ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΓ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΓ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Από το καθεστώς της αυτοδίκαιης αργίας στην αποκατάσταση του τεκμηρίου αθωότητας του δημοσίου υπαλλήλου Επιβλέπουσα: Αθηνά Σπακουρή Σπουδάστρια: Εριέτα Χαραλαμπάκη ΑΘΗΝΑ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015

2 1 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την επιβλέπουσα μου, κα Αθηνά Σπακουρή, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Διοικητικού του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, για το ενδιαφέρον που επέδειξε και για την καθοδήγηση που μου παρείχε κατά τη διάρκεια εκπόνησης της παρούσας εργασίας.

3 2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η αναλυτική παρουσίαση και η συνδυαστική επισκόπηση δύο διακριτών εννοιών. Πρόκειται αφενός για την έννοια της αυτοδίκαιης αργίας του δημοσίου υπαλλήλου και αφετέρου για την έννοια του τεκμηρίου της αθωότητας και τη λειτουργία του κατά τη διαδικασία επιβολής της αυτοδίκαιης αργίας. Μέσω της διαλεκτικής σχέσης των εννοιών αυτών, επιχειρείται να καταδειχθεί ο τρόπος και ο βαθμός που οι νομοθετικές εξελίξεις από το 2012 έως το 2014 στο καθεστώς επιβολής της αυτοδίκαιης αργίας, έπληξαν το τεκμήριο της αθωότητας του υπαλλήλου και πως αυτό εν τέλει αποκαταστάθηκε με τις διατάξεις του άρθρου 3 (το οποίο φέρει τον τίτλο «Αποκατάσταση του τεκμηρίου της αθωότητας στην πειθαρχική διαδικασία»), του κεφαλαίου 2 του νόμου 4325/2015. Ως βασικό αντικείμενο επεξεργασίας παρουσιάζεται, κατ αρχήν, η νομοθετική εξέλιξη και μεταβολή της αυτοδίκαιης αργίας των δημοσίων υπαλλήλων από τον πρώτο Υπαλληλικό Κώδικα του 1951 (ν. 1811/1951) έως σήμερα, με ιδιαίτερη έμφαση στις διαχρονικές προϋποθέσεις επιβολής της. Στη συνέχεια αναλύεται το τεκμήριο της αθωότητας μέσα από την ιστορική επισκόπηση και εξέλιξη του τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην ελληνική νομοθεσία και νομολογία. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται στον τρόπο με τον οποίο οι νομοθετικές αλλαγές των τελευταίων ετών στο δημοσιοϋπαλληλικό δίκαιο έπληξαν το τεκμήριο της αθωότητας του υπαλλήλου αναφορικά με το καθεστώς της αυτοδίκαιης αργίας, επιφέροντας σε αυτόν δυσμενείς ηθικές και υλικές συνέπειες. Τέλος, καταγράφονται τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την θέσπιση του νέου νομοθετικού πλαισίου με τον ν. 4325/2015 και ο τρόπος με τον οποίο ο νόμος αυτός αποκατέστησε το τεκμήριο της αθωότητας του υπαλλήλου στην διαδικασία επιβολής της αυτοδίκαιης αργίας. ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: αυτοδίκαιη αργία, τεκμήριο αθωότητας, ατομικά δικαιώματα, υπάλληλος, Υπαλληλικός Κώδικας, πειθαρχικό παράπτωμα, οριστική παύση, ποινικό αδίκημα, ποινική δίωξη, ποινή, μνημονιακοί νόμοι, αποκατάσταση

4 3 ABSTRACT This paper aims to provide a thorough analysis and a combined overview of two distinctive concepts. On the one hand it deals with the mandatory suspension of civil servants and on the other hand with their presumption of innocence and its function in the procedure of imposing the suspension. The dialectic analysis of these concepts attempts to show how legislation changes from 2012 to 2014 concerning mandatory suspension affected the presumption of innocence of the defendant civil servant. In addition it is attempted to display how this presumption finally got restored according to the latest law 4235/2015. Primarily, the basic aspect which was examined is the legislative development of the mandatory suspension of civil servants from the first Code of Civil Servants of 1951 to date, with particular emphasis on the enforcement conditions. Subsequently it is analyzed the presumption of innocence through the historical overview and development not only in European and Greek legislation but also in case law. Particular emphasis was put in how the recent legislation shifts in disciplinary law, affected the presumption of innocence of civil servants who were suspended. Furthermore the economic and moral consequences of this suspension were examined as well. Finally, the analysis comes to some conclusions reached by the adoption of the latest law 4325/2015 and how this law actually restored the presumption of innocence of civil servants during the enforcement procedure of mandatory suspension. KEYWORDS: mandatory suspension, presumption of innocence, civil rights, civil servant, Code of Civil Servants, disciplinary fault, permanent cessation, criminal offence, criminal charge, sentence, memorandum of understanding, restoration

5 4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ... 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8 ΜΕΡΟΣ Α - ΠΕΡΙ ΑΡΓΙΑΣ Α.1. ΕΝΝΟΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ ΣΤΟΝ ΥΚ Α.2. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΥΚ Α.3. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΑΡΓΙΑΣ Α.4. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν. 1811/1951 ΣΤΟΝ Ν. 3528/ Α.5. ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν. 3528/2007 (ΥΚ) ΣΤΟΝ Ν. 4325/ Α.5.1. Η αυτοδίκαιη αργία σύμφωνα με το άρθρο 103 του ν. 3528/2007 (ΥΚ) Α.5.2. Οι αλλαγές του ν. 4057/ Α.5.3. Η διεύρυνση των περιπτώσεων αυτοδίκαιης αργίας με τον ν. 4093/2012 και τους ν. 4111/2013 και 4203/ Α.5.4. Η διορθωτική παρέμβαση του ν. 4210/2013 και οι περαιτέρω αλλαγές με τους ν. 4305/2014 και 4310/ Α.5.5. Η αυτοδίκαιη αργία σύμφωνα με τον ισχύοντα ν. 4325/ Α.6. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΡΓΙΑΣ ΜΕΡΟΣ Β - ΠΕΡΙ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Β.1. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Β.2. ΟΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΟΥΝ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Β.3. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Β.4. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ.. 31 Β.5. Η ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΣΗΜΕΡΑ ΩΣ ΓΕΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Β.6. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Β.7. ΤΟ ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΣΤΗ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΔΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Β.8. Η ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΕΚΤΟΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΜΕΡΟΣ Γ - Η ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΑΡΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ «ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΙ» ΝΟΜΟΙ Γ.1. ΟΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ Γ.2. ΠΩΣ ΟΙ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗ ΑΡΓΙΑ ΕΠΛΗΞΑΝ ΤΟ ΤΕΚΜΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ... 40

6 5 Γ.2.1. Α περίπτωση: Αυτοδίκαιη αργία μετά από πειθαρχική δίωξη Γ.2.2. Β περίπτωση: Αυτοδίκαιη αργία μετά από αμετάκλητη παραπομπή του κατηγορουμένου στο ακροατήριο του αρμοδίου ποινικού δικαστηρίου Γ.2.3. Γ περίπτωση: Συνέχιση της αυτοδίκαιης αργίας μετά από την παύση της στέρησης της προσωπικής ελευθερίας, η οποία είχε επιβληθεί με απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή με ένταλμα προσωρινής κράτησης ΜΕΡΟΣ Δ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΟΥ Ν. 4325/2015: Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΤΕΚΜΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΘΩΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 50

7 6 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΑΚ ΑΠ βλ. ΔΕφΑθ ΔΕφΘεσ ΔΕφΛαρ ΔΕφΠατρ ΔΕφΠειρ ΔΕφΤριπ ΔιΔικ ΔΝΠ ΔΣΑΠΔ ΔΣ ΕΑ εδ. ΕΔΔΑ ΕΕ ΕισΝΑΚ επ. ΕΣΔΑ ΕφημΔΔ ΘΠΔΔ κ.α. ΚΔΔσιας Αστικός Κώδικας Άρειος Πάγος βλέπε Διοικητικό Εφετείο Αθηνών Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης Διοικητικό Εφετείο Λάρισας Διοικητικό Εφετείο Πατρών Διοικητικό Εφετείο Πειραιά Διοικητικό Εφετείο Τρίπολης Διοικητική Δίκη Δημόσιο Νομικό Πρόσωπο Διεθνές Σύμφωνο Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων Διοικητικό Συμβούλιο Επιτροπή Αναστολών εδάφιο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Ευρωπαϊκή Ένωση Εισαγωγικός Νόμος Αστικού Κώδικα επόμενα Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Εφημερίδα Δημοσίου Δικαίου Θεωρία και Πράξη Δημοσίου Δικαίου και άλλα Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας

8 7 ΚΕΠ κεφ. ΚΠΔ ΚΠολΔ κλπ λχ Κέντρο Εξυπηρέτησης Πολιτών κεφάλαιο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας και λοιπά Λόγου χάριν ν. νόμος ΝΔ ΝΠΔΔ ΝΣΚ Ολ. ΟΤΑ ΠΔ ΠΚ παρ. περ. π.χ. Συντ. ΠοινΧρ πρβλ ΣΕΕ σελ. ΣτΕ ΥΚ ΧΘΔΕΕ Νομοθετικό Διάταγμα Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Νομικό Συμβούλιο του Κράτους Ολομέλεια Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Προεδρικό Διάταγμα Ποινικός Κώδικας παράγραφος περίπτωση παραδείγματος χάριν Σύνταγμα Ποινικά Χρονικά παράβαλε Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση σελίδα Συμβούλιο της Επικρατείας Υπαλληλικός Κώδικας Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων Ευρωπαϊκής Ένωσης

9 8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από το έτος 2009 οι δυσμενείς παγκόσμιες οικονομικές συγκυρίες επηρέασαν άμεσα την οικονομία της Ελλάδας, αναδεικνύοντας παθογένειες βασικών δομών της. Η νομοπαρασκευαστική διαδικασία μετατράπηκε σε εργαλείο άσκησης μεταρρυθμιστικής πολιτικής και η εισαγωγή νομοθετημάτων δίχως την απαραίτητη προεργασία (ενόψει του «κατεπείγοντος χαρακτήρα» τους) έθεσε εν αμφιβόλω θεμελιώδεις αρχές του δικαιικού συστήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων νομοθετικών παρεμβάσεων αποτέλεσε η τροποποίηση των προϋποθέσεων επιβολής της αυτοδίκαιης αργίας στον ΥΚ μέσω των λεγόμενων «μνημονιακών» νόμων 1, με τους οποίους διευρύνθηκαν υπέρμετρα οι περιπτώσεις θέσεως υπαλλήλου σε αυτοδίκαιη αργία σε φανερή αντίθεση και δυσαρμονία με το τεκμήριο της αθωότητας. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση των δυο εννοιών, ήτοι της αυτοδίκαιης αργίας και του τεκμηρίου της αθωότητας, και η μετέπειτα παράθεση της μεταξύ τους διαλεκτικής σχέσης διαχρονικά, από τον ν. 3528/2007 μέχρι και τον ν. 4325/2015. Το βασικό ερώτημα που τίθεται εν προκειμένω είναι: Πώς, τελικά, οι νομοθετικές μεταβολές στο πεδίο της αυτοδίκαιης αργίας έπληξαν το τεκμήριο αθωότητας του υπαλλήλου και σε τί ακριβώς συνίσταται η αποκατάσταση του με το ν. 4325/2015; Στην απάντηση επί του ανωτέρω ερωτήματος έγκειται η δυσκολία και συγχρόνως η πρωτοτυπία της παρούσας, καθώς παρόμοια συγκριτική μελέτη έως σήμερα δεν έχει διενεργηθεί, δεδομένων των εξαιρετικά πρόσφατων αλλαγών του ν. 4325/2015, ο οποίος καταργεί τους ανωτέρω «μνημονιακούς» νόμους. Καθοριστικοί παράγοντες για την επιλογή του θέματος της παρούσας αποτέλεσαν τόσο η πρωτοτυπία του όσο και το επιστημονικό ενδιαφέρον που αυτό παρουσιάζει για τη μελλοντική σταδιοδρομία μου ως αποφοίτου της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης. Η μεθοδολογία εκπόνησης της παρούσας βασίστηκε στη μελέτη πληθώρας νομικών συγγραμμάτων και επιστημονικών άρθρων, στη συγκριτική ανάλυση της νομοθεσίας και των σχετικών αιτιολογικών εκθέσεων, καθώς και στη μελέτη της νομολογίας. Η δομή της παρούσας εργασίας αναπτύσσεται με τον ακόλουθο τρόπο: Στο πρώτο μέρος αναφορικά με την αυτοδίκαιη αργία επιχειρήθηκε η ανάλυση της έννοιάς 1 Ειδικότερα προκειται για τους ν. 4057/2012, 4093/2012, 4111/2013, 4203/2010, 4210/2013, 4305/2014, 4310/2014.

10 9 της, η προσέγγιση της νομικής της φύσης, η ανάδειξη των υποκειμενικών ορίων εφαρμογής της, οι συνέπειες επιβολής της, καθώς και η παράθεση διαχρονικά των σχετικών νομοθετικών διατάξεων. Στο δεύτερο μέρος αναφορικά με το τεκμήριο αθωότητας, προσεγγίσθηκε η έννοια, το περιεχόμενο, η ιστορική εξέλιξη και η νομική του φύση. Στο τρίτο μέρος επιχειρήθηκε η διακριτή περιγραφή του τρόπου με τον οποίο οι ως άνω «μνημονιακοί» νόμοι για την αυτοδίκαιη αργία έπληξαν το τεκμήριο της αθωότητας του υπαλλήλου. Τέλος, πραγματοποιήθηκε η καταγραφή των συμπερασματικών διαπιστώσεων για την αποκατάσταση του τεκμηρίου της αθωότητας στο καθεστώς της αυτοδίκαιης αργίας με τον ν. 4325/2015.

11 10 ΜΕΡΟΣ Α - ΠΕΡΙ ΑΡΓΙΑΣ Α.1. ΕΝΝΟΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ ΣΤΟΝ ΥΚ Η οριοθέτηση της έννοιας του δημοσίου υπαλλήλου κρίνεται αναγκαία για τις ανάγκες της παρούσας εργασίας διότι οι δημόσιοι υπάλληλοι, κατά τον ΥΚ, αποτελούν τα υποκείμενα εφαρμογής του θεσμού της αργίας. Ο ορισμός του δημοσίου υπαλλήλου υπήρξε κατά το παρελθόν αντικείμενο πολλαπλών συζητήσεων. Αρχικά ο ορισμός του δημοσίου υπαλλήλου, στην ελληνική επιστήμη, διατυπώθηκε το 1923 από τον καθηγητή Αγγελόπουλο. Σύμφωνα με τον ορισμό αυτό «Δημόσιοι Υπάλληλοι είναι τα έμμεσα όργανα του Κράτους τα διατελέσαντα εν αμέσω υπηρεσιακή, προαιρετική και πειθαρχική προς αυτό σχέσει» 2. Εν συνεχεία ο νόμος 1811/1951, ο οποίος αποτελεί τον πρώτο ΥΚ που ψηφίσθηκε στην Ελλάδα, στην παρ. 2 του άρθρου 1 έθεσε τα θεμέλια για τον ορισμό του δημοσίου υπαλλήλου, υιοθετώντας τον αντίστοιχο ορισμό του καθηγητή Αγγελόπουλου με την προσθήκη του οικονομικού στοιχείου του μισθού. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο «Δημόσιοι υπάλληλοι είναι τα έμμεσα, έμμισθα όργανα τον Κράτους τα διατελούντα εν προαιρετική, αμέσω υπηρεσιακή και πειθαρχική προς αυτό σχέσει». Εκ του ανωτέρω ορισμού προκύπτει ότι στοιχεία της έννοιας του δημοσίου υπαλλήλου είναι τα εξής: i. Όργανα του κράτους. Οι πράξεις των δημοσίων υπαλλήλων είναι πράξεις του κράτους με την έννοια ότι οι υπάλληλοι είναι συνδεδεμένοι οργανικά με το κράτος, με συνέπεια να μη χαρακτηρίζονται ως δημόσιοι υπάλληλοι πρόσωπα, τα οποία κατά περίπτωση συνδέονται με σχέση μη οργανική με το κράτος (π.χ. εργολάβοι δημοσίων έργων). ii. Έμμεσα όργανα του κράτους. Τα όργανα του κράτους διακρίνονται, σε άμεσα και έμμεσα. Τα άμεσα όργανα είναι εκείνα των οποίων η στο κράτος θέση τους και οι αρμοδιότητές τους καθορίζονται άμεσα από το Σύνταγμα, ενώ έμμεσα είναι εκείνα των οποίων η στο κράτος θέση τους και οι αρμοδιότητές τους καθορίζονται όχι άμεσα από το Σύνταγμα, αλλά με πράξεις των αμέσων οργάνων της πολιτείας (π.χ. οι δημόσιοι υπάλληλοι). 2 Βλ. Θ. Αγγελόπουλου, Δίκαιον των πολιτικών υπαλλήλων, Αθήναι 1923, σελ. 69.

