ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ (ΙΟΤΛΙΟ 2015)

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΠΟΛΤΣΔΥΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΜΗΥΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΥΑΝΙΚΩΝ ΣΟΜΔΑ ΒΙΟΜΗΥΑΝΙΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΓΙΔΤΘΤΝΣΗ: ΚΑΘΗΓΗΣΗ Γ. ΒΛΑΥΟ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΓΙΑΜΟΙΡΑΜΟ ΣΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΝΣΟΝΙΜΟ ΣΗΝ ΔΦΟΓΙΑΣΙΚΗ ΑΛΤΙΓΑ ΑΛΔΞΑΝΓΡΟ ΚΑΡΑΜΔΛΙΓΗ ΑΔΜ.:4861 ΔΤΓΔΝΙΟ ΙΩΑΝΝΙΓΗ AEM.:4804 ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ: Κ. ΓΗΜΗΣΡΙΟ ΒΛΑΥΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ (ΙΟΤΛΙΟ 2015)

2

3 Πξόινγνο Η επηινγή ηνπ δηακνηξαζκνχ ηεο πιεξθνξίαο ζηηο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο σο αληηθείκελν ηεο δηπισκαηηθήο καο εξγαζίαο, ήηαλ άκεζν επαθφινπζν ηεο απαζρφιεζεο θαη ησλ δχν ζπγγξαθέσλ ζε ηνκείο ηεο Διιεληθήο Βηνκεραλίαο πνπ ιφγσ ηεο κε ζσζηήο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπο είηε απνηεινχζαλ κφλν ελ κέξεη δείγκαηα νξζνχο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο είηε ηα δηαθπγφληα θέξδε ηνπο ήηαλ ηεξάζηηα. Δίλαη επίζεο πεπνίζεζε θαη ησλ δχν, φηη κηα νηθνλνκία φπσο ε Διιεληθή έρεη ην κέιινλ ηνπ ππξήλα ηεο, ήηνη ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, ζηε ζσζηή νξγάλσζε θαη ζην ζσζηφ ζπληνληζκφ εθηελψλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ κε παξαγσγηθή θαη ηαρχηαηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπο. Θα ζέιακε επίζεο λα επραξηζηήζνπκε φινπο φζνπο ζπλέβαιαλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ζηελ επηηπρή εθπφλεζε απηήο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. Θα πξέπεη λα επραξηζηήζνπκε ζεξκά ηνλ θαζεγεηή θ. Γεκήηξην Βιάρν γηα ηελ επίβιεςε απηήο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο θαη ηελ ζπλερή βνήζεηα πνπ καο παξείρε κε θάζε δπλαηφ ηξφπν, φπσο επίζεο ηνπο θαζεγεηέο καο θ. Διεπζέξην Ιαθψβνπ θαη θ. Πάηξνθιν Γεσξγηάδε γηα ηελ παξνρή ηφζν ησλ γλσζηηθψλ κέζσλ γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο καο φζν θαη ηεο ακέξηζηεο θαζνδήγεζεο ηνπο ζε θάζε βήκα καο πξνο ηελ νινθιήξσζε ησλ ζπνπδψλ καο. Σέινο ζα ζέιακε λα αθηεξψζνπκε απηήλ ηελ δηπισκαηηθή εξγαζία ζηα κέιε ησλ νηθνγελεηψλ καο, πνπ ζηαζήθαλ ζην πιεπξφ καο κε θάζε δπλαηφ ηξφπν θαζφιε ηελ αθαδεκατθή καο πνξεία θαη θπξίσο γηα ηελ ακείσηε πίζηε ηνπο ζηηο δπλαηφηεηεο καο φια απηά ηα έηε.

