Α4 ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΗΜΟΥ ΡΥΜΑΛΙΑΣ

Transcript

1 Α4 ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΗΜΟΥ ΡΥΜΑΛΙΑΣ Α4.1 ιοικητική, κοινωνική οργάνωση οικισµών ήµου ρυµαλίας Ο ήµος ρυµαλίας συγκροτήθηκε σύµφωνα µε το Ν περί «Συγκρότησης της Πρωτοβάθµιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης» (ΦΕΚ 244/Α/ , Πρόγραµµα Ι. Καποδίστριας). Οι κοινότητες Χαλκείου, Φιλοτίου, Απειράνθου, Κορώνου, Κορωνίδας, αµαριώνα, Μονής, ανακού, Σκαδού, Μέσης και Κεραµωτής συνενώθηκαν και αποτέλεσαν το νέο ήµο της ρυµαλίας. Έδρα του ήµου είναι ο οικισµός Χαλκί, στον οποίο βρίσκονται οι διοικητικές υπηρεσίες. Το ηµοτικό Συµβούλιο του ήµου ρυµαλίας είναι απαρτίζεται από 18 µέλη. Στα έντεκα Τοπικά ιαµερίσµατα του ήµου ανήκουν οι οικισµοί που παρουσιάζονται στον Πίνακα Α Οι οικισµοί του ήµου ρυµαλίας θα µπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν σε 5 κατηγορίες: Οικισµοί - έδρες Τοπικών ιαµερισµάτων: (11 οικισµοί) Θεσµοθετηµένοι οικισµοί της ενδοχώρας: (7 οικισµοί) Μη θεσµοθετηµένοι οικισµοί της ενδοχώρας: (5 οικισµοί) Θεσµοθετηµένοι παραλιακοί οικισµοί: (4 οικισµοί) Μη θεσµοθετηµένοι παραλιακοί οικισµοί: (11 οικισµοί) Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν οι εξής οικισµοί: Χαλκί, Απείρανθος, αµαριώνας, ανακός, Κεραµωτή, Κορωνίδα, Κόρωνος, Μέση, Μονή, Σκαδό, Φιλότι. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι εξής οικισµοί: Τσικαλαριό, Καλόξυλος, Ακάδηµοι, Κεραµί, Βουρβουριά, αµαλάς, Αγιά. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι εξής οικισµοί: Ράχη, Μυρίσης, Αργοκοιλιώτισσα, Ατσιπάπη, Σίφωνες. Στην τέταρτη κατηγορία ανήκουν οι εξής οικισµοί: Απόλλωνας, Λυώνας, Μουτσούνα, Αγιασσός. Στην πέµπτη κατηγορία ανήκουν οι εξής οικισµοί: Αζαλάς, Κανάκι, Κλειδώ, Λυγαρίδια, Πάνερµος, Πυργάκι, Κάµπος, Ταξιάρχης (Αµπράµ), Φαρακλό, Χίλια βρύση, Καλαντός. Α4-2-1

2 Πίνακας Α4.1.1: Στοιχεία Οικισµών Τοπικών ιαµερισµάτων ήµου ρυµαλίας (Ε.Σ.Υ.Ε Πραγµατικός πληθυσµός) ΤΟΠΙΚΑ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ - ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΚΤΑΣΗ (km 2 ) ΠΕ ΙΝΟ ΗΜΙΟΡΕΙΝΟ ΟΡΕΙΝΟ- (Τ..) ΠΑΡΑΛΙΑΚΟΣ (οικ.) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ (2001) ΑΡΙΘΜΟΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ (2001) Τ -1 (Ε ΡΑ) Χαλκείου 9,623 Πεδινό Οικισµός 1 Χαλκί 408 Οικισµός 2 Τσικαλαριό(Ζ.Πηγή) 222 Οικισµός 3 Ράχη 5 Οικισµός 4 Καλόξυλος Οικισµός 5 Ακάδηµοι Οικισµός 6 Κεραµί Τ -2 Απεράθου 67,956 Ορεινό Οικισµός 1 Απείρανθος 828 Οικισµός 2 Αζαλάς Παραλιακός 28 Οικισµός 3 Κανάκι Παραλιακός 23 Οικισµός 4 Κλειδώ Παραλιακός 54 Οικισµός 5 Λυγαρίδια Παραλιακός 49 Οικισµός 6 Μουτσούνα Παραλιακός 82 Οικισµός 7 Πάνερµος Παραλιακός 14 Τ -3 αµαριώνα 32,274 Πεδινό Οικισµός 1 αµαριώνας 341 Οικισµός 2 Αγιασσός Παραλιακός 136 Οικισµός 3 Βουρβουριά 19 Οικισµός 4 αµαλάς 41 Οικισµός 5 Πυργάκι Παραλιακός 20 Τ -4 ανακού 9,848 Ηµιορεινό Οικισµός 1 ανακός 162 Τ -5 Κεραµωτής 5,575 Ορεινό Οικισµός 1 Κεραµωτή 76 Α4-2

3 Τ -6 Κορωνίδας 42,310 Ορεινό Οικισµός 1 Κορωνίδα 310 Οικισµός 2 Αγιά 24 Οικισµός 3 Απόλλωνας Παραλιακός 104 Οικισµός 4 Κάµπος Παραλιακός 50 Οικισµός 5 Μυρίσης 15 Οικισµός 6 Ταξιάρχης(Αµπράµ) Παραλιακός 25 Οικισµός 7 Φαρακλό Παραλιακός 16 Οικισµός 8 Χίλια Βρύση Παραλιακός 28 Τ -7 Κορώνου 21,720 Ορεινό Οικισµός 1 Κόρωνος 584 Οικισµός 2 Αργοκοιλιώτισσα 22 Οικισµός 3 Ατσιπάπη 25 Οικισµός 4 Λυώνας Παραλιακός 113 Τ -8 Μέσης 6,900 Ορεινό Οικισµός 1 Μέση 116 Τ -9 Μονής 6,475 Ηµιορεινό Οικισµός 1 Μονή 230 Οικισµός 2 Σίφωνες 0 Τ -10 Σκαδού 7,574 Ορεινό Οικισµός 1 Σκαδό 126 Τ -11 Φιλοτίου 92,573 Ορεινό Οικισµός 1 Φιλότι Οικισµός 2 Καλαντός Παραλιακός 101 ΣΥΝΟΛΟ ΗΜΟΥ ΡΥΜΑΛΙΑΣ 302, Σηµ. Ο πληθυσµός των οικισµών Καλόξυλου, Ακάδηµων και Κεραµίου συµπεριλαµβάνεται στον πληθυσµό του Χαλκείου. Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε., ιδία επεξεργασία Α4-3

4 Στην πρώτη κατηγορία οικισµών συγκεντρώνονται όλες οι διοικητικές λειτουργίες των Τοπικών ιαµερισµάτων, οι κοινωνικές υποδοµές (υγεία, πρόνοια, εκπαίδευση, πολιτισµός, αθλητισµός) και το εµπόριο. Επίσης, είναι οι οικισµοί µε τα µεγαλύτερα πληθυσµιακά µεγέθη σε σχέση µε τους υπόλοιπους. Οι βασικές χρήσεις των κτιρίων είναι η κύρια κατοικία, η δεύτερη κατοικία που χρησιµοποιείται συνήθως από ηµεδαπούς που έχουν καταγωγή από το νησί, ενοικιαζόµενα δωµάτια και µικροί ξενώνες, ακατοίκητα κτίρια, ερειπωµένα κτίρια, κοινωφελείς χώροι (κτίρια διοίκησης και κοινωνικών υποδοµών), παντοπωλεία, συνεργεία, εργαστήρια, χρήσεις εµπορίου και αναψυχής. Στους οικισµούς του Χαλκείου, του Φιλοτίου και της Απειράνθου που είναι οι µεγαλύτερες κοινότητες του ήµου, συγκεντρώνονται τα κτίρια της ιοίκησης και των βασικότερων κοινωνικών υποδοµών. Στο κέντρο των συγκεκριµένων οικισµών συγκεντρώνονται κυρίως οι κοινωνικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις του χωριού µε βασικότερες χρήσεις τις πλατείες, σχολεία, εκκλησίες, γραφείο τοπικής αυτοδιοίκησης (τοπικών διαµερισµάτων), µουσεία, ταβέρνες, παντοπωλεία, µικρά εµπορικά καταστήµατα, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, αρτοποιείο, φαρµακείο, αγροτικό ιατρείο, κλπ. Η κεντρική πλατεία ή κάποια µεγάλα ανοίγµατα στα σοκάκια, αποτελούν τα σηµεία αναφοράς των καθηµερινών συναντήσεων των κατοίκων, στα οποία πραγµατοποιούνται οι περισσότερες κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις (πανηγύρια, αποκριάτικες εορτές, µουσικές εκδηλώσεις, τελετές κ.α.). Στις περιπτώσεις των οικισµών που δεν διαθέτουν ούτε αυτόν το στοιχειώδη χώρο της πλατείας, οι αντίστοιχες εκδηλώσεις λαµβάνουν χώρα στον πιο κεντρικό και πλατύ δρόµο του χωριού ή και σε χώρους αποµακρυσµένους από το κέντρο, όπως ο περιβάλλων χώρος εκκλησιών. Αυτοί οι χώροι αποτελούν το κέντρο της κοινωνικής ζωής των χωριών. Ως προς τη δεύτερη και τρίτη κατηγορία οικισµών της ενδοχώρας, οι διαφορές που παρουσιάζονται σε σχέση µε την πρώτη κατηγορία των µεγαλύτερων οικισµών εντοπίζονται κυρίως στο µικρότερο πληθυσµό, την ανεπάρκεια κοινόχρηστων χώρων και την απουσία κοινωφελών κτιρίων και κοινωνικών Α4-4

