Ζωολογία Ι. Ενότητα 5: Αρχές Ανάπτυξης. Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ζωολογία Ι. Ενότητα 5: Αρχές Ανάπτυξης. Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας"

Transcript

1 Ζωολογία Ι Ενότητα 5: Αρχές Ανάπτυξης Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

2 Περιεχόμενα ενότητας Θα αναπτυχθούν τα εξής θέματα: Γονιμοποίηση. Αυλάκωση - Γαστριδίωση. Μηχανισμοί Ανάπτυξης. Σκαρλάτος Ντέντος sdedos@biol.uoa.gr Καμία από τις εικόνες ή σχήματα που παρουσιάζονται δεν παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 2

3 Γονιμοποίηση Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 3

4 Ανάπτυξη: Θεμελιώδες αξίωμα Η ανάπτυξη και ποικιλία των κυτταρικών μορφών είναι αποτέλεσμα της ιεραρχίας αναπτυξιακών αποφάσεων με αποτέλεσμα όταν η πορεία διαφοροποίησης ενός κυττάρου έχει καθοριστεί, δεν μπορεί να παρεκκλίνει ή να εξελιχθεί σε κάτι διαφορετικό. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 4 1

5 Γονιμοποίηση 1/2 Με τη ένωση ενός θηλυκού και ενός αρσενικού γαμέτη (γονιμοποίηση) επιτυγχάνονται 2 σκοποί: 1) Ανασυνδυασμός γονιδίων-αποκατάσταση διπλοειδίας 2) Ενεργοποίηση ωαρίου (με ή χωρίς την άμεση συμμετοχή του αρσενικού γαμέτη). Ενώ το σπερματοζωάριο παρέχει το γενετικό του υλικό και ενεργοποιεί το ωάριο κατά τη γονιμοποίηση, το ωάριο φέρει τη λέκιθο και μεγάλες ποσότητες mrna, ριβοσωμάτων και πρωτεϊνών γνωστών ως μορφογενετικοί καθοριστές (ΜΚ) (morphogens). Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 5

6 Γονιμοποίηση 2/2 Οι πρωτεΐνες αυτές (ΜΚ) ανήκουν στην κατηγορία των πρωτεϊνών που μεταδίδουν σήματα στα κύτταρα και προκαλούν αποκρίσεις από τα κύτταρα που εξαρτώνται από την συγκέντρωση των ΜΚ. Οι ΜΚ δρούν με την παρουσία τους σε διαβαθμιζόμενη συγκέντρωση στους αναπτυσσόμενους ιστούς και έτσι προκαλούν διαφορική έκφραση γονιδίων στα κύτταρα σχετιζόμενη με τη συγκέντρωσή τους. Στους ΜΚ ανήκουν πρωτεΐνες όπως ο TGF-β, Wnt, EGF, FGF, Hedgehog κ.α. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 6

7 Διαδικασία ενεργοποίησης 1/12 Πρότυπος οργανισμός ο αχινός (που είδαμε στο εργαστήριο). Η γονιμοποίηση ξεκινά με τη χημειοταξία (chemotaxis) του σπερματοζωαρίου προς το ωάριο. Αυτό το φαινόμενο έχει βρεθεί σε θαλάσσια Ασπόνδυλα, αλλά δεν είναι γνωστό στα Θηλαστικά. Φαντάζεστε τις επιπτώσεις μιας τέτοιας ανακάλυψης; Στον αχινό το σπερματοζωάριο, αφού εντοπίσει το ωάριο, περνάει μέσα από το ζελατινώδες περίβλημα του ωαρίου και δημιουργείται η ακροσωμική αντίδραση (acrosomal reaction). Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 7

8 Διαδικασία ενεργοποίησης 2/12 Στα Θηλαστικά το σπερματοζωάριο προσδένεται στην αποκαλούμενη zona pellucida (που αντιστοιχεί στην βιτελλινική μεμβράνη του ωαρίου του αχινού.) H zona pellucida φέρει πρωτεϊνικούς υποδοχείς όπως η ΖΡ3 στους οποίους προσδένεται η πρωτεΐνη beta 1, 4- galactosyltransferase I (GaIT) που βρίσκεται στην επιφάνεια του σπερματοζωαρίου. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 8

9 Διαδικασία ενεργοποίησης 3/12 2 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 9

10 Διαδικασία ενεργοποίησης 4/12 3 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 10

11 Διαδικασία ενεργοποίησης 5/12 Η ακροσωμική αντίδραση Η σύνδεση της ΖΡ3 με την πρωτεΐνη beta 1,4- galactosyltransferase I (GaIT) που βρίσκεται στην επιφάνεια του σπερματοζωαρίου ξεκινά την ακροσωμική αντίδραση. Κατόπιν το ένζυμο υαλουρονιδάση πέπτει το πλέγμα υαλουρονικού οξέος και οδηγεί στη σύμπτηξη της κυτταρικής μεμβράνης ωαρίουσπερματοζωαρίου που επιτρέπει τον πυρήνα και το κεντριόλιο του σπερματοζωαρίου, να εισέλθουν στον κυτταρόπλασμα του ωαρίου. Αυτό είναι το έναυσμα για την ενεργοποίηση του ωαρίου. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 11

12 Διαδικασία ενεργοποίησης 6/12 Η ενεργοποίηση του ωαρίου ξεκινά με ένα κύμα ασβεστίου που εξαπλώνεται από το σημείο εισόδου του σπερματοζωαρίου σε όλο το ωάριο. Δεν πρόκειται για ένα μόνο κύμα ασβεστίου αλλά πολλές ταλαντώσεις των ενδοκυτταρικών επιπέδων ασβεστίου. Το κύμα ασβεστίου προκαλείται από αύξηση των επιπέδων του δεύτερου αγγελιοφόρου 1,4,5-τριφωσφορική ινοσιτόλη (IP 3 ) που προκαλείται από το ένζυμο φωσφολιπάση C ζήτα (PLCζ) που εισαγάγει «εμβολιάζει» το σπερματοζωάριο στο κυτταρόπλασμα του ωαρίου. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 12

13 Διαδικασία ενεργοποίησης 7/12 Ο μηχανισμός αυτός υπάρχει στα Θηλαστικά αλλά δεν είναι γνωστό τι συμβαίνει σε άλλα είδη ζώων αν και το κύμα ασβεστίου εντοπίζεται σε όλα τα είδη ζώων στα οποία έχει ερευνηθεί. Ενεργοποίηση ωαρίου από την PLC 4 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 13

14 Διαδικασία ενεργοποίησης 8/12 Οξύς και αργός φραγμός-φλοιική αντίδραση. Στον αχινό και σε άλλα είδη ζώων (εκτός από τα Θηλαστικά) έχει βρεθεί ότι αμέσως μετά την ακροσωμική αντίδραση υπάρχει είσοδος κατιόντων νατρίου στο ωάριο που προκαλούν μετατόπηση του δυναμικού ηρεμίας στην κυτταρική μεμβράνη του ωαρίου από -70 mv στα +20 mv. Αυτό ονομάζεται οξύς φραγμός και εικάζεται ότι είναι μια επιπλέον στρατηγική των οργανισμών που χρησιμοποιούν εξωτερική γονιμοποίηση για την αποφυγή πολυσπερμίας. Ο αργός φραγμός είναι το κύμα ασβεστίου που προκαλεί τη φλοιική αντίδραση η οποία δημιουργεί τη μεμβράνη γονιμοποίησης. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 14

