπτώσεων θρόμβωσης του stent παρουσιάσθηκε εντός των πρώτων 30 ημερών από την PCI και η αθροιστική επίπτωση της βέβαιης θρόμβωσης του stent ήταν 2.1% στα 3 χρόνια (25). Στην εποχή της σύγχρονης DAPT, η θρόμβωση του stent είναι μια σχετικά σπάνια επιπλοκή μετά την PCI, με παρόμοια παρατηρούμενη συχνότητα μεταξύ DES και BMS στις τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες (26). Όμως, αν και αποτελεί ένα σχετικά σπάνιο φαινόμενο, συνοδεύεται από δραματικές κλινικές εκδηλώσεις, όπως οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΟΕΜ) ή θάνατο στην πλειοψηφία των περιπτώσεων (27-30). Η αντιμετώπιση σχεδόν πάντα απαιτεί επείγουσα PCI, αν και βέλτιστη επαναγγείωση επιτυγχάνεται στα 2/3 περίπου των περιπτώσεων (27). Η θρόμβωση του stent συνοδεύεται από θνητότητα 10-25% για τις πρώτες 30 ημέρες (31). Επιπρόσθετα, η μακροπρόθεσμη πρόγνωση των ασθενών που επιβιώνουν από θρόμβωση του stent είναι επιβαρυμένη: σε μια μελέτη 431 ασθενών με αγγειογραφικά τεκμηριωμένη θρόμβωση του stent, δείχθηκε ότι το 20% αυτών παρουσίασε νέα θρόμβωση του stent εντός διετίας (25). Η θρόμβωση του stent παρουσιάζεται συχνότερα σε ασθενείς με υψηλή συννοσηρότητα, σύμπλοκες βλάβες, δηλαδή σε ασθενείς με ΟΣΣ, σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

12 και βλάβες στα πλαίσια διάχυτης νόσου ή σε μικρά αγγεία ή διχασμούς ή βλάβες που απαιτούν εμφύτευση πολλαπλών stents (29-30). Επιπρόσθετα, η πρώιμη διακοπή της DAPT θεωρείται ισχυρός παράγοντας κινδύνου για θρόμβωση του stent: σε μια μελέτη 3,000 περίπου ασθενών η διακοπή της DAPT στην διάρκεια των πρώτων 6 μηνών μετά την PCI ήταν ο ισχυρότερος προβλεπτικός παράγοντας για θρόμβωση του stent. Το εύρημα αυτό επιβεβαιώθηκε και από την μελέτη των Schulz et al. σε 6,000 περίπου ασθενείς με 4ετή διάρκεια παρακολούθησης (32). Οι ειδικές συνθήκες κάτω από τις οποίες γίνεται η διακοπή της DAPT έχουν σημαντική επίπτωση στην πρόκληση θρόμβωσης του stent αλλά και στα μελλοντικά ισχαιμικά συμβάματα γενικότερα, όπως κατέδειξε το PARIS registry, μια σύγχρονη προοπτική μελέτη παρατήρησης 5,018 ασθενών όπου δείχθηκε ότι οι ασθενείς που διέκοψαν την DAPT λόγω αιμορραγίας ή πτωχής συμμορφωσιμότητας (disruption) είχαν στατιστικά σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο για θρόμβωση του stent σε σχέση με αυτούς που ελάμβαναν DAPT (HR=2.58, % CI, p=0.013), ενώ η διακοπή της DAPT μετά από ιατρική οδηγία μόνιμα (discontinuation) ή παροδικά (interruption) δεν συνοδευόταν από μεγαλύτερο κίνδυνο θρόμβωσης του stent (33). 1.3 Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ Οι αρχικές μελέτες κλινικών συμβαμάτων, που αφορούσαν την πρώτη γενιά stent, επικέντρωσαν την προσοχή σε συμβάματα αποδοτέα στην περιοχή του stent, δηλαδή επαναστένωση ή θρόμβωση του stent με περίοδο κλινικής παρακολούθησης που περιοριζόταν στο 1 έτος από την αρχική PCI, ενώ αυτές οι μελέτες που διέθεταν μακρύτερη περίοδο παρακολούθησης κυρίως περιέγραψαν την μακροπρόθεσμη βατότητα της αρχικής βλάβης-στόχου (5). Ωστόσο, παρόλο που η μελέτη των κλινικών συμβαμάτων που προέρχονται από την αρχική βλάβη-στόχο είναι σημαντική για την αξιολόγηση της βιολογικής αποτελεσματικότητας των stents,

13 μια περισσότερο ολιστική προσέγγιση, με υιοθέτηση τελικών σημείων όπως η ολική θνητότητα, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και η ανάγκη για επαναγγείωση από οποιαδήποτε αιτία, έχει προταθεί για την αξιολόγηση της κλινικής αποτελεσματικότητας της PCI (21, 34). Πρόσφατες μελέτες σχετικά με την κλινική αποτελεσματικότητα της PCI, με μεγάλο χρονικό διάστημα κλινικής παρακολούθησης, έχουν αξιολογήσει την συμβολή της αρχικής βλάβης-στόχου και της προόδου της νόσου εκτός του εμφυτευθέντος stent στα δυσμενή καρδιαγγειακά συμβάματα μετά PCI. Σε ένα πληθυσμό 1228 ασθενών χαμηλού κινδύνου, που υποβλήθηκαν σε PCΙ με εμφύτευση BMS, οι Cutlip et al. έδειξαν ότι συμβάματα που σχετίζονταν με την αρχική βλάβη-στόχο ήταν συχνότερα το πρώτο έτος μετά την PCI ενώ μεταξύ του έτους 2 και 5 από την αρχική PCI τα περισσότερα κλινικά συμβάματα προέρχονταν από πρόοδο της νόσου σε άλλα σημεία εκτός του αρχικά εμφυτευθέντος stent, με ένα ετήσιο ρυθμό επικινδυνότητας (hazard rate) 1.7% έναντι 6.3% για τα συμβάματα εντός και εκτός του stent αντιστοίχως. Στη διάρκεια της 5ετούς κλινικής παρακολούθησης η αθροιστική επίπτωση των συμβαμάτων που δεν προέρχονταν από την αρχική βλάβη-στόχο προσέγγισε το 46.4% (6). Στην μελέτη TAXUS, που αξιολόγησε την κλινική αποτελεσματικότητα του stent με έκλυση paclitaxel (paclitaxel eluting stent-pes) έναντι BMS, οι Leon et al. κατέδειξαν ότι σε ένα διάμεσο διάστημα παρακολούθησης 4.8 ετών, η ανάγκη για επαναγγείωση του αρχικού αγγείουστόχου μετά το πρώτο έτος από την PCI αφορούσε σε ίση αναλογία συμβάματα από την αρχική βλάβη-στόχο και εκτός αυτής. Επιπρόσθετα, παρόλο που η εμφύτευση PES μείωσε σημαντικά την ανάγκη για επαναγγείωση της αρχικής βλάβης-στόχου στη διάρκεια του πρώτου έτους, παρατηρήθηκε μια όψιμη ετήσια επίπτωση 2-4% ανάγκης για επαναγγείωση στο αγγείο-στόχο, υποδηλώνοντας την πρόοδο της νόσου εκτός του αρχικά εμφυτευθέντος stent (15).

14 Οι Chacko et al. στα αποτελέσματα της μελέτης SIRIUS (Sirolimus-Eluting Stent in De Novo Native Coronary Lesions) που συνέκρινε την κλινική αποτελεσματικότητα των stents που εκλύουν sirolimus (sirolimus eluting stent-ses) έναντι BMS διάρκεια παρακολούθησης 5 έτηαναφέρουν ότι οι ασθενείς που έλαβαν SES είχαν χαμηλότερη θνητότητα και ποσοστά εμφράγματος και επαναγγείωσης, κυρίως λόγω μικρότερης ανάγκης για επαναγγείωση της αρχικής βλάβης-στόχου (16). Συγκεκριμένα, η αθροιστική επίπτωση της ολικής επαναγγείωσης ήταν 32.3% στην ομάδα των SES έναντι 45.0% στην ομάδα των BMS. Η αθροιστική επίπτωση της επαναγγείωσης της βλάβης-στόχου ήταν μικρότερη: 12.5% και 28.8% για την ομάδα των SES και των BMS αντίστοιχα, ένα εύρημα που υποδηλώνει ότι τα σημεία εκτός stent του στεφανιαίου δέντρου είναι μια υπολογίσιμη πηγή μελλοντικών συμβαμάτων σε ασθενείς που στο παρελθόν έχουν λάβει DES ή BMS. H μελέτη PROSPECT (Providing Regional Observations to Study Predictors of Events in the Coronary Tree) αποτελεί την πρώτη προοπτική καταγραφή κλινικών συμβαμάτων, που αποδίδονται σε πρόοδο της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας με τη χρήση ενδοαγγειακού υπερηχογραφήματος (intravascular ultrasound-ivus) (35). Στην μελέτη αυτή σε 700 ασθενείς με ΟΣΣ που παρακολουθήθηκαν για μια περίοδο τουλάχιστον 3 ετών, τα δυσμενή καρδιαγγειακά συμβάματα βρέθηκαν ισόρροπα αποδοτέα στην αρχική βλάβη-στόχο (12.9%) και σε πρόοδο της νόσου σε άλλο σημείο (11.6%), ενώ εκτιμάται ότι περίπου το 12% των ασθενών εκδήλωσε ένα μείζον ανεπιθύμητο καρδιαγγειακό σύμβαμα προερχόμενο από περιοχές του στεφανιαίου δέντρου εκτός stent, κατά τη διάρκεια της τριετούς παρακολούθησης.

15 1.4 ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΝΟΣΟΥ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΚΤΟΣ STENT Στα πλαίσια της κατανόησης της προόδου της στεφανιαίας νόσου ως μείζονος αιτίας δυσμενών καρδιαγγειακών συμβαμάτων μετά PCI- τίθεται το ερώτημα του προσδιορισμού των προγνωστικών παραγόντων αυτού του φαινομένου. Είναι λογικό να αναμένεται ότι οι παραδοσιακοί παράγοντες που συνδέονται με την εμφάνιση της στεφανιαίας νόσου, σχετίζονται επίσης με την πρόοδο της νόσου σε περιοχές του στεφανιαίου δέντρου εκτός stent. Χρησιμοποιώντας IVUS, οι Chhatriwalla et al. παρακολούθησαν την πρόοδο της αθηρωμάτωσης των στεφανιαίων σε 3473 ασθενείς και κατέδειξαν ότι οι ασθενείς με τιμές χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (low density lipoprotein-ldl) <70mg/dL και φυσιολογική συστολική αρτηριακή πίεση ( 120mmHg) είχαν την βραδύτερη πρόοδο νόσου (36). Επιπρόσθετα, και στους ασθενείς που μετά εντατική υπολιπιδαιμική αγωγή επιτεύχθηκε ο στόχος της LDL<70mg/dL, η πρόοδος της αθηροσκληρυντικής νόσου εξακολούθησε στο 20% περίπου των περιπτώσεων. Οι κυριότεροι παράγοντες που συσχετίσθηκαν με την πρόοδο της νόσου σε αυτούς τους ασθενείς στην πολυπαραγοντική ανάλυση ήταν το μεγαλύτερο αρχικό αθηρωματικό φορτίο, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αυξημένη συστολική αρτηριακή πίεση, η μικρότερη αύξηση της υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνης (high density lipoprotein-hdl) και η μικρότερη μείωση της απολιποπρωτεΐνης Β. Η αλλαγή στα επίπεδα της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (C reactive protein- CRP) δεν αναδείχθηκε προγνωστικός παράγοντας για πρόοδο της αθηρωμάτωσης (37). Στην μελέτη SWISSI II (Swiss Interventional Study on Silent Ischemia II) η οποία μελέτησε την πρόοδο της αθηρωμάτωσης σε ασθενείς με προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου, πρόοδος της νόσου παρατηρήθηκε στο 78% των συμμετεχόντων κατά την δεκαετή διάρκεια της παρακολούθησης, ενώ

16 ο σακχαρώδης διαβήτης και η μικρότερη ηλικία ανεδείχθησαν επιβαρυντικοί παράγοντες για πρόοδο νόσου (38). Η CRP εκτός από δείκτη φλεγμονής, αποτελεί και διαμεσολαβητή της ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας και της αθηροσκλήρυνσης, με τα αποτελέσματα όμως των διαφόρων μελετών σχετικά με την προγνωστική της αξία να παραμένουν αμφιλεγόμενα (39). Σε μια αναδρομική ανάλυση 8834 ασθενών που υποβλήθηκαν σε PCI οι Razzouk et al. αναφέρουν ότι αυξημένα επίπεδα υψηλής ευαισθησίας CRP πριν την PCI σχετίζονται με αυξημένη θνητότητα από οποιαδήποτε αιτία σε μακροχρόνια κλινική παρακολούθηση, ανεξάρτητα από τα επίπεδα της LDL χοληστερόλης (40). Είναι πιθανόν ότι τα επίπεδα της υψηλής ευαισθησίας CRP πριν την PCI να αποτελούν ένα είδος γενικού δείκτη καρδιαγγειακού κινδύνου που σχετίζεται με την πρόοδο της αθηρωμάτωσης παρά με τις επιπλοκές που προέρχονται από την εμφύτευση του stent (41). Ένα απαιτητικό πεδίο έρευνας είναι ο προσδιορισμός των ειδικών χαρακτηριστικών μιας μη-σοβαρής αγγειογραφικά αρχικής βλάβης που θα οδηγήσει σε αγγειογραφική πρόοδο της νόσου και πρόκληση κλινικού συμβάματος στο μέλλον. Από μελέτες που στηρίζονται σε μορφολογικά κριτήρια και εξέταση νεκροτομικού υλικού, φαίνεται ότι η ύπαρξη ινοαθηρώματος με λεπτή ινώδη κάψα (thin cap fibroelastoma-tcfa) σχετίζεται με την μελλοντική ρήξη της αθηρωματικής πλάκας. Ιστοπαθολογικά, το TCFA ορίζεται από την παρουσία μεγάλου νεκρωτικού πυρήνα στον οποίο περιέχονται πολυάριθμες εστίες χοληστερόλης και λεπτής (πάχος <65μm) ινώδους κάψας η οποία διηθείται από μακροφάγα κύτταρα. Επιπρόσθετα, η παρουσία λείων μυϊκών κυττάρων είναι σπάνια, ενώ ανευρίσκονται τροφοφόρα αγγεία των αγγείων (vasa vasorum) εντός της αθηρωματικής πλάκας και του έξω χιτώνα (42). Η απεικόνιση της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας in vivo, είναι δυνατή με την χρησιμοποίηση επεμβατικών μεθόδων. Η αγγειοσκόπηση επιτρέπει την άμεση οπτική απεικόνιση

17 της αθηρωματικής πλάκας και τυχόν ιστικών ρακών ή θρόμβων στην επιφάνεια αυτής. Όμως, πρόκειται για μια μέθοδο που παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες και περιορίζεται στα εγγύς τμήματα των αγγείων (43). Το IVUS με την χρήση εικονικής ιστολογίας (virtual histology-vh) είναι μια υποσχόμενη τεχνική στην προσπάθεια εντοπισμού της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας και διαθέτει υψηλή συσχέτιση με την in vitro ιστοπαθολογία στην ιστολογική διάκριση των συστατικών της αθηρωματικής πλάκας (44). Η απεικονιστική μέθοδος της οπτικής συνεκτικής τομογραφίας (optical coherence tomography-oct) δύναται να απεικονίσει την ύπαρξη του TCFA, παρέχοντας σάρωση υψηλής διακριτικής ικανότητας (45). Επίσης, έχει επιχειρηθεί η απεικόνιση του TCFA με τη χρήση αξονικής τομογραφίας πολλαπλών ανιχνευτών (multidetector computed tomography), μια μη επεμβατική μέθοδο που επέδειξε ικανοποιητική ευαισθησία (96%) αλλά μικρότερη ειδικότητα (44%) στην ανίχνευση του TCFA (46). Στην μελέτη PROSPECT, όπου χρησιμοποιήθηκε συνδυασμένη τεχνολογία οπτικής απεικόνισης με IVUS και VH-IVUS, βρέθηκε ότι ο συνδυασμός της ύπαρξης υψηλού αρχικού αθηρωματικού φορτίου και ινοαθηρώματος με λεπτή κάψα και μεγάλο νεκρωτικό πυρήνα, έφερε τον υψηλότερο κίνδυνο για μελλοντικά δυσμενή καρδιαγγειακά συμβάματα (35). Έχει επίσης δειχθεί ότι η πολύπλοκη αγγειογραφική μορφολογία μιας μη-ένοχης βλάβης σύμφωνα με την ταξινόμηση του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας/Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείαςαποτελεί ανεξάρτητο προγνωστικό παράγοντα για πρόοδο νόσου αυτής (47). Μια άλλη μέθοδος ανίχνευσης της ευάλωτης αθηρωματικής πλάκας είναι η φασματοσκοπία εγγύς υπερύθρου (near infrared spectroscopy-nirs). Η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για την απεικόνιση της αθηρωματικής πλάκας σε ζωικό πειραματικό μοντέλο (48). Η χρήση της NIRS για την ανίχνευση TCFA σε ανθρώπους αναφέρεται για πρώτη φορά το 2002 από τους Moreno et al, οι οποίοι μελέτησαν 199 ανθρώπινα δείγματα αορτής από νεκροτομικό υλικό. Η ευαισθησία και η ειδικότητα της μεθόδου ανευρέθη 90% και 93%, 77% και 93%, και 84% και 91%