5 υποδοµών. Οι χρήσεις είναι περιορισµένες στην κατοικία, το παντοπωλείο, το καφενείο και την εκκλησία. Οι παραλιακοί οικισµοί, µε εξαίρεση τον Απόλλωνα, το Λυώνα και τη Μουτσούνα, εµφανίζουν ανεπάρκεια ή και απουσία κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων. Η µονόπλευρη ανάπτυξη των παραλιακών οικισµών µε βάση το τουριστικό ενδιαφέρον που υπάρχει, προκαλεί σηµαντικές αλλαγές στις χρήσεις γης. Η παραθεριστική κατοικία έχει τον πρώτο λόγο ενώ κατασκευάζονται, χρόνο µε το χρόνο, νέα τουριστικά καταλύµατα. Πίνακας Α4.1.2: Κατάταξη Τοπικών ιαµερισµάτων ήµου ρυµαλίας κατά µέγεθος πραγµατικού πληθυσµού ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΠΙΚΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ (2001) Φιλότι 1803 Απείρανθος 1078 Κόρωνος 744 Χαλκί 635 Κορωνίδα 572 αµαριώνας 557 Μονή 230 ανακός 162 Σκαδό 126 Μέση 116 Κεραµωτή 76 Σύνολο 6099 Η διαδοχική σειρά παρουσίασης των οικισµών στον Πίνακα Α4.1.2 λαµβάνει υπόψη το µέγεθος του πραγµατικού πληθυσµού των οικισµών, σύµφωνα µε την απογραφή της Ε.Σ.Υ.Ε. του έτους 2001, όπως απεικονίζεται στον προηγούµενο Πίνακα. Ο οικισµός του Χαλκείου τίθεται πρώτος, καθώς σε αυτόν βρίσκεται η έδρα του ήµου και συγκεντρώνονται οι περισσότερες διοικητικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Α4-5

6 Τ.. Χαλκείου Χαλκί Το Χαλκί βρίσκεται στην ενδοχώρα του νησιού, στον κάµπο της Τραγαίας, η οποία χαρακτηρίζεται ως πεδινή περιοχή και είναι ο τέταρτος σε πληθυσµό οικισµός µετά το Φιλότι, την Απείρανθο και την Κόρωνο, παρόλο που εδώ βρίσκεται η έδρα του ήµου ρυµαλίας. Ολόκληρος ο οικισµός περιβάλλεται από ελαιώνες, καθώς και από τους οικισµούς Καλόξυλο, Ακάδηµους, Κεραµί, Μετόχι ενώ η Ράχη, ο Χείµαρρος και το Τσικαλαριό βρίσκονται σε πολύ µικρή απόσταση. Εδώ συγκεντρώνεται η µεγαλύτερη οµάδα οικισµών του ήµου ρυµαλίας, γεγονός που κυρίως οφείλεται στο εύφορο και σχετικά οµαλό έδαφος, το ανάγλυφο του οποίου δεν παρουσιάζει µεγάλες κλίσεις. Το Χαλκί συνορεύει µε το Φιλότι, που αποτελεί το µεγαλύτερο οικισµό του ήµου και µε το αµαριώνα. Το κέντρο του οικισµού διασχίζει ο κεντρικός επαρχιακός δρόµος. Στον πυρήνα - τοπικό κέντρο συγκεντρώνονται οι περισσότερες λειτουργίες. Το Χαλκί ήταν πρωτεύουσα της Νάξου µέχρι το 1925 και αποτέλεσε το διοικητικό και εµπορικό κέντρο του νησιού. Στο Χαλκί βρίσκεται το ηµοτικό κατάστηµα του ήµου και επί πλέον διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο 2 ηµοτικά σχολεία, εκ των οποίων το ένα βρίσκεται στον Χείµαρρο Γυµνάσιο Γενικό Λύκειο Ταχυδροµείο Ειρηνοδικείο Μηχάνηµα αυτόµατης συναλλαγής τράπεζας (ATM) Υποθηκοφυλακείο Πολυδύναµο κέντρο κοινωνικής παρέµβασης (κέντρο ηµερήσιας φροντίδας ηλικιωµένων-βοήθεια στο σπίτι) Περιφερειακό ιατρείο Γήπεδο ποδοσφαίρου Α4-6

7 2 γήπεδα µπάσκετ Πολιτιστικό σύλλογο Κυνηγετικός Σύλλογος Πολιτιστικό Κέντρο Βυζαντινό µουσείο Μουσείο κίτρου Νεκροταφείο. Οι διοικητικές και κοινωνικές εξυπηρετήσεις, οι οποίες δεν υπάρχουν στο ήµο ρυµαλίας (δικαστήρια, επαρχείο, πολεοδοµία, Ι.Κ.Α.,.Ε.Η., Ο.Τ.Ε. κ.λ.π.) καλύπτονται από το ήµο Νάξου, στη Χώρα. Στο Τ.. Χαλκείου ανήκουν οι πιο κάτω οικισµοί, οι οποίοι εξυπηρετούνται από τις υπηρεσίες του Χαλκείου: Καλόξυλος (παραδοσιακός), Ακάδηµοι (παραδοσιακός), Κεραµί (παραδοσιακός), Τσικαλαριό, Ράχη, Μετόχι και Χείµαρρος, ο οποίος διαθέτει δηµοτικό σχολείο. Τ.. Φιλοτίου Φιλότι Το Φιλότι είναι το µεγαλύτερο χωριό ολόκληρης της Νάξου. Θεωρείται ορεινός οικισµός και βρίσκεται στο κεντρικό τµήµα του νησιού µε µεσηµβρινό προσανατολισµό, σε υψόµετρο περίπου µέτρων. Ο οικισµός του Φιλοτίου διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγεία (2) ηµοτικό σχολείο Επαγγελµατικό λύκειο Σχολή επαγγελµατικής κατάρτισης (Σ.Ε.Κ.) Ινστιτούτο Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) Ταχυδροµείο Υποκατάστηµα τράπεζας (2) και ένα µηχάνηµα αυτόµατης συναλλαγής τράπεζας (ATM) Α4-7

8 Περιφερειακό ιατρείο Πολιτιστικό σύλλογο Ανοικτό θέατρο - Αθλοθέατρο Πολιτιστικό κέντρο Βιβλιοθήκη Βιβλιοθήκη Μουσείο Γήπεδο ποδοσφαίρου Γήπεδα µπάσκετ Νεκροταφείο. Στο Τ.. Φιλοτίου ανήκει ο µικρός παραλιακός οικισµός του Καλαντού, ο οποίος βρίσκεται σε αρκετά µεγάλη απόσταση από το Φιλότι στο νοτιότερο άκρο του νησιού. Η οδική πρόσβαση στον Καλαντό γίνεται µόνο από το Φιλότι. Η διάνοιξη του νέου, κακής ποιότητας χωµατόδροµου από την Αγιασσό προς το Καλαντό, που έχει γίνει από την.ε.η. δεν καταλήγει στον Καλαντό για λίγες εκατοντάδες µέτρα (περί τα 800 µ.). Τ.. Απεράθου Απείρανθος Η Απείρανθος είναι ορεινός οικισµός και βρίσκεται στο κεντρικό τµήµα του νησιού, ανατολικά, πάνω στην κορυφογραµµή και σε υψόµετρο µέτρων. Είναι το δεύτερο σε πληθυσµό χωριό του ήµου και διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Γήπεδο µπάσκετ Πολιτιστικό σύλλογο Πολιτιστικό κέντρο Μουσείο εικαστικών τεχνών Λαογραφικό µουσείο Μουσείο φυσικής ιστορίας Γεωλογικό µουσείο Μουσείο Μπαρδάνη Αρχαιολογική συλλογή Νεκροταφείο Α4-8

9 Στο Τ.. Απειράνθου ανήκουν οι πιο κάτω παραλιακοί οικισµοί, οι οποίοι βρίσκονται σε αρκετά µεγάλη απόσταση από την Απείρανθο και εξυπηρετούνται από τα τρία µεγάλα χωριά του ήµου (Απείρανθο, Φιλότι, Χαλκί). Οι οικισµοί Μουτσούνα, Αζαλάς, Κανάκι, Κλειδός, Λυγαρίδια και Πάνερµος. Τ.. Κορώνου Κόρωνος Ο ορεινός οικισµός της Κορώνου εντοπίζεται στο ΒΑ τµήµα του νησιού, σε υψόµετρο µ. Είναι ο τρίτος κατά σειρά οικισµός σε πληθυσµό στο ήµο ρυµαλίας. Ο οικισµός της Κορώνου διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Περιφερειακό ιατρείο Μηχάνηµα αυτόµατης συναλλαγής τράπεζας (ATM) Πολιτιστικό σύλλογο Λαογραφικό Μουσείο Οικοµουσείο Γήπεδο ποδοσφαίρου Νεκροταφείο Στο Τ.. Κορώνου ανήκουν ο µικροί ορεινοί οικισµοί της Αργοκοιλιώτισσας και του Ατσιπάπη, όπως επίσης και ο παραλιακός οικισµός του Λυώνα. Ο οικισµός της Αργοκοιλιώτισσας βρίσκεται ανατολικά της Κορώνου σε υψόµετρο 540 µ. και σε µικρή απόσταση ο οικισµός Ατσιπάπη. Τ.. Κορωνίδος Κορωνίδα (Κωµιακή) Η Κωµιακή βρίσκεται στο ΒΑ τµήµα του νησιού σε υψόµετρο µ. και θεωρείται ορεινός οικισµός, πέµπτος σε πληθυσµό του ήµου. Α4-9