15 Διαδικασία ενεργοποίησης 9/12 Με την φλοιική αντίδραση (cortical reaction ή zona reaction) δημιουργείται η μεμβράνη γονιμοποίησης και αποφεύγεται η πολυσπερμία. Τα φλοιικά κοκκία περιέχουν υαλίνη, περοξιδάσες, πρωτεάσες και μουκοπολυσακχαρίτες, όλα συστατικά απαραίτητα για τη δημιουργία της μεμβράνης γονιμοποίησης. Οι περοξιδάσες συνδέουν τα μόρια της υαλίνης και στη συνέχεια παρεμποδίζεται η σύνδεση άλλων σπερματοζωαρίων με την ΖΡ3. Έτσι έχουμε αποφυγή πολυσπερμίας που δημιουργεί πολυπλοειδία και μη βιώσιμους ζυγωτούς. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 15

16 Διαδικασία ενεργοποίησης 10/12 5 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 16

17 Διαδικασία ενεργοποίησης 11/12 Η δημιουργία της μεμβράνης γονιμοποίησης είναι αποτέλεσμα του κύματος ασβεστίου και πιθανολογείται η δράση της πρωτεϊνικής κινάσης C (PKC) στη δημιουργία της μεμβράνης γονιμοποίησης. Το κύμα ασβεστίου ενεργοποιεί την κινάση που εξαρτάται από την καλμοδουλίνη (CaMK II) και την φωσφατάση, καλσινευρίνη, και έχουμε συμπλήρωση της Μείωσης ΙΙ (δημιουργία 2 ου πολικού σωματίου) και συνένωση του αρσενικού και θηλυκού προπυρήνα. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 17

18 Διαδικασία ενεργοποίησης 12/12 6 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 18

19 Αυλάκωση - Γαστριδίωση Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 19

20 Αυλάκωση 1/3 Το επόμενο αναπτυξιακό στάδιο μετά τη γονιμοποίηση είναι η αυλάκωση. Με την αυλάκωση έχουμε δημιουργία ομάδων κυττάρων, τα βλαστομερίδια, με διατήρηση του μεγέθους και συνεχούς διαίρεσης της συνολικής μάζας. Η πορεία της αυλάκωσης καθορίζεται από την πολικότητα του ωαρίου. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 20

21 Αυλάκωση 2/3 Χρονοδιάγραμμα αρχικής ανάπτυξης στον αχινό. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 21 7

22 Αυλάκωση 3/3 Είδη αυλάκωσης Διακρίνονται 4 πρότυπα αυλάκωσης στα ζώα ανάλογα με το ποσό της λέκιθου στο ωάριο. Αυτά είναι: Ισολεκιθικά: η σχισμή της αυλάκωσης επεκτείνεται σε όλη την έκταση του αυγού. Μεσολεκιθικά: η αυλάκωση είναι αργή στον φυτικό πόλο. Τελολεκιθικά: η αυλάκωση επεκτείνεται σε μια δισκοειδή επιφάνεια κυττάρων και δεν διαπερνά τη λέκιθο Κεντρολεκιθικά: η αυλάκωση είναι επιφανειακή και προκύπτει πολυπύρηνο έμβρυο (ας το δούμε αναλυτικά...) Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 22

23 Είδη αυλάκωσης 1/8 Λέκιθος Αυγά Αυλάκωση Λίγη ισοκατανεμημένη Μέτρια, κυρίως στο φυτικό πόλο Πολλή, στο φυτικό πόλο Πολλή, στο κέντρο Ισολεκιθικά (π.χ. Εχινόδερμα, Κεφαλοχορδωτά, πολλά Μαλάκια, τα περισσότερα Θηλαστικά) Μεσολεκιθικά (π.χ. πολλά Αμφίβια) Τελολεκιθικά (π.χ. Πτηνά, Ερπετά, πολλά ψάρια) Κεντρολεκιθικά (π.χ. Έντομα και άλλα Αρθρόποδα) Ολοβλαστική (ολική και ίση) Ολοβλαστική (ολική και άνιση) Μεροβλαστική (μερική) δισκοειδής Μεροβλαστική (μερική) επιφανειακή. 8 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 23

24 Είδη αυλάκωσης 2/8 8 Επιφανειακή αυλάκωση σε έμβρυο Δροσόφιλας. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 24

25 Είδη αυλάκωσης 3/8 Στα κεντρολεκιθικά αυγά των Εντόμων η αυλάκωση είναι επιφανειακή και προκύπτει πολυπύρηνο έμβρυο. Μετά από 8 μιτωτικές διαιρέσεις (256 πυρήνες) οι πυρήνες μεταναστεύουν στην περιφέρεια του αυγού. Στη συνέχεια έχουμε αναδίπλωση της κυτταρικής μεμβράνης. Στο οπίσθιο τμήμα του αυγού ορισμένοι πυρήνες θα δώσουν τα πολικά κύτταρα που θα αναπτυχθούν στους γαμέτες. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 25

26 Είδη αυλάκωσης 4/8 Όταν δεν υπάρχει μεγάλη ποσότητα λέκιθου (Ισολεκιθικά, Μεσολεκιθικά) τότε έχουμε 4 πρότυπα αυλάκωσης ανάλογα με τη χωροταξική διάταξη των βλαστομεριδίων. Αυτά είναι: 1) Στην ακτινωτή αυλάκωση οι διαιρέσεις γίνονται παράλληλα ή κάθετα στον πολικό άξονα του αυγού (Α και Β). Παρατηρείται και στο βάτραχο (Β). Χαρακτηρίζει τα Δευτεροστόμια (Εχινόδερμα, Ημιχορδωτά, Χορδωτά). Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 26

27 Είδη αυλάκωσης 5/8 2) Στη σπειροειδή αυλάκωση οι διαιρέσεις γίνονται πλάγια ως προς τον πολικό άξονα του αυγού και τα βλαστομερίδια «γεμίζουν» το χώρο μεταξύ τους (Γ). Χαρακτηρίζει τα Πρωτοστόμια (Γαιοσκώληκες, Μαλάκια, Πλατυέλμινθες). Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 27

28 Είδη αυλάκωσης 6/8 9 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 28

29 Διαφορές Πρωτοστομίων- Δευτεροστομίων 1/3 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 29 10

30 Διαφορές Πρωτοστομίων- Δευτεροστομίων 2/3 11 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 30

31 Διαφορές Πρωτοστομίων- Δευτεροστομίων 3/3 12 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 31

32 Είδη αυλάκωσης 7/8 Όταν δεν υπάρχει μεγάλη ποσότητα λέκιθου (Ισολεκιθικά, Μεσολεκιθικά) τότε έχουμε 4 πρότυπα αυλάκωσης ανάλογα με τη χωροταξική διάταξη των βλαστομεριδίων. Αυτά είναι: 3) Στην αμφίπλευρη αυλάκωση, η πρώτη διαίρεση διαπερνά τον φυτικό-ζωικό άξονα. Χαρακτηρίζει τα Χιτωνόζωα. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 32

33 Αμφίπλευρη αυλάκωση 13 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 33