18 για την ανίχνευση λιπώδους πυρήνα, λεπτής κάψας και φλεγμονωδών κυττάρων, αντίστοιχα (49). Η τεχνική χρησιμοποιείται πλέον και σε κλινικό επίπεδο με την δημιουργία κατάλληλων ενδοστεφανιαίων καθετήρων (50). Ένας ενδεχόμενος περιορισμός της μεθόδου είναι η δυσκολία προσδιορισμού του βάθους και του συνολικού όγκου του λιπώδους πυρήνα και γι αυτό το λόγο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε συνδιασμό με τεχνικές ενδοστεφανιαίας απεικόνισης, όπως το IVUS (51-52). 1.5 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Η εντατική τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο είναι πρωταρχικής σημασίας για την καθυστέρηση της προόδου της νόσου ή ακόμα και για την υποχώρηση των αθηρωματικών βλαβών (37-38). Η αποτελεσματικότητα των μέτρων δευτερογενούς πρόληψης έχει καταδειχθεί σε μεγάλης κλίμακας τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες και κατά συνέπεια οι κατάλληλες αλλαγές του τρόπου ζωής διακοπή καπνίσματος, σωστή διατροφή, τακτική άσκηση, ρύθμιση του σακχαρώδη διαβήτη- και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής με στόχο την μείωση της LDL και τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, συστήνονται από τις τρέχουσες κατευθυντήριες οδηγίες για την πρόληψη της αθηρωμάτωσης σε ασθενείς με διαγνωσμένη στεφανιαία νόσο (53-55). Η θεραπεία με στατίνες φαίνεται ότι επηρεάζει το μέγεθος και τη σύσταση της αθηρωματικής πλάκας: σε μελέτες με τη χρήση IVUS έχει δειχθεί ότι η λήψη στατινών οδήγησε σε επιβράδυνση της προόδου ή και σε υποχώρηση της αθηρωμάτωσης (56-57). Σε μια άλλη μελέτη στην οποία χρησιμοποιήθηκε VH-IVUS, η χρήση στατινών για 1 έτος οδήγησε σε μείωση του όγκου των αθηρωματικών πλακών με νεκρωτικό πυρήνα και αύξηση του όγκου των πλακών ινολιπώδους σύστασης (58). Τα παραπάνω ευρήματα συμφωνούν με την κλινική

19 αποτελεσματικότητα που έχουν επιδείξει οι στατίνες στην μείωση των δυσμενών καρδιαγγειακών συμβαμάτων μετά PCI, τόσο σε ασθενείς με σταθερή στεφανιαία νόσο (59), όσο και σε ασθενείς με ΟΣΣ (60). Η χορήγηση DAPT με κλοπιδογρέλη και ασπιρίνη συνίσταται στους ασθενείς που υποβάλλονται σε PCI, καθώς έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τα δυσμενή καρδιαγγειακά συμβάματα, συμπεριλαμβανομένου του καρδιαγγειακού θανάτου και του μη-θανατηφόρου εμφράγματος του μυοκαρδίου (61). Η χρήση ισχυρότερου P2Y12 αναστολέα (πρασουγκρέλης ή τικαγκρελόρης) έναντι κλπιδογρέλης σε συνδυασμό με ασπιρίνη σε ασθενείς με ΟΣΣ που υποβάλλονται σε PCI, συνοδεύεται από μεγαλύτερα κλινικά οφέλη, συμπεριλαμβανομένου της μείωσης της αθροιστικής επίπτωσης της θρόμβωσης του stent, όπως έχει δειχθεί στις μελέτες TRITON-ΤΙΜΙ 38 (Trial to Assess Improvement in Therapeutic Outcomes by Optimizing Platelet Inhibition with Prasugrel Thrombolysis in Myocardial Infarction) και PLATO (Study of Platelet Inhibition and Patient Outcomes) αντίστοιχα (10-11). Ωστόσο υπάρχουν ενδείξεις ότι ένα μέρος του κλινικού οφέλους της DAPT μπορεί να προέρχεται από την αναχαίτιση της προόδου της αθηρωμάτωσης εκτός stent: στην μελέτη CHARISMA (Clopidogrel for High Atherothrombotic Risk and Ischemic Stabilization, Management, and Avoidance) η χορήγηση DAPT σε σταθερούς ασθενείς χωρίς PCI αλλά με προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου ή ισχαιμικό εγκεφαλικό ή παρούσα συμπτωματική περιφερική αρτηριοπάθεια οδήγησε σε σημαντική μείωση των ισχαιμικών συμβαμάτων (62). Παρομοίως, η χορήγηση ισχυρότερης DAPT -ασπιρίνης και τικαγκρελόρης έναντι κλοπιδογρέληςσε ασθενείς με ΟΣΣ που δεν αντιμετωπίζονται επεμβατικά, οδήγησε σε μείωση των ισχαιμικών συμβαμάτων αλλά και της θνητότητας από οποιαδήποτε αιτία στην μελέτη PLATO (63). Τα παραπάνω ευρήματα υποδηλώνουν ότι ενδεχομένως πέραν της αντιαιμοπεταλιακής η τικαγκρελόρη διαθέτει και άλλες πλειοτρόπες δράσεις, οι οποίες δύναται να έχουν ευεργετική

20 επίδραση στην αναχαίτιση της προόδου της στεφανιαίας νόσου και στην μείωση των ισχαιμικών συμβαμάτων που προέρχονται από μέτριες βλάβες. Οι διαμεσολαβούμενες από την αδενοσίνη δράσεις της τικαγκρελόρης αποτελούν ένα σύγχρονο ερευνητικό πεδίο, καθώς πρόσφατα αποδείχθηκε ότι η χορήγηση τικαγκρελόρης αυξάνει τα επίπεδα αδενοσίνης στο αίμα αλλά και την ταχύτητα ροής του προσθίου κατιόντα (Coronary Blood Flow Velocity-CBFV), όπως αυτή προσδιορίζεται με διαθωρακικό υπερηχογράφημα (64-65). Η μελέτη COURAGE (Clinical Outcomes Utilizing Revascularization and Aggressive Drug Evaluation) αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα επιτυχούς τροποποίησης πολλαπλών παραγόντων κινδύνου, στα πλαίσια της δευτερογενούς πρόληψης της στεφανιαίας νόσου: ασθενείς με αγγειογραφικά σημαντική νόσο και ισχαιμία σε αναίμακτη δοκιμασία κόπωσης τυχαιοποιήθηκαν σε PCI και βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή ή σε βέλτιστη φαρμακευτική αγωγή μόνο. Και στις δυο ομάδες επιτεύχθηκε σημαντική τροποποίηση των υγιεινοδιαιτητικών συνηθειών, η συμμόρφωση των ασθενών με την φαρμακευτική αγωγή ήταν υψηλή και οι θεραπευτικοί στόχοι επιτεύχθηκαν σε μεγάλο ποσοστό ασθενών (66). Ωστόσο, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι η εφαρμογή των μέτρων δευτερογενούς πρόληψης της στεφανιαίας νόσου στην καθημερινή κλινική πράξη, έξω από το αυστηρά ελεγχόμενο περιβάλλον των μεγάλων κλινικών μελετών, είναι συχνά υποβέλτιστη (67). Πέρα δε από τα προβλήματα στην εφαρμογή των ορθών παρεμβάσεων, πολλές φορές η στεφανιαία νόσος παρουσιάζει πρόοδο με την πάροδο του χρόνου παρά την αλλαγή του τρόπου ζωής και την χρήση της βέλτιστης φαρμακευτικής αγωγής, οδηγώντας στην υπόνοια ύπαρξης ενός υπολειπόμενου κινδύνου, που δεν δύναται να αντιμετωπιστεί με τις υπάρχουσες παρεμβάσεις. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για την καλύτερη αντιμετώπιση των ήδη γνωστών παραγόντων κινδύνου και για την ταυτοποίηση ενδεχομένως άγνωστων παραμέτρων που σχετίζονται με την πρόοδο της στεφανιαίας νόσου.

21 2.ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Μηχανισμοί του μη θανατηφόρου οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου όψιμα μετά από εμφύτευση stent : Ο ρόλος της επαναστένωσης, της θρόμβωσης του stent και της προόδου της στεφανιαίας νόσου 2.1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Επιστημονικό υπόβαθρο: Η συμμετοχή της επαναστένωσης ή της θρόμβωσης της στεφανιαίας ενδοπροθέσεως (stent), καθώς και της προόδου της στεφανιαίας νόσου σε άλλο σημείο του αγγειακού δικτύου, ως υπεύθυνων μηχανισμών του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου (ΟΕΜ) μετά την τοποθέτηση stent, δεν είναι αποσαφηνισμένη Μέθοδοι: Μετά από ανασκόπηση της βάσης δεδομένων καταχώρησης ασθενών του αιμοδυναμικού εργαστηρίου για χρονικό διάστημα 4 ετών, συγκεντρώθηκαν 91 περιστατικά μη θανατηφόρου ΟΕΜ, το οποίο επήλθε τουλάχιστον 1 μήνα μετά την εμφύτευση stent (το 32,6% εκ των οποίων ήταν επικαλυμένα με φαρμακευτική ουσία stent-des). Μετά από λεπτομερή εξέταση σε παράθεση των στεφανιογραφιών αναφοράς κατά τη διεξαγωγή της πρώτης αγγειοπλαστικής και των μετεμφραγματικών στεφανιογραφιών, ταυτοποιήθηκε η αγγειογραφική προέλευση του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Αποτελέσματα: Το ΟΕΜ αποδόθηκε σε πρόοδο της νόσου σε άλλο σημείο του στεφανιαίου δικτύου σε 42(42.6%), επαναστένωση του stent σε 35(38.4%) και θρόμβωση του stent σε 10(11%) περιπτώσεις. Σε 4(4.4%) περιπτώσεις ο υπεύθυνος μηχανισμός πρόκλησης ΟΕΜ δεν κατέστη δυνατόν να ταυτοποιηθεί. Το διάμεσο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την αγγειοπλαστική

22 μέχρι το ΟΕΜ ήταν 27, 19 και 9 μήνες σε περίπτωση εξέλιξης της νόσου σε άλλο σημείο, επαναστένωσης και θρόμβωσης του stent αντίστοιχα (P=.03). Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου με ανάσπαση του ST διαστήματος (ST elevation myocardial infarction STEMI) παρατηρήθηκε στο 38,1% των περιπτώσεων εξέλιξης της νόσου, στο 20% των περιπτώσεων επαναστένωσης και στο 60% των περιπτώσεων θρόμβωσης του stent (P=.046). Συμπεράσματα: Σε έναν πληθυσμό ασθενών που υποβάλλεται σε αγγειοπλαστική των στεφανιαίων αρτηριών στα πλαίσια της καθημερινής κλινικής πράξης, υπάρχει παρόμοια πιθανότητα για μεταγενέστερο μη-θανατηφόρο ΟΕΜ όψιμα μετά την εμφύτευση του stent λόγω επαναστένωσης/θρόμβωσης του stent και λόγω προόδου της νόσου εκτός της αρχικής βλάβηςστόχου. Περεταίρω μελέτη χρειάζεται όχι μόνο για τις μελλοντικές κλινικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με την εμφύτευση stent, αλλά και για τη διερεύνηση του ρόλου της προοδευτικής εξέλιξης της στεφανιαίας νόσου σε άλλα σημεία των στεφανιαίων αγγείων.

23 2.2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ Mechanisms of nonfatal acute myocardial infarction late after stent implantation: The relative impact of disease progression, stent restenosis, and stent thrombosis ABSTRACT Background: The impact of stent restenosis, stent thrombosis, or progression of disease at another site as responsible mechanisms of acute myocardial infarction (AMI) after stent implantation is not clear. Methods: By searching our catheterization laboratory database for a 4-year period, 91 cases of nonfatal AMI at least 1month after stent implantation (32.6% drug-eluting stents) were identified. By detailed comparison of post-ami with the initial percutaneous coronary intervention angiogram, the mechanism of AMI was analyzed. Results: Acute myocardial infarction was attributed to disease progression at another site in 42(46.2%), stent restenosis in 35(38.4%) and stent thrombosis in 10(11%) cases. The AMI mechanism could be either stent related or disease progression (non-identifiable culprit lesion) in 4 cases (4.4%). The median time from percutaneous coronary intervention to AMI was 27, 19 and 9 months for disease progression at another site, restenosis, and stent thrombosis group, respectively (P =.03). ST-elevation myocardial infarction occurred in 38.1% of the disease progression, in 20% of the restenosis, and in 60% of the stent thrombosis cases (P =.046). Conclusions: In a real world population, late after stent implantation, a patient has an almost equal probability to have suffered a nonfatal AMI from either stent restenosis/thrombosis or disease progression at another site. Continuous research efforts are necessary to equally address both stent therapy and disease progression.

24 2.3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε ασθενείς που υποβάλλονται σε PCI με εμφύτευση stent, μεταγενέστερα κλινικά συμβάματα συμπεριλαμβανομένου του οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου OEM- δύνανται να προέρχονται από την αρχική ένοχη βλάβη ή από πρόοδο της στεφανιαίας νόσου σε άλλα σημεία των στεφανιαίων αρτηριών (5). Προγενέστερες μελέτες επικεντρώθηκαν σε κλινικά συμβάματα μετά από PCI αποδιδόμενα σε επαναστένωση με κλινική παρακολούθηση έως 1 έτος, ενώ μελέτες με μεγαλύτερο διάστημα κλινικής παρακολούθησης αφορούσαν κλινικά συμβάματα αποδιδόμενα στην αρχική ένοχη βλάβη με 1 ης γενεάς stent (5, 68). Παραδοσιακά, η επαναστένωση των BMS θεωρούνταν ότι σχετίζεται με ήπιες κλινικές εκδηλώσεις (69). Ωστόσο, η πεποίθηση αυτή τίθεται σε αμφιβολία (14, 70) καθώς η επαναστένωση του stent μπορεί να εκδηλωθεί κλινικά ως ΟΣΣ με δυσμενή επακόλουθα (71). Επιπρόσθετα, το φαινόμενο της θρόμβωσης του stent παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, εξαιτίας του πιθανού αυξημένου κινδύνου που παρουσιάζεται με την εμφύτευση DES (29, 72-73) και την συσχέτιση που αυτό παρουσιάζει με την εμφάνιση ΟΕΜ και την αυξημένη θνητότητα (29, 74). Η εμφύτευση του stent, είτε πρόκειται για BMS είτε για DES, είναι μια «τοπική» θεραπευτική αντιμετώπιση, ενώ η πρόοδος της αθηρωματικής νόσου σε άλλα σημεία του στεφανιαίου δέντρου, αντιπροσωπεύει ένα γενικευμένο, συστηματικό και συνεχές φαινόμενο, το οποίο επίσης σχετίζεται με δυσμενή κλινικά συμβάματα. Οι περιπτώσεις που απαιτούν επαναγγείωση όψιμα μετά PCI, ως επί το πλείστον αφορούν πρόοδο της στεφανιαίας νόσου σε τμήματα χωρίς προηγούμενη εμφύτευση stent, παρά όψιμη επαναστένωση των αρχικώς εμφυτευθέντων stent (5, 75). Σε μια πιο πρόσφατη μελέτη, σε ένα πληθυσμό χαμηλού κινδύνου που έλαβε δεύτερης γενιάς stent, τα κλινικά συμβάματα των πρώτων ετών μετά την

25 αγγειοπλαστική προέρχονταν κυρίως από την περιοχή εμφύτευσης του stent, ενώ τα πιο όψιμα κλινικά συμβάματα προέρχονταν από περιπτώσεις προόδου της νόσου σε τμήματα του στεφανιαίου δέντρου εκτός της περιοχής του stent (6). Η συχνότητα εμφάνισης της προόδου της στεφανιαίας νόσου σε τμήματα του στεφανιαίου δέντρου εκτός stent, της επαναστένωσης και της θρόμβωσης του stent, ως υπεύθυνοι μηχανισμοί εκδήλωσης μη θανατηφόρου εμφράγματος του μυοκαρδίου πέραν της πρώιμης περιόδου μετά την PCI με εμφύτευση stent, σε ασθενείς που αντιμετωπίζονται στην καθημερινή κλινική πράξη με εμφύτευση DES ή BMS δεν έχει επαρκώς μελετηθεί. 2.4 ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός της παρούσης μελέτης είναι η ταυτοποίηση της συχνότητας εμφάνισης Α. της προόδου της στεφανιαίας νόσου Β. της επαναστένωσης και Γ. της θρόμβωσης του stent, ως αιτιολογικοί μηχανισμοί του μη θανατηφόρου εμφράγματος του μυοκαρδίου όψιμα σε ασθενείς που έχουν προγενέστερα υποβληθεί σε PCI με εμφύτευση stent. 2.5 ΜΕΘΟΔΟΣ Πληθυσμός της μελέτης Πρόκειται για μη-παρεμβατική αναδρομική μελέτη, η οποία διεξήχθη στην καρδιολογική κλινική του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών. Τον πληθυσμό της μελέτης αποτέλεσαν ενήλικες ασθενείς με στεφανιαία νόσο που υποβλήθηκαν σε PCI με εμφύτευση stent, στο αιμοδυναμικό εργαστήριο του Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου Πατρών μεταξύ

26 Μαρτίου 1995 και Δεκεμβρίου 2008 και παρουσίασαν μη-θανατηφόρο ΟΕΜ τουλάχιστον 1 μήνα μετά την αρχική PCI. Η ανεύρεση των ασθενών έγινε με ανασκόπηση της βάσης δεδομένων του αιμοδυναμικού εργαστηρίου για τον εντοπισμό των ασθενών που υποβλήθηκαν σε PCI μεταξύ Μαρτίου 1995 και Δεκεμβρίου 2004 (Ν=7193). Εξ αυτών διαθέσιμα στοιχεία προοπτικής κλινικής παρακολούθησης υπήρχαν σε Ν=2649 ασθενείς, που υποβλήθηκαν σε PCI μετά το Δεκέμβριο του Από την μελέτη εξαιρέθηκαν οι ασθενείς με θανατηφόρο OEM μετά την αρχική PCI (Ν=64), με μη-θανατηφόρο OEM εντός 1 μήνα από την αρχική PCI (Ν=6) και οι ασθενείς με μη διαθέσιμο επανέλεγχο με στεφανιογραφία (Ν=19). Στην μελέτη συμπεριλήφθησαν και ασθενείς που υπεβλήθησαν σε PCI πριν το Δεκέμβριο του 2004, για τους οποίους δεν υπήρχαν δεδομένα προοπτικής παρακολούθησης, αλλά ταυτοποίηθηκαν μέσω προσέλευσης στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών λόγω OEM (Ν=22). Συνολικά στην μελέτη περιλήφθησαν 91 ασθενείς. Το διάγραμμα ροής των ασθενών της μελέτης παρουσιάζεται στην Εικόνα Διενέργεια και ανάλυση των στεφανιογραφιών Η αρχική PCI διενεργήθηκε σύμφωνα με τις διεθνώς καθιερωμένες τεχνικές. Όλοι οι ασθενείς έλαβαν περιεπεμβατικά mg ασπιρίνης και 100mg ημερησίως στη συνέχεια επ αόριστον. Οι ασθενείς σε περίπτωση εμφύτευσης BMS έλαβαν κλοπιδογρέλη για τουλάχιστον 1 μήνα μετά την αγγειοπλαστική. Σε περίπτωση εμφύτευσης DES, οι ασθενείς έλαβαν κλοπιδογρέλη για τουλάχιστον 3 και 6 μήνες σε περίπτωση sirolimus eluting stent (SES) και paclitaxel eluting stent (PES) αντίστοιχα. Όλοι οι ασθενείς που υποβλήθηκαν σε PCI μετά το 2006 έλαβαν οδηγία για συνέχιση της κλοπιδογρέλη για 1 έτος.

