NEWSLETTER. Science Technologies. Περιεχόµενα. Άσκηση. Άσκηση. εκέµβριος Έκδοση Οκτωβρίου Νοεµβρίου 2012 Τεύχος 57

Transcript

1 Science Technologies Έκδοση Οκτωβρίου Νοεµβρίου 2012 Τεύχος 57 εκέµβριος 2012 NEWSLETTER Αγαπητές οί φίλες-οι, Σας παρουσιάζουµε µε µεγάλη χαρά το 57 ο ηλεκτρονικό µας περιοδικό το οποίο είναι αφιερωµένο σε µία αδικηµένη, από πλευράς αρθρογραφίας στο περιοδικό µας, επιστήµη, την κλινική και αθλητική ψυχολογία. Περιεχόµενα Άσκηση Συναισθηµατική Νοηµοσύνη και η σχέση της µε την υγεία και τη σωµατική δραστηριότητα Στεφανία Γρηγορίου M.sc Κλινικός Ψυχολόγος - Επιστηµονική Συνεργάτης του Κέντρου Έρευνας Τεχνολογίας & Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΚΕΤΕΑΘ Εργαστήριο Κλινικής Εργοφυσιολογίας (LIVE Lab) Άσκηση ιάσπαση προσοχής και στρατηγικές διαχείρισης των κορυφαίων δεκαθλητών κατά τη διάρκεια των πιο αξέχαστων αποδόσεων τους Σε αυτό το τεύχος αποφασίσαµε να παραθέσουµε δύο άκρως ενδιαφέρονται άρθρα που καταπιάνονται το πρώτο µε την επίδραση της άσκησης στην νοηµοσύνη και τίτλο «Συναισθηµατική Νοηµοσύνη και η σχέση της µε την υγεία και τη σωµατική δραστηριότητα» της Κλινικής Ψυχολόγου Στεφανίας Γρηγορίου και το δεύτερο µε τις στρατηγικές διαχείρισης του αγωνιστικού στρες σε αθλητές υψηλού επιπέδου µε τίτλο «ιάσπαση προσοχής και στρατηγικές διαχείρισης των κορυφαίων δεκαθλητών κατά τη διάρκεια των πιο αξέχαστων αποδόσεων τους». Επίσης θα έχετε την ευκαιρία να δείτε µια σειρά από δραστηριότητες (ουκ ολίγες!), νέα, τόσο για τα τεκταινόµενα της εταιρείας µας όσο για τα τωρινά και µελλοντικά δρώµενα στη Ελληνική και Κυπριακή Επικράτεια στους χώρους της Υγείας-Άσκησης- ιατροφής-ευεξίας! Πολλές ευχές για τα Χριστούγεννα και καλή ανάγνωση Με εκτίµηση, Ο γυρολόγος Ακολουθείστε µας στο Twitter Βρείτε µας στο facebook

2 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Άσκηση Συναισθηµατική Νοηµοσύνη και η σχέση της µε την υγεία και τη σωµατική δραστηριότητα Στεφανία Γρηγορίου M.Sc. Κλινικός Ψυχολόγος Επιστημονική Συνεργάτης του Κέντρου Έρευνας Τεχνολογίας & Ανάπτυξης Θεσσαλίας ΚΕΤΕΑΘ Εργαστήριο Κλινικής Εργοφυσιολογίας (LIVE Lab) Περίληψη Η συναισθηµατική νοηµοσύνη (ΣΝ) ως η ικανότητα του ατόµου να διαχειρίζεται αποτελεσµατικά τα συναισθήµατά του κρίνεται ιδιαίτερα σηµαντική για τις διαπροσωπικές και κοινωνικές σχέσεις. Η ΣΝ στον εργασιακό χώρο και κυρίως γύρω από τους παράγοντες που την επηρεάζουν αποκτά ολοένα και περισσότερο ερευνητικό ενδιαφέρον. Στην παρούσα εργασία το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη σχέση της µε τη φυσική δραστηριότητα σε διαφορετικές ηλικίες. Ανασκοπώντας την πρόσφατη βιβλιογραφία η ΣΝ των ηλικιωµένων ατόµων φαίνεται να είναι υψηλότερη γεγονός το οποίο την ανάγει σε µία διαδικασία αναπτυσσόµενη µε την πάροδο του χρόνου, ικανή προς µάθηση η οποία δύναται να βελτιωθεί δια µέσου εµπειριών ζωής. Η ΣΝ επίσης σχετίζεται θετικά µε την καλή υγεία αλλά και µε τις συνήθειες άσκησης, ιδιαίτερα µε έντονες και µέτρια έντονες φυσικές δραστηριότητες. Τα παραπάνω ευρήµατα συνδέουν τη ΣΝ µε τις συµπεριφορές υγείας, διεγείροντας παράλληλα την ερευνητική αναζήτηση σχέσεων µεταξύ συναισθηµατικής νοηµοσύνης στο χώρο της άσκησης και της φυσικής δραστηριότητας σε διαφορετικές ηλικίες. Εισαγωγή Αρκετή σύγχυση επικρατεί, ακόµη και ανάµεσα στους ειδικούς, ως προς τους ορισµούς, τη χρήση και την εφαρµογή της, τους παράγοντες που τη διαµορφώνουν, την προβλέπουν και την ερµηνεύουν. Οι άνθρωποι δύνανται να είναι «έξυπνοι» µε διαφορετικούς τρόπους, σύµφωνα µε ψυχολόγους του 20ου αιώνα. Ο Gardner (1983) πρώτος ουσιαστικά έθεσε τα θεµέλια, εννοιολογικά, υποστηρίζοντας ότι κάθε άτοµο διαθέτει διαφορετικούς τύπους νοηµοσύνης, γεγονός που αναδεικνύει την πολλαπλή της διάσταση. Η βασική του θεωρία έχει ως αρχή την, κοινώς αποδεκτή συνειδητοποίηση, ότι ορισµένα άτοµα είναι πιο ικανά από άλλα σε ένα τοµέα και λιγότερο ικανά σε άλλο, προβάλλοντας έτσι «νοητικές δυνάµεις» που δεν αντανακλώνται σε υψηλά σκορ των τεστ νοηµοσύνης. Το 1983 εντόπισε επτά, ενώ µέχρι σήµερα έχει υιοθετήσει οκτώ τύπους νοηµοσύνης, χωρίς να θεωρεί ότι η λίστα αυτή είναι εξαντλητική ή τελική. Οι τύποι αυτοί, που εκφράζουν διαφορετικές µορφές νοηµοσύνης είναι: η γλωσσική, η λογικοµαθηµατική, η χωροταξική, η κιναισθητική, η µουσική, η διαπροσωπική, η ενδοπροσωπική και η οικολογική/φυσιογνωστική (Παπανελοπούλου, 2002). Μία πρώτη αναφορά σχετικά µε ΣΝ υπάρχει στα Ηθικά Νικοµάχεια του Αριστοτέλη όπου αναφέρει: «Ο καθένας µπορεί να θυµώσει αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυµώσει κάποιος µε το σωστό άτοµο, στο σωστό βαθµό και στη σωστή στιγµή, για το σωστό λόγο και µε το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι εύκολο» (Κανέλλου, 2007). Πρόκειται για µία αναπτυσσόµενη διαδικασία στον πέρας του χρόνου. το 1990 η ΣΝ εισάγεται ως επιστηµονική έννοια από τους Salovey και Mayer (1990), ως µία µορφή νοηµοσύνης που εµπεριείχε δεξιότητες επεξεργασίας πληροφοριών συναισθηµατικής φύσης (Νεοφύτου & Κουτσελίνη, 2006).

3 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Αναλύοντας τους όρους που συνθέτουν τη ΣΝ το συναίσθηµα ως µία σύνθετη συγκινησιακή κατάσταση, περικλείοντας σωµατικές αντιδράσεις και γνώσεις, αποδίδει και µεταβιβάζει πληροφορίες γύρω από τις σχέσεις. Από την άλλη η έννοια της νοηµοσύνης αναφέρεται στην ικανότητα κάποιου να µπορεί να εξάγει σωστά συµπεράσµατα και να αιτιολογεί όλες τις πληροφορίες που δέχεται (Mayer, Salovey & Caruso, 2000). Τέλος η ΣΝ ορίζεται ως η ικανότητα του ατόµου να διαχειρίζεται αποτελεσµατικά τα συναισθήµατά του. Εµµένοντας στους ορισµούς που έχουν δοθεί για τη ΣΝ γίνεται αντιληπτό ότι περιλαµβάνουν στοιχεία χαρακτηρίζοντας µε ακρίβεια την ικανότητα του ίδιου του ατόµου να αναγνωρίζει συναισθήµατα «άλλων», να κατανοεί τα δικά του συναισθήµατα και να χρησιµοποιεί αποτελεσµατικά τις συναισθηµατικές πληροφορίες (Geher, 2004). Ωστόσο, ο πιο επαρκής ορισµός προκύπτει από τους Salovey και Mayer (1990) όπου ΣΝ ορίζεται ως µία µορφή νοηµοσύνης στην οποία περιλαµβάνεται η ικανότητα του ατόµου να παρακολουθεί κανείς τα δικά του συναισθήµατα και τα συναισθήµατα των άλλων, να µπορεί να τα διαχωρίσει και να χρησιµοποιεί τις πληροφορίες αυτές ως οδηγό για τις πράξεις και τις σκέψεις του». Επίσης ερευνητικό ενδιαφέρον παρουσιάζεται γύρω από τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Γενικάη εµπειρία και η άσκηση επιδρά θετικά στη ΣΝ µέχρι τη πέµπτη δεκαετία της ζωής (Bar-On, 2000) και επηρεάζεται θετικά από την εµπειρία και την άσκηση, όπως συµβαίνει και µε τη γνωστική νοηµοσύνη (Goleman, 1998; Zeidner et al., 2003 στο Πλατσίδου, 2006). Η µείωση του στρες και η βελτίωση της διάθεσης, αποτελώντας συνιστώσες της ΣΝ, διαφαίνονται ως σηµαντικά οφέλη της άσκησης (Byrne & Byrne, 1993), τόσο σε κλινικούς όσο και σε µη κλινικούς πληθυσµούς (Yeung, 1996). Σηµαντική επίσης είναι η διερεύνηση της συναισθηµατικής νοηµοσύνης σε σχέση µε παράγοντες ηλικίας και φύλου (Fariselli, Ghini και Freedman, 2006). Σχετικές Θεωρίες Γενικά επικρατούν 3 µοντέλα περιγραφή της ΣΝ (Spielberger, 2004): (α) Το µοντέλο των Mayer & Salovey (1997) σύµφωνα µε το οποίο η ΣΝ ορίζεται ως η ικανότητα αντίληψης, κατανόησης και χειρισµού των συναισθηµάτων µε σκοπό την διευκόλυνση της σκέψης. Οι Salovey και Mayer στο θεωρητικό τους µοντέλο για τη ΣΝ περιλαµβάνουν την ενδοπροσωπική και διαπροσωπική νοηµοσύνη του Gardner. Ωστόσο αναφέρονται και σε κάποιες άλλες ικανότητες, οι οποίες αφορούν το γνωστικό και το συναισθηµατικό σύστηµα οργάνωσης της σκέψης του ανθρώπου. ίνοντας τον ορισµό της ΣΝ διαιρούν τις ικανότητές της σε πέντε βασικές κατηγορίες: 1)Αναγνώριση των συναισθηµάτων: η αυτογνωσία είναι το κλειδί της ΣΝ. Η ικανότητα του ατόµου να κατανοεί τα συναισθήµατά του, να είναι σίγουρος γι αυτά, ώστε να παίρνει τις προσωπικές του αποφάσεις για θέµατα, όπως η δουλειά του. 2) Η διαχείριση των συναισθηµάτων: το άτοµο είναι σηµαντικό να µπορεί να διαχειρίζεται τα συναισθήµατά του, όπως το άγχος και το θυµό, καθώς και τις συνέπειες ενδεχόµενης αποτυχηµένης διαχείρισης αυτών. Η κατάθλιψη αποτελεί γνώρισµα ατόµων που δεν κατέχουν τη συγκεκριµένη ικανότητα αυτή ενώ αντίθετα άτοµα που διαχειρίζονται τα συναισθήµατά τους επανέρχονται πιο γρήγορα από µια αρνητική κατάσταση. 3) Την παρακίνηση του εαυτού: το να βάλει κάποιος σε τάξη τα συναισθήµατά του µε βάση τους στόχους που έχει θέσει, η παρακίνηση του ίδιου του εαυτού, ο αυτοέλεγχος των συναισθηµάτων. Όσοι έχουν τη δεξιότητα αυτή τείνουν να είναι πιο παραγωγικοί και αποτελεσµατικοί. (β) Το µοντέλο του Goleman (1995) κατά το οποίο η ΣΝ ως µια σειρά από ικανότητες και δεξιότητες που καθοδηγούν την αποτελεσµατική διαχειριστική συµπεριφορά. Στο συγκεκριµένο µοντέλο η ΣΝ ορίζεται σαν δοµή η οποία περιλαµβάνει τις ικανότητες, τις οποίες τα άτοµα που τις κατέχουν, συνεχίζουν την επίτευξη των στόχων τους παρά τις ενδεχόµενες πιθανές δυσκολίες που µπορεί να συναντούν και ρυθµίζουν τη συµπεριφορά τους, έτσι ώστε το άγχος να µην τους επηρεάζει. Επίσης, τα άτοµα ελέγχουν ή και περιορίζουν τον αυθορµητισµό και τα θέλω τους ώστε να λειτουργούν µε οδηγό την ορθή σκέψη. Με λίγα λόγια, θα µπορούσαµε να πούµε πως για τον Goleman η ΣΝ είναι η λογική διαχείριση των συναισθηµάτων.