4 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Δηζαγσγή Γηακνηξαζκόο ηεο πιεξνθνξίαο Σχπνη πιεξνθνξίαο πνπ δηαρένληαη κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο εθνδηαζηηθήο Σν επίπεδν θαη ε θαηάζηαζε ηνπ απνζέκαηνο ηνηρεία θαη πξνβιέςεηο γηα ηηο πσιήζεηο Η παξαθνινχζεζε ηεο παξαγγειίαο Πξφγξακκα παξαγσγήο/δηαλνκήο Άιινη ηχπνη πιεξνθφξεζεο Σν θαηλφκελν bullwhip Αηηίεο ηνπ bullwhip effect πλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip Αληίκεηξα θαη ιχζεηο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip Σερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο θαη πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα Μνληέιν πειάηε-δηαθνκηζηή (client-server architecture) Πξσηφθνιιν Διέγρνπ Μεηάδνζεο θαη Πξσηφθνιιν ηνπ Ίληεξλεη (TCP/IP) Οη ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ (relational database) Σν ζχζηεκα EDI Σν ζχζηεκα ERP Πιεξνθφξεζε γηα ηε δήηεζε ηεο αγνξάο ΙDIM (isolated demand information management)

5 Οη πξνζεγγίζεηο γηα ην δηακνηξαζκφ πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε Οη κέζνδνη δηακνηξαζκνχ πιεξνθφξεζεο γηα ηε δήηεζε Μνληέια ηνπ δηακνηξαζκνχ πιεξνθφξεζεο Σα επίπεδα ηνπ δηακνηξαζκνχ ηεο πιεξνθφξεζεο πλεξγαζία θαη ζπληνληζκόο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Σερληθέο θαη ζπκβόιαηα Όξηα θαη πξνβιήκαηα ζηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πκβφιαηα ζπληνληζκνχ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο To ζπκβφιαην Revenue Sharing Σν ζπκβφιαην quantity flexibility (QF) Σν ζπκβφιαην sales rebate Σν ζπκβφιαην quantity discount Σν ζπκβφιαην buy back Μέζνδνη δηεπηρεηξεζηαθήο ζπλεξγαζίαο VMI (Vendor Managed Inventory) CRFR (Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment) QUICK RESPONSE (QR) ECR (Efficient Consumer Response) Periodic Flexibility (PF) Οινθιήξσζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Οινθιήξσζε αλά ιεηηνπξγία θαη αλά δηαδηθαζία

6 4.2. Η νινθιήξσζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη ν δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθφξεζεο Η νινθιήξσζε ηεο πιεξνθνξίαο Σα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο νινθιεξσκέλεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Σα πιενλεθηήκαηα ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο νινθιεξσκέλεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Αλαγλψξηζε ηεο δνκήο ηεο δηαρείξηζεο πιεξνθνξίαο θαη ησλ ζηνηρείσλ ηεο Η επηινγή θαη ε αλάπηπμε ησλ επηρεηξεζηαθψλ δηαδηθαζηψλ Η εθαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ηεο νινθιεξσκέλεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Η νινθιήξσζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη ε επίδξαζή ηεο ζηελ απφδνζή ηεο Σα νθέιε ηεο νινθιήξσζεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Οη πξνθιήζεηο ζηελ νινθιήξσζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πκπεξάζκαηα/δπίινγνο Βηβιηνγξαθία