27 Έγινε αιτιολογική απόδοση του μη θανατηφόρου εμφράγματος του μυοκαρδίου στις 3 προκαθορισμένες ομάδες: Α. της προόδου της στεφανιαίας νόσου Β. της επαναστένωσης και Γ. της θρόμβωσης του stent, με συγκριτική αγγειογραφική μελέτη της αρχικής στεφανιογραφίας-pci και της στεφανιογραφίας στην οποία υποβλήθηκε ο ασθενής μετά το μη-θανατηφόρο OEM. Η μελέτη του οπτικού υλικού έγινε από 2 έμπειρους επεμβατικούς καρδιολόγους (Δ.Α και Π.Ν) και σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ αυτών η απόφαση λαμβανόταν με τη συμμετοχή ενός τρίτου έμπειρου επεμβατικού καρδιολόγου (Γ.Χ). Το ζεύγος των στεφανιογραφιών (αρχική και μετά το μη-θανατηφόρο έμφραγμα) κάθε ασθενούς αξιολογήθηκε με προβολή του οπτικού ψηφιακού υλικού σε παράθεση, με τη χρήση 2 ηλεκτρονικών υπολογιστών τοποθετημένων δίπλα-δίπλα ή ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή και ενός προβολέα TAGARNO 35AX (Horsens, Denmark) για 22 περιστατικά που η πρώτη στεφανιογραφία ήταν απεικονισμένη σε φωτογραφικό φιλμ. Οι στεφανιογραφίες αξιολογήθηκαν σε όμοιες λήψεις για την παρουσία στενώσεων >20% της διαμέτρου του αγγείου το ποσοστό της στένωσης προσδιορίστηκε με ποσοτική στεφανιογραφία (PIE Medical's CAAS 2000; Philips, Eindhoven, the Netherlands) ή σε περίπτωση φιλμ με τη χρήση ηλεκτρονικού διαβήτη (Yansen Digital Caliper, , Central Tools, Inc, Cranston, RI). Για τον προσδιορισμό της ποσοστιαίας στένωσης επιλέχθηκε η προβολή στην οποία αναδείχθηκε η μεγαλύτερη στένωση. Σε περίπτωση μη ορατής στένωσης θεωρήσαμε 0% στένωση. Σημαντική βλάβη ορίστηκε ως η 50% στένωση του αυλού του αγγείου. Τα στοιχεία της βλάβης καταγράφηκαν με βάση τα κριτήρια Ambrose (76) Ορισμοί Ως οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΟΕΜ) ορίστηκε η παρουσία παρατεταμένου προκάρδιου άλγους (>20 λεπτά) το οποίο ακολουθήθηκε από αύξηση της τιμής της τροπονίνης Ι ή

28 της κρεατινικής κινάσης-μβ σε τιμές τριπλάσιες του ανώτατου φυσιολογικού ορίου. Τα ΟΕΜ ταξινομήθηκαν σε εμφράγματα με ανάσπαση του ST διαστήματος (ST elevation myovardial infarction-stemi) και χωρίς ανάσπαση του ST διαστήματος (non ST elevation myocardial infarction-nstemi). Έγινε ανασκόπηση ενημερωτικών σημειωμάτων εξόδου, αποτελεσμάτων εργαστηριακών εξετάσεων και εκθέσεων των στεφανιογραφιών, ώστε να κατανεμηθούν οι ασθενείς στις προαναφερθείσες κατηγορίες. Η θρόμβωση του stent ορίστηκε με βάση τα Κριτήρια της Ακαδημαϊκής Κοινοπραξίας (Academic Research Consortium -ARC) τροποποιημένα για τη μελέτη (26). Ειδικότερα, ως βέβαιη θρόμβωση του stent (definite stent thrombosis) ορίστηκε η ορατή παρουσία θρόμβου στο stent με ή χωρίς απόφραξη του αγγείου, όπως αυτή φαινόταν στη δεύτερη στεφανιογραφία μετά το ΟΕΜ. Πιθανή θρόμβωση του stent (probable stent thrombosis) ορίστηκε το ΟΕΜ στην κατανομή του θεραπευμένου αγγείου χωρίς όμως αγγειογραφική ταυτοποίηση της θρόμβωσης του stent και σε απουσία οποιασδήποτε άλλης αιτίας πρόκλησης ΟΕΜ Ταυτοποίηση του υπεύθυνου μηχανισμού για το ΟΕΜ Οι περιπτώσεις των μελετηθέντων ασθενών κατηγοροποιήθηκαν με βάση το μηχανισμό που οδήγησε στο ΟΕΜ σε (1) εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου σε άλλο σημείο, αν η ένοχη βλάβη εκτός stent είχε εξελιχθεί σε >70% ή αν είχε επέλθει πλήρης απόφραξη, απουσία επαναστένωσης >70% εντός του stent και (2) σε επαναστένωση του stent της βλάβης στόχου (πλήρης απόφραξη ή επαναστένωση >70% εντός του stent και της περιοχής του αγγείου 5mm εγγύς και άπω του stent, χωρίς όμως συνυπάρχουσα σοβαρή εξέλιξη της νόσου σε άλλο σημείο) ή θρόμβωση του stent (επιβεβαιωμένη ή πιθανή). Περιπτώσεις πλήρους απόφραξης στο σημείο του stent αποδόθηκαν σε επαναστένωση του stent, εφόσον δεν υπήρχε εμφανής θρόμβος ή κλινικής εκδήλωσης ΟΕΜ ως STEMI. H εντόπιση

29 των ηλεκτροκαρδιογραφικών ισχαιμικών αλλοιώσεων χρησιμοποιήθηκε επικουρικά για την ταυτοποίηση του μηχανισμού του εμφράγματος. Σε όλες τις περιπτώσεις η εντόπιση του ΟΕΜ συμβάδιζε με τις ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις. Στις περιπτώσεις που ο μηχανισμός του ΟΕΜ δεν ήταν εφικτό να ταξινομηθεί με βεβαιότητα σε μία από τις προαναφερθείσες κατηγορίες, θεωρήθηκε ως μη αναγνωρίσιμος Στατιστική ανάλυση Πραγματοποιήθηκε σύγκριση των δημογραφικών στοιχείων των ασθενών, της φαρμακευτικής αγωγής, των κλινικών και των αγγειογραφικών χαρακτηριστικών μεταξύ της ομάδας που το ΟΕΜ αποδόθηκε σε εξέλιξη της νόσου εκτός stent και της ομάδας που αυτό αποδόθηκε σε επαναστένωση ή θρόμβωση του stent. Για την ανάλυση των κατηγορικών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκε το χ 2 τεστ, η ανάλυση κατά Fischer και το χ 2 καλής προσαρμογής τεστ. Για τη σύγκριση των συνεχών μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν τα Wilcoxon rank sum test, η δοκιμασία t-test για ανεξάρτητα δείγματα και ανάλυση διακύμανσης μονής κατεύθυνσης. Οι διακριτές μεταβλητές παρουσιάζονται ως συχνότητες και ποσοστά ομάδων οι συνεχείς μεταβλητές παρουσιάζονται ως μέσες τιμές ± την τυπική απόκλιση (SD) ή διάμεσες τιμές (εύρος). Για τους υπολογισμούς χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 16 (SPSS Inc, Chicago, IL). Τιμή P<.05 θεωρήθηκε στατιστικά σημαντική. Η μελέτη διεξήχθη σύμφωνα με τις αρχές της Διακύρηξης του Ελσίνκι. H πρόσβαση στα στοιχεία της βάσης δεδομένων και η επακόλουθη ανάλυση τους εγκρίθηκαν από την επιτροπή ηθικής και δεοντολογίας του ιδρύματος. Δεν χρησιμοποιήθηκε χρηματοδότηση για την υποστήριξη και διεξαγωγή αυτής της μελέτης. Οι συγγραφείς είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για το σχεδιασμό και τη διεξαγωγή της μελέτης, τη στατιστική ανάλυση, την συγγραφή του άρθρου, καθώς και για το τελικό του περιεχόμενο.

30 2.6 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τους 89 ασθενείς της μελέτης, οι 76(85.4%) ήταν άντρες και οι 13(14.6%) γυναίκες. Δύο άντρες είχαν αρχικά πρόοδο νόσου σε άλλο σημείο η οποία οδήγησε στο πρώτο ΟΕΜ, ακολουθούμενη από επαναστένωση που οδήγησε σε δεύτερο ΟΕΜ, καταλήγοντας τελικά στο συνολικό αριθμό των 91 περιπτώσεων ΟΕΜ που αναλύθηκαν στη μελέτη. Το ΟΕΜ αποδόθηκε είτε στην πρόοδο της νόσου σε σημείο εκτός stent ή στην επαναστένωση/θρόμβωση του stent σε 87(95,6%) περιπτώσεις. Σε 4(4.4%) περιπτώσεις ο μηχανισμός του ΟΕΜ θα μπορούσε είτε να σχετίζεται με το stent είτε με την πρόοδο νόσου σε άλλο σημείο και χαρακτηρίστηκε ως μη αναγνωρίσιμος. Σε 42(46.2%) περιπτώσεις η πρόοδος της νόσου εκτός stent χαρακτηρίστηκε υπεύθυνη για το ΟΕΜ, ενώ σε 35(38.5%) περιπτώσεις το ΟΕΜ αποδόθηκε σε επαναστένωση του stent, και σε 10(10.9%) περιπτώσεις σε θρόμβωση του stent (6 επιβεβαιωμένες και 4 πιθανές) όπως παρουσιάζεται στην Εικόνα 2.2 Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και η φαρμακευτική αγωγή των ασθενών ανάλογα με τον μηχανισμό του ΟΕΜ παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Το ιστορικό προηγηθείσας αορτοστεφανιαίας παράκαμψης (CABG) ήταν πιο συχνό στην ομάδα με ΟΕΜ λόγω επαναστένωσης ή θρόμβωσης του stent σε σύγκριση με την ομάδα με ΟΕΜ λόγω προόδου νόσου σε άλλο σημείο. Τα αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της αρχικής στεφανιογραφίας/pci παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. Δεν υπήρχαν σημαντικές διαφορές μεταξύ των ομάδων. Οι μηχανισμοί του ΟΕΜ δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ αυτών που έλαβαν DES ή BMS stent στην αρχική PCI, όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 3. Τα αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της στεφανιογραφίας μετά το μη-θανατηφόρο ΟΕΜ απεικονίζονται στον πίνακα 4. Το διάμεσο χρονικό διάστημα μεταξύ της αρχικής PCI και του

31 ΟΕΜ ήταν 24 μήνες για το σύνολο του πληθυσμού. Οι ασθενείς με ΟΕΜ που οφειλόταν σε πρόοδο νόσου εκτός stent υπέστησαν το συμβάν αργότερα (27 μήνες) από την ομάδα με επαναστένωση ή θρόμβωση του stent (19 και 9 μήνες, αντίστοιχα) (P=.03). Από το σύνολο του πληθυσμού, η κλινική εκδήλωση ως STEMI αφορούσε 29(32.9%) και ως non-stemi 62(68.1%) περιπτώσεις. Το έμφραγμα του μυοκαρδίου με ανάσπαση ST αφορούσε το 38.1% των περιστατικών λόγω πρόοδο νόσου σε άλλο σημείο, το 20% με επαναστένωση και το 60% με θρόμβωση του stent. (P= 0,046) Ο αριθμός των σημαντικών βλαβών ήταν μικρότερος στην ομάδα με θρόμβωση του stent, εξαιτίας του γεγονότος ότι και στις 4 περιπτώσεις με πιθανή θρόμβωση του stent, δεν παρατηρήθηκε αγγειογραφικά σημαντική στένωση της ένοχης βλάβης. Παρουσία θρόμβου παρατηρήθηκε πιο συχνά στην ομάδα με πρόοδο νόσου εκτός stent και εξ ορισμούστην ομάδα με θρόμβωση του stent. Η συχνότητα εμφάνισης των ταυτοποιηθέντων μηχανισμών του ΟΕΜ ανάλογα με το χρονικό διάστημα από την αρχική PCI παρουσιάζεται στην Εικόνα 2.3. Επιπρόσθετα αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της ομάδας με πρόοδο νόσου εκτός stent παρουσιάζονται στον Πίνακα 5. Σε αυτή την ομάδα, η πρόοδος της νόσου αφορούσε συχνότερα αρτηρία διαφορετική απο αυτή της αρχικής PCI (P=.02). Στο 47.6% των περιπτώσεων, το stent της αρχικής PCI δεν παρουσίαζε στένωση στη δεύτερη αγγειογραφία, ενώ στις υπόλοιπες παρουσίαζε εικόνα ήπιας έως μέτριας επαναστένωσης. Στην ομάδα των ΟΕΜ που προκλήθηκαν από επαναστένωση του stent, η επαναστένωση ήταν αγγειογραφικά τοπική σε 9(25.7%) και διάχυτη σε 21(60%) περιπτώσεις.

32 2.7 ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η μελέτη μας αντιπροσωπεύει -απ όσο γνωρίζουμε- την πρώτη συστηματική προσπάθεια να εντοπιστεί μέσω αγγειογραφικής παρατήρησης ο αιτιολογικός μηχανισμός του μη θανατηφόρου ΟΕΜ όψιμα μετά από PCI με εμφύτευση stent. Μελετώντας συγκριτικά τις στεφανιογραφίες των ασθενών στην αρχική PCI (στο ένα τρίτο των περιπτώσεων με εμφύτευση DES) και μετά την επέλευση του ΟΕΜ, αναζητήσαμε την υπεύθυνη βλάβη για το ΟΕΜ, η οποία αφορούσε είτε στο σημείο του stent (επαναστένωση ή θρόμβωση) είτε στο υπόλοιπο στεφανιαίο δίκτυο (πρόοδος νόσου εκτός stent). Στον πληθυσμό της μελέτης, που αφορούσε ασθενείς στα πλαίσια της καθημερινής κλινικής πρακτικής, ανευρέθηκε ίση πιθανότητα ανάπτυξης μη θανατηφόρου ΟΕΜ όψιμα μετά την αρχική PCI είτε στο σημείο του stent, είτε από πρόοδο νόσου σε άλλο σημείο. Στο 4.4% των περιπτώσεων, η απόδοση του ΟΕΜ είτε στην πρόοδο νόσου εκτός stent, είτε στην επαναστένωση/θρόμβωση του stent δεν κατέστη δυνατή, παρόλο που χρησιμοποιήθηκαν, πέρα από αγγειογραφικά, συμπληρωματικά κλινικά και ηλεκτροκαρδιογραφικά δεδομένα ΟΕΜ οφειλόμενο σε επαναστένωση ή θρόμβωση του stent Η επαναστένωση έχει θεωρηθεί ότι εκδηλώνεται με καλοήθη κλινική εικόνα (69). Ωστόσο, στον πληθυσμό μας, τα μισά από τα μη θανατηφόρα ΟΕΜ όψιμα μετά την αρχική PCI αποδόθηκαν στο σημείο του stent, με την πλειοψηφία των προαναφερθέντων περιπτώσεων (78%) να έχουν την επαναστένωση ως αιτιολογικό μηχανισμό. Η μελέτη μας δεν σχεδιάστηκε ώστε να εντοπιστεί ποια αναλογία των επαναστενωμένων stent οδηγεί σε ΟΕΜ, αλλά έχει αναφερθεί ότι πλησιάζει στο 10% των περιπτώσεων, τουλάχιστον μετά από εμφύτευση BMS (6, 14). Μετά από εμφύτευση BMS, αναμένεται αθροιστική επίπτωση θρόμβωσης του stent 0.8% σε 1 έτος και 2% σε 10 έτη (77), ενώ η εμφύτευση DES stent σχετίζεται με ποσοστό θρόμβωσης

33 του stent 0.4% έως 0.6% ανα έτος (78), μέχρι και 4 χρόνια μετά την PCI (79), όσον αφορά στα DES που εκλύουν paclitaxel ή sirolimus. Με τα νεότερης γενιάς DES που εκλύουν everolimus ή zotarolimus αναμένεται ακόμα μικρότερα ποσοστά θρόμβωσης του stent (80-81) Αν και η θρόμβωση του stent είναι ένα σχετικά ασύνηθες φαινόμενο, εντούτοις οδηγεί σε υψηλά ποσοστά ΟΕΜ και αυξημένη θνητότητα (82). Στον πληθυσμό μας -χρήση 1 ης γενιάς DES στο 33.3% των αγγειοπλαστικών, ως επί το πλείστον εκτός ενδείξεων- η θρόμβωση του stent (επιβεβαιωμένη ή πιθανή) ενοχοποιήθηκε στο 10.9% όλων των περιπτώσεων ΟΕΜ. Στις μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες για τη χρήση DES, η θρόμβωση του stent ήταν υπεύθυνη για το 18% όλων των ΟΕΜ που αναφέρθηκαν, αλλά αυτό το ποσοστό συμπεριλάμβανε και τα πρώιμα (εντός 30 ημερών από την PCI) ΟΕΜ (26, 83). Το ιστορικό αορτοστεφανιαίας παράκαμψης ήταν συχνότερο στην ομάδα με επαναστένωση ή θρόμβωση του stent, ενώ η εντόπιση της ένοχης βλάβης σε φλεβικό μόσχευμα ήταν συχνότερη στην ομάδα της θρόμβωσης του stent, εύρημα σε συμφωνία με προηγούμενες μελέτες (14, 77) ΟΕΜ οφειλόμενο σε πρόοδο νόσου Με τη χρήση των stents πρώτης γενιάς, μόνο στο 8.6% των ασθενών με μεταγενέστερο έμφραγμα με κύμα Q, η εντόπιση της ένοχης βλάβης ήταν στο σημείο της ενδοπρόσθεσης, ως 8 έτη μετά την αρχική PCI (5). Αντίθετα, στη δική μας μελέτη ανευρέθηκε μια πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης ΟΕΜ λόγω επαναστένωσης ή θρόμβωσης του stent σε ένα πολύ μικρότερο διάστημα μετά από την PCI, παρά τη χρήση νεότερης γενιάς stents, συμπεριλαμβανομένων των DES. Ο διαφορετικός πληθυσμός που μελετήθηκε, η ένταξη non-stemi, η λεπτομερής αγγειογραφική ανάλυση της προόδου νόσου και η διαφορετική διάρκεια της παρακολούθησης είναι πιθανοί λόγοι για αυτές τις διαφορές. Οι περισσότερες πρόσφατες σημαντικές μελέτες κλινικής έκβασης μετά από PCI δεν