10 Ο οικισµός της Κορωνίδας διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Ιατρείο Πολιτιστικό σύλλογο Γήπεδο ποδοσφαίρου Γήπεδο µπάσκετ Πνευµατικό κέντρο Νεκροταφείο Στο Τ.. της Κωµιακής ανήκει ο µικρός ορεινός οικισµός του Μυρίση σε απόσταση 8,0 χλµ. ενώ σε αρκετά µεγάλη απόσταση βρίσκονται οι παραλιακοί οικισµοί που παρατίθενται πιο κάτω. Οι οικισµοί Αγιά, Κάµπος, Μυρίσης, Ταξιάρχης (Αµπράµ), Φαρακλί και Χίλια Βρύση. Ο οικισµός του Απόλλωνα διαθέτει: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Οι παραλιακοί οικισµοί (εκτός του Απόλλωνα και της Αγιάς) βρίσκονται σε εκτός σχεδίου δόµησης περιοχές και εξυπηρετούνται κυρίως από τη Χώρα της Νάξου. Παρά ταύτα, διοικητικά ανήκουν στο Τ.. Κορωνίδας για λόγους παράδοσης, καταγωγής των κατοίκων και διοικητικών πράξεων. Τ.. αµαριώνος αµαριώνας Ο αµαριώνας περιβάλλεται από τους ελαιώνες του κάµπου της Τραγαίας και βρίσκεται σε υψόµετρο µ. ενώ είναι ο έκτος σε πληθυσµό οικισµός του ήµου. Η απόστασή του από τον κεντρικό επαρχιακό δρόµο Χώρας-Φιλοτίου είναι µόλις 1 χλµ., απ όπου και είναι ορατός, καθώς έχει αναπτυχθεί σε πλαγιά µε ήπιες κλίσεις ενώ η απόστασή του από την έδρα του ήµου (Χαλκί) είναι 1,7 χλµ. Α4-10

11 Ο οικισµός του αµαριώνα διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Πολιτιστικό σύλλογο Λαογραφικό µουσείο Γήπεδο µπάσκετ Νεκροταφείο Η µικρή απόσταση από το Χαλκί, του παρέχει το πλεονέκτηµα των εξυπηρετήσεων από τις υποδοµές της έδρας του ήµου, ωστόσο η απόστασή του από το µεγαλύτερο χωριό (Φιλότι) είναι επίσης πολύ µικρή. Στο Τ.. αµαριώνα ανήκουν οι µικροί οικισµοί της Βουρβουριάς και του αµαλά, οι οποίοι βρίσκονται στην ίδια περιοχή ενώ σε µεγάλη απόσταση βρίσκονται οι αναπτυσσόµενοι παραλιακοί οικισµοί Αγιασός και Πυργάκι. Το Πυργάκι, εκτός από τις διοικητικές υπηρεσίες, εξυπηρετείται κυρίως από τη Χώρα. Τ.. Μονής Μονή Ο οικισµός βρίσκεται στην ενδοχώρα, στο κέντρο του νησιού, σε υψόµετρο µ., θεωρείται ηµιορεινός και είναι έβδοµος σε πληθυσµό. Ο κεντρικός επαρχιακός δρόµος Χαλκείου Μονής - Σταυρού, διέρχεται βόρεια του οικισµού. Στο Τ.. Μονής ανήκει ο εγκαταλελειµµένος οικισµός των Σιφώνων που θεωρείται αξιόλογος και χρήζει προστασίας. Ο οικισµός της Μονής διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Πολιτιστικό σύλλογο Νεκροταφείο Α4-11

12 Τ.. ανακού ανακός Ο ανακός βρίσκεται στο κέντρο και ανατολικά του νησιού, σε υψόµετρο µ., θεωρείται ηµιορεινός οικισµός και είναι όγδοος σε πληθυσµό. Παρά τη µικρή σχετικά απόστασή του από τον κεντρικό επαρχιακό δρόµο Φιλοτίου- Απειράνθου (2.7 χλµ.), οι στροφές και τα γεωµετρικά χαρακτηριστικά του δρόµου τον καθιστούν δύσβατο. Πάγιο αίτηµα των τοπικών αρχών είναι η ασφαλτόστρωση του χωµατόδροµου από το ανακό µέχρι τα Λιαρίδια (παραλία). Στο Τ.. ανακού δεν ανήκει κανείς άλλος οικισµός. Ο οικισµός του ανακού διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο ηµοτικό σχολείο Γήπεδο µπάσκετ Αγροτικό ιατρείο Νεκροταφείο Τ.. Σκαδού Σκαδό Ο οικισµός βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά του νησιού, σε υψόµετρο µ. και θεωρείται ορεινός. Το Σκαδό είναι ο ένατος σε πληθυσµό οικισµός του ήµου ρυµαλίας σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή της Ε.Σ.Υ.Ε., αλλά σύµφωνα µε το σχετικό ερωτηµατολόγιο που συµπληρώθηκε από τις τοπικές αρχές στα πλαίσια της παρούσας έρευνας, διαφαίνεται ότι θα λάβει την τελευταία θέση στη νέα απογραφή του Το χειµώνα, οι µόνιµοι κάτοικοι του χωριού δεν ξεπερνούν τα 25 άτοµα, όλα συνταξιούχοι εκτός από µία οικογένεια νέων. Στο Τ.. Σκαδού δεν ανήκει κανείς άλλος οικισµός. Ο οικισµός του Σκαδού διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Γυµνάσιο Πολιτιστικό σύλλογο Α4-12

13 Γήπεδο µπάσκετ Λαογραφική συλλογή Μαριγώς Πιτταρά Νεκροταφείο Τ.. Μέσης Μέση Ο οικισµός της Μέσης (δέκατος σε πληθυσµό), έχει αναπτυχθεί στο ΒΑ τµήµα του νησιού σε υψόµετρο µ. και θεωρείται ορεινός. Η απόσταση του χωριού από την κεντρική επαρχιακή οδό Κορώνου Σκαδού Κωµιακής Απόλλωνα είναι 2,4 χλµ. Στο Τ.. της Μέσης δεν ανήκει κανείς άλλος οικισµός. Ο οικισµός της Μέσης διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο Πολιτιστικό σύλλογο Λαογραφικό µουσείο Γήπεδο µπάσκετ Νεκροταφείο Τ.. Κεραµωτής Κεραµωτή Ο οικισµός βρίσκεται στο κέντρο και ανατολικά του νησιού, σε υψόµετρο µ., είναι ορεινός και αποτελεί το µικρότερο πληθυσµιακά οικισµό του ήµου σύµφωνα µε την τελευταία απογραφή της Η απόστασή του από τον κεντρικό επαρχιακό δρόµο Μονής- Κορώνου- Απειράνθου είναι 3,0 χλµ. Ο οικισµός της Κεραµωτής διαθέτει τις πιο κάτω εξυπηρετήσεις: Νηπιαγωγείο Πολιτιστικό σύλλογο Νεκροταφείο Α4-13

14 Α4.2 υσλειτουργίες Οικισµών Βασικότερη δυσλειτουργία των οικισµών αποτελεί η συγκέντρωση των περισσότερων λειτουργιών στον πυρήνα τους, ως αποτέλεσµα έλλειψης πολεοδοµικού σχεδιασµού και εις βάρος των κοινόχρηστων χώρων, δεδοµένου του γεγονότος ότι υφίσταται δυσκολία εξεύρεσης ελεύθερων χώρων - ειδικά στους παραδοσιακούς οικισµούς. Σηµαντικό πρόβληµα δηµιουργεί η διέλευση του κεντρικού επαρχιακού αυτοκινητόδροµου του νησιού µέσα από το κέντρο πολλών οικισµών, µε αποτέλεσµα να επιβαρύνει τον κυκλοφοριακό φόρτο και να µειώνει το συντελεστή ασφάλειας των πεζών. Γενικότερα δεν παρατηρείται συνύπαρξη ιδιαίτερα ασυµβίβαστων χρήσεων, λόγω του µικρού µεγέθους των οικισµών. Στο σύνολο των λειτουργιών του ήµου ρυµαλίας δεν παρατηρούνται βασικές δυσλειτουργίες στη διοικητική και κοινωνική οργάνωση, αλλά κυρίως ανυπαρξία διοικητικών και κοινωνικών υποδοµών. Οι κάτοικοι του ήµου ρυµαλίας εξυπηρετούνται και από τις υποδοµές του ήµου Νάξου που βρίσκονται στη Χώρα. Ως δυσλειτουργία, θα µπορούσε να θεωρηθεί η ελλιπής συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση από το ΚΤΕΛ, ιδίως κατά τη διάρκεια του χειµώνα, όπου τα παιδιά αναγκάζονται να στοιβάζονται σε Ι.Χ. οχήµατα προκειµένου να εξυπηρετηθούν για να µεταβούν στα σχολεία τους. Το συγκεκριµένο πρόβληµα είναι αρκετά έντονο στους πλέον αποµακρυσµένους οικισµούς (π.χ. ανακός). Αυτή η κοινωνική αποµόνωση δηµιουργεί έντονα προβλήµατα στην ανάπτυξη των δύσβατων περιοχών και θεωρείται µία από τις αιτίες µείωσης του πληθυσµού στα αποµακρυσµένα χωριά. Επιπρόσθετη δυσλειτουργία αποτελεί η δυσκολία εξεύρεσης πόρων για τη συνέχιση της λειτουργίας του Ι.Ε.Κ. Φιλοτίου, το οποίο αποφασίστηκε να κλείσει για το νέο σχολικό έτος ιαφαίνεται εποµένως ότι η εκπαίδευση αντιµετωπίζει τα σοβαρότερα προβλήµατα δυσλειτουργιών στο ήµο. Α4-14

