Ανάπτυξη Οντολογίας στο Protégé για την Αναπαράσταση Προϊόντων και Λειτουργιών Τραπεζικών Οργανισμών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ανάπτυξη Οντολογίας στο Protégé για την Αναπαράσταση Προϊόντων και Λειτουργιών Τραπεζικών Οργανισμών"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ & ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ανάπτυξη Οντολογίας στο Protégé για την Αναπαράσταση Προϊόντων και Λειτουργιών Τραπεζικών Οργανισμών Διπλωματική Εργασία της Μαρίας Παπαφώτη (ΑΕΜ: 213) Επιβλέπων Καθηγητής: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΜΑΡΤΙΟΣ 2009

2 -ii-

3 Πρόλογος Η παρούσα διπλωματική εργασία αναφέρεται στις οντολογίες και στη σημασία που έχουν αυτές, αφού οργανώνουν την γνώση και τις πληροφορίες βασιζόμενες σε ένα κοινό λεξιλόγιο. Οι οντολογίες χρησιμοποιούνται και για την αναπαράσταση της γνώσης στον Σημασιολογικό Ιστό. Έχοντας κάποιους κοινούς ορισμούς λέξεων, αυτό επιτρέπει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εφαρμογών του Σημασιολογικού Ιστού. Στη συνέχεια, και ύστερα από πραγματοποίηση έρευνας με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων, αναπτύσσεται μία οντολογία με τη βοήθεια του προγράμματος Protégé. Η οντολογία αναπαριστά τα προϊόντα και τις λειτουργίες ενός οποιουδήποτε τραπεζικού οργανισμού. Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στον κ. Νικόλαο Βασιλειάδη, Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για την άρτια συνεργασία μας, τη πολύτιμη βοήθεια και επιστημονική καθοδήγηση που μου προσέφερε προκειμένου να πραγματοποιηθεί η συγκεκριμένη έρευνα. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κ. Ευστράτιο Κοντόπουλο και την κ. Καλλιόπη Κράβαρη, υποψήφιους Διδάκτορες του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης για την σημαντική βοήθειά τους. Επιπλέον, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους εργαζομένους των τραπεζικών οργανισμών, οι οποίοι αφιέρωσαν χρόνο για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου της έρευνας. Τέλος, ευχαριστώ πολύ την οικογένειά μου και το φιλικό μου περιβάλλον για την υποστήριξη που μου προσέφεραν και την κατανόηση που υπέδειξαν. Μαρία Παπαφώτη Μάρτιος i-

4 -ii-

5 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ... I ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... III 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟ ΙΣΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΕΣ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ Μεθοδολογία Cyc Μεθοδολογία των Uschold και King Μεθοδολογία των Grüninger και Fox Μεθοδολογία KACTUS METHONTOLOGY Μεθοδολογία SENSUS ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΠΑΝΑ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕ ΙΑΣΗΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ΈΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΓΝΩΣΗΣ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΕΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ PROTÉGÉ ΕΙΣΑΓΩΓΗ iii-

6 4.2 ΤΡΟΠΟΙ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ Protégé-Πλαίσια Protégé-OWL ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΈΡΕΥΝΑΣ ΕΙΓΜΑ ΈΡΕΥΝΑΣ ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΈΡΕΥΝΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ BANKONTOLOGY ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΛΑΣΕΙΣ-ΥΠΟΚΛΑΣΕΙΣ Κλάση Bank Κλάση Bank Branch Κλάση Complaints Κλάση Customers Κλάση Human Resources Κλάση Owned Products Κλάση Products ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ Στιγμιότυπο ABC aggelakh Στιγμιότυπο ABC tsimiskh ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΙΑ ΙΚΤΥΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV iv-

7 1 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία αναπτύσσεται με αλματώδεις ρυθμούς και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ταχύτατη αναπαραγωγή κάθε είδους πληροφοριών. Σημαντική είναι η συμβολή της Διαχείρισης Γνώσης σε αυτό το σημείο, αφού βοηθάει στον καλύτερο συντονισμό της δημιουργίας, μεταφοράς και εφαρμογής της γνώσης, που περιέχεται σε έναν οργανισμό, είτε μέσω των ατόμων που σχετίζονται με αυτόν, είτε μέσω των εργαλείων και μεθόδων που χρησιμοποιούνται για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος. Κατά συνέπεια, θα υπάρχει καλύτερη οργάνωση και αυτό θα τον οδηγήσει στην αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα άρα και στα αυξημένα κέρδη που είναι το ζητούμενο κάθε οργανισμού. Για την πραγματοποίηση των παραπάνω στόχων που θέτουν οι οργανισμοί, απαιτείται η εύρεση και χρησιμοποίηση νέων τεχνικών διαχείρισης γνώσης και πληροφοριών, ώστε να υπάρχει καλύτερος έλεγχος τόσο στη ροή εργασιών όσο και στην ταξινόμησή τους. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση των οντολογιών, οι οποίες παράγουν γνώση υψηλού επιπέδου, αφού οργανώνουν την γνώση και τις πληροφορίες βασιζόμενες σε ένα κοινό λεξιλόγιο καθώς επίσης αναπτύσσουν και τις βέλτιστες σχέσεις που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων όρων που χρησιμοποιούνται στα εταιρικά έγγραφα. Οι οντολογίες, μέσω των κοινών ορισμών λέξεων που περιέχουν, χρησιμοποιούνται και για την αναπαράσταση της γνώσης στον Σημασιολογικό Ιστό, επιτρέποντας την ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στις διαφορετικές μεταξύ τους διαδικτυακές εφαρμογές, όπως είναι οι μηχανές αναζήτησης, οι ευφυείς πράκτορες, οι διαδικτυακές πύλες πληροφοριών και οι διαδικτυακές υπηρεσίες, καταλήγοντας έτσι να υπάρχει διαλειτουργικότητα των πληροφοριών. Για την αναπαράσταση όλων αυτών των πληροφοριών χρησιμοποιούνται διάφορες γλώσσες, όπως η XML, η XML Schema, η RDF, η RDF Schema, η OWL, η OIL και η DAML. Ακολουθεί σύντομη περιγραφή του περιεχομένου των υπολοίπων κεφαλαίων της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Κεφάλαιο 2: Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μία παρουσίαση της «Διαχείρισης Γνώσης» και πώς αυτή σχετίζεται με τις Οντολογίες και τον Σημασιολογικό Ιστό. Στη συνέχεια αναφέρονται -1-

8 μέθοδοι δημιουργίας και επαναδημιουργίας οντολογιών καθώς και κάποιες αρχές που διέπουν το σχεδιασμό τους. Κεφάλαιο 3: Στο κεφάλαιο αυτό, αρχικά, γίνεται αναφορά σε μία προηγούμενη έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί σχετικά με τη διαχείριση γνώσης σε μεγάλους τραπεζικούς οργανισμούς της Πορτογαλίας. Στη συνέχεια, ακολουθεί η περιγραφή μίας οντολογίας, που αναφέρεται στις λειτουργίες που πραγματοποιούνται στον τραπεζικό τομέα. Κεφάλαιο 4: Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μία σύντομη παρουσίαση του προγράμματος Protégé, που θα χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη μίας οντολογίας. Ακολουθεί η περιγραφή των δύο τρόπων δημιουργίας οντολογιών, που υποστηρίζονται από την πλατφόρμα Protégé. Κεφάλαιο 5: Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αναφορά στη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε προκειμένου να συλλεχθούν τα απαραίτητα δεδομένα, που αφορούσαν τόσο τα προϊόντα όσο και τις λειτουργίες κάθε τραπεζικού οργανισμού. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα, όπως αυτά προέκυψαν, από την συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου και το σχολιασμό ενός διαγράμματος. Κεφάλαιο 6: Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αναλυτική περιγραφή μίας οντολογίας, που αναπτύχθηκε με το πρόγραμμα Protégé. Η οντολογία αυτή περιέχει δεδομένα που προέρχονται από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε τραπεζικούς οργανισμούς με τη βοήθεια του ερωτηματολογίου και του διαγράμματος. Κεφάλαιο 7: Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από το σύνολο της παρούσας εργασίας και οι δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν. Ακόμη, προτείνονται και ζητήματα μελλοντικής έρευνας πάνω στον συγκεκριμένο τομέα. -2-

9 2 ιαχείριση Γνώσης και Οντολογίες στον Σημασιολογικό Ιστό Οι οντολογίες οργανώνουν τη γνώση και τις πληροφορίες βασιζόμενες σε ένα κοινό λεξιλόγιο και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την καλύτερη επικοινωνία και ανταλλαγή γνώσεων, την αποδοτικότερη επαναχρησιμοποίηση της υπάρχουσας γνώσης καθώς και την διευκόλυνση στην εξαγωγή συμπερασμάτων που βασίζονται σε αυτή τη γνώση. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποια προβλήματα που σχετίζονται με τη συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα κατά την αναζήτηση, απόκτηση και συνδυασμό πληροφοριών, την δημιουργία προβλημάτων ασυνέπειας στην ορολογία, όταν τα δεδομένα δεν αναβαθμίζονται, καθώς και την αδύνατη παρακολούθηση όλων των πληροφοριών που υπάρχουν στον Ιστό και αφορούν την διαχείριση γνώσης. Αυτά τα προβλήματα θα εξαλειφθούν με την χρήση του Σημασιολογικού Ιστού κατά τη διαχείριση της γνώσης μέσα στους οργανισμούς. Ο Σημασιολογικός Ιστός αποτελεί πρωτοβουλία της Κοινοπραξίας του Παγκοσμίου Ιστού (World Wide Web Consortium) W3C ( Εμπνευστής του ήταν ο Tim Berners-Lee, ο οποίος επινόησε και τον Παγκόσμιο Ιστό το Με τη χρήση του Σημασιολογικού Ιστού, όπου οι οντολογίες χρησιμοποιούνται για την αναπαράσταση της γνώσης, η πληροφορία θα είναι καλύτερα οργανωμένη και θα μπορεί να επαναχρησιμοποιείται από διαφορετικές μεταξύ τους διαδικτυακές εφαρμογές. 2.1 Εισαγωγή Ο σύγχρονος τρόπος λειτουργίας της παγκόσμιας αγοράς απαιτεί από κάθε οργανισμό να είναι ευέλικτος, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στις συνεχείς τεχνολογικές αλλαγές. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη γνώση, είτε αυτή προέρχεται από άλλους, όπως οι συνεργάτες και οι ανταγωνιστές, είτε προέρχεται από την δημιουργία της γνώσης μέσα από κάποιες καινοτομίες. Ένας οργανισμός μπορεί να -3-

10 βοηθηθεί στην απόκτηση και διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματός του έναντι των άλλων, ακολουθώντας οποιονδήποτε από τους παραπάνω δύο τρόπους. Η γνώση από μόνη της μπορεί να οδηγήσει έναν οργανισμό στο να έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μόνο εάν αυτός είναι προσανατολισμένος στον τρόπο δράσης του. Οι πληροφορίες και τα δεδομένα που πιθανόν έχει, δεν εγγυώνται το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε μακροπρόθεσμη βάση. Εάν όμως ο οργανισμός γνωρίζει πώς να χρησιμοποιήσει τις πληροφορίες που έχει για δικό του όφελος και να δημιουργήσει οικονομική αξία γι αυτόν, τότε μόνο μπορεί να διασφαλίσει την ύπαρξη του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Η γνώση που υπάρχει μέσα σε κάθε οργανισμό έχει τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα: είναι δυναμική (αλλαγές πραγματοποιούνται στη δομή της ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις του περιβάλλοντος) είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη οντότητα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορεί να ενεργήσει ο άνθρωπος. Η διαχείριση αυτής της γνώσης βοηθάει στο να συντονίζονται καλύτερα η δημιουργία, η μεταφορά και η εφαρμογή της γνώσης που έχει κάθε άτομο σε έναν οργανισμό και αυτό γίνεται με τη βοήθεια κάποιων εργαλείων και μεθόδων. Σε αυτή την περίπτωση, υπάρχουν κάποια οφέλη για τον οργανισμό, με κυριότερα τα παρακάτω 1 : μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά στις δυνατότητες που έχει η γνώση και στα κενά που υπάρχουν στον οργανισμό ανάπτυξη κατάλληλης διαδικασίας που βασίζεται στη γνώση αύξηση των κινήτρων μεταξύ των εργαζομένων που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία αύξηση της ανταγωνιστικότητας μακροπρόθεσμη ασφάλεια και επιβίωση στην αγορά Τα οφέλη που προκύπτουν από τη διαχείριση της γνώσης σχετίζονται περισσότερο με το «να κάνεις τα σωστά πράγματα» παρά με το «να κάνεις σωστά τα πράγματα». Αυτό συμβαίνει γιατί το μεν πρώτο δίνει έμφαση στην αποτελεσματικότητα το δε δεύτερο στην αποδοτικότητα 2. Ένας οργανισμός όταν είναι αποδοτικός, χωρίς να είναι αποτελεσματικός, σίγουρα θα οδηγηθεί στην αποτυχία. Παρόλα αυτά όμως, όταν κάποιος οργανισμός είναι 1 Wissenmanagement Forum (2003), An Illustrated Guide to Knowledge Management, pp Yogesh Malhotra, Is Knowledge Management the Ultimate Competitive Advantage?, Business Management, pp

11 αρκετά μεγάλος και μπορεί να είναι ευέλικτος στις συνεχείς αλλαγές που απαιτούνται από το περιβάλλον, τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό, τότε μπορεί να «κάνει τα σωστά πράγματα». Κάποιοι θεωρούν ότι διαχείριση γνώσης σημαίνει εκμαίευση της σωστής πληροφορίας, από τον σωστό άνθρωπο, την σωστή χρονική στιγμή. Όμως, με τις συνεχείς αλλαγές που απαιτείται να γίνονται, δεν μπορεί να υπάρχει κάποιο σύστημα που να προβλέπει τη σωστή πληροφορία, το σωστό άτομο ή τη σωστή χρονική στιγμή που θα χρειάζεται ο οργανισμός στο μέλλον. Αυτό γινόταν μόνο στο παρελθόν, που το περιβάλλον χαρακτηριζόταν από σταθερότητα και υπήρχε η δυνατότητα πρόβλεψης και καθορισμού των ενεργειών, που θα έκανε ένας οργανισμός στο μέλλον, βασισμένος πάντα σε δεδομένα του παρελθόντος. Ο παραπάνω τρόπος δράσης των οργανισμών ακολουθούσε την αρχή «να κάνεις τα σωστά πράγματα». Στη σημερινή αγορά όμως, όπου το περιβάλλον συνεχώς αλλάζει και δημιουργούνται καθημερινά πλήθος ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών, οι παλαιότεροι τρόποι δράσης των οργανισμών θεωρούνται απαρχαιωμένοι. Οι επιχειρήσεις προσανατολίζονται στο τι έχει ανάγκη ο πελάτης και όχι στο τι θέλουν αυτές να πουλήσουν στο καταναλωτικό κοινό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να λειτουργούν με βάση την αρχή «να κάνεις σωστά τα πράγματα». Στις επιχειρήσεις κάθε εργαζόμενος έχει κάποια γνώση, την οποία μπορεί να μην έχουν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι. Η συγκέντρωση όλης αυτής της γνώσης, που προέρχεται από διαφορετικά άτομα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει οικονομική αξία από αυτή. Σημαντικό όμως είναι να διαθέτει την ευελιξία που απαιτείται σε αυτές τις περιπτώσεις και να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει κάθε φορά την κατάλληλη πληροφορία, τα κατάλληλα έγγραφα και τον κατάλληλο τρόπο ενδοεπιχειρησιακής επικοινωνίας. Η διαχείριση όλης αυτής της μεγάλης ποσότητας πληροφοριών, που μπορεί να προέρχεται από την ίδια ή από διαφορετικές πηγές, έχει σαν αποτέλεσμα οι διάφοροι οργανισμοί να αναζητούν συνεχώς νέους τρόπους εύρεσης και απόκτησης πληροφοριών, μέσα από τα διάφορα συστήματα διαχείρισης πληροφοριών που είναι διαθέσιμα σήμερα. Αυτό θα οδηγήσει τους οργανισμούς σε καλύτερη διαχείρισή τους, που με τη σειρά της θα οδηγήσει σε καλύτερη οργάνωση, αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα άρα και κέρδη, που είναι το ζητούμενο κάθε οργανισμού. -5-

12 Για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω θα πρέπει να βελτιωθούν οι διάφορες τεχνικές διαχείρισης πληροφοριών, ώστε να υπάρχει καλύτερος έλεγχος τόσο στη ροή εργασιών όσο και στην ταξινόμησή τους. Η πρόκληση αυτή μπορεί να αντιμετωπιστεί από τις επιχειρήσεις με τη δημιουργία ενός κοινού λεξιλογίου, το οποίο θα είναι διαθέσιμο σε όλες τις επιχειρήσεις και το οποίο θα αποτελεί το βασικότερο στοιχείο της υποδομής που χρειάζεται η διαχείριση πληροφοριών. Το προαναφερόμενο κοινό λεξιλόγιο είναι αυτό που αποκαλούμε «οντολογία» ή αλλιώς «επιστημονική ταξινόμηση», δηλαδή μία ιεραρχία από κατηγορίες που χρησιμοποιούνται για να ταξινομηθούν έγγραφα και κάθε άλλου είδους πληροφορία. Η εταιρική ταξινόμηση δηλαδή ο τρόπος αναπαράστασης των πληροφοριών μιας επιχείρησης, είναι αυτή που θα οδηγήσει τους οργανισμούς στον σωστό καθορισμό του αντικειμένου τους καθώς και των συστημάτων διαχείρισης γνώσης 3. Τέλος, αναφορικά με τις οντολογίες και τις ταξινομήσεις θα πρέπει να αναφερθεί ότι η οντολογία οδηγεί σε παραγωγή γνώσης υψηλού επιπέδου, αφού οι όροι που υπάρχουν σε αυτή είναι προσεχτικά επιλεγμένοι και δημιουργούν ένα σύνολο σχέσεων (την σημασιολογική βάση για την ορολογία που επιλέχτηκε), οι οποίες καθορίζονται από διάφορες τεχνικές. Η ύπαρξη των σχέσεων μεταξύ των όρων είναι και η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της οντολογίας και της ταξινόμησης, αφού η οντολογία χαρακτηρίζεται από καλύτερες σχέσεις μεταξύ των όρων αυτών. 2.2 Τεχνολογία ιαχείρισης Γνώσης Οι οντολογίες βοηθούν στη διαχείριση γνώσης, βασιζόμενες σε ένα κοινό λεξιλόγιο. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η γνώση μπορεί να είναι αυτή που θα προσφέρει, υπό κάποιες προϋποθέσεις, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε έναν οργανισμό έναντι των άλλων. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην διαχείριση γνώσης εξαιτίας των πολύπλοκων προϊόντων και υπηρεσιών που αναπτύσσονται, της παγκοσμιοποίησης και του προσανατολισμού των οργανισμών προς τις ανάγκες του πελάτη. Στο σημείο αυτό, θα μπορούσε να αναφερθεί ένας απλός ορισμός της διαχείρισης γνώσης ως: «Η διαδικασία μετατροπής της πληροφορίας σε χρήσιμη γνώση, που είναι προσιτή όταν είναι απαραίτητη» 4. Παλαιότερα, στους οργανισμούς χρησιμοποιούσαν την υπάρχουσα 3 Vasudena Varna, Use of ontologies for organizational knowledge management and knowledge management systems, International Institute of Information Technology, Hyderabad, India, Chapter 2, pp Vasudena Varna, Use of ontologies for organizational knowledge management and knowledge management systems, International Institute of Information Technology, Hyderabad, India, Chapter 2, pp

13 τεχνολογία για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους στην διαχείριση γνώσης ενώ αργότερα τα προϊόντα CRM (Customer Relationship Management) προωθούνταν σαν εργαλεία που έδιναν λύσεις σε προβλήματα διαχείρισης γνώσης. Τα σύγχρονα, πλέον, εργαλεία για την διαχείριση γνώσης εξωτερικεύουν τις εσωτερικές πληροφορίες των οργανισμών και παρέχουν πρόσβαση σε οποιονδήποτε και οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Μία τεχνολογική υποδομή, που χρησιμοποιεί την τεχνολογία της διαχείρισης γνώσης, φαίνεται παρακάτω (Εικόνα 2.1). Αποτελείται από έγγραφα διοίκησης (document management) και από το εκάστοτε αντικείμενο της διοίκησης (content management), το οποίο περιλαμβάνει την ανάλυση και την κατηγοριοποίηση του αντικειμένου καθώς και τις τεχνολογίες έρευνας. Επίσης, αποτελείται από υπο-συστήματα εξόρυξης (data mining) και αποθήκευσης δεδομένων (data warehousing), που συνεργάζονται μεταξύ τους για να διαχειριστούν την ρητή και άρρητη γνώση των οργανισμών. Εικόνα 2.1: Λύση για τη διαχείριση γνώσης Τα δύο πιο σημαντικά στοιχεία που πρέπει να υπάρχουν στην υποδομή της διαχείρισης γνώσης είναι η έρευνα και η κατηγοριοποίηση, που βοηθάνε στην πρόσβαση, διαχείριση και οργάνωση των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν τα δύο αυτά στοιχεία για να διαχειρίζονται διάφορα συστήματα στα οποία υπάρχει μεγάλος όγκος αποθηκευμένης πληροφορίας, όπως στα s και στα συστήματα διαχείρισης εγγράφων και επιπλέον για να δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον στο οποίο η αναζήτηση και αποθήκευση της γνώσης γίνεται με πιο γρήγορο τρόπο. Κάποια εργαλεία που μπορεί να -7-

14 διαθέτει ένα σύστημα διαχείρισης γνώσης, εκτός από την έρευνα και την κατηγοριοποίηση, είναι τα εξής: Δίκτυα οργάνωσης της γνώσης (Organizational knowledge network): ένας από τους βασικότερους στόχους της διαχείρισης γνώσης είναι να ενώνει τα άτομα και να βοηθάει στην επικοινωνία μεταξύ τους, ώστε να υπάρχει το μεγαλύτερο δυνατό όφελος. Αυτό γίνεται μέσα από συστήματα όπως, τα s, τα συστήματα που βοηθούν στη δημιουργία ομάδων, τα συστήματα που βοηθούν στην on-line συζήτηση μεταξύ των ατόμων, τα videos και πολλά άλλα. Crawlers και Πράκτορες (Crawlers and Agents): οι πράκτορες επιτρέπουν στους χρήστες να καθορίζουν τα κριτήρια και τις αλλαγές που θέλουν να κάνουν στα έγγραφα, στο περιεχόμενο των ιστοσελίδων καθώς και στις πληροφορίες από άλλες πηγές. Οι crawlers βοηθάνε την τεχνολογία που σχετίζεται με το Internet καθώς και με άλλες εξωτερικές πηγές πληροφοριών (βάσεις δεδομένων, ηχητικά video, s και πηγές XML), που υποστηρίζουν την έρευνα που γίνεται από τους πράκτορες. Περίληψη εγγράφων (Document Summarization): είναι σημαντική γιατί επιτρέπει στους χρήστες να δούνε το έγγραφο σε μικρότερη μορφή και πιο περιληπτική. Για παράδειγμα, η περίληψη σε ένα video μπορεί να γίνει περνώντας πιο γρήγορα κάποιες επιλεγμένες σκηνές. Εξατομίκευση (Personalization): το να εξατομικευτεί το περιεχόμενο των εργαλείων στις ανάγκες ενός πελάτη είναι μία διαδικασία αρκετά πολύπλοκη, η οποία απαιτεί συνδυασμό πολλών στοιχείων και συνήθως γίνεται με βάση το αντικείμενο που αναζητά ο πελάτης πιο συχνά. Υποστήριξη σε πολλές γλώσσες (Multiple Language Support): η παγκοσμιοποίηση που επικρατεί στην σύγχρονη οικονομία, επιβάλλει να υπάρχει η δυνατότητα αναζήτησης όχι μόνο στις βασικές ευρωπαϊκές γλώσσες αλλά επίσης και στις ασιατικές. Εφαρμογές Hooks (Application Hooks ): η ικανότητα των εργαλείων διαχείρισης γνώσης να έχουν πρόσβαση και να κατηγοριοποιούν τα διάφορα συστήματα είναι σημαντική, αφού η κατηγοριοποίηση και η απόκτηση κατανοητών αποτελεσμάτων από πακέτα, όπως το Siebel, SAP και J.D.Edwards, είναι πολύ σημαντικά για τις επιχειρήσεις, που προσπαθούν να μεταφέρουν την υπάρχουσα γνώση σε όλα τα επίπεδα, όπου είναι απαραίτητη. Application Programming Interface (API): η ικανότητα των επιχειρήσεων να μπορούν να προσαρμόσουν τα εργαλεία διαχείρισης γνώσης στις δικές τους ανάγκες -8-

15 είναι πολύ βασική. Όσον αφορά στην έρευνα, αναπτύσσουν διεπαφές (interfaces) για πελάτες, που αποτελούνται από υψηλού επιπέδου χαρακτηριστικά, ενώ όσον αφορά στην κατηγοριοποίηση, τα συστήματα API βοηθάνε τις επιχειρήσεις να αναπτύξουν, να διαχειριστούν και να τροποποιήσουν τις διάφορες ταξινομήσεις, να παρέχουν πλήθος πρακτόρων γνώσης για τους χρήστες καθώς και να παρακολουθούν και να συντονίζουν τις ενέργειες των επιχειρήσεων. 2.3 Κατηγοριοποίηση και Ταξινόμηση σε Συστήματα ιαχείρισης Γνώσης Η χρησιμοποίηση των παραπάνω εργαλείων, που μπορεί να διαθέτει ένα σύστημα διαχείρισης γνώσης, δεν εγγυάται την επίλυση όλων των προβλημάτων που δημιουργούνται από τον μεγάλο όγκο πληροφοριών που καθημερινά δέχεται ένας οργανισμός. Ένα από τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα συστήματα διαχείρισης γνώσης είναι η οργάνωση των πολλών εγγράφων, τα οποία αντιμετωπίζονται με δύο τεχνικές, την κατηγοριοποίηση (categorization) και τη συσσώρευση (clustering) ομοειδών κειμένων. Η κατηγοριοποίηση αναφέρεται σε έναν αλγόριθμο ή σε μία διαδικασία, η οποία αντιστοιχίζει ένα έγγραφο σε μία κατηγορία ενώ η συσσώρευση αναφέρεται σε έναν αλγόριθμο, που ταξινομεί τα έγραφα, τα οποία συσχετίζονται μεταξύ τους, σε έναν πεπερασμένο αριθμό ομάδων. Η κατηγοριοποίηση αποτελείται από κάποιους αλγόριθμους, όπως οι στατιστικοί (statistical classifiers), αυτοί που χρησιμοποιούν λέξεις-κλειδιά (keyword classifiers), αυτοί που χρησιμοποιούν προϋπάρχοντες ορισμούς από άλλες πηγές (source classifiers) και αυτοί που λαμβάνουν λογικές τιμές 0 και 1 (boolean classifiers). Τα λογισμικά κατηγοριοποίησης μπορούν και σαρώνουν πολύ γρήγορα το έγγραφο εντοπίζοντας λέξεις που βοηθάνε στο να ταξινομηθούν τα έγγραφα αυτά σε μία κατηγορία. Επίσης, ψάχνουν σε μία μεγάλη συλλογή από έως έγγραφα για παρεμφερή κείμενα βασιζόμενα σε συνδυασμούς λέξεων που βρίσκονται σε αυτά. Τέλος, τα λογισμικά κατηγοριοποιούν το έγγραφο και μετά ψάχνουν για λέξεις κλειδιά, που σχετίζονται με την κατηγορία στην οποία βρίσκονται. Χρησιμοποιούνται ευρέως στον ειδησεογραφικό χώρο, όπου ο όγκος των πληροφοριών και των εγγράφων είναι πολύ μεγάλος, στις εταιρείες που κατασκευάζουν ιστοσελίδες όπου και πάλι υπάρχει μεγάλος όγκος πληροφοριών, στους εκδοτικούς οίκους βιβλίων καθώς και στους οργανισμούς όπου είναι επιτακτική η ανάγκη διαχείρισης γνώσης. -9-