34 κάνουν διάκριση σχετικά με το αν το ΟΕΜ προήλθε από το σημείο του stent ή από πρόοδο της νόσου εκτός stent (79, 84), ούτε αποκλείουν συμβάματα που αποδίδονται σε ρήξη αθηρωματικής πλάκας σε απομακρυσμένη θέση από το σημείο του stent (85). Η ανάλυση των κύριων μελετών κλινικής έκβασης μετά εμφύτευση stent επικαλυμένων με sirolimus, έδειξε ότι οι περισσότεροι θάνατοι ή ΟΕΜ δεν μπορούσαν να αποδοθούν σε σύμβαμα της βλάβης-στόχου της αρχικής PCI ή σε θρόμβωση του stent, υποδηλώνοντας άλλες πιθανές αιτίες όπως πρόοδος νόσου σε σημείο εκτός stent ή ατελής εντόπιση της αιτιολογίας λόγω έλλειψης αγγειογραφικής ή νεκροτομικής επιβεβαίωσης σε όλα τα περιστατικά (83). Σε μία μελέτη με πληθυσμό χαμηλού κινδύνου που έλαβε δεύτερης γενιάς BMS, ο ρυθμός επικινδυνότητας (hazard rate) στο πρώτο έτος ήταν 18.3% για συμβάματα προερχόμενα από τη βλάβη στόχο και 12.4% για συμβάματα που δεν σχετίζονταν με τη βλάβη στόχο. Μετά το πρώτο έτος, o μέσος ετήσιος ρυθμός επικινδυνότητας ήταν 1.7% για συμβάματα προερχόμενα από τη βλάβη στόχο και 6.3% για συμβάματα μη σχετιζόμενα με τη βλάβη στόχο (6). Στην μελέτη PROSPECT, μια προοπτική μελέτη φυσικής ιστορίας της αθηροσκλήρυνσης, η οποία διενεργήθηκε σε 700 ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο που αντιμετωπίστηκαν με PCI και παρακολουθήθηκαν για τουλάχιστον 3 χρόνια, μία ίση αναλογία σοβαρών ανεπιθύμητων καρδιαγγειακών συμβαμάτων αποδόθηκαν είτε στην αρχική βλάβη-στόχο (12.9%) είτε σε πρόοδο νόσου σε άλλο σημείο (11.6%) (35). Σε σύγκριση με τη μελέτη μας, μόνο 19 περιπτώσεις ΟΕΜ συμπεριλαμβανομένων και των περιεπεμβατικών συμβαμάτων με αγγειογραφική ανάλυση περιγράφηκαν στη μελέτη PROSPECT, με τα 13 από αυτά να αποδίδονται σε συμβάν στο σημείο του stent και 6 σε πρόοδο νόσου εκτός stent. Στον πληθυσμό της μελέτης μας, ο διάμεσος χρόνος που μεσολαβεί από την PCI στο ΟΕΜ βαίνει μειούμενος από την ομάδα με την πρόοδο νόσου στην ομάδα με επαναστένωση και τέλος σε αυτή με θρόμβωση του stent, με τις περισσότερες από τις περιπτώσεις της τελευταίας ομάδας να

35 συμβαίνουν εντός του πρώτου έτους, εύρημα το οποίο βρίσκεται σε συμφωνία με προηγούμενες μελέτες (77, 79). Σε συμφωνία με τα ευρήματα της δικής μας μελέτης, οι Doyle et al. περιέγραψαν ότι τα μισά από τα ΟΕΜ λόγω επαναστένωσης συμβαίνουν μετά το πρώτο έτος από την αρχική PCI (77). Τουλάχιστον στα δύο τρίτα των περιπτώσεων της μελέτης μας, η κλινική εκδήλωση του ΟΕΜ αφορούσε non-stemi και στο υπόλοιπο ένα τρίτο STEMI. Το έμφραγμα με ανάσπαση ST ήταν ιδιαίτερα ασύνηθες στα ΟΕΜ που οφείλονταν σε επαναστένωση, αλλά πολύ συχνό σε ΟΕΜ που οφείλονταν σε θρόμβωση του stent, ευρήματα παρόμοια με άλλες μελέτες (14, 26, 77). Επιπρόσθετα, η μελέτη ανέδειξε ότι η πρόοδος νόσου σε σημείο εκτός της αρχικής βλάβηςστόχου που οδηγεί σε ΟΕΜ συνέβαινε συχνότερα σε διαφορετική αρτηρία από αυτή της αρχικής PCI. Οι Glaser et al. σε μια αναδρομική μελέτη ασθενών που έχουν υποβληθεί σε PCI και λόγω κλινικού συμβάματος απαιτήθηκε νέα παρέμβαση εκτός της αρχικής βλάβης-στόχου, παρομοίως αναφέρουν ότι η βλάβη που οδήγησε σε νέα παρέμβαση βρισκόταν στο 61% των περιπτώσεων σε διαφορετική αρτηρία από αυτή της αρχικής PCI (20) Περιορισμοί της μελέτης Πρόκειται για αναδρομική μελέτη, η οποία υπόκειται στους σχετικούς με αυτόν τον τύπο της κλινικής έρευνας περιορισμούς. Η ανάλυση αφορά ασθενείς που υποβλήθηκαν σε διαδερμική PCI και υπέστησαν ΟΕΜ με ακόλουθη αγγειογραφία. Οι ασθενείς με σιωπηλό ΟΕΜ και αυτοί που αντιμετωπίστηκαν συντηρητικά χωρίς αγγειογραφική μελέτη ή πέθαναν αιφνίδια από ΟΕΜ δεν εκπροσωπούνται στη μελέτη μας. Παρ όλο που το ποσοστό των ασθενών με διαθέσιμη κλινική παρακολούθηση ήταν σχετικά χαμηλό, είναι πιθανό ότι εντοπίσαμε τα περισσότερα μη θανατηφόρα ΟΕΜ στην περιοχή των 1.2 εκατομμυρίων που καλύπτουμε, η οποία εξυπηρετείται αποκλειστικά από το δικό μας αιμοδυναμικό εργαστήριο.

36 Η αξιοπιστία της αγγειογραφικής αξιολόγησης του θρόμβου είναι γνωστό ότι είναι πτωχή, ιδιαίτερα στην περίπτωση πλήρους αποφραγμένης αρτηρίας. Ως αποτέλεσμα, στις περιπτώσεις που αποδόθηκαν σε επαναστένωση με πλήρως αποφραγμένο αγγείο ή ακόμη και σε αυτές με εμφανή αλλά πολύ σοβαρά μειωμένη ροή στην περιοχή του stent, η θρόμβωση του stent δεν μπορεί να αποκλειστεί με βεβαιότητα. Αυτό μπορεί να οδήγησε σε εσφαλμένη ταξινόμηση κάποιων περιπτώσεων μεταξύ των ομάδων της επαναστένωσης και θρόμβωσης του stent, αλλά δεν αποδυναμώνει το κύριο εύρημα της μελέτης μας, δηλαδή τη σημασία της προόδου νόσου εκτός της αρχικής βλάβης-στόχου. Ενδέχεται επίσης στη μελέτη μας η αθροιστική επίπτωση της θρόμβωσης του stent να υποεκτιμάται, εξαιτίας της κλινικής εκδήλωσής αυτής ως θανατηφόρο ΟΕΜ. Κατά το χρονικό διάστημα καταγραφής της μελέτης, το ένα τρίτο των ταυτοποιηθέντων ασθενών έλαβε DES. Η αύξηση στην χρήση των DES με την πάροδο του χρόνου, δύναται να έχει οδηγήσει σε μεταβολή της σχετικής συχνότητας της επαναστένωσης, θρόμβωσης του stent και προόδου της νόσου εκτός stent ως μηχανισμών του μη-θανατηφόρου ΟΕΜ. Η ποικίλη διάρκεια χορήγησης της DAPT, κατά το χρονικό διάστημα καταγραφής της μελέτης, δύναται επίσης να έχει επηρεάσει την κατάταξη των περιπτώσεων στις ομάδες μηχανισμών του ΟΕΜ Κλινικές επιπτώσεις Οι τρέχουσες κλινικές μελέτες για την αξιολόγηση stent, με μακροχρόνια κλινική παρακολούθηση και «σκληρά» τελικά κλινικά σημεία, θα πρέπει να αξιολογούν και την πρόοδο νόσου εκτός της αρχικής βλάβης-στόχου. Η δυσκολία στην ταυτοποίηση με τα σύγχρονα κλινικά και αγγειογραφικά μέσα των στενώσεων που θα εκδηλώσουν μεταγενέστερα κλινική αστάθεια, περιπλέκει περεταίρω το κλινικό πρόβλημα. Ο πληθυσμός της μελέτης αντικατοπτρίζει την τρέχουσα πρακτική κατά το χρονικό διάστημα καταγραφής της μελέτης, όσον αφορά στην μετεπεμβατική θεραπεία με αντιαιμοπεταλιακή αγωγή, β-αποκλειστές, αναστολείς του

37 μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης και στατίνες (86). Παρ 'όλα αυτά, σημαντικός αριθμός ασθενών που υποβλήθηκε σε PCI με τοποθέτηση stent, υπέστη μεταγενέστερο ΟΕΜ εξαιτίας της προόδου νόσου σε σημείο διαφορετικό από την αρχική βλάβη-στόχο, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για πιο αποτελεσματική φαρμακευτική θεραπεία στα πλαίσια της δευτερογενούς πρόληψης των ασθενών που υποβάλλονται σε PCI. 2.8 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σε έναν πληθυσμό ασθενών που υποβάλλεται σε PCI των στεφανιαίων αρτηριών στα πλαίσια της καθημερινής κλινικής πράξης, υπάρχει παρόμοια πιθανότητα για μεταγενέστερο μηθανατηφόρο ΟΕΜ όψιμα μετά την εμφύτευση του stent λόγω επαναστένωσης/θρόμβωσης του stent και λόγω προόδου της νόσου εκτός της αρχικής βλάβης-στόχου. Περεταίρω μελέτη χρειάζεται όχι μόνο για τις μελλοντικές κλινικές εκδηλώσεις που σχετίζονται με την εμφύτευση stent, αλλά και για τη διερεύνηση του ρόλου της προοδευτικής εξέλιξης της στεφανιαίας νόσου σε άλλα σημεία των στεφανιαίων αγγείων.

38 2.9 ΕΙΚΟΝΕΣ Εικόνα 2.1-Διάγραμμα ροής των ασθενών της μελέτης

39 Εικόνα 2.2-Κυκλικό διάγραμμα απεικόνισης της σχετικής συχνότητας των μηχανισμών ΟΕΜ στον πληθυσμό της μελέτης

40 Εικόνα Ραβδόγραμμα απεικόνισης της συχνότητας των μηχανισμών ΟΕΜ στον πληθυσμό της μελέτης ανά έτος μετά την αρχική αγγειοπλαστική

41 2.10 ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1 - Δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών της μελέτης Πρόοδος νόσου εκτός stent Επαναστένωση του stent Θρόμβωση του stent p N=42 N=35 N=10 Ηλικία (έτη) 64.3± ± ± Γυναικείο φύλο 4(9.5) 4(11.4) 2(20) 0.5 Σακχαρώδης διαβήτης 15(35.7) 11(31.4) 2(20) 0.8 Υπέρταση 28(66.6) 22(62.8) 5(50) 0.6 Δυσλιπιδαιμία 27(64.2) 26(74.3) 4(40) 0.09 Κάπνισμα 4(40) 18 (51.4) 3(30) 0.1 Περιφερική αρτηριοπάθεια 7(16.6 6(17.1) 0(0) 0.5 Προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου 6(14.3) ) 1(10) 0.6 Προηγούμενη παράκαμψη αορτοστεφανιαία 1(2.4) 6(17.1) 2(20) 0.03 Κλινικό σύνδρομο στην αρχική αγγειοπλαστική Ασυμπτωματική ΣΝ 2(4.7) 4(11.4) 0(0) 0.1 Σταθερή στηθάγχη 5(11.9) 3(8.6) 0(0) 0.2 Ασταθής στηθάγχη 14(33.3) 14(40) 3(30) 0.3 Έμφραγμα του μυοκαρδίου 21(50) 14(40) 6(60) 0.1

42 Κλάσμα εξώθησης της αριστερής κοιλίας (%) 53± ± ± Κάθαρση κρεατινίνης<60ml/min 13(30.9) 10(28.6) 1(10) 0.4 Περιεπεμβατική χορήγηση IIb/IIIa αναστολέων κατά την αρχική αγγειοπλαστική Λήψη κλοπιδογρέλης >12 μήνες μετά την αρχική αγγειοπλαστική 8(19) 5(14.3) 4(40) (61.9) 20(57.1) 3(30) 0.2 Φαρμακευτική αγωγή στην προσέλευση με έμφραγμα μυοκαρδίου -Ασπιρίνη 35(83.3) 31(88.6) 7(70) 0.2 -Κλοπιδογρέλη 22(52.5) 20(57.1) 4(40) 0.6 -Διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή 18(42.8) 19(54.3) 3(30) 0.4 -ΑΜΕΑ 23(54.7) 27(77.1) 6(60) Β αναστολέας 36(85.7) 29(82.9) 8(80) 1.0 -Στατίνη 39 (92.8) 33 (94.3) 8(80) 0.2 -Αναστολέας διαύλων ασβεστίου 4 (9.5) 3 (8.8) 1 (10) 1.0 -Διουρητικό 9 (21.4) 7 (20) 1(10) 0.8 -Νιτρώδη 19 (45.2) 14 (40) 2(20) 0.3 Η τιμή p αναφέρεται σε συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων προόδου νόσου, επαναστένωσης και θρόμβωσης του stent. ΣΝ = στεφανιαία νόσος, ΑΜΕΑ = αναστολέας μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης

43 Πίνακας 2 - Αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της αρχικής στεφανιογραφίας/αγγειοπλαστικής Πρόοδος νόσου εκτός stent Επαναστένωση του stent Θρόμβωση του stent p N=42 N=35 N=10 Αγγεία με σημαντική νόσο 1 21(50) 17(48.6) 4(40) (35.7) 17(48.6) 5(50) (14.3) 1(2.8) 1(10) 0.2 Αρ. σημαντικών βλαβών 2.17± ± ± Αρ. βλαβών 70% χωρίς επαναγγείωση Στένωση της θεραπευθείσας βλάβης (%) 0.48± ± ± ± ± ± Ν=72 Ν=48 Ν=17 Εντόπιση της θεραπευθείσας βλάβης (%) Πρόσθιος κατιών κλάδος 31(43.1) 23(47.9) 4(23.5) 0.2 Περισπώμενη αρτηρία 13(18.1) 6(12.5) 0(0) 0.2 Δεξιά αρτηρία στεφανιαία 26(36.1) 16(33.3) 8(47.1) 0.6 Διάμεσος κλάδος 2(2.7) 1(2.1) 0(0) 1.0 Φλεβικό μόσχευμα 0(0) 2(4.2) 5(29.4) <0.001 Μορφολογία θεραπευθείσας βλάβης

44 Συγκεντρική 1(1.5) 2(4.2) 0(0) 0.7 Έκκεντρη τύπου Ι 15(20.8) 16(33.3) 3(17.6) 0.3 Έκκεντρη τύπου ΙΙ 51(70.8) 27(56.3) 14(82.3) 0.1 Ολική απόφραξη 5(6.9) 3(6.3) 0(0) 0.7 Διχασμός 4(5.5) 4(8.3) 1(5.9) 0.9 Παρουσία θρόμβου 6(8.3) 4(8.3) 4(23.5) 0.1 Στομιακή βλάβη 1(1.4) 2(4.2) 0(0) 0.7 Αρ. stents 1.86± ± ± Συνολικό μήκος stents (mm) 30.4± ± ± Διάμετρος stents (mm) 3.1± ± ± Η τιμή p αναφέρεται σε συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων προόδου νόσου, επαναστένωσης και θρόμβωσης του stent.

45 Πίνακας 3 - Μηχανισμοί ΟΕΜ ανάλογα με τον τύπο του stent DES BMS p N=29 N=58 Πρόοδος νόσου εκτός 15(51.7) 27(46.6) 0.7 stent Επαναστένωση εντός 10(34.5) 25(43.1) 0.5 stent Θρόμβωση του stent 4(13.8) 6(10.3) 0.7 ΟΕΜ = οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, DES = drug eluting stent, BMS = bare metal stent

46 Πίνακας 4 - Αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της στεφανιογραφίας μετά το μη-θανατηφόρο ΟΕΜ Πρόοδος νόσου Επαναστένωση του stent Θρόμβωση του stent p N=42 N=35 N=10 Χρονικό διάστημα μεταξύ αρχικής αγγειοπλαστικής και ΟΕΜ (μήνες) Χρονικό διάστημα μεταξύ ΟΕΜ και στεφανιογραφίας (ημέρες) 27(2-114) 19(2-160) 9(3-49) (1-60) 3.0(1-18) 3.9(1-10) 0.9 STEMI 16(38.1) 7(20) 6(60) Αγγεία με σημαντική νόσο 1 21(50) 12(34.3) 3(30) (38.1) 16(45.7) 3(30) (11.9) 1(20) 1(10) 0.6 Αρ. σημαντικών βλαβών 1.9± ±0.2 1± Στένωση της ένοχης βλάβης (%) 76.0± ± ± Εντόπιση της ένοχης βλάβης (%) Πρόσθιος κατιών κλάδος 14(33.3) 17(48.6) 3(30) 0.3 Περισπώμενη αρτηρία 7(16.7) 4(11.4) 0(0) 0.4 Δεξιά στεφανιαία αρτηρία 19(45.2) 10(28.6) 6(60) 0.1 Διάμεσος κλάδος 1(2.4) 2(5.7) 1(10) 1.0 Φλεβικό μόσχευμα 1(2.4) 2(5.7) 0(0) 0.3

47 Μορφολογία ένοχης βλάβης Ολική απόφραξη 15(35.7) 5(14.3) 4(40) 0.07 Διχασμός 2(4.8) 0(0) 1(10) 0.2 Παρουσία θρόμβου 13(30.9) 0(0) 6(60) <0.001 Στομιακή βλάβη 3(7.1) 0(0) 0(0) 0.3 Η τιμή p αναφέρεται σε συγκρίσεις μεταξύ των ομάδων προόδου νόσου, επαναστένωσης και θρόμβωσης του stent.

