Newsletter Αθλητικής Ψυχολογίας, Μαρτίου - Απριλίου 2010 Αγαπητοί Φίλοι,

Transcript

1 Newsletter Αθλητικής Ψυχολογίας, Μαρτίου - Απριλίου 2010 Αγαπητοί Φίλοι, Μέσα στην αναµπουµπούλα της καθηµερινότητας που κοµίζει πολλές αγωνίες σχετικά µε το µέλλον, είναι πολύ σηµαντικό να συνεχίσουµε να κάνουµε ότι περνά από το χέρι µας για αισθανόµαστε όµορφα µε τις ασχολίες και τις επιτυχίες µας. Ας καλωσορίσουµε λοιπόν την Άνοιξη που έρχεται αυτόν το µήνα µε τη διάθεση ανανέωσης και αισιοδοξίας που αρµόζει σε αυτή την πανέµορφη εποχή του χρόνου! ιατηρώντας λοιπόν τις καλύτερες διαθέσεις εµείς στο θεωρούµε σηµαντικό να περιλάβουµε στη συγκεκριµένη έκδοση του Newsletter τα τελευταία νέα του παγκόσµιου αθλητισµού µέσα από µία µικρή ανταπόκριση από τους Ολυµπιακούς του Βανκούβερ που µόλις τελείωσαν και τον τρόπο που η αθλητική ψυχολογία βοήθησε τους πρωταγωνιστές των Ολυµπιακών Αγώνων να πετύχουν τους στόχους τους. Ας µην ξεχνάµε ότι και αυτοί οι υπεραθλητές είναι άνθρωποι µε αισθήµατα και αγωνίες και πως καλούνται να αποδείξουν την αθλητική τους αξία µέσα σε δευτερόλεπτα, κρίνοντας τις επιδιώξεις µίας ολόκληρης αθλητικής καριέρας. Σ αυτό το Newsletter δεν ξεχάσαµε τους φίλους γονείς που αγωνιούν καθηµερινά για την ψυχική και σωµατική υγεία του παιδιού τους κάθε φορά που το βλέπουν να υπερβάλει προσπαθώντας να πετύχει τους στόχους του. Έτσι, συµπεριλάβαµε µε περιληπτικό και περιεκτικό τρόπο τα βασικά στοιχεία συµπεριφοράς που χρειάζονται για να διασφαλισθεί η ψυχική υγεία και η αδιατάρακτη συνέχεια της τόσο σηµαντικής αθλητικής καριέρας, που παίζει κρισιµότατο ρόλο στην σωστή ανάπτυξη και εξέλιξη της προσωπικότητας κάθε ανθρώπου. Με τις ευχές όλων µας για ανανέωση µέσα από το κάλος της Άνοιξης, ρ. Εµµανουήλ Γεωργιάδης Υπεύθυνος οµάδας σύνταξης

2 Η αθλητική ψυχολογία στους Ολυµπιακούς Αγώνες του Βανκούβερ του ρ. Εµµανουήλ Γεωργιάδη Στους Ολυµπιακούς του Vancouver πολλοί ήταν οι αθλητές που ενίσχυσαν την απόδοση τους µέσα από την υλοποίηση προγραµµάτων ψυχολογικής προετοιµασίας εφαρµόζοντας τις αρχές της αθλητικής ψυχολογίας. Αξίζει να ξεκινήσουµε µε το παράδειγµα της διαθλήτριας Magdalena Neuner: Έχοντας κερδίσει έξι παγκόσµιους τίτλους στην αθλητική της καριέρα, δεν είχε µπορέσει µέχρι τους Ολυµπιακούς του Vancouver να κερδίσει έναν Ολυµπιακό χρυσό µετάλλιο λόγω της ασταθούς αγωνιστικής της απόδοσης. Αφού έφτασε να κερδίσει τρία χρυσά µετάλλια σε αυτούς τους Χειµερινούς Ολυµπιακούς Αγώνες ρωτήθηκε σχετικά µε τον τρόπο που έφτασε να βελτιώσει την απόδοση της και να διατηρήσει σταθερά καλή την αγωνιστική της συµπεριφορά. Απάντησε: «Εργάστηκα πολύ σκληρά, ιδιαίτερα στον τοµέα της γνωστικής προπόνησης. Κάθε αθλητής χρειάζεται να καταλάβει πως η σωµατική απόδοση από µόνη της δεν είναι αρκετή. Η γνωστική προετοιµασία µου είναι πολύπλοκη και µε κάνει να πιστεύω στον εαυτό µου. Ο έλεγχος του µυαλού µου είναι πιο δύσκολος από τον έλεγχο του σώµατος µου». Καθώς οι αθλητές που αγωνίζονται στους Ολυµπιακούς Αγώνες έχουν υψηλές προσδοκίες ενώ ταυτόχρονα αντιµετωπίζουν τεράστιες προσδοκίες από τις Ολυµπιακές Επιτροπές των χωρών τους αλλά και τους κοντινούς τους συνεργάτες, χρειάζεται να µπορούν να τις αντιµετωπίσουν χωρίς να «βαραίνουν» οι ώµοι τους από το βάρος των απαιτήσεων αυτών. Η αθλητική ψυχολογία έχει γίνει περισσότερο δηµοφιλής από ποτέ στο παρελθόν. Αθλητές που κέρδισαν χρυσά µετάλλια όπως η Neuner, ο Καναδός Alex Bilodeau και ο Αµερικάνος πέντε φορές Ολυµπιονίκης Mark Grimmette, µίλησαν για τη σηµασία των γνωστικών τεχνικών που χρησιµοποίησαν για να πετύχουν την απαιτούµενη κορυφαία απόδοση την κατάλληλη στιγµή.