16 Η κατηγοριοποίηση γίνεται πολύ πιο εύκολη και αποδοτική όταν χρησιμοποιείται η ταξινόμηση και αυτό γιατί το σύστημα δεν χρειάζεται να είναι συνηθισμένο στη χρήση κάποιων αντιπροσωπευτικών εγγράφων, όπως γίνεται όταν χρησιμοποιούν στατιστικές τεχνικές. Επιπλέον, η ύπαρξη μίας συγκεκριμένης βάσης γνώσης βοηθάει την ακριβή κατηγοριοποίηση κάθε μεγάλου ή μικρού εγγράφου. Η κατηγοριοποίηση των εγγράφων σε έναν οργανισμό επιτυγχάνεται με τη χρήση της ταξινόμησης (εταιρική ταξινόμηση) τόσο από τους εργαζόμενους ενός οργανισμού όσο και από τους πελάτες του γι αυτό και γίνονται προσπάθειες ώστε να δημιουργηθούν πιο ευέλικτα συστήματα που να συνδυάζουν τον έλεγχο και τη διευθέτηση των εταιρικών πληροφοριών, την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι χρήστες ψάχνουν αυτό που θέλουν καθώς και το τι ισχύει στην πραγματικότητα στα μοντέλα που διαχειρίζονται πληροφορίες και αφορούν τόσο την συνεργασία των ατόμων μέσα σε έναν οργανισμό όσο και το ηλεκτρονικό εμπόριο γενικότερα. Όταν είναι γνωστό αυτό που ψάχνει ο χρήστης, τότε γίνεται μόνο αναζήτηση (search) ενώ όταν δεν είναι γνωστό τότε γίνεται φυλλομέτρημα (browse), το οποίο βασίζεται στην ταξινόμηση, που υπάρχει μέσα στον οργανισμό. Ο συνδυασμός όμως και των δύο δίνει τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Η έλλειψη ταξινόμησης μέσα στους οργανισμούς έχει σαν αποτέλεσμα: μεγαλύτερο κόστος για τον οργανισμό στην προσπάθεια εύρεσης των πληροφοριών που χρειάζεται κάποια δεδομένη στιγμή διαφορετική ονομασία του ίδιου φακέλου με έγγραφα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα σχετικά με την ύπαρξη ή όχι των εγγράφων τα ίδια δεδομένα μπορεί να υπάρχουν αποθηκευμένα σε διαφορετικές μορφές, δηλαδή ένα τμήμα του οργανισμού να τα έχει χειρόγραφα ενώ ένα άλλο σε ηλεκτρονική μορφή όταν ο οργανισμός είναι κάποια τράπεζα, η μη σωστή διαχείριση των δεδομένων έχει σαν αποτέλεσμα πολύ συχνά να συμβαίνει το εξής: ενώ κάποιος δεν μπορεί να πληρώσει κάποιο δάνειο και γι αυτό να κατάσχεται από την τράπεζα ότι έχει υποθηκεύσει σε περίπτωση μη αποπληρωμής του, την ίδια στιγμή η ίδια τράπεζα να του εκδίδει πιστωτικές κάρτες. 2.4 ιαχείριση Γνώσης και Οντολογίες Μία ταξινόμηση που περιέχει σχέσεις της μορφής, πχ is-a ή ακόμα και πιο συγκεκριμένης μορφής, πχ is related to, έχει πολλούς περιορισμούς στο να διαχειρίζεται -10-

17 τη γνώση σε σχέση με τις οντολογίες, που έχουν περισσότερα είδη σχέσεων μεταξύ των εννοιών απ ότι οι ταξινομήσεις. Οι οντολογίες οργανώνουν την γνώση και τις πληροφορίες βασιζόμενες σε ένα κοινό λεξιλόγιο. Έτσι, βοηθούν στην καλύτερη πρόσβαση και απόκτησή τους με αποτέλεσμα την καλύτερη επικοινωνία και ανταλλαγή γνώσεων, την αποδοτικότερη επαναχρησιμοποίηση της υπάρχουσας γνώσης καθώς και την διευκόλυνση στην εξαγωγή συμπερασμάτων που βασίζονται σε αυτή τη γνώση. Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις για τον σχεδιασμό οντολογιών σε σχέση πάντα με τη διαχείριση γνώσης, η συγκεντρωτική προσέγγιση διαχείρισης γνώσης, όπου συσσωρεύει την γνώση που υπάρχει σε διαφορετικές πηγές σε μία κεντρικότερη και η αποκεντρωτική προσέγγιση διαχείρισης γνώσης, όπου προσπαθεί να συντονίσει τη γνώση που μεταφέρεται και ανταλλάσσεται μεταξύ πολλών διαφορετικών και αυτόνομων οντοτήτων. Ανεξάρτητα από το ποια από τις δύο προσεγγίσεις θα χρησιμοποιηθεί για το σχεδιασμό μίας οντολογίας, θα πρέπει να υπάρχουν τρεις διαδικασίες που θα την διέπουν, η επικοινωνία (communication), η ενσωμάτωση (integration) και η συλλογιστική (reasoning) 5. Από τη στιγμή που δημιουργείται μία οντολογία, χρησιμοποιείται σαν βάση συλλογής δεδομένων που βοηθάνε στην επικοινωνία και διευκολύνουν την μεταφορά της γνώσης και αυτό γίνεται μέσα από ερωτήματα που τίθενται προκειμένου να συλλεχθεί γνώση από το πεδίο που χρειάζεται κάθε φορά. Επιπλέον, διευκολύνει την μετάφραση των μηνυμάτων, με την εγκατάσταση ενός κατάλληλου περιβάλλοντος γι αυτή την εργασία και αυτό την διευκολύνει στο να ενσωματώνει την γνώση από διάφορες άλλες πηγές όπου μπορεί να βρίσκεται. Τέλος, οι πιο πολύπλοκες εφαρμογές μπορούν να χρησιμοποιήσουν μία οντολογία προκειμένου να βρουν νέους κανόνες ή πρότυπα που δεν είχαν εντοπίσει πιο πριν. Εκτός των παραπάνω στόχων που προσπαθεί να πραγματοποιήσει μία οντολογία, ο κύριος στόχος της είναι να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων με τρόπο που να είναι ανεξάρτητος από τα επιμέρους τεχνολογικά συστήματα, τις αρχιτεκτονικές και τα πεδία εφαρμογής τους. Οι οντολογίες αποτελούνται από λεξιλόγιο και ακριβείς ορισμούς των όρων που περιέχουν καθώς και σχέσεις που συνδέουν τους διαφόρους όρους με τους υπόλοιπους και είναι αυτές που διευκολύνουν τόσο τους χρήστες όσο και τα συστήματα, ώστε να μπορούν να περιηγηθούν στον σημασιολογικό χώρο. Κατά την αναζήτηση με την βοήθεια των οντολογιών, θα συνδέονται οι λέξεις-κλειδιά με το 5 Vasudena Varna, Use of ontologies for organizational knowledge management and knowledge management systems, International Institute of Information Technology, Hyderabad, India, Chapter 2, pp

18 νόημα που θα θέλει ο χρήστης. Επιπλέον, θα βελτιώνουν την επικοινωνία αφού όλοι θα χρησιμοποιούν ένα κοινό λεξιλόγιο ανεξάρτητα με το τμήμα ή την επιχείρηση στην οποία θα εργάζεται κάποιος. 2.5 Σημασιολογικός Ιστός και Οντολογίες Το κοινό λεξιλόγιο, που χρησιμοποιούν οι οντολογίες, επιτρέπει και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εφαρμογών του Σημασιολογικού Ιστού, προκειμένου να είναι εφικτή η αναπαράσταση της γνώσης σε αυτόν. Ο Σημασιολογικός Ιστός (Semantic Web) αποτελεί επέκταση του υπάρχοντος Ιστού, με τη διαφορά ότι στον Σημασιολογικό Ιστό η πληροφορία είναι κατανοητή όχι μόνο από τον άνθρωπο αλλά και από τα προγράμματα πράκτορες. Η αρχική αρχιτεκτονική του, κατά τον Tim Berners Lee, παρουσιάζεται στην Εικόνα 2.2 που ακολουθεί. Εικόνα 2.2: Αρχιτεκτονική Σημασιολογικού Ιστού Με τη χρήση του Σημασιολογικού Ιστού, η πληροφορία θα είναι καλύτερα οργανωμένη και θα μπορεί να επαναχρησιμοποιείται από διαφορετικές μεταξύ τους διαδικτυακές εφαρμογές, όπως οι μηχανές αναζήτησης (search engines), οι διαδικτυακές πύλες πληροφοριών (web portals), οι ευφυείς πράκτορες (intelligent agents) και οι διαδικτυακές υπηρεσίες (web services), καταλήγοντας έτσι να υπάρχει διαλειτουργικότητα των πληροφοριών. Η αναπαράσταση αυτής της πληροφορίας γίνεται με τις γλώσσες XML (extensible Markup Language-Επεκτάσιμη Γλώσσα Σήμανσης), XML Schema, RDF (Resource Description Framework-Πλαίσιο Περιγραφής Πόρων), RDF Schema, OWL (Web Ontology Language-Γλώσσα Οντολογιών Διαδικτύου), OIL (Ontology Inference Layer) -12-

19 και DAML (DARPA Agent Markup Language), που βοηθούν τους πράκτορες να την επεξεργάζονται πιο εύκολα. Στον Σημασιολογικό Ιστό, τόσο η επεξεργασία όσο και η ανταλλαγή των πληροφοριών, διευκολύνονται από τη χρήση των οντολογιών, οι οποίες περιέχουν σύνολο όρων και σημασιολογικών συσχετίσεων μεταξύ αυτών. Οι όροι περιγράφουν κλάσεις αντικειμένων, δηλαδή έννοιες-πρότυπα σχετικές με αντικείμενα ενώ οι συσχετίσεις αφορούν συνήθως ιεραρχικές εξαρτήσεις μεταξύ των όρων. Επιπλέον, σε μία οντολογία μπορεί να υπάρχουν ιδιότητες των όρων, περιορισμοί γύρω από αυτές, σχέσεις ισοδυναμίας και διαχωρισμού καθώς και σημασιολογικοί συσχετισμοί μεταξύ των όρων με τη χρήση λογικής. Για παράδειγμα, μία οντολογία που σχετίζεται με τράπεζες θα μπορούσε να περιέχει πληροφορίες που θα αφορούσαν τα είδη των λογαριασμών, των συναλλαγών και των νομισμάτων καθώς και ποια είναι η διαδικασία που πρέπει να προηγηθεί προκειμένου ένας λογαριασμός να έχει χρεωστικό ή πιστωτικό υπόλοιπο ή ακόμα ποιες ενέργειες πρέπει να κάνει η τράπεζα ώστε να θεωρείται κάποιο χρηματικό ποσό ότι της ανήκει σαν περιουσιακό στοιχείο 6. Επιπλέον, με τη χρήση των οντολογιών στον Σημασιολογικό Ιστό κατά την εξαγωγή συμπερασμάτων παρέχονται οι παρακάτω δυνατότητες 7 : Ελέγχεται εάν κάποιο αντικείμενο (διαδικτυακός πόρος) ανήκει σε κάποια κλάση ή όχι, ακολουθώντας τις ιεραρχικές συσχετίσεις της οντολογίας. Ελέγχεται η ισοδυναμία μεταξύ κλάσεων, ακολουθώντας τις σχέσεις ισοδυναμίας ή/και αντίθεσης μεταξύ των κλάσεων. Ελέγχεται η ασυνέπεια της οντολογίας, όταν υπάρχουν αλληλοαναιρούμενοι περιορισμοί και δηλώσεις. Αυτόματη κατηγοριοποίηση, αντικειμένων ή πόρων στην ιεραρχία των κλάσεων όταν δεν είναι γνωστή η κλάση στην οποία ανήκουν αλλά είναι γνωστές οι ιδιότητές τους. Αυτή η κατηγοριοποίηση γίνεται συγκρίνοντας τις τιμές των ιδιοτήτων των αγνώστων αντικειμένων με τους περιορισμούς των κλάσεων. O Σημασιολογικός Ιστός δεν θα περιέχει μόνο συνδέσμους από κάποιες οντολογίες που διαφέρουν μεταξύ τους αλλά θα περιέχει και οντολογίες που θα διασυνδέονται μεταξύ 6 Arttu Valo, Eero Hyvönen, Ville Komulainen (June 2005), A Tool for Collaborative Ontology Development for the Semantic Web, University of Helsinki, pp Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Ηλίας, Τεχνητή Νοημοσύνη, 2006, Γ Έκδοση. Β. Γκιούρδας Εκδοτική -13-

20 τους και θα αλληλοσυμπληρώνονται. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος θα μπορεί να χρησιμοποιεί ολικά ή μερικά κάποια οντολογία, ενώ θα μπορεί να επαναπροσδιορίζει τους όρους της για να εξυπηρετήσει τις δικές του ανάγκες ή τις ανάγκες μιας ομάδας με κοινά ενδιαφέροντα. 2.6 Μεθοδολογίες ημιουργίας Οντολογιών Από τις προηγούμενες υποενότητες αναδείχτηκε η σημαντικότητα της χρησιμοποίησης οντολογιών στα συστήματα διαχείρισης γνώσης καθώς και στην αναπαράσταση της γνώσης στον Σημασιολογικό Ιστό. Για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία οντότητα θα πρέπει να έχει προηγηθεί η δημιουργία της, η οποία προϋποθέτει την ύπαρξη κάποιας μεθοδολογίας που θα ακολουθείται κάθε φορά. Λέγοντας μεθοδολογία εννοούμε ένα σύνολο μεθόδων και τεχνικών με τη βοήθεια των οποίων δημιουργείται μία γενικότερη θεωρία 8. Ήδη έχει γίνει κατανοητό ότι τόσο η μέθοδος όσο και η τεχνική αποτελούν συστατικά μέρη της μεθοδολογίας. Λέγοντας μέθοδο εννοούμε μία αλληλουχία ενεργειών που πρέπει να ακολουθηθεί, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ένα έργο 9 ενώ λέγοντας τεχνική εννοούμε μία διαδικασία τόσο τεχνικού όσο και διοικητικού περιεχομένου προκειμένου να πραγματοποιηθεί ένα έργο 10. Υπάρχουν έξι μεθοδολογίες με τις οποίες μπορούν να δημιουργηθούν οντολογίες και οι οποίες παρουσιάζονται περιληπτικά με χρονολογική σειρά: η μεθοδολογία Cyc, η μεθοδολογία των Uschold και King, η μεθοδολογία των Grüninger και Fox, η μεθοδολογία KACTUS, η METHONTOLOGY και η μεθοδολογία SENSUS Μεθοδολογία Cyc Βασίζεται στην κοινά αποδεκτή γνώση που περιέχεται στην Cyc Βάση Γνώσης (Knowledge Base-KB) για την κωδικοποίηση της οποίας χρησιμοποιείται η γλώσσα Cycl και μπορεί να θεωρηθεί σαν οντολογία επειδή διευκολύνει την επικοινωνία των ευφυών συστημάτων. Τα τρία στάδια που περιλαμβάνει είναι τα εξής (Εικόνα 2.3) 12 : 1 ο στάδιο: Εκμαίευση ρητής και άρρητης γνώσης με χειρόγραφο τρόπο. 8 IEEE (1995), IEEE Guide for Software Quality Assurance Planning, Std IEEE Computer Society 9 IEEE (1990), IEEE Standard Glossary of Software Engineering Terminology, Std IEEE Computer Society 10 IEEE (1995), IEEE Guide for Software Quality Assurance Planning, Std IEEE Computer Society 11 Mariano Fernández-López, Asunción Gómez-Pérez (2002), Overview and analysis of methodologies for building ontologies, The Knowledge Engineering Review, Cambridge University Press, Vol 17:2, pp Lenat, DB and Guha, RV (1990), Building Large knowledge-based systems, Addison-Wesley -14-

21 2 ο στάδιο: Κωδικοποίηση της γνώσης με τη βοήθεια εργαλείων που χρησιμοποιούν τη γνώση που ήδη βρίσκεται στην Cyc KB. 3 ο στάδιο: Εκμαίευση γνώσης από τα κατάλληλα εργαλεία. Ο άνθρωπος υποδεικνύει τις κατάλληλες πηγές γνώσης και επεξηγεί τα δύσκολα σημεία κάποιου κειμένου, κάτι που μερικές φορές δεν μπορεί να γίνει από τα εργαλεία. Σε κάθε στάδιο πάντα υπάρχoυν δύο στοιχεία. Αρχικά, υπάρχει η αναπαράσταση γνώσης και η δημιουργία οντολογιών υψηλού επιπέδου, που περιέχουν κάποιες αφηρημένες έννοιες, όπως οι όροι χαρακτηριστικό (attribute), πράγμα (thing) και συλλογή (collection). Επιπλέον, υπάρχει η αναπαράσταση της υπόλοιπης γνώσης χρησιμοποιώντας και πάλι τις ίδιες αρχές. Εικόνα 2.3: Στάδια δημιουργίας της Cyc KB Μεθοδολογία των Uschold και King Βασίζεται στην εμπειρία που αποκτήθηκε από τη δημιουργία μίας οντολογίας για επιχειρήσεις 13. Αποτελείται από τέσσερα στάδια τα οποία είναι (Εικόνα 2.4): 13 Uschold, M and King (1995), Towards a methodology for building ontologies Workshop Held in Conjunction with IJCAI on Basic Ontological Issues in Knowledge Sharing ( to

22 Εικόνα 2.4: Βασικά βήματα μεθοδολογίας των Uschold και King 1 ο στάδιο: Αναγνώριση του σκοπού (Identify purpose), δηλαδή να είναι διευκρινισμένος ο λόγος για τον οποίο δημιουργείται κάποια οντολογία καθώς επίσης και οι τρόποι με τους οποίους θα χρησιμοποιηθεί. 2 ο στάδιο: Δημιουργία οντολογίας (Building the ontology), που αποτελείται από τρία επιμέρους στάδια: 2.1 στάδιο: Σύλληψη οντολογίας (Ontology capture), προκειμένου να προσδιοριστούν οι όροι και οι συσχετίσεις που τους συνδέουν, να γίνουν κατάλληλοι ορισμοί και σαφείς διευκρινίσεις γι αυτούς τους όρους και αυτές τις συσχετίσεις καθώς επίσης και να προσδιοριστούν επιπλέον έννοιες που συνδέονται με τους όρους και τις συσχετίσεις τους. 2.2 στάδιο: Κωδικοποίηση (Coding), δηλαδή ρητή αναπαράσταση της γνώσης, που αποκτήθηκε στο στάδιο 2.1, σε επίσημη γλώσσα γραφής οντολογιών. 2.3 στάδιο: Ενσωμάτωση υπαρχόντων οντολογιών (Integrating existing ontologies), δηλαδή κατά τα δύο προηγούμενα στάδια (2.2 και 2.3) εξετάζεται εάν και πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν οντολογίες που υπάρχουν ήδη. 3 ο στάδιο: Εκτίμηση (Evaluation), δηλαδή κατά πόσο έχει πετύχει τον στόχο της η οντολογία σε τεχνικό επίπεδο. -16-

23 4 ο στάδιο: Τεκμηρίωση (Documentation), δηλαδή να έχει καθοριστεί το γενικό πλαίσιο στο οποίο κινείται η οντολογία Μεθοδολογία των Grüninger και Fox Βασίζεται στην δημιουργία οντολογίας για επιχειρήσεις 14 και αποτελείται από τα παρακάτω στάδια (Εικόνα 2.5): Εικόνα 2.5: Βασικά βήματα μεθοδολογίας των Grüninger και Fox 1 ο στάδιο: Σύλληψη σεναρίων (Capture of motivating scenarios), δηλαδή η δημιουργία κάθε οντολογίας υποκινείται από την ύπαρξη κάποιων προβλημάτων ή παραδειγμάτων για τα οποία δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη οντολογία και πολλές φορές περιλαμβάνεται και η λύση αυτών των προβλημάτων, που αφορούν τα αντικείμενα και τις συσχετίσεις της μελλοντικής οντολογίας. 2 ο στάδιο: Διατύπωση ανεπίσημων αλλά επαρκών ερωτήσεων (Formulation of informal competency questions), που βασίζονται στα προαναφερθέντα σενάρια και τις οποίες μία οντολογία πρέπει να εκφράζει και να απαντάει μέσα από την ορολογία και τους ορισμούς που χρησιμοποιεί. Γενικά, η απάντηση σε μία τέτοια ερώτηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για άλλες ερωτήσεις με την σύνθεση ή αποσύνθεση λειτουργιών και είναι ένα μέσο 14 Grüninger, M and Fox, MS (1995), Methodology for the design and evaluation of ontologies, Workshop on Basic Ontological Issues in Knowledge Sharing ( 6-1 to

24 αναγνώρισης της γνώσης που ήδη υπάρχει σε άλλες οντολογίες και μπορεί να χρησιμοποιηθεί πάλι. 3 ο στάδιο: Καθορισμός ορολογίας της οντολογίας μέσω επίσημης γλώσσας (Specification of the terminology of the ontology within a formal language), που αποτελείται από δύο επιμέρους στάδια: 3.1 στάδιο: Χρήση ανεπίσημης ορολογίας (Getting informal terminology), η οποία βρίσκεται στις ερωτήσεις του δευτέρου σταδίου και αποτελούν την βάση της ορολογίας που θα χρησιμοποιηθεί επίσημα. 3.2 στάδιο: Χρήση επίσημης ορολογίας (Specification of terminology), αφού υπάρχει η ανεπίσημη ορολογία, προκύπτει η επίσημη ορολογία με την χρήση γλωσσών, όπως η KIF 15. Οι όροι αυτοί θα επιτρέψουν να καθοριστούν αργότερα στο πέμπτο στάδιο οι ορισμοί και οι περιορισμοί μέσω αξιωμάτων. 4 ο στάδιο: Διατύπωση επίσημων και επαρκών ερωτήσεων με τη χρήση της ορολογίας από τις οντότητες (Formulation of formal competency questions using the terminology of the ontology), αφού έχει προηγηθεί η ανεπίσημη διατύπωσή τους καθώς και ο ορισμός της ορολογίας που θα χρησιμοποιηθεί στην οντολογία. 5 ο στάδιο: Καθορισμός αξιωμάτων και ορισμών για τους όρους της οντολογίας με την χρήση της επίσημης γλώσσας (Specification of axioms and definitions for the terms in the ontology within the formal language). Τα αξιώματα στην οντολογία καθορίζουν τους ορισμούς και περιορισμούς που θα έχουν τα αντικείμενα κατά την ερμηνεία τους και αυτό γιατί με την απλή αναφορά των αντικειμένων, δεν σημαίνει ότι δημιουργείται και οντολογία αφού θα πρέπει να υπάρχει η σημασιολογία των εννοιών. Αν τα προτεινόμενα αξιώματα δεν επαρκούν για την διατύπωση των επίσημων ερωτήσεων, τότε προστίθενται καινούρια αντικείμενα και αξιώματα μέχρι που η οντολογία να είναι επαρκής και αυτό δείχνει ότι η ανάπτυξη των αξιωμάτων είναι μία επαναληπτική διαδικασία. 6 ο στάδιο: Καθορισμός προϋποθέσεων για ολοκλήρωση οντολογίας (Establish conditions for characterizing the completeness of the ontology), δηλαδή αφού έχουν διατυπωθεί οι επίσημες ερωτήσεις πρέπει να οριστούν οι προϋποθέσεις που θα ισχύουν, ώστε να θεωρείται η απάντηση σε αυτές ότι είναι σωστή. 15 Genesereth, MR and Fikes, RE (1992), Knowledge Interchange Format.Version 3.0.Reference Manual, Computer Science Department Stanford University, Stanford, California -18-

25 2.6.4 Μεθοδολογία KACTUS Η μεθοδολογία αυτή αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια ενός έργου 16, στόχος του οποίου ήταν να ερευνηθεί κατά πόσο μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί η γνώση σε πολύπλοκα τεχνικά συστήματα καθώς και κατά πόσο θα ήταν υποστηρικτικός ο ρόλος των οντολογιών. Επίσης, προϋποθέτει την ανάπτυξη εφαρμογών καθώς και την αλλαγή της οντολογίας κάθε φορά που υπάρχει καινούρια γνώση μέσω της εφαρμογής που προστίθεται στην οντολογία. Η μεθοδολογία αυτή αποτελείται από τα παρακάτω στάδια (Εικόνα 2.6) 17 : 1 ο στάδιο: Καθορισμός της εφαρμογής (Specification of the application), ώστε να αποσαφηνιστούν τα μέρη που θα μοντελοποιηθούν. 2 ο στάδιο: Προκαταρκτικό σχέδιο βασισμένο σε συναφείς οντολογίες αυτής της κατηγορίας (Preliminary design based on relevant top-level ontological categories), όπου χρησιμοποιούνται σαν εισροή οι όροι από το προηγούμενο στάδιο για να δημιουργηθεί μία γενική άποψη του μοντέλου σύμφωνα και με τις αντίστοιχες οντολογίες της κατηγορίας αυτής. Ο σχεδιασμός αυτός προϋποθέτει αναζήτηση οντολογιών που έχουν δημιουργηθεί για άλλες εφαρμογές και οι οποίες επεκτάθηκαν για να επαναχρησιμοποιηθούν στην καινούρια εφαρμογή, όπως φαίνεται και στην εικόνα που ακολουθεί. 3 ο στάδιο: Τελειοποίηση και δημιουργία οντολογίας (Ontology refinement and structuring), προκειμένου να επιτευχθεί ένα τελικό σχέδιο που θα ακολουθεί κάποιες αρχές για την μοντελοποίηση και οργάνωσή του. Εικόνα 2.6: Μεθοδολογία KACTUS 16 KACTUS (1996), The KACTUS Booklet Version 1.0, Esprit Project ( 17 Bernaras, A, Laresgoiti, I and Corera, J (1996), Building and reusing ontologies for electrical network applications, Proceeding of European Conference on Artificial Intelligence (ECAI 96), pp

26 2.6.5 METHONTOLOGY Η μεθοδολογία αυτή επιτρέπει την αναγνώριση της διαδικασίας ανάπτυξης μιας οντολογίας, του κύκλου ζωής που βασίζεται σε εξελισσόμενα αρχέτυπα 18 και κάποιων τεχνικών ώστε να πραγματοποιείται η κάθε δραστηριότητα. Η διαδικασία ανάπτυξης μιας οντολογίας αναφέρεται στις δραστηριότητες που αναπτύσσονται 19 όταν δημιουργείται μία οντολογία και είναι σημαντικό να αναγνωρίζονται αυτές οι δραστηριότητες ιδιαίτερα όταν δημιουργείται από μία ομάδα ατόμων που βρίσκονται σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και πρέπει να υπάρχει ομοφωνία μεταξύ τους ώστε να εξασφαλιστεί η ορθότητα και η ολοκλήρωσή της. Σε τέτοιες περιπτώσεις, για να αποφευχθεί η άναρχη κατασκευή της οντολογίας, συνίσταται να ακολουθούνται οι τρεις παρακάτω μορφές δραστηριοτήτων (Εικόνα 2.7): Δραστηριότητες που αφορούν το μάνατζμεντ του έργου (Management activities): περιλαμβάνουν το χρονοδιάγραμμα (scheduling), τον έλεγχο (control) και την εγγύηση ποιότητας (quality assurance). Το χρονοδιάγραμμα περιλαμβάνει ποια έργα πρέπει να γίνουν, με ποια σειρά, πόσο χρόνο και τι πόρους απαιτούν για την ολοκλήρωσή τους. Αυτή η δραστηριότητα είναι σημαντική ιδίως για οντολογίες που βρίσκονται σε βιβλιοθήκες οντολογιών ή απαιτούν γενίκευση σε μεγάλο βαθμό. Ο έλεγχος εγγυάται ότι τα έργα θα ολοκληρωθούν με τον τρόπο που αρχικά είχε σχεδιαστεί και αν χρειάζεται γίνονται και κάποιες αλλαγές στο χρονοδιάγραμμα. Τέλος, η εγγύηση ποιότητας διασφαλίζει ότι η ποιότητα κάθε προϊόντος-αποτελέσματος (οντολογία, τεκμηρίωση ή λογισμικό) είναι ικανοποιητικού βαθμού. Δραστηριότητες προσανατολισμένες προς την ανάπτυξη (Development-oriented activities): περιλαμβάνουν τον καθορισμό (specification), τη σύλληψη ιδέας (conceptualisation), την επισημοποίηση (formalisation), την εφαρμογή (implementation) και την υποστήριξη (maintenance) 20. Ο καθορισμός εκφράζει τον λόγο δημιουργίας της οντολογίας, τις χρήσεις που θα έχει και ποιοι θα είναι οι τελικοί χρήστες. Η σύλληψη της ιδέας εκφράζει την γνώση μέσω ενός μοντέλου, το οποίο μπορεί να έχει οποιαδήποτε μορφή (σε φύλλο Excel ή σε ημιδομημένο κείμενο), πρέπει όμως να είναι κατανοητό από τους 18 Kendall, KE and Kendall, JE (1995), Systems Analysis and Design, 3rd edition, Prentice Hall Kendall, KE and Kendall, JE (2002), Systems Analysis and Design, 5th edition, Prentice Hall 19 Fernández, M, Gómez-Pérez, A and Juristo, N (1997), METHODOLOGY:from ontological art towards ontological engineering, AAAI Spring Symposium on Ontollogical Engineering, pp Howard Beck (2002) and Helena Sofia Pinto ( ), Overview of Approach, Methodologies, Standards, and Tools for Ontologies, University of Florida, Technical University of Lisbon, pp