15 Α4.3 Λειτουργική δοµή οικισµών Οι οικισµοί του ήµου ρυµαλίας αποτελούνται από οικιστικές ενότητες περιορισµένου µεγέθους. Στους µικρούς οικισµούς, η έννοια της οικιστικής ενότητας θα µπορούσε να οριστεί σε επίπεδο κοινότητας ή γειτονιάς. Ο όρος γειτονιά εκφράζει µια διακεκριµένη οµάδα στο χώρο (territorial group) που ξεχωρίζει τόσο από τα ειδικά φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής, όσο και από τα ειδικά κοινωνικά χαρακτηριστικά των κατοίκων της. Στα χωριά του ήµου ρυµαλίας δεν παρουσιάζονται τµήµατα του οικισµού (γειτονιές) που να ξεχωρίζουν βάσει διαφορετικών κοινωνικών τάξεων ή οµάδων, όπως συνέβαινε στο παρελθόν στη Χώρα της Νάξου (π.χ. Εβριακή, κοινότητα που αποτελείτο από Εβραίους µετανάστες, Καστρινοί, Μπουργιανοί). Για το λόγο αυτό, η έννοια γειτονιά περιορίζεται στα ειδικά φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Ουσιαστικά, αυτές οι οικιστικές ενότητες εντοπίζονται στη συγκρότηση και ανάπτυξη κατοικιών σε συγκεκριµένους χώρους, των οποίων τα κριτήρια χωροθέτησης δεν εξετάζονται στο παρόν Κεφάλαιο. Ο όρος ενότητα αντιπροσωπεύει ένα τµήµα του οικισµού που διακρίνεται από φυσικά στοιχεία, συγκέντρωση δραστηριοτήτων και άλλους παράγοντες. Στους µεγαλύτερους σε χωρητικότητα οικισµούς διακρίνονται δύο ζώνες: η πρώτη ζώνη αφορά στο πυκνοδοµηµένο (συνεκτικό) τµήµα του οικισµού. Ο πυρήνας της ζώνης αποτελεί µία υποενότητα, που είναι το κέντρο του οικισµού η δεύτερη ζώνη αναπτύσσεται περιµετρικά του συνεκτικού τµήµατος και χαρακτηρίζεται ως το αραιοδοµηµένο τµήµα του οικισµού. Στο κέντρο συγκεντρώνονται οι διοικητικές, κοινωνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, µε βασικότερες χρήσεις το σχολείο, την εκκλησία, το γραφείο του Τ.., το λιανικό εµπόριο, την αναψυχή κ.λ.π. Περιφερειακά των οικισµών - εντός ή πλησίον των ορίων τους, οι κύριες χρήσεις που εµφανίζονται είναι η κατοικία, τα συνεργεία, πρατήρια υγρών καυσίµων, τα εµπορικά καταστήµατα και τα επαγγελµατικά εργαστήρια. Εποµένως, διαπιστώνεται ότι στο κέντρο του Α4-15

16 χωριού συγκεντρώνονται οι περισσότερες εξυπηρετήσεις ενώ στην περιφερειακή ζώνη έχουν εγκατασταθεί τα τελευταία χρόνια, λειτουργίες µε σχετικά χαµηλό βαθµό όχλησης, εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων όπου οι συγκεκριµένες λειτουργίες στεγάζονται µέσα στο πυκνοδοµηµένο τµήµα του οικισµού. Η εγκατάσταση µικρών βιοτεχνικών µονάδων, εργαστηρίων, εµπορίου και κτιρίων κοινής ωφέλειας σε εκτός σχεδίου δόµησης περιοχές, πλησίον των ορίων των οικισµών, ουσιαστικά αποτελεί µια άτυπη επέκταση των ορίων τους που διέπεται από διαφορετικό θεσµικό πλαίσιο δόµησης. Τα περιορισµένα όρια των οικισµών, η δυσκολία εξασφάλισης µεγάλων οικοπέδων στο κέντρο και η δυναµική της αγοράς, ώθησαν την εγκατάσταση των χρήσεων αυτών σε περιφερειακά σηµεία αποµακρυσµένα από την κατοικία, µε αποτέλεσµα την πρόκληση χαµηλού βαθµού όχλησης από τη λειτουργία τους. Η απαίτηση έκδοσης περιβαλλοντικών όρων σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία, συµβάλλει στον έλεγχο και τον περιορισµό της όχλησης. Λόγω της έλλειψης πολεοδοµικού σχεδιασµού και ρυµοτοµικών σχεδίων των οικισµών, για τη νοµιµοποίηση και αδειοδότηση των κτιρίων κοινής ωφέλειας, εκπονούνται τοπικά ρυµοτοµικά σχέδια. Η ανάπτυξη των οικισµών άνευ πολεοδοµικού σχεδιασµού έχει δηµιουργήσει προβλήµατα ως προς την ορθολογική οργάνωση και λειτουργία των οικισµών. ιαφορετικές γειτονιές συναντώνται µόνο στα µεγάλα χωριά Φιλοτίου, Απειράνθου, Κορώνου, και Χαλκείου. Το µεγαλύτερο µέρος των µόνιµων κατοίκων του ήµου συγκεντρώνεται στους οικισµούς της ενδοχώρας ενώ οι παραλιακοί οικισµοί µικρού πληθυσµιακού µεγέθους έχουν παραθεριστικό χαρακτήρα. Όλοι οι οικισµοί του ήµου εξαρτώνται διοικητικά από την έδρα του ήµου που βρίσκεται στο Χαλκί, ωστόσο σε επίπεδο εµπορικών λειτουργιών εξυπηρετούνται και από το Φιλότι που είναι ο µεγαλύτερος οικισµός του ήµου. Επίσης, όλοι οι οικισµοί του ήµου ρυµαλίας εξαρτώνται από τη Χώρα της Νάξου που αποτελεί το µεγαλύτερο αστικό κέντρο του νησιού και διαθέτει το µοναδικό λιµάνι και αεροδρόµιο, καθώς και λοιπές υπηρεσίες. Α4-16

17 Α4.4 Καταγραφή & Ανάλυση Υφιστάµενων Χρήσεων: Τάσεις, Συγκρούσεις Α4.4.1 Χρήσεις Γης Οι κυριότερες χρήσεις που παρουσιάζονται στο ήµο ρυµαλίας εντός των ορίων των οικισµών, είναι οι ακόλουθες: Κύρια κατοικία Β κατοικία παραθεριστική ιοίκηση Υπηρεσίες Εκπαίδευση Κοινωφελή ιδρύµατα Περίθαλψη Πρόνοια Πολιτισµός Αθλητισµός Κοινόχρηστοι χώροι Αρχαιολογικοί χώροι Μνηµεία ιατηρητέα κτίρια Εκκλησίες Τουριστικές εγκαταστάσεις Μεταφορές Εµπόριο Αναψυχή Βιοτεχνία Εργαστήριο Συνεργείο Αγροτικές καλλιέργειες Κτηνοτροφικές µονάδες Αλιευτικό καταφύγιο ιάφορες χρήσεις Α4-17

18 Σύµφωνα µε την κατηγοριοποίηση της Ενότητας Α.4.1, οι οικισµοί διακρίνονται σε πέντε κατηγορίες: (α) Οικισµοί έδρες Τοπικών ιαµερισµάτων, (β) Θεσµοθετηµένοι οικισµοί της ενδοχώρας, (γ) Μη θεσµοθετηµένοι οικισµοί της ενδοχώρας, (δ) Θεσµοθετηµένοι παραλιακοί οικισµοί και (ε) Μη θεσµοθετηµένοι παραλιακοί οικισµοί. Στην (ε) κατηγορία των παραλιακών οικισµών οι χρήσεις γης είναι κοινές και ως εκ τούτου αναφέρονται οι επικρατούσες χρήσεις για όλους τους οικισµούς της συγκεκριµένης κατηγορίας: Β κατοικία - παραθεριστική Μόνιµη κατοικία Ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις Αναψυχή: Ταβέρνες, Καφέ µπαρ Αποθήκες: Αγροτικών προϊόντων και µηχανηµάτων Αγροτικές καλλιέργειες (αµπελώνες, ελαιώνες, εσπεριδοειδή, κηπευτικά) Κτηνοτροφικές µονάδες: ( µικρές οικογενειακές µονάδες) Εκκλησίες Οι οικισµοί της 5 ης κατηγορίας είναι οι εξής: Αζαλάς, Κανάκι, Κλειδώ, Λυγαρίδια, Πάνερµος, Πυργάκι, Κάµπος, Αµπράµ, Φαρακλό, Χίλια Βρύση, Καλαντός. Εκτός από τις ανωτέρω χρήσεις, αναφέρονται τα εξής επιπρόσθετα στοιχεία: στον Καλαντό πρόσφατα έχει κατασκευαστεί καταφύγιο αλιευτικών και τουριστικών σκαφών, στο Κανάκι δύο αγροτουριστικές µονάδες, στην Πάνερµο υπάρχει µικρός µόλος πρόσδεσης σκαφών, καθώς και ο αρχαιολογικός χώρος της πρωτοκυκλαδικής ακρόπολης και λειψάνων του προϊστορικού οικισµού νεκροταφείου, στη Χίλια Βρύση υπάρχει νεκροταφείο, στον Αζαλά εργαστήριο µαρµαρογλυπτικής και στο Πυργάκι ένα µίνι µάρκετ. Στους θεσµοθετηµένους παραλιακούς οικισµούς της 4 η κατηγορίας, συναντώνται κοινές χρήσεις γης µε τους µη θεσµοθετηµένους και οι εξής επιπρόσθετες για τον κάθε οικισµό ξεχωριστά: Α4-18

19 Απόλλωνας: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο, καταφύγιο αλιευτικών και τουριστικών σκαφών, ο αρχαιολογικός χώρος του Κούρου και το αρχαίο λατοµείο, ΒΙΟ.ΚΑ., µίνι µάρκετ. Μουτσούνα: Προβλήτα φόρτο-εκφόρτωσης σµύριδας (δεν χρησιµοποιείται πλέον για φόρτο-εκφόρτωση, αλλά για πρόσδεση µικρών αλιευτικών σκαφών), χώρος αποθήκευσης σµύριδας και κτίριο διοίκησης µε τους βοηθητικούς χώρους (τα συγκεκριµένα κτίρια αποτελούν µουσειακούς χώρους), µίνι µάρκετ. Λυώνας: Παλιά πέτρινη αποθήκη «ταρσανάς» σµύριδας, η οποία έχει αποκατασταθεί και λειτουργεί ως µουσειακός χώρος. Αγιασσός: Οι χαρακτηρισµένοι ως µνηµεία ναοί: Ι.Ν. Παναγίας και Ι.Ν. Αγ. Μάµα, καθώς και ένα τυροκοµείο. Σε αυτά τα µικρά χωριά υπάρχουν επίσης ορισµένοι κοινόχρηστοι χώροι, όπως πλατείες, παιδικές χαρές, πεζόδροµοι και µη οργανωµένοι χώροι στάθµευσης. Σε ορισµένους από τους µικρούς οικισµούς της 2 ης και 3 ης κατηγορίας, καταγράφονται επίσης οι εξής οµοιότητες στις χρήσεις γης: Μόνιµη κατοικία Β κατοικία - παραθεριστική Κοινόχρηστοι χώροι: πλατείες, παιδικές χαρές, πεζόδροµοι και µηοργανωµένοι χώροι στάθµευσης Αποθήκες: Αγροτικών προϊόντων και µηχανηµάτων Αγροτικές καλλιέργειες: µικροί αµπελώνες, ελαιώνες, εσπεριδοειδή και κηπευτικά (για οικογενειακή χρήση). Κτηνοτροφικές µονάδες: µικρές µονάδες για οικογενειακή χρήση Εκκλησίες Ο Χείµαρρος διαθέτει επίσης δηµοτικό σχολείο, στον Καλόξυλο υπάρχει ένα λιοτρίβι και ο χαρακτηρισµένος ως µνηµείο Ι.Ν. Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου, στο Τσικαλαριό ο Ι.Ν. Αγ. Στεφάνου και ο Ι.Ν. Χριστού, στο Μετόχι ο Ι.Ν. Αγ. Αποστόλων, στους Ακάδηµους ο πύργος Μαρκοπολίτη, στο Κεραµί ο πύργος Α4-19

