Ο ρόλος του Κράτους και η Νομοθεσία

Transcript

1 Industry and Market Applied Analysis and Strategic Thought ( Ο ρόλος του Κράτους και η Νομοθεσία στην ανάπτυξη και προώθηση του Τουρισμού Υγείας

2 HEALTH TOURISM AFFAIRS Ο ρόλος του Κράτους και η Νομοθεσία στην ανάπτυξη και προώθηση του Τουρισμού Υγείας Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, M.D., Ph.D. «Η ανάπτυξη και προβολή του Τουρισμού Υγείας πρέπει να συμβαδίζει με την ευλογία, επιδοκιμασία, υποστήριξη και δέσμευση του κράτους». Το κράτος σε σχέση με την κυβέρνηση Χρειάζεται να τονιστεί ότι κυβέρνηση και κράτος δεν είναι συνώνυμα. Οι κυβερνήσεις και οι υπουργοί τους ανεβαίνουν και κατεβαίνουν (άρκετες φορές, πριν τελειώσει η θητεία τους). Τα κράτη από την άλλη πλευρά είναι μόνιμα (τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις). Στο πλαίσιο του τουρισμού υγείας, θα πρέπει να εστιάζουμε στην συμβολή του κράτους καθεαυτού και όχι στις υποσχέσεις και τα «σχέδια» των εκάστοτε κυβερνήσεων. Αυτό συμβαίνει γιατί η αειφορία του τουρισμού υγείας βασίζεται στην βεβαιότητα και στην συνέπεια που επιδεικνύει το κράτος σε βάθος χρόνου. Οι κυβερνήσεις σχετίζονται με κυβερνητικές πολιτικές οι οποίες συχνά αλλάζουν με την αλλαγή της κυβερνητικής σύνθεσης. Τουρισμός Υγείας και Ιατρικός Τουρισμός...οι όροι είναι συναφείς αλλά όχι ταυτόσημοι Τουρισμός Υγείας «Τουρισμός Υγείας» είναι ο συγκεντρωτικός όρος για υπηρεσίες σε 8 Τομείς του Τουρισμού που έχουν σχέση με την υγεία (8 Health-related Tourism Segments): Ιατρικός Τουρισμός (Medical Οδοντιατρικός Τουρισμός (Dental Ιαματικός Τουρισμός (Spa Τουρισμός Ευεξίας (Wellness Αθλητικός Τουρισμός (Sports Tourism - μέσα στο πλαίσιο της υγείας και όχι, βεβαίως, για θεατές) Culinary Tourism (Τουρισμος Μαγειρικής Τέχνης και Επιστήμης στο πλαίσιο της Υγείας) Προσβάσιμος Τουρισμός (Accessible 2 Τουρισμός Υποβοηθούμενης Διαβίωσης / Κατοικίας (Assisted Residential Ο ρόλος του κράτους Απο την αρχή χρειάζεται να τονιστεί ότι ο ρόλος του κράτους δεν πρέπει να είναι αυτός του «επιχειρηματία». Και φυσικά, το κράτος δεν θα πρέπει να ανταγωνίζεται τον ιδιωτικό τομέα. Εμπορική διπλωματία Ένας επιπλέον ρόλος του κράτους είναι αυτός της εμπορικής διπλωματίας commercial diplomacy - (που στην περίπτωση του τουρισμού υγείας αναφέρεται στην υποστήριξη και προβολή των επιχειρήσεων και των προορισμών). Η διπλωματία είναι η δουλειά της πολιτείας- το ίδιο και η εμπορική διπλωματία. Γιαυτό και η πολιτεία τοποθετεί εμπορικούς ακολούθους στις πρεσβείες. Επιχειρήσεις και προορισμοί τουρισμού υγείας αισθάνονται ότι θα πρέπει πάντα να βασίζονται στο κράτος για διπλωματική υποστήριξη. Για παράδειγμα το υπουργείο εξωτερικών της Μ. Βρετανίας έχει επισήμως ανακοινώσει την προβολή των βρετανικών επιχειρήσεων σαν κορυφαία προτεραιότητα εξωτερικής πολιτικής. Η Ελλάδα καλό είναι να μελετήσει αυτό που οι ξένοι ονομάζουν Economic Statecraft. Και ίσως θα είναι καλό η Ελλάδα να μιμηθεί το παράδειγμα της ΗΠΑ που έχει θεσμοθετήσει την 14 η ιουνίου σαν Global Economic Statecraft Day. Οι πρεσβείες των ΗΠΑ παγκοσμίως φιλοξενούν αυτή την ημέρα περισσότερες από 160 εκδηλώσεις σε πάνω από 125 χώρες για να ενθαρρύνουν διασυνδέσεις μεταξύ αμερικανικών επιχειρήσεων και ξένων αγορών. Ο ρόλος του κράτους στις πρωτοβουλίες συντονισμένης δράσης των συμμετασχόντων Πρωτοβουλίες συντονισμένης δράσης (concerted action initiatives) των συμμετασχόντων (stakeholders) στον τουρισμό υγείας (όπως η ανάπτυξη και η

