ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2012"

Transcript

1 - Ἕνας Ποιητής - Τὰ νησιά, αὐτοὶ οἱ ἐφιάλτες - Ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐν Χριστῷ καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν -Norman Russell Χρῆστος Γιανναρᾶς: Ἐρωταποκρίσεις 119 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

2 Ἡ ποιητικὴ συλλογὴ Ἐπουράνια σκηνώματα, Ποιήματα δοκιμασίας μὲ τὰ πράγματα καὶ τὰ ὀνόματα (ἐκδ. Παρρησία 2011), εἶναι τὸ δέκατο πέμπτο ποιητικὸ βιβλίο τοῦ ἀκαταπόνητου πνευματικοῦ ἐργάτη Παντελῆ Πάσχου. Καὶ λέω πνευματικοῦ ἐργάτη, διότι ὁ Πάσχος ἐμμένει στὴν καλλιέργεια τοῦ πνευματικοῦ χώρου ποὺ ὁρίζει ἡ σχέση του μὲ τὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, καὶ ἀσφαλῶς μὲ τὴν γενέτειρά του Λευκοπηγὴ Κοζάνης, μὲ τρόπο ποὺ θυμίζει χειρώνακτα. Ἡ τελευταία του αὐτὴ ποιητικὴ συλλογὴ εἶναι ἕνα ἐκχύλισμα ἀγάπης, δοξαστικῆς τῆς πλάσης τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ ἀκέραιας προσφορᾶς πρὸς τὸν ἄλλον ἄνθρωπο. Ἀποτελεῖ ὡστόσο καὶ μιὰ κατάθεση μετανοίας, μιὰ δίψα γιὰ τὸν Χριστό, ποὺ φέρνει στὸν νοῦ τὸ χωρίο ἀπὸ τὸ κατὰ Ἰωάννην Εὐαγγέλιο (7, 37-39): «Ἐάν τις διψᾶ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω. Ὁ πιστεύσας εἰς ἐμέ, καθὼς εἶπεν ἡ γραφή, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος». Ἡ πνευματικὴ πορεία τοῦ Παντελῆ Πάσχου, μὲ τὴν ἀπόλυτη συνέπεια καὶ εἰλικρίνειά της, θὰ ἔλεγα πὼς ἀνταποκρίνεται στὴ ρήση τοῦ εὐαγγελιστῆ. ἐπίγνωση 2 Ἀλέξανδρος Κοσματόπουλος ΕΝΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ Τοῦτος ὁ ποιητής, μέσα στὴ φτώχεια του, αἰσθάνεται ὁ Ἄρχοντας κι ὁ πιὸ Πλούσιος στὸν κόσμο. Δίνει ἀπὸ τὰ πλούτη πάντα τῆς καρδιᾶς του, δίχως τὴν ἀπρεπῆ κ ἐξευτελιστικὴ διάκριση ἀνάμεσα στοὺς ἐνδεεῖς. Εὐτυχισμένος ὅταν σκάβει ἀσταμάτητα μέσα στὶς φράσεις καὶ τὶς λέξεις, νά βρει τὸ χρυσάφι τοῦ λόγου. Μὰ κι ἂν δὲν τὸ βρεῖ, τοῦ φτάνει ἡ εὐλογημένη εὐχαρίστηση καὶ ἡδονὴ ποὺ νιώθει ὅταν πηγαίνει στὰ βαθιά, σκάβοντας μὲ ἀγάπη, καὶ διώχνοντας τὶς ματαιοδοξίες, τὰ σκοτάδια, τὴ λύπη καὶ τὰ δάκρυα τῶν πληγῶν. Ἀνάβει συχνὰ μὲ τὰ ποιήματα μιὰ Λάμπα, νὰ φωτίσει ἐπικίνδυνους δρόμους, γεμάτους χίλιους πειρασμοὺς κι ἀόρατες παγίδες. Ἀντιστέκεται εἰρηνικὰ ὁ ποιητὴς καὶ δίχως ὀργὴ στὴν πολυκέφαλη λερναία ὕδρα τοῦ Κακοῦ. Ἀκόμη κι ἂν δὲν φαίνεται τὸ φῶς καὶ ἡ ἀλήθεια τῶν στίχων του, ἐκεῖνος ἐπιμένει: ἀδύνατο ὁ οὐρανὸς ν ἀφήσει νὰ πεθάνει ὁ λόγος τοῦ προφήτη δίχως νὰ δώσει ἄνθη καὶ καρποὺς στὴν ὥρα του! ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΑΣΧΟΣ

3 Τὰ νησιά, αὐτοὶ οἱ ἐφιάλτες ΘΑΝΑΣΗ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Λένε ὅτι οἱ πόλεμοι ποὺ ἔρχονται θὰ εἶναι διαφορετικοὶ ἀπ ὅσους γνωρίσαμε μέχρι τώρα. Ὄχι ἁπλῶς ἐπειδὴ ἡ πολεμικὴ τεχνολογία ἀλλάζει, ἀλλὰ ἐπειδή μὲ τὴν ἐπέκταση τῆς ἐρημοποίησης τὸ πιὸ πολύτιμο πάνω στὴ γῆ κάποια στιγμὴ θὰ εἶναι τὸ καλὸ νερό. Τὸ νερὸ δὲν «βρίσκεται» ἁπλῶς σὲ κάποια σημεῖα τῆς γῆς. Στὴν πραγματικότητα, αὐτὸ εἶναι ὁ οἰκοδεσπότης τῆς γῆς. Κάθε ξηρὰ βρίσκεται στὴν ἀγκαλιά του. Τὰ νησιὰ περιτριγυρίζονται ἀπὸ νερό, μὰ καὶ κάθε ἤπειρος εἶναι ἕνα πελώριο νησί. Τὰ πάντα εἶναι νησί. Καὶ κάθε ἄνθρωπος εἶναι νησί. Πελάγη ὁλόκληρα βρίσκονται ἀνάμεσα στὸν καθένα μας καὶ στοὺς ἄλλους. Τί εἶναι ἀληθινὰ τὸ νερὸ ὡς θάλασσα, ὡς λίμνη, ὡς ποτάμι; Εἶναι ἀπειλή. Εἶναι ἡ σκοτεινὴ δύναμη, ἡ ἄβυσσος ποὺ μπορεῖ νὰ καταπιεῖ τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ πνίξει τὰ ἔργα του. Ταυτόχρονα ὅμως εἶναι καὶ εὐκαιρία. Μιὰ ἀληθινὴ φυσικὴ λεωφόρος, ὥστε ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀνοιχτεῖ σὲ κόσμους ποὺ δὲν τοὺς βάζει ὁ νοῦς του. Τί εἶναι ἀληθινὰ ἕνα νησί; Ἡ σιγουριά, ἡ ἀσφάλεια τοῦ μικροῦ, κλειστοῦ τόπου μου. Ὅμως μπορεῖ νὰ εἶναι καὶ κάτι ἄλλο: φτώχεια καὶ ὀρφάνια. Μπορεῖ δηλαδὴ νὰ μὲ κρατᾶ ἀκρωτηριασμένο ἀπὸ τὴν ἀληθινή μου φαμίλια: τοὺς ἀνθρώπους τῶν ἄλλων λαῶν, τῶν ἄλλων γλωσσῶν, τῆς ἄλλης σοφίας. Τὸ βασανιστικό, λοιπόν, γιὰ τὸν ἄνθρωπο εἶναι νὰ ἀποφασίσει πῶς θὰ σταθεῖ ἀπέναντι στὸ νησί του (ποὺ εἶναι καὶ σιγουριὰ καὶ ὀρφάνια), καὶ πῶς θὰ σταθεῖ ἀπέναντι στὰ πελάγη του (ποὺ εἶναι καὶ ἀπειλὴ καὶ εὐκαιρία). Ἡ παλιὰ ἱστορία λέει ὅτι ὑπῆρξε κάποτε ἕνας βασιλιάς, ὁ Ξέρξης, ποὺ θέλησε νὰ περάσει τὴ θάλασσα γιὰ νὰ ὑποτάξει τὸ ἀντίπερα. Θύμωσε μὲ τὴν τρικυμία τὴν ἀπειλή τῆς θάλασσας καὶ διέταξε νὰ τὴ μαστιγώσουν. Μά, τί βγαίνει μὲ τὴν ἐξουσία; Ὁ βασιλιὰς πέθανε ἐδῶ καὶ δυόμισυ χιλιάδες χρόνια. Ἡ θάλασσα ὅμως συνεχίζει καὶ ὑπάρχει: καὶ ὡς ἀπειλὴ καὶ ὡς εὐκαιρία. Μιὰ ἄλλη παλιὰ ἱστορία μιλᾶ γιὰ ἕναν ἄλλο βασιλιά, τὸν Ὀδυσσέα, ποὺ λάτρευε καὶ τὰ δυό: καὶ τὸ νησί του καὶ τὴ θάλασσα. Ταξίδεψε σὲ χίλιους τόπους. Σὲ κάποιον ἀπ αὐτοὺς συνάντησε ἐκεῖνο ποὺ ποθεῖ βαθιὰ ὁ ἄνθρωπος: 1 Τὸ κείμενο «Τα νησιά, αυτοί οι εφιάλτες» δημοσιεύτηκε στὸ βιβλίο τοῦ ΘΑΝΑΣΗ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ, «Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται», Ἐκδόσεις Ἐν πλῷ, Ἀθήνα ἐπίγνωση

4 τὴν εὐκαιρία νὰ γίνει ἀθάνατος καὶ νὰ κατακτήσει ἐπιτέλους ἕναν τρόπο ζωῆς καινούργιο, ποὺ νὰ μὴν ἔχει ἡμερομηνία λήξης. Μὰ γιὰ νὰ γίνει ἀθάνατος, θὰ ἔπρεπε νὰ μείνει ἐκεῖ. Ὁ Ὀδυσσέας δὲν τὸ ἄντεξε. Προτίμησε νὰ γυρίσει στὸ νησί του, καὶ ἔχασε τὴν ἀθανασία. Ὁ Ὀδυσσέας ἔχει καταγραφεῖ ὡς ὁ ταξιδευτής. Μά, ἂν τὸ ξαναδεῖ κανείς, μπορεῖ νὰ διακρίνει ὅτι στὴν πραγματικότητα ἦταν γιὰ πάντα ὁ αἰχμάλωτος τοῦ μικροῦ νησιοῦ του. Ἡ ἱστορία του δείχνει τὸ ἀνθρώπινο ἀδιέξοδο. Τὴν ἀδυναμία τοῦ ἀνθρώπου νὰ φτάσει ἀπὸ μόνος του σὲ μιὰ ἱκανοποιητικὴ σύνθεση ἀνάμεσα στὸ νησὶ καὶ στὸ πέρα ἀπὸ τὸ νησί. Μπορεῖ ἄραγε νὰ ὑπάρξει μιὰ ἄλλη στάση; Ἔχω τὴν ἐντύπωση πὼς μπορεῖ νὰ μᾶς βοηθήσει μιὰ ἄλλη ἱστορία, ἀπὸ τὰ εὐαγγέλια αὐτὴ τὴ φορά. Ὁ Χριστὸς καὶ οἱ μαθητές του βρίσκονταν στὴν ὄχθη μιᾶς λίμνης. Τοὺς ἔβαλε στὸ καράβι τους καὶ τοὺς ζήτησε νὰ πᾶνε ἀπέναντι. Ὁ ἴδιος δὲν μπῆκε, μὰ τοὺς ἔδωσε ραντεβοῦ στὴν ἀπέναντι ὄχθη. Οἱ μαθητὲς ὄντως ἄρχισαν τὸ ταξίδι. Μὰ ἐκεῖ ποὺ ἡ λίμνη ἦταν εὐκαιρία, ἔγινε ἀπειλή: ξέσπασε τρικυμία. Ὁ Χριστὸς τότε ἐμφανίστηκε ἔξω ἀπὸ τὸ καράβι, περπατώντας πάνω στὰ νερά. Ὁ Πέτρος ζήτησε νὰ πάει κοντά του, βγῆκε ἀπὸ τὸ καράβι κι ἄρχισε νὰ περπατᾶ κι αὐτὸς πάνω στὰ νερά. Ἀπέναντί του εἶχε τὸν Χριστό, ἀπὸ κάτω του εἶχε τὴν ἄβυσσο. Κάποια στιγμὴ ἡ ἄβυσσος τὸν τρόμαξε. Καὶ ἄρχισε νὰ βουλιάζει. Ὁ Χριστὸς ἅπλωσε τὸ χέρι του, τὸν κράτησε, καὶ ἀνέβηκαν μαζὶ στὸ καράβι. Ὁ περίεργος Χριστὸς μᾶς μπερδεύει. Μπερδεύει, μᾶλλον, τὶς σιγουριές μας. Ἐνῶ ἦταν μαζὶ μὲ τοὺς μαθητές, καὶ συνεπῶς οἱ μαθητὲς θὰ μποροῦσαν νὰ ποῦν «Ἔχουμε δικό μας τὸν Χριστό», αὐτὸς τοὺς δείχνει ὅτι στὴν πραγματικότητα δὲν τὸν ἔχουν συναντήσει ἀκόμα. Θὰ τὸν συναντήσουν ἂν ξεβολευτοῦν. Θυμηθεῖτε: ἦταν μαζί τους, μὰ δὲν τοὺς ἔδωσε ραντεβοῦ γιὰ τὸ σημεῖο ἀπ ὅπου χώρισαν. Τοὺς ἔδωσε ραντεβοῦ γιὰ τὸν ἀπέναντι τόπο. Καὶ ταυτόχρονα τοὺς καλεῖ νὰ τὸν δοῦν τὸν ἴδιο ὡς ἐρχόμενο. Ὄχι ὡς κατεχόμενο. Νὰ δοῦν δηλαδὴ ὅτι καλοῦνται σὲ μιὰ ὑπέροχη ἀβεβαιότητα: νὰ προσπαθήσουν νὰ συναντηθοῦν μὲ τὸν ἄλλον, ποὺ βρίσκεται ἀπέναντί τους. Τὸ νόημα πλέον δὲν βρίσκεται στὸν τόπο, ἀλλὰ στὸ ραντεβοῦ. Τὸ πλοῖο εἶναι ἡ ἀσφάλεια κάτι σὰν νησί. Ἔξω ἀπ αὐτὸ καραδοκεῖ τὸ χάος, ὁ πνιγμός. Ἐδῶ ὅμως καὶ πάλι ὁ Χριστὸς ἔρχεται νὰ μᾶς ξαφνιάσει. ἐπίγνωση