7 1. Δηζαγσγή Αλακθηζβήηεηα, δνχκε ζηελ επνρή ηεο πιεξνθνξίαο. Η δηαζεζηκφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο απμάλεηαη κε εθζεηηθφ βαζκφ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία. Η έθξεμε απηή ηεο δηαζέζηκεο πιεξνθφξεζεο θαη νη δηάθνξεο αιιαγέο ζην επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ έδσζαλ ηε δπλαηφηεηα γηα βειηηψζεηο θαη αιιαγέο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Οη επηρεηξήζεηο θαη νη νξγαληζκνί θαινχληαη λα επαλαπξνζδηνξίζνπλ ηα επηρεηξεκαηηθά ηνπο κνληέια θαη λα επηθεληξσζνχλ ζε θαιχηεξνπο ηξφπνπο παξνρήο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ πξνθεηκέλνπ λα απμήζνπλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ηα θέξδε ηνπο θαη ην βαζκφ ηθαλνπνίεζεο ησλ θαηαλαισηψλ ηνπο. Ο ζσζηφο θαη απνηειεζκαηηθφο δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο, δίλεη ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ηε δπλαηφηεηα λα αληαπνθξηζεί ζηνλ νμχηαην αληαγσληζκφ, λα επηηχρεη ζε έλα πην ζχλζεην επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ θαη λα απμήζεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηελ απφδνζή ηεο. Γηα λα γίλεη θαηαλνεηή ε αμία ηεο πιεξνθνξίαο, αμίδεη λα ζθεθηνχκε ηελ παξαδνζηαθή εθνδηαζηηθή αιπζίδα θαη ηηο ζηξαηεγηθέο ηεο. Οη εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο είλαη ηδηαηηέξσο πνιχπινθα ζπζηήκαηα κε πνιιαπιέο εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο θαη απνζήθεπζεο. Μηα ηππηθή εθνδηαζηηθή αιπζίδα απνηειείηαη απφ πξνκεζεπηέο πξψησλ πιψλ, παξαγσγνχο, δηαλνκείο θαη ιηαλνπσιεηέο. πρλά ε δηαρείξηζή ηεο γίλεηαη απνθεληξσηηθά, δειαδή θάζε κέινο ηεο βαζίδεηαη ζηελ πιεξνθνξία πνπ ιακβάλεη απφ ηνπο άκεζνπο πξνκεζεπηέο θαη πειάηεο ηνπ θαη ζηφρνο ηνπ είλαη λα κεγηζηνπνηήζεη ηα θέξδε ηνπ ρσξίο νη ελέξγεηέο ηνπ λα έρνπλ επίδξαζε ζηα ππφινηπα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Ωο εθ ηνχηνπ, θάζε κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο παίξλεη ηνπηθά άξηζηεο απνθάζεηο βαζηδφκελν ζηηο παξαγγειίεο ησλ θαηαλαισηψλ θαη ζηελ νινθιήξσζε ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο πνπ παξέρεηαη απφ ηνπο πξνκεζεπηέο ηνπ. Η πξφνδνο ζηελ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο, φκσο, έρεη αιιάμεη ηνλ ηξφπν πνπ νη επηρεηξήζεηο αιιειεπηδξνχλ κε ηνπο θαηαλαισηέο θαη ηνπο πξνκεζεπηέο ηνπο. Όηαλ έλα κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο παξέρεη ζεκαληηθή θαη ηδηφθηεηε πιεξνθφξεζε ζε έλα άιιν κέινο θαη φηαλ φια ηα 1

