(MSc)

Transcript

1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ (MSc) στα ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Υπολογιστική Νέφους Τεχνολογική και επιχειρησιακή θεώρηση» Πυθαρούλιος Αντώνιος ΑΜ: Μ ΑΘΗΝΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

2 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΙΠΛΩΜΑ ΕΙ ΙΚΕΥΣΗΣ (MSc) στα ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Υπολογιστική Νέφους: Τεχνολογική και επιχειρησιακή θεώρηση» Πυθαρούλιος Αντώνιος ΑΜ: Μ Επιβλέπων Καθηγητής: Αποστολόπουλος Θεόδωρος Εξωτερικός Κριτής: Γκρίτζαλης ηµήτρης ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΑΘΗΝΑ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ

3 I invented nothing new. I simply assembled the discoveries of οther men behind whom were centuries of work. Henry Ford 3

4 Ευχαριστίες Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες µου στον επιβλέποντα καθηγητή µου κο ρ. Θεόδωρο Αποστολόπουλο για το αµείωτο ενδιαφέρον του και την καθοδήγηση του καθ όλη την διάρκεια διεκπεραίωσης της παρούσας εργασίας, καθώς και για την ευκαιρία που µου έδωσε να ασχοληθώ συστηµατικά µε ένα από τους σηµαντικούς τοµείς της πληροφορικής για τα επόµενα χρόνια. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον διευθυντή του ΜΠΣ των πληροφοριακών συστηµάτων κο ρ. ηµήτρη Γκρίτζαλη, όπως και όλους τους καθηγητές καθώς και το διοικητικό προσωπικό που έδωσαν απλόχερα ο καθένας από την θέση του την γνώση, τον χρόνο και την ενέργεια τους για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράµµατος. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω την σύζυγο µου και τον υιό µου για την υποστήριξη και την υποµονή τους. Το ταξίδι αυτό στην ανώτατη εκπαίδευση διήρκεσε για µένα 10 χρόνια ( ). Στο διάστηµα αυτό προσέθεσα στο προσωπικό µου χαρτοφυλάκιο ένα πτυχίο και δύο µεταπτυχιακά. Καθώς κάπου εδώ τελειώνει αυτό το ταξίδι, ελπίζω και εύχοµαι οι δεξιότητες και οι γνώσεις που απέκτησα να αποδειχθούν ωφέλιµες τόσο σε εµένα όσο και στο κοινωνικό σύνολο στο µερίδιο που µου αναλογεί. Πυθαρούλιος Κ. Αντώνιος Αθήνα, Σεπτέµβριος

5 Περιεχόµενα Περίληψη Executive Summary Εισαγωγή Ορισµοί Θεµελιώδη χαρακτηριστικά Ικανοποίηση ζήτησης (on-demand self service) Ευρεία πρόσβαση στο δίκτυο (Broad Network Access) ιαθεσιµότητα των πόρων (Resource Pooling) Ευελιξία επεκτασιµότητας (Rapid Elasticity) Τιµολόγηση βάσει χρήσης (Measured Service) Άλλα χαρακτηριστικά Συντήρηση και αναβάθµιση Κοινή χρήση υλικού (Sharing of infrastructure) Τα µοντέλα υπηρεσιών του Cloud Software as a Service (SaaS) Platform as a Service (PaaS) Infrastructure as a Service (IaaS) Μοντέλα ανάπτυξης του υπολογιστικού νέφους ηµόσιο υπολογιστικό σύννεφο Ιδιωτικό υπολογιστικό σύννεφο Κοινοτικό υπολογιστικό σύννεφο Υβριδικό υπολογιστικό σύννεφο Τεχνολογική επισκόπηση Εικονικά περιβάλλοντα (Virtualization) Τεχνικές προσεγγίσεις Virtualization Τα όρια του Cloud Computing ιαθεσιµότητα υπηρεσίας (availability of service) Εξαρτηµένη σχέση δεδοµένων (Data Lock-in) Αποµόνωση δεδοµένων (Data segregation) Κατάχρηση προνοµίου (Privilege abuse) Κλιµάκωση των πόρων (Scaling recourses) Ασφάλεια δεδοµένων & εµπιστευτικότητα (Data Security & Confidentiality) Τοποθεσία δεδοµένων (Data location) ιαγραφή των δεδοµένων (Deletion of Data) Ανάνηψη συστηµάτων & αντίγραφα ασφαλείας (Recovery & Back Up) Απροσδιόριστο επίπεδο απόδοσης (Unpredictable performance) Το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα του Cloud Computing Η αλυσίδα αξίας του Porter Η αλυσίδα αξίας του Cloud Τα δεδοµένα Το µοντέλο Αναβάθµιση της αλυσίδας αξίας Η θεωρία των πόρων ικανοτήτων της επιχείρησης Το µοντέλο Pay-as-You-Go Ανάλυση ανταγωνισµού Αναγνώριση ανταγωνιστών Ανάλυση των ανταγωνιστών Amazon.com Amazon Web Services (AWS)

6 7.1. Amazon Elastic Compute Cloud (Amazon EC2) Amazon Simple Storage Services (Amazon S3) Amazon SimpleDB Amazon Simple Queue Services (Amazon SQS) Amazon CloudFront Amazon Flexible Payments Server (Amazon FPS) Amazon DevPay Amazon Mechanical Turk Amazon Fulfilment Web Service (Amazon FWS) Amazon Associate Web Service Alexa Web Information Services (AWIS) Η επιχειρησιακή στρατηγική της Amazon Μερίδιο αγοράς Εισαγωγή καινοτόµων µοντέλων Τιµολογιακή πολιτική Τεχνολογικοί συνεργάτες της Amazon ΙΒΜ Oracle Red Hat Force.com Τµηµατοποίηση αγοράς υνάµεις και αδυναµίες της Amazon Google Google Apps Ανταλλαγή µηνυµάτων Συνοµιλία µε , φωνή, video Google Calendar Καθολική Πρόσβαση Συνεργατικότητα Google Docs Google Video Google Sites Ασφάλεια Security Archiving and Discovery Web Security Google App Engine Google App Engine Services URL Fetch Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο Memcache Image Manipulation Google Apps Editions Google Apps Premier Edition (GAPE) Google Authorized Reseller Program (GARP) Η επιχειρησιακή στρατηγική της Google Τιµολογιακή πολιτική Google Apps συνεργάτες Google Apps υνάµεις και αδυναµίες IBM

7 9.1. Blue Cloud IBM Κέντρο διαχείρισης υπηρεσιών Cloud IBM Service Management IBM Προϊόντα & Υπηρεσίες για το Cloud IBM Tivoli Service Automation Manager IBM Tivoli Service Request Manager IBM Tivoli Provisioning Manager IBM Tivoli Usage and Accounting Manager IBM Application Dependency Discovery Manager IBM Tivoli Monitoring IBM Tivoli Performance Analyzer IBM Global Technology Services IBM Implementation Services for Cloud Computing IBM Information Protection Services IBM Infrastructure Strategy and Planning for Cloud Computing IBM Lotus Online Collaboration Suite Lotus Live Networking and Collaboration LotusLive Engage LotusLive Connections LotusLive Notes LotusLive inotes Ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα Τιµολογιακή πολιτική υνάµεις και αδυναµίες της IBM ΙΒΜ συνεργάτες Microsoft Microsoft Live Services Windows Live People Page Windows Live Mail Windows Live Photos Windows Live Calendar Windows Live SkyDrive Windows Live Spaces Windows Live Family Safety Windows Live for Mobile Windows Live Messenger Windows Office Live Windows Live Mesh Windows Live Writer Microsoft Office Office Professional Plus Exchange Online SharePoint Online Lync Online Office Web Apps Τµηµατοποίηση Αγοράς Microsoft Dynamics CRM Online Microsoft Azure Azure και ασφάλεια

8 10.5. Microsoft Online Service Partner Program Cloud και κοινωνία Ο προβληµατισµός Οι στόχοι του Open Cloud Βασικές αρχές του Open Cloud Επισκόπηση και συµπεράσµατα Βιβλιογραφία Ελληνόγλωσσα βιβλία Ξενόγλωσσα βιβλία Άρθρα Ιστότοποι

9 Ευρετήριο εικόνων Εικόνα 1. 1 Ένας εξυπηρετητής που φιλοξενεί τρία VM s µε τρία διαφορετικά Λ.Σ Εικόνα 2. 1 Τα µοντέλα υπηρεσιών του υπολογιστικού νέφους Εικόνα 2. 2 Η στοίβα του υπολογιστικού νέφους Εικόνα 2. 3 ιαφορές µεταξύ ιδιόκτητων υποδοµών και του µοντέλου IaaS και PaaS Εικόνα 3. 1 ηµόσιο υπολογιστικό σύννεφο Εικόνα 3. 2 Ιδιωτικό υπολογιστικό σύννεφο Εικόνα 3. 3 Υβριδικό υπολογιστικό σύννεφο Εικόνα 3. 4 Υλοποίηση hypervisor µε τρεις διαφορετικές εικονικές µηχανές Εικόνα 3. 5 x86 virtualization layer Εικόνα 3. 6 Η full virtualization προσέγγιση (binary translation to x86) Εικόνα 3. 7 Η Para virtualization προσέγγιση Εικόνα 3. 8 Η hardware assist προσέγγιση Εικόνα 5. 1 Η αλυσίδα αξίας (Value Chain) Εικόνα 5. 2 Το σύστηµα αξίας (Value System) Εικόνα 5. 3 Μοντέλο αλυσίδας αξίας του Cloud Εικόνα 7. 1 Amazon FWS How it works Εικόνα Google Message Security Εικόνα 8. 2 Structure of Google App Engine Εικόνα 8. 3 Google App Editions Εικόνα 8. 4 Google App Edition Comparisons Εικόνα 8. 5 Google Apps vs. Microsoft Office Εικόνα 8. 6 Google Apps Premier Edition Εικόνα 8. 7 Communication and Collaboration Εικόνα 9. 1 IBM Services Management Εικόνα 9. 2 Tivoli Service Automation Manager Εικόνα 9. 3 Tivoli Service Request Manager Εικόνα 9. 4 Tivoli Provisioning Manager Εικόνα 9. 5 Tivoli Usage and Accounting Manager Εικόνα 9. 6 Tivoli Application Dependency Discovery Manager Εικόνα 9. 7 Tivoli Monitoring Architecture Εικόνα Microsoft consumer cloud service Εικόνα Microsoft Chicago Data Center Εικόνα Microsoft Chicago Data Center - UPS Εικόνα Each Container housing to servers Εικόνα Inside view of a Container Εικόνα Windows Azure Cloud Computing Types Εικόνα Windows Azure Offering Εικόνα Windows Azure Platform Εικόνα Windows Azure Service Security Εικόνα Windows Azure Service Security Εικόνα Μοντέλα που έχουν προταθεί για την διανοµή ΙΤ υπηρεσιών

10 Περίληψη Τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτεταµένη χρήση των όρων υπολογιστική νέφους, Cloud Computing, IaaS, PaaS, SaaS κλπ. Ωστόσο δεν είναι ακόµα πολλοί εκείνοι που γνωρίζουν σε τι ακριβώς αναφέρονται οι όροι, πoια η τεχνολογική, η επιχειρησιακή ή η επιχειρηµατική διάσταση των όρων. Ποια είναι τα οφέλη και οι αδυναµίες που ενσωµατώνονται. Ποιοι είναι οι παίχτες της νέας αυτής αγοράς και ποιοι οι κανόνες του παιχνιδιού. Τι οφείλει ο ενδιαφερόµενος να γνωρίζει και τι να προσέχει. Η παρούσα διπλωµατική επιχειρεί να απαντήσει σε όλα τα παραπάνω ερωτήµατα σε αφαιρετικό επίπεδο και στα πλαίσια πάντα µιας διπλωµατικής εργασίας, κάνοντας µια µάλλον επιφανειακή αναφορά στην υπολογιστική νέφους (Cloud Computing), µε την έννοια ότι δεν αναλυθούν και δεν θα επεκταθούν σε βάθος τεχνικά θέµατα. Στην προσπάθεια αυτή γίνεται αρχικά µια λεπτοµερής περιγραφή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του. Τι νέο δηλαδή µας φέρνει η τεχνολογία αυτή, µε ποιο τρόπο το υλοποιεί σε επιχειρησιακό επίπεδο και ποια τελικά είναι η ωφέλεια που προκύπτει. Παρουσιάζονται τα θεµελιώδη χαρακτηριστικά όπως έχουν οριστεί από το NIST (National Institute of Standards and Technology U.S. Department of Commerce) που είναι η ικανοποίηση της ζήτησης (on-demand self service), η ευρεία πρόσβαση στο δίκτυο (broad network access), η διαθεσιµότητα των πόρων (resource pooling), η ευελιξία της επεκτασιµότητας (rapid elasticity) και η τιµολόγηση βάσει χρήσης (a measured service). Το cloud computing κατηγοριοποιείται ανάλογα µε τον τύπο της υπηρεσίας που προσφέρει σε τρεις κατηγορίες. Software as a Service (SaaS). Η ιδέα είναι ότι ένας πάροχος είναι δυνατόν να προσφέρει στους τελικούς χρήστες πρόσβαση σε διάφορες εφαρµογές λογισµικού. Platform as a Service (PaaS). Η ιδέα είναι ότι ένας πάροχος είναι δυνατόν να προσφέρει την υλικοτεχνική υποδοµή (IaaS) καθώς και συγκεκριµένης κατηγορίας software, όπως ολοκληρωµένα περιβάλλοντα ανάπτυξης λογισµικού, γλώσσες 10

11 προγραµµατισµού, βάσεις δεδοµένων και λοιπά εργαλεία ανάπτυξης µε την βοήθεια των οποίων ο τελικός χρήστης µπορεί να αναπτύξει το δικό του λογισµικό Infrastructure as a Service (IaaS). Με τον όρο αυτό νοείται η υπηρεσία διάθεσης υλικοτεχνικής υποδοµής (hardware) όπως διακοµιστές (servers), αποθηκευτικά µέσα (storage), υποδοµές δικτύου (network) και σχετικού µε αυτά λογισµικό όπως λειτουργικά συστήµατα (operating systems), τεχνολογίες εξοµοίωσης (virtualization technology) και συστήµατα διαχείρισης αρχείων (file systems). Το υπολογιστικό σύννεφο µπορεί να ταξινοµηθεί µε βάση το υποκείµενο µοντέλο ανάπτυξης των υποδοµών του, σε ηµόσιο, Ιδιωτικό, Κοινοτικό και Υβριδικό. Τα διαφορετικά µοντέλα ανάπτυξης των υποδοµών διακρίνονται από την αρχιτεκτονική τους, την τοποθεσία που έχουν εγκατεστηµένο το data center που υποστηρίζει το υπολογιστικό νέφος και τις ανάγκες του τελικού πελάτη τους (Leymann F.; 2009) Επιπλέον γίνεται προσπάθεια εξερεύνησης των ορίων της υπολογιστικής νέφους. Στα πλαίσια αυτά έγινε εκτεταµένη έρευνα σε διάφορες πηγές (άρθρα, δηµοσιεύσεις, εµπειρίες, µελέτες) αναφορικά µε τα σκοτεινά σηµεία της υπολογιστικής νέφους. Μελετήθηκαν δηλαδή διάφορα θέµατα που σχετίζονται µε τεχνολογικά και επιχειρησιακά κενά. Ο στόχος βεβαίως δεν είναι να αποτραπεί κάποιος από την χρήση των υπηρεσιών του Cloud Computing. Ο χρήστης που επιλέγει τις υπηρεσίες του είδους αυτού πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση των δυνατοτήτων και των αδυναµιών που του προσφέρονται. Ανάλογα µε τις ιδιαίτερες συνθήκες που αντιµετωπίζει και µε όπλο την γνώση αυτή µπορεί να διαµορφώνει την στρατηγική του και να διαχειρίζεται την επικινδυνότητα που του αναλογεί. Η διακοπή λειτουργίας (µη διαθεσιµότητα) µιας υπηρεσίας αποτελεί σίγουρα µια από τις πιο σηµαντικές ανησυχίες του τελικού πελάτη. Όταν ο πελάτης έχει καταθέσει όλη την ζωτική για την λειτουργία του πληροφορία στο σύννεφο, θέλει να είναι απόλυτα βέβαιος ότι όταν την χρειαστεί, αυτή θα είναι διαθέσιµη. εδοµένου ότι η πρόσβαση στο νέφος γίνεται µέσω του διαδικτύου, υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος αποτυχίας πρόσβασης καθώς µπορεί να εµφανιστούν δυσλειτουργίες σε διάφορα σηµεία της αλυσίδας. 11

12 Πολλοί ισχυρίζονται ότι η χρήση λογισµικών που στηρίζονται σε εφαρµογές βασισµένες σε κάποιον Cloud Provider, θα µπορούσε να καταλήξει σε µια σχέση οµηρίας, αφού η µετανάστευση δεδοµένων (migration) από έναν Cloud Provider σε έναν άλλον ή σε ένα In House περιβάλλον IT είναι σχεδόν αδύνατη. Μια άµεση συνέπεια της πολλαπλής µίσθωσης που κατεξοχήν συµβαίνει στην υπολογιστική νέφους, είναι η έλλειψη αποµόνωσης των πληροφοριών. Virtual Machines (εικονικές µηχανές) διαφορετικών πελατών συστεγάζονται στον ίδιο διακοµιστή ενώ τα δεδοµένα αυτών µπορεί να βρίσκονται στους ίδιους σκληρούς δίσκους. (Balachandra R. K., Ramakrishna P. V., Atanu R.; 2009). Περιγράφεται επίσης το πρόβληµα της διαγραφής των δεδοµένων που είναι επίσης στενά συνδεδεµένο µε το θέµα της µη αποκλειστικής χρήσης υπολογιστικών πόρων. Ένας πελάτης ενός δηµόσιου σύννεφου µπορεί να ζητήσει να διαγραφούν πλήρως όλα τα δεδοµένα που τον αφορούν. Καθώς όµως τα αποθηκευτικά µέσα που χρησιµοποιούνται (σκληροί δίσκοι, συστήµατα back up κλπ) αφορούν και άλλους πελάτες δεν είναι δυνατή η µόνιµη διαγραφή τους, χωρίς δυνατότητα επανάκτησης (undelete recovery). Επιπρόσθετα πρέπει να συνεκτιµηθεί και η απειλή που µπορεί να προέλθει από οποιοδήποτε στέλεχος του Cloud Provider, το οποίο έχει πρόσβαση στα διάφορα συστήµατα και πληροφορίες. Η κατάχρηση προνοµίου (privilege abuse) από insiders θα µπορούσε να προκαλέσει σηµαντική ζηµιά στον πελάτη σε διάφορα επίπεδα που αφορούν τόσο την καθηµερινή του λειτουργία όσο και την φήµη και πελατεία του. H ικανότητα της κλιµάκωσης των πόρων είτε προς τα πάνω (αύξηση πόρων) για την κάλυψη αυξηµένης ζήτησης, είτε προς τα κάτω (µείωση πόρων) όταν οι συνθήκες δεν απαιτούν αυξηµένη ανάλωση τους είναι ένα από τα πιο επιθυµητά χαρακτηριστικά του Cloud Computing. Ωστόσο, όπως είναι προφανές αν για οποιοδήποτε λόγο η διαδικασία αύξησης των πόρων αποτύχει ή δεν γίνει σε αποδεκτό χρόνο τότε θα οδηγήσει σε αποτυχία των υπηρεσιών. Εκ κατασκευής το µοντέλο του Cloud Computing εξαιτίας της κατανεµηµένης αρχιτεκτονικής του, απαιτεί αυξηµένη κίνηση δεδοµένων µέσω των δικτύων. Η αυξηµένη αυτή κίνηση και η έκθεση τους στις διαδικτυακές υποδοµές ελλοχεύει κινδύνους σχετικούς 12

13 µε την ασφάλεια. Επιπρόσθετα, εκτός από την τοπολογία του δικτύου ενός cloud provider, πολλές φορές ενδιαφέρει και η φυσική τοποθεσία στην οποία βρίσκονται αποθηκευµένα τα δεδοµένα. Η γνώση αυτή είναι πολλές φορές κρίσιµης σηµασίας καθώς µεταξύ διαφορετικών κρατών εφαρµόζεται διαφορετική νοµοθεσία, κανονισµοί και πρότυπα. Οι Cloud Provides οφείλουν να έχουν εκπονήσει διαδικασίες σχετικά µε την λήψη αντιγράφων ασφαλείας, όπως επίσης και να έχουν προετοιµάσει σχέδια αντιµετώπισης του κινδύνου κατάρρευσης των πληροφοριακών συστηµάτων παραγωγής που διαθέτουν (Varia J.; 2010). Θα πρέπει δηλαδή να µπορούν να ανανήψουν τα ίδια ή να εκκινήσουν νέα παρόµοια συστήµατα παραγωγής (εφαρµογές και δεδοµένα) σε χρόνο τέτοιο, που να είναι αποδεκτός και προσυµφωνηµένος µεταξύ του παρόχου και των πελατών του στις συµβάσεις επιπέδου συνεργασίας (SLA s). εν αγνοήθηκε επίσης η επιχειρηµατική διάσταση του Cloud Computing. Άλλωστε η καινοτοµία που ευαγγελίζεται δεν αφορά νέα τεχνολογικά επιτεύγµατα, αλλά ένα διαφορετικό τρόπο διάθεσης υφιστάµενων από παλιά τεχνολογιών στις αγορές. Ωστόσο το διαφορετικό αυτό πακετάρισµα θα µπορούσε να είναι η αρχή µιας επανάστασης στο τρόπο που εφεξής θα βιώνουµε την πληροφορική. εν θα είναι άλλωστε πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που συµβαίνει κάτι τέτοιο. Αντίστοιχη επανάσταση είχε διαδραµατιστεί στις αρχές του αιώνα όταν παρουσιάστηκε στις αγορές το αυτοκίνητο. Ο Henry Ford σε κάποια συνέντευξη του είχε πει: I invented nothing new. I simply assembled the discoveries of other men behind whom were centuries of work. Αναζητήθηκε λοιπόν στην βιβλιογραφία πώς το Cloud Computing µπορεί να επηρεάσει την αλυσίδα αξίας µιας επιχείρησης αλλά και πως εντάσσεται και λειτουργεί ως πόρος στην θεωρία των πόρων και των ικανοτήτων µιας επιχείρησης. Ο προσπορισµός οικονοµικής ωφέλειας στο cloud computing βασίζεται στην αύξηση χρήσης των υποδοµών από πολλούς χρήστες µέσω πολλαπλών µισθώσεων. Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι η δραστηριότητα ενός χρήστη δεν θα επηρεάσει την απόδοση των εφαρµογών ενός άλλου χρήστη (Yang B., Tan F., Dai Y., Guo S.;2009). Ο πελάτης στην πραγµατικότητα δεν ξέρει τελικά τι χαρακτηριστικά έχουν οι υπολογιστές που χρησιµοποιούνται για µια υπηρεσία, ούτε σε πιο φυσικό χώρο βρίσκονται εγκατεστηµένοι, ούτε καν το πλήθος των φυσικών µηχανών που χρησιµοποιούνται. 13

14 Στο µοντέλο του cloud η τιµολόγηση αναφέρεται στους πόρους που έχουν αναλωθεί. ηλαδή ένας οργανισµός σε περιοδική χρονικά βάση καλείται να πληρώσει ανάλογα µε την χρήση των υπηρεσιών που έχει κάνει, ενώ όταν πια δεν χρειάζεται την λήψη των υπηρεσιών απλώς καταγγέλλει την σύµβαση και σταµατά κάθε υποχρέωση προς τον πάροχο. Το µεγαλύτερο οικονοµικό όφελος που προκύπτει από την υιοθέτηση του Cloud Computing είναι ότι αποφεύγεται η ανάληψη µεγάλης χρεωστικής υποχρέωσης ενώ ταυτόχρονα δεν πιέζεται η ρευστότητα της εταιρίας. Παρουσιάζονται επίσης τα διαφορετικά εµπορικά µοντέλα, τα οποία είναι διαθέσιµα στην αγορά, καθώς και τα µοντέλα ανάπτυξης του από τεχνολογική σκοπιά. Εταιρίες κολοσσοί όπως η Amazon, η Google, η IBΜ, η Microsoft έχουν τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιηθεί στο Cloud Computing και την εµπορική του διάθεση διεθνώς. Έγινε για όλες τις εταιρίες αυτές εκτενής έρευνα αναφορικά µε τα ιδιαίτερα προϊόντα που διαθέτουν και είναι βασισµένα σε αυτό το τεχνολογικό περιβάλλον. Μελετήθηκαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προϊόντων αυτών, η τοποθέτηση τους στο µυαλό του καταναλωτή, η αγορά που στοχεύουν, αλλά και η τιµολογιακή πολιτική που ακολουθείται. Αναλύθηκε το επιχειρηµατικό µοντέλο τους και έγινε κατανοητή η στρατηγική τους. ιαπιστώθηκε όπως ήταν αναµενόµενο ότι κάθε πάροχος προσπαθεί να επιβάλλει την δική του διαφορετική άποψη σχετικά µε την υλοποίηση των υπηρεσιών αυτού του είδους. Οι ενδιαφερόµενοι από την άλλη αντιλαµβάνονται την έντονη αυτή διαφοροποίηση αλλά και την εξάρτηση αιχµαλωσία - που θα προκύψει αν αποφασίσουν να πάρουν υπηρεσίες από κάποιον από τους παρόχους. εδοµένης της κατάστασης αυτής αναπτύσσεται το κίνηµα του Open Cloud που στόχο έχει να επιβάλει την υιοθέτηση βασικών αρχών που πρέπει να ακολουθούνται από τους παρόχους προκειµένου να εξασφαλιστεί στους τελικούς χρήστες η δυνατότητα επιλογής, η προσαρµοστικότητα, η ταχύτητα κα η ευελιξία. Τεράστια υπολογιστική δύναµη απελευθερώνεται και απεριόριστος αποθηκευτικός χώρος προσφέρεται σε χαµηλό κόστος σε κάθε ενδιαφερόµενο. Ο κίνδυνος καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωµάτων και επεξεργασίας προσωπικών και άλλων ευαίσθητου χαρακτήρα δεδοµένων είναι προ των πυλών. Ο κίνδυνος µη ηθικής χρήσης της υπολογιστικής νέφους στο υφιστάµενο κοινωνικό περιβάλλον πρέπει να θεωρείται δεδοµένος; 14

15 Executive Summary In recent years is made extensive use of the term "Cloud Computing", "IaaS", "PaaS", "SaaS", etc. However, there aren t many people who know exactly what the terms are mentioned, which are technological, operational dimensions or business conditions. What are the benefits and shortcomings incorporated! Who are the "players" of this new market and which rules of the game are exist! What should the stakeholder concerned know and what to look after. This essay attempts to answer all those questions - in abstract level - making a superficial reference to cloud computing (Cloud Computing), in the sense that it will not be analyzed and extended in depth technical issues. This effort starts by a detailed description of the characteristics. What's new brings this technology, how it implements on operational level and what ultimately is the benefit derived. It also presents the different commercial models, which are available in the market and the development of models of technological standpoint. The five fundamental characteristics, as defined by NIST (National Institute of Standards and Technology - US Department of Commerce) is to satisfy the demand (on-demand self service), broad network access (broad network access), availability resources (resource pooling), the flexibility of scalability (rapid elasticity) and usage-based pricing (a measured service). The Cloud provider is the owner of computational resources and he is the one who knows the exact physical space and how they are arranged. As part of ensuring the smooth delivery of services to customers, by definition required maintenance of computing resources (repairs, periodic inspection, replacements) and upgrade them (extensions, enhancements, updates) (Bibi S, Katsaros D., Bozanis P.; 2011) the work must be done in a transparent manner, so as to ensure the continuous availability of services and does not affect the normal operation of the customer. The hardware by means of which supported the Cloud services can perform functions of virtual servers enabling cost savings. So the end user can have more benefits with less cost 15

16 respectively while the provider has the opportunity to increase revenue by selling their untapped resources. The cloud computing is categorized according to the type of service offered in three categories Software as a Service (SaaS). The idea is that a provider can offer end users with access to various software applications. Platform as a Service (PaaS). The idea is that a provider can deliver the infrastructure and particular class software, such as integrated software development environments, programming languages, databases, and other development tools with the help of which the end user can develop their own the software. Infrastructure as a Service (IaaS). Disposal service logistics (hardware) as servers, storage devices, network infrastructure and related software such as operating systems, virtualization technologies and file systems. The cloud computing can also be classified based on the underlying model for infrastructure development, in Public, Private, Community and Hybrid. The different models of infrastructure development are distinguished by their architecture, location who have installed the data center that supports cloud computing and the needs of the end customer (Leymann F.; 2009) Perhaps the most important feature that characterizes the Cloud is the ability to support many different clients who are allowed the possibility of simultaneous use of the same physical logistics infrastructure. In the case of Cloud this is done with virtualization technologies. However, this idea is not a new technology, and the corresponding implementation was done in 1972 by IBM systems VM/370, where they introduce the idea of sharing mainframe processing time in this series (Creasy R, J.; 1981) The Cloud Computing is estimated that the new model of development in information technology solutions and can fully meet the different needs of customers of all sizes (large 16

17 companies, small startups, even end users). Some applications that are based in the cloud such as GMAIL have experienced tremendous acceptance, others do not. Applications which are either deemed vital to the operation of the business / organization or store and use important for the business data difficult migrate in the cloud. According to the survey Kelton Research (2009), more than 500 senior IT executives in 17 countries in North America, Europe and Asia found that there is a significant lack of confidence in solutions that are based in the cloud mainly because of fear of loss or spreading critical information because of attacks and general security vulnerabilities. Even those who appear positive on the possibility to transfer their critical systems under the supervision of a Cloud Provider requesting to know: Who will have access to data and applications, and how to keep track of each action? What security measures are used for the transmission and storage of data? How do the applications and data on different clients maintained separately. At what physical location will be stored the data and whether the parameter can affect the function of the final customer (eg, time difference, different laws, etc.). If the general consensus (technical details, service availability, quality of service, security measures, etc.) can be recorded in a contract (Service Level Agreement). All the concerns expressed by potential customers are the main obstacles for the development of cloud computing. The unavailability of a service is one of the most important concerns of the end customer. When the client has migrate all vital information in the cloud, wants to be absolutely sure that when need it, it will be available. Since access to the cloud is within the internet, there is an increased risk of failure and access failures can occur at various points in the chain. 17

18 Many argue that the use of applications based on a Cloud Provider, could lead to a relationship hostage, where data migration from a Cloud Provider to another or to an In House IT environment is nearly impossible. The reason for this poor portability is a result of lack of standardization in similar APIs (Stallman R; 2008). The obvious solution is therefore to standardize an API so that a SaaS developer can develop services and information across multiple Cloud providers (Armbrust M, Fox A and others 2009). A direct consequence of multiply occupancy is the lack of isolation of information. Using virtual machines different clients co-located on the same server and the data may be located on the same hard drive. (Balachandra RK, Ramakrishna PV, Atanu R.; 2009) The risk is recorded has to do with the failure of mechanisms to separate disk storage or memory between different users. For example a failure would allow the exchange of information from one client VM to another VM. Furthermore, they have occasionally been reported, a number of weaknesses in various commercial VM's, which have been exploited in order to gain access to virtual machines one or more clients (Ristenpart T., Tromer E., Shacham H., Savage S.; 2009). A threat can also come from any member of the Cloud Provider, which has access to the various systems and information. This is known with the term privilege abuse. Insiders could cause significant damage to the customer at different levels for both daily operations and the reputation and clientele. Certainly it should not be overlooked that the hazard inherent in the event that the customer keep the information systems within the company (Leczanr M., Patig S.; 2011). As above mentioned, the ability to scale resource either upwards (increased resources) to meet increased demand, or downwards (depletion) when conditions do not call for increased consumption is one of the most desirable features of Cloud Computing. However, as is evident if for any reason the process of increasing resource fails or is not done in an acceptable time it will lead to failure of services. Then again, the increase of available resources should be an upper limit. This limit stops constantly increasing commitment of resources necessary to both protect the Cloud from possible denial of service due to malfunctioning client applications, on the other to avoid unnecessary costs resulting from customer engagement and unnecessary resource use (Armbrust M, Fox A and others? 2009). 18

19 Design model of Cloud Computing due to the distributed architecture, requires increased data traffic over networks. This increased traffic and exposure to the dangers lurking online infrastructure related security. Additionally, many times there is interest for the physical location in which data are stored. This knowledge is often critical as between different states apply different laws, regulations and standards. Data on cloud computing are closely linked with the issue of non-dedicated computing resources. A customer of a public cloud may request to remove completely all the data they require. However, as the storage media used (hard drives, back up systems, etc.) and other related customers can not be permanently deleted, without possibility of recovery. This would require format or rewriting media sectors that they occupied by the customer s data with other random data. Cloud Providers must have developed procedures for the backup, as well as to have prepared plans for dealing with the risk of collapse of production systems with (Varia J.; 2010). That means they can recover the same or similar to initialize new production systems (applications and data) at a time such that it is acceptable and prearranged between the provider and the customer's level of cooperation contracts (SLA's). Providing economic interest in cloud computing is based on increasing use of infrastructure by multiple users via multiple leases. However it is not certain that a user's activity will not affect the application performance of another user (Yang B., Tan F., Dai Y., Guo S.; 2009). The customer does not actually know what features are ultimately the computers used for a service or a more physical space are established, nor even the number of physical machines used The greatest economic benefit resulting from the adoption of Cloud Computing is that it avoids taking large debt obligations while not pressed the liquidity of the company. In the model of cloud remuneration refers to the resources expended. That is an organization on a periodic time basis has to pay according to the usage of the service he has done, and you no longer need to obtain services simply denounces the Convention and stops any liability to the provider 19

20 With Cloud Computing and its commercialization have been involved recent years international giants companies such as Amazon, Google, the IBM, and Microsoft. Those companies invested to extensive research regarding the particular products they have and are based on this technological environment. We studied the characteristics of those products, the positioning in mind of the consumer, the market targeting, and the pricing policy followed. Moreover, the business model was being analyzed and became their strategy more understandable. It was found, as expected, that each provider tries to impose its own different view on the implementation of such services. Stakeholders from the other perceive this strong differentiation and dependence. If they decide to get services from one of the providers, they are facing the risk to be in capture. In view of this situation they develop Open Cloud that aims to impose the adoption of basic principles to be followed by providers, in order to ensure end users choiceness, flexibility and adoption. 20

21 1. Εισαγωγή Κάθε δώδεκα χρόνια περίπου, τελείται µια επανάσταση στον τοµέα της πληροφορικής τεχνολογίας, η οποία αλλάζει τον τρόπο που χρησιµοποιούµε τους υπολογιστές. Την δεκαετία του 1960 στην αιχµή της τεχνολογίας βρισκόντουσαν τα τεράστια mainframes, στα µέσα της δεκαετίας του 1970 τα mini computers, την δεκαετία του 1980 οι προσωπικοί υπολογιστές, την δεκαετία του 1990 τα κινητά τηλέφωνα και τα Smartphones (Λυπιτάκης Η.; 2000) και σήµερα το cloud computing (υπολογιστική νέφους). Η υπολογιστική νέφους σήµερα αποτελεί αναδυόµενη περιοχή στον τοµέα των ΤΠΕ και ανατρέπει τον τρόπο που έως τώρα αντιλαµβανόµαστε τα υπολογιστικά συγκροτήµατα (υλικό, λογισµικό, τηλεπικοινωνιακός εξοπλισµός κλπ). Η διαθεσιµότητα και η λήψη υπολογιστικής ισχύος, τα λειτουργικά συστήµατα, οι εφαρµογές λογισµικού, οι αποθηκευτικοί χώροι των πληροφοριών, η ιδιοκτησία των υπολογιστικών πόρων, ακόµα και ο φυσικός χώρος φύλαξης όλων των παραπάνω, επαναπροσδιορίζονται κυρίως ως προς τον τρόπο διαθεσιµότητας και διάθεσης τους. Η αλµατώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, η ευκολία πρόσβασης στο διαδίκτυο και η αξιοποίηση των υπηρεσιών του, τόσο από απλούς χρήστες, όσο και από εταιρίες παροχής ψηφιακών υπηρεσιών έχουν αυξήσει σηµαντικά τις ανάγκες σε τεχνολογικές υποδοµές. Η ραγδαία αυτή αύξηση της ζήτησης προκαλεί αύξηση αναγκών υπολογιστικών πόρων, η προµήθεια των οποίων δηµιουργεί κόστη για την αγορά, την εγκατάσταση τους, την λειτουργία τους και την συντήρησης τους. Επιπλέον η συνεχόµενη ανάπτυξη της τεχνολογίας, έχει σαν συνέπεια να θεωρούνται πολλά συστατικά της υποδοµής (servers, routers κλπ) παρωχηµένα σε σχετικά µικρό χρονικό διάστηµα. Έτσι χρήζουν αντικατάστασης είτε λόγω ασυµβατότητας µε τις πιο πρόσφατες τεχνολογίες, είτε γιατί οι επιδόσεις τους σε σύγκριση µε τα νέα στάνταρντ είναι ξεπερασµένες. Ένας παράγοντας που πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη είναι η συχνότητα / εποχικότητα χρησιµοποίησης µιας ψηφιακής υπηρεσίας. Υπάρχουν περιπτώσεις (π.χ. 21