5 Καὶ πάλι ἔρχεται νὰ μᾶς δείξει ὅτι ἡ τρικυμία εἶναι ὄντως ἀπειλή, ἡ λύση ὅμως δὲν εἶναι τὸ κλείσιμο στὸ ἀμπάρι. Ὅσο κι ἂν μᾶς φαίνεται παράδοξο, ὁ Πέτρος συναντᾶ τὸν Χριστὸ ἐγκαταλείποντας τὸ πλοῖο. Κι ἂν βυθίζεται, δὲν βυθίζεται ἐπειδὴ ἡ θάλασσα εἶναι ὑγρὴ καὶ δὲν ἀντέχει τὸ βάρος τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Πέτρος βυθίστηκε ὅταν ἔχασε τὴν ἐμπιστοσύνη του σ αὐτὸν τὸν ἀπέναντι. Πότε σταμάτησε ἡ τρικυμία; Ὅταν ὁ Χριστὸς μπῆκε μέσα στὸ καράβι. Ὅταν δηλαδὴ τὸ καράβι ἔπαψε νὰ εἶναι περίκλειστο καὶ ἄνοιξε γιὰ νὰ ὑποδεχτεῖ ἐκεῖνον τὸν ἀπέναντι, ὥστε οἱ μέσα στὸ καράβι νὰ μπορέσουν νὰ λάβουν ἀπὸ τὸν φιλοξενούμενό τους αὐτὸ ποὺ ἔχασε ὁ Ὀδυσσέας: μιὰ νέα ζωή, χωρὶς λήξη. Σὰν παφλασμὸς ἐκείνων τῶν κυμάτων ἀκούγεται στὶς μέρες μας τὸ βασανιστικὸ ἐρώτημα: «Παγκοσμιοποίηση ἢ ὄχι;». Δὲν μοιάζει ἀληθινὰ ἡ Παγκοσμιοποίηση μὲ ἀπειλητικὸ πέλαγος; Μήπως ἄραγε θὰ ἦταν προτιμότερο νὰ ἀποτραβηχτοῦμε ὡς λαὸς καὶ ὡς ἄτομα, καθένας στὸ νησί του; Συγχωρῆστε με. Φοβᾶμαι μήπως δὲν ἔχουμε πάρει μυρωδιὰ ἀπὸ τὴν παραξενιὰ καὶ τὶς ἐκπλήξεις τοῦ Θεοῦ μας, καὶ ἁπλῶς ἀναπαράγουμε μιὰ λογική, λογικὴ σίγουρα, ἀλλὰ ποὺ θὰ μπορούσαμε κάλλιστα νὰ τὴν ἔχουμε δίχως νὰ εἴμαστε Χριστιανοί. Νὰ τὸ ποῦμε ὠμά: Γιὰ τὸν Χριστιανισμὸ δὲν ὑπάρχει δίλημμα «πέλαγος ἢ νησί». Ἡ ἀπάντηση εἶναι μία: φυσικὰ πέλαγος! Αὐτὴ ἡ ἀπάντηση ὅμως δὲν χρειάζεται ἀφέλεια. Χρειάζεται τὴν ἐπίγνωση ὅτι τὸ ἄνοιγμα στὰ πελάγη δὲν εἶναι περίπατος, ἀλλὰ διακινδύνευση. Εἶναι τὸ ρίσκο νὰ ἁρπάξεις τὸ χέρι τοῦ ἀπέναντι ἢ νὰ βυθιστεῖς στὸ ἐνδιάμεσο. Τὸ νησὶ ὅμως, παρόλη τὴ γλύκα του, εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ θάνατος! Εἶναι ἡ περίκλειστη ὕπαρξη. Ἂς σκεφτοῦμε: Μιὰ ἀνάσταση ποὺ θὰ περιοριζόταν στὸ νησάκι ἑνὸς λαοῦ, μιᾶς κουλτούρας, μιᾶς ἐποχῆς, θὰ ἦταν ἀνάσταση-μαϊμοὺ. Ψεύτικο δῶρο σὲ συσκευασία τάφου. Ἡ ἀνάσταση εἶναι ἀνάσταση, μόνο ἂν ἀφορᾶ τὴν οἰκουμένη ὁλόκληρη. Βρισκόμαστε σὲ πραγματικότητα πολυπολιτισμική. Ὅμως τὸ ζήτημα δὲν εἶναι ἁπλῶς οἱ ἄνθρωποι νὰ ζοῦν σὲ κοινὸ τόπο. Σὲ κοινὸ τόπο ζοῦν καὶ οἱ κρατούμενοι ἑνὸς στρατοπέδου συγκέντρωσης. Ἐκεῖ τὸ ἐνδιάμεσο οὔτε παραμένει, οὔτε ὅμως γίνεται τόπος συνάντησης. Ἐξατμίζεται, ὅπως γίνεται στὶς ἀποθῆκες ἐπίγνωση

6 στοιβαγμένων ὑλικῶν. Ὅμως ἡ ἄρση τῆς ἀπόστασης εἶναι ζωηφόρος μόνο ἂν γίνεται ἀπὸ τὴν ἀγάπη! Ἀλλιῶς, μπορεῖ νὰ γίνεται ἀπὸ βιαστή. Ἡ μεγάλη πληγή, λοιπόν, σήμερα εἶναι ὅτι στὶς πόλεις μας ὑπάρχουν κοντινὰ νησιά. Τὸ ἐνδιάμεσό τους δὲν εἶναι ἀχανὲς σὰν τὸ πέλαγος, ἀλλὰ λεπτὸ ὅσο μιὰ μεσοτοιχία. Εἶναι ὅμως ἐξίσου ἀνθεκτικὸ στὸ νὰ κρατᾶ τὰ νησιὰ ἀνέπαφα τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο. Ἡ μεγάλη πληγή, δηλαδή, εἶναι νὰ δημιουργοῦνται γκέτο. Γειτονικὰ μὲν τὸ ἕνα στὸ ἄλλο, ἀλλὰ τὸ καθένα περίκλειστο. Οὔτε ὅμως ἀρκεῖ κι ἐκεῖνο τὸ εἶδος τῆς γαλήνης, ποὺ ἔχει τὸ μοντέλο τοῦ σοῦπερ-μάρκετ. Κι ἐκεῖ μέσα κινεῖται πλῆθος διαφορετικῶν ἀνθρώπων. Ἀλλὰ καθένας εἶναι περίκλειστο νησί. Ἀκόμα κι ὅταν τὸ σοῦπερ-μάρκετ εἶναι γεμάτο, ἡ τροχιὰ τοῦ καθενὸς δὲν ἔχει ὅρο καὶ προϋπόθεση τὴν τροχιὰ τοῦ ἄλλου. Εἴτε ἕνας, εἴτε χίλιοι μέσα σὲ μιὰ κοινωνία τοῦ τύπου τοῦ σοῦπερ-μάρκετ, ἡ τροχιὰ τοῦ καθενὸς εἶναι ἴδια καὶ μοναχική: εἴσοδος - ράφι - ταμεῖο. Ἂν κριτήριο γίνει ἡ συνάντηση γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶμε, τότε ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον κατανοεῖ καὶ ἑρμηνεύει καθένας τὸν κόσμο (ἤτοι ἡ πίστη, ὁ πολιτισμός, ἡ ἰδεολογία) ἔχει ἐξαιρετικὴ σημασία καί, συνεπῶς, δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἕνα ζήτημα στριμωγμένο σὲ μιὰ γωνιὰ τοῦ ἰδιωτικοῦ χώρου. Χρειάζεται νὰ βγαίνει στὸ φῶς, στὸ δημόσιο χῶρο νὰ ἀποτολμᾶ συζήτηση καὶ νὰ ἀποδέχεται τὴν ἀναμέτρηση μὲ τὴν ὀπτικὴ τῶν ἄλλων. Κάτι τέτοιο λιπαίνει τὰ ἀνθρώπινα. Διότι αὐτὸ ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο νὰ εἶναι ἄνθρωπος κι ὄχι πράγμα, εἶναι ἡ δυνατότητα νὰ ἀναζητεῖ τί κάνει τὴ ζωή του αὐθεντική, καὶ τί τὴν ψευτίζει. Τί φέρνει ζωὴ καὶ τί θάνατο. Τί ἀποτελεῖ χέρι συντροφικὸ ἤ, ἀντιθέτως, νύχια ἁρπακτικοῦ, καὶ τί ἀποτελεῖ ἀρμένισμα ἤ, ἀντιθέτως, βούλιαγμα στὴν ἄβυσσο. Καλὴ κωπηλασία, λοιπόν! ἐπίγνωση

7 Ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐν Χριστῷ καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν Ἑρμηνευτικὴ προσέγγιση τοῦ Ἡσαΐας ια 1-9 ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Στὸν χῶρο τῆς Ὀρθοδοξίας ἡ Γραφὴ δὲν κατανοήθηκε ποτὲ σὰν μιὰ δεύτερη, παράλληλη πρὸς τὴν παράδοση, πηγὴ τῆς πίστης, ὅπως συνέβη στὸν καθολικισμὸ μετὰ τὴ σχετικὴ ἀπόφαση τῆς Συνόδου τοῦ Τριδέντου κατὰ τὸν ις μ.χ. αἰώνα. Ἀντίθετα, καθ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς πρώτης χριστιανικῆς χιλιετίας, ἡ Γραφὴ κατανοεῖται ὡς τμῆμα μιᾶς εὐρύτερης παράδοσης, ἡ ὁποία παραμένει ζωντανὴ καὶ ἀδιάσπαστη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἀβραάμ. Κάθε φορὰ ποὺ οἱ ἀρχαῖοι ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς ἐπικαλοῦνται τὴ μαρτυρία τῆς Γραφῆς, δὲν παραπέμπουν σὲ κάποια ἀντικειμενικὰ ἀξιόπιστη πηγή, ἀλλὰ στὴ ζωντανὴ παράδοση τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τῆς ὁποίας αἰσθάνονται ὅτι ἀποτελοῦν συνέχεια. Τὸ «κατὰ τὰς Γραφάς» κατανοεῖται ὡς μιὰ πληροφορία ποὺ παραλαμβάνεται καὶ παραδίδεται. Αὐτὴ ἡ πληροφορία «κατὰ τὰς Γραφάς» ὅμως δὲν θὰ μποροῦσε νὰ ἔχει κύρος ἔξω ἀπὸ τὸν χῶρο τῆς παραλαβῆς καὶ τῆς παράδοσης, δηλαδὴ τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι χαρακτηριστικὰ στὴν προκειμένη περίπτωση τὰ λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρὸς τοὺς Κορινθίους: «Σᾶς παρέδωσα τὴ διδασκαλία ποὺ εἶχα κι ἐγὼ παραλάβει καὶ ποὺ ἔχει πρωταρχικὴ σημασία: ὅτι δηλαδὴ ὁ Χριστὸς πέθανε, σύμφωνα μὲ τὶς Γραφές, γιὰ τὶς ἁμαρτίες μας...» (Α Κορ. ιε 3εξ) 1. Ἡ Ἐκκλησία, λοιπόν, παρέλαβε σύνολη τὴν ἰουδαϊκὴ γραπτὴ παράδοση ὡς μιὰ αὐθεντικὴ μαρτυρία τῆς ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ στὴν ἀνθρώπινη Ἱστορία καὶ τὴν ἀναγνώρισε ὡς δική της Ἁγία Γραφὴ ὑπὸ τὸν τίτλο «Παλαιὰ Διαθήκη». Τὸ ἀποφασιστικὸ κριτήριο γιὰ τὴν αὐθεντικότητα ἑνὸς βιβλικοῦ κειμένου ἀποτελεῖ ἡ μαρτυρία τῆς κοινότητας, ἡ ὁποία παρέδωσε τὸ συγκεκριμένο κείμενο, καθὼς πίσω ἀπὸ κάθε βιβλικὸ κείμενο οἱ ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς βλέπουν μιὰ κοινότητα, ἡ ὁποία βίωσε τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ μέσα στὴν 1 Πρβλ. Α Κορ. ια 2, 23. Β Θεσ. β 15. γ 6. ἐπίγνωση

8 ἱστορία της καὶ διατήρησε τὴν ἐμπειρία της αὐτὴ ζωντανὴ μέσα στὴν προφορική της παράδοση πρὶν τὴν καταγράψει καὶ στὴ συνέχεια ἡ ἴδια αὐτὴ κοινότητα ἀναγνωρίσει αὐτὴν τὴν καταγραφὴ ὡς αὐθεντικὴ μαρτυρία τῆς ἐμπειρίας της. Μὲ βάση μιὰ τέτοια κατανόηση τῆς Γραφῆς, ὁ φόβος ποὺ συχνὰ ἐγείρεται μήπως κλονιστεῖ τὸ κύρος καὶ ἡ αὐθεντία τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὴν ἀποδοχὴ μιᾶς ὑποκειμενικῆς ἑρμηνείας τοῦ βιβλικοῦ κειμένου καθίσταται ἄνευ ἀντικειμένου, ἐφόσον ἡ ἑρμηνεία τῆς Γραφῆς μόνον στὸ πλαίσιο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι δυνατή. Αὐτὸ ἀκριβῶς καθορίζει ἄλλωστε καὶ ὁ ιθ κανόνας τῆς Πενθέκτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου (Κωνσταντινούπολη, 691 μ.χ.), ποὺ ἀποτελεῖ τὴ βάση τῆς ὀρθόδοξης Ἑρμηνευτικῆς τῆς Βίβλου: «εἰ γραφικὸς ἀνακινηθείῃ λόγος, μὴ ἄλλως τοῦτον ἑρμηνευέτωσαν ἢ ὡς ἂν οἱ τῆς Ἐκκλησίας φωστῆρες καὶ διδάσκαλοι, τῶν οἰκείων συγγραμμάτων παρέθεντο». Τὸν κανόνα αὐτὸν μπορεῖ κανεὶς νὰ τὸν κατανοήσει κατὰ δύο τρόπους. Εἴτε νὰ τὸν κατανοήσει κατὰ λέξη, νὰ αἰσθανθεῖ δηλαδὴ ὑποχρεωμένος νὰ χρησιμοποιήσει κατὰ τὴν ἑρμηνεία του μόνον παραθέματα ἀπὸ τοὺς Πατέρες, εἴτε νὰ τὸν κατανοήσει ὡς μιὰ προτροπή, ὥστε νὰ ἑρμηνεύσει τὴ Γραφὴ κατὰ τὸ πνεῦμα τῶν Πατέρων, πράγμα ποὺ σημαίνει ὅτι ἡ ἑρμηνεία του δὲν μπορεῖ νὰ στρέφεται ἐνάντια στὴν πίστη τῆς Ἐκκλησίας. Βασική, ἑπομένως, ἀρχὴ μιᾶς ὀρθόδοξης Ἑρμηνευτικῆς εἶναι τὸ ὅτι ἡ ἑρμηνεία εἶναι ἔργο τῆς κοινότητας, ἡ ὁποία ἀναγνώρισε τὸ συγκεκριμένο κείμενο ὡς Ἁγία Γραφή της, ἐπειδὴ θεώρησε ὅτι σ αὐτὸ ἀντικατοπτρίζεται ἡ πίστη της. Στὴν ἀντίθετη περίπτωση, ὅταν μιὰ ἑρμηνεία δὲν συμφωνεῖ μὲ τὴν πίστη τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε ἡ ἑρμηνεία αὐτὴ εἶναι λανθασμένη εἴτε τὸ ἑρμηνευόμενο κείμενο δὲν μπορεῖ πλέον νὰ θεωρηθεῖ Ἁγία Γραφή. Ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ χαρακτηριστικὰ παραδείγματα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ποὺ καταδεικνύει τὸ πῶς ἡ κοινότητα ἑρμηνεύει μὲ ζωντανὸ κι ἑπομένως διαφορετικὸ τρόπο τὸ ἴδιο κάθε φορὰ κείμενο, ὥστε νὰ ἀνταποκριθεῖ στὶς ἑκάστοτε ἀνάγκες της, εἶναι ἡ περικοπὴ Ἡσαΐας ια 1-9: ια 1 Καὶ ἐξελεύσεται ῥάβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαὶ καὶ ἄνθος ἐκ τῆς ῥίζης ἀναβήσεται. 2 καὶ ἀναπαύσεται ἐπ αὐτὸν πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πνεῦμα σοφίας καὶ συνέσεως, ἐπίγνωση 8