3 Σύµφωνα µε τον Sean McCann που είναι ένας από τους αθλητικούς ψυχολόγους που διαθέτει η Αµερικανική Ολυµπιακή Επιτροπή, «Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1990 και µετά, όταν ένας αθλητής αντιµετωπίζει προβλήµατα λόγω ψυχολογικής πίεσης στον αγώνα, είναι δεδοµένο ότι θα συµβουλευθεί έναν αθλητικό ψυχολόγο. Αυτή τη στιγµή το 100% των Αµερικάνων αθλητών ακολουθούν κάποιες γνωστικές τεχνικές που έχουν µάθει από τον αθλητικό ψυχολόγο της Ολυµπιακής Επιτροπής ή της οµάδας τους. ΟΙ τεχνικές αυτές περιλαµβάνουν νοερή απεικόνιση, αναπνοές χαλάρωσης, έλεγχο του σώµατος, διαχείριση ενέργειας καθώς και λέξειςκλειδιά που βοηθούν την κορυφαία αγωνιστική απόδοση, αφού η πρόκληση των αγώνων αυτών είναι µεγαλύτερη από κάθε άλλο αγώνα λόγω της δηµοσιότητας που λαµβάνουν από τα ΜΜΕ.» «Για τους επιλεγµένους αθλητές ο στόχος στους Ολυµπιακούς Αγώνες δεν σχετίζεται µε την επίτευξη ενός υψηλότερου επιπέδου απόδοσης αλλά µε την στην απλή εκτέλεση των δεξιοτήτων που ήδη γνωρίζουν [καθώς έχουν ήδη φτάσει να επιλεγούν για να εκπροσωπήσουν τη χώρα τους]. Τα εργαλεία της γνωστικής προετοιµασίας είναι πολύτιµα για την εκτέλεση αυτή. Είναι πολύ δύσκολο να επιτύχει αυτό στους Ολυµπιακούς καθώς υπάρχουν τόσες απορίες, τόσες διαφορετικές σκέψεις, σκέψεις όπως: αν καταφέρω να εκτελέσω καλά το πρόγραµµα µου [στο καλλιτεχνικό πατινάζ], πρόκειται να κερδίσω εκατοµµύρια δολάρια». Ο Γάλλος διαθλητής Simon Fourcarde που ήρθε στους φετινούς Ολυµπιακούς ως το φαβορί καθώς συγκέντρωσε τους περισσότερους πόντους σε όλα τα Παγκόσµια Κύπελλα που αγωνίσθηκε φέτος, δίνει ιδιαίτερη σηµασία στον αθλητικό ψυχολόγο που τον βοήθησε να ξεπεράσει το δύσκολο Φθινόπωρο της περασµένης χρονιάς. Όπως δήλωσε ο ίδιος, «το µυαλό µου ήταν σε σύγχυση. Έτσι ζήτησα τη βοήθεια του [αθλητικού ψυχολόγου]. Κάθε γνωστική προπόνηση διαρκούσε περίπου 20 λεπτά και µε βοήθησε βήµα-βήµα στο να νοιώσω αυτοπεποίθηση ξανά. Το πρόγραµµα περιέχει ασκήσεις αναπνοής, καθώς και συνεδρίες τόσο µε τον ψυχολόγο όσο και χωρίς αυτόν. Περιείχε