22 εφορία taxisnet, συστήµατα πληρωµών κλπ) όπου υπάρχει αυξηµένη ζήτηση χρήσης σε συγκεκριµένες χρονικές περιόδους. Η ικανοποίηση της αυξηµένης αυτής εποχικής ζήτησης απαιτεί υποδοµές, οι οποίες όµως υποαπασχολούνται στα διαστήµατα µειωµένης ζήτησης. Συµπερασµατικά η συνεχής ζήτηση πόρων (κεφάλαια, υπολογιστική ισχύς, ενεργειακές απαιτήσεις) σε σχέση µε το επιδιωκόµενο αποτέλεσµα είναι δυνατό να δηµιουργεί αρνητικό αποτέλεσµα (ζηµιές). Ακριβώς αυτή την αδυναµία έρχεται να καλύψει η υπολογιστική νέφους. Σε γενικές γραµµές θα µπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το «νέφος» αλλάζει τις προοπτικές της πληροφορικής, επιτρέποντας σε φυσικά πρόσωπα αλλά και σε µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις, πρόσβαση σε µια σειρά από υποδοµές και ισχυρές εφαρµογές µέσω του διαδικτύου, οι οποίες µέχρι τώρα ήταν διαθέσιµες µόνο σε µεγάλες επιχειρήσεις και οργανισµούς. Επιπλέον επιτυγχάνεται ευελιξία ως προς την επεκτασιµότητα και την προσαρµογή των αντλούµενων πόρων στις ανάγκες του πληροφοριακού συστήµατος που καλείται να εξυπηρετήσει, µε δυναµικό τρόπο. Το νέφος είναι προσβάσιµο µε οποιασδήποτε ψηφιακή συσκευή (laptop, κινητό τηλέφωνο, Smartphone, tablet) που µπορεί να συνδεθεί στο διαδίκτυο. ύο δισεκατοµµύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσµο, οι οποίοι έχουν πρόσβαση στο internet, χρησιµοποιούν υπηρεσίες του cloud computing, για να δουν το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο τους, να επισκεφτούν σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, να µοιράσουν και να µοιραστούν φωτογραφίες, βίντεο και άλλες πολλές υπηρεσίες Ορισµοί Στην προσπάθεια να ορίσει κανείς µε ακρίβεια τι είναι η υπολογιστική νέφους ή Cloud computing γίνεται αµέσως φανερό ότι ακόµα δεν υπάρχει ορισµός καθολικά αποδεκτός. Παρακάτω ακολουθούν κάποιοι αντιπροσωπευτικοί ορισµοί: 22

23 Σύµφωνα µε τους Mell Peter, Grance Timothy; (2011) το Cloud computing είναι ένα µοντέλο που επιτρέπει µε εύκολο τρόπο την δυνατότητα πρόσβασης σε µια φάρµα υπολογιστικών πόρων (δίκτυα, servers, αποθηκευτικοί χώροι, εφαρµογές) µε ταχύτατο τρόπο και ελάχιστη προσπάθεια ή επίβλεψη. Ο Staten James (2008) ορίζει ότι η υπολογιστική νέφους είναι η «πηγή» µέσω της οποίας είναι δυνατό να αποκτήσει κανείς δυνατότητα υψηλής επεκτασιµότητας και εύκολη διαχείριση υπολογιστικών πόρων. Επιπλέον παρέχει την δυνατότητα να φιλοξενήσει εφαρµογές τελικού χρήστη και τέλος να χρεώσει σε νοµισµατικές µονάδες για τις διευκολύνσεις αυτές ανάλογα µε την χρήση των πόρων απολογιστικά. Η διάσταση της πληροφορικής στην οποία είναι δυνατή η δυναµική επέκταση δυνατοτήτων, οι οποίες παραδίδονται στον τελικό πελάτη ως υπηρεσίες µε χρήση τεχνολογιών διαδικτύου σύµφωνα µε τους Plummer D., Bittman T. (2008) είναι µια κάπως διαφορετική οπτική για το τι ακριβώς είναι το Cloud Computing. Σύννεφο είναι ένα τύπος παράλληλου και κατανεµηµένου συστήµατος που αποτελείται από µια συλλογή διασυνδεδεµένων υπολογιστικών συστηµάτων, τα οποία παρουσιάζονται ως ενιαίος υπολογιστικός πόρος, και υλοποιούν µε δυναµικό τρόπο το επίπεδο υπηρεσιών που έχει συµφωνηθεί µεταξύ του παρόχου της υπηρεσίας και του τελικού χρήστη. (Rajkumar Buyya, Chee Shin Yeo, Srikumar Venugopal; 2008) Η υπολογιστική νέφους ευαγγελίζεται την διαρκή διαθεσιµότητα και συντίθεται από πέντε θεµελιώδη χαρακτηριστικά, τρία µοντέλα υπηρεσιών και τέσσερα µοντέλα διανοµής Θεµελιώδη χαρακτηριστικά Τα πέντε θεµελιώδη χαρακτηριστικά, όπως έχουν οριστεί από το NIST (National Institute of Standards and Technology U.S. Department of Commerce) είναι η ικανοποίηση της ζήτησης (on-demand self service), η ευρεία πρόσβαση στο δίκτυο 23

24 (broad network access), η διαθεσιµότητα των πόρων (resource pooling), η ευελιξία της επεκτασιµότητας (rapid elasticity) και η τιµολόγηση βάσει χρήσης (a measured service) Ικανοποίηση ζήτησης (on-demand self service) Όπως γίνεται φανερό από την ανάγνωση των ανωτέρω ορισµών, η υπολογιστική νέφους (Cloud Computing) συµπεριλαµβάνει διάφορες κατηγορίες υπηρεσιών. Για παράδειγµα είναι δυνατόν να υποστηρίξει υπηρεσίες αποθηκευτικού χώρου ή να παράσχει επεξεργαστική ισχύ ή και να φιλοξενήσει και διαθέσει εφαρµογές τελικού χρήστη µε χρήση τεχνολογιών διαδικτύου. Οποιαδήποτε όµως υπηρεσία από τις παραπάνω και αν ζητηθεί, θεµελιώδη προϋπόθεση είναι ο πάροχος του υπολογιστικού νέφους να έχει διαθέσιµους τους αναγκαίους υπολογιστικούς πόρους και βεβαίως η διαθεσιµότητα αυτή να συνοδεύεται από την θεµελιώδη ικανότητα να τους διανείµει σύµφωνα µε την ζήτηση έγκαιρα και αξιόπιστα. Ο πελάτης από την πλευρά του, θεωρεί δεδοµένο ότι οι υπολογιστικοί πόροι είναι ανεξάντλητοι (τείνουν στο άπειρο), χωρίς κανένα περιορισµό όσο αφορά το πλήθος των φυσικών µηχανών (servers) ή του φυσικού χώρου που αυτοί βρίσκονται και βεβαίως ότι είναι διαθέσιµοι χωρίς καµία καθυστέρηση και χωρίς να υπάρχει ανάγκη ανάδρασης από την µεριά του παρόχου. Η άµεση πρόσβαση σε υπολογιστικούς πόρους όταν ζητηθεί (On Demand) είναι ιδιαίτερα επιθυµητό χαρακτηριστικό από ένα µεγάλο αριθµό επιχειρήσεων, καθώς εξαλείφει την ανάγκη για πρόβλεψη των µελλοντικών αναγκών, την αγορά εξοπλισµού για την ικανοποίηση των αναγκών αυτών και βεβαίως την συντήρηση του. Επιτρέπει δηλαδή στον πελάτη αφενός να αποφύγει µια περιττή αρχική επένδυση σε εξοπλισµό (πχ servers), αφετέρου βοηθάει στην αποφυγή του κόστους των πόρων που υποχρησιµοποιούνται. 24

25 Ευρεία πρόσβαση στο δίκτυο (Broad Network Access) Η ευρεία πρόσβαση στο δίκτυο είναι επίσης ένα θεµελιώδης χαρακτηριστικό του υπολογιστικού νέφους (Mell P., Grance T.; 2009). Οι δυνατότητες που προσφέρονται από το Cloud µπορεί να είναι διαθέσιµες µέσω του διαδικτύου και προσβάσιµες µέσω τυποποιηµένων µηχανισµών οι οποίοι επιτρέπουν τη χρήση των υπηρεσιών του από ετερογενείς συσκευές και πλατφόρµες (πχ κινητά τηλέφωνα, laptops, PDAs). (Velte A.; 2010). Ωστόσο η πρόσβαση στο διαδίκτυο µπορεί να µην είναι προϋπόθεση. Ένα ιδιωτικό υπολογιστικό σύννεφο (private cloud) µπορεί να είναι προσβάσιµο πίσω από ένα τείχος προστασίας (firewall) ανεξάρτητα από τον τύπο του υφιστάµενου δικτύου (Ruggles D.; 2010) ιαθεσιµότητα των πόρων (Resource Pooling) Ένας µεγάλος αριθµός πελατών είναι δυνατό να χρησιµοποιούν την ίδια χρονική στιγµή το ίδιο σύνολο υπολογιστικών πόρων (Rhoton J.; 2009). Η δυνατότητα αυτή είναι γνωστή ως διαθεσιµότητα πόρων (resource pooling). Η ιδέα είναι ότι ο πάροχος επιτρέπει στους πελάτες / χρήστες, οι οποίοι είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν γι αυτή την υπηρεσία, πρόσβαση σε µια µεγάλη κοινή δεξαµενή υπολογιστικών πόρων, φροντίζοντας ταυτόχρονα η απόδοση να ικανοποιεί τις απαιτήσεις τους Ευελιξία επεκτασιµότητας (Rapid Elasticity) Η ευελιξία όσο αφορά την ταχύτητα δέσµευσης / αποδέσµευσης πόρων µε αποτέλεσµα την δυναµική προσαρµογή των πληροφοριακών συστηµάτων στις εκάστοτε ανάγκες, είναι µια από τις θεµελιώδεις ευκολίες της υπολογιστικής νέφους (Ruan Κ., Carthy Ξ., Kechadi Τ., Crosbie Μ.; 2011). Στο µυαλό του πελάτη καταναλωτή οι δυνατότητες του σύννεφου είναι απεριόριστες, ενώ οι πόροι που διαθέτει τείνουν στο άπειρο. Επιπλέον είναι πάντοτε διαθέσιµες και ο πελάτης µπορεί να προµηθευτεί κάθε φορά όσες ακριβώς χρειάζεται (Ruggles D.; 2010). 25

26 Η ταχύτητα που κάθε φορά ο πάροχος Cloud Computing προσαρµόζεται στις απαιτήσεις του πελάτη εξαρτάται από τις συµβάσεις (SLA s Service Level Agreements) που έχει συνάψει µαζί του Τιµολόγηση βάσει χρήσης (Measured Service) Μια ακόµα καινοτοµία που φέρνει το υπολογιστικό σύννεφο είναι η εισαγωγή ενός διαφορετικού µοντέλου τιµολόγησης. Ο πελάτης δηλαδή πληρώνει ανάλογα µε την χρήση των πόρων που ζητά να χρησιµοποιήσει. Το ακριβές µοντέλο τιµολόγησης µπορεί να διαφέρει από υπηρεσία σε υπηρεσία ή και από πάροχο σε πάροχο (Qi Zhang, Lu Cheng, Raouf Boutaba; 2010). Η χρήση των υπολογιστικών πόρων καταµετράται, ελέγχεται και αποτυπώνεται σε αναφορές (reports) παρέχοντας σαφή στοιχεία στα συναλλασσόµενα µέρη (πάροχος πελάτης). Έτσι ο πάροχος µπορεί να τιµολογεί µε απόλυτη διαφάνεια και ακρίβεια τον πελάτη του για τις υπηρεσίες που χρησιµοποίησε και ο πελάτης µπορεί να ελέγχει τι καλείται να πληρώσει ακριβώς, για ποιες υπηρεσίες και πότε τις χρησιµοποίησε Άλλα χαρακτηριστικά Συντήρηση και αναβάθµιση Ο Cloud provider είναι ο ιδιοκτήτης των υπολογιστικών πόρων και είναι εκείνος που γνωρίζει τον ακριβή φυσικό χώρο και τον τρόπο που είναι αυτοί διατεταγµένοι. Στα πλαίσια της εξασφάλισης της απρόσκοπτης παροχής των υπηρεσιών του προς τους πελάτες, έχει εξ ορισµού την υποχρέωση συντήρησης των υπολογιστικών πόρων (επισκευές, περιοδικούς έλεγχους, αντικαταστάσεις) αλλά και αναβάθµισης τους (επεκτάσεις, βελτιώσεις, ενηµερώσεις) (Bibi S, Katsaros D., Bozanis P.; 2011) Οι εργασίες αυτές πρέπει να γίνονται µε διαφανή τρόπο, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη διαθεσιµότητα των υπηρεσιών και να µην επηρεάζεται η συνήθης λειτουργία του πελάτη. 26

27 Κοινή χρήση υλικού (Sharing of infrastructure) Το φυσικό hardware µε την χρήση του οποίου υποστηρίζονται οι υπηρεσίες του Cloud µπορεί να εκτελεί λειτουργίες εικονικών εξυπηρετητών (server) επιτρέποντας έτσι την εξοικονόµηση πόρων. Άρα οι τελικές χρήστες µπορούν να έχουν περισσότερα οφέλη µε λιγότερο κόστος ενώ αντίστοιχα ο πάροχος έχει την ευκαιρία να αυξήσει τα έσοδα του πουλώντας τους ανεκµετάλλευτους πόρους. Εικόνα 1. 1 Ένας εξυπηρετητής που φιλοξενεί τρία VM s µε τρία διαφορετικά Λ.Σ. 27

28 2. Τα µοντέλα υπηρεσιών του Cloud Το cloud computing κατηγοριοποιείται ανάλογα µε τον τύπο της υπηρεσίας που προσφέρει σε τρεις κατηγορίες Software as a Service (SaaS) Platform as a Service (PaaS) Infrastructure as a Service (IaaS) Οι κατηγορίες αυτές περιγράφουν το επίπεδο υπηρεσιών που είναι δυνατόν να προσφερθούν από ένα πάροχο cloud. Στην Εικόνα 1.2 παρουσιάζεται η σχέση µεταξύ των κατηγοριών των υπηρεσιών cloud ως ανεστραµµένη πυραµίδα. Εικόνα 2. 1 Τα µοντέλα υπηρεσιών του υπολογιστικού νέφους Στην Εικόνα 1.3 περιγράφονται τα επίπεδα των υπηρεσιών που είναι δυνατόν να προσφερθούν. 28

29 Εικόνα 2. 2 Η στοίβα του υπολογιστικού νέφους Software as a Service (SaaS) Η ιδέα είναι ότι ένας πάροχος είναι δυνατόν να προσφέρει στους τελικούς χρήστες πρόσβαση σε διάφορες εφαρµογές λογισµικού. Οι εφαρµογές είναι προσβάσιµες από διάφορες συσκευές µε χρήση απλών διεπαφών πελάτη πχ ένα web browser, ο οποίος επιτρέπει την πρόσβαση στον διακοµιστή (server) των λογισµικών. Τα λογισµικά αποτελούν ιδιοκτησία του παρόχου. Ως αντάλλαγµα των παραπάνω διευκολύνσεων ο τελικός χρήστης καλείται να καταβάλει µίσθωµα για την χρήση τους (Shshil B., Leena J., Sandeep J.; 2010). Στο µοντέλο αυτό δεν υπάρχει ανάγκη ο τελικός χρήστης να προβεί σε σχεδίαση και ανάπτυξη λογισµικού. Η µόνη εργασία που χρειάζεται να γίνει είναι παραµετροποίηση, ώστε το λογισµικό να ικανοποιήσει µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ανάγκες του. εν υπάρχει καµία πράξη αγοροπωλησίας software, ενώ η αµοιβή που ο τελικός χρήστης υποχρεούται να καταβάλει στον πάροχο αφορά µονάχα την χρήση του λογισµικού και την αποθήκευση των εγγραφών του. 29

30 Ένας SaaS πάροχος κανονικά φιλοξενεί και διαχειρίζεται ένα ή περισσότερα λογισµικά χρησιµοποιώντας ιδιόκτητες υποδοµές, ενώ ταυτόχρονα διασφαλίζει την απρόσκοπτη διαθεσιµότητα σε πολλαπλούς χρήστες µέσω του διαδικτύου. Γνωστά παραδείγµατα υπηρεσιών αυτού του τύπου είναι το Microsoft Dynamics CRM Online της Microsoft, το Gmail, το facebook, κλπ. Είναι προφανές από την δηµοφιλία και µόνο των συγκεκριµένων εφαρµογών ότι πρόκειται για την περισσότερο διαδεδοµένη εκδοχή χρήσης της υπολογιστικής νέφους. Τέλος δεν είναι λίγες οι φορές που ένα πάροχος SaaS χρησιµοποιεί υπηρεσίες Platform as a service (PaaS) ή και Infrastructure as a service (IaaS) τις οποίες προσφέρουν άλλοι Cloud Providers (Mell P., Grance T.; 2009) Platform as a Service (PaaS) Η ιδέα είναι ότι ένας πάροχος είναι δυνατόν να προσφέρει την υλικοτεχνική υποδοµή (IaaS) καθώς και συγκεκριµένης κατηγορίας software, όπως ολοκληρωµένα περιβάλλοντα ανάπτυξης λογισµικού, γλώσσες προγραµµατισµού, βάσεις δεδοµένων και λοιπά εργαλεία ανάπτυξης µε την βοήθεια των οποίων ο τελικός χρήστης µπορεί να αναπτύξει το δικό του λογισµικό. Το µοντέλο Platform as a Service (PaaS) είναι ένα περιβάλλον ανάπτυξης, εγκατάστασης και διανοµής λογισµικού και παρέχεται ως υπηρεσία σε προγραµµατιστές µέσω του διαδικτύου. ιευκολύνει την ανάπτυξη του λογισµικού και τον διαµοιρασµό του απαλλαγµένο από το κόστος και την πολυπλοκότητα της αγοράς και της διαχείρισης της αναγκαίας υποδοµής, ενώ ταυτόχρονα παρέχει όλες τις διευκολύνσεις που απαιτούνται για την υποστήριξη του κύκλου ζωής του λογισµικού (Shshil B., Leena J., Sandeep J.; 2010). Με το µοντέλο PaaS οι προγραµµατιστές µπορούν να δηµιουργούν εφαρµογές διαδικτύου (web applications) χωρίς να χρειάζεται να εγκαταστήσουν κανένα «εργαλείο» τοπικά στον υπολογιστή τους ενώ µπορούν να διανείµουν τα λογισµικά που παράγουν χωρίς χρήση κανενός ιδιαίτερου εργαλείου διαχείρισης. Η Microsoft τα τελευταία χρόνια διαθέτει το Microsoft Azure, το οποίο είναι µια από τις πιο δηµοφιλείς εκδοχές του PaaS. Επαγγελµατίες της πληροφορικής µπορούν να 30

31 έχουν πρόσβαση σε εργαλεία τελευταίας γενιάς και να αναπτύσσουν λογισµικό απ ευθείας στο σύννεφο Infrastructure as a Service (IaaS) Infrastructure as a Service είναι η υπηρεσία διάθεσης υλικοτεχνικής υποδοµής (hardware) όπως διακοµιστές (servers), αποθηκευτικά µέσα (storage), υποδοµές δικτύου (network) και σχετικού µε αυτά λογισµικό όπως λειτουργικά συστήµατα (operating systems), τεχνολογίες εξοµοίωσης (virtualization technology) και συστήµατα διαχείρισης αρχείων (file systems). Πρόκειται για µια εξέλιξη του µοντέλου της παραδοσιακής φιλοξενίας αρχείων, η οποία όµως στην νέα της µορφή δεν απαιτεί µακροχρόνιες συµβάσεις ενώ επιπλέον επιτρέπει στους τελικούς χρήστες να δεσµεύουν και να χρησιµοποιούν δυναµικά τις υποδοµές ανάλογα µε την ζήτηση. Στο µοντέλο αυτό ο πάροχος IaaS εκτελεί πολύ λίγες εργασίες υποστήριξης και οι τελικοί χρήστες πρέπει να διαµοιράσουν και να διαχειριστούν τις υπηρεσίες µε τον ίδιο ακριβώς τρόπο, όπως θα έκαναν αν οι υποδοµές ήταν στο δικό τους data center (Shshil B., Leena J., Sandeep J.; 2010). Το µοντέλο Infrastructure as a Service είναι µια µορφή φιλοξενίας (hosting). Περιλαµβάνει πρόσβαση στο δίκτυο καθώς και υπηρεσίες δροµολόγησης και αποθήκευσης δεδοµένων. Ο πάροχος IaaS σε γενικές γραµµές συντηρεί το υλικό και διαχειρίζεται τις υπηρεσίες (services) που είναι αναγκαίες για να «τρέξουν» τα λογισµικά. Η δυναµική αυξοµείωση του εύρους ζώνης (bandwidth), της µνήµης, και του αποθηκευτικού χώρου είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του µοντέλου. Η ταχύτητα της δυναµικής προσαρµογής και η τιµολόγηση της αποτελεί πεδίο ισχυρού ανταγωνισµού µεταξύ των παρόχων υπηρεσιών IaaS. εκάδες εκατοντάδες εφαρµογές που υποστηρίζουν παράλληλη χρήση σε διάφορες συσκευές (smart phones, tablets, desktop applications) εµπίπτουν στην κατηγορία αυτή. Τα δεδοµένα τους είναι αποθηκευµένα σε υποδοµές του Cloud και γίνονται διαθέσιµα προς χρήση στην τελευταία τους µορφή από όποια συσκευή και αν ζητηθούν. 31

32 Στην Εικόνα 1.4 παρουσιάζεται η διαφορά στο επίπεδο διαχείρισης των υποδοµών όταν η υλικοτεχνική υποδοµή είναι ιδιοκτησία του τελικού χρήστη και όταν χρησιµοποιούνται υπηρεσίες του Cloud όπως Iaas και PaaS. Εικόνα 2. 3 ιαφορές µεταξύ ιδιόκτητων υποδοµών και του µοντέλου IaaS και PaaS 3. Μοντέλα ανάπτυξης του υπολογιστικού νέφους Το υπολογιστικό σύννεφο µπορεί επίσης να ταξινοµηθεί µε βάση το υποκείµενο µοντέλο ανάπτυξης των υποδοµών, σε ηµόσιο, Ιδιωτικό, Κοινοτικό και Υβριδικό. Τα διαφορετικά µοντέλα ανάπτυξης των υποδοµών διακρίνονται από την αρχιτεκτονική τους, την τοποθεσία που έχουν εγκατεστηµένο το data center που υποστηρίζει το υπολογιστικό νέφος και τις ανάγκες του τελικού πελάτη τους (Leymann F.; 2009) 32

33 3.1. ηµόσιο υπολογιστικό σύννεφο Το ηµόσιο υπολογιστικό σύννεφο είναι ιδιοκτησία του παρόχου των υπηρεσιών Cloud. Μια τέτοια υπηρεσία υποστηρίζει διάφορες εφαρµογές τις οποίες διάφοροι πελάτες χρησιµοποιούν και ως αντάλλαγµα για την χρήση τους καταβάλλουν ενοίκιο ανάλογο προς την χρήση που έκαναν (Armbrust M., Fox A., και άλλοι 2009). Εικόνα 3. 1 ηµόσιο υπολογιστικό σύννεφο 3.2. Ιδιωτικό υπολογιστικό σύννεφο Ιδιωτικό υπολογιστικό σύννεφο ονοµάζεται το Cloud που είναι φτιαγµένο για την αποκλειστική χρήση ενός και µόνο πελάτη. Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές ανάλογα µε το καθεστώς ιδιοκτησίας του, τα λειτουργικά χαρακτηριστικά του κλπ. Ιδιαίτερο πάντως χαρακτηριστικό του είναι η αποκλειστική χρήση του από ένα και µόνο πελάτη. Ένα ιδιωτικό Cloud επίσης είναι δυνατό να αποτελεί ιδιοκτησία του πελάτη. Η εγκατάσταση, η λειτουργία και η συντήρηση του ωστόσο δεν γίνεται από αυτόν. Οι φυσικές υποδοµές (πχ servers) είναι δυνατόν να βρίσκονται είτε στις εγκαταστάσεις 33

34 του πελάτη είτε στις εγκαταστάσεις του παρόχου της υπηρεσίας (Qi Zhang, Lu Cheng, Raouf Boutaba; 2010) Εικόνα 3. 2 Ιδιωτικό υπολογιστικό σύννεφο Πρόσφατα θεσπίστηκε ο όρος του «εικονικού ιδιωτικού νέφους» (virtual private cloud). Σε ένα τέτοιο εικονικό ιδιωτικό νέφος δεσµεύονται φυσικές υποδοµές από ένα δηµόσιο υπολογιστικό σύννεφο για την αποκλειστική χρήση ενός και µόνο πελάτη. Εξαιτίας της δέσµευσης των πόρων ο πελάτης µπορεί να είναι βέβαιος ότι τα δεδοµένα του αποθηκεύονται και η επεξεργασία τους γίνεται µονάχα σε παραχωρηµένους σε αυτόν διακοµιστές στους οποίους βεβαίως έχει το αποκλειστικό δικαίωµα χρήσης (Staten James; 2009) Κοινοτικό υπολογιστικό σύννεφο Στην περίπτωση που κάποιοι πελάτες µε παρόµοιες ανάγκες αποφασίζουν για λόγους οικονοµίας κλίµακας ή άλλους να µοιραστούν κοινές υλικοτεχνικές υποδοµές, εγκαταστάσεις, παραµετροποιήσεις αλλά και την ευθύνη της διαχείρισης του Cloud, τότε έχουµε το κοινοτικό υπολογιστικό σύννεφο. Η διαχείριση του Cloud στην 34

35 περίπτωση αυτή µπορεί να γίνεται είτε από τα µέλη της κοινότητας είτε από εξουσιοδοτηµένο τρίτο µέλος εκτός κοινότητας (Marinos A., Briscoe G.; 2009) Υβριδικό υπολογιστικό σύννεφο Τέλος οποιοσδήποτε συνδυασµός των παραπάνω µοντέλων ανάπτυξης των υπολογιστικών σύννεφων, µπορεί να οριστεί ως υβριδικό µοντέλο (Yan L., Rong C., Zhao G.; 2010) Εικόνα 3. 3 Υβριδικό υπολογιστικό σύννεφο 3.5. Τεχνολογική επισκόπηση Ίσως το κυριότερο χαρακτηριστικό που χαρακτηρίζει το Cloud είναι η δυνατότητα της υποστήριξης πολλών και διαφορετικών πελατών στους οποίους επιτρέπεται η δυνατότητα της ταυτόχρονης χρήσης των ίδιων φυσικών υλικοτεχνικών υποδοµών. Στην περίπτωση του Cloud αυτή η δυνατότητα υλοποιείται µε τεχνολογίες εικονικού περιβάλλοντος (virtualization technologies). Ωστόσο η υλοποίηση αυτής της ιδέας δεν αποτελεί νέα τεχνολογία, καθώς αντίστοιχη υλοποίηση είχε κάνει το 1972 η IBM 35

36 στα συστήµατα VM/370, όπου είχε εισάγει την ιδέα του διαµοιρασµού του χρόνου επεξεργασίας στα mainframe της σειράς αυτής (Creasy R,J.; 1981) 3.6. Εικονικά περιβάλλοντα (Virtualization) Στο υπολογιστικό σύννεφο αυτό που στην πραγµατικότητα πληρώνουν οι πελάτες είναι η δυνατότητα της δυναµικής δέσµευσης και αποδέσµευσης πόρων, η οποία γίνεται µε τη χρήση εικονικών µηχανών (virtual machines). Οι εικονικές µηχανές δίνουν την δυνατότητα στον πάροχο να µοιράζει τις φυσικές υποδοµές του, που πιθανόν βρίσκονται εγκατεστηµένες σε διαφορετικούς χώρους (data center), σε πολλούς πελάτες την ίδια χρονική στιγµή (Dustin Owens; 2010). Το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρονται µε τα εικονικά περιβάλλοντα εξαρτάται απόλυτα από το µοντέλο του υπολογιστικού νέφους (SaaS, PaaS, IaaS). Τα εικονικά περιβάλλοντα (Virtualization) αναφέρονται αυστηρά στην χρήση των πόρων µιας φυσικής µηχανής µε τη χρήση µιας ή περισσοτέρων εικονικών µηχανών (virtual machines), οι οποίες αναλαµβάνουν να εκτελούν προγράµµατα και να διαχειρίζονται τους πόρους της σαν να ήταν ξεχωριστές φυσικές µηχανές. Επιπλέον είναι δυνατόν κάθε εικονική µηχανή να χρησιµοποιεί διαφορετικά λειτουργικά συστήµατα, ανεξάρτητα µε το λειτουργικό που τρέχει ή φυσική µηχανή ή οι άλλες εικονικές µηχανές µου χρησιµοποιούν τους πόρους της. Τα εικονικά περιβάλλοντα επιτυγχάνονται προσθέτοντας ένα επίπεδο (layer) ανάµεσα στο λειτουργικό σύστηµα και το υλικό της φυσικής µηχανής (Endo P., Goncalves G., Kelner J., Sadok D.; 2010). Αυτό το επιπρόσθετο επίπεδο επιτρέπει την υποστήριξη πολλαπλών ταυτόχρονων λειτουργικών συστηµάτων. Υπάρχουν δύο διαφορετικές υλοποιήσεις επιπρόσθετων επιπέδων. Τύπος 1 ος. Το πρόσθετο επίπεδο (hypervisor) εγκαθίσταται στο λειτουργικό σύστηµα και έχει άµεση προσπέλαση στο υλικό. Για το λόγο αυτό είναι 36

37 γρηγορότερο, πιο επεκτάσιµο και αποτελεί καλύτερη λύση (Mohanish P., Abhishek P., Sunil B,, Veeral P.; 2009) Τύπος 2 ος. Το πρόσθετο επίπεδο εγκαθίσταται πάνω από το λειτουργικό σύστηµα (Hosted architecture) και δεν αποτελεί µέρος του (Mohanish P., Abhishek P., Sunil B,, Veeral P.; 2009) Σε κάθε περίπτωση, στα εικονικά περιβάλλοντα δίνεται η δυνατότητα διαχείρισης των εικονικών µηχανών µε χρήση µιας εικονικής κονσόλας. Σήµερα η τεχνική του hypervisor έχει υπερισχύσει για ευνόητους λόγους σε όλες τις υλοποιήσεις. Εικόνα 3. 4 Υλοποίηση hypervisor µε τρεις διαφορετικές εικονικές µηχανές 3.7. Τεχνικές προσεγγίσεις Virtualization Η πιο δηµοφιλής αρχιτεκτονική για υπολογιστικά συστήµατα που χρησιµοποιούνται σε data centers σήµερα είναι η x86. Για το λόγο αυτό και τα λογισµικά που υποστηρίζουν εικονικές µηχανές κατά κύριο λόγο είναι υλοποιηµένα για αυτή την αρχιτεκτονική (VMWare White paper; 2007) 37

38 Εικόνα 3. 5 x86 virtualization layer Οι κορυφαίες προσεγγίσεις σήµερα είναι: Η full virtualization προσέγγιση, η οποία επιτρέπει την εκτέλεση µη τροποποιηµένου λειτουργικού συστήµατος στις εικονικές µηχανές, διατηρώντας έτσι τις επενδύσεις που έχουν γίνει σε λογισµικά (λειτουργικά και εφαρµογές) (VMWare performance study; 2007) Εικόνα 3. 6 Η full virtualization προσέγγιση (binary translation to x86) Η Para virtualization προσέγγιση, η οποία χρησιµοποιεί παραλλαγµένα λειτουργικά συστήµατα, ώστε να εξαλείψει την ανάγκη για µετάφραση σε binary. Για το λόγο αυτό προσφέρει πλεονεκτήµατα ταχύτητας, ωστόσο απαιτεί τροποποιηµένο πυρήνα (kernel) (VMWare performance study; 2007). 38

39 Εικόνα 3. 7 Η Para virtualization προσέγγιση Η hardware virtualization προσέγγιση, η οποία εισάγεται από τις AMD-V και την Intel VT τεχνολογίες. Οι πρώτες γενιές hardware υποστήριζαν εικονικά περιβάλλοντα επεξεργαστών µόνο, ενώ οι νεότερες αναµένετε να υποστηρίζουν και εικονικά περιβάλλοντα µνήµης και Ι/Ο (VMWare performance study; 2007). Εικόνα 3. 8 Η hardware assist προσέγγιση 39

40 4. Τα όρια του Cloud Computing Το Cloud Computing εκτιµάται ότι αποτελεί το νέο µοντέλο ανάπτυξης στις λύσεις πληροφορικής καθώς µπορεί να ικανοποιήσει πλήρως τις διαφορετικές ανάγκες πελατών όλων των µεγεθών (µεγάλες επιχειρήσεις, µικρές νεοσύστατες επιχειρήσεις ακόµα και τελικούς χρήστες). Κάποιες εφαρµογές που είναι βασισµένες στο σύννεφο όπως το GMAIL έχουν γνωρίσει τεράστια αποδοχή, κάποιες άλλες πάλι όχι. Εφαρµογές οι οποίες είτε κρίνονται ως ζωτικής σηµασίας για την λειτουργία της επιχείρησης / οργανισµού είτε αποθηκεύουν και χρησιµοποιούν σηµαντικά για την επιχείρηση δεδοµένα µε δυσκολία ανεβαίνουν στο υπολογιστικό νέφος. Σύµφωνα µε την έρευνα της Kelton Research (2009), σε πάνω από 500 υψηλόβαθµα στελέχη πληροφορικής σε 17 χώρες της Βόρειας Αµερικής, της Ευρώπης και της Ασίας διαπιστώθηκε ότι υπάρχει σηµαντικό έλλειµµα εµπιστοσύνης στις λύσεις που είναι βασισµένες στο νέφος κυρίως λόγω του φόβου της απώλειας ή διασποράς κρίσιµων πληροφοριών εξαιτίας επιθέσεων και γενικότερων αδυναµιών ασφαλείας. Ακόµα και όσοι εµφανίζονται θετικοί στο ενδεχόµενο να µεταφέρουν τα κρίσιµα συστήµατα τους υπό την εποπτεία ενός Cloud Provider ζητούν να ξέρουν: Ποιος θα έχει πρόσβαση στα δεδοµένα και τις εφαρµογές και µε ποιο τρόπο θα παρακολουθείτε η κάθε του ενέργεια. Τι µέτρα ασφαλείας χρησιµοποιούνται για την µετάδοση και αποθήκευση των δεδοµένων. Με ποιο τρόπο οι εφαρµογές και τα δεδοµένα που αφορούν διαφορετικούς πελάτες διατηρούνται ξεχωριστά. Σε ποια φυσική τοποθεσία θα βρίσκονται αποθηκευµένα τα δεδοµένα και κατά πόσο η παράµετρος αυτή µπορεί να επηρεάσει την λειτουργία του τελικού πελάτη (πχ διαφορά ώρας, διαφορετική νοµοθεσία κλπ). 40

41 Αν η γενικότερη συµφωνία (τεχνικές λεπτοµέρειες, διαθεσιµότητα υπηρεσίας, ποιότητα υπηρεσίας, µέτρα ασφαλείας κλπ) µπορεί να καταγραφεί σε µια σύµβαση (Service Level Agreement). Όλες οι παραπάνω ανησυχίες που εκφράζονται από τους δυνητικούς πελάτες αποτελούν τα κυριότερα εµπόδια για της ανάπτυξης του cloud computing ιαθεσιµότητα υπηρεσίας (availability of service) Η διακοπή λειτουργίας (µη διαθεσιµότητα) µιας υπηρεσίας αποτελεί µια από τις πιο σηµαντικές ανησυχίες του τελικού πελάτη. Όταν ο πελάτης έχει καταθέσει όλη την ζωτική για την λειτουργία του πληροφορία στο σύννεφο, θέλει να είναι απόλυτα βέβαιος ότι όταν την χρειαστεί, αυτή θα είναι διαθέσιµη. εδοµένου ότι η πρόσβαση στο νέφος γίνεται µέσω του διαδικτύου, υπάρχει αυξηµένος κίνδυνος αποτυχίας πρόσβασης καθώς µπορεί να εµφανιστούν δυσλειτουργίες σε διάφορα σηµεία της αλυσίδας. Ακόµα και αν ο Cloud provider έχει πολλαπλά κέντρα δεδοµένων σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες, και χρησιµοποιεί διαφορετικούς Internet provider, µπορεί δυνητικά η δυσλειτουργία να εµφανιστεί στις κοινές υποδοµές του λογισµικού. Ως εφικτή λύση που µειώνει τον κίνδυνο της διαθεσιµότητας το Berkeley Laboratory προτείνει τη συνεργασία µε περισσότερους από ένα Cloud Provider (Armbrust M, Fox A και άλλοι; 2009). Μια ακόµα αιτία που µπορεί να επηρεάσει την διαθεσιµότητα είναι το Distributed Denial Of Service attack (DDoS). Οι εγκληµατίες του είδους απειλούν να εξαφανίσουν τα εισοδήµατα των Cloud providers καθιστώντας τις υπηρεσίες τους µη διαθέσιµες. Η άµυνα έναντι σε επιθέσεις DDoS, πρέπει να εξασφαλίζει ότι στις κύριες συνδέσεις µε το δίκτυο υπάρχει επαρκές εύρος ζώνης (bandwidth) και δυνατότητα άµεσης και δυναµικής αύξησης του αν κάτι τέτοιο χρειαστεί. Το αρχικό δηλαδή εύρος ζώνης πρέπει να είναι αρκετό για να αντέξει τους χαµηλής δυναµικότητας επιτιθέµενους, και να υπάρχει η δυνατότητα το σύστηµα να µπορεί να διαθέσει άµεσα αρκετό εύρος ζώνης προκειµένου να αντιµετωπίσει επιθέσεις 41