27 ειδικούς 21. Με την επισημοποίηση μετατρέπεται το προηγούμενο μοντέλο από ανεπίσημο σε επίσημο ή σε μοντέλο που να είναι υπολογίσιμο, δηλαδή να μπορεί να ξαναγραφτεί με πιο απλή σύνταξη ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εισροή σε άλλα 22. Κατά την εφαρμογή κωδικοποιείται το προηγούμενο μοντέλο με μία αντίστοιχη γλώσσα, πχ OWL, WSML 23. Τέλος, κατά την υποστήριξη αναβαθμίζεται και διορθώνεται η οντολογία. Οι δραστηριότητες υποστήριξης (Support activities) περιλαμβάνουν μία σειρά ενεργειών που γίνονται ταυτόχρονα με τις δραστηριότητες που είναι προσανατολισμένες προς την ανάπτυξη. Κατά την απόκτηση γνώσης (knowledge acquisition), όπως είναι κατανοητό λαμβάνεται η απαραίτητη γνώση από τις κατάλληλες πηγές, οι οποίες μπορούν να είναι είτε οι ειδικοί, είτε διάφορα βιβλία είτε υπάρχουσες οντολογίες. Κατά την ολοκλήρωση (integration) επαναχρησιμοποιούνται παλαιότερες οντολογίες για τη δημιουργία της καινούριας. Η εκτίμηση (evaluation) ασχολείται με το κατά πόσο έχει πετύχει η οντολογία σε τεχνικό επίπεδο (συντακτικός έλεγχος της οντολογίας, σημασιολογική συνέπεια της οντολογίας κτλ), κατά πόσο είναι προσανατολισμένη στον χρήστη (δηλαδή αν τηρήθηκε το περιεχόμενο από το στάδιο του καθορισμού) και κατά πόσο είναι προσανατολισμένη προς την οντολογία (δηλαδή αν είναι σημασιολογικά σωστή). Το στάδιο αυτό αποτελείται από την επαλήθευση (verification), δηλαδή κατά πόσο είναι σωστή (ορθή) η οντολογία σε σχέση με ένα πλαίσιο αναφοράς και από την αξιοπιστία (validation), δηλαδή κατά πόσο η οντολογία αντιπροσωπεύει τις πραγματικές απαιτήσεις, που υπάρχουν από αυτό, τόσο από ποιοτικής άποψης όσο και από την πλευρά των χρηστών και τις απαιτήσεις που αυτοί έχουν 24. Στην τεκμηρίωση (documentation) αναφέρεται με λεπτομέρεια κάθε ολοκληρωμένο στάδιο, ποια είναι τα αποτελέσματά του καθώς και ο τρόπος που κατασκευάστηκε η οντολογία, ώστε μεταγενέστερα να είναι σε θέση οι άλλοι να κρίνουν αντικειμενικά αν μπορούν να την επαναχρησιμοποιήσουν για την δημιουργία μίας άλλης οντολογίας. Τέλος, στο στάδιο του μάνατζμεντ (configuration management) καταγράφεται ότι σχετίζεται με την τεκμηρίωση, το λογισμικό και τον κώδικα της 21 Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3:Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3:Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3:Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3:Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp

28 οντολογίας, ώστε να μπορούν εύκολα να ελεγχθούν όταν οποιαδήποτε αλλαγή ίσως χρειαστεί να γίνει. Εικόνα 2.7: METHONTOLOGY Μεθοδολογία SENSUS Η μεθοδολογία αυτή ονομάζεται έτσι από την οντολογία στην οποία βασίζεται και λέγεται SENSUS. Η οντολογία αυτή σχετίζεται με την ανάπτυξη μηχανών μετάφρασης 25 και αποτελεί μία πολύ μεγάλη οντολογία αφού περιέχει πάνω από αφηρημένες έννοιες διαφορετικού επιπέδου ανάλογα την ιεραρχία τους. Η μεθοδολογία αυτή περιέχει τα παρακάτω στάδια 26 (Εικόνα 2.8): 25 Knight, K and Luck S (1994), Building a large knowledge base for machine translation, Proceding of the American Association of Artificial Intelligence Conference (AAAI-94), Vol.1, pp Knight, K, Chancer, I, Haines, M, Hatzivassiloglou, V, Hovy, EH, Iida, M, Luk, SK, Whitney, RA and Yamada, K (1995), Filling knowledge gaps in a broad-coverage MT system, Proceeding of the 14 th IJCAI Conference, pp Swartout, B, Ramesh P, Knight, K and Russ, T (1997), Toward distributed use of large-scale ontologies, Symposium on Ontological Engineering of AAAI, pp

29 Εικόνα 2.8: Μεθοδολογία SENSUS 1 ο στάδιο: Αρχικά συλλέγονται οι όροι που θα είναι οι γονείς. 2 ο στάδιο: Οι όροι του προηγούμενου σταδίου συνδέονται με την οντολογία SENSUS με χειρόγραφο τρόπο. 3 ο στάδιο: Υπάρχουν οι έννοιες που θα οδηγηθούν τελικά στη ρίζα της οντολογίας SENSUS. 4 ο στάδιο: Προστίθενται οι όροι που είναι σχετικοί με την καινούρια οντολογία και που δεν έχουν ακόμα ενσωματωθεί σε αυτή. 5 ο στάδιο: Το γεγονός ότι κάποιοι κόμβοι συνδέονται με πολλά υποδέντρα βασίζεται στο ότι αφού κάποια από αυτά φάνηκε να είναι συναφή άρα και τα υπόλοιπα θα είναι. Αυτό το στάδιο συνήθως γίνεται με χειρόγραφο τρόπο, αφού η παραπάνω απόφαση λαμβάνεται ύστερα από κατανόηση όλης της οντολογίας, αν και όταν ένας κόμβος κάποιας οντολογίας βρίσκεται πολύ ψηλά, τότε συνήθως έχει πολλά υποδέντρα, χωρίς όμως να σημαίνει ότι είναι όλα κατάλληλα και ότι πρέπει να υπάρχουν στην οντολογία. 6 ο στάδιο: Νέοι όροι προστίθενται για να ολοκληρωθεί η βάση που δημιουργήθηκε στα προηγούμενα στάδια. 2.7 Μεθοδολογία Επαναδημιουργίας Οντολογιών Εκτός από τη δημιουργία μίας οντολογίας, υπάρχει και η δυνατότητα της επαναδημιουργίας μίας οντολογίας. Αυτό συμβαίνει όταν μία υπάρχουσα οντολογία πρέπει -23-

30 να επαναχρησιμοποιηθεί κατά τη δημιουργία μίας καινούριας. Συνήθως τότε υπάρχει το πρόβλημα ότι διαφέρουν στο στάδιο σύλληψης της ιδέας και αυτό γιατί πολλές φορές δεν υπάρχει τεκμηρίωση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν εύκολα να συγκριθούν τόσο τα κριτήρια που ελήφθησαν υπόψη κάθε φορά όσο και η γενικότερη διαδικασία δημιουργίας των δύο οντολογιών. Η διαδικασία της επαναδημιουργίας αποτελείται από τρία στάδια, που φαίνονται παρακάτω (Εικόνα 2.9): Εικόνα 2.9: Διαδικασία επαναδημιουργίας οντολογίας Αντίστροφη δημιουργία (Reverse Engineering): όπου στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα μοντέλο που να βασίζεται στον κώδικα της υπάρχουσας οντολογίας. Ανακατασκευή (Restructuring): η οποία έχει σαν στόχο να αναδιοργανώσει την κεντρική ιδέα της αρχικής οντολογίας έτσι ώστε να ταιριάζει με τους λόγους χρήσης της καινούριας οντολογίας. Το στάδιο της ανακατασκευής (Εικόνα 2.10) αποτελείται από δύο φάσεις, την ανάλυση και την σύνθεση. Κατά την ανάλυση (βήμα 2-βήμα 5) γίνεται εκτίμηση της οντολογίας 27, δηλαδή κατά πόσο οι κλάσεις, τα στιγμιότυπα και οι συσχετίσεις είναι ολοκληρωμένα, συνεπή (δηλαδή δεν υπάρχουν αντιφάσεις), ακριβή (δηλαδή δεν υπάρχει πλεονασμός) και συντακτικά σωστά. Κατά την σύνθεση (βήμα 6) γίνεται η τεκμηρίωση των όποιων αλλαγών έχουν γίνει κατά την φάση της ανάλυσης δηλαδή προκύπτουν δραστηριότητες που σχετίζονται με το στάδιο του μάνατζμεντ, όπου καταγράφεται η οποιαδήποτε αλλαγή γίνεται στην οντολογία ώστε να υπάρχει αυστηρός έλεγχος. 27 Gómez-Pérez, A, Juristo, N and Pazos, J (1995), Evaluation and assessment of knowledge sharing technology, in NJ Mars (ed.), Towards Very Large Knowledge Bases: Knowledge Building and Knowledge Sharing. KBKS 95 IOS Press, pp

31 Εικόνα 2.10: Δραστηριότητες ανακατασκευής οντολογίας Προκύπτουν τρία είδη τεκμηρίωσης, η τεκμηρίωση της ανάλυσης, που περιλαμβάνει όλα τα προβλήματα (λάθη, παραλείψεις κτλ) που εντοπίστηκαν και αντιμετωπίστηκαν στο βήμα 2 και 4, η τεκμηρίωση από το στάδιο του μάνατζμεντ, που περιλαμβάνει αναφορές (περιγραφή, ανάγκη και σκοπός, πιθανές εναλλακτικές λύσεις, δικαιολόγηση επιλογής μίας συγκεκριμένης εναλλακτικής, ημερομηνία που έγινε κάποια αλλαγή κτλ) που σχετίζονται με τις όποιες αλλαγές έγιναν στο βήμα 3 και 5 κατά την διόρθωση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν και η τεκμηρίωση της σύνθεσης, που περιλαμβάνει τις ενέργειες που έγιναν και τα κριτήρια που ελήφθησαν υπόψη στο βήμα 6. Προς τα εμπρός δημιουργία (Forward Engineering): όπου στόχος στο στάδιο αυτό είναι η καινούρια οντολογία να μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε νέες εφαρμογές με βάση το μοντέλο στο οποίο στηρίχτηκε η δημιουργίας της. -25-

32 Μία νεότερη μεθοδολογία που βασίζεται στις προηγούμενες είναι η On-to- Knowledge (OTK) 28, η οποία και πάλι επικεντρώνεται στη δημιουργία βάσεων γνώσης, όπου ο ρόλος των οντολογιών είναι σημαντικός. Αποτελείται από δύο διαδικασίες, την διαδικασία της γνώσης (knowledge process), όπου περιγράφεται η χρήση της οντολογίας και την μετα-διαδικασία της γνώσης (knowledge meta process), όπου περιγράφεται η δημιουργία της οντολογίας. Όπως είναι κατανοητό, παρακάτω θα γίνει αναφορά στη δεύτερη διαδικασία, τα στάδια της οποίας είναι 29 (Εικόνα 2.11): 1 ο στάδιο: Μελέτη σκοπιμότητας (Feasibility Study), από την οποία θα προκύψει εάν χρειάζεται να ξεκινήσει η δημιουργία μίας νέας οντολογίας. 2 ο στάδιο: Έναρξη διαδικασίας (Kick-off), όπου οριστικοποιούνται οι απαιτήσεις της οντολογίας και καθορίζεται ο σκοπός της. 3 ο στάδιο: Φιλτράρισμα (Refinement), όλης της σχετικής γνώσης από τις υπάρχουσες πηγές καθώς και από τους ειδικούς και διαμόρφωσή της ώστε να μπορεί πλέον να ενσωματωθεί στην οντολογία. 4 ο στάδιο: Εκτίμηση (Evaluation), όπου υπάρχουν τρεις τύποι εκτίμησης, η εκτίμηση από τεχνολογική άποψη, η εκτίμηση για τον χρήστη και η εκτίμηση για την οντολογία. Η μεθοδολογία αυτή προτείνει έναν κυκλικό τρόπο ανάπτυξης και αυτό γιατί το στάδιο του Φιλτραρίσματος και της Εκτίμησης επαναλαμβάνονται μέχρι να δημιουργηθεί μία σταθερή και υψηλού επιπέδου οντολογία. 5 ο στάδιο: Εφαρμογή και Εξέλιξη (Application and Evolution), όπου επειδή η οντολογία αφορά ένα γνωστικό αντικείμενο το οποίο συνέχεια εξελίσσεται, δε μπορεί να θεωρηθεί ότι η οντολογία έχει ολοκληρωθεί αλλά συνεχώς χρειάζεται υποστήριξη. Αυτό γιατί κατά την χρήση της οντολογίας μπορεί να διαπιστωθεί ότι κάποια γνώση που θεωρήθηκε αρχικά σχετική, τελικά να μην είναι ενώ κάποια που δεν υπάρχει, να πρέπει να ενσωματωθεί. Υπάρχουν δύο στρατηγικές υποστήριξης των οντολογιών σε αυτή τη μεθοδολογία: η συγκεντρωτική, όπου ένα άτομο η μία ομάδα ατόμων είναι υπεύθυνο να κάνει τις απαραίτητες αλλαγές στην οντολογία και η αποκεντρωτική, όπου ο καθένας μπορεί να κάνει τις αλλαγές που χρειάζονται στην οντολογία. Η συγκεντρωτική στρατηγική πρέπει να 28 Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3:Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp Y. Sure and R. Studer (2002), On-to-knowledge methodology. On-to-Knowledge Deliverable 18, AIFB, University of Karlsruhe ( -26-

33 χρησιμοποιείται όταν απαιτείται το αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα καλής ποιότητας ενώ η αποκεντρωτική είναι φθηνότερη, γρηγορότερη και πιο ευέλικτη. Εικόνα 2.11: Βήματα μεθοδολογίας OTK 2.8 Αρχές Σχεδίασης Οντολογιών Τόσο κατά τη δημιουργία όσο και κατά την επαναδημιουργία των οντολογιών, οι οποίες δεν βρίσκονται σε ανεπτυγμένο επίπεδο και δεν υπάρχει κάποιο πρότυπο που να καθορίζει τον καλύτερο τρόπο για τον σχεδιασμό τους, πρέπει αν ακολουθούνται κάποιες αρχές σχεδίασης, που η έως τώρα εμπειρία σε αυτόν τον τομέα έχει δείξει ότι είναι αποτελεσματικές 30. Αυτές είναι οι εξής: Καθορισμός και χρήση κοινώς αποδεκτών κανόνων (Define and use naming convention): Για να επιτευχθεί μία σταθερή και σημασιολογικά σωστή οντολογία, είναι σημαντικό να υπάρχουν ονόματα, τα οποία θα χρησιμοποιούνται σταθερά σε όλη τη διαδικασία ανάπτυξης της οντολογίας. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα παρακάτω σημεία: 30 Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3:Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp

34 Χαρακτήρας αρχής ή τέλους (Delimiters): Είναι κοινώς αποδεκτό να χρησιμοποιείται σαν αρχικός ή τελικός χαρακτήρας το διάστημα ή ο χαρακτήρας - ή τα ονόματα να γράφονται σε CamelCase (είναι κατάλληλο και για οντολογία URIs γι αυτό και χρησιμοποιείται συχνά στις οντολογίες), ώστε να μην χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν οι χαρακτήρες αρχής ή τέλους. Χρήση κεφαλαίων γραμμάτων (Capitalisation): Συνηθίζεται να γράφεται με κεφαλαίο γράμμα το πρώτο γράμμα μίας λέξης, που αποτελεί κάποια έννοια ενώ να γράφεται με μικρό το πρώτο γράμμα μίας λέξης, που αποτελεί κάποιο στιγμιότυπο ή κάποια ιδιότητα. Χρήση ενικού ή πληθυντικού αριθμού (Singular or plural): Είναι σημαντικό να έχει αποφασιστεί αν θα χρησιμοποιηθεί ενικός ή πληθυντικός αριθμός στα ονόματα. Κοινώς αποδεκτό είναι να χρησιμοποιείται ενικός αριθμός στις διάφορες έννοιες. Χρήση προθέματος και προσφύματος (Prefix and suffix conventions): Αυτά χρησιμοποιούνται ιδίως στις ιδιότητες, όπου συνήθως χρησιμοποιείται το έχει και το είναι ως προθέματα για τις ιδιότητες και προστίθεται και το πρόσφυμα από όταν χρησιμοποιείται το είναι Αποφυγή συντομογραφιών (Avoid abbreviations): Οι συντομογραφίες πρέπει να αποφεύγονται εκτός και αν είναι κάποιες πολύ γνωστές, όπως το URI, που είναι τα αρχικά από το Uniform Resource Identifier. Αποφυγή ή όχι υπερεννοιών στα ονόματα (Exclude/include superconcepts in names): Τα ονόματα των υπερεννοιών ή υπεριδιοτήτων πρέπει να χρησιμοποιούνται συνέχεια στα υπο-ονόματα ή στις υπο-ιδιότητες σε όλη την οντολογία. Για παράδειγμα, σαν υπο-έννοια για την έννοια Ticket, μπορεί να χρησιμοποιηθούν τόσο τα OneWayTicket και ReturnTicket όσο και τα OneWay και Return, όμως δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν μαζί τα OneWayTicket και Return. Σκοπός της οντολογίας (Scope your ontology): Το να είναι γνωστός ο σκοπός της οντολογίας είναι πολύ σημαντικό αφού με βάση αυτόν θα αποφασιστεί εάν κάποια από τις υπάρχουσες οντολογίες θα θεωρηθεί σχετική ώστε να χρησιμοποιηθεί στη δημιουργία μίας νέας οντολογίας. Εισαγωγή νέων οντοτήτων (Introducing new entities): Η εισαγωγή νέων υπο-εννοιών ή υπο-ιδιοτήτων είναι χρήσιμη μόνο όταν επιβάλλεται από το πεδίο στο οποίο αναφέρεται η οντολογία, όταν δηλαδή υπάρχει κάτι διαφορετικό που μπορεί να -28-

35 ειπωθεί γι αυτή την οντότητα σε σχέση με τις άλλες που βρίσκονται στην οντολογία. Ιεραρχία εννοιών (Formal concept hierarchy): Πάντα πρέπει να υπάρχει μία ιεραρχία στις έννοιες, καθώς επίσης θα πρέπει να αναγνωρίζεται ποιες σχέσεις συνδέονται με ιεραρχικό τρόπο μεταξύ τους, ώστε να εισάγονται στο μοντέλο με τον κατάλληλο τρόπο. Κατάλληλος αριθμός υπο-εννοιών (Optimal number of subconcepts): Ο κατάλληλος αριθμός υπο-εννοιών είναι μεταξύ 2 και 12. Εάν υπάρχει μία μόνο υπο-έννοια, δείχνει ότι είτε η υπο-έννοια δεν χρειάζεται είτε ότι κάποιες σχετικές έννοιες πρέπει να εισαχθούν. Εάν υπάρχουν περισσότερες από 12, ίσως να χρειάζεται η εισαγωγή μίας μεσαίου επιπέδου ταξινόμησης. Νέες τιμές σε έννοιες ή ιδιότητες (New concept or property value): Κατά τη διαδικασία δημιουργίας μίας οντολογίας, τίθεται το ερώτημα εάν κάτι μπορεί να αναπαρασταθεί από μία καινούρια έννοια ή εάν αυτό μπορεί να γίνει από την κατάλληλη τιμή που θα δοθεί στην ιδιότητα από ένα στιγμιότυπο. Στο παραπάνω ερώτημα δεν μπορεί να δοθεί συγκεκριμένη απάντηση αφού η χρήση μίας έννοιας εξαρτάται από το εάν η καινούρια αυτή έννοια έχει κάποιες διαφορετικές συσχετίσεις από ότι οι υπάρχουσες οντότητες. Επιπλέον, η χρήση τιμών στις ιδιότητες ενδείκνυται όταν οι τιμές αυτές αλλάζουν συχνά. Τέλος, εξετάζεται και το εάν μία οντότητα μπορεί να υπάρξει μόνη της ή εξαρτάται από άλλες οντότητες, οπότε όταν υπάρχει εξάρτηση είναι προτιμότερο να χρησιμοποιηθεί μία νέα ιδιότητα από ότι μία νέα έννοια. Έννοια ή στιγμιότυπο (Concept or instance): Εάν αναφερόμαστε σε ένα είδος του Χ, τότε η οντότητα αντιπροσωπεύει ένα σύνολο από κάτι, δηλαδή το Χ είναι μία έννοια, διαφορετικά, το Χ θα είναι στιγμιότυπο. Η πιο ασφαλής στρατηγική, όταν δεν είναι ξεκάθαρο ποια είναι η χρήση του, είναι να χρησιμοποιείται σαν έννοια. Πολύ χαρακτηριστικός είναι ο προβληματισμός αυτός όταν γίνεται απαρίθμηση στοιχείων μίας έννοιας, όπου άλλοι θεωρούν ότι είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούνται έννοιες ενώ άλλοι προτιμούν τη χρήση στιγμιότυπων, όπως φαίνεται και στο παράδειγμα που ακολουθεί και αναφέρεται σε τράπεζες. Για να αναπαρασταθούν όλοι οι δυνατοί τύποι επιτοκίου ενός χρηματοοικονομικού προϊόντος, χρησιμοποιείται η έννοια ProductRateApplication. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί απαρίθμηση με την χρήση υπο-εννοιών, δηλαδή ProductRateApplicationFixed, ProductRateApplicationMixed, ProductRate- -29-

36 ApplicationVariable κάτι που κάνει την οντολογία πιο ευέλικτη όταν χρειαστεί για παράδειγμα να οριστούν υποκατηγορίες για το σταθερό επιτόκιο. Επιπλέον, διευκολύνεται η προσθήκη πληροφοριών για τα επιτόκια όσον αφορά στη σχέση μεταξύ Product και ProductRateApplication, με το να συγκεκριμενοποιείται η τιμή στο νέο στιγμιότυπο ProductRateApplication, που δημιουργείται. Τεκμηρίωση οντολογιών (Document your ontology): Η τεκμηρίωση πρέπει να γίνεται πάντα και σε φυσική γλώσσα καθότι όσοι δεν έχουν ασχοληθεί ή έχουν ασχοληθεί σε μικρό βαθμό με τη τα λογικά αξιώματα, δεν μπορούν να μεταφράσουν άρα και να καταλάβουν την οντολογία. Επίσης, όταν μία οντολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει να τεκμηριώνονται τα διάφορα στοιχεία της στην αγγλική γλώσσα. Τμηματοποίηση οντολογιών (Modularise your ontology): Όταν μία οντολογία είναι αρκετά μεγάλη, είναι χρήσιμο να διασπάται σε μικρότερα τμήματα. Η τεχνική για να γίνει αυτό είναι η ακόλουθη περιληπτικά: Οι αρχικές έννοιες (δηλαδή αυτές που δεν ορίζονται από λογικά αξιώματα και είναι προφανείς) αποτελούν ένα τμήμα. Σε ένα τμήμα πρέπει να υπάρχει και μία διαγραμματική αναπαράσταση σε μορφή δέντρου όλων των αρχικών εννοιών, όπου κάθε έννοια έχει το πολύ μία έννοια-γονέα, τα παιδιά κάθε έννοιας είναι ανά δύο διαρθρωμένα και όλη η αναπαράσταση βασίζεται κάθε φορά σε μία μόνο έννοια (πχ: ταχύτητα, χρώμα, λειτουργικότητα, δομή). Αυτό σημαίνει ότι το Red και Fast δεν μπορούν να είναι μέρη του ίδιου τμήματος, ενώ το Red και Blue μπορούν. Τα τμήματα πρέπει να συνδέονται από έννοιες που έχουν οριστεί μέσω αξιωμάτων με την χρήση των αρχικών εννοιών από τα διάφορα τμήματα της οντολογίας. Όλες αυτές οι έννοιες, που ορίζονται, πρέπει να είναι υποέννοιες μίας αρχικής έννοιας και να συσχετίζονται με άλλες αρχικές έννοιες μέσω των ιδιοτήτων τους. Για παράδειγμα, μπορεί να οριστεί το FastRedLocomotive σαν ένα αυτοκινούμενο όχημα (Locomotive), το οποίο έχει ταχύτητα fast και έχει χρώμα red. Ακολουθώντας τις παραπάνω αρχές σχεδίασης των οντολογιών, υπάρχουν τα εξής αποτελέσματα: Ορίζεται εύκολα ο χώρος για τα νέα στιγμιότυπα ακόμα και για μεγάλες οντολογίες, δηλαδή όλες οι έννοιες-φύλλα που βρίσκονται σε μία ιεραρχία σε μορφή δέντρου -30-

37 είναι ανά δύο διαρθρωμένα (πχ: το στιγμιότυπο θα πρέπει να ανήκει σε ένα από αυτά) καθώς επίσης τα τμήματα περιγράφουν ανεξάρτητα θέματα οπότε είναι εύκολο να επιλέξουμε το σωστό τμήμα για ένα στιγμιότυπο. Οι αναβαθμίσεις (νέα αξιώματα και στιγμιότυπα) έχουν μικρή επίδραση ή και καθόλου στα ήδη υπάρχοντα τμήματα της οντολογίας. Τα τμήματα μπορούν να αναπτύσσονται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, και συνήθως αυτό γίνεται από διαφορετικές ομάδες εργασίας. 2.9 Σημασιολογικός Ιστός και ιαχείριση Γνώσης Με τη χρήση των παραπάνω αρχών μπορούν να αναπτυχθούν οντολογίες σωστά σχεδιασμένες, οι οποίες θα μπορούν να βοηθούν στη διαχείριση της γνώσης. Όπως έχει ήδη αναφερθεί η διαχείριση γνώσης ασχολείται με την προσπέλαση, απόκτηση και διατήρηση των πληροφοριών μέσα σε έναν οργανισμό και για να γίνει αυτό η γνώση πρέπει να θεωρείται σαν ένα περιουσιακό στοιχείο του οργανισμού, όπως όλα τα άλλα. Είναι ιδιαίτερα σημαντική σε επιχειρήσεις που λειτουργούν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, αφού η γνώση σε αυτή την περίπτωση μπορεί να έχει τη μορφή κειμένου ή και video, δηλαδή είναι απαραίτητη η χρήση της τεχνολογίας με διαφόρους τρόπους. Η τεχνολογία που σήμερα είναι διαθέσιμη όμως θέτει και κάποιους περιορισμούς κατά την χρήση της, όπως είναι η απαραίτητη χρήση κάποιων λέξεων-κλειδιών κατά την αναζήτηση πληροφοριών, η συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα κατά την αναζήτηση, η απόκτηση και ο συνδυασμός πληροφοριών, η δημιουργία προβλημάτων ασυνέπειας στην ορολογία όταν τα δεδομένα δεν αναβαθμίζονται καθώς και η αδύνατη παρακολούθηση όλων των πληροφοριών που υπάρχουν στο Διαδίκτυο και αφορούν την διαχείριση γνώσης. Με την χρήση του Σημασιολογικού Ιστού δεν θα υπάρχουν τέτοια προβλήματα κατά τη διαχείριση της γνώσης μέσα στους οργανισμούς. Η γνώση θα είναι καλύτερα οργανωμένη απ ότι είναι σήμερα αφού θα είναι διατεταγμένη σε διάφορες θεματικές ενότητες και θα γίνεται αναζήτησή της ανάλογα με το νόημα που θα θέλει κάθε φορά ο χρήστης να δώσει σε κάποιον όρο. Επιπλέον, θα υπάρχουν αυτόματα εργαλεία που θα υποστηρίζουν τόσο την διατήρηση όσο και την αναζήτηση της γνώσης καθώς επίσης θα υπάρχει η δυνατότητα να απαντάει με ερώτηση όταν γίνεται αναφορά σε κάποια έγγραφα. Τέλος, θα είναι δυνατόν να καθορίζει ποια άτομα θα μπορούν να δουν κάποια έγγραφα ή ακόμα τμήματα των εγγράφων που θα διακινούνται μέσα στους οργανισμούς. -31-