48 Πίνακας 5 - Επιπρόσθετα αγγειογραφικά χαρακτηριστικά της ομάδας με πρόοδο νόσου εκτός stent Αρχική στεφανιογραφία Μορφολογία της βλάβης στην οποία απόδόθηκε το μετέπειτα ΟΕΜ -Συγκεντρική 27(64.3) -Έκκεντρη τύπου Ι 10(23.8) -Εκκεντρη τύπου ΙΙ 1(2.4) -Φυσιολογική 4(9.5) Στένωση (%) 35.4±19 Στένωση >70% χωρίς επαναγγείωση 4(9.5) Στεφανιογραφία μετά το ΟΕΜ Ένοχη βλάβη σε αρτηρία διαφορετική 29(69) έναντι 13(31) p=0.02 έναντι ίδιας με αυτή της αρχικής αγγειοπλαστικής Ένοχη βλάβη στην αρτηρία της 6(46.2) έναντι 7(53.8) p=1.0 αρχικής αγγειοπλαστικής (Ν=13), εντόπιση εγγύτερα έναντι απώτερα του αρχικού stent

49 3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. Keeley EC, Boura JA, Grines CL. Primary angioplasty versus intravenous thrombolytic therapy for acute myocardial infarction: a quantitative review of 23 randomised trials. Lancet Jan 4;361(9351): Bavry AA, Kumbhani DJ, Rassi AN, Bhatt DL, Askari AT. Benefit of early invasive therapy in acute coronary syndromes: a meta-analysis of contemporary randomized clinical trials. J Am Coll Cardiol Oct 3;48(7): Boden WE, O'Rourke RA, Teo KK, Hartigan PM, Maron DJ, Kostuk WJ, et al. Optimal medical therapy with or without PCI for stable coronary disease. N Engl J Med Apr 12;356(15): Shaw LJ, Berman DS, Maron DJ, Mancini GB, Hayes SW, Hartigan PM, et al. Optimal medical therapy with or without percutaneous coronary intervention to reduce ischemic burden: results from the Clinical Outcomes Utilizing Revascularization and Aggressive Drug Evaluation (COURAGE) trial nuclear substudy. Circulation Mar 11;117(10): Kimura T, Abe K, Shizuta S, Odashiro K, Yoshida Y, Sakai K, et al. Long-term clinical and angiographic follow-up after coronary stent placement in native coronary arteries. Circulation Jun 25;105(25): Cutlip DE, Chhabra AG, Baim DS, Chauhan MS, Marulkar S, Massaro J, et al. Beyond restenosis: five-year clinical outcomes from second-generation coronary stent trials. Circulation Sep 7;110(10): Schomig A, Neumann FJ, Kastrati A, Schuhlen H, Blasini R, Hadamitzky M, et al. A randomized comparison of antiplatelet and anticoagulant therapy after the placement of coronaryartery stents. N Engl J Med Apr 25;334(17):

50 8. Leon MB, Baim DS, Popma JJ, Gordon PC, Cutlip DE, Ho KK, et al. A clinical trial comparing three antithrombotic-drug regimens after coronary-artery stenting. Stent Anticoagulation Restenosis Study Investigators. N Engl J Med Dec 3;339(23): Bertrand ME, Rupprecht HJ, Urban P, Gershlick AH. Double-blind study of the safety of clopidogrel with and without a loading dose in combination with aspirin compared with ticlopidine in combination with aspirin after coronary stenting : the clopidogrel aspirin stent international cooperative study (CLASSICS). Circulation Aug 8;102(6): Wiviott SD, Braunwald E, McCabe CH, Montalescot G, Ruzyllo W, Gottlieb S, et al. Prasugrel versus clopidogrel in patients with acute coronary syndromes. N Engl J Med Nov 15;357(20): Wallentin L, Becker RC, Budaj A, Cannon CP, Emanuelsson H, Held C, et al. Ticagrelor versus clopidogrel in patients with acute coronary syndromes. N Engl J Med Sep 10;361(11): Serruys PW, de Jaegere P, Kiemeneij F, Macaya C, Rutsch W, Heyndrickx G, et al. A comparison of balloon-expandable-stent implantation with balloon angioplasty in patients with coronary artery disease. Benestent Study Group. N Engl J Med Aug 25;331(8): Cohen DJ, Houser F, Mack M, Simon AW, Battaglia SL, Tarkington LG, et al. Practice and outcomes of percutaneous coronary intervention in the community before drug-eluting stents: a report from the HCA database. J Invasive Cardiol Mar;15(3): Chen MS, John JM, Chew DP, Lee DS, Ellis SG, Bhatt DL. Bare metal stent restenosis is not a benign clinical entity. Am Heart J Jun;151(6): Leon MB, Allocco DJ, Dawkins KD, Baim DS. Late clinical events after drug-eluting stents: the interplay between stent-related and natural history-driven events. JACC Cardiovasc Interv Jun;2(6):

51 16. Chacko R, Mulhearn M, Novack V, Novack L, Mauri L, Cohen SA, et al. Impact of target lesion and nontarget lesion cardiac events on 5-year clinical outcomes after sirolimus-eluting or bare-metal stenting. JACC Cardiovasc Interv Jun;2(6): Farb A, Sangiorgi G, Carter AJ, Walley VM, Edwards WD, Schwartz RS, et al. Pathology of acute and chronic coronary stenting in humans. Circulation Jan 5-12;99(1): Komatsu R, Ueda M, Naruko T, Kojima A, Becker AE. Neointimal tissue response at sites of coronary stenting in humans: macroscopic, histological, and immunohistochemical analyses. Circulation Jul 21;98(3): Skowasch D, Jabs A, Andrie R, Luderitz B, Bauriedel G. Progression of native coronary plaques and in-stent restenosis are associated and predicted by increased pre-procedural C reactive protein. Heart Apr;91(4): Glaser R, Selzer F, Faxon DP, Laskey WK, Cohen HA, Slater J, et al. Clinical progression of incidental, asymptomatic lesions discovered during culprit vessel coronary intervention. Circulation Jan 18;111(2): Cutlip DE, Windecker S, Mehran R, Boam A, Cohen DJ, van Es GA, et al. Clinical end points in coronary stent trials: a case for standardized definitions. Circulation May 1;115(17): Serruys PW, Strauss BH, Beatt KJ, Bertrand ME, Puel J, Rickards AF, et al. Angiographic follow-up after placement of a self-expanding coronary-artery stent. N Engl J Med Jan 3;324(1): Awata M, Kotani J, Uematsu M, Morozumi T, Watanabe T, Onishi T, et al. Serial angioscopic evidence of incomplete neointimal coverage after sirolimus-eluting stent implantation: comparison with bare-metal stents. Circulation Aug 21;116(8):910-6.

52 24. Lagerqvist B, Carlsson J, Frobert O, Lindback J, Schersten F, Stenestrand U, et al. Stent thrombosis in Sweden: a report from the Swedish Coronary Angiography and Angioplasty Registry. Circ Cardiovasc Interv Oct;2(5): van Werkum JW, Heestermans AA, de Korte FI, Kelder JC, Suttorp MJ, Rensing BJ, et al. Long-term clinical outcome after a first angiographically confirmed coronary stent thrombosis: an analysis of 431 cases. Circulation Feb 17;119(6): Mauri L, Hsieh WH, Massaro JM, Ho KK, D'Agostino R, Cutlip DE. Stent thrombosis in randomized clinical trials of drug-eluting stents. N Engl J Med Mar 8;356(10): Burzotta F, Parma A, Pristipino C, Manzoli A, Belloni F, Sardella G, et al. Angiographic and clinical outcome of invasively managed patients with thrombosed coronary bare metal or drugeluting stents: the OPTIMIST study. Eur Heart J Dec;29(24): Lasala JM, Cox DA, Dobies D, Baran K, Bachinsky WB, Rogers EW, et al. Drug-eluting stent thrombosis in routine clinical practice: two-year outcomes and predictors from the TAXUS ARRIVE registries. Circ Cardiovasc Interv Aug;2(4): Iakovou I, Schmidt T, Bonizzoni E, Ge L, Sangiorgi GM, Stankovic G, et al. Incidence, predictors, and outcome of thrombosis after successful implantation of drug-eluting stents. JAMA May 4;293(17): Holmes DR, Jr., Kereiakes DJ, Garg S, Serruys PW, Dehmer GJ, Ellis SG, et al. Stent thrombosis. J Am Coll Cardiol Oct 19;56(17): Kirtane AJ, Stone GW. How to minimize stent thrombosis. Circulation Sep 13;124(11): Schulz S, Schuster T, Mehilli J, Byrne RA, Ellert J, Massberg S, et al. Stent thrombosis after drug-eluting stent implantation: incidence, timing, and relation to discontinuation of clopidogrel therapy over a 4-year period. Eur Heart J Nov;30(22):

53 33. Mehran R, Baber U, Steg PG, Ariti C, Weisz G, Witzenbichler B, et al. Cessation of dual antiplatelet treatment and cardiac events after percutaneous coronary intervention (PARIS): 2 year results from a prospective observational study. Lancet Nov 23;382(9906): Harrington RA, Hasselblad V, Califf RM. Defining and utilizing surrogates in the evaluation of coronary stents: what do we really want and need to know? J Am Coll Cardiol Jan 1;51(1): Stone GW, Maehara A, Lansky AJ, de Bruyne B, Cristea E, Mintz GS, et al. A prospective natural-history study of coronary atherosclerosis. N Engl J Med Jan 20;364(3): Chhatriwalla AK, Nicholls SJ, Wang TH, Wolski K, Sipahi I, Crowe T, et al. Low levels of low-density lipoprotein cholesterol and blood pressure and progression of coronary atherosclerosis. J Am Coll Cardiol Mar 31;53(13): Bayturan O, Kapadia S, Nicholls SJ, Tuzcu EM, Shao M, Uno K, et al. Clinical predictors of plaque progression despite very low levels of low-density lipoprotein cholesterol. J Am Coll Cardiol Jun 15;55(24): Schoenenberger AW, Jamshidi P, Kobza R, Zuber M, Stuck AE, Pfisterer M, et al. Progression of coronary artery disease during long-term follow-up of the Swiss Interventional Study on Silent Ischemia Type II (SWISSI II). Clin Cardiol May;33(5): Tousoulis D, Papageorgiou N, Stefanadis C. Is C-reactive protein a prognostic marker after angioplasty? Heart Jun;95(12): Razzouk L, Muntner P, Bansilal S, Kini AS, Aneja A, Mozes J, et al. C-reactive protein predicts long-term mortality independently of low-density lipoprotein cholesterol in patients undergoing percutaneous coronary intervention. American Heart Journal Aug;158(2): Delhaye C, Sudre A, Lemesle G, Marechaux S, Broucqsault D, Hennache B, et al. Preprocedural high-sensitivity C-reactive protein predicts death or myocardial infarction but not

54 target vessel revascularization or stent thrombosis after percutaneous coronary intervention. Cardiovasc Revasc Med Jul-Sep;10(3): Virmani R, Kolodgie FD, Burke AP, Farb A, Schwartz SM. Lessons from sudden coronary death - A comprehensive morphological classification scheme for atherosclerotic lesions. Arterioscl Throm Vas May;20(5): Schaar JA, Mastik F, Regar E, den Uil CA, Gijsen FJ, Wentzel JJ, et al. Current diagnostic modalities for vulnerable plaque detection. Curr Pharm Des. 2007;13(10): Nasu K, Tsuchikane E, Katoh O, Vince DG, Virmani R, Surmely JF, et al. Accuracy of in vivo coronary plaque morphology assessment: a validation study of in vivo virtual histology compared with in vitro histopathology. J Am Coll Cardiol Jun 20;47(12): Takano M, Jang IK, Inami S, Yamamoto M, Murakami D, Okamatsu K, et al. In vivo comparison of optical coherence tomography and angioscopy for the evaluation of coronary plaque characteristics. Am J Cardiol Feb 15;101(4): Kashiwagi M, Tanaka A, Kitabata H, Tsujioka H, Kataiwa H, Komukai K, et al. Feasibility of noninvasive assessment of thin-cap fibroatheroma by multidetector computed tomography. JACC Cardiovasc Imaging Dec;2(12): Tsiamis E, Toutouzas K, Synetos A, Karambelas J, Karanasos A, Demponeras C, et al. Prognostic clinical and angiographic characteristics for the development of a new significant lesion in remote segments after successful percutaneous coronary intervention. Int J Cardiol Aug 6;143(1): Cassis LA, Lodder RA. Near-IR imaging of atheromas in living arterial tissue. Anal Chem May 1;65(9):

55 49. Moreno PR, Lodder RA, Purushothaman KR, Charash WE, O'Connor WN, Muller JE. Detection of lipid pool, thin fibrous cap, and inflammatory cells in human aortic atherosclerotic plaques by near-infrared spectroscopy. Circulation Feb 26;105(8): Waxman S, Dixon SR, L'Allier P, Moses JW, Petersen JL, Cutlip D, et al. In vivo validation of a catheter-based near-infrared spectroscopy system for detection of lipid core coronary plaques: initial results of the SPECTACL study. JACC Cardiovasc Imaging Jul;2(7): Jang IK. Near infrared spectroscopy: another toy or indispensible diagnostic tool? Circ Cardiovasc Interv Feb 1;5(1): Simsek C, Garcia-Garcia HM, van Geuns RJ, Magro M, Girasis C, van Mieghem N, et al. The ability of high dose rosuvastatin to improve plaque composition in non-intervened coronary arteries: rationale and design of the Integrated Biomarker and Imaging Study-3 (IBIS-3). EuroIntervention Jun 20;8(2): Perk J, De Backer G, Gohlke H, Graham I, Reiner Z, Verschuren M, et al. European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice (version 2012). The Fifth Joint Task Force of the European Society of Cardiology and Other Societies on Cardiovascular Disease Prevention in Clinical Practice (constituted by representatives of nine societies and by invited experts). Eur Heart J Jul;33(13): Smith SC, Jr., Benjamin EJ, Bonow RO, Braun LT, Creager MA, Franklin BA, et al. AHA/ACCF Secondary Prevention and Risk Reduction Therapy for Patients with Coronary and other Atherosclerotic Vascular Disease: 2011 update: a guideline from the American Heart Association and American College of Cardiology Foundation. Circulation Nov 29;124(22):

56 55. Smith SC, Jr., Allen J, Blair SN, Bonow RO, Brass LM, Fonarow GC, et al. AHA/ACC guidelines for secondary prevention for patients with coronary and other atherosclerotic vascular disease: 2006 update: endorsed by the National Heart, Lung, and Blood Institute. Circulation May 16;113(19): Nissen SE, Nicholls SJ, Sipahi I, Libby P, Raichlen JS, Ballantyne CM, et al. Effect of very high-intensity statin therapy on regression of coronary atherosclerosis: the ASTEROID trial. JAMA Apr 5;295(13): Okazaki S, Yokoyama T, Miyauchi K, Shimada K, Kurata T, Sato H, et al. Early statin treatment in patients with acute coronary syndrome: demonstration of the beneficial effect on atherosclerotic lesions by serial volumetric intravascular ultrasound analysis during half a year after coronary event: the ESTABLISH Study. Circulation Aug 31;110(9): Hong MK, Park DW, Lee CW, Lee SW, Kim YH, Kang DH, et al. Effects of statin treatments on coronary plaques assessed by volumetric virtual histology intravascular ultrasound analysis. JACC Cardiovasc Interv Jul;2(7): Johnson C, Waters DD, DeMicco DA, Breazna A, Bittner V, Greten H, et al. Comparison of effectiveness of atorvastatin 10 mg versus 80 mg in reducing major cardiovascular events and repeat revascularization in patients with previous percutaneous coronary intervention (post hoc analysis of the Treating to New Targets [TNT] Study). Am J Cardiol Nov 15;102(10): Gibson CM, Pride YB, Hochberg CP, Sloan S, Sabatine MS, Cannon CP. Effect of intensive statin therapy on clinical outcomes among patients undergoing percutaneous coronary intervention for acute coronary syndrome. PCI-PROVE IT: A PROVE IT-TIMI 22 (Pravastatin or Atorvastatin Evaluation and Infection Therapy-Thrombolysis In Myocardial Infarction 22) Substudy. J Am Coll Cardiol Dec 8;54(24):

57 61. Mehta SR, Yusuf S, Peters RJ, Bertrand ME, Lewis BS, Natarajan MK, et al. Effects of pretreatment with clopidogrel and aspirin followed by long-term therapy in patients undergoing percutaneous coronary intervention: the PCI-CURE study. Lancet Aug 18;358(9281): Bhatt DL, Flather MD, Hacke W, Berger PB, Black HR, Boden WE, et al. Patients with prior myocardial infarction, stroke, or symptomatic peripheral arterial disease in the CHARISMA trial. J Am Coll Cardiol May 15;49(19): James SK, Roe MT, Cannon CP, Cornel JH, Horrow J, Husted S, et al. Ticagrelor versus clopidogrel in patients with acute coronary syndromes intended for non-invasive management: substudy from prospective randomised PLATelet inhibition and patient Outcomes (PLATO) trial. BMJ. 2011;342:d Alexopoulos D, Moulias A, Koutsogiannis N, Xanthopoulou I, Kakkavas A, Mavronasiou E, et al. Differential effect of ticagrelor versus prasugrel on coronary blood flow velocity in patients with non-st-elevation acute coronary syndrome undergoing percutaneous coronary intervention: an exploratory study. Circ Cardiovasc Interv Jun;6(3): Bonello L, Laine M, Kipson N, Mancini J, Helal O, Fromonot J, et al. Ticagrelor increases adenosine plasma concentration in patients with an acute coronary syndrome. J Am Coll Cardiol Mar 11;63(9): Maron DJ, Boden WE, O'Rourke RA, Hartigan PM, Calfas KJ, Mancini GB, et al. Intensive multifactorial intervention for stable coronary artery disease: optimal medical therapy in the COURAGE (Clinical Outcomes Utilizing Revascularization and Aggressive Drug Evaluation) trial. J Am Coll Cardiol Mar 30;55(13): Kotseva K, Wood D, De Backer G, De Bacquer D, Pyorala K, Keil U. EUROASPIRE III: a survey on the lifestyle, risk factors and use of cardioprotective drug therapies in coronary patients from 22 European countries. Eur J Cardiovasc Prev Rehabil Apr;16(2):

58 68. van Domburg RT, Foley DP, de Jaegere PP, de Feyter P, van den Brand M, van der Giessen W, et al. Long term outcome after coronary stent implantation: a 10 year single centre experience of 1000 patients. Heart Oct;82 Suppl 2:II Greenberg D, Bakhai A, Cohen DJ. Can we afford to eliminate restenosis? Can we afford not to? J Am Coll Cardiol Feb 18;43(4): Bainey KR, Norris CM, Graham MM, Ghali WA, Knudtson ML, Welsh RC. Clinical instent restenosis with bare metal stents: is it truly a benign phenomenon? Int J Cardiol Aug 29;128(3): Assali AR, Moustapha A, Sdringola S, Denktas AE, Willerson JT, Holmes DR, Jr., et al. Acute coronary syndrome may occur with in-stent restenosis and is associated with adverse outcomes (the PRESTO trial). Am J Cardiol Sep 15;98(6): Pfisterer M, Brunner-La Rocca HP, Buser PT, Rickenbacher P, Hunziker P, Mueller C, et al. Late clinical events after clopidogrel discontinuation may limit the benefit of drug-eluting stents: an observational study of drug-eluting versus bare-metal stents. J Am Coll Cardiol Dec 19;48(12): Kuchulakanti PK, Chu WW, Torguson R, Ohlmann P, Rha SW, Clavijo LC, et al. Correlates and long-term outcomes of angiographically proven stent thrombosis with sirolimusand paclitaxel-eluting stents. Circulation Feb 28;113(8): Ong AT, Hoye A, Aoki J, van Mieghem CA, Rodriguez Granillo GA, Sonnenschein K, et al. Thirty-day incidence and six-month clinical outcome of thrombotic stent occlusion after baremetal, sirolimus, or paclitaxel stent implantation. J Am Coll Cardiol Mar 15;45(6): Choussat R, Klersy C, Black AJ, Bossi I, Laurent JP, Jordan C, et al. Long-term (> or =8 years) outcome after Palmaz-Schatz stent implantation. Am J Cardiol Jul 1;88(1):10-6.