42 µεγαλύτερης ισχύος. Ωστόσο επειδή είναι δυνατό ο επιτιθέµενος να έχει εγκαταστήσει zombies σε χιλιάδες συστήµατα στο διαδίκτυο και επειδή η πρόσβαση σε µεγάλου µεγέθους bandwidth αφενός έχει άνω όρια, αφετέρου απαιτεί σηµαντική οικονοµική δαπάνη, πρέπει κανείς να χρησιµοποιεί και εργαλεία τα οποία εξετάζουν την κίνηση στο δίκτυο και βεβαίως βοηθούν στην διαµόρφωση της κάνοντας διαχείριση των εισερχοµένων κλήσεων. (Tipton H., Krause M.; 2004) Αλλά και πάλι επιθέσεις µε µεγάλο «στρατό» από zombies είναι δυνατόν να θέσουν εκτός λειτουργίας τα εργαλεία διαχείρισης της κίνησης. Ως εκ τούτου για µεγαλύτερη ασφάλεια θα πρέπει να χρησιµοποιούνται και συστήµατα ανίχνευσης εισβολών Σ.Α.Ε. (Κάτσικας Σ.;2001). Τα Σ.Α.Ε. «ακούνε» το δίκτυο και ενεργούν ως συναγερµοί όταν αντιληφθούν πιθανή εισβολή στο σύστηµα. (Ramachandran J.; 2002) Εξαρτηµένη σχέση δεδοµένων (Data Lock-in) Πολλοί ισχυρίζονται ότι η χρήση λογισµικών που στηρίζονται σε εφαρµογές βασισµένες σε κάποιον Cloud Provider, θα µπορούσε να καταλήξει σε µια σχέση οµηρίας, όπου η µετανάστευση δεδοµένων (migration) από έναν Cloud Provider σε έναν άλλον ή σε ένα In House περιβάλλον IT είναι σχεδόν αδύνατη. Ο λόγος για την κακή αυτή φορητότητα είναι αποτέλεσµα της έλλειψης τυποποίησης σε ανάλογα APIs (Stallman R; 2008). Η προφανής λύση είναι λοιπόν να τυποποιηθεί ένα API έτσι ώστε ένας προγραµµατιστής SaaS να µπορεί να αναπτύξει υπηρεσίες και πληροφορίες σε πολλαπλούς Cloud provider (Armbrust M, Fox A και άλλοι; 2009) Αποµόνωση δεδοµένων (Data segregation) Μια άµεση συνέπεια της πολλαπλής µίσθωσης είναι η έλλειψη αποµόνωσης των πληροφοριών. Virtual Machines (VM s - εικονικές µηχανές) διαφορετικών πελατών συστεγάζονται στον ίδιο διακοµιστή ενώ τα δεδοµένα αυτών µπορεί να βρίσκονται στους ίδιους σκληρούς δίσκους. (Balachandra R. K., Ramakrishna P. V., Atanu R.; 42

43 2009) Ο κίνδυνος που καταγράφεται έχει να κάνει µε την αποτυχία των µηχανισµών για την ξεχωριστή αποθήκευση στο δίσκο ή την µνήµη µεταξύ διαφορετικών χρηστών. Μια τέτοια αποτυχία δηλαδή θα µπορούσε να επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών από το VM ενός πελάτη στο VM ενός άλλου. Επιπλέον έχουν αναφερθεί κατά καιρούς, µια σειρά από αδυναµίες σε διάφορα εµπορικά VM s, οι οποίες έχουν αξιοποιηθεί, προκειµένου να αποκτηθεί πρόσβαση σε εικονικές µηχανές ενός ή περισσοτέρου πελατών (Ristenpart T., Tromer E., Shacham H., Savage S.; 2009). Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις για τον περιορισµό αυτού του κινδύνου. Κατ αρχήν οι Cloud providers θα πρέπει µε κάθε δυνατό τρόπο να αποφύγουν την γνωστοποίηση στοιχείων του εσωτερικού δικτύου τους, της οργάνωσης των πόρων, των υπηρεσιών και των πολιτικών τους. Επιπλέον µπορεί κανείς να επικεντρωθεί στις αδυναµίες του υφιστάµενου καναλιού και να εφαρµόσει περιορισµούς στην κίνηση δεδοµένων µε χρήση firewalls ή τεχνικές µετάδοσης πληροφορίας µε κρυπτογράφηση ή να προσθέσει ενδιάµεσα επίπεδα στα οποία υλοποιούνται πολιτικές ελέγχου και ασφάλειας. Ωστόσο ως καλύτερη λύση προτείνεται η χρήση αποκλειστικών φυσικών µηχανών ανά πελάτη. Η λύση αυτή ενδεχοµένως ανεβάζει το κόστος της υπηρεσίας ενώ ταυτόχρονα είναι πιθανόν οι µηχανές σε κάποιο βαθµό να υπολειτουργούν. Σε κάθε περίπτωση ο πελάτης πρέπει να γίνεται κοινωνός των εναλλακτικών περιπτώσεων και των διαφορετικών τιµολογήσεων που συνεπάγονται και να είναι εκείνος που θα ορίζει το επίπεδο της υπηρεσίας που επιθυµεί να λάβει (Armbrust M, Fox A και άλλοι; 2009) Κατάχρηση προνοµίου (Privilege abuse) Με τον όρο κατάχρηση προνοµίου (privilege abuse), εννοείται η απειλή που µπορεί να προέλθει από οποιοδήποτε στέλεχος του Cloud Provider, το οποίο έχει πρόσβαση στα διάφορα συστήµατα και πληροφορίες. Κατάχρηση των προνοµίων αυτών από 43

44 insiders θα µπορούσε να προκαλέσει σηµαντική ζηµιά στον πελάτη σε διάφορα επίπεδα που αφορούν τόσο την καθηµερινή του λειτουργία όσο και την φήµη και πελατεία του. Βέβαια δεν θα πρέπει να αγνοηθεί ότι αντίστοιχος κίνδυνος ενυπάρχει και στην περίπτωση που ο πελάτης τηρεί τα πληροφοριακά του συστήµατα εντός εταιρίας (Leczanr M., Patig S.; 2011). εν άλλωστε λίγες οι φορές που έχουν αναφερθεί επιθέσεις σε συστήµατα από υπαλλήλους - στελέχη των εταιριών, καθώς η θέση τους, τους επέτρεπε να γνωρίζουν υποδοµές, αρχιτεκτονικές, κωδικούς αλλά και πιθανές αδυναµίες η back doors. Προκειµένου να µειώσουν κατά το δυνατόν τον κίνδυνο αυτό, οι υποψήφιοι πελάτες ενός Cloud Provider θα πρέπει να διεξάγουν αφενός µια συνολική αξιολόγηση του παρόχου, αφετέρου να ζητούν να τους προσδιορίσουν επακριβώς το ανθρώπινο δυναµικό που θα έχει πρόσβαση στα δεδοµένα τους, το επίπεδο πρόσβασης τους, καθώς επίσης και τα µέτρα ασφαλείας που λαµβάνονται, ώστε να αποφευχθεί µια τέτοια ενδεχόµενη απειλή (Balachandra R. K., Ramakrishna P. V., Atanu R.; 2009) 4.5. Κλιµάκωση των πόρων (Scaling recourses) Όπως και παραπάνω έχει αναφερθεί, η ικανότητα της κλιµάκωσης των πόρων είτε προς τα πάνω (αύξηση πόρων) για την κάλυψη αυξηµένης ζήτησης, είτε προς τα κάτω (µείωση πόρων) όταν οι συνθήκες δεν απαιτούν αυξηµένη ανάλωση τους είναι ένα από τα πιο επιθυµητά χαρακτηριστικά του Cloud Computing. Ωστόσο, όπως είναι προφανές αν για οποιοδήποτε λόγο η διαδικασία αύξησης των πόρων αποτύχει ή δεν γίνει σε αποδεκτό χρόνο τότε θα οδηγήσει σε αποτυχία των υπηρεσιών. Από την άλλη πάλι, η αύξηση των διατιθέµενων πόρων θα πρέπει να έχει ένα άνω όριο. Το όριο αυτό σταµατά την συνεχή αύξηση της δέσµευσης πόρων προκειµένου αφενός να προστατευθεί το Cloud από ενδεχόµενη άρνηση εξυπηρέτησης εξαιτίας δυσλειτουργίας εφαρµογών του πελάτη, αφετέρου να αποφευχθεί άσκοπη χρέωση του πελάτη απόρροια της άσκοπης δέσµευσης και χρήσης πόρων (Armbrust M, Fox A και άλλοι; 2009). 44

45 Σε κάθε περίπτωση οι συµφωνίες που καθορίζουν την ποιότητα της υπηρεσίας θα πρέπει να προβλέπουν µε ακρίβεια τον χρόνο απόκρισης του Cloud στις διακυµάνσεις του φόρτου εργασίας καθώς και το ανώτατο όριο δέσµευσης πόρων Ασφάλεια δεδοµένων & εµπιστευτικότητα (Data Security & Confidentiality) Εκ κατασκευής το µοντέλο του Cloud Computing εξαιτίας της κατανεµηµένης αρχιτεκτονικής του, απαιτεί αυξηµένη κίνηση δεδοµένων µέσω των δικτύων. Η αυξηµένη αυτή κίνηση και η έκθεση τους στις διαδικτυακές υποδοµές ελλοχεύει κινδύνους σχετικούς µε την ασφάλεια. Μια από τις προτεινόµενες λύσεις αναφορικά µε την εµπιστευτικότητα των πληροφοριών που ταξιδεύουν στο διαδίκτυο είναι η κρυπτογράφηση, που όµως στην περίπτωση του cloud µάλλον δεν αποτελεί την ιδεατή λύση. Σε κάποιες από τις εκδοχές του cloud computing τόσο τα δεδοµένα όσο και οι εφαρµογές βρίσκονται στο σύννεφο και συλλειτουργούν εκεί. Αυτό από µόνο του προϋποθέτει ότι τουλάχιστον σε κάποιες χρονικές στιγµές τα δεδοµένα που χρησιµοποιούνται από τις εφαρµογές δεν πρέπει να είναι κρυπτογραφηµένα ώστε η επεξεργασία τους να αποκτά νόηµα (πχ διεπαφή µε τον χρήστη ενηµερώσεις, καταχωρήσεις, υπολογισµοί κλπ). Επιπλέον η συνεχής κρυπτογράφηση αποκρυπτογράφηση των δεδοµένων αυξάνει την κατανάλωση πόρων πληροφορικής και εποµένως αυξάνει το κόστος της υπηρεσίας. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες για την αντιµετώπιση αυτού του προβλήµατος. Προϊόντα όπως το Trusted Cloud Computing Platform (TCCP), εγγυούνται την εµπιστευτικότητα και την πληρότητα των πληροφοριών που διακινούνται µε χρήση virtual machine, επιτρέποντας στον χρήστη να γνωρίζει εκ των προτέρων εάν ο Cloud provider εφαρµόζει αντίστοιχες πολιτικές ασφάλειας (Santos N., Gummadi K., Rodriques R.; 2009). Μια διαφορετική πρόταση έρχεται από τα εργαστήρια της Microsoft (Kamara S., Lauter K., 2010). Η ιδέα βασίζεται σε µια τοπική εφαρµογή, η οποία εγκαθίσταται στον υπολογιστή του χρήστη και αποτελείται από τρία επιµέρους συστήµατα. Α) ένα 45

46 επεξεργαστή δεδοµένων (Data Processor), ο οποίος επεξεργάζεται τα δεδοµένα πριν αυτά αποσταλούν στο σύννεφο. Β) ένα επαληθευτή δεδοµένων (Data verifier), ο οποίος ελέγχει εάν τα δεδοµένα στο Cloud έχουν αλλοιωθεί. Γ) µια γεννήτρια κλειδιών (Token Generator), η οποία παράγει τα κλειδιά τα οποία επιτρέπουν την κρυπτογράφηση αποκρυπτογράφηση των δεδοµένων. Σύµφωνα µε το πρότυπο αυτό ο χρήστης κρυπτογραφεί τα δεδοµένα πριν από το φόρτωµα στο σύννεφο. Όταν χρειαστεί να ανακληθούν δεδοµένα, ο χρήστης χρησιµοποιεί την γεννήτρια παραγωγής κλειδιών, ώστε να δηµιουργηθεί ένα αναγνωριστικό και ένα κλειδί αποκρυπτογράφησης. Το αναγνωριστικό θα σταλεί στο σύννεφο και η ζητούµενη πληροφορία σε κρυπτογραφηµένη µορφή θα µεταφερθεί στον τοπικό υπολογιστή που υπέβαλε το αίτηµα. Κατόπιν οι πληροφορίες αυτές θα αποκρυπτογραφηθούν και θα ελεγχθούν µε χρήση του κλειδιού κρυπτογράφησης. Η κοινή χρήση δεδοµένων µεταξύ διαφορετικών χρηστών εξασφαλίζεται µε την απλή αποστολή του αναγνωριστικού και του κλειδιού κρυπτογράφησης Τοποθεσία δεδοµένων (Data location) Επιπρόσθετα, εκτός από την τοπολογία του δικτύου ενός cloud provider, πολλές φορές ενδιαφέρει και η φυσική τοποθεσία στην οποία βρίσκονται αποθηκευµένα τα δεδοµένα. Η γνώση αυτή είναι πολλές φορές κρίσιµης σηµασίας καθώς µεταξύ διαφορετικών κρατών εφαρµόζεται διαφορετική νοµοθεσία, κανονισµοί και πρότυπα. Λόγου χάρη σύµφωνα µε το νόµο 2472/1997, που µεταξύ άλλων ρυθµίζει και τη διασυνοριακή ροή προσωπικών δεδοµένων, προβλέπονται µια σειρά από προϋποθέσεις προκειµένου δεδοµένα προσωπικού χαρακτήρα να αποσταλούν στην αλλοδαπή. Πολλές φορές ακόµα εκτός από τα προβλήµατα της τοποθεσίας προκύπτουν και προβλήµατα διαδροµής, λόγου χάρη ο πελάτης ζητά τα δεδοµένα να µην περνάνε από συσκευές δροµολόγησης και αναµετάδοσης που βρίσκονται σε συγκεκριµένες χώρες. Για να αντιµετωπίσουν προβλήµατα αυτού του τύπου κάποιοι cloud providers επιτρέπουν στον πελάτη να επιλέξει την φυσική τοποθεσία που θα αποθηκεύονται τα δεδοµένα του. Για παράδειγµα η Amazon προσφέρει την δυνατότητα επιλογής µεταξύ Ευρώπης και Αµερικής. 46

47 4.8. ιαγραφή των δεδοµένων (Deletion of Data) Το πρόβληµα της διαγραφής των δεδοµένων είναι στενά συνδεδεµένο µε το θέµα της µη αποκλειστικής χρήσης υπολογιστικών πόρων. Ένας πελάτης ενός δηµόσιου σύννεφου µπορεί να ζητήσει να διαγραφούν πλήρως όλα τα δεδοµένα που τον αφορούν. Καθώς όµως τα αποθηκευτικά µέσα που χρησιµοποιούνται (σκληροί δίσκοι, συστήµατα back up κλπ) αφορούν και άλλους πελάτες δεν είναι δυνατή η µόνιµη διαγραφή τους, χωρίς δυνατότητα επανάκτησης (undelete recovery). Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε µορφοποίηση (format) των µέσων ή επανεγγραφή των τοµέων (sectors) που πριν καταλάµβαναν τα δεδοµένα του πελάτη µε άλλα τυχαία δεδοµένα. Η εργασία της µορφοποίησης στις περιπτώσεις αυτές είναι αδύνατη, ενώ η εγγραφή τυχαίων δεδοµένων στους τοµείς που πριν χρησιµοποιούνταν από τον πελάτη αφενός απαιτεί ανάλωση υπολογιστικών πόρων και εποµένως παράγει κόστη αφετέρου δεν εξασφαλίζεται µε κάποιο τρόπο ότι η σάρωση αυτή έγινε σε όλους τους τοµείς του δίσκου και σε όλα τα αποθηκευτικά µέσα που έχουν χρησιµοποιηθεί. Ως µέσο προστασίας προτείνεται (Catteddu D., Hogben G.; 2009) τα δεδοµένα να βρίσκονται αποθηκευµένα κρυπτογραφηµένα, πρακτική που µπορεί να µην επιλύει οριστικά το πρόβληµα, ωστόσο µειώνει σηµαντικά τον κίνδυνο Ανάνηψη συστηµάτων & αντίγραφα ασφαλείας (Recovery & Back Up) Οι Cloud Provides οφείλουν να έχουν εκπονήσει διαδικασίες σχετικά µε την λήψη αντιγράφων ασφαλείας, όπως επίσης και να έχουν προετοιµάσει σχέδια αντιµετώπισης του κινδύνου κατάρρευσης των πληροφοριακών συστηµάτων παραγωγής που διαθέτουν (Varia J.; 2010). Θα πρέπει δηλαδή να µπορούν να ανανήψουν τα ίδια ή να εκκινήσουν νέα παρόµοια συστήµατα παραγωγής (εφαρµογές και δεδοµένα) σε χρόνο τέτοιο, που να είναι αποδεκτός και προσυµφωνηµένος µεταξύ του παρόχου και των πελατών του στις συµβάσεις επιπέδου συνεργασίας (SLA s). 47

48 4.10. Απροσδιόριστο επίπεδο απόδοσης (Unpredictable performance) Ο προσπορισµός οικονοµικής ωφέλειας στο cloud computing βασίζεται στην αύξηση χρήσης των υποδοµών από πολλούς χρήστες µέσω πολλαπλών µισθώσεων. Ωστόσο δεν είναι βέβαιο ότι η δραστηριότητα ενός χρήστη δεν θα επηρεάσει την απόδοση των εφαρµογών ενός άλλου χρήστη (Yang B., Tan F., Dai Y., Guo S.;2009). Ο πελάτης στην πραγµατικότητα δεν ξέρει τελικά τι χαρακτηριστικά έχουν οι υπολογιστές που χρησιµοποιούνται για µια υπηρεσία, ούτε σε πιο φυσικό χώρο βρίσκονται εγκατεστηµένοι, ούτε καν το πλήθος των φυσικών µηχανών που χρησιµοποιούνται. Η µόνη πηγή πληροφοριών που έχει είναι οι προδιαγραφές του υλικού που παρέχεται από τον πάροχο για κάθε τύπο υπηρεσίας. Ωστόσο τα µεγέθη της αναφοράς αυτής δεν έχουν την ίδια έννοια και δεν εγγυούνται την ίδια απόδοση, όταν αφορούν ένα διακοµιστή στο σύννεφο και ένα διακοµιστή στο εσωτερικό περιβάλλον του πελάτη. Η διαφορά της απόδοσης έγκειται στον αριθµό των χρηστών που είναι συνδεδεµένοι σε µια χρονική στιγµή και την χρήση των I/O πόρων που γίνεται. Οι χρήστες περιµένουν πάντα την ίδια απόδοση, ωστόσο αυτό δεν είναι εφικτό καθώς η απόδοση εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, πολλοί από τους οποίους δεν είναι υπό τον έλεγχο τους. 48

49 5. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα του Cloud Computing 5.1. Η αλυσίδα αξίας του Porter Ο όρος αλυσίδα αξίας αναφέρθηκε πρώτη φορά από τον Michael Porter. Σύµφωνα µε τον Porter η αλυσίδα αξίας είναι ένα σύστηµα από ανεξάρτητες επιχειρησιακές λειτουργίες, οι οποίες συνδέονται µε συσχετίσεις. Σύµφωνα λοιπόν µε την τεχνική της αλυσίδας αξίας, µια επιχείρηση εξετάζεται υπό το πρίσµα των δραστηριοτήτων που εκτελεί για να παρέχει στους πελάτες της το προϊόν ή την υπηρεσία της. Οι συσχετίσεις αυτές υπάρχουν όταν το αποτέλεσµα µιας δραστηριότητας επηρεάζει το κόστος ή την αποδοτικότητα µιας άλλης δραστηριότητας (Porter M.; 1998), έτσι ώστε να παράγεται µια σηµαντική πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος και προστιθέµενης αξίας. (Porter M.; 1985). Η αλυσίδα αξίας, δηλαδή, αναλύει την επιχείρηση στις στρατηγικά κύριες δραστηριότητες της, ούτως ώστε να εξετάζει την πορεία του κόστους που αντιµετωπίζει η επιχείρηση, καθώς και τις υπάρχουσες ή δυνητικές πηγές διαφοροποίησης της. Μελετάται, µε άλλα λόγια, η φύση και ο βαθµός της συνέργειας που ενδεχοµένως αναπτύσσεται µεταξύ των εσωτερικών λειτουργιών ενός οργανισµού,. Μια επιχείρηση επιτυγχάνει ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα εκτελώντας αυτές τις δραστηριότητες µε χαµηλότερο κόστος ή καλύτερα από τους ανταγωνιστές της και γενικότερα, οι διαφορές στις αλυσίδες αξίας µεταξύ ανταγωνιστικών επιχειρήσεων µπορεί να είναι η κύρια πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος (Παπαδάκης Β.; 2007). Σύµφωνα µε τον καθηγητή Porter, οι λειτουργίες µιας επιχείρησης µπορούν να χωριστούν σε δύο γενικές οµάδες, τις κύριες (που έχουν να κάνουν κατά κανόνα µε τη δηµιουργία, τη διανοµή, προώθηση και υποστήριξη του προϊόντος) και τις υποστηρικτικές (που περιβάλλουν τις κύριες και παρέχουν την απαραίτητη υποδοµή για τη διασφάλιση τους). Τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες διέρχονται όλων των λειτουργιών της αλυσίδας σειριακά και σε κάθε στάδιο αυξάνουν την εσωτερική τους αξία. 49

50 Εικόνα 5. 1 Η αλυσίδα αξίας (Value Chain) Έτσι µεταξύ των κύριων λειτουργιών συγκαταλέγονται οι εξής (Porter M.; 1985): - Λειτουργίες χειρισµού εισερχοµένων (Inbound Logistics). Λειτουργίες που σχετίζονται µε την υποδοχή, την αποθήκευση και τη διακίνηση πρώτων υλών, απογραφή, επιστροφές στους προµηθευτές, έλεγχο αποθεµάτων. - Λειτουργίες παραγωγής (Operations). ραστηριότητες που σχετίζονται µε την µεταποίηση των εισροών σε τελικό προϊόν, όπως συσκευασία, συναρµολόγηση, έλεγχος, συντήρηση εξοπλισµού, εγκαταστάσεις. - ιαχείριση εξερχοµένων (Outbound Logistics). Λειτουργίες που σχετίζονται µε τη συλλογή, την αποθήκευση και τη φυσική διανοµή του προϊόντος. Αν εστιάζουµε σε υλικά αγαθά τότε πρόκειται για χειρισµό υλικών, µεταφορές, αποθέµατα κλπ. Αν εστιάζουµε σε υπηρεσίες, τότε πρόκειται περισσότερο για τις διαδικασίες µε τις οποίες έχει ο καταναλωτής πρόσβαση στην υπηρεσία. - Marketing και πωλήσεις (Marketing and Sales). ραστηριότητες που σχετίζονται µε την παροχή των µέσων που επιτρέπουν στον καταναλωτή να ενηµερωθεί για το 50

51 προϊόν και να το αγοράσει, όπως διαφήµιση, διοίκηση πωλήσεων, προώθηση, τιµολόγηση, επιλογή καναλιών διανοµής κλπ. - Υπηρεσίες µετά την πώληση (Services). ραστηριότητες που σχετίζονται µε την παροχή υπηρεσιών για την αύξηση ή διατήρηση της αξίας του προϊόντος, όπως εγκατάσταση, επισκευή, εκπαίδευση, παροχή ανταλλακτικών, προσαρµογή προϊόντος. Στον εντοπισµό των υποστηρικτικών λειτουργιών µπορούµε να διακρίνουµε: - Προµήθειες Αγορές (Procurement). ραστηριότητες που συνδέονται µε την απόκτηση υλικών που εισέρχονται στην παραγωγική διαδικασία όπως πρώτες ύλες, εξωτερικές υπηρεσίες, εξοπλισµός κλπ. Έχουν να κάνουν µε την αλυσίδα αξίας στο σύνολο της, γιατί υποστηρίζουν όλες τις κύριες λειτουργίες. - Έρευνα και Ανάπτυξη (Technology). ραστηριότητες που συνδέονται τόσο µε το σχεδιασµό των προϊόντων όσο και µε τη βελτίωση της εκτέλεσης των υπολοίπων λειτουργιών στην αλυσίδα αξίας. Κάθε δραστηριότητα περιλαµβάνει τεχνολογία, και τεχνογνωσία σε κάποιο βαθµό. - ιοίκηση Ανθρωπίνων πόρων (Human Resource Management). ραστηριότητες που απαιτούνται για τη διασφάλιση της στελέχωσης, εκπαίδευσης και ανάπτυξης προσωπικού. Είναι εµφανής η σηµασία αυτής της λειτουργίας σε όλη την αλυσίδα αξίας, καθώς όλες οι δραστηριότητες χρησιµοποιούν προσωπικό. - Εσωτερική Υποδοµή (Firm Infrastructure). ραστηριότητες όπως γενική διοίκηση, χρηµατοδοτική διοίκηση, ανάπτυξη στρατηγικής στρατηγικός προγραµµατισµός, νοµική υποστήριξη είναι απολύτως σηµαντικές για όλες τις λειτουργίες σε µια επιχείρηση. Παρ όλη όµως τη σηµασία των δραστηριοτήτων αξίας, η αλυσίδα αξίας δεν αποτελεί απλά ένα άθροισµα επιµέρους δραστηριοτήτων αλλά ένα οργανικά συνδεδεµένο σύνολο. Οι διάφορες διασυνδέσεις που προκύπτουν ορίζονται ως σχέσεις µεταξύ του 51

52 τρόπου µε τον οποίο εκτελείται κάποια δραστηριότητα και του κόστους ή της απόδοσης µιας άλλης. Ωστόσο η ανταγωνιστικότητα µιας επιχείρησης δε στηρίζεται αποκλειστικά στο κόστος ή την απόδοση των δραστηριοτήτων της δικής της αλυσίδας αξίας, αλλά και σε εκείνες των προµηθευτών της, των καναλιών διανοµής, ακόµη και των αγοραστών. Υπάρχει συνήθως υιοθέτηση εξειδικευµένων ρόλων και η αλυσίδα αξίας µιας επιχείρησης αποτελεί τµήµα µιας µεγαλύτερης σειράς δραστηριοτήτων του λεγόµενου συστήµατος αξίας (value system), το οποίο περιλαµβάνει και τις προαναφερθείσες αλυσίδες αξίας. Εικόνα 5. 2 Το σύστηµα αξίας (Value System) 52

53 5.2. Η αλυσίδα αξίας του Cloud Τα δεδοµένα Τα στοιχεία για την ανάλυση της αλυσίδα αξίας συγκεντρώθηκαν µε έρευνες που διενεργήθηκαν και µελέτες περιπτώσεων που διεξήχθησαν (Ashraf M., Jorn A., Junseok H.; 2009 Annex 1 Case studies), χρησιµοποιώντας τεχνικές ανάλυσης στα πρότυπα της αλυσίδας αξίας του Porter και των Herget και Morris (1989) τα δεδοµένα αυτά υποβλήθηκαν σε επεξεργασία προκειµένου να: Οριοθετηθούν οι επιµέρους διαδικασίες Ευρεθούν µεταξύ αυτών οι κρίσιµες διαδικασίες Αναγνωριστεί η δοµή της αξίας του προϊόντος (ή υπηρεσίας) Ευρεθούν οι συσχετίσεις και οι εσωτερικές σχέσεις στο µοντέλο Με βάση τη διαδικασία αυτή, οι συσχετίσεις, τα επίπεδα και οι υποκατηγορίες ορίστηκαν για κάθε ένα προϊόν Το µοντέλο Το προτεινόµενο µοντέλο της αλυσίδας αξίας χτίστηκε βασισµένο στην κλασική θεωρία του Porter και αναλύεται σε τρία επίπεδα. Σε κάθε επίπεδο, οι διεργασίες είναι οργανωµένες ως ανεξάρτητες υποκατηγορίες. Το όριο κάθε επιπέδου αντιπροσωπεύει ένα περιθώριο κέρδους και γνώσης. ιασυνδέσεις µεταξύ των επιπέδων ή των επιµέρους υποκατηγοριών είναι εφικτές. 53

54 Εικόνα 5. 3 Μοντέλο αλυσίδας αξίας του Cloud Primary services layer. Αυτό το επίπεδο ενσωµατώνει υπηρεσίες της βασικής υποδοµής που απαιτούνται για την ανάπτυξη οποιοδήποτε µοντέλου υπηρεσίας Cloud και αποτελείται από τις εξής υποκατηγορίες: Υπηρεσίες hardware (HWSrv). Περιλαµβάνει υπηρεσίες δικτύωσης, επεξεργασίας, αποθήκευσης. Σε γενικές γραµµές ένα ευρύ φάσµα των υπηρεσιών αυτών υποστηρίζονται ως αυτόνοµα συστήµατα από τους κλασικούς τεχνολογικούς παρόχους όπως η Sun Microsystems, IBM, CISCO, HP κλπ.. Υπηρεσίες Grid middleware (GMSrv). Η υποκατηγορία αυτή περιλαµβάνει κυρίως υπηρεσίες διαχείρισης των πόρων, ασφάλεια, προστασία της ιδιωτικής ζωής, διαχείριση προβληµάτων κλπ. 54

55 Υπηρεσίες λογισµικού (SWSrv). Η υποκατηγορία αυτή περιλαµβάνει εφαρµογές λογισµικού, εργαλεία ανάπτυξης, υπηρεσίες υποστήριξης εφαρµογών κλπ. Υπηρεσίες δεδοµένων και περιεχοµένου (Data & Content-Srv). Η υποκατηγορία αυτή περιλαµβάνει δεδοµένα, βιβλιοθήκες και υπηρεσίες διανοµής Cloud-Oriented Support services layer. Αυτό το επίπεδο ενσωµατώνει όλες τις λειτουργίες που χρειάζονται ώστε να υποστηριχθεί και να γίνει εφικτή η παρουσία του Cloud στις πραγµατικές παγκόσµιες αγορές. Οι υπηρεσίες αυτής της κατηγορίας κανονικά είναι προσαρµοσµένες στις ανάγκες του πελάτη. Το επίπεδο αυτό αποτελείται από τις παρακάτω υποκατηγορίες Υπηρεσίες διαχείρισης των οικονοµικών του Cloud. Περιλαµβάνει υπηρεσίες χρέωσης, λογιστικής, τιµολόγησης, πληρωµής και συστήµατα διαχείρισης των SLA s. Υπηρεσίες συµβουλευτικές. Υπηρεσίες λειτουργίας και διαχείρισης. Περιλαµβάνονται υπηρεσίες εκτέλεσης, λειτουργίας και αντιµετώπισης προβληµάτων στις κύριες διεργασίες. Υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας. Περιλαµβάνει εξειδικευµένες υπηρεσίες υποστήριξης που καλύπτουν νέες ανάγκες που δηµιουργούνται. Business-Oriented support service layer. Αυτό το επίπεδο αντιπροσωπεύει όλες τις διαχειριστικές (µη τεχνικές) υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις που αξιοποιούν τις δυνατότητες του Cloud. Το επίπεδο αυτό αποτελείται από τις παρακάτω υποκατηγορίες: Χρηµατοπιστωτικές υπηρεσίες διαχείρισης. 55

56 Υπηρεσίες σε µεσίτες και µεταπωλητές υπηρεσιών Εξυπηρέτηση αγοράς υπηρεσιών Υπηρεσίες προστιθέµενης αξίας Αναβάθµιση της αλυσίδας αξίας Η προσέγγιση της Αλυσίδας Αξίας µπορεί να αποτελέσει ένα πολύ χρήσιµο εργαλείο για εσωτερική ανάλυση των υπαρχόντων ή πιθανών δυνάµεων και αδυναµιών της επιχείρησης. ιαχωρίζοντας και αναλύοντας µια επιχείρηση στις ξεχωριστές λειτουργίες αξίας της και στην αξιολόγηση τους ως ενδεχόµενες πηγές ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος ενδέχεται να προκύψει ανασχεδιασµός της αλυσίδας αξίας (Παπαδάκης Β.; 2007). Η προσαρµογή και χρήση λόγου χάρη των νέων τεχνολογιών δικτύωσης και επικοινωνίας, στην αλυσίδα αξίας µπορεί να προσδώσει πιο προηγµένες δυνατότητες δικτύωσης, ευκολότερη προσαρµοστικότητα στις εξωτερικές αλλαγές, µεγαλύτερη προσβασιµότητα σε εικονικές δοµές και καλύτερη διαχείριση των ικανοτήτων (Vanharanta H., Breite R.; 2002). Οι διαδικασίες παραγωγής αξίας γίνονται πιο δυναµικές, ευέλικτες, µη γραµµικές, πολυδιάστατες και µπορούν διατρέξουν οριζόντια και κάθετα τις οργανωσιακές δοµές των οργανισµών Η θεωρία των πόρων ικανοτήτων της επιχείρησης Οι υποστηρικτές της θεωρίας των πόρων και των ικανοτήτων διατείνονται ότι σε µια περίοδο που το εξωτερικό περιβάλλον µεταβάλλεται µε ταχείς ρυθµούς (οι προσδοκίες των πελατών είναι άστατες, η τεχνολογία εξελίσσεται ιλιγγιωδώς), τα 56

57 ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε επιχείρησης (όπως οι πόροι και οι ικανότητες της), συνθέτουν µια περισσότερο σταθερή βάση για το σχεδιασµό και την εφαρµογή της στρατηγικής της επιχείρησης. Όµως οι πόροι της επιχείρησης δεν είναι πάντα ικανοί για να της χαρίσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα και επιτυχία. Πρέπει τους αναµφισβήτητα πολύτιµους πόρους της, να τους συνδυάζει για να δηµιουργήσει ικανότητες. Οι ικανότητες δηλαδή προκύπτουν από το σωστό συνδυασµό και την ολοκλήρωση µιας οµάδας πόρων. Οι ικανότητες µπορούν να διαχωριστούν σε δύο κατηγορίες, τις οριακές ικανότητες και τις θεµελιώδης ικανότητες. Οι οριακές ικανότητες είναι οι ικανότητες τις οποίες είτε διαθέτουν και οι ανταγωνιστές είτε µπορούν εύκολα να τις µιµηθούν. Αντιθέτως οι θεµελιώδεις ικανότητες είναι ικανότητες που δεν διαθέτουν οι ανταγωνιστές και δεν µπορούν εύκολα να τις µιµηθούν. Οι ικανότητες αυτές µπορούν να προσδώσουν διατηρήσιµο ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα (Παπαδάκης Β.; 2007). Για παράδειγµα µια τεχνολογία ή συγκεκριµένες πρώτες ύλες µπορεί να αποτελούν οριακές ικανότητες όταν είναι δυνατόν να αποκτηθούν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία από τους ανταγωνιστές. Αυτό σηµαίνει ότι η χρήση των υπηρεσιών και των δυνατοτήτων του Cloud δεν αποτελεί από µόνη της το σηµείο διαφοροποίησης και επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος για την επιχείρηση. Ωστόσο ο συνδυασµός της υπολογιστικής νέφους µε άλλους πόρους της επιχείρησης µπορούν να δηµιουργήσουν τις ιδανικές συνθήκες για να εφαρµοστεί µια επιθετική στρατηγική, αλλά και να υποστηριχθεί βέλτιστη χρήση των ικανοτήτων της που θα επιτρέψουν την δηµιουργία θεµελιωδών ικανοτήτων και επίτευξη διατηρήσιµου ανταγωνιστικού πλεονεκτήµατος. Είναι λοιπόν σηµαντικό για τις επιχειρήσεις αφενός να έχουν επίγνωση του νέου τεχνολογικού περιβάλλοντος αφετέρου να σχεδιάσουν την στρατηγική τους µε προσοχή ώστε να βρουν τον συνδυασµό εκείνο, που θα βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων που θα οδηγήσει τελικά σε νέες ευκαιρίες. Από αυτή την άποψη η υπολογιστική νέφους βοηθά τις επιχειρήσεις να κινηθούν προς την σωστή κατεύθυνση (Bueno E., Morcillo P., Rodriguez J.; 1997); 57

58 5.5. Το µοντέλο Pay-as-You-Go Αν σε ευοίωνους καιρούς το χρηµατοοικονοµικό όφελος που προκύπτει στις περιπτώσεις που η πληρωµή για την προµήθεια ενός αγαθού ή την λήψη µιας υπηρεσίας γίνεται ανά µήνα απολογιστικά είναι µεγάλο, τότε σε περιόδους κρίσης είναι ζωτικής σηµασίας. Και αυτό ακριβώς είναι ένα από τα χαρακτηριστικά εκείνα που βοηθούν την ολοένα και µεγαλύτερη αποδοχή του Cloud Computing. Για ένα οικονοµικό διευθυντή ή µια διεύθυνση IT, η δυνατότητα χρήσης µιας εφαρµογής από ένα Cloud Provider αποτελεί λειτουργικό έξοδο (OPEX). Η ίδια λύση που έχει αγοραστεί και φιλοξενείται στο εταιρικό data center είναι ένα εφάπαξ κόστος που περιλαµβάνεται στις κεφαλαιουχικές δαπάνες (CAPEX) και ως τέτοιο χάνει διαρκώς µέρος της αξίας του, µέχρι να µηδενιστεί. Η διαφορά µεταξύ CAPEX και OPEX όσο αφορά τις ωφέλειες από οικονοµικής πάντα σκοπιάς είναι: Καλύτερες ταµειακές ροές. Το µεγαλύτερο οικονοµικό όφελος που προκύπτει από την υιοθέτηση του Cloud Computing είναι ότι αποφεύγεται η ανάληψη µεγάλης χρεωστικής υποχρέωσης ενώ ταυτόχρονα δεν πιέζεται η ρευστότητα της εταιρίας. Ιδιαίτερα σε χαλεπούς οικονοµικά καιρούς όπου η εύρεση χρήµατος είναι εξαιρετικά δύσκολη το γεγονός αυτό είναι εξαιρετικά σηµαντικό. Εάν για ένα έργο (project) χρησιµοποιηθούν οι λύσεις που προσφέρονται από το cloud, ο οικονοµικός διευθυντής πιθανόν αποφεύγει την έκδοση µιας µεγάλης επιταγής για την αγορά υλικοτεχνικής υποδοµής κατά την έναρξη του έργου και εκτός αυτού οι δαπάνες που προκύπτουν σε µηνιαία ή τριµηνιαία βάση είναι απόλυτα ευθυγραµµισµένες µε το αποτέλεσµα (Skilton M.; 2010). Μικρότερη οικονοµική έκθεση. Στο µοντέλο του cloud η αµοιβή αναφέρεται στους πόρους που έχουν αναλωθεί. ηλαδή ένας οργανισµός σε περιοδική χρονικά βάση καλείται να πληρώσει ανάλογα µε την χρήση των υπηρεσιών που έχει κάνει, ενώ όταν πια δεν χρειάζεται την λήψη των υπηρεσιών απλώς καταγγέλλει την σύµβαση και σταµατά κάθε υποχρέωση προς τον πάροχο. Αντίθετα σε λύσεις για τις οποίες δαπανώνται χρήµατα εκ των προτέρων για την αγορά υλικού και λογισµικού, 58