9 πνεῦμα βουλῆς καὶ ἰσχύος, πνεῦμα γνώσεως καὶ εὐσεβείας 3 ἐμπλήσει αὐτὸν πνεῦμα φόβου Θεοῦ. οὐ κατὰ τὴν δόξαν κρινεῖ, οὐδὲ κατὰ τὴν λαλιὰν ἐλέγξει 4 ἀλλὰ κρινεῖ ταπεινῷ κρίσιν, καὶ ἐλέγξει τοὺς ταπεινοὺς τῆς γῆς καὶ πατάξει γῆν τῷ λόγῳ τοῦ στόματος αὐτοῦ, καὶ ἐν πνεύματι διὰ χειλέων ἀνελεῖ ἀσεβῆ. 5 καὶ ἔσται δικαιοσύνῃ ἐζωσμένος τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἀληθείᾳ εἰλημένος τὰς πλευράς. 6 Καὶ συμβοσκηθήσεται λύκος μετὰ ἀρνός, καὶ πάρδαλις συναναπαύσεται ἐρίφῳ καὶ μοσχάριον καὶ ταῦρος καὶ λέων ἅμα βοσκηθήσονται, καὶ παιδίον μικρὸν ἄξει αὐτούς. 7 καὶ βοῦς καὶ ἄρκτος ἅμα βοσκηθήσονται, καὶ ἅμα τὰ παιδία αὐτῶν ἔσονται, καὶ λέων καὶ βοῦς ἅμα φάγονται ἄχυρα 8 καὶ παιδίον νήπιον ἐπὶ τρώγλην ἀσπίδων καὶ ἐπὶ κοίτην ἐκγόνων ἀσπίδων τὴν χεῖρα ἐπιβαλεῖ. 9 καὶ οὐ μὴ κακοποιήσωσιν οὐδὲ μὴ δύνωνται ἀπολέσαι οὐδένα ἐπὶ τὸ ὄρος τὸ ἅγιόν μου ὅτι ἐνεπλήσθη ἡ σύμπασα τοῦ γνῶναι τὸν κύριον ὡς ὕδωρ πολὺ κατακαλύψαι θαλάσσας. Ἂν θὰ ἐπιχειροῦσε νὰ προσεγγίσει κανεὶς τὸ παραπάνω κείμενο μὲ βάση τὴ σύγχρονη ἱστορικοκριτικὴ μέθοδο ἑρμηνείας τῆς Γραφῆς, θὰ κατέληγε μὲ βάση τὸ λεξιλόγιο, τὸ ὕφος καὶ τὴ θεματολογία του στὸ συμπέρασμα πὼς ἡ συγκεκριμένη περικοπὴ δὲν προέρχεται ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν προφήτη Ἡσαΐα, ὁ ὁποῖος ἔζησε τὸν η π.χ. αἰώνα, ἀλλὰ συνιστᾶ ἕνα τυπικὸ κείμενο τῆς μεταιχμαλωσιακῆς περιόδου, ποὺ ἀντικατοπτρίζει τὶς μεσσιανικὲς προσδοκίες τῆς ἰουδαϊκῆς κοινότητας τοῦ ς π.χ. αἰώνα, ἡ οποία, ἀπογοητευμένη ἀπὸ τὴν ἀποτυχία τῆς δαβιδικῆς δυναστείας, ἐλπίζει σὲ μιὰ νέα εὐκαιρία ποὺ ὁ Θεὸς θὰ δώσει στὸν λαό του, κάνοντας τὴν ἱστορία τῆς βασιλείας νὰ ἐπιστρέψει ἐπίγνωση

10 στὴν ἀφετηρία της, στὸν πατέρα τοῦ Δαβίδ στὸν Ἰεσσαί, καὶ νὰ ἀρχίσει ξανά, μὲ ἕναν νέο ἰδεώδη ἡγεμόνα, φορέα τοῦ πνεύματος τοῦ Κυρίου, ποὺ θὰ κυβερνᾶ γιὰ λογαριασμό του καὶ κατ ἐντολήν του μὲ ἀπόλυτη δικαιοσύνη, ἐνῶ ὁλόκληρη ἡ κτίση θὰ ἐπιστρέψει στὴν παραδείσια κατάσταση. Ὡστόσο, οἱ ἀρχαῖοι ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς δὲν ἀσχολοῦνται μὲ θεωρητικὰ ζητήματα αὐθεντικότητας τοῦ κειμένου. Ἐφόσον ἡ Ἐκκλησία παρέλαβε ἀπὸ τὴ Συναγωγὴ τὰ ἱερά της κείμενα καὶ τὰ ἀναγνώρισε ὡς αὐθεντικὴ μαρτυρία τῆς ἀποκάλυψης τοῦ Θεοῦ στὸν κόσμο καὶ μαζὶ μὲ αὐτὰ παρέλαβε καὶ τὴ μεσσιανικὴ ἑρμηνεία τῶν προφητικῶν κειμένων, τὸ σημαντικότερο πρόβλημα γιὰ τὴν Ἐκκλησία τῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων δὲν ἦταν τὸ ἂν ὁ Ἡσαΐας ἔγραψε πράγματι ἕνα κείμενο ἢ ὄχι, ἀλλὰ τὸ ἂν αὐτὸς ποὺ ἐξαγγέλλεται στὸ συγκεκριμένο κείμενο ἦταν ὁ Ἰησοῦς ἢ ὄχι. Ἔτσι, οἱ προσπάθειες τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων ἐκείνης τῆς ἐποχῆς στρέφονταν, λόγω τῆς ἀντιπαράθεσής τους πρὸς τὸν ἰουδαϊσμό, στὸ νὰ συσχετίσουν ὅλα τὰ μεσσιανικὰ κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μὲ τὸν Ἰησοῦ. Αὐτὸ τὸ διαπιστώνει κανεὶς τόσο στὸν Ὠριγένη ὅσο καὶ στὸν Εὐσέβιο Καισαρείας, οἱ ὁποῖοι γράφουν κατὰ τὸν γ μ.χ. αἰώνα τὰ ὑπομνήματά τους στὸν Ἡσαΐα. Κυρίαρχο στοιχεῖο στὴν ἑρμηνεία τους εἶναι τὸ ὅτι ὁ Ἡσαΐας στοὺς στχ. 1-5 κάνει λόγο γιὰ τὸν Ἰησοῦ καὶ στοὺς στχ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, στὴν ὁποία συγκεντρώνονται κάθε εἴδους ἄνθρωποι, καλοὶ καὶ κακοί, πλούσιοι καὶ φτωχοί. Τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ἐκκλησιαστικῶν συγγραφέων νὰ ταυτίσουν τὸν ἐξαγγελλόμενο στὰ μεσσιανικὰ κείμενα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μὲ τὸν Ἰησοῦ βασίζεται στὴν ἀντιπαράθεση μεταξὺ Συναγωγῆς καὶ Ἐκκλησίας. Περὶ τὰ μέσα τοῦ δ μ.χ. αἰώνα ὅμως ὁ ἑρμηνευτικὸς ὁρίζοντας ἀλλάζει. Ἐνδιαφέρον στὸ σημεῖο αὐτὸ παρουσιάζει ἡ διαπίστωση ὅτι οἱ ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς, οἱ ὁποῖοι γράφουν αὐτὴν τὴν περίοδο, Βασίλειος ὁ Μέγας, Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος καὶ Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, ἂν καὶ ἀποδέχονται τὴν παραπάνω ἑρμηνεία ὡς αὐτονόητη, δὲν δείχνουν κανένα ἐνδιαφέρον πλέον νὰ ἀναφερθοῦν στὰ ὑπομνήματά τους ἀναλυτικὰ σ αὐτήν. Ἡ θεολογικὴ ἀντιπαράθεση πρὸς τὸν Ἰουδαϊσμὸ ἀνήκει πλέον στὸ παρελθὸν καὶ ἡ Ἐκκλησία δὲν νιώθει πιὰ ἀπειλημένη ἀπὸ τὴ Συναγωγή. Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη δὲν κατανοεῖται πλέον ὡς ἕνα ἰουδαϊκὸ βιβλίο, στὸ ὁποῖο ἁπλῶς ἐξαγγέλλεται ὁ μεσσίας, ἀλλὰ ὡς ἕνα χριστιανικὸ βιβλίο, τὸ ὁποῖο μαρτυρεῖ γιὰ τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ ὁ ὁποῖος ἐνεργεῖ μέσα στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία. Ὁ ἴδιος Λόγος τοῦ Θεοῦ, στὸν ὁποῖο ἐπίγνωση 10

11 ἀναφέρεται ἡ Καινὴ Διαθήκη, ἐνεργεῖ μέσα στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τῆς δημιουργίας καὶ γι αὐτὸν γίνεται λόγος καὶ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Στόχος ἑπομένως, μιᾶς ὀρθόδοξης ἑρμηνείας τῆς Γραφῆς εἶναι τὸ νὰ ἀναγνωρίσει στὴν Παλαιὰ Διαθήκη Ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος χαρακτηρίζεται ὡς «ὁ ὢν καὶ ὁ ἦν καὶ ὁ ἐρχόμενος» (Ἀποκ. α 4). Τὸν ἴδιο στόχο διαπιστώνει κανεὶς καὶ στὴν εἰκονογραφία, ἡ ὁποία ἐπηρεάστηκε ἀπὸ τὴ συγκεκριμένη ἑρμηνεία. Μιὰ πολὺ γνωστὴ εἰκόνα εἶναι ἡ λεγόμενη «Ρίζα τοῦ Ἰεσσαί». Στὸ κάτω μέρος τῆς εἰκόνας παριστάνεται ξαπλωμένος ὁ πατέρας τοῦ Δαβίδ, ὁ Ἰεσσαί, καὶ ἀπὸ τὴν κοιλιά του βγαίνει ἕνα δένδρο. Στὰ κλαδιὰ τοῦ δένδρου παριστάνονται διάφορα πρόσωπα τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ στὴν κορυφὴ ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς μὲ τὴν ἐπιγραφή «Ο ΩΝ» στὸ φωτοστέφανό του. Ἡ ἐπιγραφὴ αὐτὴ ταυτίζει τὸν Ἰησοῦ μὲ τὸν Θεὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἐφόσον ἡ ἔκφραση «Ο ΩΝ» προέρχεται ἀπὸ τοὺς Ο καὶ ἀποτελεῖ κατὰ λέξη μετάφραση τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ, ὅπως αὐτὸ παραδίδεται στὸ Ἔξοδος γ 15. Παράλληλα, τὰ περιγραφόμενα στὴν Παλαιὰ Διαθήκη γεγονότα δὲν κατανοοῦνται πλέον ἁπλῶς ὡς γεγονότα τοῦ παρελθόντος, ἀλλὰ ὡς προτυπώσεις γεγονότων τοῦ παρόντος καὶ τοῦ μέλλοντος καὶ ἑπομένως ξεχωριστῆς σημασίας γιὰ τὴ σωτηρία. Ἡ ὑμνολογία τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας εἶναι γεμάτη ἀπό τέτοιες τυπολογικὲς ἑρμηνεῖες: Ράβδος ἐκ τῆς ῥίζης Ἰεσσαί, καὶ ἄνθος ἐξ αὐτῆς, Χριστέ, ἐκ τῆς Παρθένου ἀνεβλάστησας ἐξ ὄρους ὁ αἰνετὸς κατασκίου δασέος ἦλθες σαρκωθεὶς ἐξ ἀπειράνδρου, ὁ ἄυλος καὶ Θεός δόξα τῇ δυνάμει σου, Κύριε. Στὸν ὕμνο αὐτὸ διαπιστώνεται καὶ ἕνα νέο στοιχεῖο ἡ σύνδεση μιᾶς μεσσιανικῆς προφητείας μὲ τὴν Παναγία. Μετὰ τὴν Γ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο στὴν Ἔφεσο τὸ 341 μ.χ., ἡ ὁποία ἀνακήρυξε τὴν Μαρία ὡς «Θεοτόκο» ἐνάντια στὴ διδασκαλία τοῦ Νεστορίου, ἀρχίζει ἕνας νέος κύκλος ἑρμηνείας τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης: Οἱ προφῆτες δὲν ἐξήγγειλαν μόνον τὴν ἔλευση τοῦ Μεσσία, ἀλλὰ μίλησαν μὲ τὴν ἴδια σαφήνεια καὶ γιὰ τὴ μητέρα του. ἐπίγνωση 11

12 Ἀπὸ τὴν παραπάνω ἐπισκόπηση τῆς ἱστορίας τῆς ἑρμηνείας τῆς περικοπῆς Ἡσαΐας ια 1-9 προκύπτει ὅτι ὁ ἐπιδιωκόμενος ἀπὸ τὴ σύγχρονη βιβλικὴ ἔρευνα στόχος τῆς ἑρμηνευτικῆς διαδικασίας, ἡ προσαρμογὴ τῆς ἑρμηνείας στὶς κάθε φορὰ ἀνάγκες μιᾶς συγκεκριμένης κοινότητας πιστῶν, συνιστοῦσε καθ ὅλην τὴ διάρκεια τῆς πρώτης χριστιανικῆς χιλιετίας τὴ συνήθη πρακτικὴ τῆς Ἐκκλησίας. Κατὰ συνέπεια, ἡ τυπολογικὴ ἑρμηνεία, μὲ τὸν συνειδητὰ ὑποκειμενικό της χαρακτήρα καὶ τὴν εὐελιξία της, θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει ἕνα πολὺ χρήσιμο ἐργαλεῖο γιὰ τὴ μελέτη τῆς Βίβλου σήμερα, καθὼς ἀφήνει πολὺ περισσότερο ἐλεύθερο χῶρο γιὰ συνεχῶς νέες ἑρμηνεῖες καὶ προσεγγίσεις τῶν βιβλικῶν κειμένων ἀπὸ ὅ,τι οἱ «ἀντικειμενικές» μέθοδοι τῆς ἱστορικοκριτικῆς ἔρευνας. Προϋπόθεση ὅμως γιὰ νὰ χαρακτηριστεῖ μιὰ σύγχρονη ἑρμηνευτικὴ προσέγγιση ἑνὸς βιβλικοῦ κειμένου ὡς «ὀρθόδοξη» δὲν εἶναι τὸ νὰ μιμεῖται αὐτὴ μεθόδους ποὺ κατὰ καιροὺς ἐφαρμόστηκαν ἀπὸ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ τὸ νὰ ἀνταποκρίνεται σὲ πραγματικὲς ἀνάγκες τῆς κοινότητας ποὺ ἀναγνωρίζει τὸ συγκεκριμένο κείμενο ὡς Ἁγία Γραφή της. Αὐτό, βέβαια, προϋποθέτει τὴν ὕπαρξη μιᾶς ζωντανῆς κοινότητας, ἡ ὁποία βρίσκεται σὲ συνεχὴ διαλεκτικὴ σχέση μὲ τὴν παράδοση καὶ τὶς Γραφές της, καθὼς μόνο στὸ πλαίσιο μιᾶς τέτοιας κοινότητας εἶναι δυνατὸν νὰ γίνεται λόγος γιὰ ὀρθόδοξη ἑρμηνεία. ἐπίγνωση 12