3 [C. Constantinides] προβολή), δεν πρέπει να είναι αποτελέσματα κρατικής παρέμβασης και ασφαλώς οι πρωτοβουλίες αυτές δεν θα πρέπει να ξεκινούν από το κράτος. Παρόλα αυτά, ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να αισθάνεται ότι μπορεί να βασιστεί στην ευλογία, επιδοκιμασία, υποστηρίξη και δέσμευση του κράτους για αυτές τις πρωτοβουλίες. Εγγυητής συνέπειας και συνέχειας Θα πρέπει να απαιτούμε το κράτος να είναι ο υποστηρικτικός σύμμαχος - παρά ο ηγέτης. Και το κράτος θα πρέπει να λειτουργεί σαν «εγγυητής» συνέπειας και συνέχειας στις πρωτοβουλίες συντονισμένης δράσης των συμμετασχόντων (stakeholders). Συν-χρηματοδότηση της διαμόρφωσης της βιομηχανίας του Τουρισμού Υγείας Η πολιτεία, στην προσπάθεια της να επιδείξει υποστήριξη και δέσμευση, μπορεί να συνχρηματοδοτήσει πρωτοβουλίες που σχετίζονται με διαμόρφωση της βιομηχανίας (Industry Shaping) και αναβάθμιση των προορισμών (Destination Enhancement) - ακόμα και αν αυτό χρειάζεται να πάρει την μορφή σύμπραξης μεταξύ του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα (ΣΔΙΤ). Βλέπε επίσης παρακάτω «Η πολιτεία στην δημιουργία προορισμών». Τί «δεν πρέπει να κάνει» το κράτος Το κράτος δεν πρέπει να παίζει τον ρόλο του επιχειρηματία. Και στην περίπτωση του Ιατρικού Τουρισμού, το κράτος δεν πρέπει να βλέπει τον Ιατρικό Τουρισμό σαν μια πηγή εσόδων για τα δημόσια νοσοκομεία. Σαν η παρέμβαση του κράτους (με σκοπό να ρυθμίσει και να νομοθετήσει) να μην ήταν αρκετή, βλέπουμε ωρισμένες κυβερνήσεις να θεωρούν τον ιατρικό τουρισμό «ευκαιριακά» (δηλαδή, προς ευκαιριακή οικονομική εκμετάλευση). Δεν θα ονομάσουμε χώρες και κυβερνήσεις, αλλά μερικοί υπουργοί υγείας νομίζουν ότι η ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού μπορεί να μεταφραστεί σε εισόδημα για τα δημόσια νοσοκομεία. Με αυτό το σκεπτικό, υπουργοί σκοπεύουν να διαμορφώσουν κανονισμούς και νομοθεσίες που θα κατευθύνουν ξένους ασθενείς (international patients) στα δημόσια νοσοκομεία. Κατά την διάρκεια οικονομικών κρίσεων, όταν αυτά τα νοσοκομεία αγωνίζονται να παίξουν τον ρόλο τους, με ολοένα και μικρότερους προυπολογισμούς, ο ιατρικός τουρισμός θεωρείται από μερικούς σαν «οικονομική λύση». Φυσικά, αυτή είναι μια απλοική και λανθασμένη σκέψη, που στην πράξη δεν παρέχει την αναμενόμενη οικονομική λύση. Σχετικά με τον ιατρικό τουρισμό, η θέση μας είναι ότι ο ρόλος του κράτος πρέπει να περιορίζεται στο να παρέχει υπηρεσίας υγείας στους πολίτες του. Βεβαίως, τα κρατικά νοσοκομεία και οι κρατικές υπηρεσίες υγείας μπορούν να αντιμετοπίζουν τα «εκτακτα περιστατικα» των τουριστών που ήδη βρήσκονται στην χώρα μας. Το κράτος θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσει την ύπαρξη υποδομών που θα επιτρέψουν στον ιδιωτικό τομέα να αναπτύξει τον ιατρικό τουρισμό και να προσελκύσει «διεθνείς ασθενείς» (international patients). Το όφελος της κυβέρνησης (από τον Ιατρικό Τουρισμό) θα πρέπει να πέρνει την μορφή φορολογικών