34 Είδη αυλάκωσης 8/8 4) Στην περιστροφική αυλάκωση (χαρακτηριστικό των Θηλαστικών) η 1 η διαίρεση περνά τον φυτικό-ζωικό άξονα (μεσημβρινό) ενώ η 2 η διαίρεση είναι για το ένα κύτταρο «μεσημβρινή» και για το άλλο «ισημερινή». Οι επόμενες διαιρέσεις είναι ασύγχρονες και δίνουν στα εξωτερικά κύτταρα μια δομή, τον τροφοβλάστη, από τον οποίο προκύπτει ο πλακούντας. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 34

35 Περιστροφική αυλάκωση Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 35 14

36 Βλαστιδίωση 1/2 Με την αυλάκωση προκύπτει ένα σύμπλεγμα κυττάρων που ονομάζεται βλαστίδιο και περικλύεται στη βλαστική κοιλότητα. Τα κύτταρα φέρουν μεγάλα ποσά DNA (λόγω μιτωτικών διαιρέσεων) αλλά δεν έχουμε αύξηση του συνολικού μεγέθους αλλά υποδιαίρεση σε μεγάλο αριθμό μικρών κυττάρων. Σημαντικό είναι το στάδιο του μεσοβλαστιδίου που οριοθετεί τη χρονική στιγμή έναρξης της μεταγραφής από τα ίδια τα κύτταρα. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 36

37 Βλαστιδίωση 2/2 Πριν το στάδιο του μεσοβλαστιδίου, τα κύτταρα 1) διαιρούνται ταυτόχρονα, 2) φέρουν χρωματίνη σε ετεροχρωματική κατάσταση (καταστολή μεταγραφής) και 3) χρησιμοποιούν μόνο μητρικό mrna στη μετάφραση. Μετά το στάδιο του μεσοβλαστιδίου τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορική έκφραση των πατρογονικών γονιδίων. Η χρονική στιγμή του μεσοβλαστιδίου διαφέρει από είδος σε είδος. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 37

38 Γαστριδίωση 1/5 Η γαστριδίωση περιλαμβάνει εκτεταμένες και ολοκληρωμένες μετακινήσεις των κυττάρων και καταλήγει σε δραματική αναδιάταξη των κυττάρων του βλαστιδίου. Μέσω της γαστριδίωσης δημιουργούνται τα 3 βλαστικά δέρματα, το εξώδερμα, το μεσόδερμα και το ενδόδερμα. Ουσιαστικά, έχουμε δημιουργία του πλάνου οργάνωσης του εμβρύου. Τα πρότυπα γαστριδίωσης διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό στα διάφορα είδη ζωικών οργανισμών. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 38

39 Γαστριδίωση 2/5 Γαστριδίωση σε διάφορους ζωικούς οργανισμούς 15 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 39

40 Γαστριδίωση 3/5 Ιστοί που προκύπτουν από τα 3 βλαστικά δέρματα στα Θηλαστικά. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 40 16

41 Γαστριδίωση 4/5 Διάγραμμα γαστριδίωσης στον αχινό. 17 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 41

42 Γαστριδίωση 5/5 Τα πρότυπα γαστριδίωσης μας δείχνουν ότι ενώ τα Θηλαστικά έχουν ισολεκιθικά αυγά και τα Αμφίβια, Ερπετά και Πτηνά έχουν τελολεκιθικά αυγά, εντούτοις τα πρότυπα γαστριδίωσής τους μοιάζουν. Αυτό εξηγείται με την υπόθεση ότι έχουν κοινό πρόγονο που είχε τελολεκιθικά αυγά. Τα Κνιδόζωα (μέδουσα, ύδρα) και τα Κτενοφόρα είναι διπλοβλαστικοί οργανισμοί και δεν έχουν μεσόδερμα. Όλα τα άλλα Μετάζωα είναι τριπλοβλαστικοί οργανισμοί. Θαυμάσια ιστοσελίδα για τη γαστριδίωση με εικόνες και βίντεο: Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 42

43 Μεταγάστριο 1/2 Από τα 3 βλαστικά δέρματα προκύπτουν διαφορετικοί ιστοί (όπως δείχθηκε παραπάνω). Κατά το στάδιο ανάπτυξης που λέγεται μεταγαστρίδιο εμφανίζεται εξαιρετική ομοιότητα στο πλάνο ανάπτυξης των οργάνων των Σπονδυλοζώων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η παρουσία των φαρυγγικών θυλάκων (βραγχιακοί θύλακες) των Σπονδυλοζώων: Οι σχηματισμοί αυτοί επενδύονται από ενδόδερμα και αλληλεπιδρώντας με το εξώδερμα δίνουν τα βραγχιακά τόξα που περαιτέρω αναπτύσσονται στα βράγχια των Ιχθύων. Διατηρούνται όμως και στα χερσαία Σπονδυλόζωα και συνεισφέρουν στην δημιουργία της άνω και κάτω γνάθου καθώς και στη δημιουργία του παραθυροειδή και θύμου αδένα. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 43

44 Μεταγάστριο 2/ Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 44

45 Μηχανισμοί Ανάπτυξης Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 45

46 Γονιδιακή έκφραση 1/8 Σύγχρονες μελέτες σε οργανισμούς-μοντέλα δείχνει ότι η επιγένεση (η διαδικασία ανάπτυξης) αναπτύσσεται σε 3 στάδια: 1) Διαμόρφωση αρχιτεκτονικής του σώματος. 2) καθορισμός θέσης στο σώμα και 3) μορφογένεση άκρων και οργάνων στη συγκεκριμένη θέση. Οι διαδικασίες αυτές καθορίζονται από τους μορφογενετικούς ρυθμιστές (ΜΚ). Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 46

47 Γονιδιακή έκφραση 2/8 Η διαμόρφωση της αρχιτεκτονικής του σώματος (δηλ. τι είναι αρχή-τέλος, δεξιό-αριστερό και μπροστά-πίσω) καθορίζεται από συγκεκριμένα γονίδια. Στη δροσόφιλα το mrna του γονιδίου bicoid καθορίζει το μπροστινό τμήμα του εντόμου. Ένα παρόμοιο γονίδιο το Pitx2 στα Σπονδυλόζωα καθορίζει το εάν η θέση των οργάνων θα είναι δεξιά ή αριστερά. Το Pitx2 ενεργοποιείται από το γονίδιο hedgehog. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 47

48 Γονιδιακή έκφραση 3/8 20 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 48

49 Γονιδιακή έκφραση 4/8 2) Ο καθορισμός της θέσης στο σώμα ρυθμίζεται από τα γονίδια Hom στη δροσόφιλα (Hox στα άλλα ζώα). Τα ομοιοτικά γονίδια (Hom) κωδικοποιούν ομάδες πολύ σημαντικών πρωτεϊνών που ρυθμίζουν τη θέση στο σώμα στα μεταμερή και τους σωμίτες. Οι πρωτεΐνες αυτές χαρακτηρίζονται από την παρουσία ενός πρωτεϊνικού μοτίβου 60 αμινοξέων (homeobox) που είναι πολύ συντηρημένο στα διάφορα είδη ζώων στα οποία έχει βρεθεί. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 49

50 Γονιδιακή έκφραση 5/ Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 50

51 Γονιδιακή έκφραση 6/8 3) Μορφογένεση άκρων και οργάνων στη συγκεκριμένη θέση. Πειράματα σε έμβρυα κότας έδειξαν ότι η πρωτεΐνη fibroblast growth factor (fgf) καθορίζει τον τρόπο ανάπτυξης των άκρων του εμβρύου. Συγκεκριμένα, ο fgf εκφραζόμενος σε διαβαθμισμένη συγκέντρωση στο άκρο διαμορφώνει τη γεωμετρία της ανάπτυξης στον εγγύς-ακραίο (κοντά-μακριά από το σώμα) άξονα. Η πρωτεΐνη hedgehog με τον ίδιο τρόπο διαμορφώνει τον πρόσθιο-οπίσθιο άξονα και καθορίζει τη σωστή θέση των δακτύλων. Επίσης η πρωτεΐνη Wnt7a διαμορφώνει τον νωτιαίου-κοιλιακού άξονα. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 51