13 Norman Russell Χρῆστος Γιανναρᾶς: Ἐρωταποκρίσεις (προδημοσίευση) Ἐρώτηση 12. Ὁ Andrew Louth ἔχει πρόσφατα ἑστιάσει στὸν ρεαλισμὸ τῆς ἀνάλυσής σου γιὰ τὴν ἀγάπη, σημειώνοντας ὅτι τὸ βιβλίο Σχόλιο στὸ Ἆσμα Ἀσμάτων ξεκινάει ἐντυπωσιακὰ μὲ τὴν ἐπισήμανση «Γνωρίζουμε τὸν ἔρωτα μόνο στὴν ἀπόσταση τῆς ἀποτυχίας». Ἀλλοῦ ἔχεις ἀναφέρει τὸν γάμο ὡς μία «βίαιη ἀντιπαράθεση τῶν ἐγώ» ποὺ περιλαμβάνει συγκρούσεις, σκληρὲς λέξεις καὶ πληγωμένα αἰσθήματα. Ὅσο κι ἂν καταφέρουμε νὰ ἀσκηθοῦμε ὥστε νὰ μὴν ἐπιβάλουμε τὸ θέλημά μας στὸν σύντροφό μας «τὸ τίμημα πληρώνεται μὲ πόνο ποὺ ἐξαφανίζει κάθε αἴσθηση ἐπιτυχίας». Ὑπαινίσσεσαι πὼς σὲ κάθε περίπτωση εἶναι ἡ ἀνθρώπινη ἐμπειρία τοῦ μοιράσματος, τῆς ὑποχώρησης ἀπὸ τὴν αὐτονομία τοῦ ἐγώ, ποὺ μᾶς ἐπιτρέπει νὰ καθρεφτίσουμε τὴν κενωτικὴ αὐταπάρνηση τοῦ Χριστοῦ καὶ κάνει τὴ δυνατότητα τῆς μετάβασης πρὸς τὸν Θεῖο τρόπο ἐφικτή. Πῶς θὰ χαρακτήριζες τὴ μετάβαση σὲ ἕναν τέτοιον τρόπο ὕπαρξης μὲ ὅρους τόσο ρεαλιστικοὺς ὅπως αὐτοὺς ποὺ χρησιμοποίησες γιὰ τὸν γάμο; Ἀπάντηση: Θὰ ἤθελα νὰ σοῦ θυμίσω, Norman, τὴν ἐκπληκτικὴ φράση τοῦ ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ: Δίχα ἐπιθυμίας οὐ γίνεται πόθος, οὗ τέλος ἐστὶν ἡ ἀγάπη. Νομίζω πὼς ὁ Μάξιμος χρησιμοποιεῖ τὴ λέξη ἐπιθυμία μὲ τὴ σημασία ποὺ τῆς ἀποδίδουμε καὶ σήμερα, στὴ μετα-φροϋδικὴ ἐποχή: Εἶναι ἡ ἀπρόσωπη ἐνστικτώδης ὁρμή, ὁρμὴ ἰδιοποίησης, κυριαρχίας, κατοχῆς τοῦ ἔναντι «ἄλλου» προκειμένου νὰ ἐξασφαλίσουμε ἀτομικὴ ἠδονή. Εἶναι ἀναγκαιότητα τῆς φύσης. Ὁ πόθος εἶναι βίωμα ἐπιθυμίας, ἀλλὰ προσωποποιημένο: Ἐπιθυμοῦμε ἕναν συγκεκριμένο «ἄλλον», ἀναφέρεται ἡ ἐπιθυμία μας στὴν ἑτερότητα τοῦ «ἄλλου», ἐπίγνωση 13

14 μᾶς γοητεύει, μᾶς διεγείρει, μᾶς μεταρσιώνει ὄχι ἕνα ὁποιοδήποτε ἀντικείμενο ἐπιθυμητό, ἀλλὰ κάποια ἢ ὅλα τὰ μοναδικά, ἀνόμοια καὶ ἀνεπανάληπτα γνωρίσματα συγκεκριμένου «ἄλλου». Παρὰ τὴν ἀναφορά του στὴ λογικὴ (λόγου-φανέρωσης) πραγματικότητα τοῦ ἄλλου, ἴσως καὶ στὴν προσωπική του ἐνεργὸ ἑτερότητα, ὁ πόθος εἶναι μᾶλλον δεσμευμένος στὸν ἐνστικτώδη (φυσικῆς ἀναγκαιότητας) χαρακτήρα τῆς ἐπιθυμίας. Γι αὐτὸ καὶ τόσο συχνά, ἐνῶ εἴμαστε ἀπολύτως βέβαιοι ὅτι ἔχουμε «ὁλοκληρωτικά» καὶ «γιὰ πάντα» ἐρωτευθεῖ ἕνα συγκεκριμένο πρόσωπο, ἀρκεῖ κάποιο χρονικὸ διάστημα γιὰ νὰ «ἀνακαλύψουμε» ὅτι οἱ βεβαιότητές μας ἦταν μόνο ψευδαίσθηση. Ὁ ἅγιος Μάξιμος μᾶς λέει, ἂν τὸν ἑρμηνεύω σωστά, ὅτι σκοπός, στόχος («τέλος») τοῦ πόθου εἶναι ἡ ἀγάπη. Ἀγάπη θὰ πεῖ: νὰ βγῶ ἀπὸ τὸ ἐγώ μου, νὰ ἐλευθερωθῶ ἀπὸ τὴ φυσικὴ ἰδιοτέλεια τῆς ὁρμῆς, γιὰ νὰ ἀποδεχθῶ τὸν ἄλλον, ὡς μέτοχο τῆς ζωῆς καὶ τῆς ὕπαρξής μου, νὰ μοιραστῶ τὴ ζωὴ καὶ τὴν ὕπαρξη μὲ τὸν «ἄλλον»: τὸ θέλημά μου, τὶς προοπτικές μου, τὶς φυσικὲς ἐνορμήσεις μου καὶ ἐπιθυμίες. Νὰ γίνει ὁ «ἄλλος» γιὰ μένα προϋπόθεση καὶ δυνατότητα γιὰ τὴν παραίτηση ἀπὸ τὴν ὑπαρκτικὴ ἀτομικότητα καὶ ἰδιοτέλειά μου, νὰ γίνει ἡ ὕπαρξή μου ἀγάπη, «καθ ὁμοίωσιν» τῆς ὕπαρξης τοῦ Θεοῦ. Καὶ αὐτὸ τὸ θαῦμα νὰ συντελεσθεῖ «ἀνεπαισθήτως», χωρὶς τὴν παραμικρὴ ἐπίγνωση καὶ ἐπιδίωξη ἀξιομισθίας, νὰ συντελεσθεῖ ἡ ἐλευθερία ἀπὸ τὸν τρόπο τῆς κτιστότητας μέσω τῆς ταπεινῆς ἀποδοχῆς τῶν ἀναγκαιοτήτων τῆς κτιστότητας. Ἔτσι ἡ ἐπιθυμία καὶ ὁ πόθος φανερώνονται ὡς τὰ στοιχεῖα τῆς «κατ εἰκόνα Θεοῦ» δημιουργίας τοῦ ἀνθρώπου, στοιχεῖα μὲ τὰ ὁποῖα προικίστηκε ἡ φύση τοῦ ἀνθρώπου, κάθε ἄνθρωπος: Ἡ «ἀγαπητικὴ δύναμις» (δυνατότητα), τὸ κυρίως στοιχεῖο τοῦ «κατ εἰκόνα», εἶναι ἐγκατεσπαρμένη στὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου «ὡς ἂν ἄνθρωπος βάλῃ τὸν σπόρον ἐπὶ τῆς γῆς καὶ καθεύδῃ καὶ ἐγείρηται νύκτᾳ καὶ ἡμέραν, καὶ ὁ σπόρος βλαστάνῃ καὶ μηκύνεται ὡς οὐκ οἶδεν αὐτός, αὐτομάτῃ γὰρ ἡ γῆ καρποφορεῖ» (Μάρκ. 4, 26-28). Βέβαια, δὲν παύει ἡ ἀγάπη νὰ εἶναι δυνατότητα ὄχι ἀναγκαιότητα ὅπως ἡ ἐπιθυμία καὶ ὁ πόθος. Ἀλλὰ δυνατότητα τὴν ὁποία (θὰ τολμοῦσα νὰ πῶ) «προσφέρει» ἡ φύση στὸ πρόσωπο, μέσω τῆς ἐπιθυμίας καὶ τοῦ πόθου. Ἀξιοποιεῖ τὴν ἐπιθυμία καὶ τὸν πόθο ἡ ἐλευθερία γιὰ νὰ κατορθώσει τὴν κενωτικὴ ἀγάπη, νὰ πραγματώσει μὲ τὸν ἔρωτα τῶν σωμάτων τὸν ἔρωτα τοῦ Χριστοῦ γιὰ τὴν Ἐκκλησία. ἐπίγνωση 14

15 Ἡ φράση τοῦ ἁγίου Μαξίμου ἀνατρέπει ριζικὰ τὴν ἐγγενὴ στὸν θρησκευτικὸ ἄνθρωπο (ἀνερμήνευτη ἀλλὰ βασανιστική) φοβία τῆς σεξουαλικότητας. Συμπληρώνει θὰ ἔλεγα ὁ Μάξιμος τὴ θέση τοῦ Παύλου γιὰ τὴν πραγμάτωση, μέσω τῆς σεξουαλικῆς σχέσης, τῆς ἀμοιβαίας αὐτοπαράδοσης καὶ αὐτοπροσφορᾶς ποὺ ἀναδείχνει τὸν γάμο «μυστήριο», δηλαδὴ φανέρωση τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ τρόπου τῆς βασιλείας. Δυστυχῶς, ἡ θρησκειοποίηση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ γεγονότος ἔχει καταστήσει τὴ σεξουαλικότητα ἐξ ὁρισμοῦ ἐνοχικὸ δεδομένο στὶς συνειδήσεις μεγάλου μέρους τῆς Χριστιανικῆς καὶ μὴ ἀνθρωπότητας. Τὸ ἀσυμβίβαστο τῆς ἱερωσύνης μὲ τὴ σεξουαλικότητα στὸν Ρωμαιοκαθολικισμὸ καὶ ἡ ἀπαγόρευση δεύτερου γάμου σὲ χηρεύσαντες κληρικοὺς στὸν Ὀρθοδοξισμό, εἶναι ἀπὸ τὶς πιὸ ἀπάνθρωπες ἐκφάνσεις θρησκευτικῆς ἐκδοχῆς τῆς σεξουαλικότητας σὰν «μολυσμοῦ» καὶ «ἀκαθαρσίας» τοῦ ἀνθρώπου. Ἐρώτηση 13. Ἔχεις γράψει σὲ διάφορα σημεῖα ἐπικριτικὰ γιὰ τοὺς μοναχούς ἢ μᾶλλον γιὰ τοὺς κινδύνους τοῦ μοναστικοῦ ἐλιτισμοῦ, ἑνὸς ἐλιτισμοῦ ποὺ βλέπεις νὰ συνδέεται μὲ τὸν φόβο τῆς σεξουαλικότητας ἢ σφοδρῶν αἰσθημάτων ἐνοχῆς γύρω ἀπὸ τὸ σέξ. (Σὲ κάποιες περιπτώσεις μοῦ θυμίζεις τὸν ἐξαιρετικὰ δύσφημο Jovinian ποὺ τὸν 4ο αιώνα διαμαρτυρήθηκε γιὰ τὴν ἐκθείαση τῆς ἀγαμίας πάνω ἀπὸ τὸν γάμο στὶς διδασκαλίες κάποιων ἀσκητῶν, ὅπως τοῦ Ἱερώνυμου, στὴ βάση ὅτι κάτι τέτοιο ὑποτιμοῦσε τὴν σπουδαιότητα τοῦ βαπτίσματος, καὶ καταδικάστηκε γι αὐτὸ ἀπὸ τὸν Ἀμβρόσιο τοῦ Μιλάνου καὶ τὸν πάπα Siricius!) Μοναχοὶ ὅπως ὁ ἅγ. Σιλουανὸς τοῦ ἁγ. Ὄρους, ποὺ ποτὲ δὲν εἶχε τὴ φιλοδοξία νὰ γίνει μεγάλος στάρετς ἀλλὰ ἔζησε σὲ μιὰ κατάσταση ἐξαιρετικῆς ταπείνωσης, προφανῶς δὲν ἐντάσσονται στὴν κριτική σου. Ἀλλὰ πραγματικὰ θεωρεῖς τὴν ἐπιλογὴ τῆς ἀγαμίας ἀπὸ τὸν μὴ μοναχικὸ κλῆρο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας ὡς ἀπόλυτα ἀνεπιθύμητη, ἔτσι δὲν εἶναι; Ἀπάντηση: Στὰ πολυποίκιλα γραφτά μου δὲν ὑπάρχει, πιστεύω, οὔτε μία ἀρνητικὴ ἀναφορὰ στὸν ἐκκλησιαστικὸ ἀσκητισμὸ καὶ μοναχισμό, ἐπειδὴ σέβομαι καί, σὲ κάποιες περιπτώσεις, θαυμάζω τὸ ἄθλημα. Μὲ ἐκφράζει πάντα ἕνα κείμενο ἐπίγνωση 15