εσοδων από την δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα στον ιατρικό τουρισμό. Τίποτα περισσότερο από αυτό. Το κράτος στην δημιουργία προορισμών Η δημιουργία σύγχρονων προορισμών τουρισμού υγείας είναι σε μεγάλο βαθμό, εξαρτημένη από την επένδυση του ιδιωτικού τομέα για την διαμόρφωση της «βιομηχανίας» (industry shaping). Το κράτος όμως είναι, και αυτό, μέτοχος στην λήψη αποφάσεων και στις επενδύσεις. Σαν συνέπεια, η βιομηχανία χρειάζεται να έχει πίστη, εμπιστοσύνη και βεβαίωτητα ότι η Πολιτεία θα κάνει «το καθήκον της». Ο ιδιωτικός τομέας, πριν επενδύσει, αναμένει ότι η πολιτεία θα δείξει επιδοκιμασία, υποστήριξη και δέσμευση. Απο την Πολιτεία αναμένουμε να: Εγγυάται την νομοθετική και ρυθμιστική συνέπεια και βεβαιότητα Συμβάλλει στην ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών «Δημιουργία Σύγχρονου Προορισμού» σημαίνει την διαμόρφωση της βιομηχανίας, η οποία περιλαμβάνει εφαρμογή σχεδίου πέντε σημείων: Διαμερισμό (segmentation) 3

4 HEALTH TOURISM AFFAIRS Ολοκλήρωση / Συγκρότηση (integration) Διαχείρηση (administration) Ανάπτυξη (development) Προβολή (promotion) Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ένα κράτος που ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του τουρισμού υγείας, θα πρέπει να χρηματοδοτεί τουλάχιστον τα δύο πρώτα εγχειρήματα. Ο ιδιοτικός τομέας θα έχει έπειτα την αυτοπεποίθηση και το κίνητρο να χρηματοδοτήσει τα υπόλοιπα (υπο την μορφή των προβλεπόμενων συντονισμένων δράσεων). Φυσικά μετά την «διαμόρφωση της βιομηχανίας» (που καθηστά τον προορισμό ολοκληρωμένο, αποτελεσματικό και ανταγωνιστικό), ο προορισμός θα χρειαστεί να υποστεί περαιτέρω ανάπτυξη για να επιτύχει «ανταγωνιστικό πλεονέκτημα». Το πώς γίνεται αυτή η «περαιτέρω ανάπτυξη» είναι ιστορία για ένα αλλο άρθρο. Χρειάζεται ο τουρισμός υγείας ειδική νομοθεσία; για την ανάπτυξη και την προβολή του Άπο την αρχή, χρειάζεται να δωθεί έμφαση στο γεγονός ότι η ανάπτυξη, παροχή και προβολή των υπηρεσιών, στο πλαίσιο του τουρισμού υγείας (που περιλαμβάνει τον ιατρικό τουρισμού), δεν απαιτεί ειδική Οπως είναι, η ανάπτυξη, προβολή και προσφορά υπηρεσιών τουρισμού υγείας και ιατρικού τουρισμού - ήδη συμβαίνει - τελείως νόμιμα και χωρίς εμπόδια. Ο Τουρισμός Υγείας αναφέρεται σε υπηρεσίες υγείας που προϋποθέτει κάποιο «ταξίδι» (travel) ή «τουρισμό» (tourism). Και η παροχή υπηρεσειών υγείας και ο τουρισμός είναι ήδη επαρκώς ρυθμισμένα και νομοθετημένα. Θα θέλαμε να τονίσουμε ότι κανένας από τους επιτυχημένους προορισμούς τουρισμού υγείας δεν ξεκίνησε με την διαμόρφωση «νομοθετικού πλαισίου». Ακόμα και σήμερα, ελάχιστοι προορισμοί διαίπονται από ειδική Ο ρόλος της νομοθεσίας να άρη παρά να θέσει εμπόδια Φυσικά, εκεί που δυνατόν να χρειαστεί ειδική νομοθεσία είναι όταν η υπάρχουσα νομοθεσία 4 εμποδίζει ή δεν ενθαρύνει απαρκώς την αναπτυξη. Και ο Εθνικός Κανονισμός (ή Νομοθεσία) θα πρέπει να διευκόλυνει και να ενδυναμώνει τις επιδιώξεις του ιδιωτικού τομέα. Η παράκληση μας προς τους πολιτικούς είναι να μην νομοθετούν για χάριν του νομοθετείν και έτσι να πνίγουν την καινοτομία και ανάπτυξη μέσω αντιπαραγωγικής και ανούσιας γραφειοκρατείας. Στο πλαίσιο του τουρισμού υγείας, ο πρωταρχικός