52 Γονιδιακή έκφραση 7/8 Πρόσφατη έρευνα βρήκε ότι η ουσία thalidomide γνωστή για τις εκτεταμένες μορφολογικές ανωμαλίες που προκάλεσε σε έμβρυα ανθρώπων τη δεκαετία του 60 προσδένεται στην πρωτεΐνη cereblon, η οποία εκφράζεται στα άκρα εμβρύων της κότας. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 52

53 Γονιδιακή έκφραση 8/8 Πηγή: Ito, Τ. et al., (2010) Ιdentification of a Primary Target of Thalidomide Teratogenicity, Science, 327, Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 53

54 Μορφογένεση άκρων 1/4 Η δημιουργία των 4 άκρων στα τετράποδα ζώα είναι αποτέλεσμα της συνδυασμένης δράσης, μέσω μηχανισμών θετικής και αρνητικής ανάδρασης, των πρωτεϊνών fibroblast growth factor (fgf), bone morphogenetic proteins (Bmp) και της πρωτεΐνης Sonic Hedgehog (Shh). 24 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 54

55 Μορφογένεση άκρων 2/4 25 Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 55

56 Μορφογένεση άκρων 3/4 Ρόλο συντονιστή της έκφρασης και ενεργότητας των Fgf, Bmp και Shh παίζουν τα Hox γονίδια: διαφορές στην έκφρασή τους οδηγούν στη δημιουργία των άνω και κάτω άκρων. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 56 26

57 Μορφογένεση άκρων 4/4 Η έκφραση ενός μορφογενετικού καθοριστή (Gremlin) οδηγεί στην παρουσία νηκτικής μεμβράνης στα πόδια της πάπιας και όχι της κότας! Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 57 27

58 Γονιδιακή έκφραση Evo-Devo και μερικά ερωτήματα 1/2 Είναι η αρχιτεκτονική δομή της αμφίπλευρης συμμετρίας ουσιαστικά ίδια σε όλα τα ζώα; Το γονίδιο chordin που ελέγχει την ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος στο βάτραχο είναι όμοιο με το γονίδιο short gastrulation που κάνει το ίδιο στη δροσόφιλα. Το γονίδιο decapentaplegic καθορίζει τη ραχιαία ανάπτυξη στη δροσόφιλα και το γονίδιο bone morphogenetic protein-4 κάνει το ίδιο στο βάτραχο. Το γενικότερο ερώτημα που προκύπτει: Είναι η αρχιτεκτονική δομή στα πρωτοστόμια ανάποδη ως προς τα δευτεροστόμια; Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 58

59 Γονιδιακή έκφραση Evo-Devo και μερικά ερωτήματα 2/2 Μπορούμε να κάνουμε υποθέσεις για την ανατομία εξαφανισθέντων ειδών από την γνώση των γονιδίων των αρτίγονων ειδών; π.χ. δεδομένου ότι τα γονίδια eyeless/pax-6 που καθορίζουν την ανάπτυξη των οφθαλμών είναι αρκετά συντηρημένα, τι είδους μάτια είχαν τα εξαφανισθέντα είδη; Μπορεί η εξέλιξη των ειδών να προήλθε από μεταλλάξεις σε λίγα κρίσιμα αναπτυξιακά γονίδια και όχι σταδιακή συσσώρευση μεταλλάξεων όπως πρότεινε ο Δαρβίνος (gradualism); Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 59

60 Τέλος Ενότητας Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 60

61 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 61

62 Σημειώματα Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 62

63 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 63

64 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών, Σκαρλάτος Ντέντος, Επίκουρος Καθηγητής. «Ζωολογία Ι. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 64

65 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 65

66 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 66

67 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων 1/4 Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες Εικόνα 1. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα 2. Copyrighted. Εικόνα 3. Wikipedia The Free Encyclopedia. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 4. Εικόνα 5. Brown University. MCB Department. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 6. Copyrighted. Εικόνα 7. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα 8: Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 67

68 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων 2/4 Εικόνα 8. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα 9. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα Εικόνα 11. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα Εικόνα 13. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα 14. Copyright The University of Edinburgh Σύνδεσμος: Topics/asymmetric_cell_division.htm. Πηγή: Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 68

69 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων 3/4 Εικόνα 15. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα Εικόνα Εικόνα 18. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα 19. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Εικόνα 20. Copyrighted. Εικόνα 21. Homeodomain. Wikipedia The Free Encyclopedia. Σύνδεσμος: Πηγή: Εικόνα 22. Copyright 2010 Eκδόσεις Utopia E.Π.Ε.. Πηγή: Ζωολογία: Ολοκληρωμένες Αρχές, Hickman, Roberts, Keen, Larson, L Anson, Eisenhour, ISBN: Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 69

70 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων 4/4 Εικόνα 23. Ito, Τ. et al., (2010) Ιdentification of a Primary Target of Thalidomide Teratogenicity, Science, 327, Εικόνα 24. Copyrighted. Εικόνα 25. Copyrighted. Εικόνα 26. Copyrighted. Εικόνα Macmillan Publishers Limited. All Rights Reserved. Σύνδεσμος: Πηγή: Ενότητα 5. Αρχές Ανάπτυξης 70

ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ. Επαφή, Αναγνώριση & Πρόσδεσητου σπερματοζωαρίου στο ωάριο ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΛΑΚΩΣΗ

ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ. Επαφή, Αναγνώριση & Πρόσδεσητου σπερματοζωαρίου στο ωάριο ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΛΑΚΩΣΗ ΔΙΑΛΕΞΗ 2. BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΑΥΛΑΚΩΣΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Hράκλειο, Νοέμβριος 2013 ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* 1. Επαφή, αναγνώριση & πρόσδεση σπερματοζωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIO 101 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ ΙΑΛΕΞΗ 2. ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ - ΑΥΛΑΚΩΣΗ Ι ΑΣΚΩΝ Μιχάλης Παυλίδης (pavlidis@biology.uoc.gr) Hράκλειο, Νοέμβριος 2012 1 ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* 1. 2. 3. 4. Επαφή, αναγνώριση & πρόσδεση σπερματοζωαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 7. Bauplan. Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 7. Bauplan. Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Ζωική Ποικιλότητα Ενότητα 7. Bauplan Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Bauplan 1/2 Ο όρος εισήχθη από τον H. Woodgen (1894-1981), το 1945. Σημασία

Διαβάστε περισσότερα

BIOΛ 102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ

BIOΛ 102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ BIOΛ 102 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΖΩΟΛΟΓΙΑ Γονιμοποίηση Αυλάκωση Γαστριδίωση Νευριδίωση Οργανογένεση ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ Δ. Δοκιανάκη & Μ. Παυλίδης Ηράκλειο, Νοέμβριος 2015 1 ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ* 1. Επαφή, αναγνώριση & πρόσδεση