12 11 iii. Έμμισθα όργανα. Το διακριτικό γνώρισμα της καταβολής μισθού αποτελεί το πλέον ουσιώδες στοιχείο για τον χαρακτηρισμό ενός υπαλλήλου ως δημόσιο υπάλληλο. iv. Σχέση προαιρετική. Οι δημόσιοι υπάλληλοι ευρίσκονται σε σχέση προαιρετική προς το Κράτος. Ουδέν σύστημα καταναγκασμού υποχρεώνει στην χώρα μας τον πολίτη να ενταχθεί στις τάξεις των δημοσίων υπαλλήλων. v. Σχέση πειθαρχική. Όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι τελούν σε σχέση πειθαρχική προς το Κράτος. Όσοι δεν υπέχουν πειθαρχική ευθύνη δεν χαρακτηρίζονται ως δημόσιοι υπάλληλοι (π.χ. οι υπουργοί). vi. Άμεση υπηρεσιακή σχέση. Παράλληλα προς την πειθαρχική σχέση οι δημόσιοι υπάλληλοι τελούν και σε άμεση υπηρεσιακή σχέση, δηλ. κατ ευθείαν μεταξύ του υπαλλήλου και του Κράτους. Ο ΥΚ (ν. 3528/2007) όπως ισχύει σήμερα, δεν επαναλαμβάνει τον ορισμό του δημοσίου υπαλλήλου, προβλέπει όμως διαδικασία σε περίπτωση αμφισβητήσεως της ιδιότητάς του. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 3 οποιαδήποτε αμφισβήτηση επιλύεται με απόφαση Τριμελούς Επιτροπής του αρμοδίου για την επίλυση των υπαλληλικών διαφορών Τμήματος του Συμβουλίου της Επικράτειας (Παναγόπουλος, 2014, σελ.18). Σημειώνεται ότι με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 5 του ν. 4024/2011 εισάγεται για πρώτη φορά η έννοια του «Υπαλλήλου του Κράτους», αναφορικά με τα θέματα κινητικότητας μεταξύ υπηρεσιών διαφορετικών Υπουργείων ή αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Ειδικότερα σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, «Οι υπάλληλοι, μόνιμοι και με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, που υπηρετούν σε υπηρεσίες της κεντρικής ή αποκεντρωμένης Διοίκησης, διοικούνται, όσον αφορά τα θέματα κινητικότητας μεταξύ υπηρεσιών διαφορετικών Υπουργείων ή αποκεντρωμένων Διοικήσεων, από τον Υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και τον οικείο, κατά περίπτωση, Υπουργό». Όπως αναφέρεται στη σχετική αιτιολογική έκθεση, η ως άνω νομοθετική παρέμβαση κατέστη αναγκαία «προκειμένου να διασφαλισθεί αφενός η βέλτιστη δυνατή κατανομή προσωπικού και εργασίας για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών και αφετέρου ο εξορθολογισμός των εσωτερικών, άκρως γραφειοκρατικών διαδικασιών της Διοίκησης σχετικά με την κινητικότητα του προσωπικού». Οι δημόσιοι υπάλληλοι, ως όργανα του Κράτους εξασφαλίζουν την άσκηση δημόσιας εξουσίας εκφράζοντας την κυβερνητική βούληση. Ένας από τους θεσμούς

13 12 που έχουν θεσπισθεί ως εγγύηση των συμφερόντων του Κράτους, των οργάνων του και των πολιτών είναι και το μέτρο της αυτοδίκαιης αργίας των δημοσίων υπαλλήλων, όπως θα αναλυθεί κατωτέρω. Α.2. ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΥΚ Εννοιολογικά, η αργία είναι η δυσμενής κατάσταση όπου ο δημόσιος υπάλληλος τίθεται από υπαίτια διαγωγή του εκτός ενεργού υπηρεσίας (Σπηλιωτόπουλος και Χρυσανθάκης, 2013, σελ.79). Η αργία προβλέπεται στα άρθρα του ΣΤ Κεφαλαίου του Δ μέρους του ΥΚ (ν. 3528/2007), το οποίο αναφέρεται στις υπηρεσιακές μεταβολές των δημοσίων υπαλλήλων και συνδέεται με την πειθαρχική διαδικασία (άρθρο 103 παρ. 2, 104 παρ. 1 εδ. β ΥΚ) (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1152) 3. Νόμιμοι τρόποι προσωρινής απομάκρυνσης του υπαλλήλου από την υπηρεσία είναι μόνο όσοι προβλέπονται από τον ΥΚ 4, ήτοι με προηγούμενη δικαστική απόφαση ή με απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου. Τούτο διότι, σύμφωνα με το άρθρο 103 παρ. 4 εδ. β' του Συντάγματος, οι μόνιμοι υπάλληλοι «παύονται» (ή «μπορούν να παυθούν») μόνο μετά από δικαστική απόφαση ή απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου, και η θέση σε αργία αποτελεί προσωρινή παύση. Τα υπηρεσιακά συμβούλια (άρθρα ΥΚ) συνιστούν συλλογικά διοικητικά όργανα, αποτελούμενα κατά τα δύο τρίτα των μελών τους τουλάχιστον από μονίμους δημοσίους υπαλλήλους (άρθρο 103 παρ. 4 Συντ.), στα οποία έχει ανατεθεί από το Σύνταγμα και από τον ΥΚ η αρμοδιότητα της ενέργειας των σπουδαιότερων μεταβολών της υπηρεσιακής κατάστασης των δημοσίων υπαλλήλων, όπως τέτοια μεταβολή είναι και η αργία (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1610). Η προηγούμενη 3 Το πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων (άρθρο Β ΥΚ) αποτελεί τον τόπο, όπου συναντιέται το συμφέρον εύρυθμης λειτουργίας της δημόσιας υπηρεσίας με τα ατομικά δικαιώματα των φορέων των υπαλληλικών αρμοδιοτήτων (Ναυπλιώτης, 1994, σελ.258). Η σημασία του τμήματος αυτού του ΥΚ πρέπει να αναζητηθεί αφενός στον κυρωτικό χαρακτήρα των σχετικών διατάξεων, δηλαδή στην επιδίωξη βελτιοποίησης της κατάστασης της δημόσιας υπηρεσίας μέσω κατασταλτικών μηχανισμών και αφετέρου στο γεγονός ότι μέσα από την ανάπτυξη των πειθαρχικών παραπτωμάτων ο νομοθέτης οριοθετεί τις υποχρεώσεις των υπαλλήλων (Μαθιουδάκης, 2013, σελ.1164). Υπό αυτή την οπτική, το πειθαρχικό δημοσιοϋπαλληλικό δίκαιο είναι το δίκαιο των κανόνων και κυρώσεων, που επιβάλλονται, σε περίπτωση παράβασης των υπαλληλικών υποχρεώσεων (Παναγόπουλος, 2014, σελ.185). 4 Βλ. και ΣτΕ 2279/1985, 1799/1986.

14 13 απόφαση υπηρεσιακού συμβουλίου εξασφαλίζει σε κάθε περίπτωση τα αναγκαία εχέγγυα ανεξαρτησίας, αντικειμενικότητας και αμεροληψίας για την επιβολή στον υπάλληλο του δυσμενούς μέτρου της αργίας, μέσα από πλειάδα διατάξεων που λειτουργούν ως ασφαλιστική δικλείδα προς την κατεύθυνση αυτή 5. Η θέση σε αργία είναι είτε αυτοδίκαιη είτε δυνητική για τη Διοίκηση (Σπηλιωτόπουλος και Χρυσανθάκης, 2013, σελ.79). Στην περίπτωση της αυτοδίκαιης αργίας, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 103 ΥΚ, ο όρος «αυτοδίκαια» έχει την έννοια ότι δεν απαιτείται σχετική διοικητική πράξη άλλης ουσιαστικής κρίσης. Εντούτοις, η ευρυθμία της υπηρεσίας επιβάλλει την έκδοση πράξης, η οποία υπάγεται στην κατηγορία των διαπιστωτικών πράξεων, αλλά λόγω του δυσμενούς αποτελέσματος για τον υπάλληλο έχει χαρακτήρα εκτελεστής διοικητικής πράξης (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1155). Σύμφωνα με τον Πανταζή 6 (2015), «η θέση του υπαλλήλου στην κατάσταση αυτή είναι υποχρεωτική για την Διοίκηση, χωρίς την έκδοση σχετικής διοικητικής πράξης (ή απόφασης πειθαρχικού συμβουλίου) και, χωρίς την υποχρέωση τήρησης της προηγούμενης ακρόασης, καθόσον, η ενέργεια αυτή δεν αποτελεί αποτέλεσμα άσκησης της διακριτικής ευχέρειας της Διοίκησης, αλλά απόφαση λαμβανόμενη κατά δέσμια αρμοδιότητα». Στην περίπτωση της δυνητικής αργίας, η οποία προβλέπεται στο άρθρο 104 ΥΚ 7, απαιτείται και πάλι απόφαση του υπηρεσιακού συμβουλίου (Κούτας, 2010, σελ.309), το οποίο διαθέτει διακριτική ευχέρεια αναφορικά με τη θέση του υπαλλήλου σε αργία. Το υπηρεσιακό συμβούλιο δεν επιτρέπεται να κρίνει μηχανιστικά αλλά πρέπει να σταθμίζει τόσο την εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας, όσο και την προσωπικότητα του υπαλλήλου ως πολίτη, ανθρώπου και επιστήμονα (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1165). 5 Βλ. ενδεικτικά άρθρο 103 παρ. 4 Συντ., άρθρα 159, 161 και 162 ΥΚ και άρθρα ΚΔΔσιας. 6 Πανταζής Ν., (2015), Πειθαρχικό Δίκαιο δημοσίων υπαλλήλων, σελ. 12, Εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη. 7 Σύμφωνα με το άρθρο 104 παρ. 1 ΥΚ, που προβλέπει τις περιπτώσεις δυνητικής αργίας για τον υπάλληλο, «αν συντρέχουν λόγοι δημόσιου συμφέροντος μπορεί να τίθεται σε αργία ο υπάλληλος, κατά του οποίου: α) Έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για αδίκημα το οποίο μπορεί να επισύρει την έκπτωση από την υπηρεσία. Ειδικά, προκειμένου για το αδίκημα της παράβασης καθήκοντος ο υπάλληλος μπορεί να τίθεται σε αργία εφόσον έχει παραπεμφθεί στο ακροατήριο για το αδίκημα αυτό. β) Έχει ασκηθεί πειθαρχική δίωξη για παράπτωμα, το οποίο μπορεί να επισύρει την ποινή της οριστικής παύσης ή γ) υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις για έκνομη διαχείριση, οι οποίες στηρίζονται σε έκθεση της προϊσταμένης αρχής ή αρμόδιου επιθεωρητή».

15 14 Α.3. ΝΟΜΙΚΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΑΡΓΙΑΣ Σύμφωνα με πάγια νομολογία 8, η αργία δεν αποτελεί πειθαρχική ποινή αλλά εξαιρετικό διοικητικό μέτρο προσωρινού χαρακτήρα. Η υπηρεσιακή αυτή μεταβολή αποβλέπει τόσο στην προστασία της Διοίκησης όσο και του υπαλλήλου (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1152). Η Διοίκηση προστατεύεται διότι η διατήρηση του υπαιτίου υπαλλήλου στην ενέργεια θα ήταν κατά το νόμο αδύνατη ή ουσιαστικά ασύμφορη για την εμπιστοσύνη των πολιτών, ενώ ο υπάλληλος προστατεύεται διότι η οριστική απομάκρυνση του θα ήταν πρόωρη και επομένως άδικη (Κούτας, 2010, σελ.305). Η αργία έχει ως σκοπό την άμεση απομάκρυνση του υπαλλήλου για λόγους δημοσίου συμφέροντος 9 από την υπηρεσία χωρίς να λύεται η υπαλληλική σχέση 10 (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ ). Συνεπώς, η θέση σε αργία δεν αποτελεί πράξη απόλυσης του υπαλλήλου ούτε συνεπάγεται απώλεια της οργανικής του θέσεως ή του κατεχόμενου από αυτόν βαθμού 11 (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1157). Η αργία, από τη φύση των πραγμάτων, καθώς συνιστά προσωρινή παύση του υπαλλήλου από την άσκηση των καθηκόντων του, εμπεριέχει το στοιχείο της ηθικής μομφής προς τον υπάλληλο (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1153), η οποία ωστόσο είναι σύμφωνα με τη νομολογία επανορθώσιμη 12. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει επί του θέματος αυτού ο Ρέμελης (2012) 13, «οι συνέπειες του διοικητικού μέτρου της αυτοδίκαιης αργίας μπορεί να είναι κατά πολύ δυσμενέστερες και από αυτές ακόμη τις ποινές που επιβάλλει ένα ποινικό δικαστήριο». 8 Βλ. ΣτΕ 1548/1970, 1957/1975, 649/1987, 1506/1989, 140/1992 κ.α. 9 Το δημόσιο συμφέρον αποτελεί την νομιμοποιητική βάση της δημόσιας εξουσίας και θεμέλιο κάθε δραστηριότητας της Διοίκησης. Το δημόσιο συμφέρον εκπορεύεται από την κρατική βούληση και προσανατολίζει και οριοθετεί την δράση της Δημόσιας Διοίκησης. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Βενιζέλος (1990), πρόκειται για μια έννοια «ολική και διαρκή, που αποδίδει την ultima ratio κάθε κρατικής εξουσίας και βρίσκεται στον πυρήνα της ίδιας της νομιμοποίησης του κράτους» (Βενιζέλος, 1990, σελ.45). Το δημόσιο συμφέρον αποτελεί αόριστη νομική έννοια, της οποίας η ρευστότητα προκύπτει εν μέρει και από τους συσχετισμούς εξουσίας που επικρατούν σε ένα συγκεκριμένο σημείο στο χωροχρόνο. Η υιοθέτηση από το δίκαιο αόριστων εννοιών και γενικών ρητρών έχει ως σκοπό την αναπλήρωση του δικαιοκρατικού ελλείμματος της γενικότητας του νόμου (Μανιτάκης, 1994, σελ.263επ.). 10 Βλ. και ΣτΕ 1957/1975, 649/1987, 1506/ βλ. και ΣτΕ 649, 4635/ Βλ. ενδεικτικά ΣτΕ ΕΑ 1118/2010, 113/2011, 300/2006, 134/2002, ΔΕφΛαρ 22/2013, 60/ Κ. Ρέμελης (2012), Η αναδρομική εφαρμογή της αυτοδίκαιης θέσης σε αργία επί εκκρεμών πειθαρχικών υποθέσεων, ΕφμΔΔ 6/2012, σελ. 799.

16 15 Κατά τον Λύτρα (1989) 14, «η αυτοδίκαιη αργία έχει εξ αντικειμένου πειθαρχική φύση». Ως εκ τούτου, ανεξάρτητα από τη δέσμια αρμοδιότητα της Διοίκησης για την έκδοση της οικείας διαπιστωτικής πράξης, είναι φανερό ότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ούτε ο κατ αρχήν δυσμενής της χαρακτήρας ούτε η κυρωτική της λειτουργία (Ρέμελης, 2012, σελ.798). Κάθε δυσμενές υπηρεσιακό μέτρο, ανεξάρτητα του τυπικώς πειθαρχικού ή μη χαρακτήρα του, αποτελεί έκφανση της κατ εξοχήν κυρωτικής λειτουργίας της Διοίκησης (Στράγγας, 1991, σελ.18) και ως εκ τούτου δεν μπορεί παρά εξ αντικειμένου να υπάγεται στις εν γένει υπηρεσιακές κυρώσεις (Τάχος, 2008, σελ.578). Έτσι, η πράξη με την οποία διαπιστώνεται η υποχρεωτική θέση σε αργία, ακόμη και αν εκληφθεί ως απλό διοικητικό μέτρο, συνιστά εν τέλει υπηρεσιακό μέτρο (Στασινόπουλος, 1951, σελ.201). Στο πλαίσιο αυτό, μπορεί να μην έχει αυτόνομο χαρακτήρα, αλλά αποτελεί συνέπεια που σχετίζεται άμεσα με την πειθαρχική ή την ποινική δίωξη και ως ειδικότερη κυρωτική διοικητική ενέργεια, υπάγεται στην ευρύτερη έννοια των υπηρεσιακών κυρώσεων (Τσιρώνας, 2007, σελ.163). Α.4. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν. 1811/1951 ΣΤΟΝ Ν. 3528/2007 Εκατόν είκοσι τρία έτη πέρασαν έως ότου αποκτήσει το ελληνικό κράτος τον πρώτο του ολοκληρωμένο ΥΚ. Συγκεκριμένα από την εποχή της διακυβερνήσεως της Ελλάδας από τον Ιωάννη Καποδίστρια μέχρι το 1951, οπότε και δημοσιεύθηκε ο νόμος 1811/1951 «Περί Κώδικος Κατάστασης των Δημοσίων Διοικητικών Υπαλλήλων». Ο νόμος αυτός, αποτέλεσμα της σύστασης πολυμελούς επιτροπής το έτος 1947 με πρόεδρο τον Μ. Στασινόπουλο, σηματοδότησε τη δημιουργία, καθολικού δικαίου των υπαλλήλων, με κανόνες δικαίου ομοιόμορφης κάλυψης του υπαλληλικού θεσμού (Παναγόπουλος, 2014, σελ.6). Επρόκειτο για ένα εξαιρετικά συστηματικό και πλήρες για την εποχή του νομοθέτημα, το οποίο αντανακλούσε τις πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες της εποχής και εισήγαγε βασικές αρχές προστασίας των δημοσίων υπαλλήλων (Παναγόπουλος, 2014, σελ.5). 14 Σ. Λύτρας (1989), Το πειθαρχικό φαινόμενο στο σύγχρονο ελληνικό δημόσιο δίκαιο, Εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, σελ. 46.