20 Καλαβρού, στο αµαλά υπάρχει το παραδοσιακό λιοτρίβι, ο Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου, ο Ι.Ν. Παναγίας και ο Ι.Ν. Αγ. Κωνσταντίνου στη Βουρβουριά. Οι οικισµοί στους οποίους καταγράφονται οι πιο πάνω κοινές χρήσεις γης είναι οι ακόλουθοι: Τσικαλαριό, Χείµαρρος, Καλόξυλος, Ακάδηµοι, Κεραµί, Βουρβουριά, αµαλάς, Ράχη. Στον οικισµούς: Αγιά, Μυρίση, Ατσιπάπη και Αργοκοιλιώτισσα υπάρχουν ελάχιστες κατοικίες, ωστόσο στην Αγιά βρίσκεται το χαρακτηρισµένο µνηµείο: «Πύργος της Αγιάς» και στην Αργοκοιλιώτισσα υπάρχει το κλιµάκιο του Πολεµικού Ναυτικού. Σε όλους τους ορεινούς, ηµιορεινούς και πεδινούς οικισµούς του ήµου ρυµαλίας η βασικότερη χρήση εδάφους είναι η µόνιµη και η παραθεριστική κατοικία µε τους βοηθητικούς χώρους και τα παραρτήµατα που τις ακολουθούν (αποθήκη, υπόγειος χώρος, δεξαµενές, χώρος στάθµευσης, ακάλυπτος χώρος οικοπέδου κλπ). Στους παραλιακούς οικισµούς συγκεντρώνονται περισσότερες κατοικίες παραθεριστικού χαρακτήρα και λιγότερες µόνιµης διαµονής. Για τους µεγαλύτερους οικισµούς της 1 ης κατηγορίας (Χαλκί, Φιλότι, Απείρανθος, Κόρωνος, Κορωνίδα, αµαριώνας, Μονή, ανακός, Σκαδό, Μέση, Κεραµωτή), οι χρήσεις γης εκτός της κατοικίας, καταγράφονται αναλυτικά για τον κάθε οικισµό στη συνέχεια. Χαλκί ιοίκηση: ηµοτικό κατάστηµα, ειρηνοδικείο. Υπηρεσίες: Κ.Ε.Π., υποθηκοφυλακείο, συµβολαιογραφείο, Τεχνική Υπηρεσία ήµου, κλιµάκιο πυροσβεστικής υπηρεσίας, τεχνικό γραφείο, µηχάνηµα αυτόµατης συναλλαγής τράπεζας (ATM), κοµµωτήριο. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο, γυµνάσιο, γενικό λύκειο. Κοινωφελή ιδρύµατα: ΕΛ.ΤΑ. Περίθαλψη: Περιφερειακό ιατρείο, φαρµακείο. Πρόνοια: Πολυδύναµο κέντρο κοινωνικής παρέµβασης (κέντρο ηµερήσιας φροντίδας ηλικιωµένων-βοήθεια στο σπίτι). Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, Πολιτιστικό Κέντρο, Βυζαντινό µουσείο, Μουσείο κίτρου Α4-20

21 Αθλητισµός: Γήπεδο ποδοσφαίρου, 2 γήπεδα µπάσκετ. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατείες, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Μνηµεία: Πύργος Μπαρότσι - Γρατσία, στο Χαλκί. ιατηρητέα κτίρια: ιώροφη οικία Αρώνη, ιδιοκτησίας Ι. Παραρά, στο «Πέρα Χαλκί», διώροφη οικία Αντωνίας Βαληνδρά, στο «Πέρα Χαλκί». Εκκλησίες Ι.Ν. Ευαγγελισµού της Θεοτόκου, Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου ιασορείτου, Παναγία η αµιώτισσα. Τουριστικές εγκαταστάσεις: Επιπλωµένα δωµάτια. Μεταφορές: Ταξί. Εµπόριο: Παντοπωλεία, περίπτερο, καταστήµατα παραδοσιακών υφαντών και τουριστικών ειδών, χρωµατοπωλείο, είδη ρουχισµού και υποδηµάτων. Αναψυχή: Εστιατόρια, ψησταριές, ταβέρνες, µεζεδοπωλεία, ζαχαροπλαστεία, καφενεία, καφέ-µπαρ. Βιοτεχνία: Βιοτεχνία κεραµικών ειδών, ποτοποιία. Εργαστήριο: Εργαστήριο ξυλουργικής, αρτοποιείο, σιδηρουργείο. ιάφορες χρήσεις: Κυνηγετικός σύλλογος, νεκροταφείο. Φιλότι ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος, Αστυνοµικό Τµήµα. Υπηρεσίες: Κ.Ε.Π., Υποκατάστηµα τράπεζας (2) και ένα µηχάνηµα αυτόµατης συναλλαγής τράπεζας (ATM), κοµµωτήριο, λογιστικό γραφείο. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγεία (2), δηµοτικό σχολείο, επαγγελµατικό λύκειο, σχολή επαγγελµατικής κατάρτισης (Σ.Ε.Κ.), Ινστιτούτο Επαγγελµατικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.). Κοινωφελή ιδρύµατα: ΕΛ.ΤΑ. Περίθαλψη: Περιφερειακό ιατρείο, φαρµακείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, πολιτιστικό κέντρο βιβλιοθήκη, ανοικτό θέατρο - αθλοθέατρο, βιβλιοθήκη µουσείο, Συλλογή Ελληνικών νοµισµάτων. Αθλητισµός: Γήπεδο ποδοσφαίρου, γήπεδα µπάσκετ (2). Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατείες, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Μνηµεία: Πύργος Jeronimo Barozzi και το συγκρότηµα του πύργου Jeronimo Barozzi (τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους). Α4-21

22 ιατηρητέα κτίρια: ιατηρητέο διώροφο κτίριο (Υ.Α /64/ ΦΕΚ 652/Β/1965). Εκκλησίες: Ι.Ν. Αγ. Ιωάννου Θεολόγου, Ι.Ν. Κοιµήσεως Θεοτόκου. Τουριστικές εγκαταστάσεις: επιπλωµένα δωµάτια, πανσιόν. Μεταφορές: Ταξί. Εµπόριο: Παντοπωλεία, περίπτερο, µανάβικο, ιχθυοπωλείο, σούπερ µάρκετ, κρεοπωλεία, κατάστηµα τουριστικών ειδών, ηλεκτρικών ειδών, σχολικών ειδών, χρωµατοπωλείο, είδη ρουχισµού και υποδηµάτων, εµπόριο αγροτικών προϊόντων. Αναψυχή: Ψησταριές, ταβέρνες, πιτσαρία, σουβλατζίδικο, µεζεδοπωλεία, ζαχαροπλαστείο, καφενεία, καφέ-µπαρ. Εργαστήριο: Αρτοποιείο, σιδηρουργείο, ξυλουργείο. ιάφορες χρήσεις: Ελικοδρόµιο, µονάδα συγκέντρωσης γάλακτος, νεκροταφείο, αγροτικός συνεταιρισµός. Απείρανθος ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Υπηρεσίες: Γραφείο σµύριδας, κουρείο. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, πολιτιστικό κέντρο, µουσείο εικαστικών τεχνών, λαογραφικό µουσείο, µουσείο φυσικής ιστορίας, γεωλογικό µουσείο, µουσείο Μπαρδάνη, αρχαιολογική συλλογή, µουσείο νεώτερης τέχνης. Αθλητισµός: Γήπεδο µπάσκετ. Σε περίπτωση ανάγκης χρησιµοποιείται και ως ελικοδρόµιο. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατείες, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Μνηµεία: Πύργος του Ζευγώλη, πύργος του Μπαρδάνη (άλλοτε Σφόρτσα Καστρί), πύργος του Γλέζου / Κρίσπη, κεντρικό τµήµα του πλακόστρωτου οδικού δικτύου, καθώς και την εντασσόµενη σε αυτό κρήνη. ιατηρητέα κτίρια: Ανεµόµυλος ιδιοκτησίας Σπ. Πρωτονοτάριου, διώροφη οικία ιδιοκτησίας Άννας Μαντζουράνη. Εκκλησίες: Ι.Ν. Αγίων Αναργύρων (Καταπολιανή) στη θέση Φυρόιστρα, Ι.Ν. Αγίου Ιωάννου στη θέση Φυρόιστρα, Ι.Ν Αγ. ηµητρίου, Ναός Α4-22