16 τῆς νεότητάς μου, ποιητικό, φανταστικὸ συναξάρι: «Νήφωνας ὁ Κελλιώτης», δημοσιευμένο στὸ βιβλίο «Πεῖνα καὶ Δίψα». Πέρυσι ἔγραψα ἕνα ἄλλο μικρὸ κείμενο, «Συζυγίας ἐγκώμιο» καὶ μᾶλλον σὲ αὐτὸ ἀναφέρεται τὸ ἐρώτημά σου. Ἐκεῖ γίνεται μιὰ σύγκριση τῆς συζυγίας μὲ τὸν μοναχισμό, ὄχι γιὰ νὰ ὑποτιμηθεῖ ὁ μοναχισμός, ἀλλὰ γιὰ νὰ κατατεθεῖ μιὰ ἐλάχιστη ἀντίσταση στὴ συνεχὴ, ἐπὶ αἰῶνες, κατάφωρη ὑποτίμηση τῆς συζυγίας. Ὁλόκληρος ὁ ἐκκλησιαστικὸς βίος διαστρέφεται καὶ ἀλλοτριώνεται ὅταν θρησκειοποιηθεῖ, ὅταν ἡ μαρτυρία τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἐμπειρίας, τὸ εὐαγγέλιο, ἐκλαμβάνεται σὰν ἰδεολογία, ἡ πίστη σὰν ἀτομικὴ πεποίθηση, ἡ ἠθικὴ σὰν ἀξιόμισθο ἀτομικὸ κατόρθωμα. Στὸν μοναχισμὸ αὐτὴ ἡ ἀλλοτρίωση γίνεται πολὺ πιὸ ἐμφατική, παράγει κραυγαλέα συμπτώματα ἀρρωστημένης θρησκοληψίας καὶ βασανιστικῆς τῶν θυμάτων τῆς πλάνης. Σήμερα ὁ μοναχισμός, στὶς ὀρθόδοξες ὅπως αὐτο-ονομάζονται ἐκκλησίες, ἐμφανίζει, κατὰ τὴν προσωπική μου, πιθανῶς ἐσφαλμένη, κρίση, δύο κακοήθη συμπτώματα: Τὸ πρῶτο, τὸ ἐπισημαίνεις στὴν ἐρώτησή σου: Εἶναι ἡ αὐτονομημένη ἀπὸ τὸν μοναστικὸ βίο καὶ ἀπὸ τὴν «ἀναχώρηση» ἀγαμία, ἡ ἀγαμία ποὺ βιώνεται χωρὶς ἔνταξη καὶ μετοχὴ σὲ κοινότητα-ἀδελφότηταοἰκογένεια πνευματική, ἢ χωρὶς «ἀναχώρηση» καὶ ἀσκητικὸ ἐρημητισμό. Ἐπιλέγεται ἡ ἀγαμία μόνο ὡς προϋπόθεση καριέρας, ἀφοῦ ἐθιμικὰ (ὄχι συνοδικά, ὄχι «κανονικά») ἔχει ἐπιβληθεῖ στὴν Ἐκκλησία ἡ ἀγαμία τῶν Ἐπισκόπων. Ἡ ἀγαμία ἀποκομμένη ἀπὸ τὸν μοναστικὸ βίο, ὡς προϋπόθεση ἐπισκοπικῆς καριέρας, ἀπαξιώνει αὐτομάτως τὴ σεξουαλικότητα, τὴ στιγματίζει καὶ τὴν ἐνοχοποιεῖ, ἀφοῦ αὐτὸ ἀξιωματικὰ ἀποκλείει καὶ τὸν ἁγιώτερο τῶν ἐγγάμων πρεσβυτέρων ἀπὸ τὴν ἐπισκοπικὴ εὐθύνη. Ἀποδείχνει ἡ ἐξαναγκαστικὴ ἀγαμία τῶν ἐπισκόπων ὅτι εἶναι ὑποκριτικὲς φλυαρίες ὅλα ὅσα παραλλήλως κηρύσσουν οἱ ἐπίσκοποι περὶ τοῦ γάμου ὡς μυστηρίου «εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν»: Ἂν «μυστήριο» πραγματικὰ σημαίνει τὴν πραγμάτωση καὶ φανέρωση τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδὴ τοῦ ὑπαρκτικοῦ τρόπου εἰκονισμοῦ τῆς Τριάδος καὶ τῆς κένωσης τοῦ Υἱοῦ, πῶς εἶναι δυνατὸ τὸ μυστήριο τοῦ γάμου νὰ μὴν ἀποκλείει ἀπὸ τὸν πρῶτο καὶ δεύτερο βαθμὸ τῆς ἱερωσύνης, ἀλλὰ νὰ ἀποκλείει ἀπὸ τὸν τρίτο βαθμό (!), ὅπως νὰ ἀποκλείει καὶ τὸ «ἀνεξάληπτο» ἐπίγνωση 16

17 χάρισμα τῆς ἱερωσύνης τὸ μυστήριο (δεύτερου) γάμου πρεσβυτέρων ποὺ χήρεψαν! Ἡ ἀγαμία, ὡς θεσμοποιημένη προϋπόθεση ἐπισκοπικῆς καριέρας, στὶς σημερινὲς συνθῆκες τῆς «νεωτερικῆς» κοινωνίας, εἶναι ἄκρα διακινδύνευση τῆς ψυχικῆς ὑγείας καὶ τῆς ἠθικῆς ἀκεραιότητας τοῦ τολμητία. Ἡ μοναξιὰ μέσα στὶς σύγχρονες μεγαλουπόλεις ρημάζει, κυριολεκτικά, τὸν δίχως μοναστικὴ ἔνταξη ἄγαμο, καὶ ἡ ἀναπόφευκτη ἔνταξή του στὶς συνθῆκες ἐκσυγχρονισμοῦ (συναναστροφές, τηλεόραση, βίντεο, διαδίκτυο, μὲ τὸν καταιγισμὸ προκλήσεων αἰσθησιακοῦ ἡδονισμοῦ ποὺ συνεπάγονται) ὁδηγοῦν μὲ ἀδήριτη νομοτέλεια σὲ μεγιστοποίηση τῶν ἐνδεχομένων ψυχοπάθειας, σεξουαλικῶν διαστροφῶν, νευρωτικῶν ἢ καὶ ψυχωτικῶν διαταραχῶν. Ἢ εὐνοοῦν οἱ συνθῆκες τῆς κοσμικῆς ζωῆς τοῦ ἀγάμου τὴν καταφυγὴ στὴ διπλοπροσωπία, τὴ μεθοδικὴ ὑποκρισία, τὶς σχιζοειδεῖς συμπεριφορικὲς ἀντιφάσεις. Τὰ φρικώδη σκάνδαλα παιδεραστίας ποὺ συγκλονίζουν, δεκαετίες τώρα, τὸν ρωμαιοκαθολικὸ κλῆρο ἤ, στὸν ἴδιο κλῆρο, οἱ σιωπηρὰ καθιερωμένες παράνομες συζυγίες κυρίως στὴ Λατινικὴ Ἀμερικὴ καὶ στὴν Ἀφρική μὲ τὶς γυναῖκες σὰν πορνικὰ ἀνδράποδα δίχως κοινωνικὴ ἔνταξη, συνιστοῦν χαρακτηριστικὲς πτυχὲς τῆς τραγωδίας ποὺ διαιωνίζει τὸν πρωτογονισμὸ τοῦ ἐνοχικοῦ φόβου καὶ τὴν ψυχοπαθολογικὴ ἀπέχθεια γιὰ τὴν σεξουαλικότητα ὡς δῆθεν «χριστιανική» στάση. Ἀλλὰ καὶ στὶς «ἐθνικές» ἐκκλησίες τοῦ ὁμολογιακοῦ «Ὀρθοδοξισμοῦ» εἶναι ἐξόφθαλμα τὰ μεγιστοποιημένα ποσοστὰ ψυχοπαθολογίας, κραυγαλέας ἀνθρώπινης ἀνωριμότητας, νοσογόνου ἀποκοπῆς ἀπὸ τὴν πραγματικότητα τόσο τῆς Ἐκκλησίας ὅσο καὶ τοῦ κόσμου, στὰ ἐπισκοπικὰ σώματα καὶ στὶς «αὐλές» ποὺ τὰ περιβάλουν. Βέβαια, καὶ ἡ ἀγαμία ποὺ ἀσκεῖται σὲ μοναστικὴ κοινότητα, εὔκολα γίνεται προϋπόθεση καριέρας «θρησκευτικοῦ εἰσαγγελέα», ὅταν θρησκειοποιεῖται τὸ ἐκκλησιαστικὸ γεγονός. Ἡ ἑλλαδικὴ τουλάχιστον ἐκκλησία ζεῖ, πολλὲς δεκαετίες τώρα, αὐτὴ τὴ δοκιμασία: Ἁπλοὶ μοναχοί, μὲ τὸ «κύρος» ποὺ νομίζουν ὅτι τοὺς ἐξασφαλίζει τὸ μοναχικό τους ἔνδυμα καὶ ἡ ἐγκαταβίωση σὲ μοναστήρι, ἐμφανίζονται συνεχῶς καὶ προκλητικὰ στὸν δημόσιο βίο ὡς ἀλάθητοι ἐκφραστὲς τῆς «γνήσιας» χριστιανικῆς διδασκαλίας. ἐπίγνωση 17

18 Κρίνουν καὶ κατακρίνουν, γιὰ «ἐνδοτισμό» στὴν πίστη καὶ παραχάραξη τῶν δογμάτων, πατριάρχες, ἀρχιεπισκόπους, συνόδους πιστεύουν τὸν ἑαυτό τους συνεχιστὴ τῆς παράδοσης τοῦ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καὶ τοῦ Μάρκου Εὐγενικοῦ. Φτάνουν στὸ σημεῖο νὰ τελοῦν τὴν Εὐχαριστία χωρὶς νὰ μνημονεύουν ἐπίσκοπο, ἔχουν τὴν ἀπόλυτη βεβαιότητα ὅτι κατέχουν τὴν «ἀλήθεια», τὴν ἀκέραιη ὀρθοφροσύνη. Πολλὲς ὀρθόδοξες ἐκκλησίες ζοῦν κάτω ἀπὸ αὐτὴ τὴν τρομοκρατία ὑπερφίαλων «ζηλωτῶν», μοναχῶν ποὺ λειτουργοῦν ὡς κήνσορες καὶ εἰσαγγελεῖς βασανίζοντας τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὄχι αὐθαίρετα θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ ἰσχυριστεῖ ὅτι ἀναπληρώνουν τὴ σεξουαλικὴ στέρηση μὲ τὴν πολὺ πιὸ μεθυστικὴ γιὰ τὸ ἐγὼ ἡδονὴ τῆς «μεταφυσικῆς» ἐξουσίας ποὺ τοὺς δίνει τὸ μοναχικὸ σχῆμα. Ἐρώτηση 21.1 Ὅπως τὸ κατανοῶ, ὁ Ντοστογιέφσκυ θεωροῦσε τὴ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία ὡς τὴν ἐκκλησία ποὺ μετατράπηκε σὲ κράτος, καὶ τὴν σύγχρονη Ρωσικὴ ἐκδοχὴ τῆς Ὀρθοδοξίας ὡς τὴν κρατικὴ ὑπόσταση ποὺ μετατράπηκε σὲ ἐκκλησία καὶ οἱ δύο ἐκδοχὲς τῆς Χριστιανοσύνης θεωρημένες ὑπὸ τὴν προοπτικὴ τῆς ἐξουσίας. Ἡ ἀνάλυση αὐτὴ μοῦ φαίνεται σχετικὴ μὲ τὸ πῶς κι ἐμεῖς σκεφτόμαστε τὴν Ἐκκλησία. Ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ ἔχουμε τὴ Ρωμαιοκαθολικὴ Ἐκκλησία, ποὺ ἀκόμα καὶ μετὰ τὴ Β Βατικανὴ Σύνοδο μοιάζει νὰ συνεχίζει νὰ σκέφτεται τὸν ἑαυτό της μὲ ὅρους μιᾶς societas perfecta. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, παρὰ τὸ γεγονὸς ὅτι πολλοὶ σύγχρονοι Ὀρθόδοξοι ἀρέσκονται νὰ μιλοῦν γιὰ τὴ συμβίωση κράτους ἐκκλησίας, ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία στὶς παραδοσιακὰ Ὀρθόδοξες χῶρες ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ὑποστήριξη τοῦ κράτους. Ποιός εἶναι ἀπὸ δῶ καὶ μπρὸς ὁ δρόμος τῆς Ὀρθοδοξίας; Στὰ βιβλία σου κάνεις λόγο γιὰ τὴν Ἐκκλησία ὡς εὐχαριστιακὴ κοινότητα ἑνὸς συγκεκριμένου χρόνου καὶ τόπου, καὶ στὶς κουβέντες μας ἔχεις ἑστιάσει στὴν σπουδαιότητα ἑνὸς συνοδικοῦ συστήματος ποὺ λειτουργεῖ κανονικά. Ἀλλὰ δὲν ἀπαιτεῖται ἐπίσης καὶ κάποια κυρίαρχη ἐξουσία; Στὸ παρελθὸν ὁ αὐτοκράτορας ἐνεργοῦσε ὡς ἐπιστημονάρχης, ποὺ συγκαλοῦσε συνέδρια καὶ ἐπόπτευε τὴν πειθαρχία τῆς Ἐκκλησίας. Χωρὶς αὐτὸν ἡ σύγχρονη Ὀρθοδοξία φαίνεται κατὰ κάποιον τρόπο νὰ δυσλειτουργεῖ. Ποιός ἢ τί θὰ μποροῦσε νὰ ἀναπληρώσει τὸν ρόλο του σήμερα; ἐπίγνωση 18