59 εµφανίζονται περισσότεροι χρηµατοοικονοµικοί κίνδυνοι, όπως λόγου χάρη η αδυναµία εξόφλησης της υποχρέωσης ή η πιθανή αποτυχία του έργου για το οποίο επενδύθηκαν τα χρήµατα (Schadker T.; 2008). Βελτιωµένη οικονοµική εικόνα. Ένας φορέας υπηρεσιών cloud µπορεί µε ακρίβεια να ενηµερώσει ένα οργανισµό πόσο ακριβώς κοστίζει µια πιθανή αναβάθµιση της υπηρεσίας η οποία προσφέρεται από αυτόν, όπως λόγου χάρη η προσθήκη χρηστών ή η ενεργοποίηση νέων λειτουργιών. Το γεγονός αυτό εκτιµάται από την οικονοµική διεύθυνση αφού έτσι δύνεται η δυνατότητα της παρακολούθησης µε λεπτοµέρεια των σχετικών δαπανών, ενώ παράλληλα επιτρέπεται µε ακρίβεια η εκτίµηση του κόστους κάθε αλλαγής (Schadker T.; 2008). Βελτιωµένη απόδοση των περιουσιακών στοιχείων. Ένα ιδιαίτερα σηµαντικό επίσης αποτέλεσµα είναι ότι ο ισολογισµός του οργανισµού δεν φέρει αποσβέσεις περιουσιακών στοιχείων που αφορούν το υλικό ή το λογισµικό, οι οποίες επηρεάζουν το οικονοµικό αποτέλεσµα (Schadker T.; 2008). 59

60 6. Ανάλυση ανταγωνισµού 6.1. Αναγνώριση ανταγωνιστών Από την πλευρά της αγοράς, ανταγωνιστές είναι οι εταιρείες που ικανοποιούν την ίδια ανάγκη των πελατών. Για παράδειγµα, ο πελάτης που αγοράζει ένα πακέτο επεξεργασίας κειµένου εκείνο στην πραγµατικότητα που θέλει είναι η δυνατότητα να γράφει. Μια ανάγκη που να µπορεί να ικανοποιηθεί επίσης και µε τα µολύβια, τα στυλό ή τις γραφοµηχανές. Ο ανταγωνισµός από τη σκοπιά της αγοράς αποκαλύπτει ένα ευρύτερο σύνολο πραγµατικών και πιθανών ανταγωνιστών. Οι Rayport και Jaworski προτείνουν τη δηµιουργία του προφίλ των άµεσων και των έµµεσων ανταγωνιστών µιας εταιρίας, αποτυπώνοντας τα βήµατα που ακολουθεί ο αγοραστής κατά την απόκτηση και τη χρήση ενός προϊόντος 6.2. Ανάλυση των ανταγωνιστών Αφού µια εταιρία αναγνωρίσει του κυριότερους ανταγωνιστές της, πρέπει να εξακριβώσει τις στρατηγικές, τους αντικειµενικούς στόχους τους, τις δυνάµεις και τις αδυναµίες τους. Στρατηγικές Μια οµάδα επιχειρήσεων που ακολουθούν την ίδια στρατηγική σε µια δεδοµένη αγορά στόχο ονοµάζεται στρατηγική οµάδα (Porter M.; 1985). Αντικειµενικοί στόχοι Μόλις η εταιρία εντοπίσει του κυριότερους ανταγωνιστές της και τις στρατηγικές τους, πρέπει να αναρωτηθεί: Τι επιδιώκει καθένας από τους ανταγωνιστές στην αγορά; Τι είναι αυτό που υπαγορεύει τη συµπεριφορά κάθε ανταγωνιστή;» (Rothschild W.; 1989). 60

61 Πολλοί παράγοντες διαµορφώνουν τους στόχους ενός ανταγωνιστή και σε αυτούς περιλαµβάνονται το µέγεθος, το ιστορικό, το σηµερινό µάνατζµεντ και η οικονοµική κατάσταση. υνάµεις και αδυναµίες Μια εταιρία πρέπει να συγκεντρώνει πληροφορίες για τις δυνάµεις και τις αδυναµίες κάθε ανταγωνιστή (Kotler P., Keller L.; 2006) Κατά κανόνα µια εταιρία πρέπει να παρακολουθεί τρεις µεταβλητές όταν αναλύει τους ανταγωνιστές της: 1. Το µερίδιο της αγοράς Το µερίδιο που κατέχει ο ανταγωνιστής από την αγορά στόχο 2. Το µερίδιο µνήµης Το ποσοστό των πελατών που δήλωσαν το όνοµα του ανταγωνιστή όταν ρωτήθηκαν Ποια εταιρία έρχεται πρώτη στο νου σας από αυτόν τον κλάδο; 3. Το µερίδιο καρδιάς Το ποσοστό των πελατών που ανέφεραν το όνοµα του ανταγωνιστή όταν ρωτήθηκαν Από ποια εταιρία θα προτιµούσατε να αγοράσετε το προϊόν; 61

62 7. Amazon.com Amazon Web Services (AWS) Η Amazon ήταν η εταιρία η οποία ίδρυσε το πρώτο βιβλιοπωλείο στο Internet (Machilis ;(1998), Munk; (1999)). Επιπλέον, καµία εταιρία µέχρι εκείνη τη στιγµή δεν είχε ασχοληθεί µε το διαδίκτυο και µε ποιο τρόπο αυτό µπορεί να ανατρέψει τους συµβατικούς τρόπους πώλησης και διανοµής (Fortune 1997). Ο Economist (2000) είχα γράψει ότι το brand name της Amazon έχει γίνει συνώνυµο µε το ηλεκτρονικό εµπόριο και ότι είναι µια από τα πιο αναγνωρίσιµα brand σε όλο τον κόσµο. Επιπρόσθετα έγραψε ότι ο δικτυακός τόπος της Amazon είναι ένα από τα περισσότερο επισκέψιµα site στην Αµερική και ένα από τα δύο ή τρία πρώτα στην Ευρώπη και την Ιαπωνία (Mellani K.,Johnson M.; 2000). Από τις αρχές του 2006 η Amazon Web Services (AWS), διαθέτει µια πλατφόρµα υπηρεσιών υποδοµής στο σύννεφο. Παρέχει κυρίως υπολογιστική ισχύ, αποθηκευτικό χώρο αλλά και άλλες υπηρεσίες οι οποίες προσφέρουν πρόσβαση σε µια σειρά από επεκτάσιµες υπηρεσίες σχετικές µε την υποδοµή. Η AWS επίσης δίνει την δυνατότητα στους πελάτες της να χρησιµοποιούν τις πιο διαδεδοµένες πλατφόρµες ανάπτυξης και µοντέλα προγραµµατισµού ενώ επιπλέον προσφέρει πλήρη πρόσβαση στα λειτουργικά συστήµατα και τα εργαλεία συστήµατος (aws.amazon.com) Οι πελάτης της AWS πληρώνουν µόνο για ότι χρησιµοποιούν. εν υπάρχουν βραχυπρόθεσµες ή µακροπρόθεσµες συµβάσεις ή αρχικό κόστος κατά την εκκίνηση µιας συνεργασίας (Amazon web services; 2009) Η AWS για να παρέχει της υπηρεσίες της, αξιοποιεί την παγκόσµια υποδοµή πληροφορικής της Amazon.com, της οποίας ο ετήσιος τζίρος από το λιανικό εµπόριο είναι 15 δισεκατοµµύρια δολάρια. Οι υπηρεσίες της AWS τελικά µπορούν να καταναλωθούν από ένα ευρύ φάσµα πελατών. Λόγου χάρη ένα ηλεκτρονικό κατάστηµα µπορεί να λειτουργήσει άριστα σε περιόδους αιχµής, µια φαρµακευτική εταιρία µπορεί να ενοικιάσει υπολογιστική ισχύ για να εκτελέσει µια µεγάλης κλίµακα προσοµοίωση, µια εταιρία µέσων µαζικής ενηµέρωσης µπορεί να διαθέσει video και µουσική χωρίς περιορισµούς, και µια 62

63 εµπορική εταιρία µπορεί να επεκτείνει το εύρος ζώνης που χρειάζεται για την υποστήριξη της λειτουργίας της. Οι πελάτες της Amazon καταναλώνουν υπηρεσίες υποδοµής την στιγµή ακριβώς που θα τις χρειαστούν. Η τεράστια αποδοχή του µοντέλου αυτού από το αγοραστικό κοινό έχει καταστήσει την AWS κυρίαρχο παίχτη στην αγορά του IaaS, ενώ παράλληλα παρέχει και µια σειρά από υπηρεσίες PaaS και SaaS (Amazon web services; 2010) Στις υπηρεσίες που παρέχονται από την AWS περιλαµβάνονται και οι παρακάτω: Amazon Elastic Compute Cloud (Amazon EC2) Amazon Simple Storage Services (Amazon S3) Amazon SimpleDB Amazon Simple Queue Services (Amazon SQS) Amazon CloudFront Amazon Flexible Payments Server (Amazon FPS) Amazon DevPay Amazon Mechanical Turk Amazon Fulfilment Web Service (Amazon FWS) Amazon Associate Web Service Alexa Web Information Services (AWIS) 63

64 7.1. Amazon Elastic Compute Cloud (Amazon EC2) Η Amazon Elastic Compute Cloud (Amazon EC2), είναι µια υπηρεσία διαδικτύου που παρέχει τη δυνατότητα δέσµευσης και χρήσης υπολογιστικής ισχύς στο νέφος. Είναι µια υπηρεσία υποδοµής, η οποία σχεδιάστηκε προκειµένου να καταστήσει την πρόσβαση σε υπολογιστική ισχύ σε επίπεδο Web προσφορότερη. Μέσω της διεπαφής της υπηρεσίας, επιτρέπεται στους πελάτες χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία να δεσµεύουν υπολογιστική ισχύ σύµφωνα µε την εκάστοτε ανάγκη τους (Vliet J., Paganelli F.; 2011). Εφόσον η αρχική εγκατάσταση έχει ολοκληρωθεί, η αύξηση ή η µείωση της υπολογιστικής ισχύς γίνεται ταχύτατα, ενώ ο πελάτης καλείται να πληρώσει µόνο για την υπολογιστική ισχύ την οποία δέσµευσε και χρησιµοποίησε (Yi S., Kondo D., Andrzejak A.; 2010) Η επίτευξη του στόχου αυτού γίνεται µε χρήση virtual machines (VM s). Οι πελάτες έχουν την δυνατότητα να επιλέγουν το λειτουργικό σύστηµα της αρεσκείας τους. Ωστόσο οι περισσότερες επιλογές είναι βασισµένες σε Linux. Οι χρήστες επιλέγουν ένα προ παραµετροποιηµένο λειτουργικό σύστηµα µε δυνατότητα να έχουν προ - εγκατεστηµένες διάφορες εφαρµογές. Έτσι µε την εκκίνηση της εικονικής µηχανής αποκτούν πρόσβαση σε ένα προσαρµοσµένο υπολογιστικό περιβάλλον. Οι χρήστες µπορούν επιπλέον να διαχειριστούν τα δικαιώµατα πρόσβασης στο δίκτυο και να τρέχουν όσες εικονικές µηχανές µε την ίδια παραµετροποίηση χρειάζονται ανάλογα µε την εκάστοτε ανάγκη. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της υπηρεσίας Amazon EC2 είναι: υνατότητα παραµετροποίησης µιας εικονικής µηχανής (Amazon Machine Ιmage - ΑΜΙ), στην οποία είναι εγκατεστηµένες οι εφαρµογές, οι βιβλιοθήκες, τα δεδοµένα και οι ρυθµίσεις του περιβάλλοντος σύµφωνα µε τις ανάγκες του χρήστη. Εναλλακτικά οι πελάτες επίσης έχουν την δυνατότητα να χρησιµοποιήσουν άµεσα πρότυπες παραµετροποιήσεις εικονικών µηχανών µε εγκατεστηµένες όλες τις διαθέσιµες εφαρµογές. 64

65 Η υπηρεσία υποστηρίζει εργαλεία τα οποία απλοποιούν την αποθήκευση των αρχείων των εικονικών µηχανών. Με την χρήση της υπηρεσίας, είναι δυνατόν να ρυθµιστούν τα δικαιώµατα χρήσης, το επίπεδο πρόσβασης στο δίκτυο και οι παράµετροι του firewall Αφού επιλεγεί το είδος του τερµατικού και το λειτουργικό του σύστηµα είναι δυνατή η εκκίνηση, ο τερµατισµός ή η παρακολούθηση πολλών ταυτόχρονων εκδοχών ενός Amazon Machine Image, τα οποία χρησιµοποιούν την υπηρεσία Amazon EC2 µε χρήση API ή κάποιου από τα εργαλεία που υποστηρίζονται από την Amazon. Επιλογή αν οι εικονικές µηχανές θα τρέξουν από διαφορετικές τοποθεσίες προκειµένου να αυξηθεί η διαθεσιµότητα, αν θα χρησιµοποιηθεί στατική IP στους τερµατικούς σταθµούς ή αν η αποθήκευση των δεδοµένων θα γίνει στις εικονικές µηχανές. Χρέωση ανάλογα µε την κατανάλωση των πόρων, π.χ. απολογιστική χρέωση ανάλογα µε το συνολικό χρόνο λειτουργίας µιας εικονικής µηχανής ή του όγκου των δεδοµένων που διακινήθηκε στο δίκτυο κλπ. Η Amazon πρόσφατα λανσάρισε τις «αποκλειστικές υποδοµές», δηλαδή υποδοµές τις οποίες οι πελάτες µπορούν να χρησιµοποιούν σε µόνιµη βάση, σαν να ήταν δηλαδή υπό την ιδιοκτησία τους. Σε αντίθεση όµως µε τις υποδοµές ιδιοκτησίας του πελάτη δεν υπάρχει χρέωση για την συντήρηση τους ούτε και για την δέσµευση αποκλειστικής χρήσης του υλικού όταν δεν βρίσκεται σε λειτουργία. Αντιθέτως ο πελάτης καλείτε να πληρώσει απολογιστικά ως προς τον χρόνο χρήσης των υποδοµών ( 65

66 7.2. Amazon Simple Storage Services (Amazon S3) Η υπηρεσία Amazon Simple Storage Service (Amazon S3) παρέχει µια διεπαφή διαδικτύου µέσω της οποίας είναι δυνατόν να αποθηκευτούν ή να ανακληθούν δεδοµένα ανεξαρτήτου όγκου, οποιαδήποτε στιγµή από οποιαδήποτε τοποθεσία στο διαδίκτυο. ίνεται έτσι στους προγραµµατιστές η δυνατότητα να προσπελάσουν τις υποδοµές αποθήκευσης δεδοµένων της Amazon (Murty J.; 2008); Η υπηρεσία Amazon S3 έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να παρέχει ένα ελάχιστο σύνολο δυνατοτήτων µε στόχο να υποστηρίξει ικανοποιητικά λειτουργίες αποθήκευσης δεδοµένων όπως: Οι πελάτες µπορούν να γράφουν, να διαβάζουν και να διαγράφουν αντικείµενα το καθένα από τα οποία περιέχουν δεδοµένα µεγέθους από 1 byte έως 5 GB. Οι πελάτες µπορούν να αποθηκεύσουν σχεδόν απεριόριστο αριθµό αντικειµένων. Κάθε αντικείµενο πληροφορίας είναι αποθηκευµένο σε ένα «συλλέκτη δεδοµένων» και µπορεί να ανακτηθεί µε τη χρήση ενός µοναδικού κλειδιού. Ένας «συλλέκτης δεδοµένων» µπορεί να βρίσκεται ως φυσική οντότητα στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη. Όλοι οι «συλλέκτες δεδοµένων» αποθηκεύονται σε υποδοµές που έχουν δεσµευτεί ειδικά για αυτή τη χρήση, τα δε αντικείµενα είναι δυνατόν να προσπελαστούν από οποιαδήποτε φυσική τοποθεσία. Υποστηρίζονται µηχανισµοί ελέγχου ταυτότητας. Τα αντικείµενα δεδοµένων µπορούν να χαρακτηριστούν ως ιδιωτικά ή δηµόσια και τα δικαιώµατα επ αυτών µπορούν να εκχωρηθούν σε συγκεκριµένους χρήστες. Η υπηρεσία Amazon S3 χρησιµοποιεί διεπαφές REST και SOAP, προκειµένου να υπάρχει συµβατότητα µε τα διάφορα εργαλεία ανάπτυξης εφαρµογών διαδικτύου. 66

67 Προσφέρεται η δυνατότητα προσθήκης πρωτοκόλλων. Το εξ ορισµού πρωτόκολλο για το κατέβασµα δεδοµένων είναι το http. Το πρωτόκολλο BitTorrent υποστηρίζεται επίσης προκειµένου να µειώσει το κόστος διανοµής. Η αξιοπιστία της υπηρεσίας υποστηρίζεται από σχετικό SLA. Η σύµβαση παροχής υπηρεσιών αναφέρει ότι η AWS θα καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να υπάρχει διαθεσιµότητα πάνω από 99,9% κατά την διάρκεια κάθε κύκλου χρέωσης ( Amazon SimpleDB Η υπηρεσία Amazon SimpleDB, είναι µια υπηρεσία που προσφέρεται µέσω του διαδικτύου και περιλαµβάνει βασικές λειτουργίες βάσεων δεδοµένων, όπως αποθήκευση και ανάκτηση δεδοµένων µε χρήση ερωτηµάτων. Η υπηρεσία αυτή είναι σε στενή σχέση µε τις δύο προηγούµενες (Amazon EC2 και Amazon S3), ο συνδυασµός των οποίων παρέχει την δυνατότητα να αποθηκεύονται, να επεξεργάζονται και να ανακτούνται δεδοµένα από το σύννεφο. Η Amazon σηµειώνει ότι οι κατανεµηµένες σχεσιακές βάσεις δεδοµένων συχνά απαιτούν αρχικές κεφαλαιουχικές δαπάνες, µπορεί να είναι σύνθετες όσο αφορά την δόµηση τους, ενώ συχνά απαιτούν την απασχόληση ενός διαχειριστή (DBA). Αντίθετα η Amazon SimpleDB, ισχυρίζεται ότι είναι απλούστερη, δεδοµένου ότι δεν απαιτεί κανένα ειδικό σχεδιασµό (σχήµα βάσης), τα δεδοµένα ευρετηριάζονται αυτόµατα, ενώ παρέχεται ένα API για την αποθήκευση και την πρόσβαση σ αυτά. Έτσι η Amazon καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η προτεινόµενη νέα προσέγγιση εξαλείφει τα κόστη σχεδιασµού και διαχείρισης, καθώς επίσης και τα κόστη συντήρησης και tuning των δεδοµένων. Και φυσικά όπως και στις προηγούµενες υπηρεσίες ο πελάτης πληρώνει µόνο για ότι χρησιµοποιεί. Τα δεδοµένα οργανώνονται σε τοµείς και οι πελάτες µπορούν να τρέξουν ερωτήµατα σε όλα τα δεδοµένα που είναι αποθηκευµένα σε ένα συγκεκριµένο τοµέα. Οι τοµείς 67

68 συντίθενται από αντικείµενα και τα αντικείµενα εµπεριέχουν τα δεδοµένα καθώς και τον τύπο τους. Ένας Amazon SimpleDB τοµέας µοιάζει µε το worksheet ενός spreadsheet. Κατ αναλογία τα αντικείµενα µοιάζουν µε τις γραµµές, ο τύπος αντιστοιχεί µε την επικεφαλίδα της κολώνας, ενώ τα δεδοµένα βρίσκονται καταχωρηµένα σε κάθε ένα από τα κελιά. Ωστόσο, αντίθετα από τα spreadsheet η Amazon SimpleDB, επιτρέπει πολλαπλές τιµές να συσχετιστούν µε ένα κελί. Επιπρόσθετα κάθε αντικείµενο µπορεί να έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τα υπόλοιπα (Murty J.; 2008).Τέλος τα ευρετήρια δηµιουργούνται αυτόµατα. Για χρησιµοποιήσει ένα πελάτης το Amazon SimpleDB πρέπει: Να δηµιουργήσει ένα τοµέα στον οποίο θα φιλοξενηθούν δοµηµένα δεδοµένα Να κάνει χρήση των εντολών GET, PUT, DELETE, οι οποίες του επιτρέπουν να διαχειριστεί τα αντικείµενα. Το Amazon SimpleDB ευρετηριάζει αυτόµατα τα δεδοµένα καθώς αυτά προστίθενται στους τοµείς και εποµένως είναι εύκολο να ανευρεθούν γρήγορα. εν είναι απαραίτητο να οριστεί εκ των προτέρων το σχήµα (δοµή) της βάσης, όπως επίσης δεν είναι ανάγκη να αλλάξει το σχήµα στην περίπτωση που νέα δεδοµένα µε διαφορετικά χαρακτηριστικά προστεθούν αργότερα. Κάθε αντικείµενο µπορεί να έχει µέχρι 256 χαρακτηριστικά και κάθε χαρακτηριστικό µπορεί να καταλαµβάνει από 1 byte έως bytes. Να υποβάλλει ερωτήµατα στην βάση δεδοµένων µέσω διεπαφών API µε εκφράσεις που µοιάζουν µε SQL Amazon Simple Queue Services (Amazon SQS) Η υπηρεσία Amazon Simple Queue Services (Amazon SQS), δίνει την δυνατότητα οργάνωσης και µεταφοράς µηνυµάτων ή δεδοµένων µεταξύ κατανεµηµένων 68

69 υπολογιστικών συστηµάτων (Jinesh Varia; 2011);. Λειτουργεί δηλαδή σαν ένα web service. Οι υπολογιστές που είναι συνδεδεµένοι στο internet µπορούν να προσθέτουν ή να διαβάζουν µηνύµατα χωρίς να έχει προηγηθεί κάποια εγκατάσταση σχετικού λογισµικού ή κάποια ειδική ρύθµιση στο firewall. Τα components των εφαρµογών που χρησιµοποιούν την υπηρεσία Amazon SQS µπορούν να τρέχουν ανεξάρτητα, δεν χρειάζεται να είναι στο ίδιο δίκτυο, δεν χρειάζεται να έχουν αναπτυχθεί σε ίδιες τεχνολογίες όπως επίσης δεν χρειάζεται να εκτελούνται ταυτόχρονα (Murty J.; 2008). Οι πελάτες µπορούν να δηµιουργήσουν ένα απεριόριστο αριθµό από Amazon SQS ουρές, καθεµία από τις οποίες µπορεί να στέλνει και να λαµβάνει απεριόριστο αριθµό µηνυµάτων. Νέα µηνύµατα µπορούν να προστεθούν σε µια ουρά ανά πάσα στιγµή. Το κυρίως σώµα του µηνύµατος µπορεί να περιέχει έως και 8 ΚΒ κειµένου σε οποιαδήποτε µορφή. Ένας υπολογιστής µπορεί να ελέγχει µια ουρά για µηνύµατα που περιµένουν να διαβαστούν ανά πάσα στιγµή. Ένα µήνυµα χαρακτηρίζεται locked όταν µια διεργασία το επεξεργάζεται. Με τον τρόπο αυτό αποτρέπεται η ταυτόχρονη επεξεργασία από άλλη υπολογιστική µονάδα. Εάν η επεξεργασία αποτύχει, το κατάσταση locked θα λήξει και το µήνυµα θα είναι πάλι σε κατάσταση διαθέσιµο. Τα µηνύµατα µπορούν να διατηρηθούν στις ουρές έως τέσσερεις ηµέρες. Οι πρόσβαση στο Amazon SQS επιτυγχάνεται µέσω SOAP (simple XMLbased protocol to let applications exchange information over http) και διεπαφών ερωτηµάτων. 69

70 7.5. Amazon CloudFront Το Amazon CloudFront είναι ένα Web service που ασχολείται µε την παράδοση περιεχοµένου. Σε άµεση συνεργασία µε τα άλλα Amazon web services δίνει στους πελάτες τη δυνατότητα να διαµοιράσουν δεδοµένα στους τελικούς χρήστες µε ελάχιστη καθυστέρηση (low latency), και υψηλή ταχύτητα µετάδοσης. Για να το πετύχει αυτό χρησιµοποιείται ένα παγκόσµιο δίκτυο από servers οι οποίοι είναι διασκορπισµένοι σε διαφορετικές γεωγραφικές τοποθεσίες ανά τον κόσµο (Sewllk W., Huan L.; 2010). Για να χρησιµοποιήσουν το Amazon CloudFront οι πελάτες χρειάζεται Να αποθηκεύσουν την αρχική έκδοση των αρχείων σε µια Amazon S3 υποδοχή. Να δηµιουργήσουν µια διανοµή µε την οποία θα συσχετιστεί µια υποδοχή µε κλήσεις µέσω API Να χρησιµοποιήσουν το διακριτικό όνοµα της διανοµής στις ιστοσελίδες ή τις εφαρµογές τους. Να πληρώσουν µόνο για την µεταφορά δεδοµένων και των αιτήσεων που έχουν πράγµατι χρησιµοποιηθεί Amazon Flexible Payments Server (Amazon FPS) Η υπηρεσία Amazon Flexible Payments Service (Amazon FPS) είναι βασισµένη στα συστήµατα υποδοµών πληρωµών της Amazon. ίνει την δυνατότητα χρέωσης του τελικού πελάτη αντλώντας δεδοµένα από την βάση των 10 εκατοµµυρίων πελατών της Amazon. ηλαδή αν ο πελάτης έχει ήδη συνδιαλλαγεί µε το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο της Amazon τότε προσφέρεται η δυνατότητα να χρησιµοποιηθούν οι 70

71 ίδιες πιστοποιήσεις σύνδεσης, διεύθυνση αποστολής και στοιχεία πληρωµής (Nagaprasad S., VinayaBabu A και άλλοι 2010). Το Flexible Payments Service (Amazon FPS) παρέχει ευελιξία ως προς τον τρόπο δόµησης της πληρωµής. Επιπλέον είναι δυνατόν να υποστηρίξει οδηγίες πολλαπλών πληρωµών. Η Amazon παρέχει τεκµηρίωση, οδηγίες ανάπτυξης λογισµικού (SDK) και δείγµατα κώδικα ώστε να βοηθήσει τον πελάτη να ενσωµατώσει στα λογισµικά του το σύστηµα πληρωµών. Το Amazon FPS υποστηρίζει επεξεργασία πληρωµών µε χρήση πιστωτικών καρτών, τραπεζικών λογαριασµών, λογαριασµών πληρωµών της Amazon. Το Amazon FPS επιτρέπει στους πελάτες Να δέχονται εφάπαξ πληρωµές στα ηλεκτρονικά τους καταστήµατα για την πώληση αγαθών ή υπηρεσιών. Να υποστηρίζουν περιοδικές ή ετεροχρονισµένες πληρωµές όπως λόγου χάρη συνδροµές, χρήση υπηρεσιών κλπ Να διευκολύνουν την συναλλαγή µεταξύ ενός αγοραστή και ενός τρίτου πωλητή έχοντας τον έλεγχο της Να συγκεντρώνουν µικρές πολλαπλές πληρωµές σε µια µονάχα µε το σύνολο των χρεώσεων πριν ή µετά την παροχή της υπηρεσίας ή της παράδοσης του προϊόντος. Να παρέχουν εικόνα της συνολικής δραστηριότητας ενός λογαριασµού. Το Amazon FPS προσφέρει επίσης µια δυνατότητα που ονοµάζεται οδηγίες πληρωµής, µε την οποία θέτει όρους ή περιορισµούς στις συναλλαγές. Απλοποιεί έτσι την πολυπλοκότητα των όρων πληρωµής για τους παραλήπτες ή τους αποστολείς διαµέσου έτοιµων σεναρίων. 71

72 7.7. Amazon DevPay Η Amazon DevPay είναι µια υπηρεσία για ηλεκτρονική τιµολόγηση και διαχείριση λογαριασµών, η οποία επιτρέπει στους πελάτες της να πουλούν εφαρµογές που είναι εγκατεστηµένες και τρέχουν πάνω στο Amazon Web Service (Dong Xu, Hui Liu; 2010). Για να χρησιµοποιηθεί η υπηρεσία πρέπει: Να αναπτυχθεί λογισµικό που χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες Amazon S3 ή Amazon EC2. Να χρησιµοποιηθεί το Amazon DevPay για το registration της εφαρµογής και την επιλογή του επιθυµητού τρόπου τιµολόγησης Να ενσωµατωθεί το Amazon DevPay σε µια τοποθεσία web ώστε να επιτρέπεται στους πελάτες να αγοράσουν τα προϊόντα. Να ενσωµατωθούν µαζί µε το Amazon DevPay λειτουργίες που θα διασφαλίζουν ότι µόνο εξουσιοδοτηµένοι χρήστες έχουν πρόσβαση στο λογισµικό. Να παρακολουθείται η δραστηριότητα του Amazon DevPay µέσω των σχετικών σελίδων δραστηριότητας που υποστηρίζονται από την υπηρεσία Amazon Mechanical Turk Η υπηρεσία Amazon Mechanical Turk επιτρέπει στις επιχειρήσεις µέσω λογισµικού να αναζητούν εργατικό δυναµικό. Η υπηρεσία αυτή µπορεί να αξιοποιηθεί για την οικοδόµηση νοηµοσύνης στις εφαρµογές που χρειάζονται τέτοια χαρακτηριστικά. Υπάρχουν ακόµα πολλά πράγµατα τα οποία µπορούν οι άνθρωποι να κάνουν πιο αποτελεσµατικά από τα υπολογιστικά συστήµατα, όπως λόγου χάρη την αναγνώριση 72

73 αντικειµένων, ή την ερµηνεία δεδοµένων κλπ. (Ipeirotis P., Provost F., Wang J.;2010). Σκοπός της υπηρεσίας είναι να καταστήσει την πρόσβαση σε ανθρώπινη νοηµοσύνη επεκτάσιµη και οικονοµικά αποδεκτή. Οι επιχειρήσεις µπορούν χρησιµοποιώντας το Amazon Mechanical Turk API να αποκτούν πρόσβαση κάθε φορά που υπάρχει η σχετική ανάγκη σε εργαζόµενους. Κατόπιν µε χρήση κατάλληλων προγραµµάτων δίνεται η δυνατότητα ενσωµάτωσης του αποτελέσµατος της εργασίας τους απευθείας στις επιχειρηµατικές διεργασίες και τα συστήµατα. Το Amazon Mechanical Turk επιτρέπει µε την χρήση της υπηρεσίας Να ορίζεται η µορφή των αποτελεσµάτων των εργασιών, ο τρόπος παρουσίασης τους και το ποσό της αµοιβής της εργασίας. Να τοποθετούνται εκατοµµύρια εργασίες στην αγορά, οι οποίες χρειάζονται σχετική επεξεργασία. Να αξιολογείται το ανθρώπινο δυναµικό. Εάν απαιτούνται ειδικές ικανότητες προκειµένου να διεκπεραιωθεί µια εργασία, είναι δυνατό το εργατικό δυναµικό να υποβάλλεται σε εξέταση προσόντων πριν επιτραπεί να εργαστούν. Εναλλακτικά µπορεί να απαιτηθεί οι εργαζόµενοι να έχουν συµπληρώσει στο παρελθόν ένα ελάχιστο ποσοστό από τα καθήκοντα τους σωστά ή να έχουν εργαστεί σε ένα ελάχιστο αριθµό προηγούµενων εργασιών. Να αµείβονται µονάχα οι εργασίες που ικανοποιούν ποιοτικά κριτήρια και γίνονται αποδεκτές. Να αντλούνται τα αποτελέσµατα µε αυτόµατο τρόπο και αποθηκεύονται απ ευθείας στις εφαρµογές οι οποίες τα χρειάζονται για περαιτέρω επεξεργασία. 73

74 7.9. Amazon Fulfilment Web Service (Amazon FWS) Η Amazon Fulfilment Web Service (Amazon FWS) είναι η υπηρεσία εκείνη η οποία επιτρέπει στους εµπόρους να έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες logistic της Amazon δια µέσω µιας διεπαφής ιστού (web interface). Οι συµβεβληµένοι έµποροι στέλνουν τα αποθέµατα τους σε ένα από τα κέντρα logistic της Amazon. Όταν τοποθετηθούν παραγγελίες δια µέσου των δικτύων πώλησης που έχει αναπτύξει ο έµπορος, η Amazon βρίσκει το εµπόρευµα από το απόθεµα που έχει στις αποθήκες της και το αποστέλλει στον τελικό πελάτη (Cohen S.; 2010). ίνεται έτσι η δυνατότητα στους εµπόρους να µπορούν µε την χρήση λογισµικού να στέλνουν στην Amazon οδηγίες για την εκτέλεση παραγγελιών προς τον τελικό πελάτη. εν υπάρχουν κόστη για την χρήση της υπηρεσίας Amazon FWS, αλλά µόνο για τις logistic υπηρεσίες. Εικόνα 7. 1 Amazon FWS How it works Με την υπηρεσία Amazon FWS ο έµπορος µπορεί Να στέλνει οδηγίες για την εκτέλεση µιας παραγγελίας µε χρήση ενσωµατωµένου λογισµικού (µε χρήση API) στις εφαρµογές του εµπόρου. 74

75 Να επιβλέπει και να διευθύνει τα αιτήµατα αποστολής. Επιπλέον µπορεί να κρατά ενήµερο τον τελικό πελάτη για το χρόνο παραλαβής των εµπορευµάτων. Να ανεβάζει πληροφορίες µάρκας. Οι έµποροι έχουν την επιλογή τα πακέτα συσκευασίας να έχουν την φίρµα του Amazon Associate Web Service Η υπηρεσία Amazon Associates επιτρέπει στους πελάτες να διαφηµίσουν εκατοµµύρια νέα και µεταχειρισµένα προϊόντα στις ιστοσελίδες τους κερδίζοντας αµοιβή για κάθε παραποµπή. Η υπηρεσία εκθέτει πληροφορίες για προϊόντα της Amazon µέσω υπηρεσιών διεπαφής ιστού στις ιστοσελίδες (Kotha S.; 1998). Οι συνεργάτες µπορούν Να κερδίσουν µέχρι 8,5 τοις εκατό όταν ο επισκέπτης µέσω παραποµπής αγοράσει τελικά τα προτεινόµενα από την παραποµπή προϊόντα. Να ανακτήσει λεπτοµερείς πληροφορίες για τα προϊόντα συµπεριλαµβανοµένων τιµών, φωτογραφιών, κριτικών πελατών και πολλά άλλα. Να αποκτήσει πρόσβαση στο Amazon Video on Demand και το Amazon MP3 Music store. 75

76 7.11. Alexa Web Information Services (AWIS) Η υπηρεσία Alexa Web Information Service (AWIS) αφορά πληροφορίες σχετικά µε την κίνηση και τη δοµή του Web (Lausen H., Steinmetz N.;2008). Με την χρήση της υπηρεσία αυτής κανείς µπορεί: Να συλλέγει πληροφορίες σχετικές µε Web Sites, όπως επισκεψιµότητα, στοιχεία επικοινωνίας, σχετικές παραποµπές κλπ. Να αποκτήσει πρόσβαση σε ιστορικά δεδοµένα επισκεψιµότητας ώστε να µελετηθεί λόγου χάρη η αύξηση της κίνησης και ο συνδυασµός ποιών γεγονότων προκάλεσαν το γεγονός αυτό Η επιχειρησιακή στρατηγική της Amazon Οι βασικές δεξιότητες της Amazon οικοδοµούνται γύρω από το αρχικό σηµείο εστίασης της, τις υπηρεσίες υποδοµής. Οι πελάτες της Amazon µπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στις υπηρεσίες του Cloud µε µόνο τη χρήση της πιστωτικής τους κάρτας, χωρίς να χρειάζεται να επικοινωνήσουν µε πωλητές ή άλλους αντιπροσώπους της εταιρίας. Η προσέγγιση αυτή είναι ελκυστική για τους πελάτες που έχουν ήδη την απαιτούµενη γνώση προκειµένου να χρησιµοποιήσουν τις υποδοµές της Amazon. Νεοσύστατες επιχειρήσεις επίσης βρίσκουν ενδιαφέρουσα αυτή την προσέγγιση καθώς αποφεύγουν µεγάλες αρχικές κεφαλαιουχικές δαπάνες οι οποίες θα απαιτούνταν για την δηµιουργία ενός data center. Έτσι τα κεφάλαια αυτά απελευθερώνονται και µπορούν να χρησιµοποιηθούν για τις βασικές επιδιώξεις των επιχειρήσεων τους. Αυτό βεβαίως δεν σηµαίνει ότι η Amazon δεν έχει να προσφέρει τίποτα σε µια ήδη εδραιωµένη επιχείρηση. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις επιχειρήσεων, οι οποίες αποφάσισαν να αξιοποιήσουν τις υπηρεσίες υποδοµής (IaaS) της Amazon αντλώντας υπολογιστική ισχύ, η οποία στην περίπτωση της αυτόνοµης ανάπτυξης θα τους είχε κοστίσει εκατοντάδες ή και χιλιάδες φορές περισσότερο. 76