23 Θεοτόκου, Ι.Ν. Αγ. Κυριακής, Ι.Ν. Αγ. Ιωάννου, Ι.Ν. Αγ. Παχώµιου, Ι.Ν. Αγ. Γεωργίου. Τουριστικές εγκαταστάσεις: Επιπλωµένα δωµάτια. Μεταφορές: Ταξί. Εµπόριο: Καταστήµατα τουριστικών ειδών, εργαστήρια χειροποίητων ειδών, µίνι µάρκετ, κρεοπωλείο, ζαχαροπλαστείο, είδη ρουχισµού. Αναψυχή: Καφενεία, ταβέρνες, καφέ-µπαρ, ουζερί, µεζεδοπωλεία. Βιοτεχνία: Σιδηρουργείο, ξυλουργεία. Εργαστήριο: Αρτοποιείο, εργαστήρια παραδοσιακής υφαντικής. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο, πρακτορείο ΠΡΟΠΟ. Κόρωνος ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Υπηρεσίες: Μηχάνηµα αυτόµατης συναλλαγής τράπεζας (ATM) Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο. Περίθαλψη: Περιφερειακό ιατρείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, λαογραφικό µουσείο, οικοµουσείο. Αθλητισµός: Γήπεδο ποδοσφαίρου. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατείες, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης ιατηρητέα κτίρια: Το σύµπλεγµα κτιρίων ιδιοκτησίας Ειρήνης Πρωτονοτάριου. Εκκλησίες Αναψυχή: Ταβέρνες, καφενεία. Εργαστήριο: Αρτοποιείο. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Κορωνίδα (Κωµιακή) ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος, αστυνοµικός σταθµός. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο. Περίθαλψη: Ιατρείο Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, Πνευµατικό Κέντρο Αθλητισµός: Γήπεδο ποδοσφαίρου (σε περίπτωση ανάγκης χρησιµοποιείται και ως ελικοδρόµιο), γήπεδο µπάσκετ. Α4-23

24 Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατεία, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Εκκλησίες Εµπόριο: Παντοπωλεία. Αναψυχή: Καφενεία. Εργαστήριο: Αρτοποιείο, εργαστήρια παραδοσιακής υφαντικής. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. αµαριώνας ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, Λαογραφικό Μουσείο Αθλητισµός: Γήπεδο µπάσκετ. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατεία, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Εκκλησίες Εµπόριο: Μανάβικο, παντοπωλείο, κρεοπωλείο. Αναψυχή: Ταβέρνα. Βιοτεχνία: Ελαιοτριβείο. Εργαστήριο: Αρτοποιείο, εργαστήριο αγγειοπλαστικής. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Μονή ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατεία, πεζόδροµοι, παιδική χαρά. Εκκλησίες. Μεταφορές: Ταξί. Αναψυχή: Ταβέρνες, καφενεία. Εργαστήριο: Εργαστήρια παραδοσιακής υφαντικής. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Α4-24

25 ανακός ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο, δηµοτικό σχολείο. Περίθαλψη: Αγροτικό ιατρείο. Αθλητισµός: Γήπεδο µπάσκετ. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατείες, πεζόδροµοι, χώρος στάθµευσης. Η πάνω πλατεία του χωριού χρησιµοποιείται και ως ελικοδρόµιο. Εκκλησίες. Αναψυχή: Καφενεία, ταβέρνες. Βιοτεχνία: Παλαιό εγκαταλελειµµένο λιοτρίβι. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Σκαδό ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Εκπαίδευση: Γυµνάσιο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, λαογραφική συλλογή Μαριγώς Πιτταρά. Αθλητισµός: Γήπεδο µπάσκετ. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατεία, πεζόδροµοι. Εκκλησίες. Αναψυχή: καφενεία ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Μέση ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος, Λαογραφικό µουσείο. Αθλητισµός: Γήπεδο µπάσκετ. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατεία, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Εκκλησίες. Αναψυχή: Καφενείο. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Α4-25

26 Κεραµωτή ιοίκηση: Γραφείο Τοπικού ιαµερίσµατος. Εκπαίδευση: Νηπιαγωγείο. Πολιτισµός: Πολιτιστικός σύλλογος. Κοινόχρηστοι χώροι: Πλατεία, πεζόδροµοι, παιδική χαρά, χώρος στάθµευσης. Εκκλησίες. Αναψυχή: Καφενείο, ταβέρνα. ιάφορες χρήσεις: Νεκροταφείο. Πολλά από τα καφενεία στους µικρούς οικισµούς λειτουργούν και ως παντοπωλεία για τα βασικά είδη διατροφής, καθώς και ως µεζεδοπωλεία. Σε όλους τους οικισµούς υπάρχουν ατοµικά οινοποιία, πατητήρια, αποστακτήρια (ρακιτζιά), µικρές αγροτικές αποθήκες και µικρές αγροτικές καλλιέργειες από αµπελώνες, ελαιώνες, εσπεριδοειδή, κηπευτικά, καθώς και µικρές κτηνοτροφικές µονάδες που αποτελούνται από 2-10 περίπου ζώα, για τις ανάγκες της οικογένειας. Στους αναπτυσσόµενους παραλιακούς οικισµούς, θα προκύψουν νέες χρήσεις εδάφους, η κυριότερη των οποίων θα είναι οι κοινόχρηστοι χώροι µετά τη θεσµοθέτησή τους και την εκπόνηση πολεοδοµικών µελετών. Στα πλαίσια ανάπτυξης εναλλακτικών και ήπιων µορφών τουρισµού θα προκύψουν επίσης νέες χρήσεις, κυρίως όµως στον εξωαστικό χώρο. Σύµφωνα µε τα δηµογραφικά στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. που αναλύθηκαν στο Α2 Κεφάλαιο και την ποιοτική αξιολόγηση των απαντήσεων που δόθηκαν σε σχετικό ερωτηµατολόγιο, εκτιµάται ότι υφίσταται τάση µείωσης του πληθυσµού στους ορεινούς οικισµούς ( ανακός, Κεραµωτή, Σκαδό, Μέση, Κωµιακή, Κόρωνος), τάση διατήρησης του πληθυσµιακού µεγέθους στον οικισµό του Χαλκείου, Απειράνθου, Μονής και αµαριώνα, καθώς και διατήρησης µικρής αύξησης στον οικισµό του Φιλοτίου. Ως εκ τούτου, δεν προβλέπεται κάποια ιδιαίτερη αλλαγή στη δυναµική των υφιστάµενων χρήσεων γης εντός ορίων οικισµών. Α4-26

27 Ως προς τους παραλιακούς οικισµούς, γενικότερα υφίστανται αναπτυξιακές τάσεις και εφόσον προωθηθεί η θεσµοθέτησή τους θα προκύψουν νέες χρήσεις γης. Τέλος, εκτιµάται ότι η επικείµενη ενοποίηση των δύο ήµων της ν. Νάξου στα πλαίσια του Προγράµµατος Καλλικράτη (Ν. 3852/ΦΕΚ 87/Α/ ) θα επηρεάσει τόσο τις µεταβολές των πληθυσµιακών µεγεθών όσο και των χρήσεων γης. Α4.4.2 Συγκρούσεις χρήσεων γης Ιδιαίτερες συγκρούσεις στις χρήσεις του εδάφους, δεν παρουσιάζονται στους µικρούς οικισµούς. Η χαρακτηριστική κοινή σύγκρουση για τους περισσότερους οικισµούς είναι η ύπαρξη νεκροταφείων µέσα στα όριά τους ή πλησίον αυτών. Η ανεπάρκεια κοινόχρηστων χώρων σε συνδυασµό µε τη σχετική νοµοθεσία περί χωροθέτησης των κοιµητηρίων, απαιτεί την αποµάκρυνσή τους. Στους µεγαλύτερους οικισµούς του ήµου και ειδικά στο Φιλότι και το Χαλκί εντοπίζεται το πρόβληµα της αποκοπής του αστικού ιστού λόγω ύπαρξης υπερτοπικού οδικού δικτύου. Ο κεντρικός δρόµος που διέρχεται µέσα από το κέντρο των οικισµών αποκόπτει τον εκατέρωθεν αστικό ιστό. Η αποκοπή δεν είναι αποτέλεσµα τόσο του πλάτους του δρόµου, όσο του µεγέθους της κυκλοφορίας που υποδέχεται. Η παράµετρος της ταχύτητας συµβάλλει στην αίσθηση της αποκοπής. Θετικό είναι το γεγονός ότι δεν αναπτύσσονται υψηλές ταχύτητες µέσα στο κέντρο των οικισµών που µελετώνται. Η στάθµευση επίσης είναι ένας παράγοντας που παίζει σηµαντικό ρόλο στο συγκεκριµένο ζήτηµα. «Τα σταθµευµένα παρά το κράσπεδο αυτοκίνητα δίνουν στο δρόµο µια πιο ανθρώπινη κλίµακα, διότι αποµακρύνουν την κυκλοφοριακή ροή, τους ρύπους και το θόρυβο από το πεζοδρόµιο και υποχρεώνουν τα κινούµενα αυτοκίνητα να κινούνται πιο προσεκτικά λόγω των ελιγµών εκκίνησης ή στάθµευσης. Τα κυκλοφοριακά προβλήµατα δηµιουργούν έντονες κοινωνικές τριβές γύρω από τη χρήση του δρόµου αποκαλύπτοντας την ύπαρξη διαφορετικών συµφερόντων ανάµεσα στους κατοίκους: Α4-27