Διαβάστε περισσότερα

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού σε κατάσταση Κορεσμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού σε κατάσταση Κορεσμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Πίνακες Νερού σε κατάσταση Κορεσμού Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής Διπλ. Ναυπηγός Μηχανολόγος Μηχανικός M.Sc. Διασφάλιση

Διαβάστε περισσότερα

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 7: Κανονικότητες, συμμετρίες και μετασχηματισμοί στο χώρο Δημήτρης Χασάπης Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2. Το παιδικό σχέδιο ως γνωστική διεργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2. Το παιδικό σχέδιο ως γνωστική διεργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2. Το παιδικό σχέδιο ως γνωστική διεργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2. Το παιδικό σχέδιο ως γνωστική διεργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2. Το παιδικό σχέδιο ως γνωστική διεργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Ενότητα 4η: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής

Ζωολογία Ι. Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ. Ενότητα 4η: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Ζωολογία Ι Εργαστηριακή Άσκηση : ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Ενότητα 4η: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Συγγραφείς: Α. Νικολαίδου, Μ. Βεινή Χαρίτου Διδάσκων: Σκ. Ντέντος Τμήμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, Τομέας Ζωολογίας Θαλάσσιας Βιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία ΙΙ. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Χορδωτών. Παναγιώτης Παφίλης, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Ζωολογία ΙΙ. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Χορδωτών. Παναγιώτης Παφίλης, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Ζωολογία ΙΙ Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Χορδωτών Παναγιώτης Παφίλης, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Φύλο Χαιτόγναθοι 1/2 1 2 Ενότητα 1η. Εργαστηριακή Άσκηση Χορδωτών 2 Φύλο

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητική Λογιστική

Διοικητική Λογιστική Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Διοικητική Λογιστική Ενότητα 10: Προσφορά και κόστος Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

Λογιστική Κόστους Ενότητα 12: Λογισμός Κόστους (2)

Λογιστική Κόστους Ενότητα 12: Λογισμός Κόστους (2) Λογιστική Κόστους Ενότητα 12: Λογισμός Κόστους (2) Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Φυσική Ενότητα: Δυναμική Άκαμπτου Σώματος

Γενική Φυσική Ενότητα: Δυναμική Άκαμπτου Σώματος Γενική Φυσική Ενότητα: Δυναμική Άκαμπτου Σώματος Όνομα Καθηγητή: Γεώργιος Βούλγαρης Τμήμα: Μαθηματικό Σελίδα 2 1. Ερωτήσεις Δυναμικής Άκαμπτου Σώματος... 4 1.1 Ερώτηση 1... 4 1.2 Ερώτηση 2... 4 1.3 Ερώτηση

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος και Διασφάλιση Ποιότητας Ενότητα 4: Μελέτη ISO Κουππάρης Μιχαήλ Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας

Έλεγχος και Διασφάλιση Ποιότητας Ενότητα 4: Μελέτη ISO Κουππάρης Μιχαήλ Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας Έλεγχος και Διασφάλιση Ποιότητας Ενότητα 4: Μελέτη Κουππάρης Μιχαήλ Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας ISO 17025 5.9. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ (1) 5.9.1 Το Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Έλεγχος Ποιότητας Φαρμάκων

Έλεγχος Ποιότητας Φαρμάκων Έλεγχος Ποιότητας Φαρμάκων Ενότητα 6: Κουππάρης Μιχαήλ Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας Συσκευές Αποσάθρωση Δισκίων (ενός καλαθιού (δεξιά) και δύο καλαθιών (αριστερά) 2 Συσκευή Αποσάθρωσης 4

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 5 η Άσκηση Συγχώνευση & απαρίθμηση Διδάσκων Χρήστος Ζαρολιάγκης Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Πατρών Email: zaro@ceid.upatras.gr Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 3: Έλεγχοι στατιστικών υποθέσεων

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 3: Έλεγχοι στατιστικών υποθέσεων Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 3: Έλεγχοι στατιστικών υποθέσεων Δρ.Ευσταθία Παπαγεωργίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Το περιεχόμενο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 1: Καταχώρηση δεδομένων

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 1: Καταχώρηση δεδομένων Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 1: Καταχώρηση δεδομένων Δρ.Ευσταθία Παπαγεωργίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 2. Το παιδικό σχέδιο ως γνωστική διεργασία:

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Φυσική Ενότητα: Ταλαντώσεις

Γενική Φυσική Ενότητα: Ταλαντώσεις Γενική Φυσική Ενότητα: Ταλαντώσεις Όνομα Καθηγητή: Γεώργιος Βούλγαρης Τμήμα: Μαθηματικό Σελίδα 2 1. Ερωτήσεις Ταλαντώσεων... 4 1.1 Ερώτηση 1... 4 2. Ασκήσεις Ταλαντώσεων... 4 2.1 Άσκηση 1... 4 2.2 Άσκηση

Διαβάστε περισσότερα

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας Ενότητα 4: Κλασσική και Κβαντική Πιθανότητα Σγάρμπας Κυριάκος Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 1

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 1 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 1 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 1. Ιστορική αναδρομή της διδακτικής της

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 3

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 3 Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 3 Ουρανία Κούβου Εθνικὸ καi Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Ενότητα 3. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: σχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 2: Περιγραφική στατιστική

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 2: Περιγραφική στατιστική Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 2: Περιγραφική στατιστική Δρ.Ευσταθία Παπαγεωργίου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων Το περιεχόμενο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 7. Συγκριτική Θεώρηση της Δομής και Λειτουργίας των Ζώων

Ζωική Ποικιλότητα. Ενότητα 7. Συγκριτική Θεώρηση της Δομής και Λειτουργίας των Ζώων Ζωική Ποικιλότητα Ενότητα 7. Συγκριτική Θεώρηση της Δομής και Λειτουργίας των Ζώων Ρόζα Μαρία Τζαννετάτου Πολυμένη, Επίκουρη Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Συγκριτική Μορφολογία 1/3

Διαβάστε περισσότερα

Γονιμοποίηση αναγνώριση και συνένωση ωαρίου-σπερματοζωαρίου φραγμός στην πολυσπερμία μετα μετ βολική ενεργο ενεργο ο π ίηση

Γονιμοποίηση αναγνώριση και συνένωση ωαρίου-σπερματοζωαρίου φραγμός στην πολυσπερμία μετα μετ βολική ενεργο ενεργο ο π ίηση Γονιμοποίηση αναγνώριση και συνένωση ωαρίου-σπερματοζωαρίου φραγμός στην πολυσπερμία μεταβολική ενεργοποίηση του αυγού ανακατατάξεις στα συστατικά του αυγού σχηματισμός του διπλοειδή πυρήνα του ζυγωτού

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 5 η Άσκηση - Συγχώνευση Διδάσκων Χρήστος Ζαρολιάγκης Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Πατρών Email: zaro@ceid.upatras.gr Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Φιλοσοφία της Ιστορίας και του Πολιτισμού

Φιλοσοφία της Ιστορίας και του Πολιτισμού Φιλοσοφία της Ιστορίας και του Πολιτισμού Ενότητα 1: Εισαγωγή στις έννοιες Ιστορίας και Πολιτισμού Λάζου Άννα Εθνικὸ και Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Aθηνών Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Φιλοσοφία

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανολογικό Σχέδιο Ι

Μηχανολογικό Σχέδιο Ι ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα # 8: Άτρακτοι και σφήνες Μ. Γρηγοριάδου Μηχανολόγων Μηχανικών Α.Π.Θ. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Αερισμός. Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Αερισμός. Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση. Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Αερισμός Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής Ολικός και κυψελιδικός αερισμός Η κύρια λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος είναι

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Φυσική Ενότητα: Εισαγωγή στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας

Γενική Φυσική Ενότητα: Εισαγωγή στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας Γενική Φυσική Ενότητα: Εισαγωγή στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας Όνομα Καθηγητή: Γεώργιος Βούλγαρης Τμήμα: Μαθηματικό Σελίδα 2 1. Ασκήσεις στην Εισαγωγή στην Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας... 4 1.1

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων διαχείρισης έργου υπό συνθήκες αβεβαιότητας

Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων διαχείρισης έργου υπό συνθήκες αβεβαιότητας Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων διαχείρισης έργου υπό συνθήκες αβεβαιότητας 1 Περιεχόμενα 1 η Άσκηση... 4 2 η Άσκηση... 7 3 η Άσκηση... 10 Χρηματοδότηση... 12 Σημείωμα Αναφοράς... 13 Σημείωμα Αδειοδότησης...