8 κέιε έρνπλ πξφζβαζε ζηελ ίδηα πιεξνθφξεζε, ε ιεηηνπξγία ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο γίλεηαη πην νκαιή θαη ε ίδηα αληαπνθξίλεηαη θαιχηεξα ζηηο κεηαβνιέο ηεο θαηαλαισηηθήο δήηεζεο. Ο δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθφξεζεο αλαθέξεηαη ζην πεξηερφκελν, ηε ζπρλφηεηα, ηε δηαθξηηφηεηα θαη ηελ αλαλεψζε ηεο πιεξνθνξίαο, ην πφηε, ηη, κε πνηφλ θαη πνπ κνηξάδεηαη ε πιεξνθνξία, ή ζηελ πνηφηεηα, ην πεξηερφκελν ηεο πιεξνθφξεζεο θαη ηελ επίδξαζε φισλ απηψλ ζηελ αχμεζε ηεο απφδνζεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Πεξηιακβάλεη ηελ έγθαηξε ζχιιεςε θαη δηάδνζε κηαο ζρεηηθήο πιεξνθνξίαο πνπ αθνξά ζην ζρεδηαζκφ θαη ηνλ έιεγρν ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη είλαη νπζηψδεο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο γηα κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Η δηάρπζε πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε εμαζθαιίδεη ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, κεηψλεη ηελ πηζαλφηεηα απνηπρίαο ζηελ εμππεξέηεζε ησλ θαηαλαισηψλ ιφγσ εμάληιεζεο ησλ απνζεκάησλ θαη βειηηψλεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ αγνξαζηή θαη πξνκεζεπηή. Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα γλσξίδνπκε πνηνη ηχπνη πιεξνθνξίαο πξέπεη λα δηακνηξαζηνχλ πξνθεηκέλνπ λα απμεζεί ε απφδνζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη λα θαηαλνήζνπλ φια ηα κέιε ηεο φηη ε πιεξνθφξεζε πνπ δηαρέεηαη βνεζάεη ηφζν ηνπο ίδηνπο κεκνλσκέλα φζν θαη ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ζαλ ζχλνιν. Η απφδνζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο εμαξηάηαη ζεκαληηθά απφ ηνλ ηξφπν πνπ ζπληνλίδνπλ νη επηρεηξήζεηο ηηο απνθάζεηο ηνπο. Ο δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθφξεζεο είλαη ε πην βαζηθή κνξθή ζπληνληζκνχ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Τπάξρνπλ πνιιέο αλαδπφκελεο ηερλνινγίεο πνπ ππνζηεξίδνπλ ηελ δηάρπζε ηεο πιεξνθφξεζεο κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. H εμάπισζε ησλ λέσλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη ησλ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ δηεπθφιπλε ηελ επηθνηλσλία θαη ηελ αληαιιαγή πιεξνθφξεζεο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Η αλάπηπμε ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, φπσο ην EDI θαη ην ERP, επηηξέπνπλ ηελ νκαιή ξνή πιεξνθφξεζεο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (Lee, Whang, 2000). Η πξφνδνο απηή ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ είρε ηεξάζηηα επίδξαζε ζηε δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Σα ζπηήκαηα απηά παξέρνπλ ηε 2

9 δπλαηφηεηα άκεζεο αληαιιαγήο πιεξνθνξίαο κε ρακειφ θφζηνο. αλ απνηέιεζκα απηήο ηεο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ, ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο εξγάδνληαη ζηελά ζπληνληζκέλα, ζπλάπηνπλ ζπκθσλίεο γηα ηε βέιηηζηε απφδνζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη κε απηφ ηνλ ηφπν κνηξάδνληαη ηα νθέιε θαη ηε δεκία (Lee,Whang, 2000). Οη παξαδνζηαθέο ελδνεπηρεηξεζηαθέο ζρέζεηο, πνπ βαζίδνληαλ ζηηο απιέο ζπλαιιαγέο, αληηθαζίζηαληαη κε νινθιεξσκέλεο ζπλεξγαζίεο θαη ζπκκαρίεο φπνπ θπξηαξρεί ν δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθφξεζεο πνπ θάλεη ην ζπληνληζκφ πην εχθνιν. Η δνκή ηεο εξγαζίαο είλαη ε εμήο: ην πξψην θεθάιαην, αλαιχεηαη ν δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθφξεζεο, νη ηχπνη ηνπ, ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε ξνή ηεο πιεξνθφξεζεο, ηα κνληέια ηνπ δηακνηξαζκνχ πιεξνθφξεζεο, ην θαηλφκελν bullwhip θαη ε ζρέζε ηνπ κε ηε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα. ην δεχηεξν θεθάιαην, αλαθέξνληαη ηα νθέιε, ηα φξηα θαη ηα πξνβιήκαηα ησλ δηεπηρεηξεζηαθψλ ζπλεξγαζηψλ, νη πην γλσζηέο πνιηηηθέο δηεπηρεηξεζηαθήο ζπλεξγαζίαο θαη ηα ζπκβφιαηα πνπ ζπληνλίδνπλ ηα κέιε θαη ηηο απνθάζεηο κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Σν ηξίην θεθάιαην, αλαθέξεηαη ζηελ νινθιήξσζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ηε ρξεζηκφηεηά ηεο ζηηο ζχγρξνλεο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο, ηα νθέιε ηεο, ηνλ ηξφπν ζχλδεζήο ηεο κε ην δηακνηξαζκφ ηεο πιεξνθνξίαο, ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο ηεο νινθιεξσκέλεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη ηελ επίδξαζε ηεο νινθιήξσζεο ζηε απφδνζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. ην ηέηαξην θεθάιαην, ζπλνςίδνληαη ηα βαζηθά ζεκεία θαη ζπκπεξάζκαηα ηεο εξγαζίαο. 3

10 4

11 2. Γηακνηξαζκόο ηεο πιεξνθνξίαο ην ζεκεξηλφ, ζπλερψο κεηαβαιιφκελν, επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ, νη κεγάινη νξγαληζκνί έρνπλ αξρίζεη λα επηθεληξψλνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ εθνδηαζηηθή ηνπο αιπζίδα ζθεπηφκελνη ηξφπνπο γηα λα βειηηψζνπλ ηε δηαρεηξηζή ηεο πξνθεηκέλνπ λα απμήζνπλ ηα νθέιε θαη ηα θέξδε ηνπο. Πξνθεηκέλνπ λα επηβηψζνπλ θαη λα παξακείλνπλ αληαγσληζηηθέο ζην έληνλα αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, νη επηρεηξήζεηο πξέπεη λα δεκηνπξγήζνπλ, λα κνηξαζηνχλ θαη λα δηαδφζνπλ λέα πιεξνθφξεζε θαη γλψζε. Ο φξνο δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθνξίαο μεθίλεζε λα ρξεζηκνπνηείηαη ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 θαη νπζηαζηηθά κπνξεί λα αλαδηαηππσζεί θαη σο δηακνηξαζκφο γλψζεο ή νινθιήξσζε ηεο πιεξνθνξίαο (Lotfi, Mukhtar, Sahran, Zadeh, 2013). Ο δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθνξίαο είλαη ε δηαλνκή ρξήζηκεο πιεξνθνξίαο γηα ζπζηήκαηα, άηνκα θαη κνλάδεο ηεο επηρείξεζεο. Γηα λα έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, θάζε επηρείξεζε θαιείηαη λα απαληήζεη ζε ηέζζεξα βαζηθά εξσηήκαηα: ηη λα κνηξαζηνχκε, κε πνηνλ, πσο θαη πφηε. Η πνηφηεηα ησλ απαληήζεσλ ζα βνεζήζεη ζηελ απνθπγή ηνπ πιενλάζκαηνο ζηα απνζέκαηα, ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο δηακνηξαζκνχ ηεο πιεξνθφξεζεο θαη ζα θάλεη ηηο επηρεηξήζεηο πην επέιηθηεο θαη απνθξίζηκεο ζηηο λέεο απαηηήζεηο (Sun, Yen, 2005). Τπάξρνπλ πνιιά είδε πιεξνθνξίαο ζε κία εθνδηαζηηθή αιπζίδα, φπσο πιεξνθφξεζε ζηξαηεγηθήο θχζεσο, ε επηρεηξεκαηηθή πιεξνθφξεζε θ.ά. Δθηφο απφ ηα δηαθνξεηηθά είδε πιεξνθνξίαο πνπ δηακνηξάδεηαη ππάξρνπλ επίζεο θαη δηαθνξεηηθνί ηξφπνη ρξήζεο ηεο πιεξνθνξίαο πνπ δηαρέεηαη ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Πξηλ ηελ αλάιπζε ηνπ δηακνηξαζκνχ πιεξνθφξεζεο ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα αμίδεη λα δηαρσξίζνπκε ηηο έλλνηεο upstream δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο θαη downstream δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο. Όηαλ ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο αληαιιάζζνπλ πιεξνθφξεζε, ηα downstream 5