28 Οι κάτοικοι της περιφέρειας έχουν συµφέρον το κέντρο να είναι ένας µεγάλος συγκοινωνιακός κόµβος, που να τους προσφέρει εύκολη πρόσβαση και µάλιστα µε το ιδιωτικό αυτοκίνητο. Οι κάτοικοι του κέντρου έχουν αντίθετα συµφέρον να προστατεύσουν την περιοχή τους από τις διαµπερείς ροές και το κέντρο να προσφέρει ευχάριστες συνθήκες περιβάλλοντος. Οι κάτοικοι κάθε οικισµού έχουν συµφέρον να εκτρέπουν τη διαµπερή ροή έξω από την περιοχή τους. Κάτοικοι όµως κάποιων περιοχών, διερχόµενοι από το εσωτερικό άλλων, συντοµεύουν τις διαδροµές τους. Σε επίπεδο γειτονιάς επίσης οι κάτοικοι κάθε δρόµου θα ήθελαν το λεωφορείο να περνά κοντά στο σπίτι τους, όχι όµως µπροστά από αυτό. Η πόλη περιλαµβάνει δίκτυα υπερτοπικής χρησιµότητας. Όσοι βρίσκονται δίπλα σε αυτά υφίστανται τις επιπτώσεις. Αδικούνται σε σχέση µε όσους κατοικούν ή εργάζονται µακριά από αυτά. Ο κυκλοφοριακός σχεδιασµός εκ των πραγµάτων δηµιουργεί προνοµιούχους και αδικούµενους 1». Σηµαντικό ζήτηµα συνιστά η άποψη περί δηµιουργίας περιφερειακής παρακαµπτήριας οδού στους οικισµούς Φιλοτίου και Χαλκείου. Πολλοί επιχειρηµατίες που διαθέτουν επιχειρήσεις πάνω στον κεντρικό δρόµο ενώ θα ήθελαν να έχουν πιο ευχάριστες συνθήκες εργασίας, δεν αποδέχονται τη δηµιουργία περιφερειακής οδού, καθώς υποστηρίζουν ότι θα µειωθεί η προσέλευση περαστικών πελατών. Προκειµένου να αντιµετωπιστούν τα συγκεκριµένα ζητήµατα, απαιτείται η συµµετοχή της τοπικής κοινωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Σηµαντικές πιέσεις δέχεται η αγροτική γη για µετατροπή σε οικοδοµήσιµη, στα όρια των οικισµών που έχουν επεκταθεί προς τις περιοχές των καλλιεργειών. Το ανάγλυφο του εδάφους, φυσικό η διαµορφωµένο (π.χ. αναβαθµίδες), προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση αφ ενός και συντελεί στη µείωση του κόστους κατασκευής αφ ετέρου. Οι γεωργο-κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις που συνυπάρχουν στις περιοχές κατοικίας έρχονται σε σύγκρουση µεταξύ τους. 1 Αραβαντινός Α.Ι Πολεοδοµικός σχεδιασµός για µια βιώσιµη ανάπτυξη του αστικού χώρου. Εκδόσεις Συµµετρία Α4-28

29 Ένα γνωστό πρόβληµα σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο είναι η µετατροπή των φυσικών ρεµάτων σε δρόµους, χώρους στάθµευσης, σκουπιδότοπους, ακόµη και σε οικοδοµήσιµους χώρους. Το φαινόµενο αυτό παρουσιάζεται σε αρκετούς από τους οικισµούς του ήµου ρυµαλίας και θα πρέπει να αντιµετωπισθεί, διότι οι κοίτες των ρεµάτων ευνοούν την ανάπτυξη φυσικής βλάστησης και πανίδας, σχηµατίζοντας αξιόλογους βιότοπους που έχουν όχι µόνο οικολογική, αλλά και αισθητική αξία. Ταυτόχρονα αποτελούν αεραγωγούς που συµβάλλουν στην ανανέωση του αέρα των οικισµών, ενώ παίζουν ρόλο και στην διαµόρφωση ηπιότερου µικροκλίµατος. Η έλλειψη κτηµατολογίου και η ασάφεια των τίτλων ιδιοκτησίας δηµιουργούν συγκρούσεις στην περιουσία του ηµόσιου και του ιδιωτικού τοµέα που σε πολλές περιπτώσεις γίνεται καταπάτηση και υπεξαίρεση των ηµοσίων εκτάσεων. Λιγότερα προβλήµατα υπάρχουν από την ύπαρξη βιοτεχνικών δραστηριοτήτων (ξυλουργεία, σιδηρουργεία) µέσα στον οικιστικό ιστό, λόγω του µικρού αριθµού τους. Α4-29

30 Α4.5 Υπάρχουσες πυκνότητες, επάρκεια κοινόχρηστων χώρων Α4.5.1 Υπάρχουσες πυκνότητες Οι υφιστάµενες πυκνότητες κατοίκησης κατά οικισµό και συνολικά στην έκταση των Τοπικών ιαµερισµάτων και στο σύνολο του ήµου, παρουσιάζονται στον Πίνακα Α Οι συγκεκριµένες πυκνότητες είναι τυπικές για επαρχιακούς οικισµούς της Ελλάδας και κυµαίνονται κάτω από 100 κατ./ Ha σε όλους τους οικισµούς αναφοράς. Σύµφωνα µε τα εγκεκριµένα σταθερότυπα του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. (Απόφαση ΦΕΚ 285 /2004), πυκνότητες µικρότερες των 100 κατ./ Ha επιλέγονται κατά κανόνα για περιοχές ήπιας οικιστικής ανάπτυξης και παραθεριστικής κατοικίας. Οι περισσότεροι οικισµοί του ήµου µπορεί να θεωρηθεί ότι διαθέτουν αυτόν το χαρακτήρα, καθώς: - εµφανίζουν ήπια οικιστική ανάπτυξη, λόγω της περιορισµένης τουριστικής ανάπτυξης και της αποµείωσης του πληθυσµού -στοιχεία που προκαλούν µειωµένη ζήτηση για νέες οικοδοµές - παρουσιάζουν παραθεριστικό χαρακτήρα. Ειδικά οι µικρότεροι σε µέγεθος οικισµοί εµφανίζουν έντονη εποχικότητα, καθώς κατοικούνται κυρίως κατά τους θερινούς µήνες από κατοίκους που έχουν µεταναστεύσει σε άλλες περιοχές της χώρας (ιδίως στα µεγάλα αστικά κέντρα). Α4-30

31 Πίνακας Α4.5.1: Μεικτή πυκνότητα κατοίκησης (Brutto) το έτος 2001 Μεικτή Πραγµατικός Έκταση πυκνότητα πληθυσµός Οικισµοί οικισµού κατοίκησης 2001 (Ha) (Brutto) (κάτοικοι) (κάτ./ha) Τ.. Χαλκείου Χαλκί - Καλόξυλος - Κεραµί 38, Ράχη* Τ.. Απεράθου Απείρανθος 22, Αζαλάς** Κανάκι** Κλειδώ** Λυγαρίδια** Μουτσούνα 22, Πάνερµος** Τ.. αµαριώνος αµαριώνας* 7, Αγιασσός 4, Βουρβουριά 4, αµαλάς* 1, Πυργάκι** Τ.. ανακού ανακός* 2, Τ.. Κεραµωτής 76 - Κεραµωτή 1, Τ.. Κορωνίδος Κορωνίδα 11, Αγιά** 21 - Απόλλων 21, Κάµπος** 38 - Μυρίσης** 27 - Ταξιάρχης** 26 - Φαρακλό** 15 - Χίλια Βρύση** 13 - Α4-31

32 Τ.. Κορώνου Κόρωνος* 8, Αργοκοιλιώτισσα** 22 - Ατσιπάπη** 25 - Λιώνας 4, Τ.. Μέσης Μέση* 2, Τ.. Μονής Μονή* 4, Σίφωνες** 0 - Τ.. Σκαδού Σκαδό* 4, Τ.. Φιλοτίου Φιλότι 33, Καλαντός** * Πρόκειται για µη οριοθετηµένους οικισµούς προ 1923 και η έκτασή τους αντιστοιχεί στο συνεκτικό τµήµα του οικισµού όπως αποτυπώνεται σε πρόσφατη δορυφορική εικόνα. ** Πρόκειται για άτυπες οικιστικές συγκεντρώσεις παραθεριστικού χαρακτήρα, µε διάσπαρτη δόµηση οι περισσότερες από τις οποίες αναπτύσσονται στο παραλιακό τµήµα του ήµου και κατοικούνται κυρίως εποχιακά κατά τους θερινούς µήνες. εν είναι δυνατή η µέτρηση της έκτασής τους, διότι δεν συνιστούν συγκροτηµένα οικιστικά σύνολα. Α4-32

33 Α4.5.2 Επάρκεια κοινόχρηστων δρόµων-πλατειών Οι κοινόχρηστοι δρόµοι και πλατείες που έχουν κατασκευαστεί εντός των οικισµών του ήµου δεν προβλέπονται από κάποιο εγκεκριµένο ρυµοτοµικό σχέδιο και είναι το αποτέλεσµα της φυσικής ανάπτυξης των οικισµών διαχρονικά. Σύµφωνα µε µετρήσεις του οδικού δικτύου από λογισµικό GIS, προκύπτει συνολικό µήκος αστικού δικτύου δρόµων 21,3 χλµ., οι περισσότεροι εκ των οποίων λειτουργούν µόνο ως πεζόδροµοι, καθώς λόγω των έντονων κλίσεων και της πυκνής δόµησης (κύρια χαρακτηριστικά των παραδοσιακών οικισµών του ήµου) δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν από τροχοφόρα οχήµατα. Το πλάτος στην πλειονότητα των οδών αυτών (σοκάκια) δεν ξεπερνάει τα 3 µέτρα. Το ποσοστό των κοινόχρηστων χώρων κυκλοφορίας πεζών και οχηµάτων στους οικισµούς είναι εξαιρετικά δύσκολο να µετρηθεί µε ακρίβεια, λόγω του δαιδαλώδους χαρακτήρα του, ωστόσο σε προσεγγιστικές µετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν κατά οικισµό αποδεικνύεται ότι στο συνεκτικό τµήµα των οικισµών (που αποτελεί ουσιαστικά τον αστικό χώρο) το ποσοστό κυµαίνεται κάτω από 10%. Σύµφωνα µε τα εγκεκριµένα σταθερότυπα του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. για οικισµούς κάτω των κατοίκων, οι επιφάνειες των δικτύων κυκλοφορίας θα πρέπει κατ ελάχιστο να καλύπτουν το 7% της έκτασης των οικισµών. Το ποσοστό αυτό σε ορισµένους οικισµούς καλύπτεται προσεγγιστικά ενώ σε άλλους υπολείπεται σηµαντικά. Πάντως, σε όλες τις περιπτώσεις των οικισµών η βασική έλλειψη που παρατηρείται είναι η έλλειψη χώρων κυκλοφορίας και στάθµευσης οχηµάτων. Οι περιορισµένοι αµαξωτοί δρόµοι που εντοπίζονται στους µεγαλύτερους σε µέγεθος οικισµούς, είναι πολύ στενοί και σε καµιά περίπτωση δεν επιτρέπουν την αντίθετη κίνηση των οχηµάτων ενώ οι περισσότεροι από αυτούς λειτουργούν είτε ως πεζόδροµοι είτε ως χώροι στάθµευσης. Επίσης, µέσω των οδών αυτών γίνεται και η επιφανειακή απορροή των όµβριων υδάτων µε αποτέλεσµα την πρόκληση φθοράς στην επίστρωσή τους. Το αν οι ελλείψεις σε χώρους κυκλοφορίας οχηµάτων εντός των οικισµών µπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόβληµα, εξαρτάται από την ταυτότητα και το χαρακτήρα που έχουν οι οικισµοί του ήµου, καθώς και από τον επιθυµητό βαθµό διείσδυσης των οχηµάτων στον αστικό ιστό των οικισµών. Η υφιστάµενη ρυµοτοµία των οικισµών διαµορφώθηκε χωρίς πολεοδοµικό σχεδιασµό, όπως ήδη αναφέρθηκε και σε µια περίοδο πολύ πριν τη µαζική παραγωγή και χρήση του αυτοκινήτου ως κύριου µέσου µετακινήσεων. Αυτό το γεγονός στη σύγχρονη εποχή έχει επιδράσει Α4-33