Διαβάστε περισσότερα

Μυελού των Οστών Ενότητα #1: Ερωτήσεις κατανόησης και αυτόαξιολόγησης

Μυελού των Οστών Ενότητα #1: Ερωτήσεις κατανόησης και αυτόαξιολόγησης Δωρεά Κυττάρων Αίματος και Μυελού των Οστών Ενότητα #1: Ερωτήσεις κατανόησης και αυτόαξιολόγησης για τη Δωρεά Κυττάρων Αίματος και Μυελού των Οστών Αλέξανδρος Σπυριδωνίδης Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Ενότητα 4: Στρατηγικοί προσανατολισμοί Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 6 η Άσκηση - DFS δένδρα Διδάσκων Χρήστος Ζαρολιάγκης Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Πατρών Email: zaro@ceid.upatras.gr Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΣΗΕ Λαμπρίδης Δημήτρης Κατσανού Βάνα Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΣΗΕ Λαμπρίδης Δημήτρης Κατσανού Βάνα Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΑ ΣΗΕ Λαμπρίδης Δημήτρης Κατσανού Βάνα Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργία και εφαρμογές της πολιτιστικής διαχείρισης

Λειτουργία και εφαρμογές της πολιτιστικής διαχείρισης Λειτουργία και εφαρμογές της πολιτιστικής διαχείρισης Ενότητα 5: Δρ. Θεοκλής-Πέτρος Ζούνης Σχολή : ΟΠΕ Τμήμα : Ε.Μ.Μ.Ε. Περιεχόμενα ενότητας Τι ορίζουμε ως Μάρκετινγκ ενός Πολιτιστικού Οργανισμού; Τα 4

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Ενότητα 7: ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΜΕΓΕΘΟΥΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού Υπέρθερμου Ατμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού Υπέρθερμου Ατμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Πίνακες Νερού Υπέρθερμου Ατμού Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής Διπλ. Ναυπηγός Μηχανολόγος Μηχανικός M.Sc. Διασφάλιση Ποιότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών

Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών Μαθηματικά Διοικητικών & Οικονομικών Επιστημών Ενότητα 7: Παράγωγος, ελαστικότητα, παραγώγιση συναρτήσεων (Φροντιστήριο) Μπεληγιάννης Γρηγόριος Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

1 η Διάλεξη. Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων

1 η Διάλεξη. Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων 1 η Διάλεξη Ενδεικτικές λύσεις ασκήσεων 1 Περιεχόμενα 1 η Άσκηση... 3 2 η Άσκηση... 3 3 η Άσκηση... 3 4 η Άσκηση... 3 5 η Άσκηση... 4 6 η Άσκηση... 4 7 η Άσκηση... 4 8 η Άσκηση... 5 9 η Άσκηση... 5 10

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτική Άσκηση σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Πρακτική Άσκηση σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Πρακτική Άσκηση σε σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ενότητα 1: Κρίσιμα συμβάντα Δέσποινα Πόταρη, Γιώργος Ψυχάρης Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικό Απομαγνητοφώνηση αποσπάσματος από Β Λυκείου

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 10: Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους ΙΙΙ

Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 10: Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους ΙΙΙ Υπολογιστική άλγεβρα Ενότητα 10: Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους ΙΙΙ Ράπτης Ευάγγελος Σχολή Θετικών επιστημών Τμήμα Μαθηματικών Κεφάλαιο 10 Βάσεις Groebner ενός ιδεώδους 10.1 Τρίτο μέρος Επαναλαμβάνουμε

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Μαθηματική Ανάλυση Ενότητα Γ. Ολοκληρωτικός Λογισμός

Τίτλος Μαθήματος: Μαθηματική Ανάλυση Ενότητα Γ. Ολοκληρωτικός Λογισμός Τίτλος Μαθήματος: Μαθηματική Ανάλυση Ενότητα Γ. Ολοκληρωτικός Λογισμός Κεφάλαιο Γ.4: Ολοκλήρωση με Αντικατάσταση Όνομα Καθηγητή: Γεώργιος Ν. Μπροδήμας Τμήμα Φυσικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Λογιστική Κόστους Ενότητα 8: Κοστολογική διάρθρωση Κύρια / Βοηθητικά Κέντρα Κόστους.

Λογιστική Κόστους Ενότητα 8: Κοστολογική διάρθρωση Κύρια / Βοηθητικά Κέντρα Κόστους. Λογιστική Κόστους Ενότητα 8: Κοστολογική διάρθρωση Κύρια / Βοηθητικά Κέντρα Κόστους. Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής

Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Αλεξάνδρα Ανδρούσου - Βασίλης Τσάφος Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Επίπεδα Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης Αναλύει τη θέση και τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 1: Η αίσθηση, η αντίληψη και η νόηση του χώρου Δημήτρης Χασάπης Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Χώρος Η αίσθηση

Διαβάστε περισσότερα

Εξελικτική Ψυχολογία. Ενότητα 3: Κληρονομικότητα και Περιβάλλον. Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

Εξελικτική Ψυχολογία. Ενότητα 3: Κληρονομικότητα και Περιβάλλον. Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Εξελικτική Ψυχολογία Ενότητα 3: Κληρονομικότητα και Περιβάλλον Ασημίνα Ράλλη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Κληρονομικότητα και περιβάλλον Ο ρόλος της Κληρονομικότητας και

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ

Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 2 Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή: Φιλοσοφική Τμήμα: Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Μορφές διδασκαλίας Οι Μορφές διδασκαλίας Αναφέρονται στον τρόπο παρουσίασης του μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

Βέλτιστος Έλεγχος Συστημάτων

Βέλτιστος Έλεγχος Συστημάτων Βέλτιστος Έλεγχος Συστημάτων Ενότητα 7: Βέλτιστος έλεγχος συστημάτων διακριτού χρόνου Καθηγητής Αντώνιος Αλεξανδρίδης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Σημείωμα

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνικό Σχέδιο - CAD

Τεχνικό Σχέδιο - CAD Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τεχνικό Σχέδιο - CAD Ενότητα 7: SketchUp Αντικείμενα Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά

Διαβάστε περισσότερα

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 1.1: Αγγελική Γιαννικοπούλου Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Διδακτική Πρακτική Διδακτική πρακτική: Βασιλική Λεβέντη.