12 κέιε κπνξνχλ λα κεηαδψζνπλ πιεξνθφξεζε ζηα upstream κέιε ή αληηζηξφθσο. Η πξψηε πεξίπησζε νλνκάδεηαη downstream δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο ελψ ε δεχηεξε πεξίπησζε upstream δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο (Choi, 2010). Παξαθάησ ζα αλαιχζνπκε ηνπο ηχπνπο πιεξνθνξίαο πνπ δηαρένληαη ζε κία εθνδηαζηηθή αιπζίδα Σύπνη πιεξνθνξίαο πνπ δηαρένληαη κεηαμύ ησλ κειώλ κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο Τπάξρνπλ πάξα πνιινί ηχπνη πιεξνθνξίαο πνπ αληαιιάζζνληαη κεηαμχ ησλ κειψλ κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, φπσο ην επίπεδν θαη ε θαηάζηαζε ηνπ απνζέκαηνο, ηα ζηνηρεία θαη νη πξνβιέςεηο γηα ηηο πσιήζεηο, ε παξαθνινχζεζε ηεο παξαγγειίαο, ην πξφγξακκα παξαγσγήο/δηαλνκήο θαζψο θαη άιια είδε πιεξνθφξεζεο πνπ αθνξνχλ ηελ παξαγσγή ηνπ πξντφληνο, ηηο κεηξήζεηο απνδνηηθφηεηαο, ηε ρσξεηηθφηεηα, θ.ά. Παξαθάησ ζα αλαιχζνπκε θάπνηνπο απφ ηνπο βαζηθφηεξνπο ηχπνπο πιεξνθνξίαο πνπ αληαιιάζζνληαη θαζεκεξηλά ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα Σν επίπεδν θαη ε θαηάζηαζε ηνπ απνζέκαηνο Η πιεξνθνξία γχξσ απφ ην επίπεδν ηνπ απνζέκαηνο είλαη ην είδνο πιεξνθνξίαο πνπ αληαιιάζζεηαη πην ζπρλά ζε κία εθνδηαζηηθή αιπζίδα (Lee, Whang, 2000). Με απηφλ ηνλ ηξφπν απνθεχγεηαη ε εμάληιεζε ησλ απνζεκάησλ ή ν πιενλαζκφο ζηα απνζέκαηα. Δπίζεο, κέζσ ηεο ειεχζεξεο πξφζβαζεο φισλ ησλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ζηελ θαηάζηαζε ηνπ απνζέκαηνο κεηψλεηαη ην επίπεδν ησλ ζπλνιηθψλ απνζεκάησλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαζψο θαη ην θφζηνο απνζέκαηνο, επηηξέπνληαο έηζη πην αθξηβείο πξνβιέςεηο θαη απνθάζεηο (Lotfi, Mukhtar, Sahran, Zadeh, 2013). Υσξίο ηελ απαξαίηεηε γλψζε γηα ηελ θαηάζηαζε ησλ απνζεκάησλ απφ φια ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (π.ρ. κεηαμχ ιηαλνπσιεηή θαη θαηαζθεπαζηή) ππάξρεη θίλδπλνο χπαξμεο πιενλαζκαηηθνχ απνζέκαηνο ή αληίζεηα πιήξνπο εμάληιεζεο ηνπ απνζέκαηνο. Γηα λα απνθεπρζνχλ ηέηνηνπ 6