77 Η διαφαινόµενη στρατηγική της εστίασης µε διαφοροποίηση που εφαρµόζεται από την Amazon βασίζεται στην ικανοποίηση ενός συγκεκριµένου τµήµατος της αγοράς. Γενικά, για να µπορέσει µια επιχείρηση να εφαρµόσει τη στρατηγική εστίασης µε διαφοροποίηση θα πρέπει να ανακαλύψει και να εκµεταλλευθεί ένα τµήµα της αγοράς που έχει κάποιες ιδιαιτερότητες στις οποίες µπορεί να ανταποκριθεί αποτελεσµατικότερα από ότι οι ανταγωνιστές της (Παπαδάκης Β.; 2007) Μερίδιο αγοράς Επίσηµες µετρήσεις αναφορικά µε το µερίδιο της αγοράς της Amazon Web Services δεν έχουν δει το φως της δηµοσιότητας. Ωστόσο είναι σαφές ότι η Amazon έχει ένα µεγάλο αριθµό πελατών που χρησιµοποιούν τις υπηρεσίες της. Επιπλέον η AWS διαθέτει πάνω από πιστοποιηµένους developers οι οποίοι είναι σε θέση να αναπτύξουν εφαρµογές βασισµένες στις υπηρεσίες της. Όσο αφορά πάντως τα οικονοµικά της Amazon AWS, σύµφωνα µε τον αρθρογράφο John Foley του περιοδικού InformationWeek, οι πωλήσεις της AWS συµπεριλαµβάνονται σε ένα λογαριασµό µε τον τίτλο other. Στο λογαριασµό αυτό συµπεριλαµβάνονται εκτός από τα έσοδο των υπηρεσιών του cloud, και έσοδα άλλων δραστηριοτήτων. Ωστόσο για το 2008 τα έσοδα του λογαριασµού αυτού ανέρχονται στα $542 εκατοµµύρια και είναι αυξηµένα κατά 42% από το προηγούµενο έτος (greenice21.wordpress.com) Εισαγωγή καινοτόµων µοντέλων Η Amazon αλλάζει τον τρόπο που λειτουργούν και σχεδιάζουν τα επόµενα βήµατα ανάπτυξης τους οι επιχειρήσεις. Πριν λίγο µόνο καιρό ο σχεδιασµός των υποδοµών και η υλοποίηση τους αποτελούσε πονοκέφαλο για τις εταιρίες, καθώς απαιτούσε την επένδυση κεφαλαίων και ανάλωση χρόνου από την µεριά των διοικήσεων. Με τις υπηρεσίες Amazon Web Services δίνεται η δυνατότητα να αποκτήσουν οι ενδιαφερόµενοι τις υπηρεσίες που χρειάζονται την ώρα ακριβώς που τις χρειάζονται 77

78 (On-demand), χωρίς απώλεια χρόνου και κόπου, χωρίς περιττές επικοινωνίες µεταξύ πελάτη προµηθευτή και µε δυνατότητα άµεσης αυξοµείωσης των υπηρεσιών που λαµβάνονται ανάλογα µε την υφιστάµενη ανάγκη. Επιπλέον η υιοθέτηση του µοντέλου pay-as-you-go προσφέρει τη δυνατότητα απόκτησης των υπηρεσιών µε εξαιρετικά χαµηλό κόστος εισόδου και χωρίς καµία συµβατική υποχρέωση που θα µπορούσε ενδεχοµένως να θέσει σε πίεση µια νέα επιχειρηµατική δραστηριότητα Τιµολογιακή πολιτική Σε γενικές γραµµές η AWS εφαρµόζει το µοντέλο pay-as-you-go, έτσι οι καταναλωτές των υπηρεσιών της καλούνται να πληρώσουν µονάχα τις υπηρεσίες που έχουν καταναλώσει. Οι πελάτες χρειάζεται να έχουν µονάχα προσκοµίσει τα στοιχεία της πιστωτικής τους κάρτας, στην οποία γίνονται όλες οι χρεώσεις. Εάν δεν γίνει χρήση καµίας υπηρεσίας δεν υπάρχει καµία χρέωση. Η Amazon έχει σχεδιάσει την τιµολογιακή της πολιτική µε πολύ ξεκάθαρο τρόπο. Οι πελάτες δεν χρειάζεται να ζητήσουν καµία επικοινωνία µε κανένα αντιπρόσωπο της εταιρίας για οποιαδήποτε υπηρεσία. εν υπάρχουν κρυµµένες χρεώσεις ή άλλες εκπλήξεις και οι πελάτες µπορούν να γνωρίζουν ανά πάσα στιγµή τι ακριβώς θα κληθούν να πληρώσουν σύµφωνα πάντα µε τις αναλώσεις των πόρων που έχουν ήδη κάνει. Η υπηρεσία Amazon S3 αποτελεί ένα καλό παράδειγµα της διαφάνειας του µοντέλου τιµολόγησης. Για παράδειγµα µελετήστε την παρακάτω λίστα των τελών για την µεταφορά και αποθήκευση δεδοµένων. Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής Αποθήκευση $0,150 για κάθε GB για τα πρώτα 50 TB ανά µήνα χρήσης αποθηκευτικού µέσου 78

79 $0,140 για κάθε GB για τα επόµενα 50 TB ανά µήνα χρήσης αποθηκευτικού µέσου $0,130 για κάθε GB για τα επόµενα 400 TB ανά µήνα χρήσης αποθηκευτικού µέσου $0,120 για κάθε GB µετά τα 500 TB ανά µήνα χρήσης αποθηκευτικού µέσου Μεταφορά δεδοµένων $0,100 για κάθε GB, για όλα τα εισερχόµενα δεδοµένα $0,170 για κάθε GB, για τα πρώτα 10 TB ανά µήνα εξερχόµενων δεδοµένων $0,130 για κάθε GB, για τα επόµενα 40 TB ανά µήνα εξερχόµενων δεδοµένων $0,110 για κάθε GB, για τα επόµενα 100 TB ανά µήνα εξερχόµενων δεδοµένων $0,100 για κάθε GB µετά τα 150 TB ανά µήνα χρήσης εξερχόµενων δεδοµένων Αιτήµατα $0,01 για κάθε PUT, COPY, POST ή LIST αιτήµατα $0,01 για κάθε GET αιτήµατα Όλες οι χρεώσεις για τις υπηρεσίες που υπόκεινται στο µοντέλο pay-as-you-go έχουν παρόµοιους τιµοκαταλόγους. 79

80 7.16. Τεχνολογικοί συνεργάτες της Amazon ΙΒΜ Η IBM και η Amazon Web Services συνεργάστηκαν προκειµένου να υλοποιηθούν µια σειρά από υπηρεσίες πάνω σε τεχνολογίες της IBM. Έχουν χρησιµοποιηθεί προϊόντα όπως: IBM DB2 IBM Informix Dynamic Server IBM WebSphere smash IBM WebSphere Portal Server IBM Lotus Web Content Management Standard Edition Oracle Οι πελάτες της Amazon µπορούν να χρησιµοποιήσουν Oracle Database 11g και Oracle Enterprise Linux για να δηµιουργήσουν εφαρµογές στο Cloud που ενσωµατώνουν υπηρεσίες της AWS. Υπάρχουν διαθέσιµα µια σειρά από τεχνολογίες και εργαλεία όπως: Oracle Application Express Oracle JDeveloper Oracle Enterprise Pack for Eclipse 80

81 Oracle Workshop for WebLogic Red Hat Η Red Hat Enterprise Linux είναι η ανοικτού κώδικα πλατφόρµα της Red Hat µε την οποία υποστηρίζονται πάνω από πιστοποιηµένες εφαρµογές και προσφέρεται για υλοποιήσεις Server. Ο συνδυασµός Red Hat Enterprise Linux και Amazon EC2 προσφέρει στους πελάτες ένα περιβάλλον ανάπτυξης και φιλοξενίας εφαρµογών Force.com Η Force.com µε τα εργαλεία για το Amazon AWS καθιστά ευκολότερο για τους προγραµµατιστές να συνδυάσουν τη λειτουργικότητα του Force.com Salesforce.com για την κατασκευή εφαρµογών βασισµένων στο SaaS µοντέλο µε τις υπηρεσίες της Amazon Τµηµατοποίηση αγοράς. Ο James Staten από την Forrester Research ορίζει τέσσερεις τύπους χαρακτηριστικών πελατών του Cloud Computing. Νεοσύστατες επιχειρήσεις. Κίνητρο για αυτές είναι οι φθηνές υποδοµές και οι χαµηλές επενδύσεις που χρειάζεται να προβούν Υπηρεσίες διασκέδασης. Το κυριότερο κίνητρο είναι η δυνατότητα της ευέλικτης και άµεσης επεκτασιµότητας. 81

82 Μικρές επιχειρήσεις. Με παρόµοια κίνητρα µε τις νεοσύστατες επιχειρήσεις. Μεγαλύτερες Επιχειρήσεις. Κίνητρο εδώ είναι ο γρήγορος και φθηνός πειραµατισµός. Αν και ποσοτικές πληροφορίες δεν είναι διαθέσιµες όσο αφορά την επιτυχία της Amazon σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω τµήµατα της αγοράς, πληροφορίες και φήµες δείχνουν ότι η Amazon έχει και θα συνεχίσει να έχει την µεγαλύτερη εισχώρηση στις νεοσύστατες επιχειρήσεις αλλά και στις υπηρεσίες διασκέδασης. Και τα δύο αυτά τµήµατα της αγοράς χρειάζονται χαµηλού κόστους υπηρεσίες και άµεση και εύκολη δέσµευση ή αποδέσµευση πόρων, σε συνδυασµό µε χαµηλή εµπλοκή σε θέµατα επικοινωνιών και συµφωνιών µε προµηθευτές. Πάντως σε γενικές γραµµές και µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις θεωρούνται από τους πρώτους που υιοθέτησαν της υπηρεσίες του Cloud (informationweek). Ωστόσο οι λόγοι που τις οδηγούν να υιοθετήσουν το µοντέλο αυτό κατά κύριο λόγο είναι διαφορετικοί από την προσέγγιση και τις λύσεις του προσφέρονται από την AWS. Οι µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις ενδιαφέρονται κυρίως για λύσεις SaaS και δεν ενδιαφέρονται για τις υποδοµές. Τέλος όσο αφορά τις µεγαλύτερες επιχειρήσεις οι συνθήκες είναι περισσότερες σύνθετες. Υπάρχουν µάλλον πάρα πολλοί λόγοι που κάνουν τις επιχειρήσεις αυτές να είναι αργές ως προς την υιοθέτηση του Cloud (Golden B,;2009), όπως: Η µη ύπαρξη Account Managers Η µη ύπαρξη συµβούλων υποστήριξης Η πεποίθηση ότι οι δικές τους υποδοµές και τα συστήµατα είναι περισσότερο ασφαλή. H αβεβαιότητα µακροχρόνιας δέσµευσης από την µεριά της Amazon 82

83 Ο φόβος της µη διαθεσιµότητας Η εξάρτηση από ένα και µόνο προµηθευτή Η φορητότητα των δεδοµένων και τα ρυθµιστικά θέµατα συµµόρφωσης Θέµατα που άπτονται της προστασίας των προσωπικών δεδοµένων Αβεβαιότητα για την απόδοση της επένδυσης Ανεπαρκή εργαλεία διαχείρισης και υποβολής εκθέσεων Ανησυχία για την µετάπτωση των δεδοµένων (migration) Ανεπάρκεια συµφωνιών επιπέδου υπηρεσίας. Καθένα από τα παραπάνω αποτελεί ένα αρχικό εµπόδιο για την υιοθέτηση από µια επιχείρηση των λύσεων του Cloud υνάµεις και αδυναµίες της Amazon Η Amazon υπήρξε ένας κατ εξοχήν online πωλητής. Υπό την ιδιότητα αυτή έχει ενστερνιστεί ότι η σαφήνεια και η διαφάνεια είναι ζωτικής σηµασίας για την επιτυχία της. Εάν οι πελάτες δεν καταλαβαίνουν τι πρόκειται να αγοράσουν, γιατί να το κάνουν και κυρίως γατί να ξαναεπιστρέψουν για ενδεχόµενη νέα συναλλαγή. Επιπλέον η πρότερη εµπειρία της την έχει κάνει να καταλαβαίνει τη σηµασία της απλότητας κατά την αγοραστική διαδικασία. Κάθε πελάτης της Amazon γνωρίζει πόσο εύκολο είναι να αγοράσει κάτι από το διαδικτυακό της κατάστηµα. Ένα απλό κλικ στο ποντίκι αρκεί για να γίνει µια αγορά, ενώ το προϊόν σε διάστηµα από 1 έως 7 ηµέρες βρίσκεται στο κατώφλι του πελάτη. εν εµπλέκεται κανένας πωλητής, δεν υπάρχουν πιέσεις για άλλες αγορές, δεν υπάρχουν απρόβλεπτες δαπάνες. Και αυτό 83

84 ακριβώς το µοντέλο έχει προσφέρει την ηγετική θέση στην Amazon στο λιανικό εµπόριο. Η ίδια φιλοσοφία έχει µεταφερθεί και στο επιχειρηµατικό της µοντέλο που αφορά τις υπηρεσίες του Cloud. Όπως ακριβώς και στο λιανικό εµπόριο, οι πελάτες της Amazon χρειάζεται να διαθέτουν µια πιστωτική κάρτα. εν γίνεται αξιολόγηση του πελάτη και δεν υπάρχουν πωλητές ή άλλοι ενδιάµεσοι µε τους οποίους το δυνητικός πελάτης θα χρειαστεί να διαπραγµατευτεί. Τα ποσά των χρεώσεων είναι ξεκάθαρα για κάθε υπηρεσία που προσφέρεται από την Amazon. εν υπάρχει κανένα κόστος για την εκκίνηση της υπηρεσίας και η τιµολογιακή πολιτική είναι εξαιρετικά ανταγωνιστική. Ο πελάτης από την πλευρά του δεν αναλαµβάνει κανένα κίνδυνο προκειµένου να ξεκινήσει να λαµβάνει υπηρεσίες Cloud. Ωστόσο, οι παράγοντες που θεωρούνται ως τα βασικά πλεονεκτήµατα της Amazon, µπορούν ταυτόχρονα να αποτελούν και τροχοπέδη στην αγορά των µικρών επιχειρήσεων, οι οποίες είναι περισσότεροι εξοικειωµένες σε µια πιο ατοµικευµένη προσέγγιση. Περιµένουν δηλαδή να δουν επαγγελµατίες πωλητές, τεχνικούς, διαχειριστές, project managers και άλλους κατηρτισµένους συµβούλους, οι οποίοι θα ασχοληθούν µε την εκάστοτε ανάγκη του. Η Amazon όµως δεν προσφέρει υπηρεσίες υποστήριξης αυτού του τύπου µε ή χωρίς επιπλέον αµοιβή. Κύρια αποστολή της είναι να προσφέρει την υποδοµή επάνω στην οποία ο κάθε πελάτης είναι ελεύθερος σύµφωνα µε την εµπειρία και την τεχνογνωσία που διαθέτει να δηµιουργήσει εξατοµικευµένες λύσεις που ικανοποιούν τις εκάστοτε ανάγκες του. Το αποτέλεσµα της προσέγγισης αυτής είναι ότι η Amazon Web Services αποτελεί µια ευέλικτη και προσαρµοζόµενη λύση για νεοσύστατες κυρίως επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται για χαµηλού κόστους και χαµηλής εµπλοκής πληροφοριακό περιβάλλον, έτσι ώστε να επικεντρώνουν τους ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους τους στην ανάπτυξη των βασικών επιδιώξεων τους. Αν οι στόχοι µιας τέτοιας νεοσύστατης επιχείρησης ευοδωθούν, έχουν στη διάθεση τους κάτω από το µοντέλο pay as you go όσο υπολογιστική δύναµη και αποθηκευτικό χώρο χρειάζονται. Αν πάλι αποτύχουν στις επιδιώξεις τους οι κεφαλαιουχικές δαπάνες που έχουν προβεί θα είναι ουσιαστικά µηδενικές όσο αφορά τις υποδοµές πληροφορικής. 84

85 Ένας ακόµα τοµέας που η Amazon µπορεί να επωφεληθεί είναι αυτός που αποτελείται από επιχειρήσεις που χρειάζονται υψηλά επίπεδα υπολογιστικής ισχύος είτε εφάπαξ, είτε σε περιοδική βάση. Υπάρχουν περιπτώσεις που µια επιχειρηµατική µονάδα µπορεί να χρειαστεί υπολογιστική ισχύ εκατοντάδων ή και χιλιάδων µηχανηµάτων για ένα συγκεκριµένο έργο. Το κόστος απόκτησης των υπολογιστικών πόρων στις περιπτώσεις αυτές θα ήταν απαγορευτικό. Ωστόσο η επιχειρηµατική µονάδα θα µπορούσε εύκολα να επωµιστεί το δραµατικά υποπολλαπλάσιο κόστος για την λήψη υπολογιστικής ισχύος για µερικές µέρες από την Amazon web services. Συνοψίζοντας λοιπόν θα λέγαµε ότι οι δυνάµεις της Amazon Web Services είναι: Εύκολη και χωρίς ιδιαίτερη εµπλοκή απόκτηση υπηρεσιών Οι προσφερόµενες υπηρεσίες είναι ξεκάθαρες και εύκολα κατανοητές Η τεκµηρίωση που αφορά τις διατιθέµενες υπηρεσίες είναι σαφείς και πλήρως ενηµερωµένες. Η IaaS προσέγγιση προσφέρει στους πελάτες την δυνατότητα να αποκτούν πρόσβαση σε υπολογιστική ισχύ, µνήµη, δίκτυο, αποθηκευτικούς πόρους µε ευέλικτο τρόπο. Πολύ ανταγωνιστικό και αποδοτικό σύστηµα τιµολόγησης βασισµένο στο µοντέλο pay as you go. Η τιµολογιακή πολιτική είναι ξεκάθαρη. Η ύπαρξη και διάθεση API s επιτρέπει στους προγραµµατιστές αποδοτική σύνδεση και χρήση της IaaS υποδοµής. Ύπαρξη ισχυρών συνεργασιών µε άλλες εταιρίες παρόχους υπηρεσιών Cloud όπως η IBM, η ORACLE, η Red Hat, η Microsoft κλπ 85

86 Ενώ αντίστοιχα οι αδυναµίες της είναι: εν υπάρχει προσωπικό διαχείρισης εταιρικών πελατών εν υπάρχει προσωπικό παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών σε θέµατα Cloud. Τα εργαλεία διαχείρισης είναι µάλλον δύσχρηστα, γεγονός που αποτελεί εµπόδιο για την προσέγγιση τµηµάτων της αγοράς µε χαµηλή πληροφορική εκπαίδευση. Έλλειψη πραγµατικής πλατφόρµας ανάπτυξης εφαρµογών ικανών να λειτουργήσουν σε Cloud. Οι συµβάσεις για το επίπεδο των υπηρεσιών (SLA s) είναι µάλλον οριακές. Έλλειψη διαφάνειας σχετικά µε τις τεχνικές λεπτοµέρειες της υποδοµής γεγονός που δηµιουργεί αµφιβολίες σχετικά µε την ασφάλεια και την αξιοπιστία. Αβεβαιότητα όσο αφορά την µακροπρόθεσµη δέσµευση της Amazon στις υπηρεσίες Cloud. 86

87 8. Google Σε αντιδιαστολή µε την Amazon Web Services, η οποία κατά κύριο λόγο έχει εξειδικευθεί στο IaaS, η Google επικεντρώνεται κυρίως στις SaaS και PaaS υπηρεσίες (Lenk A., Klems M, Nimis J., Tai S., Sandholm T.; 2009). Οι SaaS υπηρεσίες της Google παρέχονται κάτω από το όνοµα Google Apps. Η οικογένεια των υπηρεσιών αυτών περιλαµβάνει εφαρµογές ανταλλαγής µηνυµάτων, εργαλεία υποστήριξης συνεργασίας και εφαρµογές υπηρεσιών ασφαλείας. Αντίστοιχα οι υπηρεσίες PaaS της Google καλύπτονται από τον τίτλο Google App Engine. Με τις υπηρεσίες αυτές παρέχεται ένα περιβάλλον ανάπτυξης εφαρµογών, το οποίο επιδρά µε το λειτουργικό σύστηµα, τα αποθηκευτικά µέσα, το δίκτυο και τις υποδοµές του µε διάφανο τρόπο. Σε αντίθεση µε τη προσέγγιση της Amazon, η οποία επιτρέπει στους developers να χρησιµοποιήσουν όποια τεχνολογική πλατφόρµα επιθυµούν, το Google App Engine επιβάλλει συµµόρφωση µε διάφορους περιορισµούς και εργαλεία που είναι ενσωµατωµένα στο περιβάλλον ανάπτυξης. Οι πωλήσεις υπηρεσιών SaaS και PaaS προς τις επιχειρήσεις ήταν µια περιθωριακή δραστηριότητα για την Google και ως εκ τούτου απέφερε ελάχιστα έσοδα. Ωστόσο στην ετήσια γενική συνέλευση των µετόχων του 2007 ο διευθύνων σύµβουλος Eric Schmidt είπε: Ο επόµενος στρατηγικός µας στόχος βασίζεται σε τρεις πυλώνες, την αναζήτηση (search), τις διαφηµίσεις (ads) και τις εφαρµογές (apps) (The New York Times; Schmidt Eric; 2007). Επιπλέον στο ίδιο γεγονός αναφέρθηκε ότι η Google θα αποτελέσει µεγάλο και σηµαντικό παίκτη την αγορά του SaaS και PaaS, αξιοποιώντας τις υποδοµές της, το ισχυρό της όνοµα αλλά και τα διαθέσιµα κεφάλαια της. 87

88 8.1. Google Apps Τα Google Apps είναι µια συλλογή εφαρµογών και υπηρεσιών (Herrick D.; 2009) που παρέχονται στο Internet και φιλοξενούνται στις υποδοµές της Google και κατηγοριοποιούνται όπως παρακάτω: Εφαρµογές και υπηρεσίες ανταλλαγής µηνυµάτων Εφαρµογές και υπηρεσίες υποστήριξης συνεργατικότητας Εφαρµογές και υπηρεσίες ασφάλειας Ανταλλαγή µηνυµάτων Οι εφαρµογές και οι υπηρεσίες της Goggle αναφορικά µε την ανταλλαγή µηνυµάτων είναι: Συνοµιλία µε , φωνή, video Ηµερολόγιο Καθολική πρόσβαση Συνοµιλία µε , φωνή, video Το Gmail, η εφαρµογή της Google για την υποστήριξη των υπηρεσιών αποτελεί τον πυρήνα των Google Apps εφαρµογών για µηνύµατα (Herrick D.; 2009). Με την χρήση του Gmail οι χρήστες µπορούν: 88

89 Να επωφεληθούν από τις υπηρεσίες της Google σχετικές µε το φιλτράρισµα των spam. Να επωφεληθούν από τον προσφερόµενο χώρο αποθήκευσης . Η δωρεάν έκδοση του Gmail προσφέρει πάνω από 7,5GB αποθηκευτικού χώρου για αποθήκευση µηνυµάτων, ενώ η επί πληρωµής έκδοση υποστηρίζει έως και 25GB αποθηκευτικό χώρο για το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο. Να επωφεληθούν από την ενσωµάτωση αλγορίθµων αναζήτησης της Google στα γραµµατοκιβώτια των χρηστών. Οι χρήστες δηλαδή µπορούν να βρουν γρήγορα τα µηνύµατα που αναζητούν. Να επωφεληθούν από τις υπηρεσίες ασφαλείας που είναι ενσωµατωµένες στο Gmail Να χρησιµοποιήσουν υπηρεσίες συνοµιλίας µε φωνή ή και µε video στο Gmail Google Calendar Το Google Calendar είναι µια on line υπηρεσία ηµερολογίου τόσο σε επίπεδο προσώπου όσο και σε επίπεδο οµάδας (Conner N.; 2008). Με το Google Calendar οι χρήστες µπορούν: Να διαχειρίζονται τις προσωπικές τους συναντήσεις και να επιλέγουν αν θα µοιράζονται τις πληροφορίες αυτές µε άλλους χρήστες. Να αποστέλλουν προσκλήσεις σε άλλους χρήστες και να ενηµερώνονται για την αποδοχή ή όχι της πρόσκλησης που απηύθυναν. 89

90 Να ενσωµατώνουν το ηµερολόγιο τους σε Google sites προκειµένου να µοιράζονται τις πληροφορίες που αφορούν τις συναντήσεις µε τους άλλους χρήστες που ανήκουν είτε στον ίδιο οργανισµό ή και µε το ευρύ κοινό. Να µοιράζονται το ηµερολόγιο είτε σε επίπεδο οργανισµού / εταιρίας είτε σε επίπεδο οµάδας ή επιλεγµένων ατόµων Καθολική Πρόσβαση Οι χρήστες των Google Apps µπορούν να έχουν πρόσβαση στο , στο ηµερολόγιο, στις υπηρεσίες ανταλλαγής µηνυµάτων, στις υπηρεσίες Google Docs και από κινητές συσκευές. Συσκευές που υποστηρίζονται ήδη είναι: BlackBerry smart phones iphone και ipod touch Java enabled smart phones Συνεργατικότητα Οι εφαρµογές και υπηρεσίες υποστήριξης συνεργατικότητας (Hayes B. 2008); περιλαµβάνουν τα παρακάτω: Google Docs Google Video Google Sites 90

91 Google Docs Τα Google Docs είναι µια συλλογή από εφαρµογές που βοηθούν την παραγωγικότητα και δίνουν την δυνατότητα στους χρήστες να δηµιουργούν και να αποθηκεύουν πληροφορίες είτε στις υποδοµές της Google είτε σε τοπικά αποθηκευτικά µέσα (Dekeyser S., Watson R.;2006). Με τα Google Docs οι χρήστες µπορούν: Να µοιράζονται αντίγραφα των παραγόµενων εγγράφων σε πραγµατικό χρόνο µε άλλους χρήστες. Να δηµιουργούν λογιστικά φύλλα (spreadsheets), κείµενα (text documents) και παρουσιάσεις (presentations). Να συνεργάζονται στην δηµιουργία και τον εµπλουτισµό των εγγράφων µε αυτόµατη παρακολούθηση της ιστορικότητας των αλλαγών που γίνεται σε αυτά. Να δουλεύουν ταυτόχρονα στα παραγόµενα έγγραφα. Να εισάγουν ή να εξάγουν έγγραφα σε όλες τις δηµοφιλείς µορφές όπως doc, xls, csv, ppt, txt, pdf, html κλπ Να ορίζουν το επίπεδο ασφάλειας και πρόσβασης στα on line έγγραφα Google Video Τα Google Video επιτρέπουν στα µέλη ενός οργανισµού να µοιράζονται µεταξύ τους video. Χρησιµοποιώντας την υπηρεσία αυτή οι χρήστες µπορούν: 91

92 Να µοιράζονται Video όπως εκπαιδεύσεις, εταιρικές ανακοινώσεις κλπ. Με την κοινή αυτή χρήση διευκολύνεται η επικοινωνία και γίνεται περισσότερο αποτελεσµατική και αποδοτική. Να ορίζουν το επίπεδο ασφάλειας και κρατούν τα Videos ασφαλή και προστατευµένα. Να αποφεύγουν τα µεγάλα αρχεία ή τις σύνθετες υποδοµές. Η Google αποθηκεύει τα video και έτσι δεν χρειάζεται να διακινούνται µε και να επιβαρύνεται η υποδοµή του IT. Να έχουν πρόσβαση όλοι ταυτόχρονα και χωρίς να υπάρχει ανάγκη εξειδικευµένων λογισµικών πέρα από ένα web browser. Πριν µερικούς µήνες (Horn L.; 2011) η Google ανακοίνωσε ότι η υπηρεσία του Google Video θα είναι διαθέσιµη µέσω του YouTube, του µεγαλύτερου πάροχου υπηρεσιών video streaming µε επισκεψιµότητα που ξεπερνά τα 144 εκατοµµύρια µοναδικών επισκεπτών ανά µήνα Google Sites Τα Google Sites επιτρέπουν την δηµιουργία ιστοσελίδων µε την χρήση των οποίων είναι δυνατόν να µοιραστούν προσωπικές ή και επαγγελµατικές πληροφορίες. Οι σελίδες αυτές µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν για την οργάνωση της συνεργασίας µιας οµάδας ή και για να διαµοιράσουν πληροφορίες που έχουν δηµιουργηθεί µε τα Google Docs ( Με την χρήση των Google Sites οι χρήστες µπορούν: 92

93 Να κάνουν τις πληροφορίες πιο προσιτές. Μπορούν δηλαδή να δηµιουργήσουν ιστοσελίδες µέσω των οποίων οµάδες έργων (project teams) να διαµοιράζονται την παραγοµένη γνώση. Να επιτύχουν κοινή χρήση αρχείων. Η παρακολούθηση των εκδόσεων (file versioning) γίνεται αυτόµατα, ώστε οι ενδιαφερόµενοι να µπορούν να κάνουν αλλαγές και να παίρνουν την τελευταία έκδοση. Να επιτύχουν ενοποίηση της πληροφορίες όταν αυτή προέρχεται από πολλαπλές πηγές. Να εµφανίζουν Google Docs, spreadsheets, παρουσιάσεις, videos χωρίς να έχουν γνώσεις προγραµµατισµού. Να βρίσκουν γρήγορα πληροφορίες. Η τεχνολογία αναζήτησης της Google είναι ενσωµατωµένη, έτσι ώστε οι χρήστες να µπορούν να βρουν χρήσιµες πληροφορίες που βρίσκονται στο Google Site µε τον ίδιο τρόπο που γίνεται η αναζήτηση στο internet. Να αναπτύσσουν Google Sites χωρίς να χρειάζεται να γνωρίζουν να προγραµµατίζουν ή να έχουν εξειδικευµένες γνώσεις πληροφορικής Ασφάλεια Η ασφάλεια είναι ένα τεράστιο θέµα για κάθε άτοµο, οµάδα ή οργανισµό που ενδιαφέρεται να αναπτύξει ή να µεταφέρει τις ζωτικές για αυτόν πληροφορίες στο Cloud. Η Google προσφέρει τρεις σχετικές λύσεις. security archiving and recovering 93

94 Web Security Security Η υπηρεσία για την ασφάλεια του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου είναι η Google Message Security. Οι χρήστες µπορούν να χρησιµοποιήσουν την υπηρεσία αυτή για να περιορίσουν τις απειλές από spam και από ιούς προτού αυτοί φθάσουν στα γραµµατοκιβώτια (Google; 2009). Χαρακτηριστικά της υπηρεσίας είναι: Εικόνα Google Message Security Αποκλεισµός µηνυµάτων µε ιούς, phishing, DoS και Directory Harvest Attacks (DHA) απειλές. Οι τελικοί χρήστες µπορούν να διαχειριστούν τις δικές τους λίστες ανεπιθύµητης αλληλογραφίας µε αποτελεσµατικό τρόπο. Οι διαχειριστές µπορούν να δηµιουργήσουν πολιτικές ασφαλείας βασισµένες στο περιεχόµενο των µηνυµάτων. Οι διαχειριστές µπορούν να γνωµοδοτήσουν µε ασφάλεια αν ένα έφτασε στον προορισµό του. 94

95 Οι διαχειριστές µπορούν να κρυπτογραφήσουν τα µηνύµατα χρησιµοποιώντας SSL και TLS πρωτόκολλα ιαθεσιµότητα υπηρεσίας που αγγίζει το 99,999% για την επεξεργασία των µηνυµάτων Archiving and Discovery Η Google επίσης προσφέρει υπηρεσίες διατήρησης και ανάκτησης ηλεκτρονικού ταχυδροµείου. Ο χρήστες µπορούν να διαχειριστούν την διατήρηση / αποθήκευση των µηνυµάτων τους µε δυνατότητα γρήγορης αναζήτησης / ανεύρεσης τους (Google; 2010). Τα διαθέσιµα χαρακτηριστικά του Google Message Security και Google Message Discovery (Google; 2008) είναι: Αυτόµατη δηµιουργία ευρετηρίου όλων των ηλεκτρονικών µηνυµάτων και των συνηµµένων εγγράφων. Αποθήκευση των σε ασφαλή κέντρα δεδοµένων της Google Αναζήτηση των αρχείων µε χρήση παραµέτρων όπως η ηµεροµηνία, ο αποστολέας, ο παραλήπτης, το θέµα, το περιεχόµενο Web Security Τέλος η Google προσφέρει υπηρεσίες Web filtering και anti malware στο Cloud (Google; 2008B). Οι χρήστες µε το Web Security µπορούν: 95

96 Να αποκλείσουν το κακόβουλο λογισµικό πριν φτάσει στο δίκτυο τους. Να εξαλείψουν προσπάθειες κλοπής µηνυµάτων και γενικότερα της επικοινωνίας. Να µειώσουν σηµαντικά τον χρόνο που απαιτείται για την εγκατάσταση νέων εκδόσεων Να προστατέψουν τα δίκτυα και το προσωπικό από µη επιθυµητό περιεχόµενο. Να αξιοποιήσουν πιο αποτελεσµατικά τους διαθέσιµους πόρους λόγω της µείωσης της κατανάλωσης εύρους ζώνης. Να παρακολουθούν σε απ ευθείας σύνδεση την πλήρη δραστηριότητα Να επεκτείνουν την ασφάλεια κατά την περιήγηση στο διαδίκτυο ανεξάρτητα από τον φυσικό χώρο που βρίσκονται. Να εφαρµόζουν πολικές αποδεκτής χρήσης διαδικτύου Να αυξήσουν την προστασία της ιδιωτικότητας µε την αυτόµατη κρυπτογράφηση όλης της κίνησης, όταν οι χρήστες συνδέονται στο δηµόσιο δίκτυο. Να εξαλείψουν την ανάγκη κίνησης πάνω από VPN Google App Engine Η Google App Engine επιτρέπει στους προγραµµατιστές να τρέχουν εφαρµογές διαδικτύου χρησιµοποιώντας τις υποδοµές της Google (Ciurana E.; 2009), οι οποίες έχουν κατασκευαστεί µε την χρήση της πλατφόρµας της, ως µια υπηρεσία PaaS. 96

97 Εκτιµάται ότι περίπου εφαρµογές έχουν χτιστεί µε την χρήση της Google App Engine. Μεταξύ αυτών υπάρχουν κάποιες εξαιρετικά δηµοφιλείς µε χρήστες που ξεπερνούν ακόµα και τα µέλη. Οι προγραµµατιστές µπορούν να υποστηρίξουν τις εφαρµογές τους χρησιµοποιώντας ένα δωρεάν domain name από το domain appspot.com ή να χρησιµοποιήσουν ένα δικό τους domain. Οι εφαρµογές µπορούν να µοιραστούν είτε σε συγκεκριµένους χρήστες µε περιορισµό πρόσβασης είτε σε όλο τον κόσµο. Οι προγραµµατιστές πληρώνουν για ότι χρησιµοποιούν. εν υπάρχουν αρχικά έξοδα εγκατάστασης ούτε επαναλαµβανόµενα έξοδα συντήρησης. Οι πόροι που καταναλώνονται, όπως ο αποθηκευτικός χώρος και το εύρος ζώνης µετρούνται ανά GB και τιµολογούνται. Οι προγραµµατιστές µπορούν να ελέγχουν το µέγιστο των πόρων που θα επιτρέπεται οι εφαρµογές τους να καταναλώνουν. Οι προγραµµατιστές µπορούν να ξεκινήσουν δωρεάν το Google App Engine. Όλες οι εφαρµογές µπορούν να χρησιµοποιήσουν έως και 500ΜΒ αποθηκευτικού χώρου και αρκετή υπολογιστική ισχύς και εύρος ζώνης. Οι δωρεάν διαθέσιµοι πόροι µπορούν να υποστηρίξουν περίπου προβολές σελίδων το µήνα. Στην περίπτωση που η τιµολόγηση είναι ενεργοποιηµένη τότε αφορά ανάλωση πόρων πάνω από τα δωρεάν όρια. Το Google App Engine περιβάλλον περιλαµβάνει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: υναµική εξυπηρέτηση Web, µε πλήρη υποστήριξη για τις συνήθεις τεχνολογίες. Συνεχή αποθήκευση ερωτηµάτων, ταξινοµήσεων και συναλλαγών Αυτόµατη κλιµάκωση και εξισορρόπηση φορτίου 97