19 Ἀπάντηση: Ἡ προσωπική μου ἄποψη, ποὺ δὲν μπορῶ νὰ ἐγγυηθῶ ὅτι εἶναι σωστή, δὲν θὰ συμφωνοῦσε μὲ τὴν ἀναγωγὴ τῆς ἀλλοτρίωσης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ γεγονότος στὴ σχέση Ἐκκλησίας καὶ κράτους. Ὑπάρχει, πιστεύω, μία καὶ μόνη μορφὴ ἀλλοτρίωσης τῆς Ἐκκλησίας, ἕνα καὶ μοναδικὸ ἐνδεχόμενο ἀλλοτρίωσης: Ἡ μεταποίησή της σὲ ἀτομοκεντρικὴ θρησκευτικότητα, ἡ θρησκειοποίησή της. Προτοῦ νὰ γίνει κράτος ἡ Ρωμαιοκαθολικὴ ἐκκλησία, ἔγινε ἰδεολογία, δηλαδὴ σύνολο ἀτομικῶν πεποιθήσεων, ἀτομικῆς κατοχῆς ἀλάθητων βεβαιοτήτων, ἀτομικὴ θωράκιση μὲ ἀντικειμενικὰ βεβαιωμένες ἀρετές, μὲ μετρητὴ πιστότητα τοῦ ἀτόμου σὲ ἠθικὲς νομικὲς διατάξεις. Ἡ Ρώμη ἔπαψε, στὴν ἐπίσημη διδαχή της, νὰ εἶναι Ἐκκλησία, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ ἀλλοτρίωσε τὸ εὐαγγέλιο σὲ συνταγὴ γιὰ τὴν ἐξασφάλιση ἀτομικῆς σωτηρίας. Κάτι ἀνάλογο συμβαίνει καὶ μὲ τὴ Μόσχα σήμερα. Τολμῶ νὰ ἔχω τὴ γνώμη, πιθανὸν λαθεμένη, πὼς ἂν ὑπάρξει ποτὲ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος (ἡ πρώτη μετὰ τὸ Σχίσμα τοῦ 1054 καὶ τὴ Διαμαρτύρηση τοῦ 1517) προκειμένου νὰ φωτίσει ποιά εἶναι ἡ Ἐκκλησία καὶ ποῦ δὲν εἶναι ἡ Ἐκκλησία, θὰ ἀρκοῦσε νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ ἕνα καὶ μόνο ἐρώτημα: Ἡ σωτηρία εἶναι ἀτομικὸ κατόρθωμα ἢ ἐκκλησιαστικὸ γεγονός; Φτάνουμε στὴ σωτηρία χάρη στὶς ἀτομικές μας ἀξιομισθίες ἐνισχυόμενες καὶ ἀπὸ τὴ βοήθεια ποὺ ἀτομικὰ μᾶς παρέχει ὁ Θεός, ἢ σωτηρία εἶναι ἡ μετοχή μας στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας, στὸν τρόπο ἀγάπης τῆς Τριαδικῆς Αἰτίας τοῦ ὑπαρκτοῦ; Μᾶς σώζει ἡ ἀτομική μας ἀξιοσύνη ἢ ἡ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, τῆς Θεοτόκου καὶ τῶν Ἁγίων ποὺ μᾶς ἀγκαλιάζει καὶ μᾶς ἐντάσσει στὴν ὑπαρκτικὴ πληρότητα, στὴν ἐλευθερία ἀπὸ τὸν θάνατο; Στὴ δεύτερη αὐτὴ ὀπτική, τὴν ἐκκλησιαστική, ὁ αὐτοκράτορας ἢ τὸ κράτος μπορεῖ νὰ ὑπηρετοῦν τὸ κοινωνικὸ γεγονός, χωρὶς νὰ τὸ ἀποκαθιστοῦν ἢ νὰ τὸ καπηλεύονται πρὸς ὄφελος ἀτομικῶν ἰδιοτελειῶν. Στὴν πρώτη ὀπτική, ὅμως, τὴν ἀτομοκεντρική, ἡ θρησκευτικότητα εὔκολα μεταποιεῖται σὲ «συνεκτικὴ τοῦ ἔθνους» ἰδεολογικὴ ἰδιαιτερότητα, σὲ ἐγγυητὴ τῆς ἀπαραίτητης γιὰ τὴν κοινωνικὴ συνοχὴ Ἠθικῆς. Ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ συμβιβαστεῖ μὲ τὸν Καίσαρα, νὰ χρησιμοποιήσει τὴν ἐξουσία τοῦ Καίσαρα γιὰ νὰ ἐπιβάλλει τὸ εὐαγγέλιο ἂν τὸ κάνει, παύει νὰ εἶναι Ἐκκλησία. Ὡς συλλογικὸ σχῆμα ἐπίγνωση 19

20 ὑποτάσσεται στοὺς νόμους τοῦ Καίσαρα, ποὺ ἐξασφαλίζουν «ἤρεμον καὶ ἡσύχιον βίον» στὴν ὁλότητα. Μπορεῖ ἐπίσης νὰ διακονηθεῖ ἀπὸ τὸν Καίσαρα, ἂν ὁ Καίσαρας τὴν σεβαστεῖ ὡς γεγονὸς συλλογικότητας ριζικὰ διαφορετικὸ (σὲ προϋποθέσεις καὶ στόχους) ἀπὸ τὰ κοσμικὰ πολιτειακὰ σχήματα. Αὐτὲς οἱ πολὺ ἁπλὲς ἀλήθειες παρανοήθηκαν, ἀλλοιώθηκαν, στρεβλώθηκαν, ὄχι ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῆς χριστιανικῆς αὐτοκρατορίας τοῦ ἑλληνορωμαϊκοῦ κόσμου, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἐποχὴ ποὺ στὴ μετα-ρωμαϊκή, βαρβαρικὴ Δύση ἡ Ἐκκλησία ἔγινε μιὰ ἐπιπλέον φυσικὴ θρησκεία. ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Ἱερομονάχου Ἀναστασίου, ἀπὸ τὸ λεύκωμα: Κωνσταντινούπολις, παράκληση στὴν παυσολύπη Ἐκδ. Ἑρμηνεία, Ἅγ. Ὅρος 2011, καὶ ἀπὸ τὸ λεύκωμα: Ἀθωνικὰ δίπτυχα, Ἱερὸ Κουτλουμουσιανὸ κελλί Τιμίου Προδρόμου Διονυσίου τοῦ ἐκ. Φουρνά, Μὲ τὴν εὐγενικὴ παραχώρηση τοῦ ζωγράφου. Τὸ περιοδικὸ «Ἐπίγνωση» ἐκδίδεται κάθε τρίμηνο. Ἐκδότης: Παῦλος Πολιτίδης. Συντακτικὴ Ἐπιτροπή: Ἰ. Καλόμοιρος, Ἀ. Μπύρου, Π. Πολιτίδης. Καλλιτεχνικὴ ἐπιμέλεια: Γρ. Καλόμοιρος. Ταχυδρομική διεύθυνση ἐπικοινωνίας: Περιοδικὸ «Ἐπίγνωση» Τ.Θ , Πυλαία, Θεσσαλονίκη. Τηλ.: Ἠλεκτρονικὴ συνδρομὴ καὶ παλαιὰ τεύχη: Ἀριθμός λογαριασμοῦ Τραπέζης Πειραιῶς: , IBAN: GR ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: 2 ΕΥΡΩ - ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: ISSN

Στὴν ἀρχὴ ἦταν ὁ Λόγος. Ὁ Λόγος ἦταν μαζὶ μὲ

Στὴν ἀρχὴ ἦταν ὁ Λόγος. Ὁ Λόγος ἦταν μαζὶ μὲ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ἤ 01ο (01-52) 01-05 Ὁ Λόγος εἶναι Θεὸς καὶ ημιουργὸς τῶν πάντων Στὴν ἀρχὴ ἦταν ὁ Λόγος. Ὁ Λόγος ἦταν μαζὶ μὲ τὸ Θεὸ Πατέρα καὶ ἦταν Θεὸς ὁ Λόγος. Αὐτὸς ἦταν στὴν ἀρχὴ μαζὶ μὲ τὸ Θεὸ Πατέρα.

Διαβάστε περισσότερα

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος Ἐπ. Καθηγητὴς Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας Τµῆµα Θεολογίας - Θεολογικὴ Σχολὴ Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήµιο Ἀθηνῶν Γ Οἰκουµενικὴ

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας (Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας (Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν). 25 Φεβρουαρίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Ὀρθοδοξίας (Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Ἰωάν. 1, στίχ. 44 52. «Ἔρχου καί ἴδε» (Ἰωάν. 1, 47). Μία ἀπό τίς μεγαλύτερες ἀγωνίες τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά θέλει νά μιλήσει,

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 23 Ἰουνίου 2019.

Κυριακή 23 Ἰουνίου 2019. 39 Κυριακή 23 Ἰουνίου 2019. Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων Μτθ. 10, 32 33, 37 38, καί 19, 27 30. «ἀποκριθεὶς ὁ Πέτρος εἶπεν αὐτῷ ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήσαμέν σοι τί ἄρα ἔσται ἡμῖν;» (Μτθ. 19,

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μήνας Μάρτιος 4 Μαρτίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. (Β Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μάρκ. 2, 1-12 «...ἰδών δέ ὁ Ἰησοῦς τήν πίστιν αὐτῶν λέγει τῷ παραλυτικῷ τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιάνα Ἀβρααμίδου ΜΑΤΙΑ ΑΝΑΠΟΔΑ. Ποιήματα

Χριστιάνα Ἀβρααμίδου ΜΑΤΙΑ ΑΝΑΠΟΔΑ. Ποιήματα Χριστιάνα Ἀβρααμίδου ΜΑΤΙΑ ΑΝΑΠΟΔΑ Ποιήματα ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Αὒγουστος 2011 12 ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Χριαστιάνα Ἀβρααμίδου ΜΑΤΙΑ ΑΝΑΠΟΔΑ Ποιήματα Τεῦχος 12 - Αὒγουστος 2011 ISSN: 1792-4189 Μηνιαία

Διαβάστε περισσότερα

11η Πανελλήνια Σύναξη Νεότητος της Ενωμένης Ρωμηοσύνης (Φώτο Ρεπορτάζ)

11η Πανελλήνια Σύναξη Νεότητος της Ενωμένης Ρωμηοσύνης (Φώτο Ρεπορτάζ) 15/03/2019 11η Πανελλήνια Σύναξη Νεότητος της Ενωμένης Ρωμηοσύνης (Φώτο Ρεπορτάζ) / Νέοι και Εκκλησία Κατά την Κυριακὴ 10 Μαρτίου 2019 καὶ ὥρα 10:45 π.μ. (ἀμέσως μετὰ τὴν Θεία Λειτουργία) πραγματοποιήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 3 Μαρτίου 2019.

Κυριακή 3 Μαρτίου 2019. 44 Μήνας Μάρτιος 2019. Κυριακή 3 Μαρτίου 2019. Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω. Ματθ. 25, 31 46. «...δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπό καταβολῆς κόσμου» (Ματθ.

Διαβάστε περισσότερα

Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά

Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά 13η Κυριακή Λουκᾶ (Λκ. 18, 18 27) 26 Νοεμβρίου 2017 «...πάντα ὅσα ἔχεις πώλησον καί διάδος πτωχοῖς,...καί δεῦρο ἀκολούθει μοι» Εὐλογημένη ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούσιου νέου σήμερα νά μάθει τόν τρόπο τῆς σωτηρίας

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ.

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ. Μήνας Ἀπρίλιος 15 Ἀπριλίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Θωμᾶ. Ἰωάν. 20, 19 31. Κυριακή τοῦ Ἀντίπασχα σήμερα καί ἐδῶ καί μία ἑβδομάδα εἰσήλθαμε στήν πιό χαρούμενη περίοδο τοῦ ἔτους, στήν περίοδο τοῦ Πεντηκοσταρίου.

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 19 Μαΐου 2019.

Κυριακή 19 Μαΐου 2019. 14 Κυριακή 19 Μαΐου 2019. Κυριακή τοῦ παραλύτου Ἰω. 5, 1 15. «... μετὰ ταῦτα εὑρίσκει αὐτὸν ὁ Ἰησοῦς ἐν τῷ ἱερῷ καὶ εἶπεν αὐτῷ ἴδε ὑγιὴς γέγονας μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μὴ χεῖρόν σοί τι γένηται» (Ἰω. 5, 14).

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: «Περὶ τοῦ προσώπου τοῦ Ἀναδόχου εἰς τὸ Μυστήριον τοῦ Βαπτίσματος».

Θέμα: «Περὶ τοῦ προσώπου τοῦ Ἀναδόχου εἰς τὸ Μυστήριον τοῦ Βαπτίσματος». ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ὑπ ἀριθμ. 18 Πρὸς Ἅπαντας τοὺς Ἐφημερίους τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Θέμα: «Περὶ τοῦ προσώπου τοῦ Ἀναδόχου εἰς τὸ Μυστήριον τοῦ Βαπτίσματος». Ἀγαπητοὶ Πατέρες, Ἐξ αἰτίας τοῦ ὅτι παρατηρεῖται

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 14 Ἰουλίου 2019.

Κυριακή 14 Ἰουλίου 2019. 56 Κυριακή 14 Ἰουλίου 2019. Κυριακή Δ Ματθαίου, τῶν ἁγίων καί θεοφόρων πατέρων τῆς ἐν Χαλκηδόνι Δ Οἰκουμενικῆς Συνόδου Μτθ. 5, 14 19. «ὅς δ ἄν ποιήσῃ καί διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 30 Ἰουνίου 2019.

Κυριακή 30 Ἰουνίου 2019. 45 Κυριακή 30 Ἰουνίου 2019. Κυριακή Β Ματθαίου Σύναξις τῶν ἁγίων ἐνδόξων 12 ἀποστόλων Μτθ. 9, 36 καί 10, 1 8. Εἶναι ἄδικο οἱ κατώτεροι καί οἱ μέτριοι νά ὁμιλοῦν γιά τούς ἀρίστους καί τούς τελείους. Ἐντούτοις

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019.

Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019. 69 Κυριακή 28 Ἰουλίου 2019. Κυριακή ΣΤ Ματθαίου Μτθ. 9, 1 8. «...ἐξουσίαν ἔχει ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς ἀφιέναι ἁμαρτίας...» (Μτθ. 9, 6) Πάντοτε ὁ λόγος περί ἐξουσίας εἶναι ἐπίκαιρος, διότι οἱ ἄνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

Nηπτική λύσις στο πρόβλημα της κατανοήσεως και της μεταφράσεως των Λειτουργικών Κειμένων (π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος)

Nηπτική λύσις στο πρόβλημα της κατανοήσεως και της μεταφράσεως των Λειτουργικών Κειμένων (π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος) Nηπτική λύσις στο πρόβλημα της κατανοήσεως και της μεταφράσεως των Λειτουργικών Κειμένων (π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος) Date : Οκτωβρίου 11, 2013 (Απομαγνητοφωνημένη ομιλία του πρωτοπρεσβύτερου Κωνσταντίνου

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 29η Σεπτεμβρίου 2019 (Κυριακή Β Λουκᾶ).

Κυριακή 29η Σεπτεμβρίου 2019 (Κυριακή Β Λουκᾶ). 21 Κυριακή 29η Σεπτεμβρίου 2019 (Κυριακή Β Λουκᾶ). Λκ. 6, 31 36. «ἀγαπᾶτε τούς ἐχθρούς ὑμῶν» Λκ. 6, 35. Ἀπ ὅλα τά λόγια καί τίς διδασκαλίες τοῦ Ἰησοῦ αὐτός ὁ λόγος Του φαντάζει ὡς ὁ πιό δύσκολος. Ἡ ἀγάπη

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ!

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ! ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΟΝΟ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ! (There is only one God) Πού μπορείς να πάς ώστε να απομακρυνθείς από το Θεό; Ο Θεός γεμίζει κάθετόπο και χρόνο. Δεν υπάρχει τόπος χωρίς να είναι εκεί ο Θεός. Ο Θεός μίλησε μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τῶν Μυροφόρων.

Εἰς τήν Κυριακήν τῶν Μυροφόρων. 22 Ἀπριλίου 2018 Εἰς τήν Κυριακήν τῶν Μυροφόρων. Μαρκ 15, 43 16, 8 «...καί ἀναβλέψασαι θεωροῦσιν ὅτι ὁ λίθος ἀποκεκύλισται, ἦν γάρ μέγας σφόδρα» (Μάρκ. 16, 4). Κυριακή τῶν Μυροφόρων σήμερα καί τά μηνύματα

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ 2014 Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή «Αυτός σήκωσε τις αμαρτίες μας με το ίδιο Του το σώμα στο σταυρό, για να πεθάνουμε κι εμείς ως προς την αμαρτία και να

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2017 Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2017 Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 25 εκεμβριου 2017 ἀριθμ. πρωτ. : 877 ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2017 Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ Πρὸς τοὺς εὐλαβεῖς Ἱερεῖς καὶ τοὺς εὐσεβεῖς Χριστιανοὺς τῆς καθ ἡμᾶς Θεοσώστου

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 2 Ἰουνίου 2019.