17 16 Η αυτοδίκαιη θέση υπαλλήλου σε αργία, εισήχθη για πρώτη φορά στην ελληνική έννομη τάξη με το άρθρο 119 του ως άνω πρώτου ΥΚ (Συμεωνίδης, 2014, σελ.243). Το εν λόγω άρθρο προέβλεπε ότι: «1.Τίθεται αυτοδικαίως εις αργίαν ο στερηθείς της προσωπικής ελευθερίας συνεπεία εντάλματος φυλακίσεως ή δικαστικής αποφάσεως υπάλληλος έστω και αν απελύθη επί εγγυήσει. 2.Εκλιπόντος του λόγου δι ον η αργία, ο υπάλληλος επανέρχεται αυτοδικαίως εις ενέργειαν. 3.Τίθεται ωσαύτως αυτοδικαίως εις αργά, ο υπάλληλος, καθ ού εξεδόθη πειθαρχική περί απολύσεως απόφαση, από της κοινοποιήσεως αυτής μέχρι λήξεως της δια την προσβολή αυτής ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας τεταμένης προθεσμίας ή μέχρι της εκδόσεως της οριστικής αποφάσεως επί της τυχόν ασκειθείσης κατ αυτής προσφυγής. Εξαφανιζομένης ή μεταρρυθμιζομένης της περί απολύσεως απόφασης, επανέρχεται ο υπάλληλος αυτοδικαίως εις ενέργειαν.». Οι επανειλημμένες τροποποιήσεις του ΥΚ που επακολούθησαν τα επόμενα έτη, οι οποίες συνεχίστηκαν και κατά την περίοδο της δικτατορίας το διάστημα , αλλοίωσαν σε σημαντικό βαθμό το αρχικό νομοθετικό πλαίσιο, προκαλώντας σύγχυση σχετικά με τις ισχύουσες διατάξεις. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, η ανάγκη για την κατάρτιση νέου ΥΚ, με τον οποίο θα διαμορφώνονταν ενιαίοι και ομοιόμορφοι κανόνες δικαίου, που θα ρύθμιζαν και θα κατοχύρωναν την υπηρεσιακή κατάσταση του μόνιμου προσωπικού της Δημόσιας Διοίκησης, εμφανίστηκε επιτακτική (Παναγόπουλος, 2014, σελ.9). Έπειτα από επανειλημμένες άκαρπες προσπάθειες για δυο και πλέον δεκαετίες, ο νέος ΥΚ τέθηκε τελικά σε ισχύ με την ψήφιση του νόμου 2683/1999 με τίτλο «Κύρωση του Κώδικα Κατάστασης Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων ΝΠΔΔ και άλλες διατάξεις». Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του εν λόγω νόμου, η θέσπιση του νέου ΥΚ υπήρξε αναγκαία «για λόγους συμπόρευσης με τη σύγχρονη διοικητική αντίληψη για το ρόλο και την κοινωνική ευθύνη του δημοσίου υπαλλήλου στο πλαίσιο της υιοθέτησης νέων συστημάτων οργάνωσης της Δημόσιας Διοίκησης με στόχο την ποιοτική αναβάθμισή της και την εν γένει ανάπτυξη της χώρας». Στο άρθρο 103 του εν λόγω νομοθετήματος προβλεπόταν αναφορικά με την αυτοδίκαιη αργία ότι «1.Τίθεται αυτοδίκαια σε αργία ο υπάλληλος ο οποίος στερήθηκε την προσωπική του ελευθερία, ύστερα από ένταλμα προσωρινής κράτησης ή δικαστική απόφαση, έστω και αν απολύθηκε με εγγύηση. 2.Τίθεται αυτοδίκαια σε αργία ο υπάλληλος στον οποίο επιβλήθηκε η ποινή της οριστικής παύσης. Η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση της πειθαρχικής απόφασης και λήγει την τελευταία ημέρα της προθεσμίας άσκησης προσφυγής ενώπιον του

18 17 Συμβουλίου της Επικρατείας ή την ημέρα που δημοσιεύθηκε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, εφόσον έχει ασκηθεί προσφυγή. 3.Ο υπάλληλος επανέρχεται αυτοδίκαια στα καθήκοντά του, εάν εκλείψει ο λόγος για τον οποίο έχει τεθεί σε αργία.» Τον νόμο 2683/1999 διαδέχτηκε ο νόμος 3528/2007, ο οποίος αποτελεί, με τις τροποποιήσεις που έχει υποστεί μέχρι σήμερα, τον ισχύοντα ΥΚ. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν. 3528/2007, «η αναθεώρηση του ΥΚ ήταν αναγκαία προκειμένου να ενισχυθεί η λειτουργικότητα και η παραγωγικότητα της Δημόσιας Διοίκησης. Οι χρόνιες παθογένειες της Δημόσιας Διοίκησης και τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα κατέστησαν αδήριτη την ανάγκη Διοικητικής Μεταρρύθμισης. Τέτοιου είδους προβλήματα αποτελούν η ανεπαρκής αξιολόγηση δημοσίων υπαλλήλων και υπηρεσιών, η απουσία ελέγχων και κυρώσεων, η έλλειψη εμπιστοσύνης στις κρατικές υπηρεσίες και η αναποτελεσματικότητα της Δημόσιας Διοίκησης. Η επίλυση των διαρθρωτικών αυτών προβλημάτων, σε συνδυασμό με την πάταξη του πελατειακού συστήματος, συμβάλλουν στην αποκατάσταση μιας νέας πραγματικότητας που συμπυκνώνεται στη φράση Επανίδρυση του Κράτους». Στο κείμενο του ν. 3528/2007 το περιεχόμενο του άρθρο 103 περί αυτοδίκαιης αργίας παρέμεινε αμετάβλητο, με την προσθήκη όμως ενός νέου εδαφίου το οποίο προέβλεπε ότι «η διαπιστωτική πράξη θέσης σε αργία ή επανόδου εκδίδεται από το αρμόδιο για το διορισμό όργανο». Α.5. ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΗΣ ΑΡΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ν. 3528/2007 (ΥΚ) ΣΤΟΝ Ν. 4325/2015 Α.5.1. Η αυτοδίκαιη αργία σύμφωνα με το άρθρο 103 του ν. 3528/2007 (ΥΚ) Σύμφωνα με το άρθρο 103 του ν. 3528/2007 (ΥΚ), όπως αυτό ίσχυε στην αρχική του μορφή, η θέση του υπαλλήλου σε καθεστώς αυτοδίκαιης αργίας χωρίς την προηγούμενη κρίση υπηρεσιακού συμβουλίου και χωρίς την προηγούμενη ακρόαση του ιδίου, δικαιολογούνταν σε δύο μόνον, στενά ερμηνευόμενες ενόψει του εξαιρετικού τους χαρακτήρα περιπτώσεις:

19 18 α) Πρώτον, στην περίπτωση που ο υπάλληλος στερήθηκε την προσωπική του ελευθερία, ύστερα από ένταλμα προσωρινής κράτησης ή δικαστική απόφαση, έστω και αν απολύθηκε με εγγύηση (άρθρο 103 παρ. 1 ΥΚ). Η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας, η οποία νοείται ως πραγματικό-αντικειμενικό γεγονός (Τάχος και Συμεωνίδης, 2007, σελ.1155), επιβάλλει στη Διοίκηση να θέσει, κατά δέσμια αρμοδιότητα, τον υπάλληλο σε καθεστώς αργίας 15. β) Δεύτερον, στην περίπτωση που κατά του υπαλλήλου επιβλήθηκε η ποινή της οριστικής παύσης, οπότε η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση της πειθαρχικής απόφασης και λήγει την τελευταία ημέρα της προθεσμίας άσκησης προσφυγής ενώπιον του Συμβουλίου της Επικράτειας ή την ημέρα που δημοσιεύθηκε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικράτειας, εφόσον έχει ασκηθεί προσφυγή (άρθρο 103 παρ. 2 ΥΚ). Ο υπάλληλος επανερχόταν αυτοδίκαια στα καθήκοντά του εάν εξέλιπε ο λόγος για τον οποίο είχει τεθεί σε αργία (άρθρο 103 παρ. 3 ΥΚ). Α.5.2. Οι αλλαγές του ν. 4057/2012 Με το άρθρο πρώτο του ν. 4057/2012 που φέρει τον τίτλο «Πειθαρχικό Δίκαιο Δημοσίων Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου» αναμορφώθηκαν ριζικά οι ρυθμίσεις του ΥΚ σχετικά με το πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων. Όπως προκύπτει και από την αιτιολογική έκθεση του ανωτέρω νόμου, «οι αλλαγές θεωρήθηκαν επιβεβλημένες προκειμένου να αντιμετωπισθούν κατά τρόπο αποτελεσματικό, παθογένειες που είχαν εμφιλοχωρήσει στη λειτουργία του δημοσιοϋπαλληλικού σώματος, οι οποίες συνίσταντο, ιδίως, στη διόγκωση των φαινομένων διαφθοράς». Συγκεκριμένα, οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής κατέδειξαν ότι υπήρχε εγγενής αδυναμία του υφιστάμενου συστήματος πειθαρχικού ελέγχου να ανταπεξέλθει με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στο αίτημα για πάταξη της διαφθοράς και των εν γένει παράνομων δραστηριοτήτων και συμπεριφορών των δημοσίων υπαλλήλων, και για το λόγο αυτό διαφάνηκε η ανάγκη 15 Βλ. και ΣτΕ 1506/1989. Πρβλ. ΣτΕ 1480/1999, /1997, 3009/1996. Δεν νοείται ότι υφίσταται στερητική της ελευθερίας ποινή και δεν τίθεται αυτοδίκαια ο υπάλληλος σε αργία όταν: i) κατά της καταδικασπκής απόφασης ασκήσει έφεση, η οποία κατ' άρθρο 471 του ΚΠΔ, έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα, ii) μετατραπεί η ποινή σε χρήμα κατ' άρθρο 82 του ΠΚ και καταβληθεί το αντίστοιχο ποσό ή iii) ανασταλεί κατ' άρθρο 99 του ΠΚ εκτέλεση της ποινής. Στις περιπτώσεις αυτές ο υπάλληλος, διατηρεί την προσωπική του ελευθερία (Πανταζής, 2015, σελ. 12).