98 APIs για τον έλεγχο της ταυτότητας των χρηστών και την αποστολή µε χρήση λογαριασµών Gmail Πλήρες λειτουργικό περιβάλλον που προσοµοιώνει το Google App Engine σε τοπικό υπολογιστή. Οι εφαρµογές του Google App Engine έχουν υλοποιηθεί µε την χρήσης της γλώσσας Python (Zahariev A.; 2009). Το runtime περιβάλλον εµπεριέχει την πλήρη έκδοση της, και την πιο συνήθη βιβλιοθήκη της. Παρόλο που η Python είναι η µόνη γλώσσα που υποστηρίζεται από τα Google App Engine, η Google υποστηρίζει περισσότερες γλώσσες και πρόσφατα και την Java. Το Google App Engine Software Development Kit (SDK) εµπεριέχει µια εφαρµογή η οποία προσοµοιάζει όλες τις υπηρεσίες του Google App Engine στον τοπικό υπολογιστή. Επίσης περιλαµβάνει το σύνολο των API s και των βιβλιοθηκών που είναι διαθέσιµα σε περιβάλλον παραγωγής. Η προσοµοίωση του Web διακοµιστή επίσης διαχειρίζεται τα χαρακτηριστικά ασφαλείας (Sanderson D.; 2010). Το Python SDK υλοποιείται σε καθαρή Python και τρέχει σε οποιαδήποτε πλατφόρµα συµπεριλαµβανοµένων των windows, Mac OS x και Linux. Τα Google App Engine δεν αποθηκεύουν τα δεδοµένα σε σχεσιακές βάσεις δεδοµένων. Τα αντικείµενα δεδοµένων ή οι οντότητες ανήκουν σε ένα είδος και έχουν ένα σύνολο ιδιοτήτων. Τα ερωτήµατα µπορούν να ανακαλούν οντότητες µιας κατηγορίας οι οποίες επιλέγονται και ταξινοµούνται σύµφωνα µε την τιµή των ιδιοτήτων τους. Το API της Python εµπεριέχει µια διεπαφή για την µοντελοποίηση των δεδοµένων, µε την χρήση της οποίας είναι δυνατόν να οριστεί µια δοµή για την αποθήκη δεδοµένων οντοτήτων. Ένα µοντέλο δεδοµένων µπορεί να απαιτεί µια ιδιότητα να παίρνει τιµή µέσα από ένα σύνολο αποδεκτών τιµών, ή να παρέχει µια προκαθορισµένη τιµή εάν δεν έχει καταχωρηθεί κάποια από τον χρήστη. 98

99 Google App Engine Services Εικόνα 8. 2 Structure of Google App Engine URL Fetch Οι εφαρµογές µπορούν να έχουν πρόσβαση σε διάφορους πόρους στο Internet, ανακτώντας δεδοµένα ή άλλες πληροφορίες χρησιµοποιώντας την υπηρεσία URL Fetch. Η υπηρεσία αυτή ανακτά πόρους από το Web χρησιµοποιώντας την ίδια υποδοµή µε την οποία η Google ανακτά ιστοσελίδες στο Internet για πολλά άλλα προϊόντα της (Iosup A., Yigitbasi N., Epema D.; 2011) Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο Οι εφαρµογές µπορούν να στέλνουν µηνύµατα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου αξιοποιώντας την µηχανή ηλεκτρονικού ταχυδροµείου που ενσωµατώνεται στην Google App Engine (Iosup A., Yigitbasi N., Epema D.; 2011). 99

100 Memcache Η υπηρεσία Memcache υποστηρίζει την δυνατότητα της διατήρησης πληροφοριών σε προσωρινή µνήµη, οι οποίες χρειάζεται να είναι προσπελάσιµες από πολλαπλά instances µιας εφαρµογής. Η υπηρεσία αυτή είναι χρήσιµη σε περιπτώσεις που δεν είναι απαραίτητη η ακρίβεια και η σχολαστικότητα των transactional συστηµάτων. Τα προσωρινά δεδοµένα ή κάποια δεδοµένα από την βάση φυλάσσονται στην µνήµη µε στόχο την γρηγορότερη προσπέλαση (Roche K., Douglas J.; 2009) Image Manipulation Η υπηρεσία αυτή µε χρήση API δίνει σε µια εφαρµογή την δυνατότητα να µπορεί να διαχειριστεί εικόνες. Παρέχονται δηλαδή όλα εκείνα τα εργαλεία µε τα οποία είναι δυνατόν λόγου χάρη να αλλαχθεί το µέγεθος, ο προσανατολισµός, ή να κοπεί σε κοµµάτια µια εικόνα αλλά και άλλες πολλές σχετικές ευκολίες (Chornyi D., Riediger J., Wolfenstetter T., 2010) Google Apps Editions Τα Google Apps είναι διαθέσιµα στις παρακάτω εκδόσεις (Herrick D.; 2009): Google Apps Standard Edition Google Apps Education Edition Google Apps Premier Edition (GAPE) Google Apps Partner Edition (GAPnE) Η Standard Edition και η Education Edition είναι δωρεάν. 100

101 Η έκδοση Premier αφορά εταιρική χρήση. Με χρέωση $50 / χρήστη το χρόνο, οι εταιρίες αποκτούν την βασική σουίτα των Google Apps κα επιπλέον 25GB αποθηκευτικό χώρο για την αποθήκευση των s, χωρίς παρενοχλήσεις από διαφηµίσεις, µε δυνατότητα τηλεφωνικής υποστήριξης. Η έκδοση Partner απευθύνεται σε επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών, παρόχων υπηρεσιών Internet και εταιρίες παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας (hosting) ιστοσελίδων. Η Google προσφέρει την έκδοση αυτή σε δύο εκδοχές α) δωρεάν και β) µε χρέωση $0.15 / χρήση το µήνα. Στην περίπτωση της επ αµοιβής υπηρεσίας προσφέρεται υποστήριξη και SLA το οποίο προβλέπει διαθεσιµότητα υπηρεσιών 99,9% για ολόκληρη την σουίτα. Οι παρακάτω πίνακες επιτρέπουν την σύγκριση µεταξύ των εκδόσεων: Εικόνα 8. 3 Google App Editions 101

102 Εικόνα 8. 4 Google App Edition Comparisons Ο πίνακας 3.5 συγκρίνει τις εφαρµογές, τις υπηρεσίες και την διαθεσιµότητα υποστήριξης για τις διαφορετικές εκδοχές των εκδόσεων των Google App. Όλες οι εκδόσεις επίσης περιλαµβάνουν πρόσβαση στα παρακάτω συστατικά (components) των Google Apps (Creese G.;2007): Gmail για την ανταλλαγή µηνυµάτων Google Talk για άµεση επικοινωνία Google Sites, ένα δοµηµένο wiki εργαλείο για την δηµιουργία intranet sites (έως 10GB χωρητικότητας) Google Calendar (ηµερολόγιο) για χρονοπρογραµµατισµό Google Docs, spreadsheets και presentations Start Page: Μια προσωπική πύλη (portal) για την σουίτα των εφαρµογών 102

103 Πίνακας ελέγχου: Μια σελίδα υποστήριξης εργασιών διαχείρισης Οι εκδόσεις Education, Partner και Premier επίσης προβλέπουν την πρόσβαση στο API της Google µέσω του οποίου επιτρέπεται πρόσβαση στις υπάρχουσες υποδοµές Google Apps Premier Edition (GAPE) Η έκδοση Premier (GAPE) θα µπορούσε να χρησιµεύσει ως αντικαταστάτης του Microsoft Office, µε την προϋπόθεση ότι όλοι οι χρήστες είναι ισότιµοι, δεν υπάρχουν χρήστες οι οποίοι θέλουν να είναι συνεχώς συνδεδεµένοι, δεν υπάρχει ανάγκη χρήσης άλλων εφαρµογών που χρησιµοποιούν ή εξαρτούνται από το Microsoft Office ή δεν υπάρχει ανάγκη χρήσης εφαρµογών ειδίκευσης όπως το Microsoft Project, Microsoft Access, Microsoft Visio και άλλες (Creese G.;2007). Η Google εκτιµά ότι κάποιες µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις θα υιοθετήσουν τα Google Apps ως αντικαταστάτη του Microsoft Office. Ωστόσο εκείνο που έχει παρατηρηθεί είναι ότι τα Google Apps οι εταιρίες τα χρησιµοποιούν κυρίως ως συµπλήρωµα για την δηµιουργία συνεργατικών εγγράφων, ενώ στην συνέχεια το έργο εισάγεται στα αντίστοιχα προϊόντα του Microsoft Office για την τελική µορφοποίηση. Μερικές περιοχές στις οποίες το Microsoft Office ξεπερνά τα Google Apps είναι: Documents (έγγραφα): Τα Google Docs δεν υποστηρίζουν Πίνακα περιεχοµένων Κεφαλίδες και υποσέλιδα Αυτόµατη δηµιουργία υποσηµειώσεων Ικανοποιητικό αριθµό γραµµατοσειρών 103

104 Spreadsheets (λογιστικά φύλλα): Τα Google spreadsheets δεν υποστηρίζουν κάποιες από τις ενσωµατωµένες functions του excel (πχ functions που αφορούν δεδοµένα από βάσεις) δεν µπορεί να κρύψει (hide) γραµµές ή κολώνες Presentations (παρουσιάσεις): Η εφαρµογή δηµιουργίας παρουσιάσεων της Google είναι κακής ποιότητος και στην καλύτερη περίπτωση το µόνο που µπορεί να κάνει είναι να χρησιµοποιηθεί για την δηµιουργία ενός περιγράµµατος το οποίο στην συνέχεια θα εισαχθεί στο Microsoft PowerPoint για να καταστεί ευπαρουσίαστο. Customized Applications (προσαρµοσµένες εφαρµογές). Χρησιµοποιώντας κανείς το Microsoft Visual Studio Tools για το Office µπορεί να δηµιουργήσει εφαρµογές που ενσωµατώνουν λειτουργίες και ιδιότητες των δηµοφιλών εφαρµογών του. Αντίστοιχα το Google API παρόλο που προσφέρει δυνατότητες για έλεγχο των αντίστοιχων εφαρµογών εντούτοις απέχει πολύ από το επίπεδο των ικανοτήτων της Microsoft. Εικόνα 8. 5 Google Apps vs. Microsoft Office 104

105 Από την πλευρά των χαρακτηριστικών η Premier έκδοση είναι κατώτερη σε σύγκριση µε τις πιο διαδεδοµένες εφαρµογές για επαγγελµατική χρήση. Έχει όµως χαρακτηριστικά όπως αυτά της αποθήκευσης και της διανοµής στα οποία εµφανίζει ισχυρά πλεονεκτήµατα. Χαρακτηριστικές λεπτοµέρειες αυτής της έκδοσης είναι: Creation (δηµιουργία). Ενώ η έκδοση GAPE επιτρέπει την δηµιουργία και τη διαχείριση documents (εγγράφων) και spreadsheets (λογιστικών φύλλων) εντούτοις δεν διαθέτει εκτεταµένες δυνατότητες και δεν υποστηρίζει αρχεία περιεχοµένου όπως αρχεία από scanner ή άλλες ηλεκτρονικές πηγές. Storage (αποθήκευση). Με την έκδοση GAPE µπορεί κανείς να αποθηκεύσει documents (έγγραφα), spreadsheets (λογιστικά φύλλα), , µηνύµατα και ιστοσελίδες χωρίς ιδιαίτερο περιορισµό. Ωστόσο το είδος των αρχείων που µπορούν να αποθηκευθούν είναι περιορισµένος. Distribution (διανοµή). Το δυνατό σηµείο της λύσης είναι η ευκολία της διανοµής λόγω της αρχιτεκτονικής του SaaS Discovery (ανακάλυψη). Ενώ η έκδοση GAPE υποστηρίζει την λειτουργία της αναζήτησης εντούτοις η απόδοση της είναι χαµηλότερη από τις ανταγωνιστικές της. Archiving (αρχειοθέτηση). Η λύση δεν διαθέτει ενσωµατωµένη λειτουργία αρχειοθέτησης. εν υπάρχει τρόπος να γίνει προληπτική φύλαξη των εγγράφων από πιθανή καταστροφή και δεν είναι εύκολη η διαδικαστική (batch) µεταφορά τους από το περιβάλλον φιλοξενίας της Google σε τοποθεσίες πίσω από τα firewalls για την ασφαλή αποθήκευση τους. Analytics (στατιστικά χρήσης). Παραδόξως, παρόλο που η εταιρία προσφέρει τα Google Analytics, η λύση δεν παρέχει τα στατιστικά χρήσης και επεξεργασίας των εγγράφων ή την δηµοφιλία τους κλπ. 105

106 Management (διαχείριση). Παρόλο που η έκδοση GAPE προσφέρει ασφάλεια και συνεκτικότητα, εντούτοις λείπει η δυνατότητα κεντρικής διαχείρισης. Εικόνα 8. 6 Google Apps Premier Edition Η έκδοση GAPE υποστηρίζει επίσης σύγχρονη και ασύγχρονη συνεργασία και επικονωνία. Synchronus communication (σύγχρονη επικοινωνία). Υποστηρίζει µηνύµατα και φωνή (VoIP) µε χρήση πρωτοκοκολλου IP αλλά και συνοµιλία µε υποστήριξη ήχου και φωνής. Αsynchronus communication (ασύγχρονη επικοινωνία). Προσφέρει υπηρεσία και Really Simple Syndication (RSS) feeds. Synchronus collaboration (σύγχρονη επικοινωνία). Υποστηρίζει συνεργασία σε πραγµατικό χρόνο για την παραγωγή ενός εγγράφου. Asynchronus collaboration (ασύγχρονη επικοινωνία). Λόγω της υποστήριξης του ηµερολογίου και επειδή οι συνεργάτες µπορούν να φορτώνουν έγγραφα, υποστηρίζεται η ασύγχρονη συνεργασία. 106

107 Εικόνα 8. 7 Communication and Collaboration Offline access (πρόσβαση χωρίς σύνδεση) Γενικά µε λύσεις της µορφής SaaS θεωρούµε ότι οι χρήστες έχουν πρόσβαση συνεχώς στο διαδίκτυο. Μερικές όµως λύσεις SaaS υποστηρίζουν επίσης την δυνατότητα εργασίας εκτός διαδικτύου κάνοντας τις όποιες αλλαγές στα έγγραφα σε τοπικό επίπεδο. Κατά την επόµενη σύνδεση στο διαδίκτυο ενηµερώνουν τα έγγραφα συγχρονίζοντας τις όποιες αλλαγές. Στην περίπτωση της έκδοσης GAPE δεν υποστηρίζεται η πρόσβαση χωρίς σύνδεση µε αυτόµατο τρόπο. Ανάπτυξη λογισµικού µε χρήση Google Apps Enterprise Edition. Οι developers µπορούν να αναπτύσσουν λογισµικό επικοινωνόντας µε τις δυνατότες που προσφέρονται από την έκδοση GAPE µε χρήση του Goolgle Apps API. Με τον τρόπο αυτό δίνεται η δυνατότητα τα γράφονται προγράµµατα τα οποία διαχειρίζονται το περιβάλλον, αντιγράφουν δεδοµένα και προσθέτουν λειτουργικά χαρακτηριστικά. Τα παρεχόµενα APIs είναι τα παρακάτω: 107

108 Provisioning API. Επιτρέπει στους devepolers να δηµιουργούν, να ανακτούν και να διαγράφουν λογαριασµούς χρηστών, ψευδώνυµα και λίστες Calendar Data API. Επιτρέπει στους devepolers να έχουν εικόνα και να ενηµερώνουν γεγονότα ηµερολογίου. Spreadsheets Data API. Επιτρέπει στους devepolers να ανακτούν, να ενηµερώνουν και να διαγράφουν δεδοµένα σε υφιστάµενα λογιστικά φύλλα. Gadgets API. Ένα Google gadget είναι µια µικρή εφαρµογή, η οποία τρέχει σε µια ιστοσελίδα ή στο Google desktop, όπως λόγου χάρη µια εφαρµογή που παρουσιάζει τον καιρό σε ένα χάρτι ή την κίνηση σε µια περιοχή. ίνεται δηλαδή στους devepolers η δυνατότητα να δηµιουργούν µικρές εφαρµογές (οι οποίες ονοµάζονται gadget ) και ενηµερώνονται µε χρήση τεχνολογιών XML Google Authorized Reseller Program (GARP) Η Google µε τα Google Apps προσελκύει πάνω από επιχειρήσεις ηµερησίως, οι οποίες υιοθετούν τις λύσεις της, ενώ πάνω από ένα εκατοµµύριο επιχειρήσεις τις χρησιµοποιούν ήδη. Πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις δεν έχουν ούτε το χρόνο, ούτε το κατάλληλο προσωπικό που θα τις βοθήσουν να υιοθετήσουν πλήρως τις τεχνολογίες των Google Apps στις επιχειρηµατικές δραστηριότητες τους. Έτσι η Google βλέπει τους µεταπωλητές ως έµπιστους τεχνολογικούς συµβούλους της, καθώς θεωρεί ότι µπορούν να παίξουν κεντρικό ρόλο βοηθώντας τους τελικούς πελάτες να πάρουν το καλυτερο αποτέλεσµα από την χρήση των λύσεων της. Η υποστήριξη της επιχειρισιακής λειτουργίας µέσω της υποστήριξης των υπηρεσιών των Google Apps από του µεταπωλητες µπορεί να προσφέρει ανάπτυξη και αύξηση 108

109 των επαναλαµβανόµενων εσόδων. Οι µεταπωλητές επωφελούνται µέσω εκπτώσεων στα τέλη αδειοδότησης των Google Apps (Google Sites - GARP - The Opportunity). Οι µεταπωλητές εστιάζουν στα έσοδα από τη διαχείριση του project, την µετάπτωση των δεδοµένων, την εκπαίδευση χρηστών, την ολοκλήρωση των συστηµάτων και τις επεκτάσεις των υφιστάµενων ή την ανάπτυξη νέων εφαρµογών. Το Google Authorized Reseller Program (GARP) βοηθά τους µεταπωλητές των Google Apps να υποστηρίζουν τόσο τους νέους όσο και τους υφιστάµενους πελάτες τους µε τέτοιο τρόπο ώστε να προκύπτει έσοδο για τις υπηρεσίες που τους παρέχουν. Στους µεταπωλητές παρέχονται (Google Sites - GARP - Programm Details): Τεχνική εκπαίδευση και υποστήριξη µεταπώλησης Εργαλεία πώλησης και εκπαίδευσης Προγράµµατα Marketing Έκπτωση µεταπωλητή από την ετήσια τιµή τιµοκαταλόγου για το Google Apps Premier Edition Λογότυπο πιστοποίησης Reseller Forum κοινότητας Reseller Υποστήριξη κατά προτεραιότητα Λογισµικό (console) για την διαχείριση των λογαριασµών των πελατών Ευκαιρίες για άλλες παροχές 109

110 Η Google περιµένει ότι οι µεταπωλητές θα ενεργούν µε επαγγελµατισµό και ακεραιότητα. Οι ακόλουθες δραστηριότητες απαιτούνται για την συµµετοχή στο πρόγραµµα (Google Sites - GARP - Roles & responsibilities) Εύρεση και πώληση των λύσεων σε πελάτες. εν υπάρχει όµως κάποιος συµφωνηµένος στόχος πωλήσεων. Ενεργοποίηση και ανάπτυξη πελατών. Αυτό περιλαµβάνει την δηµιουργία του λογαριασµού του πελάτη, την δηµιουργία των λογαρισµών των τελικών χρηστών, την διαχείριση του DNS (Domain Name System), τις αλλαγές ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες, την µετάπτωση των δεδοµένων και την εκπαίδευση των χρηστών αλλά και κάθε άλλη αναγκαία ενέργεια η οποία θα ικανοποιήσει τον πελάτη. ιαχείριση της τιµολόγησης και της είσπραξης. Η τιµολόγηση της Google γίνεται στον µεταπωλητή. Οι µεταπωλητές διαχειρίζονται όλες τις λεπτοµέρειες της τιµολόγησης και της είσπραξης. Η εµπειρία της Google έχει δείξει ότι οι καλύτεροι µεταπωλητές έχουν το παρακάτω προφίλ. Κατανοούν πλήρως και έχουν υιοθετήσει την τεχνολογία SaaS και παράλληλα είναι ένθερµοι υποστηρικτές της. Έχουν συµβόλαια υποστήριξης µε πελάτες και παρέχουν υπηρεσίες. Ενηµερώνονται διαρκώς για τις τεχνολογικές εξελίξεις και συµβουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση τις εταιρίες τις οποίες υποστηρίζουν. Η ένταξη στο πρόγραµµα µεταπωλητών δεν προβλέπει κανένα κόστος. Οι ενδιαφερόµενοι πρέπει µόνο να επενδύσουν χρόνο στην κατάρτιση των προιόντων και τις τεχνικές πώλησης τους. Προς το παρόν δεν υπάρχει επίσηµη πιστοποίηση. Η Google παρέχει στους µεταπωλητές έκπτωση ύψους 20% στα προιόντα της. 110

111 8.4. Η επιχειρησιακή στρατηγική της Google Η Google διαµορφώνει την στρατηγική της και την παρουσία της στις αγορές επικοινωνώντας τα ακόλουθα στοιχεία. Επικοινωνία Συνεργασία - Ισοτιµία, είναι το σύνθηµα της Google στο οποίο ενσωµατώνεται η εταιρική της κουλτούρα και ταυτότητα. Επέκταση και ενίσχυση της επικοινωνίας σε όλα τα συνεργαζόµενα µέρη Προώθηση της συνεργασίας. Ασφάλεια και προστασία της ιδιωτικής ζωής. Το Google επιδιώκει εξαιρετικά γρήγορη και ασφαλή πρόσβαση στις υπηρεσίες του. Απλούστευση. Χρήση των υποδοµών της Google αντί των πολύπλοκων και κοστοβόρων in house υποδοµών, χορήγηση αδειών χρήσης µε απλές διαδικασίες, ευκολία στην ανάπτυξη εφαρµογών, ευκολία στην διαχείριση τους και απλότητα στην χρήση των υπηρεσιών. Χαµηλό και προβλέψιµο κόστος για την παροχή υπηρεσιών αποθήκευσης, ανταλλαγής µηνυµάτων και άλλων βοηθητικών εργασιών. Λιγότερη επιβάρυνση για τους επαγγελµατίες ΙΤ. Ευκολία εγκατάστασης, κεντρικός έλεγχος, κανένα υλικό (hardware), καθόλου συντήρηση, χωρίς διακοπή λειτουργίας και κρυφά έξοδα. Ενσωµάτωση και επέκταση. Η χρήση των διατιθέµενων API s επιτρέπει στους πελάτες να διαµορφώνουν και να ολοκληρώνουν τα συστήµατα τους ως προς τις υπηρεσίες που παρέχει η Google. Έσοδα από τις θεάσεις σελίδων. Αν και η Google θεωρείται ως µια υπηρεσία αναζήτησης και απ ευθείας διαφήµισης, µια από τις βασικές της ικανότητες είναι να δηµιουργεί κέρδος από τις προβολές των σελίδων, ανεξάρτητα από τις πληροφορίες ή τη φύση των πληροφοριών που περιέχονται στην σελίδα. 111

112 Η επιχειρησιακή στρατηγική της Google είναι συνεπής µε τις στρατηγικές των άλλων µεγάλων παρόχων υπηρεσιών Saas και PaaS. Η προσέγγιση pay as you go ωστόσο δεν έχει υιοθετηθεί αφού η τιµολόγηση για την Premier έκδοση γίνεται ανά χρήστη και έτος ενώ για την Reseller εκδοχή είναι ανά χρήστη και µήνα Τιµολογιακή πολιτική Η τιµολόγηση για το Google Apps Premier Edition είναι απλή. Χρεώνεται δηλαδή προς $50 ανά χρήστη, ανά έτος. Η ασφάλεια των µηνυµάτων, η αρχειοθέτηση και η αναζήτηση τους αποτελούν µέρος της έκδοσης και προσφέρονται χωρίς επιπλέον χρέωση. Ωστόσο οι πελάτες µπορούν να επεκτείνουν την διατήρηση των αρχείων για ένα έτος προς $10 ετήσια αµοιβή ανά χρήστη ή για δέκα έτη προς $30 ανά έτος ανά χρήστη. Για τη επέκταση της υπηρεσίας απαιτείται ελάχιστη αγορά αξίας $ Για τα Google App Engine ισχύουν οι ακόλουθες τιµές και κανόνες. Η υπηρεσία παρέχεται χωρίς καµία χρέωση για χρήση αποθηκευτικού χώρου έως 500MB. εν υπάρχει χρέωση για ανάλωση εύρους ζώνης κίνηση εισερχοµένων κάτω από 10GB ανά ηµέρα. εν υπάρχει χρέωση για να χρήση µικρότερη των 200 εκατοµµυρίων κύκλων CPU ανά ηµέρα. εν υπάρχει χρέωση για κίνηση µικρότερη των την ηµέρα. Η Google διατηρεί το δικαίωµα να αλλάξει την τιµολογιακή της πολιτική µε προειδοποίηση 90 ηµερών. 112

113 Υπάρχει χρέωση ύψους 10 λεπτών ($0,1) για χρήση CPU µετά την ανάλωση των δωρεάν κύκλων επεξεργασίας. Υπάρχει χρέωση 10 λεπτών ($0,1) για κάθε GB εισερχόµενων δεδοµένων µετά την ανάλωση του δωρεάν εύρους ζώνης Υπάρχει χρέωση 12 λεπτών ($0,12) για κάθε GB εξερχόµενων δεδοµένων µετά την ανάλωση του δωρεάν εύρους ζώνης Η χρέωση για την αποστολή s ανά µέρα είναι $ Google Apps συνεργάτες Η Google επεκτείνει τις συνεργασίες της, µε συµµετοχές σε εταιρίες οι οποίες παράγουν λύσεις και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες. Η Google Gadget Ventures, η οποία ανακοινώθηκε τον Ιούνιο του 2007 χρηµατοδοτεί εταιρίες ανάπτυξης λογισµικού βασισµένη στο Google Gadget. Επίσης ανακοινώθηκε στενότερη συνεργασία µε την Salesforce.com. Οι δύο εταιρίες ενώνουν τις δυνάµεις τους και θέλουν να επεκτείνουν την εγκατεστηµένη βάση τους παίρνοντας µερίδιο από την Microsoft. Ως εκ τούτου δεν θα ήταν έκπληξη αν κάθε εταιρία µεταπωλεί εφαρµογές του άλλου ή συνεργάζεται µε κάποιο τρόπο (πχ παροχή υπηρεσιών υποστήριξης) Google Apps υνάµεις και αδυναµίες Τα Google Apps εµφανίζουν τις παρακάτω δυνάµεις: Ισχυρή µάρκα (Brand) και φήµη. Το λογότυπο της Google από την υπηρεσία αναζήτησης είναι ιδιαίτερα δυνατό και εκφράζει καινοτοµία 113

114 εν χρειάζεται εγκατάσταση. Οι εφαρµογές φιλοξενούνται και δεν χρειάζεται έτσι καµία εγκατάσταση από την µεριά του χρήστη τους. Απλοποιηµένη διαχείριση. εν υπάρχουν σύνθετες εγκαταστάσεις, δεν είναι απαραίτητη καµία ρύθµιση, δεν υπάρχουν απαιτήσεις επικοινωνίας που πρέπει να γίνουν µε χρήση γραµµών εντολών. Γενικότερα δεν υπάρχει κανένα εµπόδιο ώστε να µπορούν να υιοθετηθούν από µικρές και µεσαίες εταιρίες οι οποίες ενδεχοµένως δεν απασχολούν εξειδικευµένους στο ΙΤ ανθρώπους, Ελάχιστη προσπάθεια συντήρησης. Η Google διαχειρίζεται όλες τις αναβαθµίσεις και συντηρήσεις. Προσφέρει µια σελίδα εκκίνησης η οποία είναι παραµετρική και εµπεριέχει και τις υπηρεσίες του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου (Gmail). Τοπική προσαρµογή (localization). Υποστηρίζει πάνω από 40 διαφορετικές γλώσσες. Μαζική αποθήκευση. Τα Google Apps παρέχουν έως και 25GB για αποθήκευση µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου ανά χρήστη. υνατότητα επιλογής client. Υποστηρίζει πρωτόκολλα POP3, IMAP4 και επιπλέον πρόσβαση από κινητές συσκευές τηλεφώνων που υποστηρίζουν WAP, BlackBerry και iphone. Πρόσβαση από παντού. Η πλήρη σουίτα είναι διαθέσιµη από οποιοδήποτε τερµατικό σταθµό είναι συνδεδεµένος στο Internet. Χαµηλό κόστος. Η χρέωση της έκδοσης GAPE είναι $50 ανά χρήστη ανά έτος. Η τιµολογιακή πολιτική είναι απλή και δεν εµπεριέχει κρυµµένα κόστη. Συνεργασίες. εν υπάρχει κόστος για να γίνει κάποιος συνεργάτης και επιπλέον προβλέπεται δωρεάν εκπαίδευση στα προϊόντα κα τις υπηρεσίες. Τα Google Apps εµφανίζουν τις παρακάτω αδυναµίες: 114

115 Το SaaS αποτελεί το µοναδικό µοντέλο διανοµής. εν υπάρχει δυνατότητα εγκατάστασης σε άλλο περιβάλλον. εν υπάρχει δυνατότητα εκτός σύνδεσης επεξεργασίας. Οι περισσότερες εφαρµογές προϋποθέτουν πρόσβαση στο Internet. Η απαίτηση για εφαρµογές γρήγορες και µικρών εξαρτήσεων, οδηγεί στην έλλειψη κάποιων βασικών αλλά και πολλών προηγµένων χαρακτηριστικών. Η σουίτα των εφαρµογών στερείται πραγµατικής ισοτιµίας αλλά και συµβατότητας µε τα Microsoft Office. Πράγµα που σηµαίνει ότι µορφοποιήσεις και ενσωµατωµένα αντικείµενα δεν µεταφέρονται από το ένα περιβάλλον στο άλλο µε συνέπεια. εν υπάρχει καµία υποστήριξη για το Open XML. Φτωχή πιστότητα µεταξύ των παραγόµενων εγγράφων από τον Microsoft Office και το StarOffice. εν υπάρχει υποστήριξη τελικού χρήστη. Η υποστήριξη αφορά µόνο τους διαχειριστές, παρέχεται στην αγγλική γλώσσα και µόνο για συγκεκριµένες ώρες. εν υπάρχει παγκόσµια λίστα επαφών εν υπάρχει ολοκλήρωση µε τα περισσότερα από τα επιχειρησιακά λογισµικά. Η πληροφορίες ελέγχονται και συντηρούνται από την Google, προκαλώντας εξάρτηση από την υποδοµή της, η οποία ελέγχεται για την ασφάλεια της. Υπάρχουν πολλές ανησυχίες σχετικές µε την ασφάλεια, της οποίας η φήµη µέχρι στιγµής τουλάχιστον είναι κακή. εν υπάρχει δυνατότητα ελέγχου, συµµόρφωσης σε κανονιστικά πλαίσια ή λειτουργίες αναφορών. 115

116 Η Google µπορεί να δει και να επεξεργαστεί όλα τα δεδοµένα του πελάτη. Οι στοχευµένες διαφηµίσεις στο Gmail προϋποθέτουν την σάρωση των εταιρικών και προσωπικών . Ένα είναι πιθανό να µη διαγραφεί ποτέ. Η Google διατηρεί το δικαίωµα να τηρεί αντίγραφα όλων των πληροφοριών σύµφωνα µε τους όρους χρήσης. εν υπάρχουν διαθέσιµα εργαλεία δροµολόγησης πακέτων πληροφοριών που επιβάλλουν κανονιστικές ρυθµίσεις. Η έκδοση GAPE δεν έχει γίνει αποδεκτή στο επιχειρησιακό γίγνεσθαι. Η έκδοση GAPE δεν προσφέρει ένα δίκτυο υποστήριξης ειδικά για τις επιχειρήσεις. Η έκδοση GAPE δεν πληροί πολλές από τις εταιρικές απαιτήσεις, όπως κεντρικές υπηρεσίες ευρετηρίασης, ενιαίες συνδέσεις (single logon), συνεργασία µε λογισµικά τρίτων. Οι πελάτες εξαρτώνται από την Google για την διατήρηση αντιγράφων ασφαλείας όλων των πληροφοριών, η οποία δεν είναι εγγυηµένη. Οι στοχευµένες διαφηµίσεις στο Gmail ίσως να µην είναι κατάλληλες για το χώρο εργασίας. εν υπάρχει απλός µηχανισµός για την ανάκτηση ή την επανεκκίνηση συνθηµατικού ασφαλείας. Υπάρχει περιορισµένη δυνατότητα διαχείρισης Κάποιες φορές η απρογραµµάτιστη εγκατάσταση ενός νέου χαρακτηριστικού είναι δυνατόν να προκαλέσει σειρά δυσλειτουργιών και να αυξήσει το κόστος υποστήριξης. 116

117 Η Google εµφάνισε αδυναµία παροχής υπηρεσιών καταρρίπτοντας το 99,9% της διαθεσιµότητας, αρκετές φορές και επιπλέον δεν ήταν ειλικρινής στην αιτιολόγηση αυτών των διακοπών προς τους πελάτες της. Τα Google Apps εξακολουθούν να φέρουν την ένδειξη Beta που σηµαίνει ότι η Google δεν είναι έτοιµη για ευρεία χρήση των προϊόντων της. 117

118 9. IBM 9.1. Blue Cloud Το Blue Cloud είναι βασισµένο στην τεχνογνωσία της IBM. Βασίζεται σε ανοικτά πρότυπα και λογισµικό ανοικτού κώδικα που υποστηρίζεται από την IBM software, τα υπολογιστικά της συστήµατα και τις υπηρεσίες της. Η IBM έχει ανακοινώσει ότι η ανάπτυξη του Blue Cloud υποστηρίζεται από περισσότερους από 200 ερευνητές παγκοσµίως. Στόχος αποτελεί η αγορά των πελατών εκείνων, που θέλουν να εξερευνήσουν τις τεράστιες δυνατότητες του υπολογιστικού νέφους γρήγορα και εύκολα. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού η IBM συνεργάζεται µε επιλεγµένες εταιρίες, πανεπιστήµια και επιχειρήσεις που βασίζουν το µοντέλο ανάπτυξης τους στο Internet καθώς και σε κυβερνητικούς οργανισµούς (IBM News Room ). Η πρώτη έκδοση του Blue Cloud ήταν διαθέσιµη στους τελικούς χρήστες το 2008 και υποστήριζε συστήµατα µε επεξεργαστές της οικογένειας x IBM Κέντρο διαχείρισης υπηρεσιών Cloud Το κέντρο της IBM για την διαχείριση των υπηρεσιών του Cloud είναι µια οµάδα που σκοπό έχει την λειτουργική υποστήριξη των συστηµάτων που είναι απαραίτητα για την επίτευξη υψηλού επιπέδου απόδοσης στο περιβάλλον του υπολογιστικού νέφους. Η οµάδα αυτή δηλαδή παράγει τα κατάλληλα εργαλεία και εκπονεί τις βέλτιστες πρακτικές για την διαχείριση του κύκλου ζωής των υπηρεσιών του Cloud. Επιπλέον υποστηρίζει την διαθεσιµότητα των εικονικών πόρων και την βελτιστοποίηση των εικονικών λειτουργιών. Η δράση αυτή προσβλέπει στην µείωση του κόστους και την επίτευξη υψηλότερης απόδοσης µε αυτόµατους µηχανισµούς για τους εικονικούς διακοµιστές, τους αποθηκευτικούς χώρους και τους δικτυακούς πόρους. Τέλος το κέντρο της IBM για την διαχείριση των υπηρεσιών του Cloud φροντίζει για την 118

119 υψηλή διαθεσιµότητα υπηρεσιών και ενοποιηµένων λειτουργιών µε την χρήση εικονικών περιβαλλόντων (IBM Solutions) IBM Service Management Το IBM Service Management βοηθά στην διαχείριση της πολυπλοκότητας του υπολογιστικού νέφους παρέχοντας προσβασιµότητα, έλεγχο και αυτοµατισµούς. Ειδικότερα: Το IBM Service Management προσφέρει πρόσβαση στη διαχείριση της αποδοτικότητας και διαθεσιµότητας των υπηρεσιών και καλύπτει ετερογενή εικονικά περιβάλλοντα. Το IBM Service Management παρέχει διαχείριση ασφάλειας στις κοινές υποδοµές και εφαρµογές. Βοηθά επίσης στην παρακολούθηση της κοινής χρήσης των πόρων και του κόστους. Το IBM Service Management δίνει τη δυνατότητα αυτοµατοποίησης για την αντιµετώπιση της πολυπλοκότητας που σχετίζεται µε τη διαχείριση των εικονικών πόρων. Το IBM Services Management είναι υλοποιηµένο στην πλατφόρµα Tivoli Services Management Platform 119

120 Εικόνα 9. 1 IBM Services Management 9.4. IBM Προϊόντα & Υπηρεσίες για το Cloud Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες της IBM που σχετίζονται µε το Cloud είναι: IBM Tivoli Service Automation Manager IBM Tivoli Service Request Manager IBM Tivoli Provisioning Manager IBM Tivoli Usage and Accounting Manager IBM Application Dependency Discovery Manager IBM Tivoli Monitoring IBM Tivoli Performance Analyzer IBM Global Technology Services 120

121 IBM Tivoli Service Automation Manager Το Tivoli Service Automation Manager παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να ζητούν, διανέµουν, παρακολουθούν και διαχειρίζονται τις υπηρεσίες του Cloud (IBM Software Tivoli Products - Tivoli Service Automation Manager). Αναλυτικά οι λειτουργικότητα που υποστηρίζεται είναι: Μειώνει το κόστος παροχής των υπηρεσιών µέσω της αυτοµατοποίησης και της µείωσης των απαιτούµενων διαθέσιµων δεξιοτήτων. ιανέµει τις υπηρεσίες ταχύτερα ώστε να ανταποκριθεί καλύτερα στις αυξηµένες ανάγκες ανάπτυξης, δοκιµής και παραγωγής Παρέχει υψηλότερα επίπεδα τυποποίησης και αυτοµατοποιηµένης ανάπτυξης και διαχείρισης των IT υπηρεσιών χωρίς να δεσµεύει εξειδικευµένο προσωπικό. Παρέχει καταγεγραµµένες διαδικασίες και εγκρίσεις για τον έλεγχο και την ικανοποίηση επιχειρησιακών διαδικασιών. Προσφέρει πλήρη δυνατότητα διαχείρισης όλου του κύκλου αλλαγών µιας υπηρεσίας που προσφέρεται στο σύννεφο. Προσφέρει ευπροσάρµοστες και αυτοµατοποιηµένες βέλτιστες πρακτικές για την εγκατάσταση και διαχείριση υποδοµών πληροφορικής. Υποδοµές που βασίζονται στο Tivoli Services Automation Manager αξιοποιούν τις υπάρχουσες επενδύσεις. Περιλαµβάνει το IBM Cloudburst το οποίο υποστηρίζει την εύκολη ανάπτυξη ενός ιδιωτικού σύννεφου. Ενσωµατώνει το IBM Web Sphere Cloudburst µε στόχο να επιταχύνει την παροχή των υπηρεσιών του. 121

122 Υποστηρίζει λειτουργικό Linux. Εικόνα 9. 2 Tivoli Service Automation Manager IBM Tivoli Service Request Manager Το λογισµικό Tivoli Service Request Manager αποτελεί την αυτοµατοποίηση του γραφείου υποστήριξης των υπηρεσιών διαχείρισης (IBM Software Tivoli Products - Tivoli Service Request Manager). ιαχειρίζεται τα εισερχόµενα αιτήµατα εξυπηρέτησης Καταγράφει τα προβλήµατα και τα συµβάντα του λογισµικού διαχείρισης και τα µεταφέρει σε επόµενο στάδιο µε προτάσεις βέλτιστης αντιµετώπισης και οδηγίες επίλυσης προβληµάτων. Επιτρέπει στους χρήστες να αποκτήσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ΙΤ µέσω γνωστοποίησης προσφερόµενων υπηρεσιών. 122

123 Εφαρµόζει τις αλλαγές και διαθέτει λογισµικό ρύθµισης παραµέτρων Συνδυάζει δυνατότητα αναβάθµισης, παραµετροποίησης, προσαρµογής στις ανάγκες του πελάτη και διατήρηση των δεδοµένων κατά την διάρκεια των αλλαγών αυτών. Εικόνα 9. 3 Tivoli Service Request Manager IBM Tivoli Provisioning Manager Το Tivoli Provisioning Manager υποστηρίζει στην διαχείριση των αλλαγών τόσο σε επίπεδο υλικού όσο και σε επίπεδο λογισµικού µε τέτοιο τρόπο ώστε να διατηρείται η συµβατότητα µεταξύ τους (IBM Software Tivoli Products - Tivoli Provisioning Manager). Συγκεκριµένα: Βοηθάει στην αυτοµατοποίηση των βέλτιστων πρακτικών αναφορικά µε την υποστήριξη των αλλαγών και ενηµέρωση των νέων εκδόσεων. 123

124 Παρακολουθεί την χρήση των πόρων του data center ώστε να µπορεί να υποστηρίξει υψηλή διαθεσιµότητα. Εικόνα 9. 4 Tivoli Provisioning Manager ηµιουργεί και υποστηρίζει ταυτόχρονα χιλιάδες εικονικές µηχανές. ιευκολύνει την παρακολούθηση των πολιτικών για την υποστήριξη των εταιρικών και κανονιστικών προσπαθειών συµµόρφωσης Υποστηρίζει αυτόµατη προµήθεια λογισµικού και παραµετροποιήσεων Microsoft Windows, Linux, Unix Βοηθάει στην βελτιστοποίηση της διαθεσιµότητας των πόρων συντηρώντας παραµετροποιήσεις και κάνοντας διαχείριση των αλλαγών 124

125 Υποστηρίζει λειτουργικά όπως το AIX, Unix, Solaris, Windows family IBM Tivoli Usage and Accounting Manager Το Tivoli Usage and Accounting Manager καταµετρά µε ακρίβεια την χρήση των κοινών πόρων. Με την χρήση του είναι δυνατό να καταµετρηθεί το κόστος και να γίνει κατανοµή των τιµολογίων µε διάφορα κριτήρια όπως τµήµα, χρήστης και πολλά άλλα (IBM Software Tivoli Products - Tivoli Usage and Accounting Manager). Ειδικότερα: Συλλέγει, αναλύει και τιµολογεί µε βάση την χρήση και τον κόστος των διαµοιραζόµενων αδειών χρήσης για Microsoft Windows, Unix, Linux, IBM i5/os, VMware. Παρέχει αναλυτικές πληροφορίες και αναφορές σχετικά µε την χρήση των κοινόχρηστων πόρων, ενώ ταυτόχρονα αποκρύβει την σχετική πολυπλοκότητα. Μετατρέπει τα δεδοµένα σε πληροφορίες για την κατανοµή των δαπανών σε επιχειρηµατικές µονάδες, κέντρα κόστους, εφαρµογές και χρήστες. Ενοποιεί µια µεγάλη ποικιλία από δεδοµένα χρήσης σε Data Collectors και τροφοδοτεί ένα ισχυρό εργαλείο που υποστηρίζει επιχειρησιακούς κανόνες. Ξεχωρίζει σε ηµερήσια βάση λειτουργίες σε εντός και εκτός Cloud για να επιτύχει εύκολη διαχείριση και τιµολόγηση 125

126 Εικόνα 9. 5 Tivoli Usage and Accounting Manager IBM Application Dependency Discovery Manager Το Application Dependency Discovery Manager εµφανίζει τις τυχόν εξαρτήσεις που υφίστανται εξαιτίας των εφαρµογών και της παραµετροποίησης τους και προσφέρει αυτοµατοποιηµένη αναζήτηση και διαµόρφωση ενός χάρτη εφαρµογών (IBM Software Tivoli Products - Tivoli Application Dependency Discovery Manage). Ειδικότερα: Χρησιµοποιεί την χαρτογράφηση των εφαρµογών ώστε να διαφανούν οι σχέσεις µεταξύ εφαρµογών, υπολογιστικών συστηµάτων και συσκευών δικτύωσης µε σκοπό την µείωση του κόστους διαχείρισης. 126

127 Εικόνα 9. 6 Tivoli Application Dependency Discovery Manager Καταγράφει την διαµόρφωση κάθε µιας οντότητας του πληροφορικού συστήµατος και παρακολουθεί τις τυχόν αλλαγές. Επιπλέον παρέχει αναλυτικές αναφορές σχετικά µε το ιστορικό των αλλαγών αυτών. Συγκρίνει τις υφιστάµενες παραµετροποιήσεις µε αντίστοιχες πρότυπες προκειµένου να αναγνωρίσει παραβιάσεις των διάφορων επιθυµητών πολιτικών του πληροφοριακού συστήµατος Χρησιµοποιεί τα πρότυπα ασφαλείας που αφορούν την προστασία των ευαίσθητων δεδοµένων µε στόχο να εξασφαλίσει ότι είναι διαθέσιµα µόνο σε χρήστες µε εξουσιοδοτηµένη πρόσβαση. Ελέγχει και καταγράφει την δραστηριότητα των χρηστών στο πληροφοριακό σύστηµα. 127

128 ιαµοιράζει ταχύτατα τους χάρτες των εφαρµογών σε άλλα λογισµικά και διεργασίες µε την υποστήριξη API. Ενσωµατώνεται σε άλλα προϊόντα της οικογένειας IBM Tivoli IBM Tivoli Monitoring Το Tivoli Monitoring βοηθά τους διαχειριστές ενός υπολογιστικού συγκροτήµατος να βελτιστοποιήσουν την απόδοση και την διαθεσιµότητα των IT υποδοµών του. Με την βοήθεια του λογισµικού αυτού είναι δυνατόν ο έλεγχος και η διαχείριση των λειτουργικών συστηµάτων, των βάσεων δεδοµένων και των διακοµιστών σε κατανεµηµένα περιβάλλοντα (IBM - Monitoring software - Tivoli Monitoring Software). Πιο συγκεκριµένα: Υποστηρίζει µια διεπαφή χρήστη για την προσαρµογή και παρακολούθηση όλων των συστηµάτων. Ανιχνεύει και διορθώνει τα πιθανά σφάλµατα σε πόρους του συστήµατος µε αυτόµατο τρόπο. Είναι επεκτάσιµο και υποστηρίζει λειτουργικά όπως, IBM AIX, Solaris, Windows, Linux, IBM System Z. Υποστηρίζει δυνατότητες αναφοράς αναφορικά µε την λειτουργία και τα αποτελέσµατα της. 128

129 Εικόνα 9. 7 Tivoli Monitoring Architecture IBM Tivoli Performance Analyzer Το Tivoli Performance Analyzer βοηθά τους διαχειριστές ενός πληροφοριακού συστήµατος στον γρήγορο εντοπισµό προβληµάτων και την ταχύτατη επίλυση τους. Επιπλέον προβλέπει πιθανά µελλοντικά προβλήµατα προκειµένου να βοηθήσει στην αποφυγή τους. Το Tivoli Performance Analyzer µπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες πολλαπλών και διαφορετικών ρόλων ενδιαφερόµενων (IBM Software Tivoli Products - Tivoli Performance Analyzer). Οι λειτουργικότητα του κυρίως αφορά: Το προσωπικό που είναι υπεύθυνο για την λειτουργία µπορεί να δηµιουργήσει πιο έξυπνες και πιο αποτελεσµατικές ειδοποιήσεις σχετικά µε την απόδοση των συστηµάτων. Οι υπεύθυνοι για την απόδοση µπορούν να διαχειριστούν µεγαλύτερο αριθµό συστηµάτων, που σε άλλη περίπτωση θα ήταν αδύνατο. 129

130 Οι υπεύθυνοι για το επίπεδο των υπηρεσιών µπορούν να βελτιώσουν το επίπεδο διαθεσιµότητας προσθέτοντας πόρους και προβλέποντας την ζήτηση µε χρήση συµβουλευτικών εργαλείων IBM Global Technology Services IBM Implementation Services for Cloud Computing Συµβουλευτικές υπηρεσίες σχεδιασµού και υλοποίησης περιβάλλοντος που περιλαµβάνει λειτουργικό σύστηµα, middleware, αποθηκευτικά µέσα, δίκτυο και εικονικές µηχανές. Έτσι η IBM προσφέρει µια πλήρη πρόταση για το σχεδιασµό και την ανάπτυξη ολοκληρωµένων λύσεων Cloud (IBM - IT Services - Middleware Services - Implementation Services for Cloud Computing). Σύµφωνα πάντα µε την IBM µπορεί να βοηθήσει τους πελάτες: Στη µείωση του κόστους πάνω από 20% µέσω της αυτοµατοποίησης. Στην δραµατική βελτίωση του χρόνου που χρειάζεται για την εκτίµηση των προβλέψεων. Στην βελτίωση της ποιότητας υπηρεσιών αυτοµατοποιώντας τις εργασίες παραµετροποιήσεων και την καλύτερη µοντελοποίηση των συστηµάτων παραγωγής Στη µείωση των κινδύνων που σχετίζονται µε τα ανθρώπινα λάθη Στη µείωση ή εξάλειψη των δαπανών µε την βέλτιστη αξιοποίηση και αποτελεσµατικότητα των διαθεσίµων πόρων. 130

131 IBM Information Protection Services Οι υπηρεσίες Information Protection Services είναι υπηρεσίες βασισµένες στο Cloud και σχετίζονται µε την συνεχή προστασία δεδοµένων ως υπηρεσία φιλοξενίας στο σύννεφο. Για την παροχή αυτή, οι πελάτες πληρώνουν µόνο για τους πόρους οι οποίοι καταναλώνονται (IBM - IT Services - IBM Information Protection Services). Σύµφωνα µε δηλώσεις της IBM η υπηρεσία προσφέρει τα ακόλουθα οφέλη: Βελτίωση του συνολικού κόστους ιδιοκτησίας σε ποσοστό που κυµαίνεται από 40% έως 60% Τα σηµαντικότερα αρχεία προστατεύονται σε µόνιµη δηµιουργία αντιγράφων ασφαλείας σε πραγµατικό χρόνο. βάση µε συνεχή Ανάκτηση δεδοµένων από τα αντίγραφα ασφαλείας πραγµατικού χρόνου Γρήγορη επαναφορά συστηµάτων Καλύτερη αξιοποίηση των υπολογιστικών πόρων IBM Infrastructure Strategy and Planning for Cloud Computing Η IBM επίσης έχει ανακοινώσει την παροχή συµβουλευτικών υπηρεσιών σχετικές µε Cloud Computing. Οι υπηρεσίες αυτές επικεντρώνονται στην παροχή βοήθειας προς τους πελάτες µε αντικειµενικό στόχο να τους βοηθήσει αφενός να αναγνωρίσουν και αφετέρου να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες παροχής υπηρεσιών στους τελικούς χρήστες τους από ένα περιβάλλον Cloud (IBM - IT Services - Strategy and design consulting services). Οι σύµβουλοι της IBM βοηθούν στην ανάπτυξη των καλύτερων προσεγγίσεων αναφορικά µε την ανάπτυξη µοντέλων private cloud. Η πρωτοβουλία αυτή βοηθάει τους πελάτες να αναπτύξουν ένα στρατηγικό σχέδιο για την αποτελεσµατική απόδοση της επένδυσης και την διασφάλιση των επιθυµητών αποτελεσµάτων. 131

132 9.6. IBM Lotus Online Collaboration Suite Lotus Live Το 2009 η IBM ανακοίνωσε την πλατφόρµα LotusLive, η οποία είναι βασισµένη στο Cloud και προσφέρει δυνατότητες κοινωνικής δικτύωσης και συνεργατικές υπηρεσίες. Η σουίτα LotusLive επεκτείνει την επένδυση των υφιστάµενων πελατών της στην πλατφόρµα Lotus και προσφέρει επιπλέον υπηρεσίες υποστήριξης , κοινή χρήση αρχείων και εφαρµογών καθώς και υπηρεσίες Web Conference (IBM LotusLive) Networking and Collaboration Μεταξύ της συλλογής των SaaS εφαρµογών του LotusLive περιλαµβάνονται δύο λύσεις δικτύωσης και συνεργασίας: Το LotusLive Engage Το LotusLive Connections LotusLive Engage Το LotusLive Engage είναι µια υπηρεσία διαχείρισης συναντήσεων (meetings). Επεκτείνει τις Online συναντήσεις δίνοντας στους συµµετέχοντες µια συλλογή από εργαλεία τα οποία υποστηρίζουν την συνεργασία και είναι προσβάσιµα πριν, κατά την διάρκεια και µετά την συνάντηση. Υποστηρίζονται Web conferences καθώς και δυνατότητες αποθήκευσης και κοινής χρήσης αρχείων, µετάδοσης άµεσων µηνυµάτων όπως επίσης και δηµιουργία γραφηµάτων (IBM - LotusLive Engage). Με το LotusLive Engage οι χρήστες ανταλλάσουν πληροφορίες, συναντήσεις και διαχειρίζονται έργα (projects) πάνω από HTTP, έτσι ώστε τα firewalls δεν εµποδίζουν τις προσπάθειες συνεργασίας. Το LotusLive Engage προσφέρει τις παρακάτω υπηρεσίες 132

133 Web meetings. Είναι µια online υπηρεσία Web conference που υποστηρίζει: o Κοινή επιφάνεια εργασίας ή κάποιας ειδικής εφαρµογής o Καταγραφή (record) της συνάντησης o ηµοσκοπήσεις µεταξύ των παρισταµένων o Συνοµιλία της µορφής ερώτηση απάντηση o Αναπαραγωγή video o Κρυπτογράφηση SSL για την ασφάλεια και την προστασία της συνάντησης. o Έως 999 συµµετέχοντες ανά συνάντηση o Πλήρη φωνητική υποστήριξη χωρίς επιπλέον κόστος My Network. Είναι το εργαλείο µε το οποίο οι χρήστες µπορούν να διαχειριστούν τις επαφές και τις συνδέσεις τους. Υποστηρίζει: o Πρόσβαση σε προφίλ επαγγελµατιών o Προσθήκη, εισαγωγή και συγχρονισµό επαφών o Οµάδες χρηστών, σήµανση µε ετικέτες και γρήγορη αναζήτηση Files. Είναι ένας online αποθηκευτικός χώρος για αποθήκευση και κοινή χρήση εγγράφων, παρουσιάσεων, παραποµπών και συλλογών περιεχοµένου. Οι χρήστες µπορούν να ανεβάζουν αρχεία, στα οποία µπορούν να έχουν πρόσβαση µε οποιοδήποτε web browser. Μπορούν επίσης αν το επιθυµούν να µοιραστούν το περιεχόµενο τους µε οποιοδήποτε άλλο χρήστη αρκεί αυτός να έχει ένα λογαριασµό . Η υπηρεσία Files υποστηρίζει o Online αποθήκευση o Εύκολη διαχείριση κοινής χρήσης αρχείων o Έλεγχος και πλήρη υποστήριξη έκδοσης (versioning) εγγράφου o Κρυπτογράφηση SSL για την ασφάλεια και την προστασία o Προσωπικές ρυθµίσεις και ειδοποιήσεις Activities. Οι χρήστες µπορούν να δηµιουργούν νέα project, να δηµιουργούν to-do λίστες ανά θέµα / συνάντηση, και να εισηγούνται νέες λύσεις. Τα χαρακτηριστικά της υπηρεσίας Activities εµπεριέχουν o Εργαλεία διαχείρισης έργων 133

134 o Πρότυπα o Ορισµό to-do αντικειµένων, σε καθορισµένα διαστήµατα, µε επίπεδο σηµαντικότητας o ηµιουργία ετικετών και αποστολή σχολίων o Αυτόµατες ειδοποιήσεις Forms. Είναι µια αυτοµατοποιηµένη διεργασία δηµιουργίας φορµών µε καθοδήγηση από το περιβάλλον. Οι χρήστες µπορούν να δηµιουργήσουν µια έρευνα και να συλλέξουν τις απαντήσεις από τους άλλους χρήστες. Η υπηρεσία υποστηρίζει: o Έρευνες πελατών o Παραµετροποίηση o Κοινοποίηση σε οποιονδήποτε µε χρήση o Αυτόµατες ειδοποιήσεις o Άµεσες απαντήσεις σε ένα δυναµικό περιβάλλον συζήτησης Charts. ηµιουργία γραφηµάτων. Οι χρήστες επιλέγουν τα δεδοµένα από κάποιο spreadsheet και τα γραφήµατα τα οπτικοποιούν µε πιο ευανάγνωστο τρόπο. Υποστηρίζονται o Πολύχρωµες παρουσιάσεις o Πολλαπλά είδη γραφηµάτων o Αυτόµατη ενηµέρωση o Αποθήκευση και επαναχρησιµοποίηση o Αλλαγή οπτικής και προοπτικής o Έλεγχος και πλήρη υποστήριξη έκδοσης (versioning) Instant Messaging. Υποστήριξη άµεσης επικοινωνίας µεταξύ χρηστών. Τα υποστηριζόµενα χαρακτηριστικά είναι: o Άµεση επικοινωνία o Τήρηση ιστορικού επικοινωνίας o Υποστήριξη emotions (γραφικών και κειµένου) o Μοίρασµα φωτογραφιών και αρχείων. o Κρυπτογράφηση επικοινωνίας 134

135 LotusLive Connections Το LotusLive Connections είναι ένα ολοκληρωµένο πακέτο υπηρεσιών διασύνδεσης µέσω Web, το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να αποθηκεύουν και να µοιράζονται αρχεία, να διαχειρίζονται δραστηριότητες, να συνοµιλούν σε πραγµατικό χρόνο, και να επεκτείνουν τις επαγγελµατικές τους επαφές. Το LotusLive Connections είναι υποσύνολο του LotusLive Engage και αναφέρεται στους χρήστες εκείνους που δεν χρειάζονται υπηρεσίες Web conference και κοινή χρήση εφαρµογών (IBM - LotusLive Connections) LotusLive Notes Το LotusLive Notes είναι ένα άλλο όνοµα για την το IBM Lotus Notes Hosting Messaging Product. Αφορά µια online εκδοχή για τις υπηρεσίες ταχυδροµείου. Είναι σχεδιασµένο για εταιρίες από έως υπαλλήλους (IBM - LotusLive Notes). Ωστόσο η IBM αναφέρει ότι είναι δυνατό να υλοποιηθεί και για µικρότερες εταιρίες. Στα χαρακτηριστικά του προϊόντος περιλαµβάνονται: Υπηρεσίες υποστήριξης σε 24ωρη βάση , ηµερολόγιο και προγραµµατισµός συναντήσεων µε διάθεση γραµµατοκιβωτίου χωρητικότητας 1GB ανά χρήστη ιακοµιστές, δίκτυο, αποθήκευση και υπηρεσίες firewall από το data center της IBM Συµβουλευτικές υπηρεσίες για την διαχείριση των απειλών και την εξασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος για την ανταλλαγή των µηνυµάτων. 135

136 υνατότητα για βελτίωση της διαθεσιµότητας και της αξιοπιστίας σε υλοποιήσεις λογισµικού που γίνονται από τον πελάτη LotusLive inotes Το LotusLive inotes είναι µια λύση που αφορά κυρίως στις επιχειρήσεις οι οποίες αναζητούν λύσεις για να µειώσουν τα κόστη και την πολυπλοκότητα του ΙΤ. Περιλαµβάνει τις βασικές λειτουργίες του , ηµερολόγιο και διαχείριση επαφών (IBM - LotusLive Notes) Ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα Είναι φανερό ότι η IBM στην αγορά του Cloud απευθύνεται σε δύο κατηγορίες πελατών. Τις µεγάλες επιχειρήσεις οι οποίες πιθανόν να ενδιαφέρονται να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους στο Cloud Computing και τις µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες επιθυµούν να µεταφέρουν καθήκοντα (για τα οποία δεν έχουν βασικές ικανότητες) και σχετίζονται µε το ΙΤ. Το ισχυρό σηµείο που διαφοροποιεί την IBM είναι η µακρά παράδοση της ως σύµβουλος, αλλά και η θέση της στην αγορά ως προµηθευτής µεγάλων υπολογιστικών συστηµάτων για τις µεγαλύτερες εταιρίες του κόσµου. Η θέση της αυτή ενισχύεται επίσης από την καλή πορεία των µετοχών της στο χρηµατιστήριο, παρά τις δύσκολες οικονοµικές συνθήκες, σε αντίθεση µε πολλές άλλες εταιρίες τεχνολογίας. Με την υπόσχεση για λύσεις από άκρη σε άκρη η IBM επικοινωνεί προς τους πελάτες της, την ικανότητα της να υποστηρίξει επενδύσεις µετάβασης στο Cloud και να εξασφαλίσει τα µέγιστα αποτελέσµατα. Επιπλέον µεθοδικά τοποθετείται ως η µόνη εταιρία που έχει τεράστια εµπειρία σε µεταπτώσεις συστηµάτων και µόνιµου 136

137 προσωπικού συµβούλων, οι οποίοι ασχολούνται αποκλειστικά µε το Cloud Computing και την αρχιτεκτονική του Τιµολογιακή πολιτική Το µεγαλύτερο µέρος της προσπάθειας αναφορικά µε το Cloud περιστρέφεται γύρω από το Blue Cloud και την προσέλκυση µεγάλων επιχειρήσεων στα µεγάλα data center της IBM. Ωστόσο δεν αποκλείονται περιπτώσεις δηµιουργίας private cloud µε χρήση υλικού και υπηρεσίες της IBM. Η τιµολόγηση της για τις υπηρεσίες της είναι αδιαφανής είτε πρόκειται για υπηρεσίες Cloud είτε πρόκειται για συµβουλευτικές υπηρεσίες ανάλυσης και σχεδίασης. Στην ίδια λογική η τιµολογιακή πολιτική για την χρήση των SaaS LotusLive δεν είναι δηµοσιευµένη. Εκτιµάται πάντως ότι η χρέωση κυµαίνεται µεταξύ $10 και $45 για κάθε χρήστη ανά έτος. Γενικά η τιµολογιακή πολιτική της IBM διαφέρει από τα περισσότερα µοντέλα των ανταγωνιστών οι οποίοι εφαρµόζουν πολιτικές βασισµένες στο µοντέλο pay-as-yougo. Επιπλέον δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η IBM εργάζεται προς την υιοθέτηση ενός τέτοιου µοντέλου τιµολόγησης υνάµεις και αδυναµίες της IBM Περιοχές στις οποίες η IBM φαίνεται ότι έχει επιτύχει είναι: Έχει κερδίσει την προσοχή των µέσων µαζικής ενηµέρωσης σχετικά µε την ενασχόληση της µε το Cloud. Κατάφερε τους πελάτες της να δοκιµάσουν την εκδοχή του cloud και να παράλληλα να προωθήσει σε παγκόσµιο επίπεδο τα data centers της. 137

138 Εργάστηκε στο προϊόν Tivoli µε ένα µακροπρόθεσµο σχέδιο µε στόχο την υποστήριξη των διάφορων εκδοχών του Cloud Computing. Ανέπτυξε συνεργασίες µε τα πανεπιστήµια και µε µη κερδοσκοπικούς οργανισµούς για την δηµιουργία θορύβου γύρω από τις προσπάθειες της σχετικά µε το Cloud. Συνεργάστηκε µε την Amazon έτσι ώστε ορισµένα από τα προϊόντα της σειράς Tivoli να λειτουργήσουν στο Cloud περιβάλλον της. Ανέπτυξε συνεργασία µε την Salesforce.com προκειµένου να αυξήσει το ενδιαφέρον για τα προϊόντα της LotusLive. Ανέπτυξε συνεργασία µε την Juniper για την προώθηση των λύσεων ιδιωτικού εικονικού Cloud, που επεκτείνει το εσωτερικό επιχειρησιακό δίκτυο σε IBM υπολογιστικά συστήµατα. Περιοχές στις οποίες φαίνεται ότι η IBM δεν τα κατάφερε καλά είναι: Να εκφράσει µια σαφή και πειστική πρόταση γύρω από τις επιχειρησιακές υπηρεσίες βασισµένες στο Cloud. Να υποστηρίξει µια διαδικασία προµηθειών χωρίς αναχώµατα, όπου οι πελάτες µπορούν να αποκτήσουν εύκολα τις υπηρεσίες Cloud. Να επικοινωνήσει τις λεπτοµέρειες της επιχειρησιακής πρότασης της σχετικά τις SaaS υπηρεσίες της. Να παρέχει επιτακτικούς λόγους για του οποίους οι παρεχόµενες υπηρεσίες στο Cloud µπορούν να προσθέσουν αξία σε ήδη υπάρχουσα υποδοµή. 138

139 Να παρέχει πληροφορίες σχετικές µε την τιµολόγηση ώστε να παρέχει την δυνατότητα στις επιχειρήσεις να κάνουν εκ των προτέρων προβλέψεις σχετικές µε τα αναλαµβανόµενα κόστη ΙΒΜ συνεργάτες Juniper. Η IBM συνεργάζεται µε την Juniper για να παράσχει αυτό πού αποκαλεί ικανότητα υπερχείλισης. Amazon. Στην προσπάθεια της, η IBM να συνδέσει το όνοµα της µε αυτό του Cloud ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί µε την Amazon Web Services για την υποστήριξη µέσω του Tivoli των υπηρεσιών της AWS. Salesforce.com. Η Salesforce έχει επίσης συνάψει συµφωνία συνεργασίας µε την IBM για την προώθηση των λύσεων LotusLive. Skype. Το Skype χρησιµοποιεί εργαλεία και υπηρεσίες LotusLive. LinkedIn. Η IBM επίσης συνεργάζεται µε το LinkedIn, το οποίο είναι ένα online δίκτυο µε περισσότερα από 34 εκατοµµύρια µέλη, τα οποία πρόκειται σύµφωνα µε την ανακοίνωση να τα διασυνδέσει µε το LotusLive. 139

140 10. Microsoft Η Microsoft είναι παίχτης της αγοράς του Cloud εδώ και αρκετό καιρό και ήδη έχει στην διάθεση της ένα εντυπωσιακό χαρτοφυλάκιο από προϊόντα / λύσεις βασισµένα στο υπολογιστικό νέφος. Οι λύσεις που προσφέρονται από την Microsoft είναι: Υπηρεσίες που απευθύνονται κυρίως προς το γενικό καταναλωτικό κοινό και βρίσκονται κάτω από τον εµπορικό τίτλο Windows Live Εµπορικές υπηρεσίες Cloud µε προϊόντα όπως το Business Productivity Online Suite αλλά και υπηρεσίες ασφάλειας. Εικόνα Microsoft consumer cloud service Οι παραπάνω δύο διαφορετικές εκδοχές υπηρεσιών εµπίπτουν στην κατηγορία των SaaS. 140

141 10.1. Microsoft Live Services Η Microsoft έχει ένα µεγάλο αριθµό υπηρεσιών web-based οι οποίες τρέχουν κάτω από την εµπορική ονοµασία Windows Live (Microsoft All Services). Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται σε γενικές γραµµές δωρεάν αρκεί ο λήπτης τους να κατέχει ένα Windows Live ID. Η Microsoft υποστηρίζει σε αριθµό περισσότερες εφαρµογές από τους Google, IBM, Amazon και µερικές από αυτές είναι οι: o Windows Live People Page o Windows Live Mail o Windows Live Photos o Windows Live Calendar o Windows Live SkyDrive o Windows Live Spaces o Windows Live Family Safety o Windows Live for Mobile o Windows Live Messenger o Windows Office Live o Windows Live Mesh o Windows Live Writer Windows Live People Page Το Windows Live People Page είναι η υπηρεσία που προσφέρεται στους χρήστες για να αποθηκεύουν δεδοµένα επαφών σε περιβάλλον cloud (Microsoft - Windows Live People page). Οι χρήστες µπορούν να δηµιουργούν νέες επαφές χρησιµοποιώντας την διεπαφή χρήστη ή εναλλακτικά µπορούν να εισαγάγουν επαφές από διάφορες πηγές όπως τα: 141

142 o Microsoft Office Outlook o Windows Contacts o Windows Live Hotmail o Yahoo Mail o Gmail o Facebook o LinkedIn o MySpace o Κλπ Οι επαφές είναι δυνατόν να διαχωρίζονται σε κατηγορίες ορισµένες από το χρήστη Windows Live Mail Το Windows Live Mail είναι µια online εφαρµογή µε την χρήση της οποίας είναι δυνατόν οι χρήστες να προσπελαύνουν την ηλεκτρονική αλληλογραφία τους διαµέσου οποιουδήποτε web browser από οποιοδήποτε γεωγραφικό σηµείο εφόσον έχουν στην διάθεση τους µια σύνδεση στο διαδίκτυο (Microsoft - Windows Live Mail). Το Windows Live Mail υποστηρίζει λειτουργίες όπως: o Online λίστα επαφών o Προστασία από Junk mails o Υποστήριξη διαχείρισης και κατηγοριοποίησης αλληλογραφίας o Ένδειξη αναγνωσµένων και αναγνωσµένων µηνυµάτων o Συνεργασία µε τον Windows Live Calendar o Αυτόµατη διαγραφή των Junk mails o Σύνδεση µε το Microsoft Office Outlook o Offline πρόσβαση 142

143 Windows Live Photos Το Windows Live Photos επιτρέπει στους χρήστες να ανεβάζουν φωτογραφίες στο cloud, τις οποίες µπορούν να δουν είτε όλοι οι χρήστες χωρίς περιορισµό είτε µια οµάδα χρηστών εξουσιοδοτηµένη κατάλληλα από τον ιδιοκτήτη τους. Οι χρήστες µπορούν επίσης να τις κατεβάζουν στο τοπικό τους σύστηµα, να τις µεταφορτώνουν ή να τις τυπώνουν σύµφωνα πάντα µε το επίπεδο εξουσιοδότησης τους (Microsoft - Windows Live Photos) Windows Live Calendar Το Windows Live Calendar είναι µια web based εφαρµογή για την διαχείριση του χρόνου. Η εφαρµογή επικοινωνεί µε αρκετές άλλες εφαρµογές της πλατφόρµας του Windows Live. Τα ηµερολόγια αποθηκεύονται στο cloud και έτσι είναι δυνατόν η πρόσβαση σε αυτά µέσω οποιουδήποτε web browser (Microsoft - Windows Live Calendar). Τα δικαιώµατα πρόσβασης είναι οριζόµενα από το χρήστη και µπορούν να είναι: Ιδιωτική διανοµή Μόνο ανάγνωσης ηµόσια διανοµή Οι χρήστες είναι δυνατόν να συγχρονίζουν τα Outlook Calendars τους µε τα Windows Live Calendars Windows Live SkyDrive Το Windows Live SkyDrive είναι µια δωρεάν online υπηρεσία για την αποθήκευση αρχείων που σχετίζονται µε τις εφαρµογές της Windows Live πλατφόρµας. Ο 143

144 διαθέσιµος χώρος ανά αρχείο είναι έως 50MB. Οι χρήστες έχουν στην διάθεση τους έως 25GB. (Microsoft - Windows Live SkyDrive) Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της αυτής της υπηρεσίας είναι: Η δυνατότητα να οριστεί κωδικός πρόσβασης στο περιεχόµενο και στους φακέλους Ανάρτηση στο Windows Live SkyDrive µε εξαιρετικά εύκολο χειρισµό (drag and drop). Κοινόχρηστους φακέλους για διευκόλυνση του διαµοιρασµού αρχείων Windows Live Spaces Το Windows Live Spaces επιτρέπει στους χρήστες του εύκολα και γρήγορα να δηµιουργούν ένα blog στο cloud της Microsoft (Microsoft - Windows Live Spaces). Στα χαρακτηριστικά του περιλαµβάνονται: Gadgets. Οι χρήστες µπορούν να ενσωµατώνουν µια ποικιλία από λειτουργίες (gadgets), ώστε το blog να γίνεται πιο διασκεδαστικό και χρήσιµο. Έλεγχοι πρόσβασης. Οι χρήστες µπορούν να ελέγχουν ποιος µπορεί να δει τα περιεχόµενα του blog καθώς και αν επιτρέπεται να αφήνουν σχόλια Πρότυπα. Υπάρχουν διαθέσιµα πολλά πρότυπα ώστε να διευκολύνονται οι χρήστες στην δηµιουργία καλαίσθητων σελίδων Συνεργασία µε άλλες υπηρεσίες της Window Live πλατφόρµας όπως των Writer, Mobile, Messenger. 144

145 Windows Live Family Safety Το Windows Live Safety επιτρέπει στους χρήστες τον γονικό έλεγχο αναφορικά µε τις συνδέσεις και το περιεχόµενο που θα επιτρέπεται στα παιδιά (Microsoft - Windows Live Family Safety). Στα χαρακτηριστικά της υπηρεσίας περιλαµβάνονται: ιαχείριση επαφών. Ενηµερώνει τους χρήστες σχετικά µε την επικοινωνία των παιδιών τους που γίνεται µε χρήση , αναρτήσεων σε blog, ή του messenger. Αλλαγή δικαιωµάτων πρόσβασης κατόπιν αιτήµατος. Τα παιδιά µπορούν να αιτούνται πρόσβαση ή να ζητούν αποκλεισµό συγκεκριµένων ιστοσελίδων Windows Live for Mobile Το Windows Live for Mobile δίνει στους χρήστες τη δυνατότητα να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που βρίσκονται αποθηκευµένες στην Windows Live πλατφόρµα µε την χρήση κινητών συσκευών επικοινωνίας. Υποστηρίζονται κινητές συσκευές ανεξάρτητα από το αν το λειτουργικό τους σύστηµα είναι παραγωγής της Microsoft. (Microsoft - Windows Live For Mobile) Μερικά από τα χαρακτηριστικά της υπηρεσίας είναι: Ειδοποιήσεις µηνυµάτων, κειµένων, SMS. Παρέχεται πρόσβαση στους χρήστες να αναζητούν πληροφορίες και να αλληλεπιδρούν µε άλλους χρήστες Πρόσβαση σε χάρτες και οδηγίες πλοήγησης Συνεργασία µε άλλες υπηρεσίες της Window Live πλατφόρµας όπως των Mail, Messenger, Live Spaces. 145

146 Windows Live Messenger Το Windows Live Messenger είναι εργαλείο ανταλλαγής µηνυµάτων σε πραγµατικό χρόνο (Microsoft - Windows Live Messenger). Οι χρήστες µπορούν: Να στέλνουν άµεσα µηνύµατα σε άλλους χρήστες Να µοιράζονται φωτογραφίες Να στέλνουν µηνύµατα χρησιµοποιώντας τις κινητές τους συσκευές Να στέλνουν video µηνύµατα Να στέλνουν ηχητικά µηνύµατα Να χρησιµοποιούν τον προσωπικό υπολογιστή τους για να κάνουν τηλεφωνικές κλήσεις Windows Office Live Το Microsoft Office Live είναι ο online τρόπος για να αποθηκευθούν, προσπελαστούν και µοιραστούν κείµενα και αρχεία. Οι χρήστες µπορούν να αποθηκεύουν κείµενα και αρχεία συνολικού µεγέθους έως 5GB. Μπορούν να τα προσπελάσουν σχεδόν από κάθε ηλεκτρονικό υπολογιστή ανεξάρτητα από το αν υπάρχουν εγκατεστηµένα το Microsoft Office. Ένας συµβατός web browser αρκεί. Επιπλέον οι χρήστες µπορούν να µοιράζονται ένα ή περισσότερα κείµενα σε άλλους χρήστες. Μόνο η διεύθυνση ενός χρήστης αρκεί για να γίνει εφικτή η κοινή χρήση του αρχείου µαζί του (Microsoft - Windows Office Live). 146