4 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Στο µοντέλο του η ΣΝ αποτελείται από: 1) τη διαχείριση των σχέσεων, η οποία περιλαµβάνει τη δηµιουργία δεσµών και την επιρροή από τους γύρω, 2) την κοινωνική ενηµερότητα, δηλαδή την κατανόηση των συναισθηµάτων των άλλων, 3) την αναγνώριση των συναισθηµάτων του ίδιου του εαυτού, που περιλαµβάνει την αυτοπεποίθηση, καθώς και 4) τη διαχείριση του εαυτού, που περιλαµβάνει τον αυτοέλεγχο, την ευσυνειδησία και την προσαρµοστικότητα. (γ) Το µοντέλο του Bar-On (1997a) το οποίο αποτελεί µια σύζευξη συναισθηµατικών και κοινωνικών δεξιοτήτων καθώς και των ικανοτήτων που επηρεάζουν την «έξυπνη» (intelligent) συµπεριφορά. Το θεωρητικό µοντέλο που προτείνει ο Bar-On για τη ΣΝ αναφέρεται σε µια σειρά ικανοτήτων και δεξιοτήτων, οι οποίες επηρεάζουν την ικανότητα του ατόµου να αντιµετωπίζει µε επιτυχία τις διάφορες καταστάσεις που λαµβάνουν χώρα στο περιβάλλον του. Έτσι, το µοντέλο του αποτελείται από πέντε παράγοντες ικανοτήτων κάθε ένας από τους οποίους αποτελείται από κάποιες δεξιότητες. 1) Η ενδοπροσωπική ικανότητα αποτελείται από τη δεξιότητα της συναισθηµατικής αυτογνωσίας, διαβεβαίωσης, ανεξαρτησίας, αυτοεκτίµησης και αυτοπραγµάτωσης. 2) Η διαπροσωπική ικανότητα αποτελείται από τη δεξιότητα της κοινωνικής υπευθυνότητας, των διαπροσωπικών σχέσεων και της συναισθηµατικής κατανόησης. 3) Η προσαρµοστικότητα αποτελείται από τη δεξιότητα επίλυσης προβληµάτων, από τις απαιτήσεις της καθηµερινότητας και από την ευελιξία. 4) Η ικανότητα διαχείρισης του άγχους αποτελείται από τη δεξιότητα ανεκτικότητας στο άγχος και από τον έλεγχο του αυθορµητισµού. 5) Τη γενική διάθεση αποτελούν η ευτυχία και η αισιοδοξία. Όλα τα παραπάνω έχουν σαν αποτέλεσµα την αποτελεσµατική απόδοση και διαχείριση της ζωής. Ξεφεύγουµε έτσι πλέον από την αποκλειστικότητα στην κατάταξη της νοηµοσύνης βάσει του IQ (Intelligence Quotient) και γίνεται πια λόγος για το EQ (Emotional Quotient) ή, διαφορετικά Συναισθηµατικό Πηλίκο, στο οποίο: οι νοητικές, επαγωγικές, αναλυτικές και ορθολογιστικές ικανότητες (I.Q) συµπληρώνονται από ικανότητες συναισθηµατικές, κοινωνικές, επικοινωνιακές (E.Q.), η µνηµονική ικανότητα και το λεξιλόγιο (I.Q.) συµπληρώνονται από το αγκάλιασµα των αναγκών µας µε τις ανάγκες και τις επιδιώξεις των άλλων (E.Q.), και η εκτίµηση του τρόπου µε τον οποίο κανείς αποκτά και οργανώνει τη νέα γνώση (I.Q.) έρχεται να συµπληρωθεί µε το πώς κανείς αντιµετωπίζει µε επιτυχία τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις και πιέσεις (E.Q.). Το πραγµατικό ταξίδι της ανακάλυψης δε συνίσταται στο να αναζητά κανείς νέα µέρη, αλλά στο να µπορεί να βλέπει µε νέα µάτια (Marcel Proust) (Hauss, 1996). ιεθνώς ελάχιστη έρευνα έχει διενεργηθεί µε σκοπό τη συσχέτιση ΣΝ µε την άσκηση. Αναδύεται µία αιτιώδης σχέση των συγκεκριµένων µεταβλητών, όπου τίθενται σαφή τα οφέλη της άσκησης τόσο σε σωµατικό όσο και ψυχολογικό επίπεδο τόσο των νεώτερων όσο και ηλικιωµένων ατόµων. Η σύντοµη βιβλιογραφική ανασκόπηση που ακολουθεί, στόχο έχει να αναδείξει την σηµαντικότητα της φυσική δραστηριότητας και τη θετική συµβολή της στη ΣΝ και το καινοτόµο σηµείο της είναι η εφαρµογή της στην τρίτη ηλικία. Ανασκόπηση Βιβλιογραφίας Ερµηνεύοντας τη ΣΝ διαπολιτισµικά οι Sharma, Biswal, Deller, και Mandan (2009), εξέτασαν τις διαφορές και οµοιότητες µεταξύ παραγοντικών δοµών της συναισθηµατικής νοηµοσύνης έχοντας ως πλαίσιο τον διαχωρισµό των κοινωνιών σε δυτικές και ανατολικές. Απέδωσαν τις διαφορές που βρήκαν στον ατοµικισµό και την απόσταση από την εξουσία. Συναισθηµατική νοηµοσύνη και ηλικία Σε έρευνα των Fariselli, Ghini και Freedman (2006), εξετάστηκε η σχέση µεταξύ ΣΝ και ηλικίας και συµµετείχαν 405 αµερικανοί πολίτες ηλικίας 22 έως 70 ετών, µε πλειονότητα το γυναικείο φύλο. Χρησιµοποιώντας το ερωτηµατολόγιο SEI (Six Seconds Emotional Intelligence Assessment; Fariselli et al, 2006), τα αποτελέσµατα έδειξαν µία µικρή αλλά σηµαντική σχέση της ΣΝ µε την ηλικία. Η τάση αυτή παρατηρήθηκε κυρίως στα άτοµα ηλικίας ετών. Η ελαφρώς υψηλότερη ΣΝ των ηλικιωµένων ατόµων καταλήγουν στη θεώρηση της ΣΝ ως διαδικασία αναπτυσσόµενη µε την πάροδο του χρόνου και τη δυνατότητα βελτίωσης της δια µέσου εµπειριών ζωής, δηλαδή είναι ικανή προς µάθηση.

5 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Οι Phillips και Allen (2004), εξέτασαν εάν νεώτερα και ηλικιωµένα άτοµα διαφέρουν στην εκτίµηση της έντασης συναισθηµάτων των άλλων και µελέτησαν επίσης, εάν υπάρχει διαφοροποίηση των συναισθηµάτων(ευτυχία, λύπη, άγχος, φόβος) ανάλογα µε την ηλικία. Υγιείς ενήλικες(ν=90) χωρίστηκαν σε δύο οµάδες, όπου η ηλικία της πρώτης οµάδας κυµαίνονταν από έτη και η δεύτερη από έτη. Η αξιολόγηση των συµµετεχόντων έγινε δείχνοντάς τους ως ερέθισµα, φωτογραφίες µε εκφράσεις λευκών και µαύρων γυναικείων προσώπων, το κάθε ένα από τα οποία είχε προταθεί να εκφράζει ένα από τα τέσσερα συναισθήµατα: ευτυχία, θλίψη ή λύπη, φόβο, θυµό (FAB; Florida Affect Battery; Bowers, Blonder, & Heilman, 1991; 1998), εξετάζοντας δύο βασικές παραµέτρους της συναισθηµατικής νοηµοσύνης: την έκφραση του προσώπου και τον τόνο της φωνής. Τα αποτελέσµατα της έρευνας ανέδειξαν µια τάση των νεώτερων ατόµων να αντιλαµβάνονται τα αρνητικά συναισθήµατα εντονότερα, το οποίο µπορεί να αποδοθεί, σύµφωνα µε τους ερευνητές, και στο υψηλότερο αυτό-αναφερόµενο άγχος που αντιµετωπίζουν οι νεώτεροι ενήλικες. Αναφορικά µε τις διαφορετικές στρατηγικές ρύθµισης των συναισθηµάτων οι Shiota και Levenson (2009) εξέτασαν τις διαφορές που παρατηρούνται σε σχέση µε την ηλικία σε τρεις διαφορετικές στρατηγικές ρύθµισης (ανεξάρτητη επανεκτίµηση (detached reappraisal), θετική επαναξιολόγηση (positive reappraisal), συµπεριφορά συναισθηµατικής καταστολής (behavior suppression). Ενήλικες της Βόρειας Καλιφόρνια χωρίστηκαν σε τρεις ισάριθµες ηλικιακές οµάδες (20 29, και ετών) και µετρήθηκε η φυσιολογική αντίδραση τους στην προβολή 6 ταινιών µικρού µήκους. Παρατηρήθηκε ότι όσο αυξάνεται η ηλικία παρατηρείται µείωση της ικανότητας των ατόµων να εφαρµόζουν ανεξάρτητη επανεκτίµηση, ενίσχυση της ικανότητάς τους να εφαρµόζουν θετική επαναξιολόγηση και διατήρηση της ικανότητας τους να εκτελούν συµπεριφορά συναισθηµατικής καταστολής. Η διακριτική χρήση των συγκεκριµένων στρατηγικών ρύθµισης συναισθηµάτων σε περασµένη ηλικία δύναται να δώσει σηµαντικές ενδείξεις τόσο για την κατανόηση όσο και την προώθηση επιτυχούς γήρανσης. Συναισθηµατική νοηµοσύνη & άσκηση Στην προσπάθεια εξεύρεσης αιτιώδους σχέση µεταξύ άσκησης και ΣΝ, πρόσφατη έρευνα των Fong-Li, Lu, και Wang (2009), συνέκρινε τη ΣΝ, το fitness και την ποιότητα ζωής που σχετίζεται µε την υγεία. Ακόµη εξετάστηκε η προβλεψιµότητα των επιπέδων φυσικής δραστηριότητας, σωµατικής υγείας και ποιότητας ζωής σχετιζόµενης µε την υγεία. Φοιτητές και φοιτήτριες από την Ταιβάν, οι οποίοι συµπλήρωσαν µεταξύ άλλων το ερωτηµατολόγιο αυτοαναφοράς BarOn-EQ, το οποίο αξιολογούσε πέντε παράγοντες: ενδοπροσωπική ικανότητα, διαπροσωπική ικανότητα, προσαρµοστικότητα, ικανότητα διαχείρισης άγχους και γενικότερη διάθεση (BarOn, 2002). Περισσότερο δραστήριοι φοιτητές βρέθηκαν µε υψηλότερους δείκτες ΣΝ, και της ποιότητας ζωής που σχετίζεται τόσο µε την υγεία όσο και µε το fitness. Καταλήγοντας, η φυσική δραστηριότητα δύναται να βελτιώσει τη σωµατική, ψυχολογική όπως και τη συναισθηµατική υγεία των φοιτητών. Η παρούσα έρευνα επιβεβαιώνει τη συµµετοχή στην άσκηση ως παράγοντα ενίσχυσης της υγείας και ως ένα αποτελεσµατικό τρόπο αναγνώρισης και διαχείρισης της ΣΝ τους. Ακόµη, έρευνα των Solanky και Lane (2010), µελέτησε τη σχέση ΣΝ ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και των πεποιθήσεων ως προς την αποτελεσµατικότητα της άσκησης ως στρατηγική ρύθµισης της διάθεσης. Οι ερευνητές υπέθεσαν ότι η υψηλή ΣΝ σχετίζεται σηµαντικά µε την χρήση της άσκησης ως στρατηγική ρύθµισης των συναισθηµάτων. Οι συµµετέχοντες συµπλήρωσαν µεταξύ άλλων την Κλίµακα Συναισθηµατικής Νοηµοσύνης, αποτελούµενη από 33 θέµατα. Η ΣΝ βρέθηκε να σχετίζεται σηµαντικά µε την πεποίθηση ότι η άσκηση θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί ως µέσο τροποποίησης της διάθεσης. Το Συµπερασµατικά η έρευνα κατέληξε ότι η ΣΝ σχετίζεται µε πεποιθήσεις αποτελεσµατικότητας της άσκησης στην ενίσχυση συναισθηµατικών καταστάσεων. Πιο ειδικά στο χώρο του αθλητισµού, οι Lane, Thelwell, Lowther και Devonport (2009) εξέτασαν τη σχέση µεταξύ αυτό-αναφερόµενης ΣΝ 954 και ψυχολογικών δεξιοτήτων που χρησιµοποιούν οι αθλητές από το χώρο του ποδοσφαίρου µε µέσο όρο ηλικία τα 21 έτη.