Κυριακή 2 Ἰουνίου 2019. 24 Μήνας Ἰούνιος Κυριακή 2 Ἰουνίου 2019. Κυριακή τοῦ τυφλοῦ Ἰω. 9, 1 38. Σήμερα ἡ Ἐκκλησία θέλει νά μᾶς δώσει νά καταλάβουμε ὅτι ὁ Χριστός, ὡς τέλειος Θεός, εἶναι ὁ Μέγας Δημιουργός τοῦ σύμπαντος. Ἡ δημιουργική

Διαβάστε περισσότερα

EISGCGSG Dò. «Ἡ Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ: Χθὲς καὶ σήμερον ἡ αὐτὴ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» Σάββατο, 22α Δεκεμβρίου 2012

EISGCGSG Dò. «Ἡ Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ: Χθὲς καὶ σήμερον ἡ αὐτὴ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» Σάββατο, 22α Δεκεμβρίου 2012 EISGCGSEIS OQHODONGS EIJOMOKOCIAS EISGCGSG Dò «Ἡ Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ: Χθὲς καὶ σήμερον ἡ αὐτὴ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας» Εἰσηγητής: +Θεοφ. Ἐπίσκοπος Μεθώνης κ. Ἀμβρόσιος, Ἱστορικὸς Τέχνης Στὸ πλαίσιο τῆς Ἔκθεσης

Διαβάστε περισσότερα

Σᾶς εὐαγγελίζομαι τὸ χαρμόσυνο ἄγγελμα τῆς γεννήσεως τοῦ. Χριστοῦ, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν κορυφαία πράξη τοῦ Θεοῦ νὰ σώσει τὸν

Σᾶς εὐαγγελίζομαι τὸ χαρμόσυνο ἄγγελμα τῆς γεννήσεως τοῦ. Χριστοῦ, ποὺ ἀποτελεῖ τὴν κορυφαία πράξη τοῦ Θεοῦ νὰ σώσει τὸν Χριστούγεννα 2013 Ἀρ. Πρωτ. 1157 Πρός τό Χριστεπώνυμο πλήρωμα τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε. Ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, Σᾶς εὐαγγελίζομαι τὸ χαρμόσυνο ἄγγελμα τῆς γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ,

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή

Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή ΜΑΘΗΜΑ 6 Ο ΠΟΙΗΣΩΜΕΝ ΑΝΘΡΩΠΟΝ... Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, και 3 επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, κατά τη διδασκαλία του Χριστιανισμού, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β, γ. Στη συνέχεια,

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 5 Μαΐου 2019.

Κυριακή 5 Μαΐου 2019. 1 Μέρος Γ, Μάιος Αὔγουστος 2019 Μήνας Μάιος Κυριακή 5 Μαΐου 2019. Κυριακή τοῦ Θωμᾶ Ἰω. 20, 19 31. Χριστός Ἀνέστη! Εἶναι τό μήνυμα καί τό τραγούδι τῆς ἐλπίδας καί τῆς χαρᾶς, πού παιανίζει ἀπό τό λαμπροφόρο

Διαβάστε περισσότερα

Παρόμοια νὰ σκεφθῇς ὅτι καὶ ἕνας ποὺ στέκεται κοντὰ σὲ μία μεγάλη πυρκαϊά, διατηρεῖ τὴν θερμότητα γιὰ πολὺ καιρὸ καὶ μετὰ τὴν ἀπομάκρυνσί του ἀπὸ τὴν φωτιά. Άραγε ἀπὸ ποιὰ ἄρρητη εὐωδία φιλανθρωπίας, ἀπὸ

Διαβάστε περισσότερα

Εὐκλείδεια Γεωµετρία

Εὐκλείδεια Γεωµετρία Εὐκλείδεια Γεωµετρία Φθινοπωρινὸ Εξάµηνο 010 Καθηγητὴς Ν.Γ. Τζανάκης Μάθηµα 9 ευτέρα 18-10-010 Συνοπτικὴ περιγραφή Υπενθύµιση τοῦ Θεωρήµατος τοῦ Θαλῆ. εῖτε καὶ ἐδάφιο 7.7 τοῦ σχολικοῦ ϐιβλίου. Τονίσθηκε,

Διαβάστε περισσότερα

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία [Α] Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία [Α] Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία [Α] Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος Ἐπίκουρος Καθηγητὴς Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας Τµῆµα Θεολογίας - Θεολογικὴ Σχολὴ Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήµιο Ἀθηνῶν Ὁ Ἀρειανισµὸς

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 27 Ἰανουαρίου 2019

Κυριακή 27 Ἰανουαρίου 2019 14 Κυριακή 27 Ἰανουαρίου 2019 15η Κυριακή τοῦ Λουκᾶ. Λουκᾶ 19, 1 10 «...καί σπεύσας κατέβη» (Λκ. 19, 6) Ὁ μικρόσωμος Ζακχαῖος σήμερα παρουσιάζεται μέσ ἀπό τήν εὐαγγελική περικοπή πού ἀκούσαμε ὡς ἕνας γίγαντας

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἀσώτου.

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἀσώτου. Μήνας Φεβρουάριος 4 Φεβρουαρίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἀσώτου. Λουκᾶ 15, 11 32. «...ἄνθρωπός τις εἶχε δύο υἱούς» (Λουκᾶ 15, 11). Μεγάλη ἀμηχανία αἰσθάνεται κάποιος, ὅταν πρέπει νά ἀγγίξει τή σημερινή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑ 11 Ο Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ Να συμπληρώσετε κάθε μια από τις προτάσεις 1, 2, 3, 4 και 5, επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις αντίστοιχες φράσεις α, β,

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Πρόδρομον.

Εἰς τόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Πρόδρομον. Μήνας Ἰανουάριος 7 Ἰανουαρίου 2018. Εἰς τόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Πρόδρομον. Μεγάλη καί ἐπίσημη ἡμέρα εἶναι σήμερα γιά τήν Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἀμέσως μετά ἀπό τήν ἑορτή τῶν Θεοφανείων. Μπροστά στά πλήθη

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ Η ΠΙΟ ΟΜΟΡΦΗ ΘΑΛΑΣΣΑ Να γελάσεις απ' τα βάθη των χρυσών σου ματιών είμαστε μες στο δικό μας κόσμο Η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει Τα πιο

Διαβάστε περισσότερα

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με

(άγιο μύρο / τριήμερη / ολόλευκα / κολυμβήθρας / κατάδυση) «Στο χρίσμα, ο ιερέας χρίει τον.. σ όλα τα μέρη του σώματός του με ΜΑΘΗΜΑ 21 Ο ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις ή φράσεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο.

1. Η «Λειτουργία των πιστών» αφορά μόνο τους βαπτισμένους χριστιανούς. 4. Στη Θεία Λειτουργία οι πιστοί παρακαλούν τον Θεό να έχουν ειρηνικό θάνατο. ΜΑΘΗΜΑ 23 ο ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε

Διαβάστε περισσότερα

ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ π.ἀλέξανδρος Σμέμαν

ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ π.ἀλέξανδρος Σμέμαν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ π.ἀλέξανδρος Σμέμαν Τέσσερις ἑβδομάδες μετὰ τὸ Πάσχα τὸ εὐαγγέλιο πού διαβάζεται στὶς ἐκκλησίες εἶναι ἡ ἀφήγηση τοῦ εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη γιὰ τὴν ἐκπληκτικὴ συζήτηση τοῦ Χριστοῦ μὲ

Διαβάστε περισσότερα

Kataskinosis2017B_ ÎÔ Ï 8/28/17 6:58 PM Page 1. Κατασκήνωση «ΘΑΒΩ Ρ» τῆς Ὀρθοδόξου Ἀδελφότητος. «Η ΟΣΙΑ ΞΕΝΗ» στήν ΕΛΑΝΗ Κασσανδρείας

Kataskinosis2017B_ ÎÔ Ï 8/28/17 6:58 PM Page 1. Κατασκήνωση «ΘΑΒΩ Ρ» τῆς Ὀρθοδόξου Ἀδελφότητος. «Η ΟΣΙΑ ΞΕΝΗ» στήν ΕΛΑΝΗ Κασσανδρείας Kataskinosis2017B_ ÎÔ Ï 8/28/17 6:58 PM Page 1 Κατασκήνωση «ΘΑΒΩ Ρ» τῆς Ὀρθοδόξου Ἀδελφότητος «Η ΟΣΙΑ ΞΕΝΗ» στήν ΕΛΑΝΗ Κασσανδρείας Σεπτέμβριος 2017 Kataskinosis2017B_ ÎÔ Ï 8/28/17 6:58 PM Page 2 Ἀφιέρωμα

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1

Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 Θρησκευτικά Α Λυκείου GI_A_THI_0_8712 Απαντήσεις των θεμάτων ΘΕΜΑ Α1 α) Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία

3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους. Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία 3 ο Δημοτικό Σχολείο Βροντάδου Χίου Οι Τρεις Ιεράρχες, η ζωή και το έργο τους Χίος, 29 Ιανουαρίου 2016 Εκπαιδευτικός: Κωσταρή Αντωνία Εισαγωγή Και οι τρεις γεννήθηκαν τον 4ο αιώνα μ.χ., στα Βυζαντινά Χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού)

Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού) 1 Ιουνίου 2019 Ποιος φταίει; (Κυριακή του Τυφλού) Θρησκεία / Ιερός Άμβων Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς «Και τον ρώτησαν οι μαθητές του: Διδάσκαλε, ποιος αμάρτησε, αυτός ή οι γονείς του, για να γεννηθεί τυφλός;»

Διαβάστε περισσότερα

Ἡ πιστή Ρούθ (Χριστούγεννα)

Ἡ πιστή Ρούθ (Χριστούγεννα) ΜΑΘΗΜΑ 13ο Ἐπίκαιρο Ἡ πιστή Ρούθ (Χριστούγεννα) Τί ὄμορφα πού εἶναι ὅλα στολισμένα γύρω μας, παιδιά! Οἱ δρόμοι, τά σπίτια, τά καταστήματα... Καί καθώς ἀπολαμβάνουμε ὅλα αὐτά τά στολίδια καί τή χριστουγεννιάτικη

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Νὰ συγκαλέσει πανορθόδοξη Σύνοδο ή Σύναξη των Προκαθημένων καλεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη η Κύπρος αν ο στόχος δεν επιτευχθεί

Νὰ συγκαλέσει πανορθόδοξη Σύνοδο ή Σύναξη των Προκαθημένων καλεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη η Κύπρος αν ο στόχος δεν επιτευχθεί 18/02/2019 Νὰ συγκαλέσει πανορθόδοξη Σύνοδο ή Σύναξη των Προκαθημένων καλεί τον Οικουμενικό Πατριάρχη η Κύπρος αν ο στόχος δεν επιτευχθεί Αυτοκέφαλες Εκκλησίες / Εκκλησία της Κύπρου Ανακοίνωση σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας σύμφωνα με τη χρονική σειρά που πραγματοποιήθηκαν: 1. Προαναγγελία του Μεσσία

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

Ἕνα συγκλονιστικό περιστατικό ἀκούσαμε σήμερα

Ἕνα συγκλονιστικό περιστατικό ἀκούσαμε σήμερα 6η Κυριακή Λουκᾶ (Λκ. 8, 27 39) 22 Ὀκτωβρίου 2017 «Τί ἐμοί καί σοί, Ἰησοῦ υἱέ τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου; δέομαί σου, μή μέ βασανίσῃς» Ἕνα συγκλονιστικό περιστατικό ἀκούσαμε σήμερα στήν εὐαγγελική περικοπή.

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές να 1. Διατυπώνουν τους προβληματισμούς τους γύρω από τη λατρεία. 2. Υποστηρίζουν με επιχειρήματα ότι στη χριστιανική θρησκεία η λατρεία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 1: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 1: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 1: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου Κωδικός 4528 Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση»

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου Κωδικός 4528 Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» Νέα Ελληνική Λογοτεχνία Α Λυκείου Κωδικός 4528 Ενότητα: «Παράδοση και μοντερνισμός στη νεοελληνική ποίηση» ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΟΡΦΥΡΑΣ (1879-1932), Είδα Εἶδα μία χώρα ξωτικιὰ στ ἀνήσυχο ὄνειρό μου: πόσ ὄμορφη δὲ

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως (Γ Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως (Γ Κυριακή τῶν Νηστειῶν). 11 Μαρτίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως (Γ Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μάρκου 8, 34 9, 1. Ἡμέρα πανεπίσημη σήμερα ἄγει ἡ Ἐκκλησία μας. Ἡμέρα πού ὑψώνεται μπροστά στά ἑκατομμύρια τῶν ὀρθοδόξων

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 14 Ἀπριλίου 2019.

Κυριακή 14 Ἀπριλίου 2019. 75 Κυριακή 14 Ἀπριλίου 2019. 5η Κυριακή τῶν Νηστειῶν (Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας). Μρκ. 10, 32 45. Σήμερα, λίγες ἡμέρες πρίν ἀπό τά φρικτά Πάθη τοῦ Κυρίου, ἡ κοινή μητέρα, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία προβάλλει μία μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΣΧΑΛΙΟΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ

ΠΑΣΧΑΛΙΟΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2015 ἀριθμ. πρωτ.: 181.- ΑΓΙΟΝ ΠΑΣΧΑ 12 ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΠΑΣΧΑΛΙΟΣ ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΣ Πρὸς τὸν ἱερὸ Κλῆρο καὶ τὸν εὐσεβῆ Λαὸ τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o)

Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o) 31 Ιανουαρίου 2015 Μέτρο για όλα ο άνθρωπος; (Μέρος 2o) / Γέροντας Ιωσήφ Βατοπαιδινός ( 2009) Αν και το πρόβλημα του καλού και του κακού είναι το πιο δύσκολο και βασανιστικό για την ανθρώπινη ζωή και συνείδηση,

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Τυρινῆς.

Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Τυρινῆς. 18 Φεβρουαρίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τῆς Τυρινῆς. Ματθ. 6, 14 21. «Σήμερον μνείαν ποιούμεθα τῆς τοῦ Παραδείσου ἐξορίας τοῦ Ἀδάμ». Μ αὐτή τή φράση ὑποδηλώνει ὁ Συναξαριστής τῆς σημερινῆς ἡμέρας τό περιστατικό

Διαβάστε περισσότερα

Στους κήπους της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης

Στους κήπους της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης 26/02/2019 Στους κήπους της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης Πατριαρχεία / Οικουμενικό Πατριαρχείο Ἡ Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης ἀκολουθώντας τὸ παράδειγμα τοῦ περιβαλλοντικὰ εὐαισθητοποιημένου καὶ πρωτοπόρου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ (Δελφῶν καί Μιαούλη) Τηλ:2310-828989. Ἡ Θεία Κοινωνία.