38 -32-

39 3 ιαχείριση Γνώσης και Οντολογίες σε Τραπεζικούς Οργανισμούς Μέχρι τώρα δεν έχει ερευνηθεί σε μεγάλο βαθμό ποιος είναι ο ρόλος της διαχείρισης γνώσης στον τραπεζικό τομέα γι αυτό και η γνώση αναφορικά με αυτό το θέμα είναι αρκετά περιορισμένη. Από την βιβλιογραφία που υπάρχει πάνω σε αυτό το ζήτημα γενικά φαίνεται να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο μέσα στις τράπεζες τόσο σε σχέση με την ρητή όσο και σε σχέση με την άρρητη γνώση που υπάρχει σε αυτές. Ρητή είναι η γνώση που είναι αποτυπωμένη σε κάθε είδους έγγραφο είτε σε χειρόγραφη είτε σε ηλεκτρονική μορφή, ενώ άρρητη είναι η γνώση που έχουν όσοι εργάζονται στις τράπεζες. 3.1 Έρευνα για τη ιαχείριση Γνώσης στις Τράπεζες Μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε και αφορούσε την διαχείριση της γνώσης στους τραπεζικούς οργανισμούς, είναι αυτή της Carla Curado 31 (Παράρτημα Ι), η οποία ερεύνησε ποσοτικά την επίδραση που έχει η διαχείριση γνώσης σε 11 από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Πορτογαλίας με τη μέθοδο της συνέντευξης με ερωτήσεις ανοιχτού τύπου καθώς και της συμπλήρωσης ερωτηματολογίων, που αποτύπωναν την προσωπική γνώμη των ερωτηθέντων για την διαχείριση γνώσης σε κάθε μία από αυτές τις τράπεζες. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλοι όσοι ερωτήθηκαν, ήταν υψηλόβαθμα στελέχη που προέρχονταν από το τμήμα Ανθρωπίνων Πόρων (Πίνακας 3.1). Τα αποτελέσματα από την έρευνά της έδειξαν ότι ο όρος διαχείριση γνώσης συνδέεται συχνά με τις ανθρώπους που δουλεύουν σε αυτές, τις ικανότητες και τις γνώσεις που αυτοί έχουν. Κάποιοι άλλοι τον συνδέουν με το στρατηγικό μάνατζμεντ, την δυναμικότητα, την εκπαίδευση και την ανάπτυξη των υπαλλήλων. Η πλειοψηφία των ατόμων που ερωτήθηκαν υποστήριξαν ότι δεν υπάρχει κάποιος υπάλληλος στην τράπεζα με αποκλειστική αρμοδιότητα την διαχείριση γνώσης (Πίνακας 31 Carla Curado (2008), Perceptions of knowledge management and intellectual capital in the banking industry, Journal of Knowledge Management, Vol 12, No , pp

40 3.2). Επιπλέον, φάνηκε ότι ο όρος διαχείριση γνώσης δεν χρησιμοποιείται αρκετά στα διάφορα έγγραφα ή τις ετήσιες εκθέσεις που συντάσσονται, καθώς η διαχείριση γνώσης ακόμα αναπτύσσεται και είναι πολύ νωρίς για να υπάρχουν τέτοιου είδους αναφορές (Πίνακας 3.3 και Πίνακας 3.4). Ακόμη, όσον αφορά στην ύπαρξη κάποιας στρατηγικής για την διαχείριση γνώσης των τραπεζών αυτών, οι απαντήσεις ήταν διφορούμενες. Άλλοι απάντησαν ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια στρατηγική ενώ άλλοι ότι εφαρμόζουν κάποια στρατηγική, η οποία σχετίζεται πιο πολύ με την προσέγγιση εκμετάλλευσης (exploitation) της γνώσης και όχι με την προσέγγιση εξερεύνησης (exploration) της γνώσης. Η πρώτη προσέγγιση περιλαμβάνει την χρησιμοποίηση της γνώσης για την αύξηση της αποδοτικότητας του κεφαλαίου (leverage) καθώς και την διανομή (distribute) της σε όσα άτομα την χρειάζονται. Η δεύτερη προσέγγιση περιλαμβάνει την καινοτομία (innovate) και δημιουργία (create) νέας γνώσης (Πίνακας 3.5). Τέλος, διφορούμενες ήταν οι απαντήσεις και στην ερώτηση που αφορούσε το κατά πόσο δοκιμάζονται νέες ιδέες μέσα τις τράπεζες αυτές, ενώ ομοφωνία υπήρξε αναφορικά με την διάχυση τις γνώσης μεταξύ των ενδιαφερομένων (Πίνακας 3.6). Αθροιστικά κάποια από τα στοιχεία του Πίνακα 3.5 και Πίνακα 3.6 εμφανίζονται στον Πίνακα 3.7. Τα συμπεράσματα, που προκύπτουν από την παραπάνω ποσοτική έρευνα της Carla Curado, συμφωνούν και αποδεικνύουν όσα αναφέρονται σε θεωρητικό επίπεδο από την αντίστοιχη βιβλιογραφία, όπως φαίνεται αμέσως παρακάτω: «Η γνώση είναι μία πολύπλοκη έννοια και υπάρχει στους οργανισμούς μόνο με έναν πολύ αφηρημένο τρόπο» 32 «Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η διαχείριση γνώσης είναι ακόμα στην εφηβεία της» 33 Σύμφωνα με τον ερωτηθέντα από την τράπεζα 2: «Ο όρος διαχείριση γνώσης είναι πολύ ακαδημαϊκός» 34 Σύμφωνα με τον ερωτηθέντα από την τράπεζα 3: «Είναι μία από τις νέες έννοιες, έτσι δεν είναι;» Lahti, S. and Moilanen, R. (2004), Sharing of the tacit knowledge a challenge of managing young and aging employees, paper presented at the 19th Workshop on Strategic Human Resource Management, HEC-Paris, April Despres,C. and Chauvel,D. (2002), Knowledge,context and the management of variation,in Choo,C. and Bontis,N. (Eds), The Strategic Management of Intellectual Capital and Organizational Knowledge,Oxford University Press,New York, NY, pp Carla Curado (2008), Perceptions of knowledge management and intellectual capital in the banking industry, Journal of Knowledge Management, Vol 12, No , pp Carla Curado (2008), Perceptions of knowledge management and intellectual capital in the banking industry, Journal of Knowledge Management, Vol 12, No , pp

41 Σύμφωνα με τον ερωτηθέντα από την τράπεζα 8: «Είναι μία έννοια πολύ αφηρημένη, χωρίς πραγματικές ενέργειες, πολύ αφηρημένες, πολύ θεωρητικές ακόμα» 36 Σύμφωνα με τον ερωτηθέντα από την τράπεζα 8: «Μία στρατηγική για την διαχείριση γνώσης δεν μπορεί να τυποποιηθεί απλά, είναι ένα σχέδιο δραστηριοτήτων που πρόκειται να πραγματοποιηθούν» Οντολογίες Τραπεζών Ο χώρος των τραπεζών, όπως έχει ήδη αναφερθεί, δεν έχει ερευνηθεί σε μεγάλη έκταση και αυτό αφορά και την δημιουργία αντίστοιχων οντολογιών. Μία οντολογία, που έχει κατασκευαστεί με τη βοήθεια του προγράμματος Protégé, περιγράφεται παρακάτω 38 και αφορά τις λειτουργίες που πραγματοποιούνται στον τραπεζικό τομέα (Banking Functions). Αποτελείται από δύο υποκλάσεις την Transactions, που αφορά τις ενέργειες που γίνονται για την πραγματοποίηση των διαφόρων συναλλαγών και την User Information, που αφορά τις ενέργειες που γίνονται προκειμένου να αποκτηθούν τα δεδομένα των χρηστών. Η κλάση Transactions είναι υποκλάση της υπερκλάσης Banking Functions, η οποία έχει δώσει και το όνομά της σε ολόκληρη την οντολογία. Η κλάση αποτελείται από κάποια στιγμιότυπα, τα οποία αφού ανήκουν στην κλάση αυτή θα ανήκουν και στην υπερκλάσης της, που είναι η Banking Functions, όπως ειπώθηκε παραπάνω. Τα στιγμιότυπα αυτά είναι τα παρακάτω: get account summary: αφορά την περιγραφή ενός λογαριασμού get amount:αφορά την ποσότητα χρημάτων που θα διακινηθούν σε μία συναλλαγή get balance:αφορά το υπόλοιπο ενός λογαριασμού get check number:αφορά τον αριθμό συγκεκριμένης επιταγής get number of check books:αφορά τον αριθμό των βιβλιαρίων (καρνέ) με επιταγές get transaction date:αφορά την ημερομηνία μίας συγκεκριμένης συναλλαγής get transaction ID:αφορά την ταυτότητα μιας συγκεκριμένης συναλλαγής 36 Carla Curado (2008), Perceptions of knowledge management and intellectual capital in the banking industry, Journal of Knowledge Management, Vol 12, No , pp Carla Curado (2008), Perceptions of knowledge management and intellectual capital in the banking industry, Journal of Knowledge Management, Vol 12, No , pp http://swoogle.umbc.edu/index.php?option=com_swoogle_service&service=cache&view=raw&url=http%3A%2F%2Flsdis.cs.uga.edu%2 F%7Erohit%2Fbackup%2Fthesis%2Fanno-files%2Ffiles%2Font%2FBankingFunctions.owl -35-

42 get transaction type:αφορά τον τύπο της συναλλαγής, είτε είναι ανάληψη με χρήση Αυτόματων Ταμειακών Μηχανών (ΑΤΜ) είτε είναι κατάθεση χρημάτων Αναφορικά με τη δεύτερη κλάση, που είναι η User Information, είναι και αυτή υποκλάση της υπερκλάσης Banking Functions. Η κλάση User Information αποτελείται από κάποια στιγμιότυπα, τα οποία αφού ανήκουν στην κλάση αυτή θα ανήκουν και στην υπερκλάσης της, που είναι η Banking Functions, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως για τα στιγμιότυπα της κλάσης Transactions. Τα στιγμιότυπα της κλάσης User Information είναι τα παρακάτω: create user ID:αφορά την δημιουργία ταυτότητας ενός νέου χρήστη get account Num:αφορά τον αριθμό μίας συναλλαγής get address:αφορά την διεύθυνση του χρήστη get αφορά την ηλεκτρονική διεύθυνση του χρήστη get name: αφορά το όνομα του χρήστη get new password: αφορά τον καινούριο κωδικό πρόσβασης του χρήστη get password: αφορά τον κωδικό του χρήστη get SSN: αφορά τον αριθμό κοινωνικής ασφάλισης του χρήστη get user ID: αφορά την ταυτότητα του χρήστη -36-

43 4 Συντάκτης Οντολογιών Protégé Το εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία της οντολογίας Bank είναι το πρόγραμμα Protégé, που είναι μία πλατφόρμα ανοιχτού κώδικα. Με το Protégé υπάρχουν δύο τρόποι δημιουργίας οντολογιών, είτε με τη χρήση πλαισίων, είτε με τη χρήση της γλώσσας OWL. 4.1 Εισαγωγή Το Protégé, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι μια ελεύθερη, ανοικτού κώδικα πλατφόρμα που αποτελείται από μία συνεχώς αυξανόμενη κοινότητα, η οποία χρησιμοποιεί τα κατάλληλα εργαλεία για να δημιουργήσει μοντέλα βασισμένα σε εφαρμογές γνώσης με τη βοήθεια οντολογιών. Η κοινότητα αυτή αποτελείται τόσο από άτομα που αναπτύσσουν εφαρμογές όσο και από ακαδημαϊκούς, κυβερνητικούς και εταιρικούς χρήστες, που χρησιμοποιούν τα εργαλεία, που προσφέρει το Protégé για εύρεση λύσεων σε περιπτώσεις όπου απαιτείται η λύση να βασίζεται στη γνώση, όπως για παράδειγμα στην βιοϊατρική και την εταιρική διαμόρφωση. Στον πυρήνα του, το Protégé εφαρμόζει έναν μεγάλο αριθμό από δομές και ενέργειες, που υποστηρίζουν την δημιουργία, την απεικόνιση και τον χειρισμό των οντολογιών με διάφορες μορφές αναπαράστασης. Οι οντολογίες, που έχουν συνταχθεί με το Protégé, μπορούν να εξαχθούν με ποικίλους τρόπους συμπεριλαμβανομένου των σχημάτων RDF(s), OWL και XML. Το Protégé μπορεί να προσαρμοστεί, ώστε με εύκολο τρόπο να υποστηρίζει την δημιουργία των προτύπων γνώσης και την είσοδο των στοιχείων. Επιπλέον, το Protégé μπορεί να επεκταθεί μέσω μιας plug-in αρχιτεκτονικής και ενός API (Προγραμματιστικής Διασύνδεσης) βασισμένο σε Java Application Programming Interface (API) για την δημιουργία εργαλείων και εφαρμογών βασισμένων σε γνώσεις. Μία οντολογία περιγράφει τις έννοιες και τις σχέσεις που είναι σημαντικές σε μία συγκεκριμένη επιστημονική περιοχή, παρέχοντας λεξιλόγιο για εκείνη την περιοχή καθώς επίσης και μια αυτοματοποιημένη ερμηνεία των όρων που χρησιμοποιούνται στο λεξιλόγιο. Οι οντολογίες κυμαίνονται από ταξινομίες και ταξινομήσεις, σχήματα βάσεων δεδομένων έως αξιωματικές θεωρίες. Τα τελευταία χρόνια, οι οντολογίες έχουν υιοθετηθεί από πολλές επιχειρήσεις και επιστημονικές κοινότητες ως ένας τρόπος για να μοιραστεί, να -37-

44 επαναχρησιμοποιηθεί και να επεξεργαστεί η γνώση διαφόρων περιοχών. Οι οντολογίες αποτελούν τώρα το κέντρο σε πολλές εφαρμογές, όπως οι επιστημονικές πύλες γνώσης, τα συστήματα διαχείρισης πληροφοριών, το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι υπηρεσίες Σημασιολογικού Ιστού. 4.2 Τρόποι ημιουργίας Οντολογιών Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, οι δύο τρόποι δημιουργίας οντολογιών είναι τα Protégé-Πλαίσια και το Protégé-OWL. Στη συνέχεια ακολουθεί μία σύντομη αναφορά για τον καθένα από αυτούς τους δύο τρόπους Protégé-Πλαίσια Ο συντάκτης Protégé-Πλαισίων παρέχει μία ολοκληρωμένη διεπαφή και έναν server γνώσης για να υποστηρίζει τους χρήστες στην δημιουργία και αποθήκευση των οντολογιών, που βασίζονται σε πλαίσια, στην προσαρμογή των δεδομένων που εισάγονται και στην εισαγωγή των στοιχείων για τα στιγμιότυπα. Τα Protégé-Πλαίσια εφαρμόζουν ένα πρότυπο γνώσης που είναι συμβατό με το πρωτόκολλο OKBC (Open Knowledge Base Connectivity protocol). Σε αυτό το μοντέλο, μία οντολογία αποτελείται από ένα σύνολο κλάσεων που οργανώνονται ιεραρχικά για να αντιπροσωπεύσουν τις βασικές έννοιες μίας επιστημονικής περιοχής, τις σχισμές (slots) που συνδέονται με τις κλάσεις προκειμένου να περιγράψουν τις ιδιότητές τους και τις σχέσεις τους και ένα σύνολο από στιγμιότυπα αυτών των κλάσεωνπαραδείγματα αυτών των εννοιών που έχουν συγκεκριμένες τιμές για τις ιδιότητές τους. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των Protégé-Πλαισίων περιλαμβάνουν: Έναν μεγάλο αριθμό στοιχείων της διεπαφής με τον χρήστη που μπορεί να προσαρμόζεται ώστε να επιτρέπει στον χρήστη να εισάγει και να διαμορφώνει τα δεδομένα της γνώσης με έναν πολύ φιλικό προς αυτόν τρόπο. Μία plug-in αρχιτεκτονική που μπορεί να επεκταθεί με στοιχεία σχεδιασμένα από τον χρήστη, όπως κάποια γραφικά συστατικά (π.χ. γραφικές παραστάσεις και πίνακες), κάποια μέσα (π.χ. ήχος, εικόνες και βίντεο), διάφορες μορφές αποθήκευσης (π.χ. RDF, XML και HTML) καθώς και εργαλεία πρόσθετης υποστήριξης (π.χ. για τη διαχείριση και απεικόνιση της οντολογίας, την εξαγωγή συμπερασμάτων και τον αντίστοιχο συλλογισμό κ.λπ.). -38-

45 Ένα API βασισμένο σε Java Application Programming Interface (API), που το καθιστά πιθανό για plug-ins και άλλες εφαρμογές ώστε να έχει πρόσβαση, να χρησιμοποιεί και να εκθέτει τις οντολογίες που δημιουργούνται με τα Protégé-Πλαίσια Protégé-OWL Ο συντάκτης Protégé-OWL είναι μια επέκταση του Protégé που υποστηρίζει τη γλώσσα OWL (Web Ontology Language). Η γλώσσα OWL είναι η πιο πρόσφατη ανακάλυψη όσον αφορά στις γλώσσες που χρησιμοποιούνται για τις οντολογίες, η οποία επικυρώνεται από την Κοινοπραξία του Παγκόσμιου Ιστού (World Wide Web-W3C), ώστε να προωθεί το όραμα του Σημασιολογικού Ιστού. "Μία οντολογία OWL μπορεί να περιλάβει περιγραφές των κλάσεων, των ιδιοτήτων και των στιγμιοτύπων τους. Σε μία τέτοια οντολογία, η γλώσσα OWL καθορίζει πώς να εξάγει τις λογικές συνέπειές της, δηλ. γεγονότα που δεν είναι παρόντα στην οντολογία, αλλά που συνεπάγονται από τη σημασιολογία. Αυτές οι συνεπαγωγές μπορούν να βασιστούν σε ένα ενιαίο έγγραφο ή σε πολλά κατανεμημένα έγγραφα που έχουν συνδυαστεί χρησιμοποιώντας τους καθορισμένους μηχανισμούς της γλώσσας OWL. Ο συντάκτης Protégé-OWL επιτρέπει στους χρήστες: Να φορτώνουν και να σώζουν οντολογίες γραμμένες σε RDF και OWL. Να συντάσσουν και να απεικονίζουν κλάσεις, ιδιότητες, και κανόνες SWRL. Να καθορίζουν τα λογικά χαρακτηριστικά των κλάσεων σαν εκφράσεις σε γλώσσα OWL. Η εύκαμπτη αρχιτεκτονική του Protégé-OWL, βοηθάει στον εύκολο σχηματισμό και επέκταση αυτού του εργαλείου. Το Protégé-OWL συνδέεται στενά με ανοιχτού κώδικα API βασισμένο σε Java, ώστε να είναι δυνατή η ανάπτυξη τμημάτων της διεπαφής με τον χρήστη ή των υπηρεσιών του Σημασιολογικού Ιστού. -39-

46 -40-

47 5 Μεθοδολογία Έρευνας Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο των ερωτηματολογίων. Οι περισσότερες ερωτήσεις ήταν ερωτήσεις κλειστού τύπου-δίτιμες, δηλαδή που είχαν μόνο δύο επιλογές, το «ΝΑΙ» και το «ΟΧΙ» και ερωτήσεις κλειστού τύπου-πολλαπλών κατηγοριών, δηλαδή που είχαν περισσότερες από δύο επιλογές για απάντηση. Υπήρχαν όμως και ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, δηλαδή που δεν έδιναν την δυνατότητα επιλογής απάντησης στον ερωτώμενο. Αυτή η κατηγορία ερωτήσεων συνδυαζόταν πάντα με μία από τις δύο προηγούμενες κατηγορίες ερωτήσεων και έπρεπε να συμπληρωθεί μόνο εάν ο ερωτώμενος ήθελε να πρσθέσει ή να προτείνει κάτι, που δεν υπήρχε στις εναλλακτικές απαντήσεις, που ήδη βρισκόταν στο ερωτηματολόγιο. 5.1 είγμα Έρευνας Το αρχικό δείγμα ήταν 12 τραπεζικοί οργανισμοί αλλά μόνο 5 από αυτούς ανταποκρίθηκαν και συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο ενώ μόνο 1 ανταποκρίθηκε στο διάγραμμα που συνόδευε το ερωτηματολόγιο. Σε κάθε περίπτωση το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε μέσω αποστολής . Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από τραπεζικούς υπαλλήλους, που διέφεραν στα χρόνια στη τρέχουσα θέση (από 1 έως και 17 χρόνια), στα χρόνια συνολικής επαγγελματικής εμπειρίας (από 4 έως και 28 χρόνια), στην ηλικία (από 25 έως και 50 ετών) και στις αρμοδιότητες που είχαν (προϊστάμενοι, υπάλληλοι γραφείου, ταμίες).. Πιο συγκεκριμένα, 3 ερωτηματολόγια απαντήθηκαν από προϊσταμένους, 1 ερωτηματολόγιο από υπάλληλο γραφείου και 1 ερωτηματολόγιο από ταμία. Οι 3 από αυτούς ήταν άνδρες και οι 2 γυναίκες. Τα ερωτηματολόγια απαντήθηκαν στη διάρκεια ενός μηνός. Από τα 5 ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν, τα 2 προέρχονται από υποκαταστήματα της ίδιας τράπεζας, ενώ τα άλλα 3 προέρχονται από υποκαταστήματα διαφορετικών τραπεζών. Το μέγεθος των υποκαταστημάτων, που ανταποκρίθηκαν στην έρευνα, δεν ήταν ομοιόμορφο, αφού ο αριθμός των εργαζομένων κυμαινόταν από 5 έως και 30 άτομα. Σε κανένα ερωτηματολόγιο δεν απαντήθηκε το σύνολο εσόδων και εξόδων του υποκαταστήματος, αφού ήταν προαιρετική η απάντηση. -41-

48 5.2 Σκοπός και Αποτελέσματα Έρευνας Σκοπός του ερωτηματολογίου ήταν να διερευνηθεί ο τρόπος που κάθε τραπεζικός οργανισμός διαχειρίζεται τη γνώση, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίον διαχέεται η πληροφορία και κατ επέκταση και η γνώση στα ενδιαφερόμενα άτομα κάθε φορά. Παρακάτω ακολουθούν συνοπτικά τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τις απαντήσεις που δόθηκαν. Στα υποκαταστήματα που ερευνήθηκαν δεν υπάρχει υπεύθυνος διαχείρισης γνώσης ενώ ο όρος διαχείριση γνώσης δεν εμφανίζεται στα τραπεζικά έγγραφα ή στις ετήσιες εκθέσεις που συντάσσονται σε κανένα υποκατάστημα του δείγματος (παρά μόνο σε επίπεδο Διοίκησης και με δική της ευθύνη). Όταν γίνεται αναφορά στη διαχείριση γνώσης στα υποκαταστήματα, με την επισήμανση που αφορά στην ευθύνη της Διοίκησης, αυτή εμφανίζεται είτε σαν εκμετάλλευση της υπάρχουσας γνώσης είτε σαν διερεύνηση/εξερεύνηση της νέας γνώσης ενώ κανένα από τα ερωτηθέντα υποκαταστήματα δεν εφαρμόζει νέες ιδέες σχετικές με την διαχείριση γνώσης. Η γνώση διαχέεται στους υπαλλήλους άμεσα με διαφόρους τρόπους, όπως με σεμινάρια, μέσω , μέσω ηλεκτρονικού συστήματος διακίνησης εγκυκλίων εγγράφων και μέσω φυλλαδίων. Η ενημέρωση για τα παράπονα των πελατών γίνεται είτε απευθείας σε κάποιον υπάλληλο, είτε με επιστολή απευθείας στο υποκατάστημα, είτε μέσω τηλεφώνου στην κεντρική Διοίκηση, είτε με επιστολή σε εφημερίδες, είτε μέσω τραπεζικού διαμεσολαβητή. Το οργανόγραμμα των υποκαταστημάτων (ανάλογα με το μέγεθος σε κάθε περίπτωση) περιλαμβάνει διευθυντή, υποδιευθυντή, εντεταλμένο, προϊστάμενο και υπαλλήλους. Ειδικές κατηγορίες πελατών, για τις οποίες προβλέπονται ειδικά προϊόντα είναι οι φαρμακοποιοί/γιατροί, οι συνταξιούχοι, οι μετανάστες, οι ομογενείς, οι φοιτητές και τα μικρά παιδιά (ανήλικα), ενώ τα ειδικά προϊόντα μπορεί να αφορούν καταθέσεις, κάρτες, ασφαλιστικά προϊόντα, καταναλωτικά δάνεια, στεγαστικά δάνεια, μισθοδοσία/συντάξεις, ηλεκτρονική τραπεζική και πληρωμές-εμβάσματα Όλα τα υποκαταστήματα προσφέρουν προϊόντα τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες. Ενδεικτικά, προϊόντα που προσφέρονται σε επιχειρήσεις είναι τα εξής: καταθέσεις, κάρτες, βραχυπρόθεσμα δάνεια, μακροπρόθεσμα δάνεια, leasing, αμοιβαία κεφάλαια, πληρωμές-εμβάσματα, μισθοδοσία, ηλεκτρονική τραπεζική κ.α. Κάποια ενδεικτικά προϊόντα που προσφέρονται σε ιδιώτες είναι τα εξής: οι καταθέσεις, οι κάρτες, τα καταναλωτικά δάνεια, τα στεγαστικά δάνεια, οι επενδύσεις, τα ασφαλιστικά προϊόντα, οι πληρωμές- -42-

49 εμβάσματα, η μισθοδοσία/συντάξεις, η ηλεκτρονική τραπεζική, οι θυρίδες θησαυροφυλακίου κ.α. Για τα παραπάνω προϊόντα, που αναφέρονται σε επιχειρήσεις, κάθε επιχείρηση πρέπει να πληρεί κάποιες προϋποθέσεις και οι οποίες διαφοροποιούνται μεταξύ των υποκαταστημάτων για κάποια προϊόντα. Κάποιες από αυτές είναι: το είδος της επιχείρησης (ΟΕ, ΕΕ, ΕΠΕ, ΑΕ), η ελάχιστη χρονική διάρκεια λειτουργίας της επιχείρησης, ο ελάχιστος κύκλος εργασιών της επιχείρησης, η κατηγορία των βιβλίων της επιχείρησης (Α, Β, Γ κατηγορία), το ελάχιστο και ανώτατο όριο ποσού και η ελάχιστη χρονική διάρκεια. Αντίστοιχα κάποιες προϋποθέσεις για τους ιδιώτες είναι: το κατώτατο εισόδημα, η οικογενειακή κατάσταση, το κατώτατο όριο ρευστών διαθεσίμων, το ανώτατο όριο ηλικίας, το ανώτερο και κατώτερο όριο ποσού και η ανώτατη και ελάχιστη χρονική διάρκεια. Τέλος, από το ερωτηματολόγιο προκύπτει ότι κάποιες από τις πληροφορίες, που διαφοροποιούνται μεταξύ των υποκαταστημάτων για κάποια προϊόντα, που θα ήθελε να γνωρίζει τόσο μία επιχείρηση όσο και ένας ιδιώτης για τα προαναφερθέντα προϊόντα είναι: το επιτόκιο, τα έξοδα, τα απαραίτητα δικαιολογητικά, η ελάχιστη και ανώτατη χρονική διάρκεια αποπληρωμής. Στο Παράρτημα II υπάρχει το ερωτηματολόγιο καθώς και το διάγραμμα των διαφόρων προϊόντων και λειτουργιών που συναντιούνται σε έναν οποιοδήποτε τραπεζικό οργανισμό και τα οποία δόθηκαν στα υποκαταστήματα των διαφόρων τραπεζών. -43-

50 -44-

51 6 Ανάλυση Οντολογίας BankOntology Η οντολογία BankOntology, όπως αναλυτικά παρουσιάζεται παρακάτω, έχει δημιουργηθεί με το πρόγραμμα Protégé και αποτελείται από συνολικά εφτά κλάσεις. Κάποιες από αυτές έχουν δικές τους υποκλάσεις ενώ κάποιες άλλες όχι. Σε κάθε περίπτωση όμως, εμφανίζονται όλες οι ιδιότητες που τις χαρακτηρίζουν, είτε είναι ιδιότητες δεδομένων είτε είναι ιδιότητες αντικειμένων. Επιπλέον, αναπτύσσονται και δύο στιγμιότυπα, τα οποία αναπαριστούν δύο υποκαταστήματα της αρχικής οντολογίας BankOntology. Τα στιγμιότυπα αυτά δημιουργήθηκαν προκειμένου να επαληθευτεί η αρχική οντολογία, αφού για την ανάπτυξή τους χρησιμοποιήθηκαν οι διάφορες ιδιότητες και οι σχέσεις, που υπάρχουν μεταξύ αυτών, από την αρχική οντολογία. 6.1 Εισαγωγή Η συγκεκριμένη οντολογία, που ονομάζεται BankOntology (η ορολογία της οποίας υπάρχει στα Παραρτήματα III και IV), έχει εφτά κλάσεις, η κάθε μία από τις οποίες έχει τις δικές της υποκλάσεις (Εικόνα 6.1). Οι κλάσεις που υπάρχουν είναι οι παρακάτω: Bank, Bank Branch, Complaints, Customers, Human Resources, Owned Products και Products. Οι υποκλάσεις που έχει η κάθε μία από αυτές τις κλάσεις φαίνονται παρακάτω: Bank (Τράπεζα): δεν έχει υποκλάσεις Bank Branch (Υποκατάστημα): δεν έχει υποκλάσεις Complaints (Παράπονα): δεν έχει υποκλάσεις Customers (Πελάτες): έχει τις υποκλάσεις Companies και Individuals. Η υποκλάση Companies έχει τις δικές της υποκλάσεις, που είναι οι παρακάτω τέσσερις: o Limited Company (Ετερόρρυθμη Εταιρεία) o Limited Liability Company (Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης) o Societe Anonyme (Ανώνυμη Εταιρεία) o Unlimited Company (Ομόρρυθμη Εταιρεία) -45-