6 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Οι αθλητές συµπλήρωσαν την Κλίµακα Συναισθηµατικής Νοηµοσύνης (EIS; Schutte et al., 1998) η οποία αξιολογούσε έξι παράγοντες: αξιολόγηση των συναισθηµάτων, εκτίµηση των συναισθηµάτων, την αισιοδοξία των άλλων, τη ρύθµιση, κοινωνικές δεξιότητες και αξιοποίηση των συναισθηµάτων. Αρχικά βρέθηκε ότι οι ψυχολογικές δεξιότητες που χρησιµοποιούνταν τόσο στην προπόνηση όσο και στον αγώνα, σχετίζονταν µε τη νοηµοσύνη. Πιο συγκεκριµένα όσον αφορά στη σχέση µεταξύ εξειδικευµένων ψυχολογικών δεξιοτήτων και υπο-στοιχείων ΣΝ, η έρευνα έδειξε ότι οι αθλητές που χρησιµοποιούσαν την αυτο-οµιλία, θεωρήθηκαν πιο ικανοί στο να εκτιµήσουν τόσο τα δικά τους όσο και τα συναισθήµατα των άλλων όπως επίσης και να προβούν σε ρύθµιση αυτών. Ακόµη πιο πρόσφατα ερευνητικά δεδοµένα (Mohanan, Mokhtar, Jayan, 2011) εξέτασαν τους ατοµικούς παράγοντες ηλικία, φύλο, µη-λεκτική νοηµοσύνη και ΣΝ 304 ινδιάνων αθλητών αξιολογώντας τη θετική ψυχική υγεία των συµµετεχόντων µε την Κλίµακα Κατάστασης της Ψυχικής Υγείας (Mental Health Status Scale) ενώ τόσο η ΣΝ όσο και η µη λεκτική νοηµοσύνη αξιολογήθηκαν βάση της Κλίµακας Συναισθηµατικής Νοηµοσύνης για αθλητές και Advanced Progressive Matrices αντίστοιχα. Η ηλικία, το φύλο και ΣΝ ήταν οι σηµαντικοί προγνωστικοί παράγοντες για τη θετική ψυχική υγεία των αθλητών µε τη ΣΝ να εξηγεί το 29% της θετικής ψυχικής υγείας των αθλητών όταν η ηλικία, το φύλο και µη λεκτική νοηµοσύνη φαίνονται στατιστικά ελεγχόµενες µεταβλητές. Συνδέοντας τη φυσική δραστηριότητα και άγχους, ο McAuley και οι συνεργάτες του (2002), εξέτασαν την επίδραση εξάµηνης παρέµβασης φυσικής δραστηριότητας µε επαναµέτρηση µετά από έξι µήνες (follow-up) στο κοινωνικό σωµατικό άγχος σε ηλικιωµένους αλλά και τον βαθµό, στον οποίο γνωστικές, συµπεριφορικές και ψυχολογικές µεταβλητές συνεισφέρουν σε αλλαγές µε την πάροδο του χρόνου. Οι συµµετέχοντες στην έρευνα µε µέσο όρο ηλικίας 65 έτη, κατανεµήθηκαν τυχαία στις οµάδες φυσικής δραστηριότητας και απασχολήθηκαν σε εξάµηνα προγράµµατα άσκησης. Η έρευνα έδειξε ότι σηµαντική µείωση του κοινωνικού σωµατικού άγχους ύστερα από 12-µηνη περίοδο µαθηµάτων. Επίσης οι βελτιώσεις που παρατηρήθηκαν στην αυτόαποτελεσµατικότητα και το fitness είναι και σηµαντικός προβλεπτικός παράγοντας των αλλαγών στο κοινωνικό σωµατικό άγχος. Πρόσφατα ελληνικά ερευνητικά δεδοµένα, ενισχύουν τη σχέση µεταξύ φυσικής δραστηριότητας και στρες. Σε έρευνα των Κάµτσιου και Φυλακτακίδου (2008) εξετάστηκε µεταξύ άλλων η αναζήτηση πιθανής σχέσης µεταξύ της συµµετοχής σε φυσική δραστηριότητα και συγκεκριµένων στρατηγικών αντιµετώπισης του στρες, η σχέση της φυσικής δραστηριότητας και της αυτοαποτελεσµατικότητας για την αντιµετώπιση ερεθισµάτων άγχους σε άτοµα µε µέσο όρο ηλικίας τα 21 έτη. Η έρευνα κατέδειξε τη σχέση µεταξύ φυσικής δραστηριότητας και του στρες. Πιο συγκεκριµένα βρέθηκε ότι η συµµετοχή σε φυσική δραστηριότητα (µέτριας ή ήπιας έντασης) είναι ένας παράγοντας ελέγχου του στρες. Σηµαντικό επίσης όσον αφορά στις διαφορές µεταξύ των δύο φύλων, ότι οι φοιτήτριες χρησιµοποιούν περισσότερο τις στρατηγικές αντιµετώπισης του στρες µε θετική προσέγγιση και µε αναζήτηση κοινωνικής βοήθειας. Παρόµοια, σε έρευνά τους ο Ramesar και οι συνεργάτες του (2009) εξέτασαν εάν υπάρχει σχέση µεταξύ ΣΝ και διαχείρισης του στρες. Για το λόγο αυτό το δείγµα τους αποτέλεσαν άτοµα που εργάζονταν σε διευθυντικές θέσεις οικονοµικού ιδρύµατος στη Νότια Αφρική. Οι συµµετέχοντες συµπλήρωσαν και το ερωτηµατολόγιο αυτοαναφοράς BarOn-EQ. Η διαχείριση του στρες είναι ένα στοιχείο της ΣΝ ενώ το ίδιο το στρες θα µπορούσε να είναι είτε εισροή είτε εκροή της ΣΝ ή ακόµη και έλλειψη αυτής. Ακόµη, έχει επιβεβαιωθεί ότι η συµµετοχή σε άσκηση και σε φυσική δραστηριότητα συµβάλλει αποτελεσµατικά στην ψυχική και την ψυχολογική υγεία. Πρόσφατη έρευνα των Nguyen, Unger, Hamilton, και SpruijtMetz (2006), µε σκοπό να εξεταστεί η σχέση µεταξύ φυσικής δραστηριότητας και δύο δεικτών του στρες. Το δείγµα αποτελούσαν φοιτητές από τρία διαφορετικά πανεπιστήµια της νότιας Καλιφόρνια. Οι φοιτητές που παράλληλα ήταν και εν ενεργεία αθλητές, ανέφεραν λιγότερο αντιλαµβανόµενο στρες, περισσότερη ικανότητα να χρησιµοποιούν επιτυχώς προσαρµοσµένες στρατηγικές αντιµετώπισής του, αντιµετωπίζοντας ερεθίσµατα άγχους και βιώνοντας λιγότερα ψυχολογικά συµπτώµατα που σχετίζονται µε το στρες, σε σύγκριση µη αθλητές φοιτητές.

7 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Σύγχρονες θεωρίες τοποθετούν τα συναισθήµατα και την αυτορρύθµιση στο κέντρο των διαδικασιών του στρες. Οι Slaski και Cartwright (2002) εξέτασαν τη σχέση µεταξύ της ΣΝ, στρες, υγείας και απόδοσης σε συµµετέχοντες που επιλέχθηκαν τυχαία µεταξύ στελεχών που εργάζονταν σε εταιρεία πωλήσεων της Μεγάλης Βρετανίας. Οι εργαζόµενοι συµπλήρωσαν µία σειρά ερωτηµατολογίων αυτοαναφοράς, όπου µεταξύ άλλων ήταν και η κλίµακα του BarOn (BarOn_EQI) για την αξιολόγηση της ΣΝ, καταλήγοντας σε θετική συσχέτιση της ΣΝ µε τη σωµατική και ψυχική υγεία. Η σχέση µεταξύ της φυσικής δραστηριότητας και κάποιων όψεων της ΣΝ προτείνουν ότι για τα συγκεκριµένα στελέχη η άσκηση µπορεί να τους εξασφαλίσει µία αίσθηση ότι τα έχουν καταφέρει όπως επίσης και µία θετικής προοπτικής. Πιο συγκεκριµένα πρέπει να αναφερθεί ότι τα αποτελέσµατα της έρευνας σχετικά µε την άσκηση αλλά και µε το βάρος σώµατος στηρίζουν παλιότερα ερευνητικά δεδοµένα όπου αναφέρονται στην άσκηση και την καλή διατροφή ως καλούς συντονιστές του στρες, της υγείας και του well-being (Whatmore, Cartwright, & Cooper, 1999). Σύµφωνα µε τους Slaski και Cartwright (2002), άτοµα µε υψηλά επίπεδα ΣΝ είναι πιο πιθανό να είναι πιο υγιή και µε καλύτερα επίπεδα ευεξίας, καθώς επίσης είναι εξίσου πιθανό να αναζητήσουν βοήθεια και να ακολουθήσουν τις οδηγίες κάποιου γιατρού (Ciarrochi & Deane, 2001), αλλά και να αντισταθούν όταν βρίσκονται υπό πίεση σε µία κατάσταση επικίνδυνη για την υγεία τους, όπως για παράδειγµα το κάπνισµα (Trinidad & Johnson, 2002). Επίσης, η ΣΝ συσχετίζεται αρνητικά µε ψυχολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν την υγεία, όπως η κατάθλιψη και το άγχος (Slaski & Cartwright, 2002). Σε µία ενδιαφέρουσα έρευνα οι Ciarrochi, Deane και Anderson (2002), επεσήµαναν τη σηµαντική αρνητική σχέση µεταξύ του άγχους και της ψυχολογικής υγείας, συµπεριλαµβανοµένου της κατάθλιψης και των τάσεων αυτοκτονίας σε νέους ανθρώπους µε τη ΣΝ. Έρευνα των Τσαούση και Νικολάου (2005) µελέτησε τη σχέση των χαρακτηριστικών ΣΝ όπως η αντίληψη, ο έλεγχος, η χρήση και η κατανόηση των συναισθηµάτων µε τη σωµατική και ψυχική υγεία. Άτοµα µε µέσο όρο ηλικίας τα 25 έτη συµπλήρωσαν µεταξύ άλλων το ερωτηµατολόγιο των Χαρακτηριστικών Συναισθηµατικής Νοηµοσύνης (TEIQ). Η µελέτη κατέληξε ότι η αύξηση των επιπέδων ΣΝ επέδρασε σηµαντικά στη γενική υγεία του ατόµου. Ήδη νωρίτερα οι Goldman, Kraemer και Salovey (1996) είχαν αναγνώρισει το µέτριο ρόλο της ρύθµισης των συναισθηµάτων στη σχέση µεταξύ στρες και σωµατικής υγείας. Γενικά παρατηρείται έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον στη σύνδεση µεταξύ ΣΝ και γενικών συµπεριφορών υγείας. Προηγούµενες έρευνες έχουν δείξει ότι η υψηλή ΣΝ συνδέεται θετικά µε συµπεριφορές υγείας και αντίστοιχα χαµηλά επίπεδα ΣΝ σχετίζονται αρνητικές συµπεριφορές υγείας. Πρόσφατα ερευνητικά δεδοµένα, από τους Batool και Khalid (2009), ανέδειξαν τη σχέση µεταξύ ΣΝ και κατάθλιψης. Αξιολόγησαν άτοµα ηλικίας 18 έως 60 ετών µε διαγνωσµένη κατάθλιψη. Η ΣΝ τους µετρήθηκε µε εργαλείο αυτοαναφοράς (SEI;Scale Emotional Intelligence). Τα αποτελέσµατα της µελέτης έδειξαν ότι ασθενείς µε χαµηλή σχετικά ΣΝ είναι και περισσότερο επιρρεπείς στην κατάθλιψη. Κατά τη σύγκριση µεταξύ ανδρών και γυναικών οι άνδρες βρέθηκαν µε χαµηλότερα σκορ συναισθηµατικής νοηµοσύνης. Ακόµη ερευνητικά έχει µελετηθεί η σχέση µεταξύ προσωπικότητας, στρατηγικών αντιµετώπισης, εστίας ελέγχου της υγείας(health locus of control) ΣΝ και συµπεριφορών υγείας (Saklofske, Austin, Galloway & Davidson, 2007). Οι συµπεριφορές υγείας συµπεριελάµβαναν το κάπνισµα, την κατανάλωση αλκοόλ, τη διατροφή, την άσκηση, το αυτοαξιολογούµενο status υγείας και τον αριθµό επισκέψεων του συµµετέχοντα σε γιατρό. Η ΣΝ αξιολογήθηκε µε την Κλίµακα Συναισθηµατικής Νοηµοσύνης του Schutte και των συνεργατών του (1998). Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι η ΣΝ συνδέεται θετικά µε στρατηγικές αντιµετώπισης εστιασµένες σε έργο και αρνητικά µε στρατηγικές αντιµετώπισης εστιασµένες στο συναίσθηµα. Επίσης, βρέθηκε ότι η ΣΝ συνδεόταν µόνο µε τη λήψη τακτικής άσκησης και στρατηγικών διατροφής. Ωστόσο οι τρόπο µε τους οποίους µπορεί η ΣΝ σαν πηγή αντιµετώπισης είναι ακόµη υπό έρευνα. Έρευνα του Rohr (2005) εξέτασε µεταξύ άλλων τις διαφορές φύλου στη σχέση µεταξύ συναισθηµατικής νοηµοσύνης και στάσεων ως προς την άσκηση σε φοιτητές πανεπιστηµίου του Καναδά, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο οµάδες ανάλογα µε την ένταση της άσκησης στην οποία συµµετείχαν. Οι φοιτητές συµπλήρωσαν µία σύντοµη φόρµα του ερωτηµατολογίου αυτοαναφοράς BarOn-EQ.

8 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Επίσης οι στάσεις ως προς την άσκηση αξιολογήθηκαν µε το ερωτηµατολόγιο πεποιθήσεων υγείας (HBQ). Τα αποτελέσµατα έδειξαν µία αδύναµη σχέση µεταξύ ΣΝ και στάσεων ως προς την άσκηση. Γενικά επισηµάνθηκε ότι ενεργά άτοµα είχαν εντονότερες πεποιθήσεις σχετικά µε τα οφέλη της άσκησης, το οποίο ερευνητικά υποστηρίχθηκε και στην έρευνα των Craig και Cameron (2004). Επίσης οι άνδρες βρέθηκαν περισσότερο ενεργοί και οι στάσεις τους ως προς την άσκηση επιδρά περισσότερο στο κοινωνικό και συναισθηµατικό wellbeing συγκριτικά µε τις γυναίκες. Συζήτηση Η ΣΝ, εµφανίζεται να έχει πολλά υποσχόµενες εφαρµογές στον επαγγελµατικό, τον εκπαιδευτικό και τον χώρο της ψυχικής υγείας (Cherniss, 2000; Goleman, 1995; Matthews et al., 2002; Mayer et al., 2000). Στοχεύοντας στην αύξηση της ΣΝ µπορεί να επιτευχθεί µείωση του στρες και προώθηση της υγείας (Whatmore, Cartwright, & Cooper, 1999). Όσον αφορά στο χώρο του αθλητισµού, περαιτέρω έρευνα χρειάζεται προκειµένου να διευκρινιστεί εάν η ΣΝ αποτελεί πράγµατι µία πολύτιµη προσθήκη ή ένας πλεονάζων όρο στο χώρο των ψυχικών δεξιοτήτων (Zizzi, Deaner, & Ηirschhorn, 2003). Η σχέση της ΣΝ µε την καλή λειτουργία της υγείας (Τσαούσης & Νικολάου, 2005). Άτοµα µε υψηλή ΣΝ βιώνουν καλύτερη υγεία και αντιλαµβάνονται την ανάγκη αναζήτησης βοήθειας ειδικού όποτε κρίνουν απαραίτητη τη συµβολή τους (Chiarrochi & Deane, 2001). Το αυξηµένο ενδιαφέρον παρουσιάστηκε στη σύνδεση της συναισθηµατικής νοηµοσύνης και συµπεριφορών υγείας (Austin, Saklofkse, & Egan, 2005), διεγείρει την ερευνητική αναζήτηση σχέσεων µεταξύ συναισθηµατικής νοηµοσύνης στο χώρο της άσκησης και της φυσικής δραστηριότητας (Solanski & Lane, 2010), η όποια έχει εξακριβωθεί αλλά άξιο έρευνας είναι η µελέτη κατεύθυνση της συγκεκριµένης σχέσης και να εξακριβωθεί εάν η ΣΝ κατέχει θέση αιτίου ή αιτιατού. Στα πλαίσια της ψυχικής υγείας, τα άτοµα µε µειωµένη ΣΝ είναι περισσότερο επιρρεπή στην κατάθλιψη (Batool & Khalid, 2009), όπως επίσης παρατηρούνται σηµαντικά ελλείµµατα συναισθηµατικών ικανοτήτων σε άτοµα µε διαταραχές κατάχρησης ουσιών αλλά και οριακής προσωπικότητας (Mayer, Salovey, & Caruso,2002). ιαφορές φύλου στην γενική και αντιλαµβανόµενη ΣΝ ανέφεραν ότι οι γυναίκες υπερέχουν στην αναγνώριση και την κατανόηση των συναισθηµάτων, την ενσυναίσθηση, την κοινωνική προσαρµογή και τη διαπροσωπική επικοινωνία. Οι άνδρες, από την άλλη, υπερέχουν στη διαχείριση των συναισθηµάτων προσαρµόζονται καλύτερα στις νέες συνθήκες και είναι πιο θετικοί και αισιόδοξοι (Bar-On, 2000; Ciarrochi, Chan, & Caputi, 2000; Petrides & Furnham, 2000). Στις γυναίκες η ΣΝ βρέθηκε να σχετίζεται µε την εικόνα σώµατος(swami, Begum, & Petrides, 2003), τα επίπεδα άγχους αλλά και τις στάσεις τους στις διατροφικές διαταραχές (Costarelli, Demertzi, & Stamou, 2009). Τα άτοµα µε υψηλή ΣΝ παρουσιάζουν µεγαλύτερη ενσυναίσθηση και αυτό-παρακολούθηση στις κοινωνικές τους σχέσεις πιο ανεπτυγµένες κοινωνικές δεξιότητες, φαίνονται να είναι πιο συνεργάσιµοι και να έχουν στενές και συναισθηµατικές διαπροσωπικές σχέσεις δηλώνοντας περισσότερο ικανοποιηµένοι από αυτές (Austin, Saklofske & Egan, 2005; Ciarrochi & Deane 2001; Schutte, Malouff, Bobik, Coston, Greeson, Jedlicka, Rhodes & Wendorf, 2001). Τέλος, άτοµα µε αυξηµένη ΣΝ είναι πιο αισιόδοξα και πιο ικανοποιηµένα από τη συζυγική τους ζωή (Schutte et al., 1998; 2001). Εκτιµούν για τον εαυτό τους ότι διαθέτουν καλύτερους τρόπους αντιµετώπισης προβληµάτων και δυσκολιών και αναφέρουν χαµηλότερα επίπεδα άγχους, ανησυχίας και κατάθλιψης (Bastian, Burns & Nettelbeck, 2005; Salovey, Stroud, Woolery & Epel, 2002; Schutte et al., 1998). Στα εργασιακά πλαίσια η ΣΝ µπορεί να συµβάλλει στην αύξηση της αποδοτικότητας αλλά και την δηµιουργία καλού εργασιακού κλίµατος. Η ΣΝ βασιζόµενη στην εύρεση, την αναγνώριση, την δέσµευση και την αξιοποίηση των συναισθηµάτων, αποτελεί από τα σηµαντικότερα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει κάποιος για µία αποτελεσµατική ηγεσία µέσα, αλλά και έξω από το χώρο εργασίας. Ένας εργαζόµενος µε υψηλή ΣΝ µπορεί να διαχειριστεί τις παρορµήσεις του, να επικοινωνεί µε άλλους αποτελεσµατικά να διαχειρίζεται την αλλαγή, να επιλύει προβλήµατα και να χρησιµοποιεί το χιούµορ για να αντιµετωπίσει τεταµένες καταστάσεις. ιαθέτει επίσης, ενσυναίσθηση, και παραµένει αισιόδοξος παρά τις ενδεχόµενες αντιξοότητες.

9 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Αυτή η σαφήνεια στην σκέψη και η ηρεµία στο άγχος και την χαοτική κατάσταση είναι αυτό που χωρίζει την καλύτερη απόδοση από την αδυναµία στον χώρο εργασίας (Κοπανάκης, 2010). Η ΣΝ (Goleman 2000) ως η «νοηµοσύνη της καρδιάς» αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες στην αποτελεσµατική λεκτική και µη λεκτική επικοινωνία. Βιβλιογραφία 1. Austin, E. J., Saklofske, D. H., & Egan, V. (2005). Personality, well-being and health correlates of trait emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 38(3), Bar-On, R. (1997a). The Emotional Quotient Inventory (EQ-i): A test of emotional intelligence. Toronto, Canada: Multi-Health Systems, Inc. 3. Bar-On, R. (2000). Emotional and social intelligence: Insights from the Emotional Quotient Inventory. In R. Bar- On & J. D. A. Parker (Eds.), The Handbook of Emotional Intelligence (pp ). San Francisco: John Willey & Sons, Inc. 4. BarOn, R. (2002). BarOn Emotional Quotient Inventory: Technical Manual. MHS, North Tonawanda, NY. 5. Bar-On, R. (2010). Emotional intelligence: an integral part of positive psychology. South African journal of Psychology, 40(1), Bastian, V. A., Burns, N. R., & Nettelbeck, T. (2005). Emotional intelligence predicts life skills, but not as well as personality and cognitive abilities. Personality and Individual Differences, 39, Batool, S., & Khalid, R. (2009). Low emotional intelligence: A risk factor for depression. JPPS, 6(2), Bowers, D., Blonder, L., & Heilman, K. (1998). Florida Affect Battery. Revised. Cognitive Neuroscience Laboratory, University of Florida. 9. Byrne, A. & Byrne, D.G. (1993). The effect of exercise on depression, anxiety and other mood states A review. Journal of Psychosomatic Research, 37, Ciarrochi, J. V., Chan, A. Y. C., & Caputi, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence construct. Personality and Individual Differences, 28, Ciarrochi, J. V. & Deane, F. P. (2001). Emotional competence and willingness to seek help from professional and nonprofessional sources. British Journal of Guidance and Counselling, 29, Ciarrochi, J., Deane, F., & Anderson, S. (2002). Emotional intelligence moderates the relationship between stress and mental health. Personality and Individual Differences, 32(2), Cooper, C., Bebbington, P., Katona, C., & Livingstone, G. (2009). Successful aging in health adversity: results from the National Psychiatric Morbidity Survey. International Psychogeriatrics, 21(5), Costarelli, V., Demertzi, M., & Stamou, D. (2009). Disordered eating attitudes in relation to body image and emotional intelligence in young women. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 22, Craig, C. L. & Cameron, C. (2004). Increasing physical activity: Assessing trends from 1998 to Ottawa, ON: Canadian Fitness and Lifestyles Research Institute. Retrieved July 29, 2004, from Fariselli, L., Ghini, M., & Freedman, J. (2006). Age and Emotional Intelligence. White Paper Research on Emotional Intelligence. Retrieved on April 2012 from nd_age.pdf 17. Fong-Li, G., Lu, F., & Wang, H. (2009). Emotional intelligence and health in Taiwan college students. Journal of Exercise Science & Fitness, 7(1), Gardner, H. (1983). Frames Of Mind: The Theory Of Multiple Intelligences. New York: Basic Books. 19. Geher, G. (2004). Measuring emotional intelligence: Common ground and controversy. New York: Nova Science Publishing. 20. Goldman, S.L., Kraemer, D.T., & Salovey, P. (1996). Beliefs about mood moderate the relationship of stress to illness and symptoms reporting. Journal of Psychosomatic Research, 41,

10 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER 21. Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence. New York: Bantam Hertel, J., Schutz, A., & Lammers, C. (2009). Emotional Intelligence and Mental Disorder. Journal of Clinical psychology, 65(9), Goleman, D. (2000). Working with emotional intelligence. New York: Bantam. 23. Κάµτσιος, Σ. & Φυλακτακίδου, Α. (2008). Σχέση Στρατηγικών Αντιµετώπισης Ερεθισµάτων Άγχους, Αυτοαποτελεσµατικότητας και Συµµετοχής σε Φυσική ραστηριότητα σε Φοιτητές του Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισµό, 6(3), Κανέλλου, Γ. (2007). Θυµός: Ένα καταστροφικό συναίσθηµα. Ανακτήθηκε στις 8 Απριλίου, 2011 από Κοπανάκης, Ν. (2010). Η συναισθηµατική νοηµοσύνη στο χώρο εργασίας. Αδηµοσίευτη διπλωµατική διατριβή, ΤΕΙ Κρήτης. 26. Lane, A. M.,Thelwell, R.C., Lowther, J., & Devonport, T.J. (2009). Emotional intelligence and psychological skills use among athletes. Society for Personality Research, 37(2), Mayer, J.D., Caruso, D., & Salovey, P. (2000). Selecting a measure of emotional intelligence: The case for ability scales. In R. Bar-On & J.D.A. Parker (Eds.), The handbook of emotional intelligence (pp ). San Francisco: Jossey-Bass. 28. Mayer, J.D., Salovey, P., & Caruso, D.R. (2002). Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test (MSCEIT) User s Manual. Toronto, Canada: MHS. 29. Mayer, J.D. & Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? In P. Salovey & D. Sluyter (Eds). Emotional Development and Emotional Intelligence: Implications for Educators (pp. 3-31). New York: Basic Books. 30. McAuley, Marquez, D.X. Jerome, G. J., Blissmer, B., & Katula, J. (2002). Physical activity and physique anxiety in older adults: fitness, and efficacy influences. Aging & Mental Health, 6(3), Mohanan, S.A., Mokhtar, A.H., & Jayan, C. (2011). Emotional intelligence or nonverbal intelligence: Which is a better predictor of athletes' positive mental health? Journal of the Indian Academy of Applied Psychology, 37, Νεοφύτου, Λ. & Κουτσελίνη, Μ. (2006). Συναισθηµατική νοηµοσύνη: επιστηµολογικές αµφισβητήσεις και περιορισµοί. Ανακτήθηκε στις 10 Γενάρη, 2011 από epaweb.soe.ucy.ac.cy/.../emotional_%20intelligen ce_assignment_paidagogiki%20etaireia%2006 %20(1).doc 33. Nguyen, M.S., Unger, J., Hamilton, J., & SpruijtMetz, D. (2006). Associations between physical activity and perceived stress/hassles in college students. Stress and Health, 22, Παπανελοπούλου, Ε. (2002). Πολλαπλοί τύποι νοηµοσύνης: Θεωρία- εφαρµογή και προοπτικές στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Αδηµοσίευτη διδακτορική διατριβή. Τµήµα ειδικής αγωγής, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. 35. Phillips, L.H. & Allen, R. (2004). Adult aging and the perceived intensity of emotions in faces and stories. Aging Clinical and Experimental Research, 16(3), Πλατσίδου, Μ. (2006). Ο λειτουργικός ρόλος της αντιλαµβανόµενης συναισθηµατικής νοηµοσύνης στο σύστηµα του εαυτού. Στο Ε. Συγκολλίτου (Επιµ. u904 Έκδ.), Η έννοια του εαυτού και λειτουργικότητα στο σχολείο (σ ). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κυριακίδη. 37. Petrides, K.V., & Furnham, A. (2003). Trait emotional intelligence: Behavioral validation in two studies of emotion recognition and reactivity to mood induction. European Journal of Personality, 17, Ramesar, S., Koortzen, P., & Oosthuinzen, R. (2009). The relationship between emotional intelligence and stress management. SA Journal of Industrial Psychology, 35(1), Rohr, Β.Α. (2005). Emotional intelligence: Correlates with exercise attitudes. Master studies Thesis. University of Saskatchewan. 40. Saklofske, D.H., Austin, E.J., Galloway, J., & Davidson, K. (2007). Individual difference correlates of health related behaviours: Preliminary evidence for links between emotional intelligence and coping. Personality and Individual Differences, 42,

11 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER 41. Salovey, P. & Mayer, J.D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition, and Personality, 9, Salovey, P., Stroud, L. R., Woolery, A., & Epel, E.S. (2002). Perceived emotional intelligence, stress reactivity, and symptom reports: Further explorations using the trait meta-mood scale. Psychology and Health, 17, Sharma, S.J.D., Biswal, R., & Mandal, M.K. (2009). Emotional Intelligence : Factorial Structure and Construct Validity across Cultures. International Journal of Cross Cultural Management, 9(2), Shiota, M. & Levinson, R. (2009). Effects of Aging on Experimentally Instructed Detached Reappraisal, Positive Reappraisal, and Emotional Behavior Suppression. Psychology & Aging, 24(4), Schutte, N.S., Malouff, J.M., Bobik, C., Coston, T.D., Greeson, C. Jedlicka, C., Rhodes, E., & Wendorf, G. (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. Journal of Social Psychology, 141 (4), Schutte, N. S., Malouf, J.M., Hall, L.E., Haggerty, D.J., Cooper, J.T., Golden, C.J., & Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 25, Slaski, M. & Cartwright, S. (2002). Health, performance and emotional intelligence: an exploratory study of retail managers. Stress and Heath, 18, Solansky, D. & Lane, A. (2010). Relationships between exercise as a mood regulation strategy and trait emotional intelligence. Asian Journal of Sports Medicine, 1, Spielberger, C. (2004). Encyclopedia of Applied Psychology. Academic Press. 50. Swami, V., Begum, S., & Petrides, K.V. (2010). Associations between trait emotional intelligence, actual ideal weight discrepancy, and positive body image. Personality and Individual Differences, 49, Trinidad, D.R. & Johnson, C.A. (2002). The association of emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences, 32(1), Tsaousis, I. & Nikolaou, I. (2005). Exploring relationship of emotional intelligence with physical and psychological health functioning. Stress and Health, 21, Whatmore, L., Cartwright, S., & Cooper, C.L. (1999). United Kingdom: Evaluation of a stress management programme in the public sector. In M.A.J. Kompier & C.L. Cooper (Eds.), Preventing stress, improving productivity: European case studies in the workplace (pp ). London: Routledge. 54. Yeung, R. (1996). The acute effects of exercise on mood state Journal of Psychosomatic Research, 40(2), Zizzi, S., Deaner, H., & Hirschhorn, D. (2003). The Relationship Between Emotional Intelligence and Performance Among College Baseball Players. Journal of Applied Sport Psychology, 15,

12 SCIENCE TECHNOLOGIES 57 ο NEWSLETTER Άσκηση ιάσπαση προσοχής και στρατηγικές διαχείρισης των κορυφαίων δεκαθλητών κατά τη διάρκεια των πιο αξέχαστων αποδόσεων τους Το άρθρο αποτελεί µετάφραση του πρωτότυπου που έχει δηµοσιευθεί ως: Gregory A. Dale (2000). Distractions and Coping Strategies of Elite Decathletes During Their Most Memorable Performances. The Sport Psychologist, 14, Το δέκαθλο είναι ένα από τα µοναδικά αγωνίσµατα του στίβου µε µεγάλη ιστορία στα χρονικά του. Παρόλα αυτά, λίγα έχουν γραφτεί στα δοκίµια της αθλητικής ψυχολογίας για το δέκαθλο και τις εµπειρίες των συµµετεχόντων του. Ο σκοπός αυτής της µελέτης ήταν να περιγράψει την εµπειρία των κορυφαίων δεκαθλητών κατά τη διάρκεια της «πιο αξέχαστης απόδοσης τους». Οι συµµετέχοντες ήταν 7 δεκαθλητές που είχαν αγωνιστεί σε εθνικό και παγκόσµιο επίπεδο. Κάθε αθλητής είχε προηγούµενο ρεκόρ 8000 ή περισσότερους βαθµούς (επίπεδο τελειότητας στο δέκαθλο) σε τουλάχιστον έναν αγώνα. Εξαιτίας της έµφασης στο συµµετέχοντα ως εξπέρ στο αντικείµενο, πραγµατοποιήθηκαν φαινοµενολογικές συνεντεύξεις µε κάθε συµµετέχοντα και τα χειρόγραφα αναλύθηκαν ως προς το περιεχόµενο τους. ύο σπουδαία ζητήµατα αναδύθηκαν από τις συνεντεύξεις: α) διάσπαση προσοχής και β) στρατηγικές διαχείρισης. Αυτά τα ζητήµατα µαζί µε τα αντίστοιχα υποζητήµατα συζητούνται σε σχέση µε άλλες έρευνες διαχείρισης στην βιβλιογραφία της αθλητικής ψυχολογίας. Θεωρώ το δέκαθλο σαν ένα µεγάλο, ψηλό τοίχο από τούβλα που κανείς ποτέ δεν πρόκειται να καταφέρει να τον ανέβει. Είναι κρύο και άκαρδο. εν έχει οίκτο. Είναι καταπληκτικό και τροµακτικό. Θα σε ρίξει κάτω πολύ γρήγορα. Κανείς ποτέ δεν κερδίζει το δέκαθλο. Μπορεί να θέσεις ένα ρεκόρ και να το συντρίψεις µια µέρα αλλά ξέρεις ότι πάντα θα βρίσκεται εκεί, θα στέκεται εκεί, περιµένοντας σε να προσπαθήσεις πάλι, λέγοντας σου «εντάξει, µάγκα, προσπάθησε να µε πιάσεις αυτή τη φορά». ( Jenner & Finch, 1977, σελ. 4) Όπως κάποιος µπορεί να υποθέσει από την περιγραφή του Μπρους Τζέννερ, αφού είχε κερδίσει το χρυσό µετάλλιο στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Μόντρεαλ του 1976, το δέκαθλο είναι ένα εξαντλητικό αγώνισµα. Με δέκα διαφορετικά αγωνίσµατα στίβου και κονίστρας που διεξάγονται σε 2 µέρες, το δέκαθλο δοκιµάζει την αντοχή, τη δύναµη, την ικανότητα και την προσωπικότητα. Τα αγωνίσµατα είναι δοµηµένα ώστε οι αθλητές να αγωνίζονται σε 5 διαφορετικά κάθε ηµέρα. Η πρώτη ηµέρα δίνει έµφαση στην ταχύτητα, στην αλτική ικανότητα και στην εκρηκτικότητα µέσω του ανταγωνισµού στα 100 µ. ταχύτητα, άλµα εις µήκος, σφαίρα, άλµα εις ύψος και 400µ. ταχύτητα. Η δεύτερη ηµέρα περιλαµβάνει αθλήµατα που απαιτούν έµφαση στην τεχνική και τη δύναµη (110µ. µετ εµποδίων, δίσκος, άλµα επί κοντώ, ακόντιο) καθώς και την αντοχή (δρόµος 1500µ.). Η βαθµολογία βασίζεται σε ένα πίνακα βαθµολόγησης που αποδίδει ένα συγκεκριµένο αριθµό βαθµών για τους χρόνους στα δροµικά αγωνίσµατα και για τις αποστάσεις στα αθλήµατα ρίψεων και αλµάτων. Η τελική βαθµολογία βασίζεται στην συνολική συγκέντρωση βαθµών, και ο αθλητής που έχει συγκεντρώσει τους περισσότερους βαθµούς στο τέλος των 10 αγωνισµάτων ανακηρύσσεται νικητής. Το δέκαθλο ονοµάζεται το δυσκολότερο από όλα τα αθλητικά γεγονότα και ο Ολυµπιονίκης συχνά αναφέρεται ως «ο µεγαλύτερος αθλητής του κόσµου». Οι δεκαθλητές νοιώθουν µια µοναδική πρόκληση που οι αθλητές άλλων ατοµικών ή άλλων πολυαθληµάτων, όπως οι τριαθλητές, δεν χρειάζεται να αντιµετωπίσουν όταν ετοιµάζονται ή συµµετέχουν σε αγώνα. Αυτό σηµαίνει ότι πρέπει να είναι ικανοί να αγωνίζονται σε µία πληθώρα αγωνισµάτων µε µεγάλες περιόδους αναµονής ανάµεσά τους όπου η πιθανότητα εξάντλησης και οι εσωτερικοί φόβοι αποτυχίας παίρνουν το τίµηµά τους. (Zarnowski,1989)