στόχος της νομοθεσίας πρέπει να είναι η «ευόδωση» και όχι η «ρύθμιση». Ενδυναμωτική νομοθεσία μπορεί φυσικά να εισαχθεί για να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό. Αυτό όμως χρειάζεται πολύ προσοχή και σκέψη γιατί μπορεί να αποβεί, τελικά, εις βάρος του προσδοκώμενου σκοπού. Για παράδειγμα, έχουμε δει την χαλάρωση των νόμων και θεσμών σε μερικές χώρες σχετικά με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Άλλα παραδείγματα αφορούν ιατρικές πρακτικές απαγορευμένες σε άλλες χώρες, όπως πειραματικές θεραπείες και μεταμόσχευση «αγορασμένων» οργάνων. Τέλος, συχνά, η κυβερνητική παρέμβαση (ύπο την μορφή κανονισμών και νομοθεσιών) είναι, δυστυχώς, μεθοδευμένη και σκόπιμα στοχευόμενη πρωτοβουλία με σκοπό να προστατεύσει οργανωμένα, και καλά θεμελιωμένα, συμφέροντα. Μερικά παραδείγματα χρήσιμης νομοθεσίας Νομοθεσία που επιτρέπει αλλαγή χρήσης Σε πολλές χώρες σήμερα, υπάρχουν παλαιά, αχρησημοποίητα και ιστορικής σημασίας κτήρια (κυρίως στον τομέα του τουρισμού και κλαδο φιλοξενείας). Για διάφορους λόγους, η κατεδάφηση τους δεν είναι επιθυμητή. Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση; Φυσικά, η απλή και προφανής απάντηση είναι να τους χρησιμοποιήσουμε για άλλο σκοπό. Και συχνά, η ιδέα είναι να βρούμε τρόπους να προσφέρουν αυτές οι κατασκευές υπηρεσίες υγείας. Αλλά, όπως μπορεί κανείς να φανταστεί, μία σκοπευόμενη αλλαγή χρήσης συχνά σκοντάφτει σε νομικά κολλήματα.

5 [C. Constantinides] Εδώ είναι που χρειάζεται νέα "νομοτροποποιητική" Από "ενδονοσοκομειακή θεραπεία" σε "μονάδα ημέρας" ( day case facilities) Σε μερικές χώρες, όπου ορισμένα περιστατικά παραδοσιακά απαιτούσαν εισαγωγή» και τουλάχιστον ολονύκτια παραμονή (overnight stay), είναι ακόμη παράνομο να αντιμετωπιστουν αυτά τα περιστατικά σε «μονάδες ημέρας». Αυτό, βεβαίως, είναι παράδειγμα παραλογίας του νόμου που δεν ακολούθει την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και της τεχνολογίας. Η διαιώνηση τέτοιων νόμων εξυπηρετεί τα συμφέροντα ιδιωτικών νοσοκομείων που, πέραν των υπηρεσιών υγείας, επιδιώκουν να έχουν έσοδα και από την παροχή «ξενοδοχειακών υπηρεσιών». Αλλά στο τέλος, κοινή λογική και οι απαιτήσεις του πληρoφορημένου ασθενούς θα κυριαρχήσει - αν και αυτό απαιτεί lobbying και πολιτική βούληση. Άδεια εισόδου και παραμονής (VISA) τουρισμού υγείας Η "ευκολία εισόδου" στον προορισμό τουρισμού υγείας είναι θέμα αποφασιστικής σημασίας. Μερικοί προορισμοί ιατρικού τουρισμού έχουν διευθετήσει αυτο το θέμα με το να νομοθετήσουν την έκδοση VISA ιατρικού τουρισμού. Η «επιδότηση» του Ιατρικού Τουρισμού Η Τουρκία είναι μια χώρα που παρέχει οικονομικά κίνητρα (χορήγηση μετρητών στους παρόχους υπηρεσιών Ιατρικού Τουρισμού) για την ενθάρρυνση ανάπτυξης του κλάδου. Επίσης η Τουρκία επιδοτεί την διαπίστευση και πιστοποίηση Νοσοκομείων και Κλινικών που παρέχουν υπηρεσίες σε «διεθνείς ασθενείς» (international patients). Ζώνες Δόμησης ξεπερνόντας τους περιορισμούς Σε «όχι λίγες» περιπτώσεις, αναπτυξιακά σχέδια (έχοντα σχέση με τον τουρισμό υγείας) ναυαγούν λόγω ισχύοντων αλλά παράλογων - πολεοδομικών διατάξεων. Ελπίζουμε ότι θα υπάρχουν πεφωτισμένοι πολιτικοί που θα βοηθούν ώστε τετοια εμπόδια να ξεπερνούνται. 5