4 επίσης νοερή απεικόνιση που µε βοήθησε να φαντασθώ κάθε πιθανό αγωνιστικό σενάριο, µε άνεµο, µε οµίχλη, µε αντιπάλους να µε προσπερνάνε, κτλ. Μερικές φορές µε αγχώνει όταν βρίσκονται άλλοι αθλητές γύρω µου, όταν µε προσπερνάνε πηγαίνοντας γρήγορα». Αν και ο συγκεκριµένος αθλητής δεν µπόρεσε να κερδίσει µετάλλιο, άλλοι-ες αθλητές-τριες που χρησιµοποίησαν την τεχνική της νοερής απεικόνισης κατάφεραν να διακριθούν ιδιαίτερα σε αυτούς τους Ολυµπιακούς. Μία από αυτές τις αθλήτριες είναι και η Lindsey Vonn που όπως εξήγησε στο Προολυµπιακό συνέδριο, συνήθως εκτελεί νοερά καθηµερινά για µία ώρα τις αγωνιστικές της διαδροµές και µετά χρησιµοποιεί ασκήσεις αναπνοών πριν την έναρξη του αγώνα για να ηρεµεί. Κέρδισε ένα χρυσό και ένα χάλκινο µετάλλιο στους φετινούς Ολυµπιακούς Αγώνες.

5 Οι γονείς µετά τον αγώνα: Έτοιµοι και ψύχραιµοι του ρ. Εµµανουήλ Γεωργιάδη Τόσο η νίκη όσο και η ήττα είναι αναπόσπαστα µέρη του πρωταθλητισµού και αυτό είναι το σηµείο που δεν πρέπει να ξεχνάνε όλοι οι πρωταγωνιστές της αθλητικής πρακτικής. Καλό είναι λοιπόν να υπάρχει πάντα ένα έτοιµο σχέδιο µετά τον αγώνα έτσι ώστε κάθε αποτέλεσµα να γίνει δεκτό µε τη µικρότερη δυνατή ψυχολογική επιβάρυνση από όλους τους εµπλεκοµένους. Ακόµα και όταν αυτό δεν είναι δυνατό από τη µεριά του αθλητή ή του προπονητή, η ψύχραιµη αντιµετώπιση του αποτελέσµατος του αγώνα από τους γονείς µπορεί να απαλύνει σηµαντικά την αρνητική διάθεση του/της αθλητή-τριας προσφέροντας ένα ασφαλές και ήρεµο περιβάλλον που τόσο χρειάζεται µετά από µία έντονη αγωνιστική εµπειρία. Μερικές απλές συµβουλές που µπορούν να βοηθήσουν κάθε γονέα που θα ήθελε να ενισχύσει την προσπάθεια του παιδιού του µέσα στον αθλητισµό είναι οι εξής: Συµπεριφορά προς τον αθλητή: Είναι πολύ σηµαντικό ο γονέας να είναι πάντα η πηγή ενίσχυσης και ενθάρρυνσης, χωρίς να µετατρέπεται σε αυστηρό κριτή. Χρειάζεται πάντα ο/η αθλητής/τρια να αισθάνεται αποδεκτός, ανεξάρτητα από το αθλητικό αποτέλεσµα που έτσι και αλλιώς ήδη τον/την επιβαρύνει αρκετά αν είναι αρνητικό. Η κριτική σχετικά µε την απόδοση θα πρέπει να γίνεται µόνο από τους ειδικούς, όπου νηφάλιοι και ψύχραιµοι θα πρέπει να την προσφέρουν στην σωστή της ώρα, χωρίς συναισθηµατική εµπλοκή. Αντίθετα, η κριτική του γονέα µπορεί να διαταράξει την ποιότητα της σύνδεσης που έχει µε το παιδί του/της.

6 Κάθε φορά που ο/η αθλητής/τρια µιλά, ο γονέας χρειάζεται να είναι παρόν και να ακούει. Όπως αρέσει σε κάθε άνθρωπο να µιλά για τις έντονες εµπειρίες του, έτσι και οι αθλητές/τριες έχουν ανάγκη να µοιραστούν τις αγωνιστικές τους εµπειρίες. Κατά τη διάρκεια κάθε συζήτησης µετά τον αγώνα χρειάζεται πρώτα από όλα να κατανοηθούν τα συναισθήµατα του/της αθλητή/τριας. Καλό θα είναι ο γονέας να µην προσπαθήσει να λύσει τις απορίες που τυχόν έχει (π.χ. για τις λεπτοµέρειες του αγώνα), παρά µόνον, αφού έχουν περάσει αρκετές ώρες από τη λήξη της αγωνιστικής εµπειρίας, αφού έχει κατανοήσει πλήρως τα συναισθήµατα του/της αθλητή/τριας και εφόσον αισθάνεται ότι ο/η αθλητής/τρια έχει φτάσει σε µία ουδέτερη συναισθηµατική κατάσταση σχετικά µε το αποτέλεσµα του αγώνα. Μετά από την ήττα ή το ατυχές αποτέλεσµα ενός κρίσιµου αγώνα ο/η αθλητής-τρια χρειάζεται να θυµηθεί πως τίποτα δεν µειώνει την αξία που έχει ως προσωπικότητα και πως ποτέ δεν πρέπει να µπερδεύει την αυτεκτίµηση που βιώνει µε την αθλητική επιτυχία. Καθώς η επίµονη προσπάθεια µπορεί να ενισχύσει κάθε στοιχείο της αθλητικής απόδοσης που δεν βρίσκεται στο επιθυµητό επίπεδο, το σηµαντικό είναι ο/η αθλητής/τρια να θυµάται την