20 19 αυστηροποίησης των σχετικών διατάξεων. Σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς, διευρύνθηκαν σημαντικά και οι περιπτώσεις της αυτοδίκαιης θέσης σε αργία. Σύμφωνα με το άρθρο 103 παρ. 1 ΥΚ (όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4057/2012) εκτός από τη στέρηση της προσωπικής ελευθερίας, ύστερα από πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή ένταλμα προσωρινής κράτησης, σε αυτοδίκαιη αργία τίθεται και ο υπάλληλος που παραπέμφθηκε αμετακλήτως στο ακροατήριο προκειμένου να δικαστεί για τα αδικήματα της δωροδοκίας, της υπεξαίρεσης περί την υπηρεσία, της κατάχρησης ανηλίκων σε ασέλγεια, της ασέλγειας με κατάχρηση εξουσίας ή της πορνογραφίας ανηλίκων, επανερχόμενος στα καθήκοντα του μετά την αθώωσή του με τελεσίδικη δικαστική απόφαση. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με το άρθρο 103 παρ. 2 ΥΚ (όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4057/2012), ο υπάλληλος τίθεται σε αυτοδίκαιη αργία όχι μόνον επί επιβολής σε βάρος του της πειθαρχικής ποινής της οριστικής παύσης, αλλά και της προσωρινής παύσης άνω των έξι μηνών. Η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση στον υπάλληλο της πειθαρχικής απόφασης ή την πλήρη γνώση της από αυτόν και λήγει είτε την τελευταία ημέρα της προθεσμίας άσκησης προσφυγής ενώπιον του ΣτΕ, ή του αρμόδιου Διοικητικού Εφετείου, είτε εφόσον έχει ασκηθεί προσφυγή, την ημέρα της δημοσίευσης της απόφασης του ΣτΕ ή του Διοικητικού Εφετείου. Α.5.3. Η διεύρυνση των περιπτώσεων αυτοδίκαιης αργίας με τον ν. 4093/2012 και τους ν. 4111/2013 και 4203/2013 Νέα νομοθετική μεταβολή στο καθεστώς της αυτοδίκαιης αργίας σημειώθηκε με το ν. 4093/2012 «πριν ακόμα στεγνώσει το μελάνι του ν. 4057/2012», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Πικραμένος (2015) 16. Με τον νόμο αυτό αναμορφώθηκε ο θεσμός της αυτοδίκαιης αργίας, ώστε, όπως αναφέρεται στη σχετική αιτιολογική έκθεση, «να επιτυγχάνεται η άμεση και έγκαιρη απομάκρυνση όσων διώκονται ή τιμωρούνται για σοβαρά ποινικά και πειθαρχικά παραπτώματα». Κατά τη νεότερη λοιπόν διατύπωση της παρ. 1 του άρθρου 103 του ΥΚ, σε αυτοδίκαιη αργία τίθεται ο υπάλληλος που στερήθηκε την προσωπική του ελευθερία ύστερα από πρωτοβάθμια ή 16 Στον πρόλογο του επί του «Πειθαρχικό Δίκαιο δημοσίων υπαλλήλων», σελ. XIV, Πανταζής Ν. (2015), εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη.

21 20 δευτεροβάθμια απόφαση ποινικού δικαστηρίου ή ένταλμα προσωρινής κράτησης (περ. α ), ο υπάλληλος κατά του οποίου εκδόθηκε ένταλμα προσωρινής κράτησης και στη συνέχεια ήρθη η προσωρινή κράτησή του ή αντικαταστάθηκε με περιοριστικούς όρους 17 (περ. β ), ο υπάλληλος, ο οποίος παραπέμφθηκε αμετακλήτως ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για κακούργημα (περ. γ ), ο υπάλληλος στον οποίο επιβλήθηκε η πειθαρχική ποινή της οριστικής ή της προσωρινής παύσης (περ. δ ) και ο υπάλληλος ο οποίος έχει παραπεμφθεί στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο για τα παραπτώματα των περιπτώσεων α, γ, δ, ε, θ, ι, ιδ, ιη, κγ, κδ, κζ και κθ' του άρθρου ή αντίστοιχα παραπτώματα του ίδιου άρθρου του ΥΚ, όπως ίσχυε πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο δεύτερο του ν. 4057/2012, ή αντίστοιχα παραπτώματα του προϊσχύοντος Υπαλληλικού Κώδικα (ν. 2683/1999) (περ. ε ). Στη συνέχεια, η ως άνω περίπτωση (γ ) της παρ. 1 του άρθρου 103 ΥΚ αντικαταστάθηκε από την παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4111/2013 σύμφωνα με την οποία σε αυτοδίκαιη αργία τίθεται ο υπάλληλος «ο οποίος παραπέμφθηκε αμετακλήτως ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για κακούργημα ή για τα αδικήματα της κλοπής, υπεξαίρεσης (κοινής και στην υπηρεσία), απάτης, εκβίασης, πλαστογραφίας, δωροδοκίας, καταπίεσης, απιστίας περί την υπηρεσία, καθώς και για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής». 17 Σύμφωνα με το άρθρο 282 παρ. 1 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, «όσο διαρκεί η προδικασία, αν προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής του κατηγορουμένου για κακούργημα ή πλημμέλημα που τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών, είναι δυνατόν να διαταχθούν περιοριστικοί όροι». Σύμφωνα με την παρ. 2 του ίδιου άρθρου «περιοριστικοί όροι είναι ιδίως η παροχή εγγύησης, η υποχρέωση του κατηγορουμένου να εμφανίζεται κατά διαστήματα στον ανακριτή ή σε άλλη αρχή, η απαγόρευση να μεταβαίνει ή να διαμένει σε ορισμένο τόπο ή στο εξωτερικό, η απαγόρευση να συναναστρέφεται ή να συναντάται με ορισμένα προσωπα και ο κατ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση». 18 Ήτοι: α) πράξεις με τις οποίες εκδηλώνεται άρνηση αναγνώρισης του Συντάγματος ή έλλειψη αφοσίωσης στην Πατρίδα και τη Δημοκρατία, γ) η παράβαση καθήκοντος κατά τον Ποινικό Κώδικα ή άλλους ειδικούς ποινικούς νόμους, δ) η απόκτηση οικονομικού οφέλους ή ανταλλάγματος προς όφελος του ιδίου του υπαλλήλου ή τρίτου προσώπου, κατά την άσκηση των καθηκόντων του ή εξ αφορμής αυτών, ε) η αναξιοπρεπής ή ανάρμοστη ή ανάξια για υπάλληλο συμπεριφορά εντός ή εκτός υπηρεσίας, θ) η σοβαρή απείθεια, ι) η αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων, ιδ) η χρησιμοποίηση της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας ή πληροφοριών που κατέχει ο υπάλληλος λόγω της υπηρεσίας ή της θέσης του, για εξυπηρέτηση ιδιωτικών συμφερόντων του ίδιου ή τρίτων προσώπων, ιη) η άρνηση σύμπραξης, συνεργασίας χορήγησης στοιχείων ή εγγράφων κατά τη διεξαγωγή έρευνας επιθεώρησης ή ελέγχου από Ανεξάρτητες Διοικητικές Αρχές, τον Γενικό Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και τα ιδιαίτερα Σώματα και Υπηρεσίες Επιθεώρησης και Ελέγχου, κγ) η φθορά λόγω ασυνήθιστης χρήσης η εγκατάλειψη ή η παράνομη χρήση πράγματος το οποίο ανήκει στην υπηρεσία, κδ) η παράλειψη από τα πειθαρχικά όργανα δίωξης και τιμωρίας πειθαρχικού παραπτώματος, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 110 του παρόντος κζ) η μη τήρηση του ωραρίου από τον υπάλληλο και η παράλειψη του προϊσταμένου να ελέγχει την τήρησή του, κθ) τα ειδικά πειθαρχικά παραπτώματα που ορίζονται στο στοιχείο α της παραγράφου 4 του άρθρου 117 του παρόντος νόμου, ήτοι «ανάρμοστη συμπεριφορά προς τους πολίτες, αδικαιολόγητη μη εξυπηρέτησή τους, μη έγκαιρη διεκπεραίωση των υποθέσεών τους, άρνηση συνεργασίας με τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.), παράλειψη ανάρτησης ή πλημμελή ανάρτηση πράξεων (σ.σ. στο «Πρόγραμμα Διαύγεια») και μη εφαρμογή των περί απλούστευσης των διαδικασιών και καταπολέμησης της γραφειοκρατίας διατάξεων».

22 21 Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 103 του ΥΚ (όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4093/2012) ο υπάλληλος επανέρχεται αυτοδίκαια στα καθήκοντά του, εάν εκλείψει ο λόγος για τον οποίο έχει τεθεί σε αργία. Ειδικότερα: Στις περιπτώσεις α έως γ της παρ. 1 αν αθωωθεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση. Στην περ. δ της παρ. 1 η αργία αρχίζει από την κοινοποίηση στον υπάλληλο της πειθαρχικής απόφασης και λήγει με την έναρξη της εκτέλεσης της πειθαρχικής ποινής της οριστικής ή προσωρινής παύσης που του επιβλήθηκε ή με την έκδοση απόφασης σε δεύτερο βαθμό ή δικαστικής απόφασης που είτε απαλλάσσει τον υπάλληλο από την πειθαρχική ευθύνη είτε του επιβάλλει ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση. Στην περ. ε της παρ. 1 αρχίζει από την κοινοποίηση στον υπάλληλο του παραπεμπτηρίου εγγράφου και λήγει με την έκδοση πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης που τον απαλλάσσει ή του επιβάλλει ποινή διαφορετική από την οριστική ή προσωρινή παύση. Αν του επιβληθεί κάποια από τις ποινές αυτές η αργία συνεχίζεται και λήγει σύμφωνα με την προηγούμενη περίπτωση. Περαιτέρω, σύμφωνα με την τρίτη παράγραφο της παρ. 3 του αρ. 103 ΥΚ (όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4093/2012) εφόσον έχει επιβληθεί αυτοδίκαιη αργία στις περιπτώσεις β, γ, δ και ε, η οποία δεν έχει αρθεί σύμφωνα με την παρ. 2 και δεν έχει επιβληθεί στον υπάλληλο πειθαρχική ποινή οριστικής παύσης, το πειθαρχικό συμβούλιο στο οποίο εκκρεμεί η υπόθεση γνωμοδοτεί μετά την πάροδο ενός έτους από τη θέση του υπαλλήλου σε αυτοδίκαιη αργία και κάθε επόμενο έτος σχετικά με την τυχόν συνδρομή λόγων που καθιστούν μη αναγκαία τη συνέχισή της. Το όργανο που είναι αρμόδιο για τον διορισμό του υπαλλήλου, εφόσον κρίνει, μετά την ανωτέρω γνωμοδότηση του πειθαρχικού συμβουλίου ή μετά από γνωμοδότηση του ίδιου συμβουλίου που μπορεί να ζητηθεί οποτεδήποτε, ότι με βάση τις ιδιαίτερες περιστάσεις της υπόθεσης δεν είναι αναγκαία η συνέχιση της αργίας, μπορεί να διατάσσει την αναστολή της και την επάνοδο του υπαλλήλου στα καθήκοντά του ή τη μετακίνησή του κατ άρθρο 66 ΥΚ. Η αναστολή της αργίας μπορεί να διατάσσεται και για ορισμένο χρόνο και να ανακαλείται οποτεδήποτε, εφόσον επιβάλλεται από το συμφέρον της υπηρεσίας και ιδίως σε περίπτωση υποτροπής, που οφείλεται στην τέλεση οποιουδήποτε νέου παραπτώματος από τον υπάλληλο. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με την παράγραφο 6 της υποπαραγράφου Ζ.3 του άρθρο 1 του ν. 4093/2012, οι διατάξεις των άρθρων 103, 104 και 105 του ΥΚ, εφαρμόζονται και στο προσωπικό που εργάζεται με οποιαδήποτε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου στις υπηρεσίες, οι υπάλληλοι των

23 22 οποίων διέπονται από τους ανωτέρω νόμους, διευρύνοντας τα υποκειμενικά όρια εφαρμογής του μέτρου της αργίας. Μετέπειτα, σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 25 του ν. 4203/2013 αντικαταστάθηκε η περ. ε της παρ. 1 του άρθρου 103 ΥΚ προβλέποντας ότι τίθεται αυτοδίκαια σε αργία «ο υπάλληλος ο οποίος έχει παραπεμφθεί στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο για τα παραπτώματα των περιπτώσεων α', γ', δ', ε', θ', ι', ιδ', ιη', κγ', κδ', κζ', κθ' και λγ' του άρθρου 107 ή αντίστοιχα παραπτώματα του ίδιου άρθρου, όπως ίσχυε πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο δεύτερο του ν. 4057/2012, ή αντίστοιχα παραπτώματα του προϊσχύοντος ΥΚ (ν. 2683/1999)». Επίσης, στην παρ. 1 του άρθρου 107 ΥΚ προστέθηκε περ. λγ ως εξής: «λγ) το ειδικό πειθαρχικό παράπτωμα της μη απογραφής του υπαλλήλου εντός της οριζόμενης προθεσμίας εφόσον απαιτείται σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 3 της υπ' αριθμ. ΔΙΠΙΔΔ/Β2/2οικ απόφασης του Υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, όπως ισχύει.» Α.5.4. Η διορθωτική παρέμβαση του ν. 4210/2013 και οι περαιτέρω αλλαγές με τους ν. 4305/2014 και 4310/2014 Με τρεις διατάξεις του ν. 4210/2013 επιχειρείται βελτίωση-ομαλοποίηση του θεσμού της αυτοδίκαιης αργίας. Με τα άρθρα 14 και 15 ορισμένα αδικήματαπαραπτώματα που, όπως τονίζεται στην αιτιολογική έκθεση, «δεν έχουν ειδική ηθική απαξία», υπάγονται πλέον (μεταπίπτουν) στο καθεστώς της δυνητικής αργίας. Με τον τρόπο αυτό, κατά την ίδια αιτιολογική έκθεση, «διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία των συλλογικών οργάνων του δημοσίου και αντιμετωπίζεται ο κίνδυνος μιας πολύ αυστηρής εφαρμογής των διατάξεων της αυτοδίκαιης αργίας». Πρόκειται α) για την περίπτωση αμετάκλητης παραπομπής του υπαλλήλου, με την ιδιότητα του ως μέλους υπηρεσιακού συμβουλίου και συλλογικού οργάνου εν γένει, ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου για τα ποινικά αδικήματα της υπεξαίρεσης στην υπηρεσία και της απιστίας περί την υπηρεσία και β) για την περίπτωση πειθαρχικής δίωξης του υπαλλήλου, με την ιδιότητα του ως μέλους υπηρεσιακού συμβουλίου και συλλογικού οργάνου εν γένει, για το πειθαρχικό παράπτωμα της παράβασης καθήκοντος κατά τον ΠΚ ή άλλους ειδικούς ποινικούς νόμους ή για το παράπτωμα της αναξιοπρεπούς ή ανάρμοστης ή ανάξιας για υπάλληλο συμπεριφοράς εκτός υπηρεσίας.

24 23 Περαιτέρω, το άρθρο 16 του ίδιου νόμου, χορηγεί στον υπάλληλο τη δυνατότητα να ζητήσει οποτεδήποτε με αίτηση του προς το αρμόδιο για τον διορισμό του όργανο, την αναστολή της αργίας, ύστερα από γνωμοδότηση του πειθαρχικού συμβουλίου που λαμβάνεται εντός προθεσμίας τριάντα ημερών από την περιέλευση σε αυτό του σχετικού αιτήματος. Κατά την αιτιολογική έκθεση του νόμου, «με τη διασφάλιση της σύντομης κρίσης για την αναστολή της αργίας, αποτρέπεται ο εγκλωβισμός του υπαλλήλου λόγω καθυστερήσεων της ποινικής δικαιοσύνης, καθώς και της πειθαρχικής διαδικασίας, ενώ παράλληλα προστατεύεται το συμφέρον της υπηρεσίας». Στη συνέχεια με την παρ. 2 του άρθρου 29 του ν. 4305/2014 αντικαταστάθηκε η περ. ε της παρ. 1 του άρθρου 103 ΥΚ και προβλέφθηκε ότι τίθεται αυτοδίκαια σε αργία «ο υπάλληλος ο οποίος έχει παραπεμφθεί στο αρμόδιο πειθαρχικό συμβούλιο για τα παραπτώματα των περιπτώσεων α', γ', δ', ε', θ', ι', ιδ', ιη', κγ', κδ', κζ', κθ', λγ και λδ' του άρθρου 107 ή αντίστοιχα παραπτώματα του ίδιου άρθρου, όπως ίσχυε πριν την αντικατάστασή του με το άρθρο δεύτερο του ν. 4057/2012, ή αντίστοιχα παραπτώματα του προϊσχύοντος ΥΚ (ν. 2683/1999)». Επίσης, στην παρ. 1 του άρθρου 107 ΥΚ προστέθηκε περ. λδ ως εξής: «λδ) η κατάθεση, η χρήση, η συμπερίληψη και η διατήρηση στον ατομικό υπηρεσιακό φάκελο υπαλλήλου, πλαστού, νοθευμένου ή παραποιημένου πιστοποιητικού ή τίτλου ή βεβαιώσεως». Τέλος, με την παρ. 1 του άρθρου 69 του ν. 4310/2014 στο τέλος της περ. γ της παρ. 1 του άρθρου 103 ΥΚ προστέθηκε εδάφιο το οποίο όριζε ότι τίθεται αυτοδίκαια σε αργία «ο εκπαιδευτικός ή υπάλληλος που υπηρετεί σε σχολείο εις βάρος του οποίου ασκήθηκε ποινική δίωξη για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για οποιοδήποτε έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής». Επίσης, με την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, στο τέλος της παρ. 2 του άρθρου 103 ΥΚ προστέθηκαν εδάφια ως ακολούθως: «Στην περίπτωση κατά την οποία επιβληθεί σε εκπαιδευτικό ή υπάλληλο που υπηρετεί σε σχολείο οποιαδήποτε ποινή με απόφαση πρωτοβάθμιου ή δευτεροβάθμιου πειθαρχικού οργάνου, πλην της ποινής της οριστικής παύσης, για παραβίαση της γενετήσιας ελευθερίας ή παραβίαση της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, αυτός μετατάσσεται υποχρεωτικά σε υπηρεσία εκτός σχολείου και της Διοίκησης αυτού με κοινή απόφαση των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων και Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης. Στην απόφαση αυτή θα ορίζεται, ότι η μετάταξη θα γίνεται σε συσταθείσα προσωποπαγή θέση και η οργανική του θέση δεν θα καταργείται. Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία της μετάταξης, ο