34 θετικά στην ποιότητα ζωής των κατοίκων, αφού η σύγχρονη τάση γενικότερα είναι η κατά το δυνατόν αποµάκρυνση των οχηµάτων από τον αστικό ιστό και η απόδοση των χώρων κυκλοφορίας στους κατοίκους για χρήση, µέσω των εκτεταµένων πεζοδροµήσεων και αναπλάσεων των κοινοχρήστων χώρων. Εν κατακλείδι, η πυκνή δόµηση και η υφιστάµενη γεωµορφολογία των οικισµών σε συνδυασµό µε τον παραδοσιακό χαρακτήρα που στους περισσότερους οικισµούς έχει αποκτήσει και θεσµική ισχύ µε τα Π.. προστασίας τους (ΦΕΚ 504/ /1988 και 594/ /1978), απαγορεύει την όποια σκέψη για διαπλάτυνση δρόµων µε απαλλοτριώσεις και συνεπώς ως µόνη διέξοδος για βελτίωση της αποδοτικότητας των δρόµων στον κυκλοφοριακό τους προορισµό είναι η κατάλληλη διαχείριση και ανάπλασή τους. Α4-34

35 Α4.5.3 Επάρκεια χώρων πρασίνου Ο ήµος ρυµαλίας παρουσιάζει τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός νησιώτικου, αγροτικού, ηµιορεινού ήµου µε πλήθος οικισµών κάτω των κατοίκων που είναι διάσπαρτοι σε όλη την έκταση του ήµου και ενσωµατωµένοι µε αρµονικό τρόπο στο φυσικό περιβάλλον. Το συγκεκριµένο χαρακτηριστικό έχει ως συνέπεια την απουσία οργανωµένων χώρων πρασίνου εντός των οικισµών, αφού το ρόλο αυτό επιτελούν οι φυσικές εκτάσεις που περιβάλλουν όλους τους οικισµούς. Ωστόσο, δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι υπάρχει έλλειψη πρασίνου καθώς όλοι οι οικισµοί περιβάλλονται από ένα εξαίρετου κάλλους φυσικό τοπίο, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις ενσωµατώνεται µέσα στο αστικό περιβάλλον, αλλά όχι µε οργανωµένο τρόπο (χωρίς αρχιτεκτονικές και φυτοτεχνικές διαµορφώσεις κ.λ.π.). Παρόλα αυτά, η έλλειψη διαµορφωµένων χώρων πρασίνου στερεί από τους οικισµούς ζωτικής σηµασίας, χώρους για την κοινωνική ζωή των κατοίκων, αλλά και την τουριστική ελκυστικότητα των οικισµών, δεδοµένου ότι οποιοσδήποτε διαµορφωµένος κοινόχρηστος χώρος πρασίνου -ακόµη και στους µικρότερους οικισµούς- προσφέρει πολλαπλά πλεονεκτήµατα στη δοµή και τη λειτουργία τους. Οι λοιποί διαµορφωµένοι κοινόχρηστοι χώροι, πλην των χώρων κυκλοφορίας, στους οικισµούς του ήµου περιλαµβάνουν: την κεντρική πλατεία σε κάθε οικισµό, συνήθως διαµορφωµένη µε πλακόστρωση τις παιδικές χαρές και ορισµένα γήπεδα µπάσκετ και βόλεϊ, τα οποία εντοπίζονται κατά κύριο λόγο στα προαύλια των σχολείων. Οργανωµένοι χώροι αστικού πρασίνου δεν υπάρχουν σε κανένα οικισµό. Όλοι οι ανωτέρω αναφερόµενοι χώροι αποτελούν το δηµόσιο χώρο των οικισµών, η κατάσταση του οποίου κρίνεται ως χαµηλής ποιότητας. Τα ισχύοντα σήµερα σταθερότυπα εκπόνησης µελετών Γ.Π.Σ. και ΣΧΟΟΑΠ του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. (Απόφαση υπ αρ /ΦΕΚ285/ /2004) συνιστούν τις αναλογίες πρασίνου κατά άτοµο και κατηγορία, που παρουσιάζονται στον Πίνακα Α Επισηµαίνεται ότι τα συνιστώµενα µεγέθη αφορούν σε επιθυµητές καταστάσεις και δεν είναι ελάχιστα όρια, η δε εφικτότητά τους εξετάζεται κατά περίπτωση. Α4-35

36 Στον Πίνακα Α παρατηρείται ότι οι συνολικές ανάγκες σε πράσινο (νησίδες πρασίνου - πλατείες - παιδικές χαρές) εκτιµώνται στα 6 στρέµµατα, σε πάρκα στα 10 στρέµµατα και σε πάρκο πόλης στα 34 στρέµµατα. Το σύνολο όλων των απαιτούµενων χώρων πρασίνου ανέρχεται σε 50 στρ. και αποτελεί το 2,5% της έκτασης εντός των ορίων των οικισµών. Οι θεωρητικές αυτές απαιτήσεις δεν ικανοποιούνται σε κανέναν οικισµό, ωστόσο η έλλειψή τους δεν γίνεται αισθητή λόγω των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος που είναι ενσωµατωµένα εντός των οικισµών (ρέµατα, φυσική βλάστηση). Είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για τους οικισµούς ότι παρέχονται ευκαιρίες χρησιµοποίησης ως χώρων πρασίνου των όµορων φυσικών εκτάσεων γύρω από τους οικισµούς. Το βιώσιµο µέγεθος των χώρων πρασίνου, σύµφωνα µε τα σταθερότυπα είναι: Νησίδες πρασίνου 0,01 0,10 Ha Πλατείες 0,10 0,50 Ha Παιδικές χαρές 0,01 0,10 Ha Πάρκο 0,50 1,50 Ha Πάρκο πόλης > 1,50 Ha Κατά τον πολεοδοµικό σχεδιασµό, οι χώροι πρασίνου τοποθετούνται κατά τρόπο ώστε να επιτυγχάνεται: η διασύνδεση του πλέγµατος πρασίνου κίνησης πεζών µε τα σηµαντικά στοιχεία ιστορικής µνήµης και τα σηµεία κοινωνικής και πολιτιστικής δραστηριότητας η οπτική αποµόνωση µνηµείων από το περιβάλλον που δεν είναι συµβατό η αποµόνωση των χρηστών από το αστικό περιβάλλον µέσω της βλάστησης ο διαχωρισµός των περιοχών κατοικίας από τις περιοχές οχλήσεων, όπως ενδεικτικά αναφέρονται οι βιοτεχνικές ζώνες και κυκλοφοριακές αρτηρίες. Α4-36

37 Πίνακας Α : Απαιτούµενοι χώροι πρασίνου βάσει των πολεοδοµικών σταθεροτύπων (standards) του ΥΠΕΚΑ. Απαιτούµενοι χώροι πρασίνου - παιδικών χαρών - πλατειών - πάρκων Αναλογία απαιτούµενων Οικισµοί Έκταση Πληθυσµός Νησίδες Πλατείες Παιδικές Πάρκο 1,5 Πάρκο Σύνολο χώρων οικισµών 2010 πρασίνου 0,50 Χαρές τ.µ./άτοµο πόλης απαιτούµενων πρασίνου 0,25 τ.µ./άτοµο 0,25 (*) 5,5 χώρων στην έκταση τ.µ./άτοµο (*) τ.µ./άτοµο τ.µ./άτοµο πρασίνου των οικισµών (*) (*) (*) (Ha) Τ.. Χαλκείου ,75 317,5 158, ,5 0,51 - Χαλκί - Καλόξυλος - Κεραµί 38, , , ,50 1,3% Ράχη 1 5 1,25 2,5 1, ,5 0,00 0,4% Τ.. Απεράθου (Απειράθου) , , ,86 - Απέραθος 22, ,66 2,9% Αζάλας ,02 - Κανάκι ,75 11,5 5, ,5 0,02 - Κλειδώ , , ,04 - Λυγαρίδια ,25 24,5 12, ,5 0,04 - Μουτσούνα 22, , , ,07 0,3% Πάνερµος ,5 7 3, ,01 - Τ.. αµαριώνος ,25 278,5 139, ,5 0,45 - αµαριώνας 7, ,25 170,5 85, ,5 0,27 3,5% Αγιασσός 4, ,11 2,5% Βουρβουριά 4, ,75 9,5 4, ,5 0,02 0,3% αµαλάς 1, ,25 20,5 10, ,5 0,03 2,3% Πυργάκι ,02 - Τ.. ανακού , , ,13 - ανακός 2, , , ,13 5,1% Τ.. Κεραµωτής ,06 - Κεραµωτή 1, ,06 3,6% Α4-37