7 αναγκαιότητα αυτή, χωρίς να αποθαρρύνεται από τα αρνητικά αγωνιστικά αποτέλεσµατα. Η αλήθεια και η ειλικρίνεια χρειάζεται να είναι πάντα οι γνώµονες της συµπεριφοράς κάθε γονέα. Ο/η κάθε αθλητής/τρια γνωρίζει πολύ καλά αν η απόδοση του/της ήταν τέτοια που να δικαιολογεί ένα «µπράβο» ή µία αντίστοιχη ενισχυτική φράση µετά τη λήξη της αγωνιστικής προσπάθειας. Η γονική ενίσχυση δεν πρέπει να συγχέεται µε την υπερβολή ή το ψέµα που σε κάθε περίπτωση δεν µπορεί να κρύψει την απογοήτευση ή την θλίψη από την έκβαση της αθλητικής προσπάθειας. Κάθε φορά που ολοκληρώνεται ένας αγώνας θυµηθείτε πως ένας από τους σκοπούς της αθλητικής ενασχόλησης είναι η διασκέδαση και η χαρά που προκύπτει από την συµµετοχή και την εξέλιξη στην αθλητική εµπειρία. Έτσι είναι σηµαντικό να διατηρήσετε την θετική σας στάση και συµπεριφορά κάθε φορά που ολοκληρώνεται η αγωνιστική προσπάθεια του παιδιού σας. Προσπαθήστε να µην αλλάζετε τα πλάνα της ηµέρας ανάλογα µε το αγωνιστικό αποτέλεσµα καθώς έτσι ενισχύετε τη σηµασία της αγωνιστικής έκβασης, αυξάνοντας το άγχος και την πίεση του αγώνα. Κατά τον ίδιο τρόπο είναι κρίσιµο να µην συγκρίνεται η απόδοση µεταξύ των αθλητών/τριων. Κάθε αθλητής/τρια έχει την προσωπική αντίληψη του/της σχετικά µε την αθλητική πρακτική και η σύγκριση µεταξύ τους προκαλεί σύγχυση και συναισθηµατική πίεση θέτοντας σε κίνδυνο την συνέχιση της αθλητικής πρακτικής. Συµπεριφορά προς τον προπονητή: Οι αποφάσεις και οι συµπεριφορές του προπονητή δεν πρέπει να διαβάλλονται ή να αποδοκιµάζονται από τους γονείς. Είναι οι φυσικοί ηγέτες της αθλητικής οµάδας και η αµφισβήτησή τους µπερδεύει και διχάζει τους/τις αθλητές/τριες, µειώνοντας έτσι την αγωνιστική απόδοση. Οι γονείς και οι παράγοντες χρειάζεται να θυµούνται πως κάθε εξωτερική παρέµβαση διαταράσσει την οµαλή λειτουργία των δυναµικών της οµάδας. Έτσι, η συµπεριφορά του γονέα που βοηθά την αθλητική πρακτική θα πρέπει να είναι προκαθορισµένη και συνειδητοποιηµένη προκειµένου να µην θέτει σε κίνδυνο την αθλητική συµµετοχή του/της αθλητή/τριας. Τοποθετήστε τα συναισθήµατα, τη συµπεριφορά και τη στάση σας στο µικροσκόπιο, προσπαθώντας να µην επηρεάζεστε από την έκβαση της αγωνιστικής προσπάθειας. Θυµίστε στον εαυτό σας πως αυτό που µετρά στον αθλητισµό είναι η µέγιστη αποκοµιδή θετικών εµπειριών και η συνεχής εξέλιξη της απόδοσης που έρχεται µέσα από συνεχή προσπάθεια και καθηµερινό κόπο. Μία στάση ζωής που οδηγεί σε συνειδητούς στόχους και γενικότερη προσωπική εξέλιξη. Θυµηθείτε επίσης πως µία αγκαλιά και ένα άγγιγµα στον ώµο που δηλώνει απλά την αγάπη, την εµπιστοσύνη και την τρυφερότητα που αισθάνεστε είναι το καλύτερο αντίδοτο στην αγωνιστική πίεση, ανεξάρτητα από τη διάρκεια της αθλητικής καριέρας και την αγωνιστική εξέλιξη που επιτυγχάνεται σε αυτήν.