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ (Δελφῶν καί Μιαούλη) Τηλ:2310-828989. Ἡ Θεία Κοινωνία. ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ (Δελφῶν καί Μιαούλη) Τηλ:2310-828989 Ἡ Θεία Κοινωνία κατ οἶκον Θεσσαλονίκη 2008 Κάποιοι συσχετίζουν κάκιστα τὴν παρουσία τοῦ ἱερέως στό

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική 28/12/2018 Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Δημητριάδος και Αλμυρού Σκέψεις στην ανατολή του νέου χρόνου Σκέψεις καρδιάς κατέθεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

Ακολουθίες στο Παρεκκλήσιο Αγίου Λουκά Κριμαίας

Ακολουθίες στο Παρεκκλήσιο Αγίου Λουκά Κριμαίας Ακολουθίες στο Παρεκκλήσιο Αγίου Λουκά Κριμαίας ΑΠΟΛΛΩΝΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Μάρτιος 2/3/2017 Παράκληση, 18:00 3/3,10/3,17/3,24/3 Χαιρετισμοί, 19:15 31/3/2017 Ἀκάθιστος 19:15 Ὕμνος Ἀπρίλιος: 6/4/2017 Παράκληση,

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

Ἀσκητὲς καὶ ἀσκητήρια στὴ νῆσο Σκόπελο

Ἀσκητὲς καὶ ἀσκητήρια στὴ νῆσο Σκόπελο Ἀσκητὲς καὶ ἀσκητήρια στὴ νῆσο Σκόπελο (Μιὰ πρώτη προσέγγιση στὸ θέμα) Εἰπώθηκε, πὼς ὁλόκληρο τὸ Ἅγιον Ὄρος μοιάζει μὲ τὸ Καθολικὸ ἑνὸς ἰεροῦ Ναοῦ καὶ ὅτι ἡ περιοχὴ ἀπὸ τὴν Ἁγία Ἄννα καὶ πέρα εἶναι τὸ

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14

Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος. Διδ. Εν. 14 Ο Τριαδικός Θεός: οι γιορτές της Πεντηκοστής και του Αγίου Πνεύματος Διδ. Εν. 14 Σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα η Εκκλησία μας γιορτάζει την Ανάληψη του Κυρίου στους ουρανούς Με την Ανάληψη, επισφραγίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Εκεί όπου όντως ήθελε ο Θεός

Εκεί όπου όντως ήθελε ο Θεός 13/02/2019 Εκεί όπου όντως ήθελε ο Θεός Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Αλεξανδρείας Του π. Πολυκάρπου Αγιαννανίτη Ὅπου διακονεῖ κανεὶς τὸν Χριστὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία, ἐκεῖ βρίσκει τὴ χαρὰ καὶ τὴν ἀνάπαυσή του.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ὑπ ἀριθμ. 17

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ὑπ ἀριθμ. 17 Πρὸς Ἅπαντας τοὺς Ἐφημερίους τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ὑπ ἀριθμ. 17 Θέμα: «Περὶ τῆς νομιμότητας τελέσεως τοῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος ἀνηλίκων». Ἀγαπητοὶ Πατέρες, Σχετικὰ μὲ τὶς προϋποθέσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Πώς να μελετάμε τη Βίβλο

Πώς να μελετάμε τη Βίβλο Πώς να μελετάμε τη Βίβλο του David Batty Οδηγός Μελέτης Έκδοση 5 Πώς να μελετάμε τη Βίβλο Οδηγός Μελέτης 5η έκδοση του David Batty Σημείωση: Τα εδάφια της Βίβλου όπου αυτά αναφέρονται, είναι από τη νεοελληνική

Διαβάστε περισσότερα

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979)

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) 5 Μαρτίου 2019 Το μυστήριο της ζωής Θρησκεία / Θεολογία Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Η ζωή πάνω στη γη έλκει την καταγωγή της από τον ουρανό η ζωή του ανθρώπου έλκει την καταγωγή της από τον Θεό. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Παντί τῷ πληρώματι τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀττικῆς καί Βοιωτίας.

Παντί τῷ πληρώματι τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀττικῆς καί Βοιωτίας. Ἀναγνωσθήτω ἐπ Ἐκκλησία Παντί τῷ πληρώματι τῆς καθ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀττικῆς καί Βοιωτίας. Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ Ἀδελφοί. «Ὁ Χριστός μεθ ἡμῶν καί οὐδείς καθ ἡμῶν» Μέ αἴσθημα εὐθύνης καί πικρίας ἀναλογιζόμενος

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ

ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: Ο Άγιος Πέτρος μετανοών (1600) «Αυτός σήκωσε τις αμαρτίες μας με το ίδιο Του το σώμα στο σταυρό, για

Διαβάστε περισσότερα

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού

Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει. ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Η Βίβλος για Παιδιά παρουσιάζει ΟΟυρανός, το Υπέροχο Σπίτι του Θεού Συγγραφέας: Edward Hughes Εικονογράφηση:Lazarus Διασκευή:SarahS. Μετάφραση: Evangelia Zyngiri Παραγωγός: Bible for Children www.m1914.org

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγία Σοφία και οι κόρες της Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη

Η Αγία Σοφία και οι κόρες της Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη Η Αγία Σοφία και οι κόρες της Πίστη, Ελπίδα, Αγάπη Βίος της Αγίας Σοφίας Η Αγία Σοφία έζησε την εποχή που βασίλευε ο ειδωλολάτρης αυτοκράτορας Ανδριανός, περίπου το 117-138 μ.χ. Προερχόταν από μια πόλη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις

Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις ΜΑΘΗΜΑ 8 Ο ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ: Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΕΝΑΝΘΡΩΠΗΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ Να ξαναγράψετε το κείμενο που ακολουθεί συμπληρώνοντας τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις που δίνονται στην παρένθεση. Σε κάθε κενό αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑTA ΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Δ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ V ΜΑΘΗΜΑ 171. Ο Θεός είναι µόνο και µόνο Αγάπη και εποµένως το ίδιο είµαι κι Εγώ.

ΜΑΘΗΜΑTA ΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Δ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ V ΜΑΘΗΜΑ 171. Ο Θεός είναι µόνο και µόνο Αγάπη και εποµένως το ίδιο είµαι κι Εγώ. ΜΑΘΗΜΑTA ΓΙΑ ΜΕΡΟΣ Δ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ V ΜΑΘΗΜΑ 171 Ο Θεός είναι µόνο και µόνο Αγάπη και εποµένως το ίδιο είµαι κι Εγώ. Ι. (151) Όλα τα πράγµατα είναι αντίλαλοι της Φωνής του Θεού. 2 Ο Θεός είναι µόνο και µόνο

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

...Μια αληθινή ιστορία...

...Μια αληθινή ιστορία... ...Μια αληθινή ιστορία... Στην αρχή ήταν μια άδεια σελίδα. Την είχε ο Καλός Ζωγράφος, που ήταν γνωστός για την ικανότητά του να ζωγραφίζει τέλειες εικόνες. Μια μέρα ο Ζωγράφος άρχισε να ζωγραφίζει αυτή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ

ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΘΗ π. Ἰωάννου Ζόζουλακ Κοσμήτορος τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Πρέσοβ Σλοβακίας Ἔχουμε συνηθίσει ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι νὰ ἐνεργοῦμε μὲ μηχανικὸ τρόπο, νὰ

Διαβάστε περισσότερα

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί.

Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί. Την περασμένη Κυριακή αρχίσαμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή με το Γάμο της Κανά, όπου το νερό μετατράπηκε σε κρασί. Το θαύμα αυτό μας δείχνει ότι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η περίοδος για αλλαγή στον άνθρωπο.

Διαβάστε περισσότερα

παρακαλώ! ... ένα βιβλίο με μήνυμα

παρακαλώ! ... ένα βιβλίο με μήνυμα παρακαλώ!... ένα βιβλίο με μήνυμα Ένα μήνυμα πού δίνει απάντηση στο βασικό ερώτημα ποιος είναι ο σκοπός της ζωής. Ένα μήνυμα πού ανταποκρίνεται σε κάθε ερωτηματικό και αμφιβολία σου. Η βίβλος μας φανερώνει

Διαβάστε περισσότερα

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013.

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013. Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Διοργανωτές: «ΕΝΗΜΕΡΩΝΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΙΝΟΜΑΙ ΟΔΟΔΕΙΚΤΗΣ ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΚΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ» Σάββατο, 13 Δεκ. 2013 ΣΑΣ ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ

Διαβάστε περισσότερα

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναῒτου, συγγραφέως τῆς Κλίμακος. (Δ Κυριακή τῶν Νηστειῶν).

Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναῒτου, συγγραφέως τῆς Κλίμακος. (Δ Κυριακή τῶν Νηστειῶν). 18 Μαρτίου 2018. Εἰς τήν Κυριακήν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Σιναῒτου, συγγραφέως τῆς Κλίμακος. (Δ Κυριακή τῶν Νηστειῶν). Μάρκ. 9, 17-31 «Τοῦτο τό γένος ἐν οὐδενί δύναται ἐξελθεῖν εἰ μή ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ»

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών

Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Η έννοια της Θρησκευτικής Εµπειρίας στη Διαπροσωπική Θεωρία Ψυχανάλυσης του Erich Fromm: Προεκτάσεις στη διδασκαλία του µαθήµατος των Θρησκευτικών Erich Fromm (1900-1980) Γεώργιος Χαλκιάς Σχολικός Σύµβουλος

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 12 Μαΐου 2019.

Κυριακή 12 Μαΐου 2019. 8 Κυριακή 12 Μαΐου 2019. Κυριακή τῶν μυροφόρων Μρκ. 15, 43 16, 8. Οἱ μεγάλες ἀποφάσεις, τά μεγάλα ἐμπόδια, οἱ μεγάλες νίκες. Αὐτός θά μποροῦσε νά εἶναι ἕνας καλός τίτλος γιά τή σημερινή Κυριακή. Ἡ Ἐκκλησία

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 26: ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 26: ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 26: ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ

ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ Το Δ ευαγγέλιο και η σχέση του με τα Συνοπτικά «Πνευματικό» ευαγγέλιο- «σωματικά» ευαγγέλια Ομοιότητες-διαφορές Δε διασώζει καμία από τις 50 και πλέον παραβολές

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή 17 Μαρτίου 2019.

Κυριακή 17 Μαρτίου 2019. 55 Κυριακή 17 Μαρτίου 2019. Α Κυριακή τῶν Νηστειῶν, Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἰω. 11, 42 55. Δέν ἑορτάζει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας γιά κάποιο πρόσωπο. Σήμερα τό πανηγύρι στήθηκε γι αὐτή τήν ἴδια τήν πίστη μας.

Διαβάστε περισσότερα

Ακολουθίες στο Παρεκκλήσιο Αγίου Λουκά Κριμαίας

Ακολουθίες στο Παρεκκλήσιο Αγίου Λουκά Κριμαίας Ακολουθίες στο Παρεκκλήσιο Αγίου Λουκά Κριμαίας ΑΠΟΛΛΩΝΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Μάρτιος: 1/3/2018 Παράκληση 18:00 2/3,9/3,16/3 Χαιρετισμοί 19:15 /3/2018 Ἀκάθ. Ὕμνος 19:15 Ἀπρίλιος: 12/4/2018 Παράκληση 18:00 21/4/2018

Διαβάστε περισσότερα

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών

Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους Συνάντηση 1: Σαββατοκύριακο 13 και : Η αποστολή των δώδεκα μαθητών Κατωτέρου Κατηχητικού Ιεραποστολικού Έτους 2012-2013 Συνάντηση 1 Σαββατοκύριακο 13 και 14.10.2012 Η αποστολή των δώδεκα μαθητών στον κόσμο (Ματθ. 10, 1-31) τι σημαίνει αληθινός χριστιανός- ποια είναι η

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας):

ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. Γι αυτό και εμείς, ενωμένοι με τους Αγγέλους και τους αγίους, διακηρύττουμε τη δόξα σου αναφωνώντας και λέγοντας (ψάλλοντας): ΔΕΥΤΕΡΗ ΑΝΑΦΟΡΑ 99. Παρ ότι η δεύτερη ευχή είναι συγκροτημένη με το προοίμιό της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με άλλα προοίμια, ιδιαίτερα με εκείνα που σε περίληψη περιγράφουν το Μυστήριο της Σωτηρίας,

Διαβάστε περισσότερα

11. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 36. ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ E34ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

11. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 36. ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ E34ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 11. Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ 36. ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ E34ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 12. ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΖΩΗ 37. Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ 13. ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΞΙΕΣ 38. ΣΩΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΣ 14. ΟΙ ΕΧΘΡΟΙ ΤΟΥ ΠΙΣΤΟΥ 39. Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 15. Η

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία

Χριστιανική Γραμματεία Χριστιανική Γραμματεία Ενότητα 1-B A2: Αρειανοί Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Διαχείρισης Εκκλησιαστικών Κειμηλίων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α

Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Γενικὴ Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία Α Δρ. Ἰωάννης Ἀντ. Παναγιωτόπουλος Λέκτορας Γενικῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας Ἐθνικὸ καὶ Καποδιστριακὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν Τμῆμα Θεολογίας - Θεολογικὴ Σχολή Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης

Διαβάστε περισσότερα

(Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου)

(Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου) Εν αρχή ην ο Λόγος. (Εξήγηση του τίτλου και της εικόνας που επέλεξα για το ιστολόγιό μου) Στις νωπογραφίες της οροφής της Καπέλα Σιξτίνα φαίνεται να απεικονίζονται μέρη του ανθρώπινου σώματος, όπως ο εγκέφαλος,

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20 Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2015-22:20 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη «Μέσω της μυθοπλασίας, αποδίδω τη δικαιοσύνη που θα ήθελα να υπάρχει» μας αποκαλύπτει η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. τίμησε με την παρουσία του τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό

Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος. τίμησε με την παρουσία του τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό Θέρμη 25/10/2013 Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος τίμησε με την παρουσία του τις εκδηλώσεις για τον εορτασμό των 35 χρόνων των Εκπαιδευτηρίων Ε. Μαντουλίδη. Τον εορτασμό των 35 χρόνων

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ

ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΑΝΥΠΑΡΞΙΑ Την έρευνα για τη φύση του την αρχίζει ο άνθρωπος θέτοντας στον εαυτό του την ερώτηση: «Ποιός είμαι; Τι είμαι;» Στην πορεία της αναζήτησης για την απάντηση, η ερώτηση διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

β. έχει κατοχυρωμένο το απόρρητο και από την Εκκλησία και από την Πολιτεία

β. έχει κατοχυρωμένο το απόρρητο και από την Εκκλησία και από την Πολιτεία ΜΑΘΗΜΑ 24 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα