Ερευνητικές Προτεραιότητες και ανάπτυξη υποδοµών για το όραµα της αειφόρου κατασκευής. Κ. Α. Συρµακέζης, Καθηγητής Ε.Μ.Π.

Transcript

1 ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑ ΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ 2η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ Ερευνητικές Προτεραιότητες και ανάπτυξη υποδοµών για το όραµα της αειφόρου κατασκευής Κ. Α. Συρµακέζης, Καθηγητής Ε.Μ.Π. Αθήνα, 19 Οκτωβρίου 2005

2 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Η ΑΝΑΓΚΗ: Η επίτευξη της αειφορίας στην κατασκευή προαπαιτεί την παράλληλη ανάπτυξη µιας µακροπρόθεσµης στρατηγικής για την έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτοµία, στα αντίστοιχα αντικείµενα. Η στρατηγική αυτή πρέπει να έχει δύο άξονες ανάπτυξης: έναν ευρωπαϊκό και έναν εθνικό-ελληνικό. Η ανάπτυξη της ερευνητικής αυτής στρατηγικής πρέπει να είναι εντεταγµένη στις αντίστοιχες γενικότερες στρατηγικές για την αειφόρο κατασκευή. ΟΙ ΥΠΟ ΟΜΕΣ: Προϋπόθεση για την επιτυχία ενός τέτοιου µακροπρόθεσµου σχεδιασµού της έρευνας, είναι η δηµιουργία νέων ή/και ενίσχυση υφιστάµενων µεγάλων και ισχυρών ερευνητικών υποδοµών. 1

3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ: Η καινοτοµική έρευνα καλείται να παίξει πρωτεύοντα ρόλο στη δηµιουργία της αειφόρου κατασκευής. Η αναγκαία διακλαδική-διεπιστηµονική συνεργασία αναµένεται να αποδώσει πολύ καλύτερα αποτελέσµατα, από αυτά που προέρχονται από τις µεµονωµένες ερευνητικές προσπάθειες των επιµέρους, εξειδικευµένων, κλάδων. 2

4 Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ: ΕΘΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Στον ελληνικό χώρο, κατά την ανάπτυξη της µακροπρόθεσµης στρατηγικής για την έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτοµία θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην έρευνα προβληµάτων ειδικού «τοπικού» ενδιαφέροντος. Σαν τέτοια έχουν ήδη καταγραφεί: τα κτιριακά έργα η πολιτιστική κληρονοµιά Οι ευρωπαϊκοί στόχοι πρέπει προσεκτικά να εξειδικευτούν για την εξυπηρέτηση των ειδικών «τοπικών» αυτών τοµέων. ΟΙ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ: 3 Στον ελληνικό χώρο, θα πρέπει στην ερευνητική αυτή προσπάθεια να ενταχθεί ολόκληρο το φάσµα των εµπλεκόµενων ατόµων και φορέων, από τους αµιγείς ερευνητές, µέχρι τους ανθρώπους της πράξης στη βιοµηχανία και την κατασκευή. Η διακλαδική-διεπιστηµονική συνεργασία για την επίλυση των, πολύπλοκών, πλέον, προβληµάτων, είναι αναγκαία.

5 ΕΘΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΟΙ ΥΠΟ ΟΜΕΣ: Ιδιαίτερα για τον ελληνικό χώρο, προϋπόθεση για την επιτυχία ενός µακροπρόθεσµου σχεδιασµού της στρατηγικής της έρευνας για την αειφόρο κατασκευή, είναι η δηµιουργία νέων ή/και ή ενίσχυση υφισταµένων µεγάλων και ισχυρών ερευνητικών υποδοµών. Στην κατεύθυνση αυτή, τα πανεπιστήµια της χώρας (και ειδικότερα τα πολυτεχνεία και οι πολυτεχνικές σχολές) είναι σε θέση να διαδραµατίσουν ουσιαστικό ρόλο. 4

6 1. ΜΕΙΩΣΗ ΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΤΩΝ ΩΝ ΠΟΡΩΝ ΟΡΩΝ (ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ,( ΝΕΡΟΥ, ΕΡΟΥ, ΥΛΙΚΩΝ) 2. ΜΕΙΩΣΗ ΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 3. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 4. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ «ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ» ΤΩΝ ΩΝ 5

7 Μείωση της κατανάλωσης των πόρων (ενέργειας, νερού, υλικών) οµηµένο περιβάλλον (Οικονοµική και περιβαλλοντική απόδοση του δοµηµένου περιβάλλοντος) 6 ηµιουργία ενιαίων δεικτών µέτρησης κατανάλωσης των πόρων, ιδίως για τα κτίρια. ηµιουργία νέων διαδικασιών σχεδιασµού και κατασκευής νέων κτιρίων µε χαµηλές απαιτήσεις ενεργειακής κατανάλωσης. ηµιουργία και βελτίωση βιοµηχανικών τεχνολογιών κατασκευής υλικών και στοιχείων της κατασκευής. Αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Βελτίωση ενεργειακού ισοζυγίου στα κτίρια µέσω νέας σύλληψης του σχεδιασµού των κτιρίων αλλά και των πόλεων. Ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για επαναχρησιµοποίηση και ανακύκλωση του νερού και των αποβλήτων της κατασκευής. Επίτευξη ενός ολοκληρωµένου κύκλου ζωής µέσω µιας ευελιξίας για το κτίριο (νέοι τρόποι σχεδιασµού, κατασκευής, διαχείρισης, χρήσης των χώρων κλπ.).

8 Μείωση της κατανάλωσης των πόρων (ενέργειας, νερού, υλικών) (συνέχεια) οµικά υλικά φιλικά προς το περιβάλλον ηµιουργία δεικτών µέτρησης περιβαλλοντικής επιρροής για τα υλικά και το κτίριο. Κατανόηση και έλεγχος των φαινοµένων υποβάθµισης µε στόχο τη βελτίωση του χρόνου αξιοποίησης (ζωής) των δοµικών υλικών. Νέες διαδικασίες κατασκευής των δοµικών υλικών για πολύ καλή συµπεριφορά στις περιβαλλοντικές επιδράσεις. Βέλτιστη χρήση ελαφρών και βαρέων υλικών µε στόχο τη µείωση της απαιτούµενης ενέργειας για θέρµανση/ψύξη. Παραγωγή νέων ανθεκτικών υλικών, µε µακρύτερο και προβλέψιµο χρόνο λειτουργίας τους, υπό δυσµενείς συνθήκες. Νέες αρχές και τεχνολογίες απόθεσης για πλήρη αξιοποίηση των αποβλήτων των κατασκευών και των κατεδαφίσεων. 7

9 Μείωση των περιβαλλοντικών και επιπτώσεων Προστασία των εδαφών και του νερού ανθρωπογενών Ανάπτυξη εργαλείων καταγραφής στον πραγµατικό χρόνο, ιδίως των χηµικών παραµέτρων, της ποιότητας του νερού. Ανάπτυξη εργαλείων για την εκτίµηση του κινδύνου «µολυσµένων» εδαφών και τρόπων αντιµετώπισης του προβλήµατος. Νέα υλικά και τεχνολογίες χαµηλού κόστους για την προστασία και αποκατάσταση τους, καθώς και για την αποκατάσταση των φυσικών εδαφών κατά τη διάρκεια της κατασκευής και τη διαδικασία εκµετάλλευσής της. Ανάπτυξη τεχνολογιών για τη µείωση της διάβρωσης του εδάφους. Ανάπτυξη µεθοδολογιών και εργαλείων για την πρόβλεψηεκτίµηση της επιρροής της διαδικασίας κατασκευής στο σύστηµα έδαφος-νερό-ατµόσφαιρα-βιοποικιλία κλπ. 8

10 Μείωση των περιβαλλοντικών και ανθρωπογενών επιπτώσεων (συνέχεια) Επίπτωση των υποδοµών στο περιβάλλον ηµιουργία οικο-τεχνικής υποδοµής για την επίλυση προβληµάτων όπως ο θόρυβος της κυκλοφορίας, οι ταλαντώσεις, η µόλυνση του αέρα και του νερού κλπ. Ανάπτυξη κατάλληλης µεθοδολογίας για τη µείωση επιρροής ατυχηµάτων που σχετίζονται µε επικίνδυνα υλικά κλπ. Νέες παραδοχές για την κατασκευή και συντήρηση των υποδοµών Αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. 9

11 Βελτίωση της ασφάλειας Αποτίµηση και κατανόηση των φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων (σεισµοί, πληµµύρες) Προστασία και θωράκιση των υποδοµών απέναντι στους φυσικούς και ανθρωπογενείς κινδύνους Ιεράρχηση φυσικών και ανθρωπογενών κινδύνων. Ασφάλεια των υποδοµών έναντι αυτών των κινδύνων. Ανάπτυξη µεθόδων για την εκτίµηση του κινδύνου. Σύνταξη οδηγιών-συστάσεων για την αντιµετώπιση ειδικών κινδύνων όπως σεισµοί, πληµµύρες, κατολισθήσεις, πυρκαγιά κλπ. Εργαλεία πρόβλεψης της επιρροής του κινδύνου στο δοµηµένο περιβάλλον. Ανάπτυξη εργαλείων και τεχνικών προστασίας. 10

12 Αειφόρος διαχείριση των «περιουσιακών στοιχείων» Μεταφορές και επιχειρήσεις δηµοσίας ωφελείας Ανάπτυξη µοντέλων για τη λειτουργία των υποδοµών (νέα µοντέλα για την εκτίµηση και πρόβλεψη της συµπεριφοράς των κατασκευών και των τµηµάτων της, νέες αρχές για την επιµήκυνση του χρόνου ζωής των κατασκευών κλπ.). Ενόργανη συνεχής καταγραφή των συµπεριφορών σε πραγµατικό χρόνο, για ένα συγκεκριµένο αριθµό σηµαντικών παραµέτρων. Βελτίωση της συµπεριφοράς των δεικτών (νέες κατασκευές, βελτίωση µεθόδων συντήρησης κλπ.). 11

13 Αειφόρος διαχείριση «περιουσιακών στοιχείων» (συνέχεια) Ζωντανός πολιτισµός (ιστορικές κατασκευές) Ερευνητικές περιοχές: Εκτίµηση κατάστασης, ενόργανες µετρήσεις, διάγνωση Υλικά (παλαιά, νέα) Τεχνικές παρέµβασης Ενέργεια και περιβάλλον ιαχείριση-αξιοποίηση-συντήρηση Σχέση µε τον µείζονα οικιστικό χώρο 12

14 Η ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ: Η αρχή της αειφορικής ανάπτυξης στις κατασκευές, προκειµένου για κατασκευές της πολιτιστικής κληρονοµιάς, πρέπει να συνεκτιµά και την ανάγκη µεταβίβασης («παράδοσης») των κατασκευών αυτών, σε καλή κατάσταση, και στις επόµενες γενιές. Η ανάγκη αυτή επιβάλλει µια προσέγγιση βασισµένη στα αποτελέσµατα-συνέπειες (consequence-based-approach), δια της οποίας, οποιαδήποτε παρέµβαση σε κατασκευές της πολιτιστικής κληρονοµιάς δεν θα πρέπει να εναντιώνεται στη µελλοντική συµπεριφορά τους (σε σχέση µε την υποβάθµιση, τις τυχηµατικές δράσεις, ανθρώπινες απαιτήσεις κλπ.), ή τη µελλοντική λειτουργία τους (προσβασιµότητα, συντήρηση, τουριστική αξιοποίηση κλπ.) 13 Οι ερευνητικές δραστηριότητες επί του θέµατος πρέπει να λαµβάνουν υπόψη κατά περίπτωση και τη θέση της κατασκευής µέσα στο δεδοµένο οικιστικό σύνολο, και να διέπονται από µια ευελιξία στη «διαχείριση» (δυνατότητες αναθεώρησης) των ούτως ή άλλως πολύπλοκών αρχών συντήρησής της.