59 76. Ambrose JA, Winters SL, Stern A, Eng A, Teichholz LE, Gorlin R, et al. Angiographic morphology and the pathogenesis of unstable angina pectoris. J Am Coll Cardiol Mar;5(3): Doyle B, Rihal CS, O'Sullivan CJ, Lennon RJ, Wiste HJ, Bell M, et al. Outcomes of stent thrombosis and restenosis during extended follow-up of patients treated with bare-metal coronary stents. Circulation Nov 20;116(21): Lagerqvist B, James SK, Stenestrand U, Lindback J, Nilsson T, Wallentin L. Long-term outcomes with drug-eluting stents versus bare-metal stents in Sweden. N Engl J Med Mar 8;356(10): Wenaweser P, Daemen J, Zwahlen M, van Domburg R, Juni P, Vaina S, et al. Incidence and correlates of drug-eluting stent thrombosis in routine clinical practice. 4-year results from a large 2-institutional cohort study. J Am Coll Cardiol Sep 30;52(14): Camenzind E, Wijns W, Mauri L, Kurowski V, Parikh K, Gao R, et al. Stent thrombosis and major clinical events at 3 years after zotarolimus-eluting or sirolimus-eluting coronary stent implantation: a randomised, multicentre, open-label, controlled trial. Lancet Oct 20;380(9851): Palmerini T, Kirtane AJ, Serruys PW, Smits PC, Kedhi E, Kereiakes D, et al. Stent thrombosis with everolimus-eluting stents: meta-analysis of comparative randomized controlled trials. Circ Cardiovasc Interv Jun;5(3): Chechi T, Vecchio S, Vittori G, Giuliani G, Lilli A, Spaziani G, et al. ST-segment elevation myocardial infarction due to early and late stent thrombosis a new group of high-risk patients. J Am Coll Cardiol Jun 24;51(25): Kaul S, Shah PK, Diamond GA. As time goes by: current status and future directions in the controversy over stenting. J Am Coll Cardiol Jul 10;50(2):

60 84. Mauri L, Silbaugh TS, Wolf RE, Zelevinsky K, Lovett A, Zhou Z, et al. Long-term clinical outcomes after drug-eluting and bare-metal stenting in Massachusetts. Circulation Oct 28;118(18): Stone GW, Ellis SG, Colombo A, Dawkins KD, Grube E, Cutlip DE, et al. Offsetting impact of thrombosis and restenosis on the occurrence of death and myocardial infarction after paclitaxel-eluting and bare metal stent implantation. Circulation Jun 5;115(22): Lifestyle and risk factor management and use of drug therapies in coronary patients from 15 countries; principal results from EUROASPIRE II Euro Heart Survey Programme. Eur Heart J Apr;22(7):

61 4. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Mechanisms of nonfatal acute myocardial infarction late after stent implantation: The relative impact of disease progression, stent restenosis, and stent thrombosis Dimitrios Alexopoulos, MD, PhD, FACC, FESC, Ioanna Xanthopoulou, MD, MCs, Periklis Davlouros, MD, PhD, Anastasia Damelou, MD, Andreas Mazarakis, MD, John Chiladakis, MD, PhD, and George Hahalis, MD, PhD Patras, Greece Background The impact of stent restenosis, stent thrombosis, or progression of disease at another site as responsible mechanisms of acute myocardial infarction (AMI) after stent implantation is not clear. Methods By searching our catheterization laboratory database for a 4-year period, 91 cases of nonfatal AMI at least 1 month after stent implantation (32.6% drug-eluting stents) were identified. By detailed comparison of post-ami with the initial percutaneous coronary intervention angiogram, the mechanism of AMI was analyzed. Results Acute myocardial infarction was attributed to disease progression at another site in 42 (46.2%), stent restenosis in 35 (38.4%), and stent thrombosis in 10 (11%) cases. The AMI mechanism could be either stent related or disease progression (nonidentifiable culprit lesion) in 4 cases (4.4%). The median time from percutaneous coronary intervention to AMI was 27, 19, and 9 months for disease progression at another site, restenosis, and stent thrombosis group, respectively (P =.03). STelevation myocardial infarction occurred in 38.1% of the disease progression, in 20% of the restenosis, and in 60% of the stent thrombosis cases (P =.046). Conclusions In a real world population, late after stent implantation, a patient has an almost equal probability to have suffered a nonfatal AMI from either stent restenosis/thrombosis or disease progression at another site. Continuous research efforts are necessary to equally address both stent therapy and disease progression. (Am Heart J 2010;159: ) After percutaneous coronary intervention (PCI) with stent implantation, clinical events including acute myo-cardial infarction (AMI) can originate from the index (target) lesion or the progression of disease at other sites in the coronary tree. 1 Early studies focused on events after PCI attributed to restenosis, with clinical follow-up limited to 1 year, whereas studies with longer-term follow-up of the first-generation stent focused on late stability of the target lesion. 1,2 Traditionally, bare metal stent (BMS) restenosis had been thought to manifest with a benign clinical presentation. 3 However, this has been disputed, 4,5 as restenosis can present as an acute coronary syndrome associated with adverse outcomes. 6 From the Cardiology Department, Patras University Hospital, Rio, Patras, Greece. Submitted October 20, 2009; accepted December 14, Reprint requests: Dimitrios Alexopoulos, MD, FACC, FESC, Patras University Hospital, Rio, Patras, Greece. dalex@med.upatras.gr /$ - see front matter 2010, Mosby, Inc. All rights reserved. doi: /j.ahj Moreover, stent thrombosis has attracted attention mainly because of its possible incremental risk observed with drug-eluting stents (DESs) 7 9 and the association with AMI and high mortality. 7,10 Stent implantation, whether BMS or DES, is a local treatment, whereas disease progression at other sites is a continuous, insidious, and generalized phenomenon also responsible for impaired clinical outcome. The increasing rate of revascularization late post-pci reflects mostly nonstented sites, indicating that late revascularization is performed predominantly to treat progressive disease at nontarget sites rather than late deterioration at the stent site itself. 1,11 More recently, in a low-risk clinical trial population receiving second-generation coronary stent, the first-year events originated mostly from the target lesion, whereas nontarget lesions were considered responsible for most of the events thereafter. 12 The relative incidence of disease progression at another site, stent restenosis, and stent thrombosis as responsible mechanisms of nonfatal AMI beyond the periprocedural period of stent implantation in the real world, with both BMS and DES use, is not known. To elucidate this

62 Alexopoulos et al American Heart Journal March 2010 Figure 1 Cases selection diagram. we assessed all identified poststenting AMI survivors who underwent coronary angiography in our institution and compared the post-ami with the initial PCI angiogram. Methods In our tertiary care center, the cardiac catheterization laboratory database was queried for patients who underwent coronary angiography between December 2004 and December 2008 and had a history of AMI at least 1 month after PCI and stent therapy. A detailed analysis of the cases selection process is depicted in Figure 1. In total, 91 pairs of cine films or CDs were considered for further analysis. The study complies with the Declaration of Helsinki. Access to the catheterization laboratory database and subsequent analysis were approved by the institutional ethical and research board. Percutaneous coronary intervention was performed with standard techniques. All patients were treated with aspirin ( mg/d) before PCI and indefinitely thereafter. Clopido-grel was prescribed for a minimum of 1 month in BMS-treated patients, 3 months for sirolimus-eluting stent treated patients, and 6 months for paclitaxeleluting stent treated patients. Additional clopidogrel use varied, with most recent patients (from 2006 and later) prescribed clopidogrel for at least 1 year. Angiograms were interpreted at the clinical site and evaluated independently by 2 investigators (D. A. and P. D.). In case of disagreement, a consensus was achieved by the participation of a third observer. Each pair of angiograms in a given patient was assessed on 2 laptops side by side or a laptop and a TAGARNO 35AX projector (Horsens, Denmark) in 22 cases where the first angiogram had been recorded on a film. The angiograms were evaluated in similar angiographic angles for the presence of lesions with N20% diameter narrowing; and the percentage stenosis was determined with quantitative coronary angiogra-phy (PIE Medical's CAAS 2000; Philips, Eindhoven, the Nether-lands) or in case of angiograms recorded on a film use of electronic calipers (Yansen Digital Caliper, , Central Tools, Inc, Cranston, RI). The projection with the most severe stenosis was chosen for the analysis of percentage diameter stenosis. If a segment had no visible narrowing, it was assigned as 0% stenosis. A significant lesion was defined as a luminal diameter stenosis 50%. Lesion data with the use of the criteria of Ambrose et al 13 were recorded. Definitions Acute myocardial infarction was judged to have occurred if prolonged (N20 minutes) chest pain was followed by elevation in troponin I or creatine kinase MB N3 times normal. Acute myocardial infarction was divided into ST-segment elevation and non STsegment elevation MI. Discharge summaries, laboratory results, and catheterization reports were reviewed as needed to classify patients into the preceding categories

63 63 American Heart Journal Volume 159, Number 3 Alexopoulos et al 441 Stent thrombosis was defined according to the Academic Research Consortium criteria modified for our study. 14 Particularly, definite stent thrombosis was defined as visible in stent thrombus, with or without vessel occlusion at angiography after AMI. Probable stent thrombosis was defined as AMI in the distribution of the treated vessel where stent thrombosis was not angiographically confirmed and in the absence of any other obvious cause. Figure 2 AMI mechanism identification Patients were categorized according to the mechanism leading to AMI as having (1) disease progression at another site if a lesion had progressed to N70% or to new total occlusion in the absence of restenosis N70% and (2) stent restenosis of target lesion (total occlusion or restenosis N70% within the treated segment, encompassing the stent and the vessel 5mm proximal and distal to the stent, occurring without concomitant significant disease progression at another site) or stent thrombosis (definite or probable). Cases of total occlusion at the stent site were attributed to restenosis if there was no obvious thrombus or clinical presentation of ST-elevation myocardial infarction (STEMI). Localization of electrocardio-graphic (ECG) ischemic changes was used adjunctively as needed, and the AMI location was consistent with the ECG changes in all the cases of STEMI. Cases where the cause of AMI could not be attributed with certainty in only one of the above categories were considered as mechanism nonidentifiable. Statistical analysis Demographics, medication, clinical, angiographic, and pro-cedural characteristics were compared between the disease progression at another site and the stent restenosis and stent thrombosis groups. The χ 2 test, Fisher exact test, and χ 2 goodness of fit were used for analysis of categorical data. The Wilcoxon rank sum test, independent-samples t test, and 1-way analysis of variance were used for comparison of continuous data. Discrete data were summarized as frequencies and group percentages; continuous data were summarized as mean ± SD or median (range). The SPSS version 16 software (SPSS Inc, Chicago, IL) was used for computations. A value of P b.05 was considered significant. No extramural funding was used to support this work. The authors are solely responsible for the design and conduct of this study, all study analyses, the drafting and editing of the paper, and its final contents. Results Out of the 89 study patients, 76 were men (85.4%) and 13 women (14.6%). Two men initially had progression at another site leading to first AMI followed by restenosis leading to second AMI, accounting for the 91 cases of AMI analyzed in the study. A mechanism for the AMI could be attributed to either disease progression at another site or stent restenosis or thrombosis in 87 cases (95.6%). In 4 cases (4.4%), the mechanism of AMI could be either stent related or disease progression at another site and was considered as nonidentifiable. In 42 cases (46.2%), disease progression was considered responsible for Relative incidence of nonfatal AMI mechanism after stent implantation. AMI, whereas in 35 cases (38.5%), AMI was attributed to stent restenosis and, in 10 (10.9%), to stent thrombosis (6 definite and 4 probable),( Figure 2). Demographic and medication characteristics in patients with disease progression at another site and stent restenosis and thrombosis AMI are shown in Table I. History of prior coronary artery bypass grafting (CABG) was more frequent in the stent restenosis and thrombosis group than in the disease progression at another site AMI group. Angiographic and procedural characteristics of initial catheterization and PCI are shown in Table II. There were no significant differences between groups. The AMI mechanisms did not differ significantly between DES and BMS received at index PCI ( Table III). Clinical and angiographic characteristics post-ami are depicted in Table IV. The median time from the initial PCI and AMI overall was 24 months. Patients with AMI attributed to disease progression at another site suffered the event later (27 months) than the stent restenosis and thrombosis group (19 and 9 months, respectively) (P =.03). The temporal distribution of AMIs according to the involved mechanism is shown in Figure 3. Clinical presentation as STEMI occurred in 29 (32.9%) and non-stemi in 62 (68.1%) of the cases. STelevation myocardial infarction was present in 38.1% of the disease progression at another site, 20% of the restenosis, and 60% of the stent thrombosis cases (P =.046). The number of significant lesions was smaller in the stent thrombosis group because of the fact that all the 4 probable stent thrombosis cases had a normal-appearing stent. Thrombus was more frequently observed in the disease progression group at another site and by definition the stent thrombosis group. Additional angiographic characteristics of the

Θεραπευτικό πρωτόκολλο για την τοποθέτηση ενδοστεφανιαίων προθέσεων (stents) στη στεφανιαία νόσο Προτάσεις προς συζήτηση στην αντίστοιχη επιτροπή:

Θεραπευτικό πρωτόκολλο για την τοποθέτηση ενδοστεφανιαίων προθέσεων (stents) στη στεφανιαία νόσο Προτάσεις προς συζήτηση στην αντίστοιχη επιτροπή: Θεραπευτικό πρωτόκολλο για την τοποθέτηση ενδοστεφανιαίων προθέσεων (stents) στη στεφανιαία νόσο Προτάσεις προς συζήτηση στην αντίστοιχη επιτροπή: Εισαγωγή Η πρόσφατη έκδοση των κατευθυντήριων οδηγιών

Διαβάστε περισσότερα

Διάρκεια Διπλής Αντιαιμοπεταλιακής Αγωγής μετά από PCI

Διάρκεια Διπλής Αντιαιμοπεταλιακής Αγωγής μετά από PCI Διάρκεια Διπλής Αντιαιμοπεταλιακής Αγωγής μετά από PCI Αθανάσιος Αγγελής Επιστημονικός Συνεργάτης Ά Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής Ιπποκράτειο ΓΝΑ Δήλωση Συμφερόντων Δεν έχω κανένα οικονομικό ή

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση του IVUS στην επεμβατική καρδιολογία. Κωστής Ραϊσάκης Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ.Γεννηματάς»

Η θέση του IVUS στην επεμβατική καρδιολογία. Κωστής Ραϊσάκης Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ.Γεννηματάς» Η θέση του IVUS στην επεμβατική καρδιολογία Κωστής Ραϊσάκης Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ.Γεννηματάς» Φυσιολογική αρτηρία Trilaminar EEM IEM Lumen Adventitia Intima Media Συγκεντρική αθηρωματική πλάκα

Διαβάστε περισσότερα

Η χρήση των stents σε χώρα υπό οικονομική επιτήρηση και οι νέες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες.