52 Human Resources (Ανθρώπινο Δυναμικό): έχει τις υποκλάσεις Employee, Manager και Senior Clerk, η οποία έχει την υποκλάση Commissioner και η οποία με την σειρά της έχει την υποκλάση Assistant Manager. Owned Products (Προϊόντα που βρίσκονται στην ιδιοκτησία κάποιου): έχει τις υποκλάσεις Owned Products for Companies και Owned Products for Individuals Products (Προϊόντα): έχει τις υποκλάσεις ProductsForCompanies και ProductsForIndividuals. Η κάθε μία από αυτές τις υποκλάσεις, έχει δικές τις υποκλάσεις, όπως φαίνεται παρακάτω: o ProductsForCompanies Cards (Κάρτες) Deposit (Καταθέσεις) Electronic Banking (Ηλεκτρονική Τραπεζική) Funds Transfer-Payments (Πληρωμές-Εμβάσματα) Leasing (Leasing) Long Term Loans (Μακροπρόθεσμα Δάνεια) Mutual Funds (Αμοιβαία Κεφάλαια) Other Products (Άλλα Προϊόντα) Payroll (Μισθοδοσία) Short Term Loans (Βραχυπρόθεσμα Δάνεια) o ProductsForIndividuals Cards (Κάρτες) Consumer Loans (Καταναλωτικά Δάνεια) Deposit (Καταθέσεις) Electronic Banking (Ηλεκτρονική Τραπεζική) Funds Transfer-Payments (Πληρωμές-Εμβάσματα) Housing Loans (Στεγαστικά Δάνεια) Insurance Products (Ασφαλιστικά Προϊόντα) Investments (Επενδύσεις) Other Products (Άλλα Προϊόντα) Other Services-Safe Deposit Boxes (Άλλες Υπηρεσίες- Θησαυροφυλάκιο) Payroll-Pension (Μισθοδοσία-Συντάξεις) -46-

53 Εικόνα 6.1: Κλάσεις και υποκλάσεις σε πλήρη ανάπτυξη 6.2 Κλάσεις-Υποκλάσεις Παρακάτω ακολουθεί αναλυτική περιγραφή της κάθε κλάσης και των υποκλάσεών της, που περιέχονται στην συγκεκριμένη οντολογία καθώς και περιγραφή όλων των ιδιοτήτων, που υπάρχουν κάθε φορά. Γίνεται αναφορά τόσο στις ιδιότητες δεδομένων (datatype property) όσο και στις ιδιότητες αντικειμένων (object property), με τις οποίες συνδέονται οι διάφορες κλάσεις μεταξύ τους. -47-

54 6.2.1 Κλάση Bank Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με την τράπεζα. Έχει μόνο τρεις ιδιότητες δεδομένων, που είναι οι εξής: bank address, bank name και bank phone και αναφέρονται στην διεύθυνση, στο όνομα και στο τηλεφωνικό νούμερο της τράπεζας (Εικόνα 6.2). Όλες χαρακτηρίζονται ως single string, κάτι που σημαίνει ότι οι ιδιότητες αυτές θεωρείται ότι περιέχουν αλφαριθμητικά δεδομένα (string) και ότι παίρνουν μία μόνο τιμή (single). Εικόνα 6.2: Κλάση Bank Κλάση Bank Branch Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με τα υποκαταστήματα της τράπεζας. Έχει τρεις ιδιότητες δεδομένων, που είναι οι εξής: bank branch address, bank branch name και bank branch phone και αναφέρονται στην διεύθυνση, στο όνομα και στο -48-

55 τηλεφωνικό νούμερο του κάθε υποκαταστήματος της τράπεζας. Όπως και στην προηγούμενη κλάση, όλες χαρακτηρίζονται ως single string, κάτι που σημαίνει ότι οι ιδιότητες αυτές θεωρείται ότι περιέχουν αλφαριθμητικά δεδομένα (string) και ότι παίρνουν μία μόνο τιμή (single). Επιπλέον, υπάρχει και μία ιδιότητα αντικειμένου, που ονομάζεται belongs to και συνδέει την κλάση Bank Branch με την κλάση Bank και αναφέρεται στο ποια υποκαταστήματα ανήκουν στην τράπεζα αυτής της οντολογίας. (Εικόνα 6.3). Η ιδιότητα αυτή χαρακτηρίζεται ως single γιατί παίρνει μία μόνο τιμή κάθε φορά, αφού κάθε υποκατάστημα μπορεί να ανήκει σε μία μόνο τράπεζα κάθε φορά. Εικόνα 6.3: Κλάση Bank Branch -49-

56 6.2.3 Κλάση Complaints Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με τα παράπονα που δέχεται η τράπεζα από τους πελάτες της. Έχει τρεις ιδιότητες δεδομένων και τέσσερις ιδιότητες αντικειμένων (Εικόνα 6.4). Στην πρώτη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: complaints day: αναφέρεται στην ημέρα που γίνονται κάποια παράπονα από τους πελάτες προς την τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single datetime και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι της μορφής ημερομηνία/ώρα (datetime). complaints description: αναφέρεται στην περιγραφή των παραπόνων που γίνονται από τους πελάτες προς την τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). solution: αναφέρεται στην λύση που θα δοθεί από την τράπεζα στα διάφορα παράπονα των πελατών της. Χαρακτηρίζεται ως single boolean και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι της μορφής αληθής/ψευδής, δηλαδή ανήκει στο λογικό τύπο δεδομένων (boolean). Στην δεύτερη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: appeal to: συνδέει την κλάση Complaints με την κλάση Human Resources και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού για ένα παράπονο οι πελάτες μπορούν να απευθυνθούν σε περισσότερους του ενός υπαλλήλους. made by: συνδέει την κλάση Complaints με την κλάση Customers και χαρακτηρίζεται ως single γιατί παίρνει μία μόνο τιμή κάθε φορά, αφού κάθε παράπονο, που αφορά ένα θέμα, μπορεί να γίνει από έναν συγκεκριμένο πελάτη μία φορά μόνο. referred to: συνδέει την κλάση Complaints με την κλάση Owned Products και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένα παράπονο μπορεί να αφορά περισσότερα του ενός προϊόντα που ήδη κατέχουν οι πελάτες. solved by: συνδέει την κλάση Complaints με την κλάση Human Resources και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένα παράπονο μπορεί να επιλυθεί από περισσότερους του ενός υπαλλήλους. -50-

57 Εικόνα 6.4: Κλάση Complaints Κλάση Customers Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με τους πελάτες της τράπεζας. Έχει τέσσερις ιδιότητες δεδομένων και τέσσερις ιδιότητες αντικειμένων (Εικόνα 6.5). Στην πρώτη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: customers address: αναφέρεται στην διεύθυνση των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). customers name: αναφέρεται στο όνομα των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). -51-

58 Εικόνα 6.5: Κλάση Customers customers phone: αναφέρεται στο τηλεφωνικό νούμερο των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως multiple string και αυτό γιατί μπορεί να πάρει διάφορες τιμές κάθε φορά (multiple), οι οποίες περιέχουν αλφαριθμητικά δεδομένα (string). vat no: αναφέρεται στον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). Στη δεύτερη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: informed about: συνδέει την κλάση Customers με την κλάση Products και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού κάθε πελάτης μπορεί να ενημερωθεί για περισσότερα του ενός προϊόντα. interested for: συνδέει την κλάση Customers με την κλάση Products και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού -52-

59 κάθε πελάτης μπορεί να ενδιαφέρεται για περισσότερα του ενός προϊόντα. Η ιδιότητα αυτή είναι υποϊδιότητα της informed about. Αυτό σημαίνει ότι οτιδήποτε καταχωρείται στην interested for, καταχωρείται και στην informed about. Δεν συμβαίνει όμως και το αντίθετο, δηλαδή οτιδήποτε καταχωρείται στην ιδιότητα informed about, δεν καταχωρείται και στην υποϊδιότητά της, που είναι η interested for. made complaint: συνδέει την κλάση Customers με την κλάση Complaints και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένας πελάτης μπορεί να κάνει περισσότερα του ενός παράπονα. possess: συνδέει την κλάση Customers με την κλάση Owned Products και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού κάθε πελάτης μπορεί να κατέχει πολλά διαφορετικά προϊόντα. Όλες οι παραπάνω ιδιότητες της κλάσης Customers, τόσο οι ιδιότητες δεδομένων όσο και οι ιδιότητες αντικειμένων, κληρονομούνται και στις υποκλάσεις της κλάσης αυτής. Συνεπώς, οι ιδιότητες αυτές είναι κοινές και για τις δύο υποκλάσεις που υπάρχουν, την Companies και την Individuals. Η κάθε μία όμως από αυτές, εκτός των παραπάνω, έχει και κάποιες άλλες ιδιότητες, που ανήκουν μόνο σε αυτή, όπως φαίνεται παρακάτω: Η υποκλάση Companies έχει τρεις επιπλέον ιδιότητες δεδομένων, που είναι οι παρακάτω: category of books of accounts: αναφέρεται στην κατηγορία των λογιστικών βιβλίων που έχει η κάθε επιχείρηση (Α, Β, Γ κατηγορία λογιστικών βιβλίων). Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). liquid funds: αναφέρεται στα ρευστά διαθέσιμα που έχει η κάθε επιχείρηση. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). years of operation: αναφέρεται στην χρονική διάρκεια λειτουργίας κάθε επιχείρησης. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). Όσον αφορά στις ιδιότητες αντικειμένων πρέπει να σημειωθεί ότι είναι οι παραπάνω τέσσερις ιδιότητες, που κληρονομήθηκαν από την κλάση Customers, με τη διαφορά ότι για τις δύο ιδιότητες informed about και interested for υπάρχει ένας περιορισμός, σύμφωνα με τον οποίο η υποκλάση αυτή, σχετικά με τις δύο αυτές ιδιότητες, παίρνει τιμές από το σύνολο -53-

60 των προϊόντων που αφορούν επιχειρήσεις (ProductsForCompanies) ενώ για την ιδιότητααντικείμενο possess ο περιορισμός αναφέρεται στο γεγονός ότι παίρνει τιμές μόνο από τα προϊόντα που κατέχουν οι επιχειρήσεις (Owned Products for Companies) (Εικόνα 6.6). Οι τέσσερις υποκλάσεις (Limited Company, Limited Liability Company, Societe Anonyme, Unlimited Company) της κλάσης Companies έχουν κληρονομήσει όλες τις παραπάνω ιδιότητες (δεδομένων και αντικειμένων), τόσο από την κλάση Customers όσο και από την υποκλάση Companies. Εικόνα 6.6: Περιορισμοί υποκλάσης Companies Η υποκλάση Individuals έχει τέσσερις επιπλέον ιδιότητες δεδομένων, που είναι οι παρακάτω: -54-

61 age: αναφέρεται στην ηλικία των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). family status: αναφέρεται στην οικογενειακή κατάσταση των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία μπορεί να είναι είτε unmarried είτε married είτε divorced. income: αναφέρεται στο ετήσιο εισόδημα των πελατών της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). no of children: αναφέρεται στον αριθμό των παιδιών που έχει ο κάθε πελάτης της τράπεζας. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). Εικόνα 6.7: Περιορισμοί υποκλάσης Individuals -55-

62 Όσον αφορά στις ιδιότητες αντικειμένων πρέπει να σημειωθεί ότι είναι οι παραπάνω τέσσερις ιδιότητες, που κληρονομήθηκαν από την κλάση Customers, με τη διαφορά ότι για τις δύο ιδιότητες: informed about και interested for υπάρχει ένας περιορισμός, σύμφωνα με τον οποίο η υποκλάση αυτή, σχετικά με τις δύο αυτές ιδιότητες, παίρνει τιμές από το σύνολο των προϊόντων που αφορούν ιδιώτες (ProductsForIndividuals) ενώ για την ιδιότητααντικειμένου possess ο περιορισμός αναφέρεται στο γεγονός ότι παίρνει τιμές μόνο από τα προϊόντα που κατέχουν οι ιδιώτες (Owned Products for Individuals) (Εικόνα 6.7) Κλάση Human Resources Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με το ανθρώπινο δυναμικό της τράπεζας. Έχει πέντε ιδιότητες δεδομένων και τέσσερις ιδιότητες αντικειμένων (Εικόνα 6.8). Στην πρώτη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: clerk name: αναφέρεται στο όνομα των ατόμων που εργάζονται στη τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). clerk phone: αναφέρεται στο τηλεφωνικό νούμερο των ατόμων που εργάζονται στη τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). job function: αναφέρεται στις αρμοδιότητες των ατόμων που εργάζονται στη τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως multiple string και αυτό γιατί μπορεί να πάρει διάφορες τιμές κάθε φορά (multiple), οι οποίες περιέχουν αλφαριθμητικά δεδομένα (string). previous experience at: αναφέρεται στην προηγούμενη εμπειρία των ατόμων που εργάζονται στη τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως multiple string και αυτό γιατί μπορεί να πάρει διάφορες τιμές κάθε φορά (multiple), οι οποίες περιέχουν αλφαριθμητικά δεδομένα (string). years of experience: αναφέρεται στα χρόνια εμπειρίας των ατόμων που εργάζονται στη τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). Στην δεύτερη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: informs: συνδέει την κλάση Human Resources με την κλάση Customers και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένας υπάλληλος μπορεί να ενημερώσει πολλούς πελάτες για διάφορα προϊόντα. -56-

63 promotes: συνδέει την κλάση Human Resources με την κλάση Products και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένας υπάλληλος μπορεί να προωθήσει πολλά διαφορετικά προϊόντα. supervised by: συνδέει την κλάση Human Resources με την κλάση Human Resources και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένας υπάλληλος χαμηλότερης βαθμίδας μπορεί να επιβλέπεται από πολλά άτομα ανώτερης βαθμίδας, πχ: από τον διευθυντή και από τον προϊστάμενό του. works at: συνδέει την κλάση Human Resources με την κλάση Bank Branch και χαρακτηρίζεται ως single επειδή μπορεί να πάρει μία μόνο τιμή κάθε φορά, αφού κάθε υπάλληλος εργάζεται σε ένα μόνο υποκατάστημα. Εικόνα 6.8: Κλάση Human Resources -57-

64 Όλες οι παραπάνω ιδιότητες της κλάσης Human Resources, τόσο οι δεδομένων όσο και οι αντικειμένων, κληρονομούνται και στις υποκλάσεις της κλάσης αυτής. Συνεπώς, οι ιδιότητες αυτές είναι κοινές και για τις τρεις υποκλάσεις που υπάρχουν, την Employee, την Manager και την Senior Clerk, καθώς και για την υποκλάση αυτής, που είναι η Commissioner και η οποία έχει υποκλάση την Assistant Manager, στην οποία επίσης κληρονομούνται όλες αυτές οι ιδιότητες Κλάση Owned Products Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με τα προϊόντα που ανήκουν στους πελάτες της τράπεζας, είτε είναι επιχειρήσεις είτε είναι ιδιώτες. Έχει μόνο τέσσερις ιδιότητες αντικειμένων (Εικόνα 6.9), οι οποίες είναι οι παρακάτω: Εικόνα 6.9: Κλάση Owned Products -58-

65 by customer: συνδέει την κλάση Owned Products με την κλάση Customers και χαρακτηρίζεται ως single επειδή μπορεί να πάρει μία μόνο τιμή κάθε φορά, αφού ένα προϊόν μπορεί να το έχει μία μόνο φορά ένας συγκεκριμένος πελάτης. from bank branch: συνδέει την κλάση Owned Products με την κλάση Bank Branch και χαρακτηρίζεται ως single επειδή μπορεί να πάρει μία μόνο τιμή κάθε φορά, αφού ένα προϊόν μπορεί να το έχει μία μόνο φορά ένα υποκατάστημα. owns product: συνδέει την κλάση Owned Products με την κλάση Products και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού κάποιος μπορεί να κατέχει πολλά από τα προϊόντα μίας τράπεζας. served by: συνδέει την κλάση Owned Products με την κλάση Human Resources και χαρακτηρίζεται ως multiple επειδή μπορεί να πάρει πολλές διαφορετικές τιμές, αφού ένας πελάτης για κάποιο προϊόν που κατέχει μπορεί να εξυπηρετείται από περισσότερους του ενός υπαλλήλους, όπως πχ: να χρειάζεται υπογραφή τόσο από τον υπάλληλο όσο και από τον διευθυντή. Εικόνα 6.10: Περιορισμός υποκλάσης Owned Products for Companies -59-

66 Όλες οι παραπάνω ιδιότητες αντικειμένων της κλάσης Owned Products, κληρονομούνται και στις υποκλάσεις της κλάσης αυτής. Συνεπώς, οι ιδιότητες αυτές είναι κοινές και για τις δύο υποκλάσεις που υπάρχουν, την Owned Products for Companies και την Owned Products for Individuals. Πρέπει να σημειωθεί ότι διαφοροποιείται μόνο η ιδιότητα owns product, για την οποία υπάρχει ο περιορισμός ProductsForCompanies (Εικόνα 6.10), που αφορά στην υποκλάση Owned Products for Companies και σημαίνει ότι παίρνει τιμές μόνο από τα προϊόντα που είναι για επιχειρήσεις ενώ για την υποκλάση Owned Products for Individuals υπάρχει ο περιορισμός (Εικόνα 6.11) ProductsForIndividuals, που σημαίνει ότι παίρνει τιμές μόνο από τα προϊόντα που είναι για ιδιώτες. Εικόνα 6.11: Περιορισμός υποκλάσης Owned Products for Individuals -60-

67 6.2.7 Κλάση Products Η κλάση αυτή κωδικοποιεί πληροφορίες που σχετίζονται με τα προϊόντα που προσφέρονται στους πελάτες της τράπεζας. Έχει δέκα ιδιότητες δεδομένων και μία ιδιότητα αντικειμένου (Εικόνα 6.12). Στην πρώτη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκουν οι παρακάτω: designates for: αναφέρεται στο εάν ένα προϊόν προορίζεται για μία επιχείρηση ή για έναν ιδιώτη. Παίρνει σταθερές τιμές, που είναι η Companies και η Individuals και χαρακτηρίζεται ως multiple γιατί μπορεί να πάρει διάφορες τιμές κάθε φορά, δηλαδή μπορεί να απευθύνεται τόσο στις επιχειρήσεις (Companies) όσο και στους ιδιώτες (Individuals). expenses: αναφέρεται στα έξοδα που ίσως χρειαστεί να κάνουν οι πελάτες και τα οποία απαιτούνται από κάποια προϊόντα. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). interest rate: αναφέρεται στο επιτόκιο που έχουν κάποια προϊόντα. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). maximum amount: αναφέρεται στο ανώτατο χρηματικό ποσό που μπορεί να δανειστεί κάποιος πελάτης από την τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). maximum time: αναφέρεται στην ανώτατη χρονική διάρκεια που μπορεί κάποιος πελάτης να αποπληρώσει την τράπεζα για κάποιο χρηματικό ποσό που έχει δανειστεί. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). minimum amount: αναφέρεται στο κατώτατο χρηματικό ποσό που μπορεί να δανειστεί κάποιος πελάτης από την τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). minimum time: αναφέρεται στην κατώτατη χρονική διάρκεια που μπορεί κάποιος πελάτης να αποπληρώσει την τράπεζα για κάποιο χρηματικό ποσό που έχει δανειστεί. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). necessary documents: αναφέρεται στα απαραίτητα δικαιολογητικά που πρέπει να κατατεθούν από τους πελάτες ανάλογα με το ποια προϊόντα τους ενδιαφέρουν κάθε -61-

68 φορά. Χαρακτηρίζεται ως multiple string και αυτό γιατί μπορεί να πάρει διάφορες τιμές κάθε φορά (multiple), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). product description: αναφέρεται στην γενικότερη περιγραφή του κάθε προϊόντος που προσφέρεται από την τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). product title: αναφέρεται στον τίτλο/στο όνομα που έχει κάθε προϊόν που προσφέρεται από την τράπεζα. Χαρακτηρίζεται ως single string και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία περιέχει αλφαριθμητικά δεδομένα (string). Εικόνα 6.12: Κλάση Products -62-

69 Στην δεύτερη κατηγορία ιδιοτήτων ανήκει η παρακάτω: offered by: συνδέει την κλάση Products με την κλάση Bank και χαρακτηρίζεται ως single επειδή μπορεί να πάρει μία μόνο τιμή κάθε φορά, αφού ένα προϊόν μπορεί να προσφέρεται από μία μόνο τράπεζα κάθε φορά. Εικόνα 6.13: Περιορισμός υποκλάσης ProductsForCompanies Όλες οι παραπάνω ιδιότητες της κλάσης Products κληρονομούνται και στις υποκλάσεις της κλάσης αυτής. Συνεπώς, οι ιδιότητες αυτές είναι κοινές και για τις δύο υποκλάσεις που υπάρχουν, την ProductsForCompanies και την ProductsForIndividuals. Η υποκλάση ProductsForCompanies έχει τρεις επιπλέον ιδιότητες δεδομένων, που είναι οι παρακάτω: -63-

70 minimum liquid funds: αναφέρεται στο κατώτατο όριο ρευστών διαθεσίμων που πρέπει να έχει μία επιχείρηση. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). minimum turnover: αναφέρεται στον ελάχιστο κύκλο εργασιών που πρέπει να έχει μία επιχείρηση. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). minimum years of operation: αναφέρεται στην ελάχιστη χρονική διάρκεια λειτουργίας που πρέπει να έχει μία επιχείρηση. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). Για τη ιδιότητα designates for πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει ένας περιορισμός, που αναφέρεται στο γεγονός ότι οι τιμές προέρχονται από την υποκλάση Companies μόνο (Εικόνα 6.13). Οι υποκλάσεις της ProductsForCompanies κληρονομούν τις ιδιότητες είτε και από τις τρεις υπερκλάσεις τους, που είναι η Products, η ProductsForCompanies και η ProductsForIndividuals είτε κληρονομούν τις ιδιότητες μόνο από τις δύο υπερκλάσεις τους, που είναι η Products και η ProductsForCompanies, όπως φαίνεται και παρακάτω: Οι υποκλάσεις Cards, Deposit, Electronic Banking, Funds Transfer-Payments και Other Products κληρονομούν τις ιδιότητες και από τις τρεις υπερκλάσεις, που προαναφέρθηκαν και αυτό γιατί αυτά τα προϊόντα, που αποτελούν τις συγκεκριμένες υποκλάσεις, ανήκουν εκτός από τη γενική κλάση Products, τόσο στην υποκλάση ProductsForCompanies όσο και στην υποκλάση ProductsForIndividuals. Οι υποκλάσεις Leasing, Long Term Loans, Mutual Funds, Payroll και Short Term Loans κληρονομούν τις ιδιότητες μόνο από τις δύο υπερκλάσεις, που προαναφέρθηκαν και αυτό γιατί αυτά τα προϊόντα, που αποτελούν τις συγκεκριμένες υποκλάσεις, ανήκουν στη γενική κλάση Products και μόνο στην υποκλάση ProductsForCompanies. Η υποκλάση ProductsForIndividuals έχει δύο επιπλέον ιδιότητες δεδομένων, που είναι οι παρακάτω: maximum age: αναφέρεται στο ανώτατο όριο ηλικίας που πρέπει να έχει ένας ιδιώτης. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). -64-

71 minimum income: αναφέρεται στο κατώτατο εισόδημα που πρέπει να έχει ένας ιδιώτης. Χαρακτηρίζεται ως single integer και αυτό γιατί κάθε φορά παίρνει μία μοναδική τιμή (single), η οποία είναι ακέραιος αριθμός (integer). Για τη ιδιότητα designates for πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει ένας περιορισμός, που αναφέρεται στο γεγονός ότι οι τιμές προέρχονται από την υποκλάση Individuals μόνο (Εικόνα 6.14). Εικόνα 6.14: Περιορισμός υποκλάσης ProductsForIndividuals Οι υποκλάσεις της ProductsForIndividuals κληρονομούν τις ιδιότητες είτε και από τις τρεις υπερκλάσεις τους, που είναι η Products, η ProductsForCompanies και η ProductsForIndividuals είτε κληρονομούν τις ιδιότητες μόνο από τις δύο υπερκλάσεις τους, που είναι η Products και η ProductsForIndividuals, όπως φαίνεται και παρακάτω: Οι υποκλάσεις Cards, Deposit, Electronic Banking, Funds Transfer-Payments και Other Products κληρονομούν τις ιδιότητες και από τις τρεις υπερκλάσεις, που -65-

72 προαναφέρθηκαν και αυτό γιατί αυτά τα προϊόντα, που αποτελούν τις συγκεκριμένες υποκλάσεις, ανήκουν εκτός από τη γενική κλάση Products, τόσο στην υποκλάση ProductsForCompanies όσο και στην υποκλάση ProductsForIndividuals. Οι υποκλάσεις Consumer Loans, Housing Loans, Insurance Products, Investments, Other Services-Safe Deposit Boxes και Payroll-Pension κληρονομούν τις ιδιότητες μόνο από τις δύο υπερκλάσεις, που προαναφέρθηκαν και αυτό γιατί αυτά τα προϊόντα, που αποτελούν τις συγκεκριμένες υποκλάσεις, ανήκουν στη γενική κλάση Products και μόνο στην υποκλάση ProductsForIndividuals. 6.3 Στιγμιότυπα Παρακάτω ακολουθεί η ανάλυση των δύο στιγμιοτύπων από τα υποκαταστήματα της τράπεζας που δημιουργήθηκε. Για την ανάπτυξή τους χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα που υπήρχαν στο ερωτηματολόγιο, που απαντήθηκε από τους διαφόρους τραπεζικούς οργανισμούς. Πληροφορίες που χρησιμοποιήθηκαν αφορούσαν κυρίως τα τραπεζικά προϊόντα και τα χαρακτηριστικά τους. Επιπλέον, χρησιμοποιήθηκαν πληροφορίες σχετικές με το ανθρώπινο δυναμικό καθώς και με τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι πελάτες για τα διάφορα τραπεζικά προϊόντα. Εικόνα 6.15: Τα δύο στιγμιότυπα υποκαταστημάτων -66-

73 Η οντολογία BankOntology έχει διάφορα στιγμιότυπα. Δύο από αυτά αναφέρονται στα στιγμιότυπα υποκαταστημάτων (ABC aggelakh και ABC tsimiskh) (Εικόνα 6.15). Η τράπεζα, στην οποία ανήκουν τα υποκαταστήματα αυτά, ονομάζεται ABC, βρίσκεται στην διεύθυνση Εγνατίας 15 και έχει συγκεκριμένο νούμερο τηλεφώνου Στιγμιότυπο ABC aggelakh Το υποκατάστημα αυτό βρίσκεται στην διεύθυνση Αγγελάκη 30, έχει συγκεκριμένο τηλεφωνικό νούμερο και είναι υποκατάστημα της τράπεζας ABC (Εικόνα 6.16), όπως έχει ήδη αναφερθεί. Εικόνα 6.16: Υποκατάστημα ABC aggelakh Αποτελείται από τετραμελές ανθρώπινο δυναμικό, με δικό τους τηλεφωνικό νούμερο ο καθένας, με αρμοδιότητες σε συγκεκριμένα προϊόντα, που προσφέρει το υποκατάστημα, και τα οποία θα αναφερθούν αργότερα αναλυτικά καθώς επίσης και με συγκεκριμένους -67-