25 24 εκπαιδευτικός ή υπάλληλος του σχολείου θα διατίθεται με απόφαση του οικείου περιφερειακού Διευθυντή Εκπαίδευσης στο γραφείο της οικείας διεύθυνσης εκπαίδευσης». Η ανωτέρω νομοθετική ρύθμιση κατατέθηκε υπό τη μορφή τροπολογίας 19 στον νόμο 4310/2014 με πρωτοβουλία του τότε υπουργού Παιδείας Α. Λοβέρδου, έπειτα από κρούσματα που σημειώθηκαν, με εμπλοκή σε υποθέσεις παιδοφιλίας εκπαιδευτικών και υπαλλήλων υπηρετούντων σε σχολεία 20. Η ratio των νέων διατάξεων υπήρξε η προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας των μαθητών, με την απομάκρυνση από το σχολικό περιβάλλον προσώπων, σε βάρος των οποίων έχει ασκηθεί ποινική δίωξη ή έχει εκδοθεί πειθαρχική απόφαση για τα ως άνω ειδεχθή αδικήματα. Α.5.5. Η αυτοδίκαιη αργία σύμφωνα με τον ισχύοντα ν. 4325/2015 Με το άρθρο 3 του κεφ. 2 του ν. 4325/2015 που φέρει τον τίτλο «Αποκατάσταση του τεκμηρίου της αθωότητας στην πειθαρχική διαδικασία», καταργούνται οι ν. 4057/2012 και 4093/2012 και οι μεταγενέστερες τροποποιητικές διατάξεις 21. Μεταβάλλεται και πάλι η διάταξη του άρθρου 103 ΥΚ, με την επαναφορά των δύο περιπτώσεων επιβολής της αυτοδίκαιης αργίας, όπως ίσχυαν στην αρχική μορφή του άρθρο 103 ΥΚ (ν. 3528/2007) 22. Επιπροσθέτως, ορίσθηκε και τρίτη περίπτωση επιβολής του μέτρου (άρθρο 103 παρ.1 περ. γ ΥΚ) για τον εκπαιδευτικό ή υπάλληλο που υπηρετεί σε σχολείο, σε βάρος του οποίου ασκήθηκε ποινική δίωξη για οποιοδήποτε έγκλημα κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή για οποιοδήποτε έγκλημα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής. Ως γενική παρατήρηση υπογραμμίζεται ότι με τον ν. 4325/2015, η άσκηση ποινικής δίωξης (πλην της περ. γ') και η άσκηση πειθαρχικής δίωξης, δεν αποτελούν πλέον λόγους θέσεως του υπαλλήλου σε αργία (Πανταζής, 2015, σελ.13). Ως προς το ζήτημα της επανόδου του υπαλλήλου στα καθήκοντα του, στην παρ. 2 του άρθρου 103 ΥΚ ορίζεται ότι ο υπάλληλος επανέρχεται αυτοδίκαια στα καθήκοντα του, εάν εκλείψει ο λόγος για τον οποίο είχε τεθεί σε αργία. 19 Βλ. υπ αριθμ. 2031/287/ τροπολογία επί του ν. 4310/ Βλ ενδεικτικά (τελευταία πρόσβαση στις 27/08/2015). 21 Με τους ν. 4111/2013, 4203/2013, 4210/2013, 4305/2014 και 4310/ Ήτοι: ο υπάλληλος στερήθηκε την προσωπική του ελευθερία, ύστερα από ένταλμα προσωρινής κράτησης ή δικαστική απόφαση, έστω και αν απολύθηκε με εγγύηση (άρθρο 103 παρ.1 περ. α ΥΚ) και ο υπάλληλος κατά του οποίου επιβλήθηκε η ποινή της οριστικής παύσης (άρθρο 103 παρ. 1 περ. β ΥΚ).

26 25 Με την παρ. 8 του άρθρου 3 του ν. 4325/2015 εισάγονται μεταβατικές διατάξεις περί λήξης της αυτοδίκαιης αργίας εντός δεκαπενθήμερης προθεσμίας, λόγω της κατάργησης των σχετικών διατάξεων. Εντός της ανωτέρω δεκαπενθήμερης προθεσμίας προβλέπεται ότι τα αρμόδια όργανα μπορούν να αποφασίσουν αιτιολογημένα την αναστολή άσκησης των καθηκόντων για όσους από τους υπαλλήλους αυτούς υφίσταται επιτακτικός λόγος δημοσίου συμφέροντος, παραπέμποντας στο οικείο πειθαρχικό συμβούλιο προκειμένου αυτό να αποφασίσει για τη θέση ή μη σε δυνητική αργία. Α.6. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΡΓΙΑΣ Οι συνέπειες της θέσεως του υπαλλήλου σε καθεστώς αργίας προβλέπονται από το άρθρο 105 ΥΚ. Με τον ν. 4325/2015 το άρθρο 105 ΥΚ επανήλθε στη μορφή που είχε πριν από τις τροποποιήσεις των ν. 4057/2012 και 4093/2012. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, όπως ισχύει σήμερα, ο υπάλληλος ο οποίος τελεί σε κατάσταση αργίας απέχει από την άσκηση των κύριων και παρεπόμενων καθηκόντων του (άρθρο 105 παρ. 1 ΥΚ). Κύρια καθήκοντα είναι αυτά της θέσης διορισμού του, ενώ, παρεπόμενα αυτά που του ανατίθενται εξαιτίας της ιδιότητάς του ως δημόσιος υπάλληλος, όπως είναι η συμμετοχή σε επιτροπές και συμβούλια (Πανταζής, 2015, σελ.32). Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 105 παρ. 4 ΥΚ, οι περιορισμοί των άρθρων του ΥΚ 23 εξακολουθούν να ισχύουν για τον υπάλληλο που τελεί σε κατάσταση αργίας. Περαιτέρω στον υπάλληλο που τελεί σε κατάσταση αργίας καταβάλλεται το ήμισυ των αποδοχών του. Εφόσον υπάρξει: α) απαλλαγή του με τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή β) απόφαση πειθαρχικού συμβουλίου ή δικαστηρίου με την οποία 23 Πρόκειται: α) Για τους περιορισμούς του άρθρου 31 ΥΚ στην άσκηση ιδιωτικού έργου με αμοιβή, σύμφωνα με το οποίο επιτρέπεται η άσκηση ιδιωτικού έργου ή εργασίας με αμοιβή μετά από σύμφωνη αιτιολογημένη γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου, εφόσον το έργο ή η εργασία συμβιβάζεται με τα καθήκοντα της θέσης του υπαλλήλου και δεν παρεμποδίζει την ομαλή εκτέλεση της υπηρεσίας του. Απαγορεύεται ρητά η κατ επάγγελμα άσκηση εμπορίας. β) Για τους περιορισμούς του άρθρου 32 ΥΚ στην συμμετοχή σε εταιρείες, σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται η συμμετοχή του υπαλλήλου σε εμπορική εταιρεία καθώς και το να είναι διευθύνων ή εντεταλμένος σύμβουλος ΑΕ ή διαχειριστής εμπορικής εταιρείας. γ) Για τα ασυμβίβαστα έργα και ιδιότητες των άρθρων 33 και 34 ΥΚ, σύμφωνα με τα οποία απαγορεύεται στους υπαλλήλους η άσκηση έργων ασυμβίβαστων κατά τις κείμενες διατάξεις, με το βουλευτικό αξίωμα. Επίσης, η ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου είναι ασυμβίβαστη προς την ιδιότητα του δικηγόρου, εκτός αν ειδικές διατάξεις ορίζουν διαφορετικά και δ) για την κατοχή δεύτερης θέσης του άρθρου 35 του ΥΚ, σύμφωνα με το οποίο ο δημόσιος υπάλληλος είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης και ως εκ τούτου απαγορεύεται η κατοχή δεύτερης θέσης στο δημόσιο τομέα, εκτός αν αυτό επιτρέπεται από ειδικές διατάξεις.