Η χρήση των stents σε χώρα υπό οικονομική επιτήρηση και οι νέες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες. Η χρήση των stents σε χώρα υπό οικονομική επιτήρηση και οι νέες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδη Η χρήση των stents σε χώρα υπό οικονομική επιτήρηση και οι νέες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες. Η πρόσφατη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΦΑΛΙΑΓΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΔΙΑΔΕΡΜΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ (PERCUTANEOUS CORONARY INTERVENTION-PCI)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΕΡΙΣΤΡΟΦΙΚΗΣ ΑΘΗΡΕΚΤΟΜΗΣ ΣΕ ΜΗ ΔΙΑΤΑΣΙΜΕΣ ΑΣΒΕΣΤΩΜΕΝΕΣ ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΚΑΤΙΟΝΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΑΣΣΑΛΟΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στις σύμπλοκες αγγειοπλαστικές

Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στις σύμπλοκες αγγειοπλαστικές Αντιαιμοπεταλιακή αγωγή στις σύμπλοκες αγγειοπλαστικές Νάσος Μαγγίνας MD, FACC, FESC Νοσοκομείο Mediterraneo Γλυφάδα Σύμπλοκες αγγειοπλαστικές και πρόγνωση Στόχοι ΑΑΑ μετά από σύμπλοκες αγγειοπλαστικές

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση στεφανιαίας νόσου σε ασυµπτωµατικό διαβητικό ασθενή

Διερεύνηση στεφανιαίας νόσου σε ασυµπτωµατικό διαβητικό ασθενή Διερεύνηση στεφανιαίας νόσου σε ασυµπτωµατικό διαβητικό ασθενή Κωνσταντίνος Αζναουρίδης Επιµελητής Καρδιολογίας 1 η Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική Κλινική Ιπποκράτειο Γ.Ν.Α. 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Ν. Τσιγαρίδας, Α. Ράμμος, Β. Μελαδίνης, Κ. Σταμάτης, Β. Τελάκη, Κ.Σιόγκας Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Χατζηκώστα, Καρδιολογική Κλινική, Ιωάννινα

Διαβάστε περισσότερα

από τις ενδείξεις στην κλινική πράξη

από τις ενδείξεις στην κλινική πράξη Kλοπιδογρέλη από τις ενδείξεις στην κλινική πράξη Χ.Κυρπιζίδης, Α.Κεϊβανίδου, Γ.Παπανικολάου, Κ.Τσιπτσής, Μ.Ξαφένιας, Α.Πεχλεβάνης. Καρδιολογική κλινική Στεφανιαία μονάδα 2 ου Νοσοκομείου ΙΚΑ-ΕΤΑΜ Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Μ. Δρακοπούλου*, Κ. Τούτουζας*, Γ. Μπενέτος*, Α. Συνετός*, Φ. Mητροπούλου*, Α. Μιχελόγγονα*, Α. Παπανικολάου*, Κ. Πρέκας, Η. Σιώρης, Δ.

Μ. Δρακοπούλου*, Κ. Τούτουζας*, Γ. Μπενέτος*, Α. Συνετός*, Φ. Mητροπούλου*, Α. Μιχελόγγονα*, Α. Παπανικολάου*, Κ. Πρέκας, Η. Σιώρης, Δ. Μ. Δρακοπούλου*, Κ. Τούτουζας*, Γ. Μπενέτος*, Α. Συνετός*, Φ. Mητροπούλου*, Α. Μιχελόγγονα*, Α. Παπανικολάου*, Κ. Πρέκας, Η. Σιώρης, Δ. Τούσουλης* *A Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο Γενικό

Διαβάστε περισσότερα

Μπαλόνια που εκλύουν φάρμακο. Αθανάσιος Αγγελής Ά Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Ιπποκράτειο ΓΝΑ

Μπαλόνια που εκλύουν φάρμακο. Αθανάσιος Αγγελής Ά Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Ιπποκράτειο ΓΝΑ Μπαλόνια που εκλύουν φάρμακο Αθανάσιος Αγγελής Ά Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Ιπποκράτειο ΓΝΑ Αγγειοπλαστική στεφανιαίων αγγείων - 1 1977 1.Balloon (PTCA) Andreas Gruntzig performs the first PTCA

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Η νόσος στελέχους είναι μία οντότητα που αποτελεί 3-5% των αγγειογραφικών ευρημάτων Το στέλεχος αιματώνει το 75% του

Διαβάστε περισσότερα

Euromedica-Κυανούς Σταυρός. 8ο Συνέδριο Επεμβατικής Καρδιολογίας και Ηλεκτροφυσιολογίας - IICE Σεπτεμβρίου 2015 Electra Palace, Θεσσαλονίκη.

Euromedica-Κυανούς Σταυρός. 8ο Συνέδριο Επεμβατικής Καρδιολογίας και Ηλεκτροφυσιολογίας - IICE Σεπτεμβρίου 2015 Electra Palace, Θεσσαλονίκη. ΕΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ, ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΜΙΑ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 5350 ΑΣΘΕΝΩΝ Χ. ΓΡΑΪΔΗΣ, Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ, Β. ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΛΟΚΕΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΒΛΑΒΗ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ

ΣΥΜΠΛΟΚΕΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΒΛΑΒΗ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΣΥΜΠΛΟΚΕΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΕΣ ΒΛΑΒΗ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ (ΑΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΟΥ) ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ! Η νόσος στελέχους είναι μία οντότητα που αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

PCI ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

PCI ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας 2017 Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2017 PCI ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Ιωάννης Παΐζης Επεμβατικός καρδιολόγος Καρδιολογικό Τμήμα - Γ.Ν.Α. «Λαϊκό»

Διαβάστε περισσότερα

Σύγκριση στην προγνωστική αξία των επιπέδων του ProBNP και της τροπονίνης σε ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ)

Σύγκριση στην προγνωστική αξία των επιπέδων του ProBNP και της τροπονίνης σε ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ) Σύγκριση στην προγνωστική αξία των επιπέδων του ProBNP και της τροπονίνης σε ασθενείς με Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο (ΟΣΣ) I Βογιατζής, Ι Ντάπτσεβιτς, Α Ντάτσιος, Κ Κουτσαμπασόπουλος, Σ Πήττας, Α Γκοντόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14 Αγγειοπλαστική Bypass Η αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νόσων περιλαμβάνει: φαρμακευτική αγωγή συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

ICE 2014. 12-13 Δεκεμβρίου 2014

ICE 2014. 12-13 Δεκεμβρίου 2014 1 ICE 2014 12-13 Δεκεμβρίου 2014 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Ι. Καλικάζαρος, Πρόεδρος ΕΚΕ Σ. Φούσσας, Αντιπρόεδρος ΕΚΕ Γ. Παρχαρίδης (τ. Πρόεδρος) Ι. Βλασερός, Γραμματέας ΕΚΕ Α. Κρανίδης (Ταμίας) Ι. Κανακάκης

Διαβάστε περισσότερα

Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης

Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης Σημείωση: Οι εν λόγω τροποποιήσεις της περίληψης των χαρακτηριστικών του προϊόντος και του φύλλου

Διαβάστε περισσότερα

TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ

TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ Χατζηελευθερίου Χ., Σαατσόγλου Β., Τσαουσίδης Α., Ουζουνίδης Ι., Λαζαρίδης Χ., Μπακόπουλος Χ., Σαββίδου Ε., Ρωμανίδου Ν., Ματζινού

Διαβάστε περισσότερα

Γ. Μίχας Ειδικευόμενος Α Παθολογικής Κλινικής Καλαμάτα, 23/10/2012

Γ. Μίχας Ειδικευόμενος Α Παθολογικής Κλινικής Καλαμάτα, 23/10/2012 Γ. Μίχας Ειδικευόμενος Α Παθολογικής Κλινικής Καλαμάτα, 23/10/2012 we calculated that the total number of AMI cases is 19,853 per year, corresponding to an incidence of 18.43 cases per 10,000 of the general

Διαβάστε περισσότερα

Νόσος στελέχους: Διαδερμική ή χειρουργική αντιμετώπιση

Νόσος στελέχους: Διαδερμική ή χειρουργική αντιμετώπιση Νόσος στελέχους: Διαδερμική ή χειρουργική αντιμετώπιση Λ. Κ. Μιχάλης Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Αθήνα, 30 Οκτωβρίου 2008 Από πού αντλούνται οι γνώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες στην πρωτογενή πρόληψη Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Πρωτογενής πρόληψη : το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ Add your first bullet point here Add your second bullet point here Add your third bullet point here ΑΡΤΗΡΙΑΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργική µελέτη και ενδαγγειακή απεικόνιση στεφανιαίων αγγείων (CFR, FFR,IVUS, OCT)

Λειτουργική µελέτη και ενδαγγειακή απεικόνιση στεφανιαίων αγγείων (CFR, FFR,IVUS, OCT) Λειτουργική µελέτη και ενδαγγειακή απεικόνιση στεφανιαίων αγγείων (CFR, FFR,IVUS, OCT) OCT CFR VH IVUS Cath Lab Suite FFR Thermography Σοφία Βαϊνά, FESC Επιµελήτρια Καρδιολογίας Α Πανεπιστηµιακή Καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ. Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Γαργάνη Κωνσταντίνα: ΤΕ Νοσηλεύτρια Σ/Μ ΓΝΘ Παπανικολάου Η στεφανιαία νόσος είναι µία πάθηση των αρτηριών της καρδιάς που οφείλεται

Διαβάστε περισσότερα

Διαδερμική επαναιμάτωση σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη

Διαδερμική επαναιμάτωση σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Διαδερμική επαναιμάτωση σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Αθανάσιος Καπετανόπουλος, FACC, FESC, FSCAI Επεμβατικός Καρδιολόγος, EUROMEDICA, Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης Επιδημιολογία 171 εκατομμύρια διαβητικοί

Διαβάστε περισσότερα

NSTEMI: ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Ιωαννίδης Ευστάθιος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο

NSTEMI: ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ. Ιωαννίδης Ευστάθιος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο NSTEMI: ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Ιωαννίδης Ευστάθιος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΟΞΕΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ (STEMI, UA/NSTEMI) Το 2009 1,2 εκατοµµύρια εισαγωγές έγιναν µε διάγνωση ΟΣΣ 30% ασταθής στηθάγχη-70%

Διαβάστε περισσότερα

Αντιμετώπιση ασθενούς με στεφανιαία και περιφερική αγγειακή νόσο

Αντιμετώπιση ασθενούς με στεφανιαία και περιφερική αγγειακή νόσο Αντιμετώπιση ασθενούς με στεφανιαία και περιφερική αγγειακή νόσο Αθανάσιος Καπετανόπουλος Καπετανόπουλος, FACC, FESC, FSCAI Επεμβατικός Καρδιολόγος, EUROMEDICA, Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης Συχνότητα συνδυασμένης

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Αποστολοπούλου

Ελένη Αποστολοπούλου Στρατηγικές θεραπείας και αποτελέσµατα των ασθενών µε έµφραγµα µυοκαρδίου µε ανάσπαση του ST διαστήµατος που µεταφέρονται µετά τη χορήγηση ινωδολυτικού φαρµάκου Ελένη Αποστολοπούλου Μονάδα Εµφραγµάτων

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΥΚΑΣ Κ. ΠΑΠΠΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΓΝΑ «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ»

ΛΟΥΚΑΣ Κ. ΠΑΠΠΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΓΝΑ «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» ΛΟΥΚΑΣ Κ. ΠΑΠΠΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΓΝΑ «Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ» Βασικά Ερωτήματα Ποια είναι η βέλτιστη δόση ασπιρίνης; Ποιος είναι ο ρόλος των αναστολέων GP IIb/IIIa; Ποια είναι η βέλτιστη δόση φόρτισης με κλοπιδογρέλη;

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος 12ο Συνέδριο Επεμβατικής Καρδιολογίας & Ηλεκτροφυσιολογίας Θεσσαλονίκη

Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος 12ο Συνέδριο Επεμβατικής Καρδιολογίας & Ηλεκτροφυσιολογίας Θεσσαλονίκη Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος 12ο Συνέδριο Επεμβατικής Καρδιολογίας & Ηλεκτροφυσιολογίας Θεσσαλονίκη Αντιμετώπιση ασθενών με STEMI και υψηλό φορτίο θρόμβου με μηχανική θρομβεκτομή σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ & ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΣΕ ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΕΓΓΥΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΚΑΤΙΟΝΤΟΣ ΚΛΑΔΟΥ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΒΛΑΒΕΣ ΣΤΟ ΕΓΓΥΣ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΣΠΩΜΕΝΗΣ ΚΑΙ/Η ΔΕΞΙΑΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ Χ. ΓΡΑΪΔΗΣ, Δ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία.

Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία. Η εμπειρία μας από τη χρήση ενδοαορτικού ασκού σε ασθενείς υψηλού κινδύνου και σε καρδιογενή καταπληξία. ΓΡΑΙΔΗΣ Χ., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Δ., ΝΤΑΤΣΙΟΣ Α., ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ Β., ΨΗΦΟΣ Β., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Γ., ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Κ.,

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά

Διαβάστε περισσότερα

Αγγειοπλαστική σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Φαρμακολογικές παρεμβάσεις και επιλογές.

Αγγειοπλαστική σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Φαρμακολογικές παρεμβάσεις και επιλογές. Αγγειοπλαστική σε ασθενείς με κολπική μαρμαρυγή. Φαρμακολογικές παρεμβάσεις και επιλογές. Παπαδόπουλος Χριστόδουλος Λέκτορας Καρδιολογίας Γ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γ.Ν. Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ

ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΣΤΕΝΩΣΗ ΙΣΘΜΟΥ ΑΟΡΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΠΩΤΕΡΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Κωνσταντίνος Θωμαϊδης Καρδιολογική Κλινική Γ.Ν «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» Συνηθισμένη συγγενής ανωμαλία (6-8% των Σ.Κ.) Συχνότητα:

Διαβάστε περισσότερα

Η εντόπιση του οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου και η σχέση της με τη φλεγμονή της ένοχης αθηρωματικής πλάκας

Η εντόπιση του οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου και η σχέση της με τη φλεγμονή της ένοχης αθηρωματικής πλάκας Η εντόπιση του οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου και η σχέση της με τη φλεγμονή της ένοχης αθηρωματικής πλάκας Η. Σανίδας, Δ. Δάμπασης, Κ. Τσάκαλης, Α. Αθανασίου, Μ. Βέλλιου, Γ. Αναστασιάδης, Δ. Παπαδόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Σπύρου Αλκέτα Θεοδώρα, Νοσηλεύτρια ΠΕ, Msc, Καρδιολογική Μονάδα Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνοψίζουν και αξιολογούν

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ Αναπηρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Α Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ Αναπηρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Α Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών ιαχείριση ασθενούς με χρόνια κολπική μαρμαρυγή και στεφανιαία νόσο υπό τριπλή αντιθρομβωτική αγωγή που πρόκειται να υποβληθεί σε εξωκαρδιακή χειρουργική επέμβαση ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ Αναπηρωτής Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΤΩΝ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ Τριάντης Γεώργιος Καρδιολόγος ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ-ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2014 Θεσσαλονίκη Νεφραγγειακή νόσος, εντόπιση και χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονη αντιµετώπιση της νόσου των καρωτίδων στους ηλικιωµένους

Σύγχρονη αντιµετώπιση της νόσου των καρωτίδων στους ηλικιωµένους Σύγχρονη αντιµετώπιση της νόσου των καρωτίδων στους ηλικιωµένους Αδαµαντία Α. Πολυδώρου Εδικ. Καρδιολόγος 251 Γ.Ν.Αεροπορίας Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια σύµφωνα µε την µελέτη Rochester αυξάνουν µε

Διαβάστε περισσότερα

Σύμπλοκη Αγγειοπλαστική: Επαναστένωση

Σύμπλοκη Αγγειοπλαστική: Επαναστένωση Σταμάτης Μακρυγιάννης Επιμελητής Α Καρδιολογικής Κλινικής ΔΘΚΑ «ΥΓΕΙΑ» Επιστημονικός Συνεργάτης Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου ΓΝΠ «ΤΖΑΝΕΙΟ» Σύμπλοκη Αγγειοπλαστική Βαριά ασβεστωμένες στενώσεις Βλάβες διχασμού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΩΝ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Αγαπητοί συνάδελφοι, κατά την τελευταία συνεδρίαση του πυρήνα της Ομάδας Εργασίας παρουσιάστηκε από τον κο Βασ. Σπανό και τον Κύριο Εμμ. Βαβουρανάκη ένα προσχέδιο για την εκπαίδευση/πιστοποίηση των επεμβατικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΡΙΑΚΩΝ ΣΤΕΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΜΕ IVUS KAI FFR

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΡΙΑΚΩΝ ΣΤΕΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΜΕ IVUS KAI FFR ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΟΡΙΑΚΩΝ ΣΤΕΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΜΕ IVUS KAI FFR Χ.ΓΡΑΙ ΗΣ,. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ, Ν.ΧΑΜΟΥΡΑΤΙ ΗΣ ΑΙΜΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ EUROMEDICA-ΚΥΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1 ης ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Γυναίκα ηλικίας 82 ετών προσήλθε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ 1 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΕΑ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ RESCUPASE Ποιότητα Η ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ

ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΓΡΑΙ ΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΟΣ, FSCAI ΑΙΜΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ EUROMEDICA-ΚΥΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΟΞΕΟΣ ΕΜΦΡΑΓΜΑΤΟΣ Ρήξη αθηρωµατικής πλάκας και δηµιουργία

Διαβάστε περισσότερα

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Οδηγίες Συνταγογράφηση γνωματεύσεων Dr ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΑΝΔΡΕΑΣ Καρδιολόγος 1) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ 2) Βαρύτητα επέμβασης Βαρύτητα επέμβασης 1)χαμηλού κινδύνου 2)μέτριου

Διαβάστε περισσότερα

Score Αξιολόγησης Βαρύτητας Στεφανιαίας Νόσου. Σοφία Βαϊνά, Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών, Ιπποκράτειο

Score Αξιολόγησης Βαρύτητας Στεφανιαίας Νόσου. Σοφία Βαϊνά, Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών, Ιπποκράτειο Score Αξιολόγησης Βαρύτητας Στεφανιαίας Νόσου Σοφία Βαϊνά, Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών, Ιπποκράτειο Δήλωση Συμφερόντων Κανένα που να σχετίζεται με την παρουσίαση Score

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ Χ.ΓΡΑΙ ΗΣ,Γ.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Γ.ΜΑΜΑ ΑΣ,. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ, Θ.ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ,.ΚΟΥΛΑΞΗΣ, Γ.ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

2 ΣΕ ΜΕΛΕΤΗ ΜΕ ΕΝ ΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΥΠΕΡΗΧΟ(IVUS

2 ΣΕ ΜΕΛΕΤΗ ΜΕ ΕΝ ΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΥΠΕΡΗΧΟ(IVUS ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΠΙΚΑΛΥΜΜΕΝΩΝ ΕΝ ΟΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΠΡΟΘΕΣΕΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ MINIMUM LUMEN AREA (MLA)

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Περιστατικού

Παρουσίαση Περιστατικού Παρουσίαση Περιστατικού Αθανάσιος Μούλιας, MD, PhD Καρδιολόγος Περικλής Νταβλούρος, MD, PhD Καθηγητής Καρδιολογίας Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών Δήλωση σύγκρουσης συμφερόντων Δεν υπάρχει σύγκρουση

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΟΕΜ ΣΤΟ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΟΕΜ ΣΤΟ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΟΕΜ ΣΤΟ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ Α. Γκότσης, Ι. Κερασίδου, Α. Γκαγκάλης, Α. Ρησγγίτς, Α. Κουτσογιάννη, Λ.