74 πελάτες που εξυπηρετεί ο καθένας και οι οποίοι θα αναφερθούν επίσης παρακάτω. Το ανθρώπινο δυναμικό του υποκαταστήματος αποτελείται από τους: Διευθυντής: Νικόλαος Παπαδόπουλος. Προωθεί τα μακροπρόθεσμα δάνεια και εξυπηρετεί την επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. Υποδιευθύντρια: Ελένη Παπανικολάου. Προωθεί τα βραχυπρόθεσμα και τα στεγαστικά δάνεια και εξυπηρετεί την Μαρία Ιωάννου και την επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. Προϊσταμένη: Κατερίνα Βασιλάκη. Προωθεί τα καταναλωτικά δάνεια, τις πληρωμέςεμβάσματα, το factoring και τις συμβουλές διαχείρισης χαρτοφυλακίου και εξυπηρετεί την Μαρία Ιωάννου, τον Αστέριο Παπαγεωργίου και την επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. Υπάλληλος: Χριστίνα Ρωμανού (Εικόνα 6.17). Προωθεί τα λοιπά προϊόντα, που προσφέρει το υποκατάστημα, δηλαδή τις καταθέσεις, τις κάρτες, τα ασφαλιστικά προϊόντα, την μισθοδοσία-συντάξεις και την ηλεκτρονική τραπεζική και εξυπηρετεί την Μαρία Ιωάννου, τον Αστέριο Παπαγεωργίου και την επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. Εικόνα 6.17: Υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού -68-

75 Το σύνολο των προϊόντων που προσφέρει το συγκεκριμένο υποκατάστημα, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους ιδιώτες, φαίνονται παρακάτω. Να σημειωθεί ότι στην οντολογία ο μέγιστος και ο ελάχιστος χρόνος, που υπάρχει σε κάποια προϊόντα, αναφέρονται σε μήνες. Προϊόντα για τις επιχειρήσεις o Καταθέσεις ABC: δηλαδή αποταμίευση χρημάτων για επιχειρήσεις και για ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία καταθέσεων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 0.6%, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, με μέγιστο χρόνο τους 12 μήνες (1 έτος) και ελάχιστο τον 1 μήνα, με ελάχιστο ποσό κατάθεσης τα 5000 (για ιδιώτες) και τα απαραίτητα δικαιολογητικά είναι τα νομιμοποιητικά έγγραφα της επιχείρησης. o Μακροπρόθεσμα Δάνεια ABC: δηλαδή χρηματοδότηση για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία μακροπρόθεσμων δανείων της τράπεζας ABC, με κυμαινόμενο επιτόκιο και απευθύνονται μόνο σε επιχειρήσεις με ελάχιστη χρονική διάρκεια λειτουργίας τους 36 μήνες (3 έτη). o Άλλα προϊόντα ABC: όπως το factoring, δηλαδή η διαχείριση και η είσπραξη τιμολογίων των επιχειρήσεων από την τράπεζα, που ανήκει στην γενικότερη κατηγορία των άλλων προϊόντων της τράπεζας ABC και απευθύνεται μόνο σε επιχειρήσεις. o Βραχυπρόθεσμα Δάνεια ABC: δηλαδή χρηματοδότηση του παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος μίας επιχείρησης, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία βραχυπρόθεσμων δανείων της τράπεζας ABC, με κυμαινόμενο επιτόκιο, απευθύνονται μόνο σε επιχειρήσεις με ελάχιστη χρονική διάρκεια λειτουργίας τους 36 μήνες (3 έτη), ενώ το μέγιστο ποσό καθορίζεται με βάση το 40% του τζίρου της επιχείρησης. o Πληρωμές-Εμβάσματα ABC: δηλαδή προμήθεια συναλλάγματος, τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία πληρωμών-εμβασμάτων της τράπεζας ABC, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες και το μόνο απαραίτητο δικαιολογητικό, που χρειάζεται είναι η συμπλήρωση μίας αίτησης. Προϊόντα για τους ιδιώτες -69-

76 o Κάρτες ABC: δηλαδή αγορές χωρίς μετρητά, τόσο από επιχειρήσεις όσο και από ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία κάρτες της τράπεζας ABC, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, η ανάληψη ημερησίως μπορεί να κυμανθεί από 100 το ελάχιστο ποσό έως το μέγιστο ποσό και το ελάχιστο εισόδημα των ιδιωτών να ανέρχεται στις o Καταθέσεις ABC: δηλαδή αποταμίευση χρημάτων για επιχειρήσεις και για ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία καταθέσεων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 0.6%, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, με μέγιστο χρόνο τους 12 μήνες (1 έτος) και ελάχιστο τον 1 μήνα (για ιδιώτες), με ελάχιστο ποσό κατάθεσης τα 5000 (για ιδιώτες) και το μόνο απαραίτητο δικαιολογητικό είναι το δελτίο αστυνομικής ταυτότητας. o Ηλεκτρονική Τραπεζική ABC: δηλαδή τραπεζικές συναλλαγές 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, που ανήκει στην γενικότερη κατηγορία ηλεκτρονικής τραπεζικής της τράπεζας ABC και απευθύνεται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες. o Ασφαλιστικά προϊόντα ABC: δηλαδή προϊόντα για ασφαλιστική κάλυψη ιδιωτών, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία ασφαλιστικών προϊόντων της τράπεζας ABC. o Καταναλωτικά Δάνεια ABC: δηλαδή χρηματοδότηση για διάφορες ανάγκες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία καταναλωτικών δανείων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 9%, απευθύνονται σε ιδιώτες το πολύ 75 ετών, με μέγιστο χρόνο αποπληρωμής τους 120 μήνες (10 έτη) και με ελάχιστο χρόνο αποπληρωμής τους 6 μήνες, με ελάχιστο ποσό δανειοδότησης τα 1500, με ελάχιστο εισόδημα τα 6000 και με απαραίτητα δικαιολογητικά το δελτίο αστυνομικής ταυτότητας, το εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας καθώς και ένα πρόσφατο εκκαθαριστικό μισθοδοσίας. o Άλλα προϊόντα ABC: όπως συμβουλές διαχείρισης χαρτοφυλακίου, δηλαδή σωστή τοποθέτηση χρημάτων και πληρωμή τελών κυκλοφορίας, δηλαδή πληρωμή τελών κυκλοφορίας τηλεφωνικώς, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία των άλλων προϊόντων της τράπεζας ABC και απευθύνονται μόνο σε ιδιώτες. o Μισθοδοσία-Συντάξεις ABC: δηλαδή πληρωμή μισθών και συντάξεων, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία μισθοδοσία-συντάξεις της τράπεζας ABC και απευθύνονται μόνο σε ιδιώτες. -70-

77 o Στεγαστικά Δάνεια ABC: (Εικόνα 6.18) δηλαδή χρηματοδότηση για αγορά ή χτίσιμο σπιτιού, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία στεγαστικών δανείων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 5%, απευθύνονται σε ιδιώτες το πολύ 75 ετών, με μέγιστο χρόνο αποπληρωμής τους 480 μήνες (40 έτη), με ελάχιστο ποσό δανειοδότησης τα και με απαραίτητα δικαιολογητικά την αίτηση για στεγαστικό δάνειο, την φωτοτυπία του δελτίου αστυνομικής ταυτότητας, το αντίγραφο φορολογικής δήλωσης και το εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας καθώς και την δήλωση στοιχείων ακινήτων (Ε9). Εικόνα 6.18: Προϊόν για ιδιώτες στεγαστικά δάνεια Οι πελάτες, που εξυπηρετούνται από το συγκεκριμένο υποκατάστημα, τα προϊόντα που κατέχει ο καθένας από αυτούς, τα οποία θα αναφερθούν αναλυτικά αργότερα, και τα παράπονα, που κάνουν στην τράπεζα φαίνονται παρακάτω: -71-

78 Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε.: η επιχείρηση αυτή βρίσκεται στην διεύθυνση Άθωνος 8, έχει συγκεκριμένο ΑΦΜ και τηλεφωνικό νούμερο, έχει πάρει την επωνυμία από τον Ιωάννη Παπαγιάννη, έχει βιβλία Γ κατηγορίας, λειτουργεί 8 έτη, με ρευστά διαθέσιμα που αγγίζουν τα και έχει παραπονεθεί στην τράπεζα για την καθυστερημένη εξυπηρέτηση από τους υπαλλήλους. Τα προϊόντα που ενδιαφέρουν την επιχείρηση και για τα οποία έχει ενημερωθεί είναι: οι καταθέσεις ABC, τα μακροπρόθεσμα δάνεια ABC, τα άλλα προϊόντα ABC, τα βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC και οι πληρωμές-εμβάσματα ABC. Τα προϊόντα που κατέχει είναι: οι καταθέσεις προθεσμίας 1, το δάνειο μηχανολογικού εξοπλισμού 1, το εγχώριο factoring, το δάνειο για κάλυψη αναγκών παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος της επιχείρησης 1 και η πληρωμή ΦΠΑ 1. Αστέριος Παπαγεωργίου: ο πελάτης αυτός βρίσκεται στην διεύθυνση Ολύμπου 30, έχει συγκεκριμένο ΑΦΜ και τηλεφωνικό νούμερο, δεν είναι παντρεμένος και δεν έχει παιδιά, είναι 40 ετών, έχει εισόδημα και δεν έχει κάνει στην τράπεζα κανένα παράπονο. Τα προϊόντα για τα οποία έχει ενημερωθεί είναι: οι κάρτες ABC, οι καταθέσεις ABC, τα καταναλωτικά δάνεια ABC και η μισθοδοσία-συντάξεις ABC ενώ αυτά για τα οποία ενδιαφέρεται είναι: οι κάρτες ABC, οι καταθέσεις ABC και τα καταναλωτικά δάνεια ABC. Τα προϊόντα που κατέχει είναι: η κάρτα ABC Bank Debit Visa, οι καταθέσεις προθεσμίας 3 και το καταναλωτικό δάνειο ABC-μεγάλες αγορές. Μαρία Ιωάννου: η πελάτισσα αυτή (Εικόνα 6.19) βρίσκεται στην διεύθυνση Κασσάνδρου 96, έχει συγκεκριμένο ΑΦΜ και τηλεφωνικό νούμερο, είναι παντρεμένη και έχει 4 παιδιά, είναι 55 ετών, έχει εισόδημα και έχει παραπονεθεί τη τράπεζα για κράτηση μεγάλης προμήθειας. Τα προϊόντα για τα οποία έχει ενημερωθεί είναι: οι κάρτες ABC, οι καταθέσεις ABC, τα στεγαστικά δάνεια ABC, τα ασφαλιστικά προϊόντα ABC, η ηλεκτρονική τραπεζική ABC και τα άλλα προϊόντα ABC ενώ αυτά για τα οποία ενδιαφέρεται είναι: οι καταθέσεις ABC, τα στεγαστικά δάνεια ABC, τα ασφαλιστικά προϊόντα ABC, η ηλεκτρονική τραπεζική ABC και τα άλλα προϊόντα ABC. Τα προϊόντα που κατέχει είναι: οι καταθέσεις προθεσμίας 4 και οι καταθέσεις ταμιευτηρίου 2, το στεγαστικό δάνειο ABC-κατοικία, τα ασφαλιστικά προϊόντα που σχετίζονται με ασφάλιση αυτοκινήτων και σκαφών, η χρήση ΑΤΜ 1 και οι συμβουλές διαχείρισης χαρτοφυλακίου. -72-

79 Εικόνα 6.19: Πελάτισσα Μαρία Ιωάννου Αναλυτικότερα, τα παράπονα και τα προϊόντα, που κατέχουν οι πελάτες αυτού του υποκαταστήματος, φαίνονται παρακάτω: Τα παράπονα είναι τα εξής: Κράτηση μεγάλης προμήθειας 1: δηλαδή, όταν η τράπεζα κρατάει ένα χρηματικό ποσό για κάποιες συναλλαγές, και πιο συγκεκριμένα όταν πραγματοποιούνται συναλλαγές που αφορούν αυτή την τράπεζα, από υποκαταστήματα άλλων τραπεζών. Έγινε στις 12/6/2008 στις 10:00 π.μ. από την πελάτισσα Μαρία Ιωάννου, αφορούσε την χρήση ΑΤΜ 1, απευθύνθηκε στην υπάλληλο Χριστίνα Ρωμανού ενώ ακόμη δεν έχει καθοριστεί το εάν έχει επιλυθεί το πρόβλημα ή όχι από την προϊσταμένη Κατερίνα Βασιλάκη. Καθυστερημένη εξυπηρέτηση από τους υπαλλήλους: (Εικόνα 6.20) δηλαδή όταν ο πελάτης δεν εξυπηρετείται άμεσα από τους υπαλλήλους. Έγινε στις 11/8/2008 στις 12:30 μ.μ. από την επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε., αφορούσε το δάνειο για -73-

80 κάλυψη αναγκών παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος της επιχείρησης 1, απευθύνθηκε στον διευθυντή Νικόλαο Παπαδόπουλο, από τον οποίον και επιλύθηκε το πρόβλημα. Εικόνα 6.20: Παράπονο καθυστερημένη εξυπηρέτηση πελατών Συνολικά τα προϊόντα που κατέχουν οι πελάτες αυτού του υποκαταστήματος είναι τα παρακάτω: Προϊόντα που κατέχουν οι επιχειρήσεις o Εγχώριο factoring: ανήκει στην κατηγορία άλλα προϊόντα ABC, το κατέχει η επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η προϊσταμένη Κατερίνα Βασιλάκη. -74-

81 o Δάνειο μηχανολογικού εξοπλισμού 1: ανήκει στην κατηγορία μακροπρόθεσμα δάνεια ABC, το κατέχει η επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο διευθυντής Νικόλαος Παπαδόπουλος. o Δάνειο για κάλυψη αναγκών παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος της επιχείρησης 1: ανήκει στην κατηγορία βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC, το κατέχει η επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υποδιευθύντρια Ελένη Παπανικολάου. o Πληρωμή ΦΠΑ 1: ανήκει στην κατηγορία πληρωμές-εμβάσματα ABC, το κατέχει η επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η προϊσταμένη Κατερίνα Βασιλάκη. o Καταθέσεις προθεσμίας 1: (Εικόνα 6.21) ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει η επιχείρηση Παπαγιάννης Ι. & ΣΙΑ Ο.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. Εικόνα 6.21: Προϊόν που κατέχουν οι επιχειρήσεις καταθέσεων προθεσμίας 1-75-

82 Προϊόντα που κατέχουν οι ιδιώτες o ABC Bank Debit Visa: ανήκει στην κατηγορία κάρτες ABC, το κατέχει ο πελάτης Αστέριος Παπαγεωργίου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. o Καταναλωτικό δάνειο ABC-μεγάλες αγορές: ανήκει στην κατηγορία καταναλωτικά δάνεια ABC, το κατέχει ο πελάτης Αστέριος Παπαγεωργίου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η προϊσταμένη Κατερίνα Βασιλάκη. o Καταθέσεις προθεσμίας 3: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει ο πελάτης Αστέριος Παπαγεωργίου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. o Στεγαστικό δάνειο ABC-κατοικία: ανήκει στην κατηγορία στεγαστικά δάνεια ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υποδιευθύντρια Ελένη Παπανικολάου. o Συμβουλές διαχείρισης χαρτοφυλακίου: ανήκει στην κατηγορία άλλα προϊόντα ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η προϊσταμένη Κατερίνα Βασιλάκη. o ΑΤΜ 1: ανήκει στην κατηγορία ηλεκτρονική τραπεζική ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. o Σκάφη: ανήκει στην κατηγορία ασφαλιστικά προϊόντα ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. o Αυτοκίνητα: ανήκει στην κατηγορία ασφαλιστικά προϊόντα ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. o Καταθέσεις ταμιευτηρίου 2: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. o Καταθέσεις προθεσμίας 4: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει η πελάτισσα Μαρία Ιωάννου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Χριστίνα Ρωμανού. -76-

83 6.3.2 Στιγμιότυπο ABC tsimiskh Το υποκατάστημα αυτό βρίσκεται στην διεύθυνση Τσιμισκή 77, έχει συγκεκριμένο τηλεφωνικό νούμερο και είναι υποκατάστημα της τράπεζας ABC (Εικόνα 6.22), όπως έχει ήδη αναφερθεί. Εικόνα 6.22: Υποκατάστημα ABC tsimiskh Αποτελείται από τετραμελές ανθρώπινο δυναμικό, με δικό τους τηλεφωνικό νούμερο ο καθένας, με αρμοδιότητες σε συγκεκριμένα προϊόντα, που προσφέρει το υποκατάστημα, και τα οποία θα αναφερθούν αργότερα αναλυτικά καθώς επίσης και με συγκεκριμένους πελάτες που εξυπηρετεί ο καθένας και οι οποίοι θα αναφερθούν επίσης παρακάτω. Το ανθρώπινο δυναμικό του υποκαταστήματος αποτελείται από τους: Διευθυντής: Βασίλης Χατζής. Προωθεί τα μακροπρόθεσμα δάνεια και εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. και ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. -77-

84 Υποδιευθυντής: Αλέξανδρος Παππάς. Προωθεί τα βραχυπρόθεσμα δάνεια και εξυπηρετεί τις επιχειρήσεις Γεωργίου Μ.& ΣΙΑ Ε.Ε. και ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. Εντεταλμένος: Κωνσταντίνος Δημόπουλος (Εικόνα 6.23). Προωθεί τα καταναλωτικά δάνεια και τις πληρωμές-εμβάσματα και εξυπηρετεί τον Δημήτρη Πέτρου και τις επιχειρήσεις Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. και ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε.. Υπάλληλος: Σοφία Παπαπέτρου. Υπεύθυνη για τα λοιπά προϊόντα, που προσφέρει το υποκατάστημα, δηλαδή τις καταθέσεις, τις κάρτες, τα ασφαλιστικά προϊόντα, την ηλεκτρονική τραπεζική, τη μισθοδοσία, το leasing, τις επενδύσεις και τα τέλη κυκλοφορίας και εξυπηρετεί τον Δημήτρη Πέτρου και τις επιχειρήσεις Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. και ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. Εικόνα 6.23: Εντεταλμένος Κωνσταντίνος Δημόπουλος Το σύνολο των προϊόντων που προσφέρει το συγκεκριμένο υποκατάστημα, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τους ιδιώτες, φαίνονται παρακάτω. Να σημειωθεί ότι στην -78-

85 οντολογία ο μέγιστος και ο ελάχιστος χρόνος, που υπάρχει σε κάποια προϊόντα, αναφέρονται σε μήνες. Προϊόντα για τις επιχειρήσεις o Καταθέσεις ABC: δηλαδή αποταμίευση χρημάτων για επιχειρήσεις και για ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία καταθέσεων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 0.6%, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, με μέγιστο χρόνο τους 12 μήνες (1 έτος) και ελάχιστο τον 1 μήνα, με ελάχιστο ποσό κατάθεσης τα 5000 (για ιδιώτες) και τα απαραίτητα δικαιολογητικά είναι τα νομιμοποιητικά έγγραφα της επιχείρησης. o Μακροπρόθεσμα Δάνεια ABC: δηλαδή χρηματοδότηση για την κάλυψη των επενδυτικών αναγκών, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία μακροπρόθεσμων δανείων της τράπεζας ABC, με κυμαινόμενο επιτόκιο και απευθύνονται μόνο σε επιχειρήσεις με ελάχιστη χρονική διάρκεια λειτουργίας τους 36 μήνες (3 έτη). o Βραχυπρόθεσμα Δάνεια ABC: (Εικόνα 6.24) δηλαδή χρηματοδότηση του παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος μίας επιχείρησης, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία βραχυπρόθεσμων δανείων της τράπεζας ABC, με κυμαινόμενο επιτόκιο, απευθύνονται μόνο σε επιχειρήσεις με ελάχιστη χρονική διάρκεια λειτουργίας τους 36 μήνες (3 έτη), ενώ το μέγιστο ποσό καθορίζεται με βάση το 40% του τζίρου της επιχείρησης. o Πληρωμές-Εμβάσματα ABC: δηλαδή προμήθεια συναλλάγματος, τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία πληρωμών-εμβασμάτων της τράπεζας ABC, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες και το μόνο απαραίτητο δικαιολογητικό, που χρειάζεται είναι η συμπλήρωση μίας αίτησης. o Leasing ABC: δηλαδή χρηματοδοτική μίσθωση κινητού ή ακινήτου σε επιχειρήσεις, που ανήκει στην γενικότερη κατηγορία leasing της τράπεζας ABC και έχει ελάχιστο χρόνο αποπληρωμής τους 120 μήνες (10 έτη). o Μισθοδοσία ABC: δηλαδή μισθοδοσία προσωπικού, που ανήκει στη γενικότερη κατηγορία μισθοδοσίας της τράπεζας ABC και απευθύνεται μόνο σε επιχειρήσεις. -79-

86 Εικόνα 6.24: Προϊόν για επιχειρήσεις βραχυπρόθεσμα δάνεια Προϊόντα για τους ιδιώτες o Κάρτες ABC: δηλαδή αγορές χωρίς μετρητά, τόσο από επιχειρήσεις όσο και από ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία κάρτες της τράπεζας ABC, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, η ανάληψη ημερησίως μπορεί να κυμανθεί από 100 το ελάχιστο ποσό έως το μέγιστο ποσό και το ελάχιστο εισόδημα των ιδιωτών να ανέρχεται στις o Καταθέσεις ABC: δηλαδή αποταμίευση χρημάτων για επιχειρήσεις και για ιδιώτες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία καταθέσεων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 0.6%, απευθύνονται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες, με μέγιστο χρόνο τους 12 μήνες (1 έτος) και ελάχιστο τον 1 μήνα (για ιδιώτες), με ελάχιστο ποσό κατάθεσης τα 5000 (για ιδιώτες) και το μόνο απαραίτητο δικαιολογητικό είναι το δελτίο αστυνομικής ταυτότητας. -80-

87 o Ηλεκτρονική Τραπεζική ABC: δηλαδή τραπεζικές συναλλαγές 24 ώρες την ημέρα, 7 ημέρες την εβδομάδα, που ανήκει στην γενικότερη κατηγορία ηλεκτρονικής τραπεζικής της τράπεζας ABC και απευθύνεται τόσο σε επιχειρήσεις όσο και σε ιδιώτες. o Ασφαλιστικά προϊόντα ABC: δηλαδή προϊόντα για ασφαλιστική κάλυψη ιδιωτών, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία ασφαλιστικών προϊόντων της τράπεζας ABC. o Καταναλωτικά Δάνεια ABC: δηλαδή χρηματοδότηση για διάφορες ανάγκες, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία καταναλωτικών δανείων της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 9%, απευθύνονται σε ιδιώτες το πολύ 75 ετών, με μέγιστο χρόνο αποπληρωμής τους 120 μήνες (10 έτη) και με ελάχιστο χρόνο αποπληρωμής τους 6 μήνες, με ελάχιστο ποσό δανειοδότησης τα 1500, με ελάχιστο εισόδημα τα 6000 και με απαραίτητα δικαιολογητικά το δελτίο αστυνομικής ταυτότητας, το εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας καθώς και ένα πρόσφατο εκκαθαριστικό μισθοδοσίας. o Άλλα προϊόντα ABC: όπως συμβουλές διαχείρισης χαρτοφυλακίου, δηλαδή σωστή τοποθέτηση χρημάτων και πληρωμή τελών κυκλοφορίας, δηλαδή πληρωμή τελών κυκλοφορίας τηλεφωνικώς, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία των άλλων προϊόντων της τράπεζας ABC και απευθύνονται μόνο σε ιδιώτες. o Επενδύσεις ABC: δηλαδή ευελιξία επενδυτικών επιλογών, που ανήκουν στην γενικότερη κατηγορία επενδύσεις της τράπεζας ABC, με επιτόκιο 4%, μέγιστο χρόνο εξόφλησης τους 60 μήνες (5 έτη) και ελάχιστο χρόνο τους 12 μήνες (1 έτος) και απευθύνονται μόνο σε ιδιώτες. Οι πελάτες, που εξυπηρετούνται από το συγκεκριμένο υποκατάστημα, τα προϊόντα που κατέχει ο καθένας από αυτούς, τα οποία θα αναφερθούν αναλυτικά αργότερα, και τα παράπονα, που κάνουν στην τράπεζα φαίνονται παρακάτω: Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε.: η επιχείρηση αυτή (Εικόνα 6.25) βρίσκεται στην διεύθυνση Ιασωνίδου 62, έχει συγκεκριμένο ΑΦΜ και τηλεφωνικό νούμερο, έχει πάρει την επωνυμία από τον Μιχάλη Γεωργίου, έχει βιβλία Γ κατηγορίας, λειτουργεί 10 έτη, με ρευστά διαθέσιμα που αγγίζουν τα και δεν έχει κάνει κανένα παράπονο στην τράπεζα. Τα προϊόντα για τα οποία έχει ενημερωθεί είναι: οι καταθέσεις ABC, τα μακροπρόθεσμα δάνεια ABC, τα βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC και οι πληρωμέςεμβάσματα ABC ενώ αυτά για τα οποία ενδιαφέρεται είναι: οι καταθέσεις ABC, τα -81-

88 μακροπρόθεσμα δάνεια ABC και τα βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC. Τα προϊόντα που κατέχει είναι: οι καταθέσεις ταμιευτηρίου 1, το δάνειο για κτιριακές εγκαταστάσεις και το δάνειο για κάλυψη αναγκών παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος της επιχείρησης 2. Εικόνα 6.25: Επιχείρηση Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε.: η επιχείρηση αυτή βρίσκεται στην διεύθυνση Αιγαίου 125, έχει συγκεκριμένο ΑΦΜ και τηλεφωνικό νούμερο, η επωνυμία της είναι ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ, έχει βιβλία Γ κατηγορίας, λειτουργεί 15 έτη, με ρευστά διαθέσιμα που αγγίζουν τα ενώ αυτή η επιχείρηση έχει παραπονεθεί στην τράπεζα για την κράτηση μεγάλης προμήθειας. Τα προϊόντα που την ενδιαφέρουν και για τα οποία έχει ενημερωθεί είναι: οι καταθέσεις ABC, τα μακροπρόθεσμα δάνεια ABC, τα βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC, οι πληρωμέςεμβάσματα ABC, το leasing ABC και η μισθοδοσία ABC. Τα προϊόντα που κατέχει -82-

89 είναι: οι καταθέσεις προθεσμίας 2, οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα, το δάνειο μηχανολογικού εξοπλισμού 2, το δάνειο για παραγγελία εσωτερικού και εξωτερικού, οι εργασίες συναλλάγματος, η πληρωμή ΦΠΑ 2, το διεθνές εμπόριο, το leasing ακινήτων και η μισθοδοσία-τρεχούμενος λογαριασμός. Δημήτρης Πέτρου: ο πελάτης αυτός βρίσκεται στην διεύθυνση Ηπείρου 44, έχει συγκεκριμένο ΑΦΜ και τηλεφωνικό νούμερο, είναι διαζευγμένος και έχει 2 παιδιά, είναι 60 ετών, έχει εισόδημα και δεν έχει κάνει στην τράπεζα κανένα παράπονο. Τα προϊόντα για τα οποία έχει ενημερωθεί είναι: οι κάρτες ABC, οι καταθέσεις ABC, τα καταναλωτικά δάνεια ABC, η ηλεκτρονική τραπεζική ABC, οι επενδύσεις ABC, τα ασφαλιστικά προϊόντα ABC και τα άλλα προϊόντα ABC ενώ αυτά που τον ενδιαφέρουν είναι: οι κάρτες ABC, οι καταθέσεις ABC, τα καταναλωτικά δάνεια ABC, οι επενδύσεις ABC, τα ασφαλιστικά προϊόντα ABC και τα άλλα προϊόντα ABC. Τα προϊόντα που κατέχει είναι: η κάρτα ABC study Visa, οι καταθέσεις ταμιευτηρίου 3, το καταναλωτικό δάνειο ABC-σπουδές, τα ABC αμοιβαία κεφάλαια, τα ασφαλιστικά προϊόντα για ζωή/υγεία και η πληρωμή τελών κυκλοφορίας. Αναλυτικότερα, τα παράπονα και τα προϊόντα, που κατέχουν οι πελάτες αυτού του υποκαταστήματος, φαίνονται παρακάτω: Το μοναδικό παράπονο είναι το εξής: Κράτηση μεγάλης προμήθειας 2: (Εικόνα 6.26) δηλαδή, όταν η τράπεζα κρατάει ένα χρηματικό ποσό για κάποιες συναλλαγές, και πιο συγκεκριμένα όταν πραγματοποιούνται συναλλαγές που αφορούν αυτή την τράπεζα, από υποκαταστήματα άλλων τραπεζών. Έγινε στις 4/2/2008 στις 09:50 π.μ. από την επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε., αφορούσε τις εργασίες συναλλάγματος και το διεθνές εμπόριο, απευθύνθηκε στον εντεταλμένο Κωνσταντίνο Δημόπουλο ενώ ακόμη δεν έχει καθοριστεί το εάν έχει επιλυθεί το πρόβλημα ή όχι από τον υποδιευθυντή Αλέξανδρο Παππά. -83-

90 Εικόνα 6.26: Παράπονο κράτηση μεγάλης προμήθειας 2 Συνολικά τα προϊόντα που κατέχουν οι πελάτες αυτού του υποκαταστήματος είναι τα παρακάτω: Προϊόντα που κατέχουν οι επιχειρήσεις o Δάνειο για κτιριακές εγκαταστάσεις: ανήκει στην κατηγορία μακροπρόθεσμα δάνεια ABC, το κατέχει η επιχείρηση Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο διευθυντής Βασίλης Χατζής. o Καταθέσεις ταμιευτηρίου: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει η επιχείρηση Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Δάνειο για κάλυψη αναγκών παραγωγικού και συναλλακτικού κυκλώματος της επιχείρησης 2: ανήκει στην κατηγορία βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC, το -84-

91 κατέχει η επιχείρηση Γεωργίου Μ. & ΣΙΑ Ε.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο υποδιευθυντής Αλέξανδρος Παππάς. o Καταθέσεις προθεσμίας 2: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Καταθέσεις σε συνάλλαγμα: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Δάνειο μηχανολογικού εξοπλισμού 2: ανήκει στην κατηγορία μακροπρόθεσμα δάνεια ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο διευθυντής Βασίλης Χατζής. o Εργασίες συναλλάγματος: ανήκει στην κατηγορία πληρωμές-εμβάσματα ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο εντεταλμένος Κωνσταντίνος Δημόπουλος. o Διεθνές εμπόριο: ανήκει στην κατηγορία πληρωμές-εμβάσματα ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο εντεταλμένος Κωνσταντίνος Δημόπουλος. o Δάνειο για παραγγελία εσωτερικού και εξωτερικού: ανήκει στην κατηγορία βραχυπρόθεσμα δάνεια ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑ- ΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο υποδιευθυντής Αλέξανδρος Παππάς. o Πληρωμή ΦΠΑ 2: ανήκει στην κατηγορία πληρωμές-εμβάσματα ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο εντεταλμένος Κωνσταντίνος Δημόπουλος. o Μισθοδοσία-τρεχούμενος λογαριασμός: ανήκει στην κατηγορία μισθοδοσία ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Leasing ακινήτων: ανήκει στην κατηγορία leasing ABC, το κατέχει η επιχείρηση ΣΙΔΗΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ Α.Ε. και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. Προϊόντα που κατέχουν οι ιδιώτες o ABC study Visa: ανήκει στην κατηγορία κάρτες ABC, το κατέχει ο πελάτης Δημήτρης Πέτρου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. -85-

92 o Καταναλωτικό δάνειο ABC-σπουδές: ανήκει στην κατηγορία καταναλωτικά δάνεια ABC, το κατέχει ο πελάτης Δημήτρης Πέτρου και υπεύθυνος γι αυτό είναι ο εντεταλμένος Κωνσταντίνος Δημόπουλος. o ABC αμοιβαία κεφάλαια: ανήκει στην κατηγορία επενδύσεις ABC, το κατέχει ο πελάτης Δημήτρης Πέτρου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Καταθέσεις ταμιευτηρίου 3: ανήκει στην κατηγορία καταθέσεις ABC, το κατέχει ο πελάτης Δημήτρης Πέτρου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Ασφαλιστικά προϊόντα για ζωή/υγεία: ανήκει στην κατηγορία ασφαλιστικά προϊόντα ABC, το κατέχει ο πελάτης Δημήτρης Πέτρου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. o Πληρωμή τελών κυκλοφορίας: (Εικόνα 6.27) ανήκει στην κατηγορία άλλα προϊόντα ABC, το κατέχει ο πελάτης Δημήτρης Πέτρου και υπεύθυνη γι αυτό είναι η υπάλληλος Σοφία Παπαπέτρου. Εικόνα 6.27: Προϊόν που κατέχουν οι ιδιώτες πληρωμή τελών κυκλοφορίας -86-

93 7 Συμπεράσματα Στη σημερινή εποχή, την «εποχή της πληροφορίας», οι πληροφορίες και κατ επέκταση οι γνώσεις διαδίδονται με πολύ γρήγορους ρυθμούς. Αυτό κάνει επιβεβλημένη τη χρήση συστημάτων διαχείρισης γνώσης από κάθε οργανισμό, προκειμένου να μπορεί να γίνεται σωστή και αποδοτική διαχείριση του μεγάλου όγκου πληροφοριών, που καθημερινά εισέρχονται σε αυτόν. Οι οντολογίες μπορούν να βοηθήσουν στην επίλυση αυτού του προβλήματος. Έχοντας την δυνατότητα της προσεκτικής επιλογής κάποιων όρων, ιδίως όταν υπάρχουν μεταξύ τους μικρές διαφορές, δημιουργούν ένα σύνολο σχέσεων που καθορίζονται από διάφορες τεχνικές και οι οποίες αποτελούν τη σημασιολογική βάση για την ορολογία που επιλέχτηκε. Ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία οντολογιών είναι το πρόγραμμα Protégé, η χρήση του οποίου είναι αρκετά εύκολη και απλή. Η οντολογία που δημιουργήθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας αποτελεί τη βάση και μία πρώτη προσπάθεια για την δημιουργία πιο εξελιγμένων οντολογιών, οι οποίες θα είναι σχετικές τόσο με τα τραπεζικά προϊόντα όσο και με τις λειτουργίες που συναντιούνται σε έναν τραπεζικό οργανισμό γενικότερα. Πραγματοποιούνται εντατικές έρευνες, προκειμένου να μπορέσει να αναπτυχθεί ο Σημασιολογικός Ιστός και να χρησιμοποιηθεί στη διαχείριση γνώσης μέσω των οντολογιών. Όταν αυτό γίνει εφικτό, ο Σημασιολογικός Ιστός δε θα περιέχει μόνο συνδέσμους από κάποιες οντολογίες που θα διαφέρουν μεταξύ τους αλλά θα περιέχει και οντολογίες που θα συνδέονται μεταξύ τους και θα αλληλοσυμπληρώνονται, αφού θα έχει προηγηθεί η συγχώνευση των οντολογιών αυτών (ontology merging). Επιπλέον, θα είναι δυνατή η συσχέτιση των οντολογιών (ontology mapping), δηλαδή σε μία δεδομένη οντολογία που θα έχει κάποια οντότητα (έννοια, σχέση και στιγμιότυπο) θα επιχειρείται η εύρεση μίας αντίστοιχης οντότητας σε κάποια άλλη οντολογία, που θα έχει το ίδιο νόημα με αυτό που είχε στην πρώτη οντολογία. Ακόμη, θα μπορεί να υπάρχει μία διαδικασία καθορισμού των ομοιοτήτων μεταξύ κάποιων εννοιών, που θα συναντιούνται στις διάφορες οντολογίες. Το σύνολο των ομοιοτήτων που θα ανευρίσκονται θα βοηθούν στην ευθυγράμμιση των οντολογιών (ontology alignment). Όλα τα παραπάνω θα επιτρέπουν σε κάποιον να χρησιμοποιεί ολόκληρη μία οντολογία ή ένα μέρος αυτής και ακόμη θα μπορεί να επαναπροσδιορίζει τους όρους της για να εξυπηρετήσει τις δικές του ανάγκες. -87-

94 Ως μελλοντική έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο τομέα θα μπορούσε να εξετασθεί η δυνατότητα υλοποίησης ενός συστήματος επικοινωνίας με πελάτες (CRM - Customer Relationship Management). Η επικοινωνία αυτή θα προέρχεται από τη χρήση της οντολογίας, που αναπτύχθηκε στο κεφάλαιο 6. Μέσω αυτού του συστήματος, οι τραπεζικοί οργανισμοί θα μπορούν να κατανοούν τις ανάγκες και να εξυπηρετούν καλύτερα όχι μόνο τους υπάρχοντες αλλά και τους μελλοντικούς πελάτες τους. Επιπλέον, στο μέλλον θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί η επιβεβαίωση της υπάρχουσας οντολογίας από το ανθρώπινο δυναμικό διαφόρων τραπεζικών οργανισμών. Σκόπιμο θα ήταν η επιβεβαίωση να προέρχεται από άτομα με αρκετά χρόνια προϋπηρεσίας, ώστε οι προσφερόμενες πληροφορίες να είναι έγκυρες και αξιόπιστες, δεδομένου ότι θα προέρχονται από πολλές διαφορετικές πραγματικές περιπτώσεις, που θα έχουν ανακύψει, κατά την επαγγελματική τους εξέλιξη όλα αυτά τα χρόνια. Αναφορικά με τις δυσκολίες που αντιμετωπίστηκαν στην εκπόνηση της παρούσας εργασίας, αυτές επικεντρώθηκαν κυρίως στην επικοινωνία με τα αρμόδια άτομα. Λαμβάνοντας υπόψη το φόρτο εργασίας των υψηλόβαθμων στελεχών, δεν ήταν δυνατή η επικοινωνία μαζί τους. Συνεπώς, το ερωτηματολόγιο δόθηκε σε τραπεζικούς υπαλλήλους με διάφορες αρμοδιότητες και χωρίς να υπάρχει κάποιο κατώτατο όριο τόσο στα χρόνια προϋπηρεσίας γενικά όσο και στα χρόνια προϋπηρεσίας στη συγκεκριμένη θέση. -88-

95 Βιβλιογραφία 1) Arttu Valo, Eero Hyvönen, Ville Komulainen (June 2005), A Tool for Collaborative Ontology Development for the Semantic Web, University of Helsinki, pp ) Bernaras, A, Laresgoiti, I and Corera, J (1996), Building and reusing ontologies for electrical network applications, Proceeding of European Conference on Artificial Intelligence (ECAI 96), pp ) Carla Curado (2008), Perceptions of knowledge management and intellectual capital in the banking industry, Journal of Knowledge Management, Vol 12, No , pp ) Despres, C. and Chauvel, D. (2002), Knowledge, context and the management of variation, in Choo, C. and Bontis, N. (Eds), The Strategic Management of Intellectual Capital and Organizational Knowledge, Oxford University Press, New York, NY, pp ) Fernández, M, Gómez-Pérez, A and Juristo, N (1997), METHODOLOGY: from ontological art towards ontological engineering, AAAI Spring Symposium on Ontollogical Engineering, pp ( 6) Gábor Nagypál (June 24, 2005), WP3: Service Ontologies and Service Description-D3.11 Methodology for building SWS ontologies in DIP, DIP: Data, Information and Process Integration with Semantic Web Services, pp ) Genesereth, MR and Fikes, RE (1992), Knowledge Interchange Format.Version 3.0.Reference Manual, Computer Science Department Stanford University, Stanford, California. 8) Gómez-Pérez, A, Juristo, N and Pazos, J (1995), Evaluation and assessment of knowledge sharing technology, in NJ Mars (ed.), Towards Very Large Knowledge Bases: Knowledge Building and Knowledge Sharing. KBKS 95 IOS Press, pp ) Grüninger, M and Fox, MS (1995), Methodology for the design and evaluation of ontologies, Workshop on Basic Ontological Issues in Knowledge Sharing ( 6-1 to ) Howard Beck (2002) and Helena Sofia Pinto ( ), Overview of Approach, Methodologies, Standards, and Tools for Ontologies, University of Florida, Technical University of Lisbon, pp

96 11) IEEE (1990), IEEE Standard Glossary of Software Engineering Terminology, Std IEEE Computer Society. 12) IEEE (1995), IEEE Guide for Software Quality Assurance Planning, Std IEEE Computer Society. 13) KACTUS (1996), The KACTUS Booklet Version 1.0, Esprit Project ( 14) Kendall, KE and Kendall, JE (1995), Systems Analysis and Design, 3 rd edition, Prentice Hall. 15) Kendall, KE and Kendall, JE (2002), Systems Analysis and Design, 5 th edition, Prentice Hall. 16) Knight, K, Chancer, I, Haines, M, Hatzivassiloglou, V, Hovy, EH, Iida, M, Luk, SK, Whitney, RA and Yamada, K (1995), Filling knowledge gaps in a broad-coverage MT system, Proceeding of the 14 th IJCAI Conference, pp ) Knight, K and Luck S (1994), Building a large knowledge base for machine translation, Proceding of the American Association of Artificial Intelligence Conference (AAAI-94), Vol.1, pp ) Lahti, S. and Moilanen, R. (2004), Sharing of the tacit knowledge a challenge of managing young and aging employees, paper presented at the 19th Workshop on Strategic Human Resource Management, HEC-Paris, April ) Lenat, DB and Guha, RV (1990), Building Large knowledge-based systems, Addison- Wesley. 20) Mariano Fernández-López, Asunción Gómez-Pérez (2002), Overview and analysis of methodologies for building ontologies, The Knowledge Engineering Review, Cambridge University Press, Vol 17:2, pp ) Swartout, B, Ramesh P, Knight, K and Russ, T (1997), Toward distributed use of largescale ontologies, Symposium on Ontological Engineering of AAAI, pp ) Uschold, M and King (1995), Towards a methodology for building ontologies Workshop Held in Conjunction with IJCAI on Basic Ontological Issues in Knowledge Sharing ( to ) Vasudena Varna, Use of ontologies for organizational knowledge management and knowledge management systems, International Institute of Information Technology, Hyderabad, India, Chapter 2, pp ) Wissenmanagement Forum (2003), An Illustrated Guide to Knowledge Management, pp

97 25) Yogesh Malhotra, Is Knowledge Management the Ultimate Competitive Advantage?, Business Management, pp ) Y. Sure and R. Studer (2002), On-to-knowledge methodology. On-to-Knowledge Deliverable 18, AIFB, University of Karlsruhe ( 27) Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Ηλίας, Τεχνητή Νοημοσύνη, 2006, Γ Έκδοση. Β. Γκιούρδας Εκδοτική. Πηγές από το ιαδίκτυο 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10)

98 -92-

99 Παραρτήματα Ακολουθούν τέσσερα Παραρτήματα, τα οποία παρέχουν περισσότερες πληροφορίες για κάποια κεφάλαια της παρούσας εργασίας. Στο Παράρτημα I παρουσιάζονται οι πίνακες από την ποσοτική έρευνα που πραγματοποίησε η Carla Curado (κεφάλαιο 3). Στο Παράρτημα II εμφανίζεται το ερωτηματολόγιο και το διάγραμμα που συμπληρώθηκε από τους τραπεζικούς οργανισμούς στα πλαίσια της έρευνας, που πραγματοποιήθηκε σε αυτή την εργασία (κεφάλαιο 5). Στο Παράρτημα III και Παράρτημα IV υπάρχει η Αγγλοελληνική και Ελληνοαγγλική ορολογία αντίστοιχα, που χρησιμοποιήθηκε κατά την ανάπτυξη της οντολογίας BankOntology (κεφάλαιο 6). Παράρτημα I Πίνακες ποσοτικής έρευνας της Carla Curado Πίνακας 3.1: Στοιχεία ερωτηθέντων, οργανισμών και συνέντευξης -93-

100 Πίνακας 3.2: Ύπαρξη αρμόδιου ατόμου για Διαχείριση Γνώσης Πίνακας 3.3: Διαχείριση Γνώσης στα τραπεζικά έγγραφα Πίνακας 3.4: Διαχείριση Γνώσης στις ετήσιες αναφορές -94-

101 Πίνακας 3.5: Ύπαρξη στρατηγικών για Διαχείριση Γνώσης Πίνακας 3.6: Εφαρμογή νέων ιδεών και μεταφορά γνώσης Πίνακας 3.7: Στατιστικά στοιχεία από Πίνακα 3.5 και Πίνακα

Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους

Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους Οντολογία για την περιγραφή των προσωπικοτήτων της Σάμου, την κατηγοριοποίηση και τις σχέσεις τους Επιμέλεια: Καρανικολάου Θεοδώρα Επιβλέπων καθηγητής: Δενδρινός Μάρκος Αθήνα, 2017 Σκοπός Στόχος της πτυχιακής

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία

Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία Θεωρητική προσέγγιση του Σημασιολογικού Ιστού στο χώρο της πολιτισμικής πληροφορίας: μία πρότυπη εφαρμογή στη βιβλιοθηκονομία Σοφία Ζαπουνίδου, Αρχειονόμος Βιβλιοθηκονόμος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασµός Ανάπτυξη Οντολογίας

Σχεδιασµός Ανάπτυξη Οντολογίας Σχεδιασµός Ανάπτυξη Οντολογίας ΈλεναΜάντζαρη, Γλωσσολόγος, Ms.C. ΙΑΤΡΟΛΕΞΗ: Ανάπτυξη Υποδοµής Γλωσσικής Τεχνολογίας για το Βιοϊατρικό Τοµέα Τι είναι η οντολογία; Μιαοντολογίαείναιέναλεξικόόρωνπου διατυπώνονται

Διαβάστε περισσότερα

Ανάκτηση Πληροφορίας

Ανάκτηση Πληροφορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Ανάκτηση Πληροφορίας Διδάσκων: Φοίβος Μυλωνάς fmylonas@ionio.gr Διάλεξη #02 Ιστορική αναδρομή Σχετικές επιστημονικές περιοχές 1 Άδεια χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι

ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΠΘ Εργαστήριο Πληροφορικής στη Γεωργία ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Ι Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων Τα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων (Σ.Υ.Α. - Decision Support Systems, D.S.S.) ορίζονται ως συστήματα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό

Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αναπαράσταση Γνώσης και Αναζήτηση στον Σηµασιολογικό Ιστό Αλέξανδρος Βαλαράκος (alexv@iit.demokritos.gr) (alexv@aegean.gr) Υποψήφιος ιδάκτορας Τµήµα Μηχανικών Υπολογιστικών και Πληροφοριακών Συστηµάτων.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.)

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) 2.1 Κωνσταντίνος Ταραμπάνης Καθηγητής Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γρ. 307 2310-891-578 kat@uom.gr ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ:

ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: ΤΙΤΛΟΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΡΕΥΝΑΣ: Υπολογιστικά Συστήµατα & Τεχνολογίες Πληροφορικής ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Γιώργος Γιαννόπουλος, διδακτορικός φοιτητής

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα. Πληροφοριακά Συστήµατα: Κατηγορίες και Κύκλος Ζωής. Π.Σ. ιαχείρισης Πράξεων. Π.Σ. ιοίκησης. Κατηγορίες Π.Σ. Ο κύκλος ζωής Π.Σ.

Περιεχόµενα. Πληροφοριακά Συστήµατα: Κατηγορίες και Κύκλος Ζωής. Π.Σ. ιαχείρισης Πράξεων. Π.Σ. ιοίκησης. Κατηγορίες Π.Σ. Ο κύκλος ζωής Π.Σ. Πληροφοριακά Συστήµατα: Κατηγορίες και Κύκλος Ζωής Περιεχόµενα Κατηγορίες Π.Σ. ιαχείρισης Πράξεων ιοίκησης Υποστήριξης Αποφάσεων Έµπειρα Συστήµατα Ατόµων και Οµάδων Ο κύκλος ζωής Π.Σ. Ορισµός Φάσεις Χρήστες

Διαβάστε περισσότερα

Οντολογία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης

Οντολογία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Οντολογία Ψηφιακής Βιβλιοθήκης Αντωνάκης Δημήτρης Μητρέλης Άγγελος Παπουτσής Κωνσταντίνος Θεόδωρος Σιώχος Βασίλειος Νοέμβριος 2006 Πάτρα Χρήση Οντολογιών Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες με τη βοήθεια των οντολογιών

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση οντολογιών: μελέτη και εμβάθυνση στα βασικά προβλήματα που την αφορούν και παρουσίαση υπαρχουσών βιβλιοθηκών οντολογιών

Διαχείριση οντολογιών: μελέτη και εμβάθυνση στα βασικά προβλήματα που την αφορούν και παρουσίαση υπαρχουσών βιβλιοθηκών οντολογιών 15ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ Διαχείριση οντολογιών: μελέτη και εμβάθυνση στα βασικά προβλήματα που την αφορούν και παρουσίαση υπαρχουσών βιβλιοθηκών οντολογιών ΓΑΪΤΑΝΟΥ ΠΑΝΩΡΑΙΑ gaitanou@benaki.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.)

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS (M.I.S.) 1.1 Κωνσταντίνος Ταραμπάνης Καθηγητής Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γρ. 307 2310-891-578 kat@uom.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ. 1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΜΑΘΗΜΑ: Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ. 1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΜΑΘΗΜΑ: Εισαγωγή στις Αρχές της Επιστήμης των Η/Υ 1 η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στόχος Θεματικής Ενότητας Οι μαθητές να περιγράφουν τους βασικούς τομείς της Επιστήμης των Υπολογιστών και να μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

Πρότυπα και Τεχνολογίες Semantic Web και Web 2.0 και η εφαρμογή τους στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση

Πρότυπα και Τεχνολογίες Semantic Web και Web 2.0 και η εφαρμογή τους στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Πρότυπα και Τεχνολογίες Semantic Web και Web 2.0 και η εφαρμογή τους στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Νίκος Λούτας (nlout@uom.gr) http://nikosloutas.com Υποψήφιος Διδάκτορας, Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Πληροφοριακά Συστήματα και Άνθρωποι

Ενότητα 1: Πληροφοριακά Συστήματα και Άνθρωποι Ενότητα 1: Πληροφοριακά Συστήματα και Άνθρωποι Google «Αποστολή της Google είναι να οργανώσει τις παγκοσμίως διαθέσιμες πληροφορίες». Η πρόσβαση στις πληροφορίες έχει μεταμορφώσει τον τρόπο εργασίας και

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές & Φορητές Εφαρμογές

Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές & Φορητές Εφαρμογές Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές & Φορητές Εφαρμογές Δρ. Κακαρόντζας Γεώργιος Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Μηχανικών Πληροφορικής Τ.Ε. Μηχανική Λογισμικού για Διαδικτυακές

Διαβάστε περισσότερα

Είδη Groupware. Λογισμικό Συνεργασίας Ομάδων (Groupware) Λογισμικό Groupware. Υπάρχουν διάφορα είδη groupware ανάλογα με το αν οι χρήστες εργάζονται:

Είδη Groupware. Λογισμικό Συνεργασίας Ομάδων (Groupware) Λογισμικό Groupware. Υπάρχουν διάφορα είδη groupware ανάλογα με το αν οι χρήστες εργάζονται: Μάθημα 10 Συστήματα Διάχυσης και Διαχείρισης Γνώσης Chapter 10 Knowledge Transfer In The E-world Chapter 13 Knowledge Management Tools and Knowledge Portals Συστήματα Διάχυσης και Διαχείρισης Γνώσης Λογισμικό

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ:

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Εφαρμογή τεχνολογιών του Σημασιολογικού Ιστού στη Διαχείριση Γνώσης στα πλαίσια του Ηλεκτρονικού Εμπορίου Επιμέλεια: Ιωάννης Καπαντζάκης (ΑΕΜ: 241) Επιβλέπων Καθηγητής: Βασιλειάδης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Μεθοδολογίες Ανάπτυξης Συστημάτων Πληροφορικής Απαντούν στα εξής ερωτήματα Ποιά βήματα θα ακολουθηθούν? Με ποιά σειρά? Ποιά τα παραδοτέα και πότε? Επομένως,

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων

Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Διαχείριση Πολιτισμικών Δεδομένων Μάθημα 1 Εισαγωγή στις Βάσεις Δεδομένων Τζανέτος Πομόνης ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς Τι είναι οι Βάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΕ Π ΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΤΙΚΟ Π ΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κ Υ Κ Λ Ο Υ Π Λ Η Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Η Σ Κ Α Ι Υ Π Η Ρ Ε Σ Ι Ω Ν Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η

Διαβάστε περισσότερα

Ιχνηλασιμότητα η τροφίμων φμ με ανοικτό διαδικτυακό σύστημα:

Ιχνηλασιμότητα η τροφίμων φμ με ανοικτό διαδικτυακό σύστημα: Ιχνηλασιμότητα η τροφίμων φμ με ανοικτό διαδικτυακό σύστημα: οφέλη για επιχειρήσεις και καταναλωτές Μιχάλης Σαλαμπάσης αναπληρωτής καθηγητής Τμήμα Πληροφορικής Αλεξάνδρειο ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Εναλλακτικός

Διαβάστε περισσότερα

Οντολογία σύμφωνα με τη Φιλοσοφία

Οντολογία σύμφωνα με τη Φιλοσοφία Οντολογία σύμφωνα με τη Φιλοσοφία κλάδος της Μεταφυσικής η επιστήμη της ύπαρξης ερευνά τα είδη και τη φύση των αντικειμένων καθώς και τις μεταξύ τους σχέσεις. η επιστήμη των κατηγοριών ερευνά τις κατηγορίες

Διαβάστε περισσότερα

Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών

Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών Η δομή του συστήματος ποιότητας Εγχειρίδιο Ποιότητας (quality manual) Διεργασίες ς (process) Διαδικασίες (procedure) Οδηγίες Εργασίας (work instruction)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας

ΜΑΘΗΜΑ 6. Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων. Το RDF Το Warwick Framework. Ιόνιο Πανεπιστήµιο - Τµήµα Αρχειονοµίας - Βιβλιοθηκονοµίας ΜΑΘΗΜΑ 6 195 Σχήµατα ιαλειτουργικότητας Μεταδεδοµένων Το RDF Το Warwick Framework 196 1 Resource Data Framework RDF Τα πολλαπλά και πολλαπλής προέλευσης σχήµατα παραγωγής δηµιουργούν την ανάγκη δηµιουργίας

Διαβάστε περισσότερα

P-Μiner : ιαχείριση Πυλών Καταλόγων (Portals) µε Υποστήριξη ιαδικασιών Εξόρυξης εδοµένων Χρήσης

P-Μiner : ιαχείριση Πυλών Καταλόγων (Portals) µε Υποστήριξη ιαδικασιών Εξόρυξης εδοµένων Χρήσης P-Μiner : ιαχείριση Πυλών Καταλόγων (Portals) µε Υποστήριξη ιαδικασιών Εξόρυξης εδοµένων Χρήσης ιπλωµατική Εργασία του Θεοδώρου Ι. Γαλάνη ΠΕΡΙΛΗΨΗ Γενικά Με την εξάπλωση του διαδικτύου όλο και περισσότεροι

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Λαμπρόπουλος

Περίληψη Λαμπρόπουλος Περίληψη Λαμπρόπουλος 1. Αντικείμενο και Περιγραφή της Διατριβής H διδακτορική διατριβή με τίτλο «Σχεδιασμός και υλοποίηση συστήματος διαχείρισης και ενοποίησης διαφορετικών ταυτοτήτων χρηστών σε δίκτυα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 20. Ανακάλυψη Γνώσης σε Βάσεις δεδοµένων. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η.

Κεφάλαιο 20. Ανακάλυψη Γνώσης σε Βάσεις δεδοµένων. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Κεφάλαιο 20 Ανακάλυψη Γνώσης σε Βάσεις δεδοµένων Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Τεχνητή Νοηµοσύνη, B' Έκδοση - 1 - Ανακάλυψη Γνώσης σε

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Δασική Πληροφορική

Εισαγωγή στη Δασική Πληροφορική ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Δασική Πληροφορική Ενότητα 3: Θεωρία, Ανάλυση και Σχεδιασμός Πληροφοριακών Συστημάτων Ζαχαρούλα Ανδρεοπούλου Δασολογίας &

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Οντολογίας για τη δομή και τη λειτουργία Τηλεπικοινωνιακού Οργανισμού

Ανάπτυξη Οντολογίας για τη δομή και τη λειτουργία Τηλεπικοινωνιακού Οργανισμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ» ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ανάπτυξη Οντολογίας για τη δομή και τη λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Λογισμικού

Αρχιτεκτονική Λογισμικού Αρχιτεκτονική Λογισμικού περιεχόμενα παρουσίασης Τι είναι η αρχιτεκτονική λογισμικού Αρχιτεκτονική και απαιτήσεις Σενάρια ποιότητας Βήματα αρχιτεκτονικής σχεδίασης Αρχιτεκτονικά πρότυπα Διαστρωματωμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Μάθημα 10: Ανάπτυξη ΠΣ Μαρίνος Θεμιστοκλέους Email: mthemist@unipi.gr Ανδρούτσου 150 Γραφείο 206 Τηλ. 210 414 2723 Ώρες Γραφείου: Δευτέρα 11-12 πμ Ενδεικτικά Περιεχόμενα Εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών

Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών Σημασιολογική Ολοκλήρωση Δεδομένων με τη χρήση Οντολογιών Λίνα Μπουντούρη - Μανόλης Γεργατσούλης Ιόνιο Πανεπιστήμιο 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Διαδίκτυο και Επίπεδα ετερογένειας δεδομένων

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟ.ΔΙ.Π.Α.Β. Κεντρική Υποδομή Επιχειρησιακής Ευφυΐας για Βιβλιοθήκες και Υπηρεσίες Πληροφόρησης

ΜΟ.ΔΙ.Π.Α.Β. Κεντρική Υποδομή Επιχειρησιακής Ευφυΐας για Βιβλιοθήκες και Υπηρεσίες Πληροφόρησης Κεντρική Υποδομή Επιχειρησιακής Ευφυΐας για Βιβλιοθήκες και Υπηρεσίες Πληροφόρησης ΜΟ.ΔΙ.Π.Α.Β. Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος Διευθυντής Βιβλιοθήκης και Κέντρου

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα «Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Υγείας»

Μάθημα «Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Υγείας» Μάθημα «Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Υγείας» M. Σπανάκης, Μ. Τσικνάκης Εαρινό Εξάμηνο 2014 Μάθημα 1 Παρουσίαση Εργασίας και Εισαγωγή στην ανάλυση απαιτήσεων Εισαγωγή Αρχική συζήτηση αναφορικά με την ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη στη ιαχείριση Γνώσης

Υποστήριξη στη ιαχείριση Γνώσης Υποστήριξη στη ιαχείριση Γνώσης Νίκος Καρακαπιλίδης Industrial Management & Information Systems Lab MEAD, University of Patras, Greece nikos@mech.upatras.gr Βασικές έννοιες ιάρθρωση ενότητας Γνώση και

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: Διαχείριση πληροφοριακών πόρων με τη χρήση βάσεων δεδομένων

Ενότητα 3: Διαχείριση πληροφοριακών πόρων με τη χρήση βάσεων δεδομένων Ενότητα 3: Διαχείριση πληροφοριακών πόρων με τη χρήση βάσεων δεδομένων YouTube Ιδρύθηκε το 2005 Στόχος του ήταν να δημιουργήσει μία παγκόσμια κοινότητα Βάση δεδομένων βίντεο Μέσα σε ένα χρόνο από τη δημιουργία

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας Περιεχομένων. μέρος A 1 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Λογισμικού

Πίνακας Περιεχομένων. μέρος A 1 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Λογισμικού Πρόλογος...21 μέρος A Εισαγωγή στην Τεχνολογία Λογισμικού 1 Εισαγωγή στην Τεχνολογία Λογισμικού 1.1 Το λογισμικό...25 1.1.1 Ο ρόλος και η σημασία του λογισμικού...26 1.1.2 Οικονομική σημασία του λογισμικού...28

Διαβάστε περισσότερα

ίκτυα και Internet στο Επιχειρηματικό Περιβάλλον

ίκτυα και Internet στο Επιχειρηματικό Περιβάλλον ίκτυα και Internet στο Επιχειρηματικό Περιβάλλον 4 ο Εξάμηνο Τμήμα ιοικητικής Επιστήμης & Τεχνολογίας Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αγγελική Πουλυμενάκου Μάρτιος 2012 Ευχαριστούµε τουςγ. ιακονικολάου,

Διαβάστε περισσότερα

Η Πληροφορική ως γνώση και εργαλείο για τον σύγχρονο μηχανικό. Νικόλαος Μήτρου Καθηγητής, ΕΜΠ

Η Πληροφορική ως γνώση και εργαλείο για τον σύγχρονο μηχανικό. Νικόλαος Μήτρου Καθηγητής, ΕΜΠ Η Πληροφορική ως γνώση και εργαλείο για τον σύγχρονο μηχανικό Νικόλαος Μήτρου (mitrou@softlab.ntua.gr) Καθηγητής, ΕΜΠ ΗΜΕΡΙΔΑ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ 8 Ιουλίου 2008 Περιεχόμενα Ο ρόλος

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων

Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων Ενότητα #7: UML Χρήστος Δρόσος Τμήμα Μηχανικών Αυτοματισμού Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1. Βασικές Έννοιες Πληροφοριακών Συστημάτων. Βασικές Έννοιες

Κεφάλαιο 1. Βασικές Έννοιες Πληροφοριακών Συστημάτων. Βασικές Έννοιες Κεφάλαιο 1 Βασικές Έννοιες Πληροφοριακών Συστημάτων 1 Βασικές Έννοιες Πληροφοριακό Σύστημα Σκοπός Δεδομένα Πληροφορίες Αποφάσεις Στόχος Πληροφοριακές ανάγκες Στρατηγική πληροφόρηση 2 1 Ηεποχή της πληροφορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ERP Τι Είναι - Χαρακτηριστικά Οφέλη από την Εφαρµογή τους 2. Μεθοδολογική Προσέγγιση Επιλογής & Υλοποίησης Συστηµάτων ERP

Διαβάστε περισσότερα

Ολοκληρωμένη Πλατφόρμα Δικτύωσης της Δημόσιας Διοίκησης για την παροχή ενιαίων και εξατομικευμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις»

Ολοκληρωμένη Πλατφόρμα Δικτύωσης της Δημόσιας Διοίκησης για την παροχή ενιαίων και εξατομικευμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις» Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ολοκληρωμένη Πλατφόρμα Δικτύωσης της Δημόσιας Διοίκησης για την παροχή ενιαίων και εξατομικευμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις» Τμήμα Πληροφορικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Πληροφορική

Εισαγωγή στην Πληροφορική Εισαγωγή στην Πληροφορική Βάσεις Δεδομένων ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Τεχνολόγων Περιβάλλοντος Κατεύθυνση Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς Τι είναι οι Βάσεις Δεδομένων; Σύστημα για αποθήκευση, μετάδοση

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΟΛΕΞΗ. Neurosoft A.E. --- ΕΑΙΤΥ. ΓΓΕΤ, ΚτΠ, Πρόγραµµα «ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ, ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ»

ΙΑΤΡΟΛΕΞΗ. Neurosoft A.E. --- ΕΑΙΤΥ. ΓΓΕΤ, ΚτΠ, Πρόγραµµα «ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ, ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ» Ανάπτυξη Υποδοµής Γλωσσικής Τεχνολογίας για το Βιοϊατρικό Τοµέα Neurosoft A.E. --- ΕΑΙΤΥ ΓΓΕΤ, ΚτΠ, Πρόγραµµα «ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΙΚΟΝΩΝ, ΗΧΟΥ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ» Προϋπολογισµός: 561.240 ιάρκεια: 18 µήνες Επιστηµονικός

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή, Βασικές Έννοιες, Οφέλη και Κίνδυνοι

Εισαγωγή, Βασικές Έννοιες, Οφέλη και Κίνδυνοι Εισαγωγή, Βασικές Έννοιες, Οφέλη και Κίνδυνοι Ευθύμιος Ταμπούρης tambouris@uom.gr Επιστημονική Επιχειρηματική Χρήση των Η/Υ Η επιστημονική κοινότητα ασχολείται με τη λύση πολύπλοκων μαθηματικών προβλημάτων

Διαβάστε περισσότερα

UML. Γενικά χαρακτηριστικά Στοιχεία µοντέλων Συσχετίσεις. Παραδείγματα

UML. Γενικά χαρακτηριστικά Στοιχεία µοντέλων Συσχετίσεις. Παραδείγματα ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ UML UML Γενικά χαρακτηριστικά Στοιχεία µοντέλων Συσχετίσεις ιαγράµµατα Παραδείγματα Ορισμός του μοντέλου Αποτελεί µια αφηρηµένη περιγραφή ενός Φυσικού συστήµατος. Αποτελεί ένα σχέδιο για την

Διαβάστε περισσότερα

* Enterprise Resource Planning ** Customer Relationship Management

* Enterprise Resource Planning ** Customer Relationship Management Υπηρεσιοστρεφείς Επιχειρησιακές ιαδικασίες ιαµοιρασµός και Επαναχρησιµοποίηση Αποτελούν βασικές απαιτήσειςκατά το σχεδιασµό και την ολοκλήρωση (integration) επιχειρησιακών διαδικασιών ιαµοιρασµός: πολλοί

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 8. Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση

Κεφάλαιο 8. Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής. Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Κεφάλαιο 8 Βασικές Αρχές Αναπαράστασης Γνώσης και Συλλογιστικής Τεχνητή Νοηµοσύνη - Β' Έκδοση Ι. Βλαχάβας, Π. Κεφαλάς, Ν. Βασιλειάδης, Φ. Κόκκορας, Η. Σακελλαρίου Αναπαράσταση Γνώσης Σύνολο συντακτικών

Διαβάστε περισσότερα

IEEE Xplore, Institute of Electrical and Electronics Engineers Inc.

IEEE Xplore, Institute of Electrical and Electronics Engineers Inc. IEEE Xplore, Institute of Electrical and Electronics Engineers Inc. Μέσω της υπηρεσίας IEEE Xplore παρέχεται πρόσβαση στα περιεχόμενα, στις περιλήψεις και στα πλήρη κείμενα (full text) άρθρων από επιστημονικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΟΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (WORKFLOW MANAGEMENT) 2.1 Εισαγωγή

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΟΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (WORKFLOW MANAGEMENT) 2.1 Εισαγωγή ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΟΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (WORKFLOW MANAGEMENT) 2.1 Εισαγωγή Οι σηµερινές δραστηριότητες των επιχειρήσεων δηµιουργούν την ανάγκη για όσο το δυνατό µεγαλύτερη υποστήριξη από τα πληροφοριακά τους

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΝΕΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α' ΕΞΑΜΗΝΟ 1 Α.1010 Μικροοικονομική (Microeconomics) ΜΓΥ Υ 2 2 4 8 5 2 Α.1020 Χρηματοοικονομική Λογιστική (Financial Accounting) ΜΓΥ Υ 2 2 2 6 10 6 3 Α.1030 Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (Principles

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου με Τεχνολογίες Σημασιολογικού Ιστού και Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας

Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου με Τεχνολογίες Σημασιολογικού Ιστού και Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Ανάπτυξη Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου με Τεχνολογίες Σημασιολογικού Ιστού και Σημασιολογικής Επιφάνειας Εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Επιχειρηματική Μοντελοποίηση. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Επιχειρηματική Μοντελοποίηση. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Επιχειρηματική Μοντελοποίηση Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2013 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η Έρευνα Μάρκετινγκ ως εργαλείο ανάπτυξης νέων προϊόντων ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Δρ. Ιωάννης Σ. Τουρτούρας Μηχανικός Παραγωγής & Διοίκησης Δ.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Κύκλος Ζωής Εφαρμογών ΕΝΟΤΗΤΑ 2. Εφαρμογές Πληροφορικής. Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών 44 Διδακτικές ενότητες 5.1 Πρόβλημα και υπολογιστής 5.2 Ανάπτυξη εφαρμογών Διδακτικοί στόχοι Σκοπός του κεφαλαίου είναι οι μαθητές να κατανοήσουν τα βήματα που ακολουθούνται κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής.

Διαβάστε περισσότερα

Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών

Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών Αποτύπωση επιχειρηματικής γνώσης και Διαδικασιών Τρόποι μετάδοσης της γνώσης ΡΗΤΗ ΓΝΩΣΗ ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ (ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ) ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΜΠΕ ΙΡΙΚΗ ΓΝΩ ΩΣΗ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ)

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού

Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού Ενότητα 1: Σημασιολογία και Μεταδεδομένα Μ.Στεφανιδάκης 10-2-2017 Η αρχή: Το όραμα του Σημασιολογικού Ιστού Tim Berners-Lee, James Hendler and Ora Lassila, The Semantic

Διαβάστε περισσότερα

Εργαλεία CASE. Computer Assisted Systems Engineering. Δρ Βαγγελιώ Καβακλή. Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Εργαλεία CASE. Computer Assisted Systems Engineering. Δρ Βαγγελιώ Καβακλή. Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εργαλεία CASE Computer Assisted Systems Engineering Δρ Βαγγελιώ Καβακλή Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εαρινό Εξάμηνο 2011-2012 1 Εργαλεία CASE

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Τεχνολογία Λογισμικού Ενότητα 1: Εισαγωγή στην UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1)

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1) 1 Προέλευση και ιστορία της Επιχειρησιακής Έρευνας Αλλαγές στις επιχειρήσεις Τέλος του 19ου αιώνα: βιομηχανική

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομένων. Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας - Λευκάδα

Βάσεις Δεδομένων. Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας - Λευκάδα Βάσεις Δεδομένων Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας - Λευκάδα Στέργιος Παλαμάς, Υλικό Μαθήματος «Βάσεις Δεδομένων», 2015-2016 Κεφάλαιο 2: Περιβάλλον Βάσεων Δεδομένων Μοντέλα Δεδομένων 2.1

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Διδάσκων: Γ. Χαραλαμπίδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Διδάσκων: Γ. Χαραλαμπίδης, Επ. Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Ψηφιακού Περιεχομένου στο Επιχειρησιακό Περιβάλλον

Διαχείριση Ψηφιακού Περιεχομένου στο Επιχειρησιακό Περιβάλλον Διαχείριση Ψηφιακού Περιεχομένου στο Επιχειρησιακό Περιβάλλον Κωνσταντίνος Σπυρόπουλος Διευθυντής Ινστιτούτου Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος Βελτίωση της Αποτελεσματικότητας Επιχειρήσεων/Οργανισμών,

Διαβάστε περισσότερα

της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004

της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004 example Αξιοποιώντας την τεχνολογία XML στη διαχείριση της πληροφορίας Λίνα Μπουντούρη Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης 13ο ΠανελλήνιοΣυνέδριοΑκαδημαϊκών Βιβλιοθηκών - Κέρκυρα 2004 Πρότυπα και XML Πρότυπα ενιαίο

Διαβάστε περισσότερα

GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ

GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: GoNToggle: ΕΞΥΠΝΗ ΜΗΧΑΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΟΝΤΟΛΟΓΙΩΝ ΣΠΟΥ ΑΣΤΗΣ: Γιαννόπουλος Γεώργιος ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Καθ. Ι. Βασιλείου ΒΟΗΘΟΙ: Α. ηµητρίου, Θ. αλαµάγκας Γενικά Οι µηχανές αναζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού

Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού Εργαστήριο Σημασιολογικού Ιστού Ενότητα 1: Σημασιολογία και Μεταδεδομένα Μ.Στεφανιδάκης 5-2-2016. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα.

Διαβάστε περισσότερα

Σύστημα. Αντώνης Μαϊργιώτης

Σύστημα. Αντώνης Μαϊργιώτης Σύστημα Αντώνης Μαϊργιώτης Σε ένα οργανισμό υπάρχουν προβλήματα για λύση Η διεύθυνση του οργανισμού αναθέτει τη λύση στους κατάλληλους ανθρώπους Οι πιο κατάλληλοι άνθρωποι είναι αυτοί που θέλουν τις κατάλληλες

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενο του μαθήματος

Περιεχόμενο του μαθήματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Απαιτήσεις Λογισμικού Περιπτώσεις χρήσης Δρ Βαγγελιώ Καβακλή Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εαρινό Εξάμηνο 2012-2013 1 Περιεχόμενο του μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. Τμήμα Πληροφορικής. Επιλέξτε. Διαχείριση Γνώσης. Ελεύθερης επιλογής (Ειδίκευσης)

ΕΙΔΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ. Τμήμα Πληροφορικής. Επιλέξτε. Διαχείριση Γνώσης. Ελεύθερης επιλογής (Ειδίκευσης) ΕΙΔΙΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Ακαδημαϊκή Μονάδα: Τομέας: Εργαστήριο/Σπουδαστήριο/Κλινική: Τίτλος Μαθήματος / Θέμα Εργασίας: Κωδικός Μαθήματος: Τύπος Μαθήματος: Τμήμα Πληροφορικής Διαχείριση Γνώσης

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομένων και Ευφυή Πληροφοριακά Συστήματα Επιχειρηματικότητας. Eυφυή Πληροφοριακά Συστήματα. Δρ. Κωνσταντίνος Χ.

Βάσεις Δεδομένων και Ευφυή Πληροφοριακά Συστήματα Επιχειρηματικότητας. Eυφυή Πληροφοριακά Συστήματα. Δρ. Κωνσταντίνος Χ. Βάσεις Δεδομένων και Ευφυή Πληροφοριακά Συστήματα Επιχειρηματικότητας Eυφυή Πληροφοριακά Συστήματα Δρ. Κωνσταντίνος Χ. Γιωτόπουλος Ανάγκη για Ευφυή Πληροφοριακά Συστήματα Η συσσώρευση ολοένα και μεγαλύτερου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Γ.Τ.Π

ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Γ.Τ.Π ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Ε.Α.Π. Γ.Τ.Π. 61 2008 Τσιγώνιας Αντώνης 14/12/2008 Εισαγωγή Το ιαδίκτυο και ο Παγκόσµιος Ιστός ήταν µια επανάσταση για την τεχνολογία της πληροφόρησης

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση και Σχεδιασµός Πληροφοριακών Συστηµάτων

Ανάλυση και Σχεδιασµός Πληροφοριακών Συστηµάτων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 1/10 2/20 3/15 4/10 5/20 6/20 7/10 /105 Συνολο Ανάλυση και Σχεδιασµός Πληροφοριακών Συστηµάτων ΕΞΕΤΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΙΑΠΠΗΣ

Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΙΑΠΠΗΣ Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΛΙΑΠΠΗΣ Μάθημα Πρώτο Εισαγωγή στις Υπηρεσίες Ιστού (Web Services) Μοντέλα WS JSON Χρήση (consume) WS μέσω python Πρόσβαση σε WS και άντληση δεδομένων Παραδείγματα

Διαβάστε περισσότερα

Παραδοτέο Π.2.1. Υπερχώρος και διαχείριση μοντέλων

Παραδοτέο Π.2.1. Υπερχώρος και διαχείριση μοντέλων Έργο: Τίτλος Υποέργου: «ΘΑΛΗΣ: Ενίσχυση της Διεπιστημονικής ή και Διιδρυματικής έρευνας και καινοτομίας με δυνατότητα προσέλκυσης ερευνητών υψηλού επιπέδου από το εξωτερικό μέσω της διενέργειας βασικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Εισαγωγή. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Εισαγωγή. Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΕΦΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗ Εισαγωγή Ιωάννης Σταμέλος Βάιος Κολοφωτιάς Πληροφορική Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2013 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3

Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3 Ανάπτυξη Οντολογίας Βιοϊατρικών Όρων Α. Βαγγελάτος 2, Γ. Ορφανός 2, Χ. Τσαλίδης 2, Χ. Καλαμαρά 3 www.iatrolexi.cti.gr 1 Ερευνητικό Ακαδημαϊκό Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών (ΕΑΙΤΥ) Σελίδα 1 Ημερομηνία:

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα Πληροφοριακά Συστήματα. Ενότητα 9: Πληροφοριακά Συστήματα Ορισμοί

Εισαγωγή στα Πληροφοριακά Συστήματα. Ενότητα 9: Πληροφοριακά Συστήματα Ορισμοί Εισαγωγή στα Πληροφοριακά Συστήματα Ενότητα 9: Πληροφοριακά Συστήματα Ορισμοί Κωνσταντίνος Ταραμπάνης Τμήμα Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Κωνσταντίνος Ταραμπάνης

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες παραγωγής λογισμικού. Βασικές αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού, 8η αγγ. έκδοση

Διαδικασίες παραγωγής λογισμικού. Βασικές αρχές Τεχνολογίας Λογισμικού, 8η αγγ. έκδοση Διαδικασίες παραγωγής λογισμικού Περιεχόμενα Παρουσίαση μοντέλων διεργασίας ανάπτυξης λογισμικού Περιγραφή τριών γενικών μοντέλων διεργασίας ανάπτυξης λογισμικού Γενική περιγραφή των διαδικασιών που περιλαμβάνονται

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Ατομικής Διπλωματικής Εργασίας Ακαδημαϊκό Έτος 2017/2018. Γεωργία Καπιτσάκη (Επίκουρη Καθηγήτρια)

Θέματα Ατομικής Διπλωματικής Εργασίας Ακαδημαϊκό Έτος 2017/2018. Γεωργία Καπιτσάκη (Επίκουρη Καθηγήτρια) Θέματα Ατομικής Διπλωματικής Εργασίας Ακαδημαϊκό Έτος 2017/2018 Γεωργία Καπιτσάκη (Επίκουρη Καθηγήτρια) ΠΕΡΙΟΧΗ Α: ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΕ ΑΙΣΘΗΤΗΡΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΓΝΩΣΗ ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟΥ Οι αισθητήρες μας δίνουν τη δυνατότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7: Τεχνολογία Λογισμικού

Κεφάλαιο 7: Τεχνολογία Λογισμικού Κεφάλαιο 7: Τεχνολογία Λογισμικού Η Επιστήμη των Υπολογιστών: Μια Ολοκληρωμένη Παρουσίαση (δέκατη αμερικανική έκδοση) J. Glenn Brookshear Copyright 2008 Pearson Education, Inc. Publishing as Pearson Addison-Wesley

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης: «Σπουδές στην Εκπαίδευση» Οδηγός Σχολιασμού Διπλωματικής Εργασίας (βιβλιογραφική σύνθεση) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση Συστηµάτων και Τεχνολογία Λογισµικού

Ανάλυση Συστηµάτων και Τεχνολογία Λογισµικού ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ Ανάλυση Συστηµάτων και Τεχνολογία Λογισµικού Μάρα Νικολαϊδου Αντικείµενο & Σκοπός Παρουσίαση και ανάλυση όλων των σταδίων της διαδικασίας ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οιμηχανέςαναζήτησηςτουinternet αναπτύχθηκαν για να κάνουν αναζήτηση πληροφοριών σε πολλαπλές τοποθεσίες ιστού.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οιμηχανέςαναζήτησηςτουinternet αναπτύχθηκαν για να κάνουν αναζήτηση πληροφοριών σε πολλαπλές τοποθεσίες ιστού. Τζίτζικας Αγαπητός Τζίτζικας Αγαπητός Σε παγκόσμιο επίπεδο, οιμηχανέςαναζήτησηςτουinternet αναπτύχθηκαν για να κάνουν αναζήτηση πληροφοριών σε πολλαπλές τοποθεσίες ιστού. Δυστυχώς, αυτές οι μηχανές αναζήτησης

Διαβάστε περισσότερα

κώστας βεργίδης εισαγωγή στις βασικές έννοιες των επιχειρησιακών διεργασιών γραφείο 322 κτίριο Γ kvergidis@uom.gr 2310 891 637

κώστας βεργίδης εισαγωγή στις βασικές έννοιες των επιχειρησιακών διεργασιών γραφείο 322 κτίριο Γ kvergidis@uom.gr 2310 891 637 εισαγωγή στις βασικές έννοιες των επιχειρησιακών διεργασιών κώστας βεργίδης λέκτορας τμ. Εφαρμοσμένης Πληροφορικής γραφείο 322 κτίριο Γ kvergidis@uom.gr 2310 891 637 διαχείριση επιχειρηματικών διαδικασιών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα CAD / CAM

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα CAD / CAM ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα CAD / CAM Ενότητα # 1: Η παραγωγική διεργασία σαν φυσικό σύστημα μετασχηματισμού Δημήτριος Τσελές Τμήμα Μηχανικών Αυτοματισμού

Διαβάστε περισσότερα

DECO DECoration Ontology

DECO DECoration Ontology Πράξη: «Αρχιμήδης ΙΙI Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στο ΤΕΙ Κρήτης» Υποέργο 32 DECO DECoration Ontology Οντολογία και εφαρμογές σημασιολογικής αναζήτησης και υποστήριξης στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό εσωτερικού

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφοριακά Συστήματα Απομακρυσμένης Εποπτείας και Μετρήσεων

Πληροφοριακά Συστήματα Απομακρυσμένης Εποπτείας και Μετρήσεων Πληροφοριακά Συστήματα Απομακρυσμένης Εποπτείας και Μετρήσεων Cloud CRM και ERP Γεωργανάκης Παναγιώτης Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Γρεβενά Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

2.5.1 Χρήση δεξιοτήτων αρχειοθέτησης για τη διατήρηση ενός καθιερωμένου συστήματος

2.5.1 Χρήση δεξιοτήτων αρχειοθέτησης για τη διατήρηση ενός καθιερωμένου συστήματος 2.5 Σύστημα αρχειοθέτησης, έγγραφα και βάσεις δεδομένων 2.5.1 Χρήση δεξιοτήτων αρχειοθέτησης για τη διατήρηση ενός καθιερωμένου συστήματος Να είναι σε θέση να διατηρήσει ένα καθιερωμένο, ηλεκτρονικό και

Διαβάστε περισσότερα

...στις µέρες µας, όσο ποτέ άλλοτε, οι χώρες καταναλώνουν χρόνο και χρήµα στη µέτρηση της απόδοσης του δηµόσιου τοµέα...(oecd)

...στις µέρες µας, όσο ποτέ άλλοτε, οι χώρες καταναλώνουν χρόνο και χρήµα στη µέτρηση της απόδοσης του δηµόσιου τοµέα...(oecd) Κατηγορία Καλύτερης Εφαρµογής 4-delta: ηµιουργία & ιαχείριση ιαδικασιών Αξιολόγησης στο ηµόσιο τοµέα Χονδρογιάννης Θεόδωρος Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Αλεξόπουλος Χαράλαµπος Πανεπιστήµιο

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορική 2. Τεχνολογία Λογισμικού

Πληροφορική 2. Τεχνολογία Λογισμικού Πληροφορική 2 Τεχνολογία Λογισμικού 1 2 Κρίση Λογισμικού (1968) Στην δεκαετία του 1970 παρατηρήθηκαν μαζικά: Μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση κατασκευής λογισμικών Μεγαλύτερα κόστη ανάπτυξης λογισμικού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΟΝΤΕΛΑ SCOR ΕΝΝΟΙΑ SCOR Ορισμός των μοντέλων SCOR Το μοντέλο SCOR είναι ένα μοντέλο αναφοράς διαδικασιών για την εφοδιαστική αλυσίδα (η ονομασία του προέρχεται από τα αρχικά γράμματα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Πληροφορική & τον Προγραμματισμό

Εισαγωγή στην Πληροφορική & τον Προγραμματισμό ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Εισαγωγή στην Πληροφορική & τον Προγραμματισμό Ενότητα 1 η : Εισαγωγή στην Πληροφορική Ι. Ψαρομήλιγκος Χ. Κυτάγιας Τμήμα Διοίκησης

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων

Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Σχεδιαστής Ιστοσελίδων 1. Περιγραφή Ρόλου Τίτλος Προφίλ Σχεδιαστής Ιστοσελίδων Γνωστό και ως Συνοπτική Ένας σχεδιαστής ιστοσελίδων κατασκευάζει και ενημερώνει ιστοσελίδες ως προς τη σχεδίαση και τη διαμόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Βάσεων Δεδομένων. Εισαγωγικό Φροντιστήριο Βασικές Έννοιες - Ανάλυση Απαιτήσεων

Εργαστήριο Βάσεων Δεδομένων. Εισαγωγικό Φροντιστήριο Βασικές Έννοιες - Ανάλυση Απαιτήσεων Εργαστήριο Βάσεων Δεδομένων Εισαγωγικό Φροντιστήριο Βασικές Έννοιες - Ανάλυση Απαιτήσεων Τρόπος Διεξαγωγής #1 Ύλη (4 Ενότητες) 1. Ανάλυση Απαιτήσεων -Σχεδιασμός Βάσης Δεδομένων 2. Δημιουργία βάσης a) Create

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα Α ΜΕΡΟΣ. Πρόλογος των Συγγραφέων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Πληροφοριακά Συστήματα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Πληροφοριακά Συστήματα και Σύγχρονη Επιχείρηση

Περιεχόμενα Α ΜΕΡΟΣ. Πρόλογος των Συγγραφέων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Πληροφοριακά Συστήματα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Πληροφοριακά Συστήματα και Σύγχρονη Επιχείρηση Πρόλογος των Συγγραφέων... 21 Α ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Πληροφοριακά Συστήματα 1.1 Εισαγωγή... 29 1.2 Σύστημα... 29 1.3 Πληροφοριακά Συστήματα... 31 1.3.1 Ορισμός του Πληροφοριακού Συστήματος... 31 1.3.2 Συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

Μοντελοποίηση δεδομένων με UML Χρήση σε πολυμεσικές εφαρμογές

Μοντελοποίηση δεδομένων με UML Χρήση σε πολυμεσικές εφαρμογές Μοντελοποίηση δεδομένων με UML Χρήση σε πολυμεσικές εφαρμογές Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο ΓΤΠ61 Πληροφορική Πολυμέσα Αγγελική Μαζαράκη Τι είναι η UML Είναι μια γραφική γλώσσα μοντελοποίησης συστημάτων.

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Λογισμικού

Τεχνολογία Λογισμικού Τμήμα Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών, ΕΚΠΑ Τεχνολογία Λογισμικού 8ο Εξάμηνο 2018 19 Εισαγωγή στη διαχείριση έργων λογισμικού Δρ. Κώστας Σαΐδης saiko@di.uoa.gr A. Διαχείριση έργου γενικά Ορισμοί Βασικές

Διαβάστε περισσότερα