13 Με την καταγραµµένη ιστορία του δεκάθλου σαν ένα αγώνισµα γοήτρου στους Ολυµπιακούς και τις µοναδικές προκλήσεις( ειδικά ψυχολογικές) που θέτει στους αθλητές, κάποιος µπορεί να σκεφτεί ότι θα υπήρχαν αναρίθµητα παραδείγµατα έρευνας στην αθλητική ψυχολογία. Παρόλα αυτά δεν είναι έτσι. Μία έρευνα των δοκιµίων µέσω υπολογιστή αποκάλυψε µόνο µία µελέτη (Dale,1994) που ερευνούσε την εµπειρία των δεκαθλητών καθώς ετοιµάζονταν και αγωνίζονταν στο δέκαθλο. Σε µία µελέτη φαινοµενολογικής συνέντευξης που ερευνούσε την εµπειρία ενός κορυφαίου δεκαθλητή κατά τη διάρκεια της προετοιµασίας και της συµµετοχής στην «καλύτερή του απόδοση», ο Ντέιλ (1994) συζήτησε τρία θέµατα: α) νοερή εξάσκηση β) εστίαση της προσοχής και γ) συνειδητότητα των άλλων. Ο αθλητής κατάφερε να αποδώσει καλύτερα επειδή χρησιµοποίησε αποτελεσµατικά την νοερή εξάσκηση και επικέντρωσε την προσοχή του πριν και κατά τη διάρκεια του αγώνα. Παρότι αντιλαµβανόταν έντονα τους συγγενείς, τους προπονητές, το κοινό και τους αντιπάλους του κατά τη διάρκεια του αγώνα, η συνειδητότητα των άλλων θεωρήθηκε ατού στην απόδοσή του. Η οικογένεια και οι προπονητές χρησίµευσαν ως παρηγοριά, ενώ πρόσεξε το πλήθος σε ένα µόνο αγώνισµα (επί κοντώ), το οποίο χρησίµευσε για να ανεβάσει το επίπεδο διέγερσης, καθώς φώναζε ρυθµικά το όνοµά του. Αυτός ο αθλητής υπέδειξε ότι αυτός ο αγώνας ήταν µια ιδιαίτερη στιγµή στη ζωή του και µια αξέχαστη εµπειρία γι αυτόν. Ενώ δεν έχει υπάρξει έρευνες στα δοκίµια αθλητικής ψυχολογίας, έχει διεξαχθεί έρευνα για τις πιο αξέχαστες εµπειρίες στα δοκίµια της γενικής ψυχολογίας. (π.χ. Kaslow, 1996; Tinsley, Hinson, Tinsley & Holt, 1993; Woike, 1995). Ειδικά, µια µελέτη, (Woike, 1995) ερεύνησε τη σχέση µεταξύ των υπονοούµενων (αυτά τα οποία δεν αντιλαµβανόµαστε και µοιάζουν να έχουν σχέση µε τις συναισθηµατικές εµπειρίες ) και των σαφών (τα οποία είναι ξεκάθαρα και µοιάζουν να έχουν σχέση µε την αυτο-εκτίµηση) κινήτρων στις γνωστικές διαδικασίες κατά τη διάρκεια αξέχαστων εµπειριών. Εκατόν ενενήντα πέντε προπτυχιακοί φοιτητές της ψυχολογίας ανέφεραν τις πιο αξέχαστες εµπειρίες στην καθηµερινή τους ζωή µέσω του «ερωτηµατολογίου των πιο αξέχαστων εµπειριών» που δηµιουργήθηκε από τον συγγραφέα της µελέτης. Ζητήθηκε από τους συµµετέχοντες να καταγράψουν τις πιο αξέχαστες εµπειρίες στο τέλος κάθε µέρας, για εξήντα συνεχόµενες µέρες. Οι αξέχαστες εµπειρίες τους χωρίζονται σε 4 κατηγορίες βασισµένες στους θεωρητικούς ορισµούς κοινωνικών ανησυχιών και επιτεύξεων στόχων καθώς και στη διάκριση µεταξύ υπονοούµενων και σαφών κινήτρων. Κατά την επίτευξη του στόχου, η κατηγορία συναισθηµατικών εµπειριών περιλάµβανε τις πιο αξέχαστες εµπειρίες που περιείχαν συναισθήµατα επιτυχίας και προσωπικής ικανοποίησης. Ειδικότερα, αυτές οι δηλώσεις αναφέρονταν στην ικανότητα να αντιµετωπίσουν ικανοποιητικά απαιτήσεις στόχου (π.χ. διαχείριση πίεσης σε ένα διαγώνισµα βιολογίας) και να ξεπεράσουν δύσκολες περιστάσεις (π.χ. διαχείριση νευρικότητας για ένα επικείµενο γεγονός ή η προσπάθεια ενάντια στις δυσκολίες). Παρόµοια µ αυτές τις εµπειρίες του να αντιµετωπίζεις ικανοποιητικά τις δυσκολίες οι ερευνητές στα δοκίµια γενικής ψυχολογίας (Compas,1987, Folkman & Lazarus,1985, Lazarus,1966, Lazarus & Folkman,1984) έχουν ερευνήσει τις στρατηγικές διαχείρισης που χρησιµοποιούν οι άνθρωποι για να διαχειριστούν το άγχος που συσχετίζεται µε διάφορες καταστάσεις. Η διαχείριση έχει οριστεί ως «συνεχής αλλαγή των γνωστικών και συµπεριφορικών προσπαθειών για να αντιµετωπιστούν συγκεκριµένες εσωτερικές ή/και εξωτερικές απαιτήσεις που υπερβάλλουν τις αντοχές του ανθρώπου»( Lazarus & Folkman,1984). Οι Lazarus και Folkman επεξεργάστηκαν αυτόν τον ορισµό υποδεικνύοντας ότι θεωρούν την διαχείριση σαν µία διαρκώς εναλλασσόµενη διαδικασία (δηλ. ο άνθρωπος πρέπει να χρησιµοποιήσει διαφορετικές στρατηγικές διαχείρισης ανάλογα µε την περίσταση). Θεωρούν την διαχείριση όχι ως αυτόµατη συµπεριφορά, αλλά ως µία που απαιτεί προσπάθεια από τον άνθρωπο για να διαχειριστεί το αγχογόνο γεγονός. Η διαχείριση λέγεται ότι περιλαµβάνει οποιοδήποτε µέσο που κάποιος χρησιµοποιεί για να διαχειριστεί το στρες. Επίσης δεν θεωρείται ως επιβολή στην περίσταση αλλά απλά ως αντιµετώπιση και διαχείρισή της. Η πρόσφατη επικέντρωση στην έρευνα της διαχείρισης στα δοκίµια αθλητικής ψυχολογίας (π.χ. Crocker & Graham, 1995, Eklund, Gould & Jackson, 1993, Gould, Eklund & Jackson, 1993, Gould, Finch & Jackson, 1993, Goss, 1994, Gould,Tuffey, Udry & Loehr, 1996, Madden, Kirkby & Mcdonald, 1989, Madden, Summers & Brown, 1990, Sellers, 1995, Tammen, 1996) έχει προσφέρει την απαραίτητη γνώση στις στρατηγικές που χρησιµοποιούν οι αθλητές για να διαχειριστούν διάφορους παράγοντες που µπορεί να επηρεάζουν δυσµενώς αυτούς ή/και την απόδοσή τους.

14 Παρόµοια µε την πρόσφατη µελέτη, αρκετές από αυτές τις έρευνες διεξήχθησαν µέσω ποιοτικών µεθόδων. Σε µία µελέτη από τον Gould και τους συναδέλφους του (Gould, Finch και συνάδελφοι, 1993), ζητήθηκε από τους εθνικούς πρωταθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ να περιγράψουν τις στρατηγικές διαχείρισης που χρησιµοποίησαν, αφού κέρδισαν το τίτλο. Επιπροσθέτως, οι ερευνητές εξέτασαν τη σχέση µεταξύ συγκεκριµένων αγχογόνων και στρατηγικών διαχείρισης που αυτοί οι αθλητές µπορεί να είχαν χρησιµοποιήσει. Οι στρατηγικές διαχείρισης που χρησιµοποιήθηκαν από αυτούς τους αθλητές περιλάµβαναν διαχείριση χρόνου και καθορισµό προτεραιοτήτων, κοινωνική υποστήριξη, λογική σκέψη και συνοµιλία µε τον εαυτό τους, θετική εστίαση, προαγωνιστική πνευµατική ετοιµασία και διαχείριση άγχους, έξυπνη και σκληρή προπόνηση, αποµόνωση και απόκλιση και να αγνοούν τους αγχογόνους παράγοντες. Τα αποτελέσµατα επίσης αποκάλυψαν ότι αυτοί οι αθλητές χρησιµοποίησαν µια ποικιλία στρατηγικών διαχείρισης ανάλογα µε το ποιον αγχογόνο παράγοντα προσπαθούσαν να διαχειριστούν. Για παράδειγµα, η πλειοψηφία των αθλητών χρησιµοποίησαν λογική σκέψη και συνοµιλία µε τον εαυτό τους καθώς και προαγωνιστική πνευµατική ετοιµασία και διαχείριση άγχους όταν αντιµετώπιζαν σωµατικές ή ψυχολογικές απαιτήσεις. Όταν αντιµετώπιζαν περιβαλλοντικές απαιτήσεις Χρησιµοποίησαν διαχείριση χρόνου και καθορισµό προτεραιοτήτων. Σε µια δεύτερη µελέτη, οι Gould, Eklund και συνεργάτες (1993) ερεύνησαν τις στρατηγικές διαχείρισης που χρησιµοποίησαν οι Αµερικανοί παλαιστές στους Ολυµπιακούς αγώνες της Σεούλ. Αυτοί οι αθλητές ανέφεραν ότι είχαν να ξεπεράσουν πολλές δυσκολίες κατά τη διάρκεια των Ολυµπιακών και συζήτησαν µια ποικιλία στρατηγικών διαχείρισης που χρησιµοποίησαν για να αντιµετωπίσουν αυτές τις δυσκολίες. Αυτές οι στρατηγικές τους επέτρεψαν να ελέγξουν τις σκέψεις τους, να εστιάσουν στον προκείµενο στόχο, να ελέγξουν το περιβάλλον τους και τα συναισθήµατά τους. ιαφορά µεταξύ των µεταλλιούχων και των µη µεταλλιούχων βρέθηκε σε σχέση µε την ικανότητα τους να αντιµετωπίζουν τη δυσκολία. Οι µεταλλιούχοι βρέθηκαν να είναι πολύ πιο αποτελεσµατικοί στη διαχείριση γιατί οι στρατηγικές τους ήταν πιο καλά εξασκηµένες και απαιτούσαν λιγότερη συνειδητή προσπάθεια. Οι µεταλλιούχοι επίσης θεωρούσαν τη δυσκολία λιγότερο απειλητική, ακόµα και θετική κάποιες φορές. Για να καθορίσει αν υπήρχαν διαφορές ανάµεσα στους µεταλλιούχους της µελέτης ο Eklund και συνεργάτες (1993) διεξήγαγε περαιτέρω ανάλυση στα σχόλια που έγιναν από αυτά τα άτοµα σχετικά µε τις στρατηγικές αντιµετώπισης δυσκολίας. Τα αποτελέσµατα έδειξαν ότι ο κάθε µεταλλιούχος αντιλαµβανόταν τις εξωτερικές προσδοκίες των προπονητών, της οικογένειας και άλλων. Παρόλα αυτά, κανείς δεν τις θεωρούσε αρνητικές. Οι παλαιστές αντέδρασαν στις προσδοκίες µε διαφορετικούς τρόπους. Μερικοί από αυτούς τις θεωρούσαν θετικές και άλλοι ουδέτερες. Ακόµα κι αν οι προσδοκίες δεν θεωρούνταν αρνητικές, δεν ήταν σε µερικές περιπτώσεις ευπρόσδεκτες και έπρεπε να τις διαχειριστούν. Τα αποτελέσµατα αυτής της µελέτης απεκάλυψαν επίσης ότι οι στρατηγικές πνευµατικής προετοιµασίας ήταν ένα σηµαντικό µέρος της ικανότητας του µεταλλιούχου να διαχειρίζεται τη διάσπαση προσοχής και να ετοιµάζεται να αγωνιστεί. Ενώ όλοι οι µεταλλιούχοι χρησιµοποίησαν νοητικές ασκήσεις, υπήρχε διαφοροποίηση στις ασκήσεις αυτές ως προς την πολυπλοκότητα και τα µοτίβα σκέψης. Η παρούσα έρευνα ήταν µια προσπάθεια να διευρύνει περαιτέρω τα ευρήµατα των ερευνών στην εµπειρία των κορυφαίων δεκαθλητών, µε έµφαση στην εµπειρία τους όταν αγωνίζονταν. Ειδικότερα, ο σκοπός της µελέτης ήταν να δοθεί µια ακριβής περιγραφή των πιο αξέχαστων αποδόσεων µια µεγαλύτερης οµάδας δεκαθλητών στους αγώνες. Λέγοντας αξέχαστη, ο ερευνητής ζήτησε στους συµµετέχοντες στην µελέτη να περιγράψουν εµπειρίες που «ξεχώριζαν» στο µυαλό τους. Αυτές οι εµπειρίες δεν χρειαζόταν να είναι σηµαντικές ή ενδιαφέρουσες για άλλους ανθρώπους παρά µόνο για τους ίδιους. (Woike, 1995) Για να επιτρέψει στους συµµετέχοντες στην µελέτη να περιγράψουν καλύτερα τις εµπειρίες τους σε πρώτο πρόσωπο, ο ερευνητής ένιωσε σηµαντικό να κάνει ανοιχτές ερωτήσεις. Θεωρήθηκε ότι οι ανοιχτές ερωτήσεις θα επέτρεπαν στον ερευνητή να αποφύγει την αλληλεπίδραση «ερέθισµα-αντίδραση» µε τον συµµετέχοντα που τείνει να εµφανίζεται στα ερωτηµατολόγια ή στους περιοριστικούς οδηγούς συνεντεύξεων (Dale, 1996).