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΤΙΜΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΣ ΕΤΟΥΣ ΕΚΒΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Α Κουτσοβασίλης 1, Γ Κουκούλης 2, Ι Πρωτοψάλτης 1, Ι Σκουλαρίγκης 3, Φ Τρυποσκιάδης 3,

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική

Γεώργιος Τρανταλής. Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γεώργιος Τρανταλής Επιμελητής Καρδιολογίας Κ. Υ. Καπανδριτίου Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Γενικά. Βαλβιδοπλαστική σε επείγουσες καταστάσεις. TAVI σε επείγουσες καταστάσεις. Συμπεράσματα Γενικά.

Διαβάστε περισσότερα

FFR και ifr στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα και στις διαδοχικές στενώσεις

FFR και ifr στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα και στις διαδοχικές στενώσεις FFR και ifr στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα και στις διαδοχικές στενώσεις FFR και ifr στα οξέα στεφανιαία σύνδρομα και στις διαδοχικές στενώσεις ΠΑΤΙΑΛΙΑΚΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Επιμελητής Καρδιολογικής κλινικής Ναυτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

Διαδερμικές Στεφανιαίες Παρεμβάσεις στους Διαβητικούς

Διαδερμικές Στεφανιαίες Παρεμβάσεις στους Διαβητικούς Γ. Αηδονίδης Επεμβατικός Καρδιολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής Α.Π.Θ. Κλινική Euromedica- «Κυανούς Σταυρός», Θεσσαλονίκη Ελληνικό Ινστιτούτο Καρδιαγγειακών Παθήσεων B Καρδιολογική Κλινική Θεσσαλονίκης, Α.Π.Θ.,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΝΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΡΩΙΜΗ ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΙΣΧΑΙΜΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

8Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015

8Ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015 ΠΡΟΔΡΟΜΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ifr (INSTANTANEOUS WAVE FREE RATIO) ΩΣ ΔΕΙΚΤΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΝΔΙΑΜΕΣΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΣΤΕΝΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ. Λ.

Διαβάστε περισσότερα

20ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Με τα μάτια στο μέλλον

20ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Με τα μάτια στο μέλλον 20ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Με τα μάτια στο μέλλον Σύγκριση μηριαίας και κερκιδικής προσπέλασης στον καρδιακό καθετηριασμό. Συστηματική Ανασκόπηση Καλλιρρόη Κοζομπόλη, RN, MSc, Ωνάσειο

Διαβάστε περισσότερα

Μη καρδιακό χειρουργείο: Προηγηθείσα και Προεγχειρητική διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση. Δ. Ζιούτας MD, PhD, FESC

Μη καρδιακό χειρουργείο: Προηγηθείσα και Προεγχειρητική διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση. Δ. Ζιούτας MD, PhD, FESC Μη καρδιακό χειρουργείο: Προηγηθείσα και Προεγχειρητική διαδερμική στεφανιαία παρέμβαση Δ. Ζιούτας MD, PhD, FESC IICE 2011 Υπολογίζονται περίπου 2000 αγγειοπλαστικές / 1.000.000 πληθυσμού στην Ευρώπη 17000-19000

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ hs-crp ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΉ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΠΟΝΙΝΗΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ hs-crp ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΉ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΠΟΝΙΝΗΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ hs-crp ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΉ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΡΟΠΟΝΙΝΗΣ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΜΗ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Φ Τρυποσκιάδης 1, Α Κουτσοβασίλης 2, Δ Λεβισιανού 2, Γ Κουκούλης 1, Ι Σκουλαρίγκης

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΧΥΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ,ΕΠΑΣΒΕΣΤΩΜΕΝΕΣ ΒΛΑΒΕΣ. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΗΜΟΚΡΙΤΟΣ. Επεµβατικός καρδιολόγος EUROMEDICA-KYΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ΙΑΧΥΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ,ΕΠΑΣΒΕΣΤΩΜΕΝΕΣ ΒΛΑΒΕΣ. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΗΜΟΚΡΙΤΟΣ. Επεµβατικός καρδιολόγος EUROMEDICA-KYΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΙΑΧΥΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ,ΕΠΑΣΒΕΣΤΩΜΕΝΕΣ ΒΛΑΒΕΣ. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ ΗΜΟΚΡΙΤΟΣ Επεµβατικός καρδιολόγος EUROMEDICA-KYΑΝΟΥΣ ΣΤΑΥΡΟΣ 1ο ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗΣ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΑΣ 27/6/2009 PORTO CARAS, ΧΑΛΚΙ ΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ.

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΑΤΟΜΑ. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΥ. Καφαντάρης Ι., Μεϊμέτη Ε., Δόνου Α., Βογιατζόγλου Δ. Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΪΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Επεμβατικός Καρδιολόγος, FSCAI Euromedica-Κυανούς Σταυρός. 31 Ιανουαρίου-1 Φεβρουαρίου 2013 Ξενοδοχείο Αιγές, Βέροια

ΓΡΑΪΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Επεμβατικός Καρδιολόγος, FSCAI Euromedica-Κυανούς Σταυρός. 31 Ιανουαρίου-1 Φεβρουαρίου 2013 Ξενοδοχείο Αιγές, Βέροια ΓΡΑΪΔΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Επεμβατικός Καρδιολόγος, FSCAI Euromedica-Κυανούς Σταυρός 31 Ιανουαρίου-1 Φεβρουαρίου 2013 Ξενοδοχείο Αιγές, Βέροια ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Γυναίκα ηλικίας 36 ετών με επανειλημμένα επεισόδια

Διαβάστε περισσότερα

18 o Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος

18 o Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 18 o Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Καρδιολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος Παρουσίαση Ερευνητικών Εργασιών Νικόλαος Β. Κωνσταντινίδης Ά Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη

Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη Φώτιος Λάσπας Ακτινοδιαγνώστης Τμήμα Αξονικού-Μαγνητικού Τομογράφου Νοσοκομείο «Υγεία» Εισαγωγή Η αορτοστεφανιαία παράκαμψη αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 26-28 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2015 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΜΟΥΣΙΑΜΑ Τ. ΕΓΓΛΕΖΟΠΟΥΛΟΣ Κ. ΤΖΑΝΕΙΟ Γ.Ν. ΠΕΙΡΑΙΑ Tuesday, March 10, 15 Tuesday, March 10, 15 Δεν έχω καμία σύγκρουση

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

Συνέδριο: Εξελίξεις στην Καρδιαγγειακή Ιατρική 2015

Συνέδριο: Εξελίξεις στην Καρδιαγγειακή Ιατρική 2015 Πρότυπο Κέντρο Καρδιάς και Αγγείων Athens Heart Center Διευθυντής: Καθηγητής Χριστόδουλος. Στεφανάδης Συνέδριο: Εξελίξεις στην Καρδιαγγειακή Ιατρική 2015 Καρδιολογική Κλινική Ι. Γιαλάφος Δ/ντης Κ. Αθανασόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

24-26 January καρδία, αγγεία & αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια

24-26 January καρδία, αγγεία & αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια καρδία, αγγεία & αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια 24-26 January 2014 Under the Auspices: Hellenic Cardiovascular Research Society Organization: Κosmos Travel Venue: Divani Apollon Palace, Kavouri επιστημονικό

Διαβάστε περισσότερα

Στεφανιαία νόσος: Σύγχρονη διάγνωση - θεραπευτική αντιμετώπιση

Στεφανιαία νόσος: Σύγχρονη διάγνωση - θεραπευτική αντιμετώπιση Στεφανιαία νόσος: Σύγχρονη διάγνωση - θεραπευτική αντιμετώπιση Αθανάσιος Μανώλης Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ασκληπιείου Βούλας, Αναπληρωτής Καθηγητής Καρδιολογίας Emory University, Ατλάντα, ΗΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Στατίνες και σακχαρώδης διαβήτης Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Σακχαρώδης διαβήτης και καρδιαγγειακός κίνδυνος Μετα-ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑ ΑΜΠΡΑΧΙΜ ΣΑΡΑ-ΕΛΕΝΗ & ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΤΕΙΘ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: κ. ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΣΑΒΒΑΤΩ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009 ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ Το καρδιαγγειακό

Διαβάστε περισσότερα

Θετική γνωμοδότηση της επιτροπής CHMP για τη ριβαροξαμπάνη της Bayer σε ασθενείς με στεφανιαία ή περιφερική αρτηριακή νόσο

Θετική γνωμοδότηση της επιτροπής CHMP για τη ριβαροξαμπάνη της Bayer σε ασθενείς με στεφανιαία ή περιφερική αρτηριακή νόσο Δελτίο Τύπου Bayer Ελλάς ΑΒΕΕ Σωρού 18-20, 151 25 Μαρούσι, Αθήνα Tel. +30 210 618 75 00 www.bayer.gr Θετική γνωμοδότηση της επιτροπής CHMP για τη ριβαροξαμπάνη της Bayer σε ασθενείς με στεφανιαία ή περιφερική

Διαβάστε περισσότερα

So much time, so little to say

So much time, so little to say So much time, so little to say > 6 εκ ασθενείς επισκέπτονται τα ΤΕΠ στις ΗΠΑ για ΘΠ ~ 5% του συνόλου των περιστατικών στα ΤΕΠ Δυνητικά απειλητικές για τη ζωή καρδιαγγειακές αιτίες ΘΠ Οξέα στεφανιαία σύνδρομα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. Η αναγνώριση της σηµασίας της θρόµβωσης στα οξέα καρδιαγγειακά συµβάµατα, οδήγησε σε πολλές µεγάλες µελέτες, µε στόχο την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας

Διαβάστε περισσότερα

Η εξέλιξη της Καρδιολογίας στα Ιωάννινα, 1990-σήμερα

Η εξέλιξη της Καρδιολογίας στα Ιωάννινα, 1990-σήμερα Η εξέλιξη της Καρδιολογίας στα Ιωάννινα, 1990-σήμερα Δημήτρης Α. Σιδερής Ομότιμος καθηγητής Καρδιολογίας 14ο Ετήσιο Συνέδριο του Ελληνικού Κολλεγίου Καρδιολογίας & Cardio-Cath Meeting2018 Live Demonstration

Διαβάστε περισσότερα

8 ο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα

8 ο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα 1 8 ο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Μετεκπαιδευτικά Μαθήματα Καρδιολογική Κλινική Γ. Ν. Θεσσαλονίκης «Γ. Γεννηματάς» 2013-2014 2 Σεπτέμβριος 2013, Θεσσαλονίκη Ετήσια Μετεκπαιδευτικά μαθήματα Ετήσιο Εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα Καρδιάς-Heart Team Η άποψη του Αγγειοχειρουργού

Ομάδα Καρδιάς-Heart Team Η άποψη του Αγγειοχειρουργού Ομάδα Καρδιάς-Heart Team Η άποψη του Αγγειοχειρουργού Κωνσταντίνος Τιγκιρόπουλος-Αγγειοχειρουργός Α Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική ΑΠΘ, Γενικό Νοσοκομείο Παπαγεωργίου, Θεσσαλονική Εισαγωγή Η διακαθετηριακή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Π.ΓΝ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Π.ΓΝ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2010-2011 ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Π.ΓΝ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ Τόπος Διεξαγωγής: Αίθουσες Εκπαίδευσης, 1ος όροφος, Παν. Γεν. Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ Σ. Λαγουδάκου, Π. Δερµάτης, Μ. Μαριόλης, Γ. Αρµατάς,

Διαβάστε περισσότερα

Στένωση της Νεφρικής Αρτηρίας : Ενδοαγγειακή Αποκατάσταση.

Στένωση της Νεφρικής Αρτηρίας : Ενδοαγγειακή Αποκατάσταση. Bασίλης Παπαγιάννης - Στένωση της Νεφρικής Αρτηρίας : Ενδοαγγειακή Αποκατάσταση 17 Στένωση της Νεφρικής Αρτηρίας : Ενδοαγγειακή Αποκατάσταση. Παπαγιάννης Βασίλης Ακτινολογικό Εργαστήριο Νοσοκομείου Γ.Ν.ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΙΔΗΣ Χ., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Δ., ΝΤΑΤΣΙΟΣ Α., ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ Β., ΨΗΦΟΣ Β., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Γ., ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Κ., ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ Κ., ΝΕΡΟΛΑΔΑΚΗΣ Ι., ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Ε.

ΓΡΑΙΔΗΣ Χ., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Δ., ΝΤΑΤΣΙΟΣ Α., ΚΑΡΑΣΑΒΒΙΔΗΣ Β., ΨΗΦΟΣ Β., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Γ., ΓΟΥΡΓΙΩΤΗΣ Κ., ΒΟΛΟΥΔΑΚΗΣ Κ., ΝΕΡΟΛΑΔΑΚΗΣ Ι., ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Ε. Πρώιμη κλινική εμπείρια από την χρήση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης με πλατφόρμα πλατίνας-χρωμίου που αποδεσμεύει everolimus (PtCr-ΕES), σε ασθενείς στην καθημερινή κλινική πράξη. ΓΡΑΙΔΗΣ Χ., ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ Δ.,

Διαβάστε περισσότερα

Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ)

Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ) Μικροαγγειακή στηθάγχη (σύνδρομο Χ) Αθηνόδωρος Ν. Νικητόπουλος Επεμβατικός Καρδιολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Δεν έχω να δηλώσω κάποια αντίθεση συμφερόντων για την παρούσα ομιλία Τυπικό Στηθαγχικό

Διαβάστε περισσότερα

Πρωτογενής αγγειοπλαστική με τη χρήση rotablation στο Αιμοδυναμικό Τμήμα του Π.Γ.Ν.Ιωαννίνων

Πρωτογενής αγγειοπλαστική με τη χρήση rotablation στο Αιμοδυναμικό Τμήμα του Π.Γ.Ν.Ιωαννίνων Πρωτογενής αγγειοπλαστική με τη χρήση rotablation στο Αιμοδυναμικό Τμήμα του Π.Γ.Ν.Ιωαννίνων Τσιάβος Βασίλειος MSc(c) Νοσηλευτής Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου Π.Γ.Ν.Ιωαννίνων Δηλώνω ότι δεν υπάρχει καμία σύγκρουση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση ασθενούς με κολπική μαρμαρυγή στο οξύ στεφανιαίο σύνδρομο

Διαχείριση ασθενούς με κολπική μαρμαρυγή στο οξύ στεφανιαίο σύνδρομο Διαχείριση ασθενούς με κολπική μαρμαρυγή στο οξύ στεφανιαίο σύνδρομο Δρ. Διονύσιος Θ. Καλπάκος Γενικός Αρχίατρος Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ ΟΣΣ και κολπική μαρμαρυγή Οξεία πρωτοδιαγνωσθείσα

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιοριστής (determinant) Συνώνυμα

Προσδιοριστής (determinant) Συνώνυμα Προσδιοριστής Το χαρακτηριστικό (συγγενές, περιβαλλοντικό ή συμπεριφοράς) των ατόμων από το οποίο εξαρτάται η συχνότητα εμφάνισης της μελετώμενης έκβασης Προσδιοριστής (determinant) Συνώνυμα Έκθεση Μελετώμενος

Διαβάστε περισσότερα

Circulation. 2014;129:e28-e292

Circulation. 2014;129:e28-e292 Σε ασθενείς µε νεφρική δυσλειτουργία Σταµάτης Σ. Μακρυγιάννης, Καρδιολόγος Σε ασθενείς µε νεφρική δυσλειτουργία 30-40% 13% πληθυσµού παρουσιάζουν νεφρική δυσλειτουργία (AHA για τις ΗΠΑ) 6% για τις ηλικίες

Διαβάστε περισσότερα

Α' Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τµήµα Επιστήµης Διαιτολογίας Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο

Α' Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τµήµα Επιστήµης Διαιτολογίας Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο Βραχυπρόθεσµη και µακροπρόθεσµη πρόγνωση Οξέος Στεφανιαίου Συνδρόµου ανάλογα µε τη βαρύτητα της νόσου: επιδηµιολογική µελέτη Hellenic Heart Failure study. Μ. Κούβαρη 1,2, Χ. Χρυσοχόου 1, Π. Αγγελόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Το «ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ- ΑΜΑΛΙΑ ΦΛΕΜΙΓΚ Ν.Π.Δ.Δ.»

Το «ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΕΙΟ- ΑΜΑΛΙΑ ΦΛΕΜΙΓΚ Ν.Π.Δ.Δ.» ΥΠΟΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΑΡ. ΠΡΩΤ: 4888/3-3-2016 ΠΛΗΡ: Α. ΝΤΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜ: 2/3/2016 ΤΗΛ: 2132058558 FAX: 2132058614 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ

ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ Πανελλήνια Σεμινάρια Ομάδων Εργασίας 2019 ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ TXHΣ (ΥΝ) ΓΟΥΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 424 ΓΣΝΕ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι καρδιακές παθήσεις μπορεί να προϋπάρχουν της θεραπείας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΧΡΟΝΙΑΣ ΛΗΨΗΣ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΡΙΑΣΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΟΞΕΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΧΡΟΝΙΑΣ ΛΗΨΗΣ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΡΙΑΣΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΟΞΕΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΧΡΟΝΙΑΣ ΛΗΨΗΣ ΑΝΤΙΠΗΚΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ. ΚΑΛΠΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΡΙΑΣΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εκτιμάται ότι ένα με δύο εκατομμύρια ευρωπαίων λαμβάνουν από του στόματος αντιπηκτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΥΟΚΑΡ ΙΑΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑ Α ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΚΩΛΕΤΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΠΑΛΟΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΛΤΟΓΙΑΝΝΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙ ΗΣ ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΒΛΑΧΟΣ ΑΓΑΘΟΚΛΕΙΑ ΜΗΤΣΗ

Διαβάστε περισσότερα