Διαβάστε περισσότερα

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας Ενότητα 12: Ιδιοτιμές και Ιδιοδιανύσματα Σγάρμπας Κυριάκος Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Σκοποί ενότητας Ιδιοτιμές και Ιδιοδιανύσματα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής

Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Αλεξάνδρα Ανδρούσου - Βασίλης Τσάφος Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Βασική θεματική Η διαμόρφωση των γνώσεων στο παιδί στο πλαίσιο του σχολείου

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα. Εισαγωγή στις βάσεις δεδομένων

Ενότητα. Εισαγωγή στις βάσεις δεδομένων Ενότητα 1 Εισαγωγή στις βάσεις δεδομένων 2 1.1 Βάσεις Δεδομένων Ένα βασικό στοιχείο των υπολογιστών είναι ότι έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται εύκολα και γρήγορα μεγάλο πλήθος δεδομένων και πληροφοριών.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Μουσική Τεχνολογία Ενότητα: Ελεγκτές MIDI μηνυμάτων (Midi Controllers)

Εισαγωγή στη Μουσική Τεχνολογία Ενότητα: Ελεγκτές MIDI μηνυμάτων (Midi Controllers) Εισαγωγή στη Μουσική Τεχνολογία Ενότητα: Ελεγκτές MIDI μηνυμάτων (Midi Controllers) Αναστασία Γεωργάκη Τμήμα Μουσικών Σπουδών Περιεχόμενα 5. Ελεγκτές MIDI μηνυμάτων (Midi Controllers)... 3 Σελίδα 2 5.

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις και Ανάπτυξη

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις και Ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις και Ανάπτυξη Ενότητα 8: Η Οικονομική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γρηγόριος Ζαρωτιάδης Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Ενότητα 10η: Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και Διαρκής Ιερά Σύνοδος Κυριάκος Κυριαζόπουλος Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Ενότητα 10η: Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και Διαρκής Ιερά Σύνοδος Κυριάκος Κυριαζόπουλος Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 10η: Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και Διαρκής Ιερά Σύνοδος Κυριάκος Κυριαζόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 4.3: Αγγελική Γιαννικοπούλου Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Διδακτική Πρακτική Διδακτική πρακτική: Ελένη Τσενεκίδη,

Διαβάστε περισσότερα

Θεατρικές Εφαρμογές και Διδακτική της Φυσικής Ι

Θεατρικές Εφαρμογές και Διδακτική της Φυσικής Ι Θεατρικές Εφαρμογές και Διδακτική της Φυσικής Ι Ενότητα 2: Παράλληλες θεωρητικές και εργαστηριακές προσεγγίσεις των τεχνικών και της δομής του κουκλοθέατρου, της κινούμενης εικόνας και ενός θέματος από

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 3: Εναλλακτικές όψεις της επιστήμης που προβάλλονται στην εκπαίδευση Βασίλης Τσελφές Εθνικὸ και Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 5: Νεότερες θεωρητικές προσεγγίσεις

Τίτλος Μαθήματος: Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 5: Νεότερες θεωρητικές προσεγγίσεις Τίτλος Μαθήματος: Παιδαγωγική ή Εκπαίδευση ΙΙ Ενότητα 5: Νεότερες θεωρητικές προσεγγίσεις Όνομα Καθηγητή: Ζαχαρούλα Σμυρναίου Τμήμα: Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας ΣΕΝΑΡΙΟ ΑΤΥΠΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ 1.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Ενότητα 9: ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΠΟΥ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Ιχθυολογία. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος. Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας

Ιχθυολογία. Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος. Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Ιχθυολογία Ενότητα 1 η. Εργαστηριακή Άσκηση Μορφομετρία Οστεϊχθύος Περσεφόνη Μεγαλοφώνου, Αναπλ. Καθηγήτρια Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Εργασίες Άσκησης Θα γίνει εξέταση των εξωτερικών μορφολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση αερισμού αιμάτωσης

Σχέση αερισμού αιμάτωσης Σχέση αερισμού αιμάτωσης Ενότητα 1: Αερισμός και αιμάτωση Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος, Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής ΣΧΕΣΗ ΑΕΡΙΣΜΟΥ-ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ 2 ΣΧΕΣΗ ΑΕΡΙΣΜΟΥ-ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ H Hb είναι κορεσμένη

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Περιβαλλοντικών Δεδομένων

Βάσεις Περιβαλλοντικών Δεδομένων Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Βάσεις Περιβαλλοντικών Δεδομένων Ενότητα 3: Μοντέλα βάσεων δεδομένων Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική ΙΙΙ. Ενότητα 4: Ηλεκτρικά Κυκλώματα. Γεώργιος Βούλγαρης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής

Φυσική ΙΙΙ. Ενότητα 4: Ηλεκτρικά Κυκλώματα. Γεώργιος Βούλγαρης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής Φυσική ΙΙΙ Ενότητα 4: Ηλεκτρικά Κυκλώματα Γεώργιος Βούλγαρης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Φυσικής Ασκήσεις ΦΙΙΙ Ασκήσεις κυκλωμάτων συνεχούς ρεύματος. Κανόνες Kirchhoff. Γ. Βούλγαρης 2 Ο Νόμος των Ρευμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγικά. Ενότητα Β: Γενικοί σκοποί της διδασκαλίας και διδακτικοί στόχοι. Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή Φιλοσοφίας Τμήμα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας

Παιδαγωγικά. Ενότητα Β: Γενικοί σκοποί της διδασκαλίας και διδακτικοί στόχοι. Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή Φιλοσοφίας Τμήμα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Παιδαγωγικά Ενότητα Β: Γενικοί σκοποί της διδασκαλίας και διδακτικοί στόχοι Ζαχαρούλα Σμυρναίου Σχολή Φιλοσοφίας Τμήμα Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Σκοποί ενότητας Σύγχρονες προσεγγίσεις των γενικών σκοπών

Διαβάστε περισσότερα

Διοικητική Λογιστική

Διοικητική Λογιστική Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Διοικητική Λογιστική Ενότητα 6: Μέθοδοι ς Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο

Διαβάστε περισσότερα

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 2.1: Αγγελική Γιαννικοπούλου Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Διδακτική Πρακτική Διδακτική πρακτική: Ελένη Ζαχαριά.

Διαβάστε περισσότερα

Media Monitoring. Ενότητα 1: Monitoring και άλλες μορφές έρευνας στα ΜΜΕ. Σταμάτης Πουλακιδάκος Σχολή ΟΠΕ Τμήμα ΕΜΜΕ

Media Monitoring. Ενότητα 1: Monitoring και άλλες μορφές έρευνας στα ΜΜΕ. Σταμάτης Πουλακιδάκος Σχολή ΟΠΕ Τμήμα ΕΜΜΕ Media Monitoring Ενότητα 1: Monitoring και άλλες μορφές έρευνας στα ΜΜΕ Σταμάτης Πουλακιδάκος Σχολή ΟΠΕ Τμήμα ΕΜΜΕ H προέλευση του monitoring ΜΜΕ Το monitoring των ΜΜΕ προέρχεται από την ανάλυση περιεχομένου

Διαβάστε περισσότερα

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 1.1: Αγγελική Γιαννικοπούλου Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Διδακτική Πρακτική Διδακτική πρακτική: Έλλη Χουντάλα.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 9η Άσκηση - Αλγόριθμος Prim

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 9η Άσκηση - Αλγόριθμος Prim Εισαγωγή στους Αλγορίθμους Ενότητα 9η Άσκηση - Αλγόριθμος Prim Διδάσκων Χρήστος Ζαρολιάγκης Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Πατρών Emil: zro@ei.uptrs.r Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδασκαλία και τη μάθηση

Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδασκαλία και τη μάθηση Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδασκαλία και τη μάθηση Ενότητα: Εργασίες Διδάσκων: Βασίλης Κόμης, Καθηγητής komis@upatras.gr www.ecedu.upatras.gr/komis/ Τμήμα Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής

Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής Διάλεξη 7: Εξίσωση Slutsky Ανδρέας Παπανδρέου Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Οι επιδράσεις μιας μεταβολής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων Ενότητα 11: Θεωρία Οργάνωσης & Διοίκησης Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική και Οπτική Επικοινωνία 1 - Αναπαραστάσεις

Αρχιτεκτονική και Οπτική Επικοινωνία 1 - Αναπαραστάσεις Αρχιτεκτονική και Οπτική Επικοινωνία 1 - Αναπαραστάσεις Ενότητα: ΜΕΘΟΔΟΣ MONGE Διδάσκων: Γεώργιος Ε. Λευκαδίτης Τμήμα: Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΜΕΘΟΔΟΣ MONGE ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΡΑΣΤAΣΗ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργία και εφαρμογές της πολιτιστικής διαχείρισης

Λειτουργία και εφαρμογές της πολιτιστικής διαχείρισης Λειτουργία και εφαρμογές της πολιτιστικής διαχείρισης Ενότητα 7: Πολιτιστικός τουρισμός και τοπικό πολιτιστικό προϊόν Δρ. Θεοκλής-Πέτρος Ζούνης Σχολή : ΟΠΕ Τμήμα : Ε.Μ.Μ.Ε. Περιεχόμενα ενότητας Ο Πολιτιστικός

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Η/Υ. Ενότητα 2β: Αντίστροφο Πρόβλημα. Δημήτρης Σαραβάνος, Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανολόγων & Αεροναυπηγών Μηχανικών

Εισαγωγή στους Η/Υ. Ενότητα 2β: Αντίστροφο Πρόβλημα. Δημήτρης Σαραβάνος, Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανολόγων & Αεροναυπηγών Μηχανικών Εισαγωγή στους Η/Υ Ενότητα 2β: Δημήτρης Σαραβάνος, Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανολόγων & Αεροναυπηγών Μηχανικών Σκοποί ενότητας Εύρεση συνάρτησης Boole όταν είναι γνωστός μόνο ο πίνακας αληθείας.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στους Υπολογιστές

Εισαγωγή στους Υπολογιστές Εισαγωγή στους Υπολογιστές Εργαστήριο 2 Καθηγητές: Αβούρης Νικόλαος, Παλιουράς Βασίλης, Κουκιάς Μιχαήλ, Σγάρμπας Κυριάκος Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Άσκηση 2 ου εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα

Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα Γραμμική Άλγεβρα και Μαθηματικός Λογισμός για Οικονομικά και Επιχειρησιακά Προβλήματα Ενότητα: Ασκήσεις 11 Ανδριανός Ε. Τσεκρέκος Τμήμα Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής Σελίδα 2 1. Σκοποί ενότητας... 5

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Δομές δεδομένων Άσκηση αυτοαξιολόγησης Παναγιώτα Φατούρου Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών ΗΥ2, Ενότητα : Ασκήσεις και Λύσεις Άσκηση 1 Ενότητα : Υλοποίηση Λεξικών µε

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής

Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής Διάλεξη 11: Μεγιστοποίηση κέρδους Ανδρέας Παπανδρέου Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Οικονομικό κέρδος Μια

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία

Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Χριστιανική και Βυζαντινή Αρχαιολογία Ενότητα A: Παλαιοχριστιανική Τέχνη (2 ος αι. αρχές 7 ου αι.) - Σαρκοφάγοι και Αγάλματα. Στουφή - Πουλημένου Ιωάννα Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα

Διαβάστε περισσότερα

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 1.1: Αγγελική Γιαννικοπούλου Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Διδακτική Πρακτική Διδακτική πρακτική: Κατερίνα Πετρουτσοπούλου.

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της μετάφρασης

Ιστορία της μετάφρασης ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 6: Μεταφραστές και πρωτότυπα. Ελένη Κασάπη ΤΜΗΜΑ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Εξωτερικής Εμπορικής Δραστηριότητας

Διοίκηση Εξωτερικής Εμπορικής Δραστηριότητας Διοίκηση Εξωτερικής Εμπορικής Δραστηριότητας Ενότητα 8: Αξιολόγηση και επιλογή αγορών στόχων από ελληνική εταιρία στον κλάδο παραγωγής και εμπορίας έτοιμου γυναικείου Καθ. Αλεξανδρίδης Αναστάσιος Δρ. Αντωνιάδης

Διαβάστε περισσότερα

Λογιστική Κόστους Ενότητα 11: Λογισμός Κόστους (1)

Λογιστική Κόστους Ενότητα 11: Λογισμός Κόστους (1) Λογιστική Κόστους Ενότητα 11: Λογισμός Κόστους (1) Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 12: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 12: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 2: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών Λουκάς Βλάχος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ Ενότητα 8: ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΤΜΗΣΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons

Διαβάστε περισσότερα

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας Ενότητα 11: Είδη και μετασχηματισμοί πινάκων Σγάρμπας Κυριάκος Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών Σκοποί ενότητας Είδη και μετασχηματισμοί

Διαβάστε περισσότερα

Ζωολογία Ι. Ενότητα 4: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Εργαστηριακή Άσκηση Εμβρυολογίας

Ζωολογία Ι. Ενότητα 4: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Εργαστηριακή Άσκηση Εμβρυολογίας Ζωολογία Ι Ενότητα 4: Η Διαδικασία της Αναπαραγωγής Εργαστηριακή Άσκηση Εμβρυολογίας Σκαρλάτος Ντέντος, Επικ. Καθηγητής Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Βιολογίας Περιεχόμενο εργαστηρίου 1) Παρατήρηση εμβρυικών

Διαβάστε περισσότερα

Παθολογία Σκληρών Οδοντικών Ιστών

Παθολογία Σκληρών Οδοντικών Ιστών Παθολογία Σκληρών Οδοντικών Ιστών Ενότητα 1: Χημικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ δοντιών και στοματικού περιβάλλοντος. Απομεταλλικοποίηση-επαναμεταλλικοποίηση Χρήστος Ραχιώτης Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Οδοντιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρομαγνητισμός - Οπτική - Σύγχρονη Φυσική Ενότητα: Οπτική. Βαρουτάς Δημήτρης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών

Ηλεκτρομαγνητισμός - Οπτική - Σύγχρονη Φυσική Ενότητα: Οπτική. Βαρουτάς Δημήτρης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Ηλεκτρομαγνητισμός - Οπτική - Σύγχρονη Φυσική Ενότητα: Οπτική Βαρουτάς Δημήτρης Σχολή Θετικών Επιστημών Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών ΟΠΤΙΚΗ (Ηλεκτροµαγνητισµός-Οπτική) Γεωµετρική Οπτική (Μάθηµα

Διαβάστε περισσότερα

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση

Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Χωρικές σχέσεις και Γεωμετρικές Έννοιες στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 6: Γεωμετρικά σχήματα και μεγέθη δύο και τριών διαστάσεων Δημήτρης Χασάπης Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Διαβάστε περισσότερα