15 Άρα, ακολουθώντας τα βήµατα που χάραξε ο Polkinghorne (1989) και εφαρµόστηκαν στην έρευνα αθλητικής ψυχολογίας από τον Dale (1996), ο ερευνητής χρησιµοποίησε φαινοµενολογικές συνεντεύξεις. Ενώ η φαινοµενολογική συνέντευξη δεν έχει χρησιµοποιηθεί καθόλου στην έρευνα αθλητικής ψυχολογίας, προσφέρει δυνατότητα απόκτησης πολύτιµων πληροφοριών σε σχέση µε τις εµπειρίες των αθλητών. Επιτρέπει στο συνεντευξιαζόµενο (τον αθλητή σ αυτή την περίπτωση) να είναι ο ειδικός, σε αντίθεση µε τον ερευνητή στους περισσότερο συνηθισµένους τρόπους έρευνας (Giorgi, 1970). Αυτή η ιδέα είναι παρόµοια µε την αλληλεπίδραση µεταξύ ενός αθλητικού ψυχολόγου και ενός αθλητή σε µία συνεδρία πνευµατικής εξάσκησης. Ο αθλητικός ψυχολόγος αποφεύγει να ρωτάει κάθε αθλητή µια οµάδα καθιερωµένων ερωτήσεων κατά τη διάρκεια της πνευµατικής εξάσκησης (Hanson & Newburg,1992). Κάθε αθλητής πρέπει να είναι ελεύθερος να περιγράψει την εµπειρία και κάθε βοήθεια από το µέρος του αθλητικού ψυχολόγου βασίζεται σ αυτήν την εµπειρία. Συµµετέχοντες ΜΕΘΟ ΟΣ Οι συµµετέχοντες σε φαινοµενολογική έρευνα επιλέγονται βάσει της εµπειρίας σε ένα συγκεκριµένο φαινόµενο και της δυνατότητας τους να παρέχουν πλούσια περιγραφή αυτής της εµπειρίας. Όπως µε το σκόπιµο δειγµατισµό (Hanson & Newburg,1992, Lincoln & Guba,1985), οι συµµετέχοντες επιλέγονται για ένα συγκεκριµένο σκοπό. Οι φαινοµενολογικοί ερευνητές δεν επιλέγουν τους συµµετέχοντες τυχαία µε σκοπό να καλύψουν στατιστικές απαιτήσεις. Ο σκοπός της επιλογής συµµετεχόντων είναι να αποκτηθεί πλούσια ποικιλία περιγραφής, όχι να επιτευχθεί στατιστική γενίκευση (Polkinghorne, 1989). Στην ιδανική περίπτωση, ο ερευνητής επιλέγει µια ποικιλία συµµετεχόντων που έχουν διαφορετικές εµπειρίες του ίδιου φαινοµένου. Οι συµµετέχοντες στην παρούσα µελέτη ήταν 7 κορυφαίοι δεκαθλητές ηλικίας χρονών. Αυτοί οι αθλητές επιλέχθηκαν γιατί θεωρήθηκαν ότι ήταν στο κορυφαίο επίπεδο στο δέκαθλο, και θα µπορούσαν να περιγράψουν την πιο αξέχαστη απόδοσή τους. Όλοι οι συµµετέχοντες είχαν ρεκόρ τουλάχιστον βαθµούς σε έναν αγώνα δεκάθλου, που είναι το αναγνωρισµένο επίπεδο τελειότητας στον κόσµο των αγώνων δεκάθλου (Zarnowski, 1989). Καθένας από τους αθλητές είχε εκπροσωπήσει τις ΗΠΑ σε διεθνή αγώνες και αρκετοί είχαν συµµετάσχει και πάρει µετάλλιο σε Παγκόσµια πρωταθλήµατα και Ολυµπιακούς αγώνες. Αυτοί οι αθλητές ήταν όλοι Αµερικάνοι υπήκοοι και ζούσαν στις ΗΠΑ την εποχή της µελέτης. ιαδικασίες Η πρώτη προσωπική επαφή µε κάθε ένα συµµετέχοντα έγινε στα Πρωταθλήµατα στίβου των Η.Π.Α. Ο ερευνητής συνάντησε κάθε αθλητή και συζήτησε το θέµα της µελέτης. Όλοι υπέδειξαν ότι θα ενδιαφέρονταν να συµµετάσχουν και παρείχαν τις διευθύνσεις και τα τηλέφωνά τους. Μετά από τηλεφωνική επικοινωνία όλοι επιβεβαίωσαν τη δέσµευση συµµετοχής και καθόρισαν τον χρόνο και τόπο διεξαγωγής των συνεντεύξεων. Ο ερευνητής ταξίδεψε στην πόλη του καθενός, πλην ενός που όρισε ουδέτερη τοποθεσία. Εξερεύνηση µεροληψίας / συνέντευξη κατηγοριοποίησης Η κατηγοριοποίηση (Merleau-Ponty,1962), ή αναστολή των apriori υποθέσεων του ερευνητή είναι ένα σηµαντικό βήµα για στη διεξαγωγή αξιόπιστης ποιoτικής έρευνας. Ενώ η αναστολή των apriori υποθέσεων του ερευνητή είναι ο στόχος όλων των ποιoτικών µεθόδων, η συνέντευξη κατηγοριοποίησης είναι µοναδική στη φαινοµενολογική έρευνα και επιτρέπει τον εκ βαθέων έλεγχο της πιθανής µεροληψίας/προκατάληψης. Για να επιτευχθεί αυτό, ο ερευνητής πρέπει πρώτα να ασχοληθεί µε τον αυτοστοχασµό σχετικά µε το θέµα που ερευνά (Valle, King & Halling, 1989).Αυτό µειώνει την µεροληψία του ερευνητή δηµιουργώντας περισσότερη κατανόηση των προκατειληµµένων ιδεών σε σχέση µε το θέµα. Για να βοηθήσει τον αυτοστοχασµό, ο ερευνητής συµµετείχε σε συνέντευξη κατηγοριοποίησης µε έναν εξειδικευµένο ποιoτικό ερευνητή που δεν ήταν αναµιγµένος µε τη µελέτη. Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο ερευνητής ερωτήθηκε σχετικά µε προσωπικές εµπειρίες αξέχαστης απόδοσης σε αθλήµατα καθώς και ιδέες πιο αξέχαστων αποδόσεων κορυφαίων δεκαθλητών. Η συνέντευξη καταγράφηκε και αναλύθηκε, ώστε να φανούν τα θέµατα µεροληψίας του ερευνητή. Αυτή η ανάλυση διεξάχθηκε από µια οµάδα έρευνας (περιγράφεται λεπτοµερώς στην ανάλυση δεδοµένων αυτού του άρθρου) που αποτελείτο από άτοµα µε µεγάλη εµπειρία στην διεξαγωγή ποιoτικής έρευνας.

16 Προκαταλήψεις σχετικά µε το τι µπορεί να έλεγαν οι δεκαθλητές για την πιο αξέχαστη απόδοσή τους καταγράφηκαν και αναφέρθηκαν καθ όλη τη διάρκεια της µελέτης για να βοηθούν τον ερευνητή να τις αναγνωρίζει. Αυτή η συνέντευξη κατηγοριοποίησης επιβεβαίωσε την προκατειληµµένη σκέψη του ερευνητή ότι οι αθλητές θα είχαν ως πιο αξέχαστη απόδοσή τους αυτή που είχαν τον µεγαλύτερο ρεκόρ βαθµών. Ήταν αναµενόµενο ότι οι αθλητές θα ένοιωθαν µια αίσθηση συντροφικότητας µε τους άλλους δεκαθλητές που ανταγωνίζονταν. Επιπλέον, αναµενόµενο θεωρήθηκε ότι θα αντιλαµβάνονταν τους άλλους αγωνιστές και θα συγκρίνονταν µαζί τους ως προς το αν τα πήγαιναν το ίδιο καλά µε αυτούς και µε τις προηγούµενες καλύτερες επιδόσεις στον πίνακα βαθµολογίας. Τελικά, έγινε ξεκάθαρο ότι ο ερευνητής γνώριζε τη γλώσσα που χρησιµοποιούσαν οι κορυφαίοι δεκαθλητές εξαιτίας µιας ικανότητας να καταλαβαίνει τους τεχνικούς όρους και την καθοµιλουµένη των αθλητών όταν συζητούσαν το δέκαθλο. Πρέπει να σηµειωθεί, όπως τονίζει ο Merleau- Ponty (1962) ότι είναι αδύνατο να πετύχει τον απόλυτη εξάλειψη ή κατηγοριοποίηση των προκαταλήψεων. Η διαδικασία κατηγοριοποίησης στη φαινοµενολογική έρευνα δεν περιλαµβάνει απόλυτη απουσία προκαταλήψεων. Αυτό κάνει την διαδικασία έρευνας δύσκολη και επιρρεπή στην κριτική από κάποιους υπέρµαχους της πιο αντικειµενικής επιστηµονικής µεθόδου. Είναι, όµως, άχρηστο να προσποιούµαστε ότι δεν υπάρχουν προκαταλήψεις και οι ερευνητές πρέπει να το αναγνωρίσουν και να το λάβουν υπόψη. Για να βοηθήσει περαιτέρω ο ερευνητής στο να αναγνωρίζει τις προκαταλήψεις, δύο ακόµα τεχνικές κατηγοριοποίησης χρησιµοποιήθηκαν και συζητούνται στην ανάλυση δεδοµένων. Πρωτόκολλο συνεντεύξεων Η αρχική και πιο κρίσιµη φάση της φαινοµενολογικής συνέντευξης (Dale, 1996, Polkinghorne, 1989), είναι η ανάπτυξη σχέσης µεταξύ ερευνητή και συµµετέχοντα. Είναι ζωτικής σηµασίας ο συνεντευξιαζόµενος να νοιώθει άνετα και να εµπιστεύεται τον ερευνητή. Το να είσαι καλός στο να ακούς, συµπονετικός και να δείχνεις ενδιαφέρον στο συµµετέχοντα εµπλουτίζει τη σχέση µεταξύ ερευνητή και συµµετέχοντα. Για να καλλιεργηθεί η σχέση, ο ερευνητής εξασφάλισε εµπιστευτικότητα και τόνισε ότι δεν θα προσπαθήσει να καταλάβει αν η εµπειρία ήταν αληθινή ή όχι (δηλαδή ο συµµετέχων θα περιέγραφε την εµπειρία όπως ακριβώς συνέβη). Κάθε συνέντευξη σ αυτή τη µελέτη ξεκίνησε µε µια ανοιχτή ερώτηση µε τρόπο που κατεύθυνε προς τη συνέντευξη: «Μπορείς να σκεφτείς για λίγα λεπτά τον πιο αξέχαστο αγώνα δεκάθλου και να περιγράψεις την εµπειρία σου κατά τη διάρκεια του αγώνα;». Μετά από αυτή την ερώτηση, η κατεύθυνση της συνέντευξης καθοριζόταν από τον συµµετέχοντα. Κάθε προσπάθεια καταβλήθηκε για να αποφευχθεί η καθοδήγηση του συµµετέχοντα και κάθε ερώτηση ακολουθούσε το διάλογο. Για να διευκολυνθεί η συνέντευξη, έγιναν κι άλλες ερωτήσεις τύπου: «Πώς ήταν;», «Μπορείς να µου πεις περισσότερα για...;», «Πώς ένοιωσες όταν συνέβη αυτό;». Με αυτές τις διευκρινίστηκες ερωτήσεις έγινε κάθε προσπάθεια να χρησιµοποιηθεί το λεξιλόγιο του συµµετέχοντα. Κάθε συνέντευξη διήρκησε από µιάµιση έως και τρείς ώρες. Ανάλυση δεδοµένων Μόλις κάθε συνέντευξη ολοκληρωνόταν, έγινε κάθε προσπάθεια να αναλυθούν οι καταγραφές και να επεξηγηθούν τα δεδοµένα πιστά ως προς τις εµπειρίες των αθλητών. Τα βήµατα ανάλυσης δεδοµένων σε συνέπεια µε τη φαινοµενολογική µέθοδο και σκιαγραφηµένα από τον Dale (1996) ακολουθήθηκαν: 1. Κάθε συνέντευξη µαγνητοφωνήθηκε και καταγράφηκε κατά λέξη. 2. Μια οµάδα έρευνας (Dale, 1994, 1996) αποτελούµενη από τον ερευνητή και άλλα έξι άτοµα εκπαιδευµένα στη µεθοδολογία της ποιοτικής έρευνας χρησιµοποιήθηκαν καθ όλη τη διαδικασία ανάλυσης δεδοµένων. Όλα τα µέλη είχαν πρόσβαση στις καταγραφές των συνεντεύξεων (όλοι οι αθλητές γνώριζαν τη διαδικασία της ανάλυσης δεδοµένων και είχαν δώσει γραπτή συγκατάθεση). Ο ερευνητής προστάτευσε την ανωνυµία των αθλητών δίνοντας σε καθέναν ένα ψευδώνυµο. Επίσης, όλα τα άτοµα της ερευνητικής οµάδας είχαν υπογράψει έντυπα εµπιστευτικότητας ώστε να µην διακινδυνεύσουν την ανωνυµία των αθλητών. 3. Ολόκληρη η καταγραφή κάθε αθλητή διαβάστηκε πολλές φορές από κάθε µέλος της ερευνητικής οµάδας ώστε να αρχίσει να κατανοεί την ολική εµπειρία του αθλητή.