147 Το Microsoft Office Live διαθέτει προγράµµατα όπως Word, Excel, PowerPoint και Outlook. Οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να ανοίγουν αρχεία και να τα σώζουν απευθείας στον τοπικό τους δίσκο αν το επιθυµούν Windows Live Mesh Το Windows Live Sync επιτρέπει στα αρχεία ή στους φακέλους ανάµεσα σε δύο ή περισσότερους υπολογιστές να είναι σε συγχρονισµό µεταξύ τους (Microsoft - Windows Live Mesh). Υποστηρίζονται λειτουργικά Windows από την έκδοση XP και µετά καθώς και Mac OS X. Ο µέγιστος αριθµός φακέλων που µπορεί να συγχρονιστεί είναι 20. Κάθε φάκελος µπορεί να περιέχει κατ ανώτατο όριο τα αρχεία και κάθε αρχείο δεν µπορεί να υπερβαίνει τα 4GB Windows Live Writer Το Windows Live Writer είναι µια εφαρµογή µέσω της οποίας καθίσταται ευκολότερη η σύνθεση αναρτήσεων στα blog. (Microsoft - Windows Live Writer) Microsoft Office 365 Πρόκειται για τα γνώριµα εργαλεία συνεργασίας και παραγωγικότητας του Microsoft Office που παρέχονται µέσω του cloud. Όλοι έχουν τη δυνατότητα να συνεργάζονται µε ευκολία, µε πρόσβαση στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, σε διασκέψεις µέσω Web, σε έγγραφα και ηµερολόγια από οπουδήποτε. Περιλαµβάνει ασφάλεια επαγγελµατικού επιπέδου και υποστηρίζεται από τη Microsoft. (Microsoft Office 365). 147

148 Το Office 365 συγκεντρώνει τις υπηρεσίες παραγωγικότητας στο cloud της Microsoft σε ένα απόλυτα ασφαλές, αξιόπιστο και ευέλικτο πακέτο (Microsoft Office 365 Services). Τα προγράµµατα υπηρεσιών του Microsoft Office 365 έχουν σχεδιαστεί για να βοηθούν στην κάλυψη επαγγελµατικών αναγκών και να εξασφαλίζουν την ασφάλεια, αξιοπιστία και παραγωγικότητα των τελικών χρηστών. Τα προγράµµατα αυτά είναι: Office Professional Plus Exchange Online SharePoint Online Lync Online Office Web Apps Οι παραπάνω ηλεκτρονικές υπηρεσίες σχεδιάστηκαν για να δώσουν στις επιχειρήσεις βελτιωµένη επικοινωνία µε υψηλή διαθεσιµότητα, αυξηµένη ασφάλεια και απλοποιηµένη διαχείριση από την πλευρά του ΙΤ Office Professional Plus Το Office Professional Plus αποτελεί έκδοση του Microsoft Office που παρέχεται ως ευέλικτη υπηρεσία και υποστηρίζεται από τις υπηρεσίες του Office 365 που συνδέονται µε το cloud. Αποτελεί µια ολοκληρωµένη εµπειρία επαγγελµατικού επιπέδου του Office, που εξασφαλίζει πάντοτε τις τελευταίες εκδόσεις όλων των εφαρµογών υπολογιστή του Office. (Microsoft Office Office Professional Plus). Συνοπτικά οι λειτουργικές δυνατότητες που ενσωµατώνονται είναι: 148

149 ιαχείριση εισερχόµενων µηνυµάτων και προγραµµατισµός συσκέψεων πιο αποτελεσµατικά. Χρήση του Outlook Social Connector για καλύτερη αξιοποίηση των επαγγελµατικών και κοινωνικών δικτύων. Συνεργασία, µε από κοινού επεξεργασία µε τρίτους σε πραγµατικό χρόνο. Άµεση παρουσίαση από απόσταση, µε την εκποµπή παρουσίασης του Microsoft PowerPoint. ηµιουργία εξαιρετικών παρουσιάσεων στην εµφάνιση αλλά και εύκολες στη δηµιουργία µε τα νέα εργαλεία επεξεργασίας βίντεο και φωτογραφιών του PowerPoint Exchange Online Το Exchange Online παρέχει πρόσβαση στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, στο ηµερολόγιο και στις επαφές από οπουδήποτε, οποιαδήποτε στιγµή, σε υπολογιστές γραφείου, φορητούς υπολογιστές ή φορητές συσκευές, ενώ παράλληλα βοηθά στην προστασία από ιούς και στην αποφυγή της ανεπιθύµητης αλληλογραφίας (Microsoft Office Exchange Online). Συνοπτικά οι λειτουργικές δυνατότητες που ενσωµατώνονται είναι: Πρόσβαση από οποιοδήποτε σηµείο στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, στο ηµερολόγιο και στις επαφές µε χρήση προσωπικού υπολογιστή ή άλλων συσκευών επικοινωνίας (πχ. υπολογιστές Macintosh, iphone, τηλέφωνα Android, τηλέφωνα Symbian, smartphone Blackberry, Windows Mobile και Windows Phone κλπ). 149

150 Επαγγελµατικό ηλεκτρονικό ταχυδροµείο µε εύκολη διαχείριση. Το Exchange Online παρέχει σε κάθε χρήστη ένα γραµµατοκιβώτιο µε χωρητικότητα 25 gigabyte (GB) και επιτρέπει την αποστολή µηνυµάτων ηλεκτρονικού ταχυδροµείου µεγέθους έως 25 megabyte (MB). Σύνδεση µε το Microsoft Outlook 2010 ή το Outlook 2007 και δυνατότητα χρήσης της εµπλουτισµένης λειτουργικότητας του Outlook. Προγραµµατισµός συσκέψεων εύκολα κάνοντας κοινή χρήση ηµερολογίων και επισκοπώντας τη διαθεσιµότητα των υπολοίπων µελών. Πρόσβαση στο ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, το ηµερολόγιο και τις επαφές σας σχεδόν από οποιοδήποτε πρόγραµµα περιήγησης. Προστασία από ανεπιθύµητη αλληλογραφία και ιούς µε το Microsoft Forefront Online Protection for Exchange, το οποίο περιλαµβάνει πολλαπλά φίλτρα και µηχανισµούς σάρωσης για ιούς SharePoint Online Το SharePoint Online επιτρέπει τη δηµιουργία site για κοινή χρήση εγγράφων και πληροφοριών µε συνεργάτες και πελάτες. (Microsoft Office SharePoint Online). Συνοπτικά οι λειτουργικές δυνατότητες που ενσωµατώνονται είναι: Κοινή χρήση και πρόσβαση σε σηµαντικά έγγραφα µε συνεργάτες. ιαµοιρασµός πληροφοριών µε συνεργάτες ηµιουργία και υποστήριξη συγχρονισµένων οµάδων προκειµένου να επιτευχθεί αποδοτική διαχείριση σηµαντικών έργων. 150

151 Γρήγορη ανεύρεση εγγράφων και προσώπων ιαρκής και επίκαιρη ενηµέρωση µε τα νέα της οµάδας / εταιρίας ηµιουργία εγγράφων µε το Microsoft Office και αποθήκευση απ ευθείας στο SharePoint Online Προστασία ευαίσθητων περιεχοµένων µε δικαιώµατα χρήσης σε επίπεδο εγγράφου. Απόκτηση πρόσβασης σε σηµαντικά έγγραφα χωρίς σύνδεση µε τη χρήση του SharePoint Workspace. Επικοινωνία µε µέλη της οµάδας σε πραγµατικό χρόνο Απλοποίηση της διαχείρισης και του ελέγχου προόδου παροχής υπηρεσιών µέσα από µια µόνο κονσόλα Lync Online Το Lync Online υποστηρίζει ενοποιηµένες επικοινωνίες οι οποίες προάγουν την αλληλεπίδραση µε συνεργάτες, συναδέλφους και πελάτες, µέσω δυνατοτήτων όπως η ανταλλαγή άµεσων µηνυµάτων, οι διασκέψεις βίντεο και οι εικονικές συσκέψεις. (Microsoft Office Lync Online). Συνοπτικά οι λειτουργικές δυνατότητες που ενσωµατώνονται είναι: Σύνδεση µε άλλους χρήστες µέσω ανταλλαγής άµεσων µηνυµάτων, κλήσεων µε βίντεο και ηλεκτρονικών συσκέψεων. 151

152 Εύκολη µεταφορά από την ανταλλαγή άµεσων µηνυµάτων σε ad-hoc ηλεκτρονικές συσκέψεις που περιλαµβάνουν ήχο, βίντεο και κοινή χρήση οθόνης, µόνο µε λίγα κλικ του ποντικιού. Πραγµατοποίηση ηλεκτρονικών παρουσιάσεων σε πελάτες και συναδέλφους µε τη χρήση ήχου, βίντεο, κοινής χρήσης οθόνης και εικονικού πίνακα. Πρόσκληση εξωτερικών επαφών να συµµετάσχουν εύκολα σε ηλεκτρονικές συσκέψεις µέσω Web Browser. Αναγνώριση κατάστασης παρουσίας και εύκολη εκκίνηση επικοινωνίας µέσα από το Microsoft Outlook, το Office SharePoint και τις άλλες εφαρµογές του Office. Επικοινωνία µε εξωτερικές επιχειρήσεις που χρησιµοποιούν το Lync, µε ανταλλαγή άµεσων µηνυµάτων, καθώς και κλήσεις ήχου και βίντεο. Σύνδεση µε τις επαφές του Windows Live Messenger, χρησιµοποιώντας τη δυνατότητα ανταλλαγής άµεσων µηνυµάτων, καθώς και κλήσεις ήχου και βίντεο απευθείας από το Lync. Υποστήριξη απάντησης σε µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου µε άµεσο µήνυµα ή κλήση µε ήχο για ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη επίλυση ζητηµάτων Office Web Apps Με την χρήση οποιασδήποτε συσκευής συνδεδεµένη στο internet, είναι δυνατόν να προσπελαστούν έγγραφα Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint και Microsoft OneNote και επιπλέον να υποστηριχθούν βασικές εργασίες 152

153 επεξεργασίας εν κινήσει. Η λειτουργικότητα αυτή προσφέρεται µέσω του Microsoft Office στο web Apps. (Microsoft Office Office web Apps). Συνοπτικά οι λειτουργικές δυνατότητες που ενσωµατώνονται είναι: Προβολή, επεξεργασία και κοινή χρήση στο web, περιεχοµένου που έχει δηµιουργηθεί στις εφαρµογές υπολογιστή Word, Excel, PowerPoint και OneNote, από οποιαδήποτε συσκευή που διαθέτει σύνδεση στο Internet. Παροχή ενός κοινού συνόλου εργαλείων για ηλεκτρονική προβολή και επεξεργασία σε ανθρώπους που χρησιµοποιούν διαφορετικές πλατφόρµες και διαφορετικές εκδόσεις του Microsoft Office, συµπεριλαµβανοµένων και όσων δεν διαθέτουν το Microsoft Office στους υπολογιστές τους. Αξιοποίηση της υφιστάµενης εµπειρίας µέσω της παροχής ενός περιβάλλοντος που χρησιµοποιεί πολλά από τα ίδια χαρακτηριστικά επεξεργασίας και µορφοποίησης του Microsoft Office. Πρόσβαση σε και προβολή εγγράφων του Office από υποστηριζόµενα προγράµµατα περιήγησης σε φορητές συσκευές. Ταυτόχρονη επεξεργασία κοινόχρηστων υπολογιστικών φύλλων του Excel και κοινόχρηστων σηµειωµατάριων του OneNote, µε υποστήριξη για σύνταξη από κοινού στις εφαρµογές Office Web Apps Τµηµατοποίηση Αγοράς Ανεξάρτητα µε το αν ο πελάτης είναι νέα ή µικρή επιχείρηση, µικρό γραφείο ή πολυεθνική, το Office 365 προσφέρει διαφορετικές προσεγγίσεις προσαρµοσµένες στις εκάστοτε ανάγκες. 153

154 Επαγγελµατίες και µικρές επιχειρήσεις. Παρέχει πρόσβαση από παντού σε ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, έγγραφα, επαφές και ηµερολόγια. Γνώριµα εργαλεία διευκολύνουν την σύνδεση και την συνεργασία µε άλλους. (Microsoft Office Small Business). Η µηνιαία χρέωση είναι 5,25 ανά χρήστη ανά µήνα. Αυτό το πρόγραµµα υπηρεσιών έχει σχεδιαστεί για έως και 25 εργαζοµένους (Lipsitz J.- midsize; 2011), οι οποίοι χρειάζονται: o Μια λύση χωρίς αποκλειστικό προσωπικό IT. o Βασικές υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, ηµερολογίου και Web site o ωρεάν ηλεκτρονική υποστήριξη o Έλεγχο των εξόδων και πληρωµή σε µηνιαία βάση Μεσαίες επιχειρήσεις και µεγάλες εταιρίες. Η παρούσα πρόταση προσφέρει τα εργαλεία παραγωγικότητας και συνεργασίας, ενώ το προσωπικό IT χρησιµοποιεί µια ενιαία κονσόλα διαχείρισης για τον χειρισµό των δυνατοτήτων και των πολιτικών και για την παρακολούθηση της κατάστασης των υπηρεσιών από οπουδήποτε µε ένα εύχρηστο εργαλείο που βασίζεται στο cloud. Όλα αυτά, µε την ασφάλεια, την υποστήριξη 24x7 και την αξιοπιστία της Microsoft. Η µηνιαία χρέωση κυµαίνεται ανάλογα µε το πακέτο υπηρεσιών από 9 έως 25,5 ανά χρήστη ανά µήνα. (Microsoft Office 365 Enterprises). Αυτό το πρόγραµµα υπηρεσιών είναι ιδανικό για επιχειρήσεις ((Lipsitz J.-enterprise; 2011) οποιουδήποτε µεγέθους που θέλουν: o Εξατοµικευµένη ρύθµιση παραµέτρων και έλεγχο IT o Office Professional Plus, υπηρεσία καταλόγου Active Directory ή εξελιγµένες δυνατότητες αρχειοθέτησης. o Υποστήριξη από IT administrator 24 ώρες την ηµέρα, επτά ηµέρες την εβδοµάδα o Επιλογή µεταξύ µηνιαίων και ετήσιων συµβάσεων. 154

155 10.3. Microsoft Dynamics CRM Online Η online έκδοση του λογισµικού της Microsoft για την διαχείριση των πελατών είναι το Microsoft Dynamics CRM Online. (Microsoft - Dynamics CRM Online) Με την χρήση του οι επαγγελµατίες αποκτούν πρόσβαση σε µια πλήρη σουίτα µε εργαλεία µάρκετινγκ, πωλήσεων και εξυπηρέτησης πελατών. Μεταξύ των λειτουργιών του είναι: Συνεργασία µε το Microsoft Office Outlook Πρότυπα για την υποστήριξη εκστρατείας Έως 20GB αποθηκευτικό χώρο Συγχρονισµός δεδοµένων µε offline δεδοµένα Αυτοµατοποιηµένη ροή εργασίας Υποστήριξη πολλών οδηγών (wizards) για τον εκσυγχρονισµό των διαδικασιών των πωλήσεων, µάρκετινγκ και διαχείρισης πελατών Microsoft Azure Η πλατφόρµα υπηρεσιών Azure είναι µια διαδικτυακή πλατφόρµα βασισµένη στο Cloud, η οποία φιλοξενείται στα data centres της Microsoft. 155

156 Εικόνα Microsoft Chicago Data Center Εικόνα Microsoft Chicago Data Center - UPS 156

157 Εικόνα Each Container housing to servers Εικόνα Inside view of a Container To Windows Azure platform παρέχει: Λειτουργικό σύστηµα Ένα σύνολο από υπηρεσίες που αφορούν προγραµµατιστές εφαρµογών 157

158 Εικόνα Windows Azure Cloud Computing Types Εικόνα Windows Azure Offering Το Azure µπορεί να χρησιµοποιηθεί είτε για την κατασκευή νέων εφαρµογών που θα τρέχουν στο Cloud, είτε για την επέκταση υφιστάµενων εφαρµογών µε στόχο την παρουσία τους στο σύννεφο. Η ανοιχτή αρχιτεκτονική του δίνει την δυνατότητα στους προγραµµατιστές να επιλέξουν µεταξύ εφαρµογών που θα τρέχουν στο web, εφαρµογών που θα τρέχουν 158

159 σε άλλες συσκευές συνδεµένες στο διαδίκτυο (κινητά τηλέφωνα, tablets κλπ), ή υβριδικές εφαρµογές. Η χρήση της πλατφόρµας Azure µειώνει την ανάγκη για εκ των προτέρων αγορές τεχνολογίας και επιτρέπει στους προγραµµατιστές να δηµιουργούν εφαρµογές που θα εκτελούνται στο Cloud µε χρήση των δυνατοτήτων του Microsoft Visual Studio και το Microsoft.NET framework. Επιπλέον απλοποιεί τη συντήρηση αλλά και την λειτουργία εφαρµογών µε την παροχή εργαλείων καταµέτρησης δεδοµένων αναφορικά µε τα αποθηκευτικά µέσα, την φιλοξενία και τις συνδεδεµένες εφαρµογές. Εικόνα Windows Azure Platform Η διαχείριση των υποδοµών επίσης είναι αυτοµατοποιηµένη. Υποστηρίζεται δυναµική δέσµευση και αποδέσµευση πόρων ανάλογα µε τις ανάγκες του χρήστη, ενώ η τιµολόγηση είναι βασισµένη στο µοντέλο pay as you go Azure και ασφάλεια Η ασφάλεια είναι απαραίτητη για κάθε υπολογιστικό περιβάλλον σήµερα, και ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να ισχύει κάτι διαφορετικό για το Windows Azure. Σε κάθε επίπεδο και ανθρώπινη δραστηριότητα, η εµπειρία αποτελεί το εχέγγυο για την 159

160 επιτυχία. Η Microsoft διαθέτει την µεγαλύτερη εµπειρία από κάθε άλλη εταιρία στην παροχή λύσεων online υπηρεσιών. ιαχειρίζεται online περιβάλλοντα από το 1994 την περίοδο δηλαδή που κυκλοφόρησε το MSN. Έχει συνεργασίες σε ισχύ σε πάνω από 100 χώρες, οι απαιτήσεις και κανονισµοί των οποίων της επιβάλλουν να συνεχίζει να παραµένει συµβατή µε τα πρότυπα και τις απαιτήσεις προκειµένου να συνεχίσει να προσφέρει καθηµερινά υπηρεσίες σε εκατοντάδες εκατοµµύρια χρηστών σε όλο τον κόσµο. Το Microsoft Information Security Program βασίζεται σε περισσότερα από 15 χρόνια εµπειρίας, ενώ παράλληλα συντηρείται συνεχώς και επικαιροποιείται µε βάση τις απειλές και τις αξιολογήσεις ασφάλειας. Η οµάδα Microsoft Online Services Security and Compliance (OSSC) διαχειρίζεται τη διαρκώς διεξαγόµενη ανάλυση κινδύνου και τον έλεγχο ασφάλειας. Αυτή επίσης είναι υπεύθυνη για την παροχή αξιόπιστων online υπηρεσιών µέσω του Azure. Εικόνα Windows Azure Service Security Η φυσική ασφάλεια που προβλέπεται για την προστασία των δεδοµένων και της διαθεσιµότητας της υπηρεσίας, προστατεύεται από πολλαπλές παραµέτρους µε περιορισµένη πρόσβαση σε κάθε µια αυτές. Τα µέτρα ασφαλείας περιλαµβάνουν κωδικό πρόσβασης, έξυπνες κάρτες, hardware tokens και βιοµετρικά στοιχεία. (Kaufman C., Venkatapathy R.; 2010). 160

161 Εξειδικευµένο υλικό, όπως συστήµατα εξισορρόπησης φορτίων, firewalls και συστήµατα αποτροπής και ανίχνευσης εισβολών διασφαλίζουν την ακεραιότητα και την ασφάλεια του δικτύου. Η υποδοµή αποτρέπει ενεργά επιθέσεις άρνησης παροχής υπηρεσιών (denial of service attacks), ενώ χρησιµοποιεί και ειδικό υλικό για την επιθεώρηση των ύποπτων πακέτων προκειµένου να αναληφθούν δράσεις, όπως η παρεµπόδιση ύποπτης δραστηριότητας. Εικόνα Windows Azure Service Security Η Microsoft επίσης ταξινοµεί τις πληροφορίες µε κριτήριο την ευαισθησία τους και ανάλογα µε την ταξινόµηση τους εφαρµόζει κρυπτογράφηση, όταν αυτές αποθηκεύονται σε αφαιρούµενα µέσα ή µεταφέρονται µέσω του δικτύου. Στο Azure η συµµετρική κρυπτογράφηση απαιτεί κλειδιά µεγαλύτερα από 128bit, ενώ για ασύµµετρη κρυπτογραφία απαιτεί κλειδιά εύρους τουλάχιστον 2048bits Microsoft Online Service Partner Program Οι συνεργάτες µπορούν να δηµιουργήσουν σταθερά επαναλαµβανόµενα έσοδα από τις υπηρεσίες Microsoft Online Services προς τις επιχειρήσεις. Πρόκειται στην ουσία για συνδροµητικές υπηρεσίες που υποστηρίζονται και φιλοξενούνται στις υποδοµές 161

162 της Microsoft και πωλούνται από τους συνεργάτες. Έτσι οι συνεργάτες µπορούν να βοηθήσουν τους πελάτες τους να αυξήσουν την παραγωγικότητα τους παρέχοντας γρήγορες, ευέλικτες και προσιτές λύσεις. Σηµεία κλειδιά του προγράµµατος των συνεργατών είναι: Απλοποίηση του τρόπου διαχείρισης των συνδροµών χρήσης Καλύτερη διαχείριση και έλεγχος των επενδύσεων πληροφορικής Καλύτερη διαχείριση ταµειακών ροών Πρόσβαση σε σύγχρονες υπηρεσίες επιχειρηµατικού λογισµικού Ελκυστική τιµολόγηση Χαµηλή αρχική επένδυση Υποστήριξη πληρωµών µε πιστωτική κάρτα και επιταγές Μηνιαία χρέωση Ευελιξία αγοράς επιπλέον συνδροµών όταν απαιτείται Προαιρετική ανανέωση συνδροµής Στα οφέλη των συνεργατών επίσης συµπεριλαµβάνονται: Καθώς τα τµήµατα αγοράς, που οι επιχειρήσεις των συνεργατών µπορούν να έχουν πρόσβαση, µεγαλώνουν, δηµιουργούνται ευκαιρίες ανάπτυξης. Αύξηση των εσόδων µέσω της προσθήκης νέων και µάλιστα επαναλαµβανόµενων υπηρεσιών 162

163 Βελτιωµένη ικανότητα και αυξηµένη αποδοτικότητα. Στα οφέλη των πελατών περιλαµβάνονται: Βελτιωµένη επικοινωνία, ενοποιώντας τους µέχρι πρότινος διαφορετικούς τρόπους επικοινωνίας. Οι τελικοί χρήστες µπορούν να παραµείνουν παραγωγικοί όπου και αν βρίσκονται. Απλοποιηµένη διαχείριση και γρήγορη ενεργοποίηση, χωρίς πρόσθετο εξοπλισµό ή λογισµικό. Επιπλέον δεν απαιτούνται πολύπλοκες παραµετροποιήσεις και έλεγχοι, απελευθερώνοντας έτσι το προσωπικό του IT, ώστε να ασχοληθεί σε άλλα έργα. Ασφάλεια και αξιοπιστία από εξαιρετικά ασφαλή data centers και εγγυηµένη λειτουργία (uptime) σε ποσοστό 99,9% Οι συνεργάτες µπορούν να παρέχουν συµβουλευτικές υπηρεσίες στον πελάτη που αφορούν i) την ενηµέρωση του, ii) την επιλογή και αγορά υπηρεσιών σύµφωνα µε τις εκάστοτε ανάγκες του, iii) την συντήρηση, είτε µε προσωπικές συναντήσεις είτε µέσω τηλεφώνου. Επιπλέον ο συνεργάτης µπορεί να βοηθήσει τον πελάτη µε το Microsoft Online Services Customer Portal (MOCP) µε τους ακόλουθους τρόπους: On site βοήθεια: Ο συνεργάτης βοηθά τον πελάτη µε την καταχώρηση της παραγγελίας στο χώρο του πελάτη. Παραγγελία πελάτη: Ο πελάτης τοποθετεί την παραγγελία απ ευθείας µέσω MOCP. Ο συνεργάτης µπορεί να αναφέρει λεπτοµέρειες και να προτείνει παραµετροποιήσεις βοηθώντας τον πελάτη. 163

164 Η δήλωση ενός εξουσιοδοτηµένου συνεργάτη κατά την παραγγελία του πελάτη µέσω του MOCP, αποτελεί τον τρόπο πιστοποίησης για την πληρωµή προµήθειας. Προκειµένου να αναφέρεται κάποιος ως συνεργάτης του MOCP πρέπει να πληροί τις απαιτήσεις του σχετικού προγράµµατος πιστοποίησης και να έχει υπογράψει µε την Microsoft σχετική σύµβαση. Εάν ένας συνεργάτης δεν δηλώθηκε κατά την αρχική παραγγελία, είναι δυνατόν να προστεθεί µέχρι και ενενήντα µέρες µετά. Επιπλέον ο συνεργάτης ειδοποιείται όταν µια πώληση γίνει εφόσον είναι καταχωρηµένος ως συνεργάτης, καθώς επίσης και όταν προστίθεται ή αφαιρείται από µια συνδροµή µετά την πώληση. 164

165 11. Cloud και κοινωνία Ο προβληµατισµός Η συζήτηση αναφορικά µε το σύννεφο, τα οφέλη και οι πιθανοί κίνδυνοι που απορρέουν από το µοντέλο αυτό, είναι σήµερα σε πρώτο πλάνο. Ορισµένοι πιστεύουν ότι βρισκόµαστε ένα στάδιο πριν την µετεξέλιξη του διαδικτύου, ενώ άλλοι πάλι πιστεύουν ότι πρόκειται απλώς για διαφορετική παρουσίαση ήδη υπαρχόντων προϊόντων πληροφορικής και επανατοποθέτησης τους στο µυαλό το καταναλωτών. Όπως όµως συµβαίνει µε κάθε τι καινούριο στον χώρο της πληροφορικής, οι οργανισµοί οφείλουν να διερευνήσουν τα οφέλη και τους κινδύνους και να χρησιµοποιήσουν µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς όφελος τους αυτή την τεχνολογία. Ένα πράγµα είναι σαφές. Η βιοµηχανία χρειάζεται µια αντικειµενική και ειλικρινή συζήτηση για το πώς το Cloud θα επηρεάσει την υφιστάµενη οργάνωση της, πώς µπορεί να χρησιµοποιηθεί µε τις υφιστάµενες τεχνολογίες κα τέλος ποιές είναι οι πιθανές παγίδες που µπορεί τελικά να οδηγήσουν σε περιορισµό ανάπτυξης και επιλογών Οι στόχοι του Open Cloud Γενικά οι πελάτες του Cloud προσδοκούν ότι οι υπηρεσίες που θα αποφασίσουν να χρησιµοποιήσουν θα είναι εξίσου διαθέσιµες και προσβάσιµες όπως όλες οι άλλες δυνατότητες επιλογής που έχουν στο IT και χωρίς οι σηµερινές επιλογές τους να περιορίζουν τις µετέπειτα αποφάσεις τους. Ωστόσο παραπάνω στην παρούσα εργασία περιγράφηκαν σηµαντικά εµπόδια για την υιοθέτηση του Cloud Computing. Ο τρόπος που πολλοί πάροχοι υπηρεσιών Cloud διανέµουν στον πελάτη τους τις υπηρεσίες τους είναι τέτοιος ώστε µπορεί να τον οδηγεί σε αιχµαλωσία. Οπωσδήποτε οι τακτικές αυτές δεν βοηθούν στην ανάπτυξη του Cloud Computing και οδηγούν σε περιορισµό της ζήτησης. 165

166 Ωστόσο τα δυνητικά οφέλη και οι δυνατότητες που απορρέουν από το Cloud Computing δεν είναι δυνατόν να τα αγνοηθούν εξαιτίας των πρακτικών αυτών. Έτσι διαµορφώνεται µια κίνηση µε αιτήµατα που αφορούν ένα µοντέλο διάθεσης των υπηρεσιών Cloud µε τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται ελευθερία επιλογών και εκµηδενισµού εµπορικών πολιτικών που οδηγούν σε ιδιότυπες αιχµαλωσίες επιχειρήσεων και οργανισµών. (The open cloud manifesto). Στα θεµελιώδη αιτήµατα της κίνησης αυτής είναι: Η δυνατότητα επιλογής. Ένας οργανισµός υπό συγκεκριµένες συνθήκες της αγοράς και των αναγκών του επιλέγει µια αρχιτεκτονική, ένα φορέα, ή ένα µοντέλο υπηρεσιών προκειµένου να εξυπηρετήσει τις εκάστοτε ανάγκες του. Ωστόσο δεν πρέπει σε καµία περίπτωση η απόφαση αυτή να τον καταστήσει δέσµιο στο διηνεκές. Εάν ο οργανισµός για δικούς του λόγους αποφασίσει να αλλάξει πάροχο υπηρεσιών, αυτό πρέπει να είναι δυνατό. Προσαρµοστικότητα. εν πρέπει να έχει σηµασία ποιος πάροχος Cloud υπηρεσιών και ποια αρχιτεκτονική χρησιµοποιείται. Μια ανοικτή αρχιτεκτονική Cloud οφείλει να επιτρέπει την συνεργασία µε άλλες οντότητες ακόµα και αν αυτές έχουν επιλέξει διαφορετικούς παρόχους και αρχιτεκτονικές. Ταχύτητα και ευελιξία. Ένα από τα µεγαλύτερα οφέλη που ευαγγελίζεται το Cloud Computing είναι η δυνατότητα άµεσης προσαρµογής του υλικού και του λογισµικού ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες. Καθώς οι συνθήκες αλλάζουν γύρω µας, µια ανοικτή αρχιτεκτονική οφείλει να ανταποκρίνεται στις αλλαγές αυτές και τις νέες ανάγκες µε ταχύτητα και ευκινησία εξιότητες. Μια αδυναµία που εµφανίζεται µε την υιοθέτηση κλειστών αρχιτεκτονικών είναι η δυσκολία ανεύρεσης ειδικευµένων επαγγελµατιών, οι οποίοι µπορούν να εργαστούν σε περισσότερες από µια από αυτές τις πλατφόρµες. Σε ένα περιβάλλον Open Cloud υπάρχει ένα µικρότερο σύνολο 166

167 τεχνολογιών που οι επαγγελµατίες χρειάζεται να γνωρίζουν, αυξάνοντας έτσι την πιθανότητα εύρεσης ανθρώπων που µπορούν να ανταποκριθούν Βασικές αρχές του Open Cloud Είναι προφανές ότι οι διάφορες εκδοχές του Cloud που προσφέρονται από τους διαφορετικούς παρόχους θα εξακολουθήσουν να είναι διαφορετικές. Πρόθεση της κίνησης για το Open Cloud δεν είναι να δηµιουργηθεί ένα πρότυπο για κάθε χαρακτηριστικό και δυνατότητα της υπολογιστικής νέφους. Η προσπάθεια έγκειται στην υιοθέτηση ορισµένων βασικών αρχών που πρέπει να ακολουθούνται, προκειµένου να εξασφαλίζεται η δυνατότητα επιλογής, η προσαρµοστικότητα, η ταχύτητα και η ευελιξία. Οι αρχές αυτές είναι συνοπτικά οι παρακάτω: 1. Οι πάροχοι υπηρεσιών Cloud να συνεργαστούν προκειµένου να αντιµετωπίσουν τις προκλήσεις που αφορούν κρίσιµα θέµατα που επηρεάζουν την υιοθέτηση του όπως της ασφάλειας, της µετακίνησης δεδοµένων, της διασυνδεσιµότητας κλπ. 2. Οι πάροχοι υπηρεσιών Cloud δεν πρέπει να εκµεταλλεύονται τη θέση τους στην αγορά προκειµένου να κλειδώσουν συγκεκριµένους πελάτες στις δικές τους λύσεις. 3. Οι πάροχοι υπηρεσιών Cloud πρέπει να υιοθετούν και να χρησιµοποιούν τα υφιστάµενα πρότυπα σε θέµατα που έχουν ήδη αντιµετωπιστεί. 4. Όταν υπάρχει ανάγκη για δηµιουργία νέων ή προσαρµογή υφιστάµενων προτύπων, τότε αυτό θα πρέπει να γίνεται συγκρατηµένα, µε συνέπεια και µε λογική. Η ύπαρξη πολλών προτύπων που λύνουν το ίδιο πρόβληµα δηµιουργεί µάλλον µεγαλύτερες δυσλειτουργίες σε σχέση µε αυτές που προσπαθεί να λύσει. Επιπλέον θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα πρότυπα προωθούν την καινοτοµία παρά την εµποδίζουν. 167

168 5. Κάθε προσπάθεια της κοινότητας γύρω από το Open Cloud θα πρέπει να καθοδηγείται και να ελέγχεται µε οδηγό την ανάγκη των πελατών και όχι από τις ανάγκες των παρόχων Cloud υπηρεσιών. 6. Οι οργανισµοί για την προτυποποίηση του Cloud θα πρέπει να εργαστούν από κοινού και συντονισµένα εξασφαλίζοντας ότι οι προσπάθειες δεν συγκρούονται ή επικαλύπτονται. 168

169 12. Επισκόπηση και συµπεράσµατα Το Cloud Computing είναι ένα σχετικά νέο και πολλά υποσχόµενο µοντέλο διάθεσης υπηρεσιών πληροφορικής και εργαλείων υπολογισµού χρήσης (Buyya R., Shin C.; Venugopal S.;2008). Έχει σχεδιαστεί για να παρέχει υπηρεσίες σε χρήστες οι οποίοι δεν βρίσκονται σε εξαρτηµένη σχέση µε τον πάροχο. Σε ανταπόδοση αυτών των υπηρεσιών ο πάροχος αµείβεται µε µέτρο τους πόρους που αναλώθηκαν και τις δυνατότητες που αξιοποιήθηκαν. Τον εκέµβριο του 2011, η Gartner και η IDC δηµοσίευσαν αναφορικά µε το Cloud Computing τα τελευταία στατιστικά στοιχεία και τις προβλέψεις τους έως το Σύµφωνα λοιπόν µε τις εκτιµήσεις τους το 2012 το 80% των νέων εµπορικών εφαρµογών που θα αναπτυχθεί θα λειτουργούν στο υπολογιστικό νέφος (BusinessWire.com; Christy Pettey; 2011). Το 1969 ο Leonard Kleinrock, ένας από τους επιστήµονες που συµµετείχε στα αρχικά ερευνητικά προγράµµατα του ARPANET είχε πει: «Τα δίκτυα υπολογιστών είναι ακόµη στα σπάργανα, αλλά καθώς ωριµάζουν και επεκτείνονται θα δούµε κατά πάσα πιθανότητα να διασπείρονται σε κάθε σπίτι και κάθε γραφείο και να θεωρούνται ως αγαθά κοινής ωφελείας όπως η τηλεφωνία ή ο ηλεκτρισµός» (Kleinrock L.; 2005). Αυτό το όραµα της χρησιµότητας των υπολογιστών που βασίζεται στην κοινή χρήση και την δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες είναι ήδη πραγµατικότητα. Επιπλέον είναι δυνατό το κόστος της χρήσης να υπολογίζεται µε βάση την ανάλωση των υπηρεσιών που έγινε όπως ακριβώς στην τηλεφωνία ή στην κατανάλωση ηλεκτρισµού -, ενώ επιπλέον οι καταναλωτές δεν χρειάζεται να επενδύσουν κεφάλαια ή να ανταπεξέλθουν σε δυσκολίες κατασκευής και συντήρησης σύνθετων πληροφοριακών υποδοµών. Οι παραγωγοί λογισµικού επίσης αντιµετωπίζουν πολλές νέες προκλήσεις. Υπάρχει ανάγκη πια για ανάπτυξη λογισµικού, η οποία θα µπορεί να χρησιµοποιείται από εκατοµµύρια καταναλωτές ως υπηρεσία µέσω των προσωπικών τους υπολογιστών. Με το πέρασµα των χρόνων νέες προτάσεις έχουν κάνει την εµφάνιση τους και έχουν 169

170 υιοθετηθεί σε συνδυασµό πάντα µε τις τεχνολογικές εξελίξεις όπως η πολυεπεξεργασία ή τα δίκτυα υπολογιστών. Στις προτάσεις αυτές που κατά καιρούς εµφανίστηκαν εµπεριέχεται το cluster computing, το grid computing, το P2P, το service computing και πρόσφατα το cloud computing. Όλα αυτά τα µοντέλα υπόσχονται ότι υποστηρίζουν συγκεκριµένες δυνατότητες και µπορούν να αποφέρουν έσοδο πάνω από ένα τρισεκατοµµύριο δολάρια από την διάθεση τους. Εικόνα Μοντέλα που έχουν προταθεί για την διανοµή ΙΤ υπηρεσιών Οικονοµολόγοι έχουν ήδη κάνει προβλέψεις για το πώς το Cloud Computing θα µεταβάλλει την υφιστάµενη βιοµηχανία της πληροφορικής. Σύµφωνα µάλιστα µε σχετική έρευνα που έγινε από την Merrill Lynch το Cloud Computing αναµένεται να φέρει έσοδα της τάξης των 160 δισεκατοµµυρίων δολαρίων (Hamilton D.;2008); Επιπλέον και ο Gartner σε αντίστοιχη έρευνα εκτίµησε ότι το έσοδο της αγοράς του Cloud για το έτος 2013 θα είναι 150 δισεκατοµµύρια δολάρια. Ακόµα πολλοί άλλοι οργανισµοί έχουν προβεί σε εκτιµήσεις για τεράστια έσοδα και έχουν περιγράψει τα προσδοκώµενα οφέλη του Cloud Computing και της νέας εποχής που αυτό σηµατοδοτεί. Ωστόσο σε καµία περίπτωση δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι η τεχνολογία υπάρχει για να αποτελεί µέσο βελτίωσης της ζωής του ανθρώπου και επαύξησης των δυνατοτήτων του. Η τεράστια υπολογιστική ισχύ που απελευθερώνεται και ο 170