17 4. Μόλις έγινε αυτό, η οµάδα άρχισε να συζητά τις καταγραφές. Ένα µέλος διάβαζε δυνατά τις ερωτήσεις του ερευνητή. Κατά σειρά, ο ερευνητής διάβαζε τα σχόλια του συµµετέχοντα, ώστε η οµάδα να πάρει µια καθαρή εικόνα της φύσης των δεδοµένων. Σηµειώσεις σε σχέση µε συναισθήµατα, αλλαγές στον τόνο φωνής ή άλλες πιθανές περιπτώσεις που µπορεί να µην παρατηρούνταν µε την απλή ανάγνωση, εσωκλείονταν στην καταγραφή (δηλ. «γελώντας», «µε δυνατή φωνή», Dale, 1996). 5. Καθώς ο διάλογος διαβαζόταν δυνατά η οµάδα σταµατούσε και συζητούσε τα πιθανά νοήµατα µιας φράσης ή οµάδας φράσεων. Οι συζητήσεις συνεχίζονταν ώσπου να επερχόταν συµφωνία ανάµεσα στα µέλη της οµάδας σχετικά µε το νόηµα του συγκεκριµένου τµήµατος κειµένου. Σηµαντικές δηλώσεις που ανήκαν σε κάθε εµπειρία χρησιµοποιήθηκαν στο σχηµατισµό νοηµάτων όπως αναδύονταν από αυτές τις δηλώσεις. 6. Ο ερευνητής ύστερα τοποθετούσε τα αναδυόµενα νοήµατα σε οµάδες θεµάτων. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, χρησιµοποιήθηκε η ερµηνευτική µέθοδος (Bleicher, 1980, Dale, 1996) για να ερµηνευθεί το κείµενο µε ακρίβεια. Αυτή η διαδικασία περιελάµβανε µια συνεχή πορεία συσχετισµού των πρώιµων τµηµάτων του κειµένου µε τα τελευταία µέρη, και αντίθετα τα τελευταία µε τα πρώτα µέρη του κειµένου (Dale, 1996). Στην ουσία, οι νεοσχηµατισµένες οµάδες θεµάτων συσχετίζονταν συνεχώς µε ολόκληρο το κείµενο, και τα πρωτότυπα δεδοµένα συνεχώς αναφέρονταν µε σκοπό να καθοριστεί αν εµφανιζόταν κάποιο νέο θέµα. Αν εµφανιζόταν νέο θέµα, µε τη σειρά του εξεταζόταν µε τη συνεχή ανάλυση των δεδοµένων. 7. Συνεχίζοντας µε την ερµηνευτική προσέγγιση, διεξήχθησαν ιδιογραφικές και νοµοθετικές ερµηνείες (Dale, 1996, Eklund, Gould et al., 1993). Οι ιδιογραφικές περιγραφές περιλάµβαναν ερµηνεία της καταγραφής του κάθε συµµετέχοντα ως µια περίπτωση µελέτης. Οι νοµοθετικές περιγραφές περιλάµβαναν ερµηνείες κάθε συνέντευξης συµµετέχοντα σε σχέση µε όλες τις άλλες συνεντεύξεις. εν ήταν σκοπός του ερευνητή να γενικεύσει τις συνεντεύξεις, αλλά να καθορίσει πως η µια εµπειρία έµοιαζε µε την άλλη. 8. Τα αποτελέσµατα των ιδιογραφικών και νοµοθετικών ερµηνειών επαναφέρονταν στην ερευνητική οµάδα για συζήτηση. Όπως ορίζονται στους Marshall & Rassman (1995) και στους ερευνητές Bianco,Malo &Olric (1999), η οµάδα λειτουργούσε ως «συνήγορος του διαβόλου» σε αυτό το τµήµα της διαδικασίας ανάλυσης. Αµφισβήτησαν τις διαδικασίες και τα αποτελέσµατα και των ιδιογραφικών και των νοµοθετικών αναλύσεων των δεδοµένων. 9. Καθόλη την ανάλυση δεδοµένων, χρησιµοποιήθηκε µια πρόσθετη τεχνική κατηγοριοποίησης για να βοηθήσει τον ερευνητή να δοµήσει µια ακριβή περιγραφή της εµπειρίας του αθλητή. Αυτή περιλάµβανε τη χρήση της γλώσσας του συµµετέχοντα κατά την ερµηνεία των δεδοµένων, ένα µεθοδολογικό κριτήριο στη φαινοµενολογική έρευνα (Dale, 1996). Ο στόχος στη φαινοµενολογική έρευνα είναι να περιγράψει την εµπειρία του συµµετέχοντα µε «ζωντανούς παρά µε θεωρητικούς αφηρηµένους όρους». Για να συλλάβει µια περιγραφή πιο κοντά στην εµπειρία, ο ερευνητής προσπάθησε να µείνει στο επίπεδο της εµπειρίας και να χρησιµοποιήσει τα λόγια του συµµετέχοντα κατά την περιγραφή της. 10. Τελικά, µε την συνολική ανάλυση των δεδοµένων, ο ερευνητής επέστρεψε στους συµµετέχοντες και ρώτησε αν η περιγραφή της εµπειρίας τους παρείχε µια ακριβή αναφορά της. Σύµφωνα µε τον Polkinghorne (1989), ο ερευνητής πρέπει να ρωτήσει κάθε συµµετέχοντα: «Πώς συγκρίνονται τα περιγραφικά µου αποτελέσµατα µε την εµπειρία σου;». Αυτό συνέβη για κάθε αθλητή µέσω αντιγράφου γραπτής αναφοράς της εµπειρίας του. Αν οτιδήποτε προστέθηκε ή αφαιρέθηκε από τους συµµετέχοντες, έχει ενσωµατωθεί στο τελικό σχέδιο της έρευνας.

18 Zητήµατα εγκυρότητας Η εγκυρότητα µιας µελέτης είναι η βάση πάνω στην οποία κρίνεται. Στην φαινοµενολογική έρευνα, µια µελέτη δεν έχει εγκυρότητα όταν της λείπει η περιγραφή φαινοµένου σε πρώτο πρόσωπο (Giorgi, 1970). Έχει προταθεί ως βασικό κριτήριο εγκυρότητας στην ποιοτική έρευνα το αν ο αναγνώστης, που υιοθετεί την ίδια άποψη µε τον ερευνητή, µπορεί να δει τα ίδια πράγµατα µε αυτόν, άσχετα αν συµφωνεί µαζί του ή όχι. Είναι καθήκον του ερευνητή να προσφέρει µια κατάλληλη περιγραφή που επιτρέπει και σε κάποιον άλλον να δει τα ίδια πράγµατα. Σε αυτή τη µελέτη έχει καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε να περιγραφεί η εµπειρία του αθλητή από τη δική του άποψη. Συµµετέχοντας σε συνέντευξη κατηγοριοποίησης και χρησιµοποιώντας τη γλώσσα του συµµετέχοντα, όπου ήταν δυνατό, ο ερευνητής κατάφερε να προσφέρει περιγραφή σε πρώτο πρόσωπο για αυτή τη συγκεκριµένη οµάδα αθλητών. Η ερµηνεία των δεδοµένων στην οµάδα έρευνας, όπου ο ερευνητής µπόρεσε να ακούσει άλλες ερµηνείες του κειµένου, επέτρεψε µια ακριβή περιγραφή των εµπειριών. Ιδιαίτερα, µε την επιστροφή στον κάθε αθλητή για επιβεβαίωση της περιγραφής της εµπειρίας στην πιο αξέχαστη απόδοσή του, ο ερευνητής έκανε το τελικό βήµα στην υποστήριξη της εγκυρότητας της µελέτης. Αποτελέσµατα Όταν ρωτήθηκαν να περιγράψουν την εµπειρία κατά τη διάρκεια των πιο αξέχαστων αποδόσεων, οι δεκαθλητές σ αυτή τη µελέτη έδωσαν πολλές πληροφορίες για περισπασµούς που αντιµετώπισαν και για τις στρατηγικές διαχείρισης που χρησιµοποίησαν για να ανταπεξέλθουν σε αυτούς. Αυτές οι εµπειρίες πρώτα κατηγοριοποιήθηκαν σε θέµατα γενικών δεδοµένων. Αυτά τα θέµατα µετά οργανώθηκαν σε θέµατα υψηλότερης σηµασίας και τέλος σε γενικές διαστάσεις. Τα θέµατα των γενικών δεδοµένων µαζί µε καθένα από τα θέµατα υψηλότερης σηµασίας και τις γενικές διαστάσεις φαίνονται στο Σχήµα 1. Σε µια προσπάθεια να δοθεί µια ιδέα για τις εµπειρίες αυτών των δεκαθλητών, παρατίθενται αποσπάσµατα από τον διάλογο µαζί τους. Τονίζονται πρώτα Οι περισπασµοί που αντιµετώπισαν οι αθλητές και ακολουθούνται από τις στρατηγικές διαχείρισης που χρησιµοποίησαν. Αυτά τα θέµατα υψηλότερης σηµασίας δεν παρουσιάζονται σε κάποια συγκεκριµένη σειρά. Περαιτέρω πληροφορίες παρέχονται στους Πίνακες 1 και 2 σχετικά µε τον αριθµό των δεκαθλητών που παρείχαν θέµατα υψηλότερης σηµασίας τα οποία οργανώθηκαν σε γενικές διαστάσεις. Επιπρόσθετα µε τις προαναφερθείσες µεθόδους, ο ερευνητής διατήρησε επίσης ένα µεθοδολογικό ηµερολόγιο καθ όλη τη διάρκεια της µελέτης. Αυτό αντιπροσώπευε τη χρονοσειρά της διαδικασίας σκέψης, της εκλογίκευσης και των δράσεων κατά τη διάρκεια του έργου. Σε ένα ξεχωριστό αρχείο υπολογιστή εισάγονταν καθηµερινές εγγραφές. Αυτό το ηµερολόγιο συνεισέφερε στην αξιοπιστία της µελέτης προσφέροντας ένα τρόπο για τον ερευνητή να στοχαστεί τις προσωπικές εµπειρίες της µελέτης και βοήθησε στο να διατηρεί τη µελέτη εστιασµένη στις εµπειρίες των συµµετεχόντων.

19 Θέματα γενικών δεδομένων Θέματα υψηλότερης σημασίας Γενικές διαστάσεις Όχι τόσο γρήγορος όσο οι άλλοι Έλλειψη αυτοπεποίθησης Όχι τόσο δυνατός όσο οι άλλοι Κακή προπόνηση Λιγότερο ταλαντούχος Αίσθηση κούρασης Κόπωση Δεν νοιώθει σβέλτος Τρομερά πεσμένος Απαθής Συνεχές γλίστρημα στην βαλβίδα Κακό αγώνισμα Χέρι βαρύ στο ακόντιο Χτύπημα πολλών εμποδίων Περισπασμοί Λάθη στα βήματα του μήκους Σπασμένο πόδι από την αρχή Πόνος Σφιγμένος οπισθ. μηριαίος στα 400 μ. Πονεμένο γόνατο μετά τα εμπόδια «Σουβλιά» στα πλευρά στα 1500μ. Φόβος για μη τερματισμό Φόβος Φόβος μη διάκρισης Φόβος απογοήτευσης του προπονητή Φόβος της αποτυχίας Πολύ συννεφιά και κρύο Καιρικές συνθήκες Πολύ αντίθετος άνεμος Περιστροφικοί άνεμοι Κρύος και βροχερός καιρός Γνώση ενός αντιπάλου που θα έτρεχε γρήγορα Άλλοι ανταγωνιστές Ανησυχία για περασμένη επίδοση άλλου Μέτρηση των βαθμών άλλων Να είσαι φίλος και ανταγωνιστής Σκέψη από το 1ο αγώνισμα Τα 1500 μέτρα Ανησυχία για τον πόνο

20 Πάντα απειλητικό στο φόντο Μισητό αγώνισμα Βάζει τον πόνο στην άκρη Νοερή απεικόνιση Προσβλέπει σε καλή απόδοση Αίσθημα δυνατής ολοκλήρωσης Αίσθημα καλής έκτασης ποδιού Απλές σκέψεις Γνώση παραδειγμάτων Χρησιμοποίηση νέων παραδειγμάτων Προσηλωμένος σε ένα πράγμα Στρατηγικές διαχείρισης Υπενθύμιση του «άστο να φύγει Επικέντρωση στον βαθμολογικό πίνακα Ανταγωνισμός μόνο με τον εαυτό σου Σύγκριση με προσωπικές αποδόσεις Αγνοείς αποτελέσματα στον πίνακα βαθμολογίας Βλέμμα στραμμένο μόνο μπροστά Ηθική της προετοιμασίας Εμπιστοσύνη στην προπόνηση Καλή πνευματική και σωματική προετοιμασία Πίστη στις προπονητικές μεθόδους του προπονητή Νιώθει πολύ δυνατός και γρήγορος Εστίαση στο να είσαι συνεπής Συνέπεια Όχι μεγάλα λάθη Όχι πολύ ενθουσιώδης ή εκνευρισμένος Αποδίδεις συνεχώς καλά Θετική διάσπαση προσοχής Συντροφικότητα Άνετος γύρω από άλλους Αστειεύεσαι και μένεις χαλαρός Νοιώθεις καλά ως μέλος μιας ομάδας Σχήμα 1. Παραδείγματα θεμάτων γενικών δεδομένων και προκύπτοντα θέματα υψηλότερης σημασίας και γενικών διαστάσεων.