13 είδνπο πξνβιήκαηα ν ζπληνληζκφο ηεο δηαρείξηζεο απνζεκάησλ είλαη νπζηψδεο. ηελ πξάμε, ν δηακνηξαζκφο γλψζεο γηα ηα απνζέκαηα γίλεηαη κε δηάθνξεο κνξθέο. Κάπνηεο δεκνθηιείο πξαθηηθέο πνπ πηνζεηνχλ ηα γεηηνληθά κέιε κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο είλαη: ην πξφγξακκα ζπλερνχο αλαπιήξσζεο (continuous replenishment program/crp) θαζψο θαη ε δηαρέηξηζε απνζέκαηνο πσιεηή (vendor managed inventory/vmi). ην CPR, ν αγνξαζηήο απνθαιχπηεη ην απφζεκα ηνπ ζηνλ πσιεηή θαη δεηάεη απφ ηνλ πσιεηή λα ειέγρεη ην απφζεκά ηνπ ζχκθσλα κε κία θαηεπζπληήξηα γξακκή ελψ ην VMI έρεη ζαλ ζηφρν λα πξνβιέςεη κε αθξίβεηα ηηο βαζηθέο κεηαβνιέο ζην απφζεκα (Lee, Whang, 2000). Με ηε κέζνδν VMI ζα αζρνιεζνχκε εθηελψο παξαθάησ. Ο δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο κεηαμχ ησλ βαζηθψλ κειψλ κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, εάλ γίλεη κε ην ζσζηφ ηξφπν, κπνξεί ηνπιάρηζηνλ λα κεηξηάζεη ηε δηαζηξέβισζε ηεο πιεξνθφξεζεο θαη θάζε παξαγσγφο κπνξεί λα εθηηκήζεη θαιχηεξα ηε δήηεζε ηεο αγνξάο, λα βειηηψζεη ηελ παξαγσγή ηνπ, ηε δηαζέζηκε ρσξεηηθφηεηά ηνπ θαη λα νξγαλψζεη ηηο απνθάζεηο ηνπ γχξσ απφ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ απνζεκάησλ. Ωζηφζν, παξφηη ε επξεία γλψζε γχξσ απφ ηελ θαηάζηαζε ηνπ απνζέκαηνο κπνξεί λα είλαη σθέιηκε γηα θάζε παξαγσγφ, ππάξρεη πάληα ν θίλδπλνο νη παξαγσγνί λα κελ είλαη πξφζπκνη λα απνθαιχςνπλ ην πξαγκαηηθφ επίπεδν ηνπ απνζέκαηφο ηνπο. Απηφ γίλεηαη γηαηί θάζε κέινο έρεη θίλεηξν λα ππεξβάιιεη γηα ην επίπεδν ηνπ απνζέκαηφο ηνπ πξνθεηκέλνπ λα απνζαξξχλεη ηνπο ππφινηπνπο απφ ηελ παξαγσγή πεξηζζφηεξσλ πξντφλησλ ή ηε δεκηνπξγία επηπιένλ ρσξεηηθφηεηαο. Δάλ θάζε παξαγσγφο δξα εγσηζηηθά θαη αλακέλεη ηελ ίδηα ζπκπεξηθνξά απφ ηνπο άιινπο, ν δηακνηξαζκφο ηεο πιεξνθνξίαο δελ πξνζθέξεη πηα ηζνξξνπία ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα ηνηρεία θαη πξνβιέςεηο γηα ηηο πσιήζεηο ηελ θιαζηθή ζρέζε πξνκεζεπηή-αγνξαζηή, νη επηρεηξήζεηο κεηαθέξνπλ πιεξνθφξεζε γχξσ απφ ηε δήηεζε κφλν κε ηε κνξθή παξαγγειηψλ. Ωζηφζν, 7

14 εάλ ν πξνκεζεπηήο βαζίδεηαη απνθιεηζηηθά ζηηο παξαγγειίεο γηα λα νξγαλψζεη ηε κειινληηθή παξαγσγή, πξνθχπηεη έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Δθφζνλ νη παξαγγειίεο πξνθχπηνπλ απφ ηε γλψζε θαη ηηο εηθαζίεο ησλ πσιεηψλ, πνιιέο θνξέο δελ αληαπνθξίλνληαη ζηελ πξαγκαηηθή δήηεζε θαη ηηο δπλακηθέο ηεο αγνξάο. Ωο εθ ηνχηνπ, ε πιεξνθφξεζε πνπ κεηαθέξεηαη κε ηε κνξθή παξαγγειηψλ ζπρλά δηαζηξεβιψλεηαη θαη κπνξεί λα παξαπιαλήζεη ηα upstream κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο φζνλ αθνξά ζηηο απνθάζεηο ηνπο γηα ην απφζεκα θαη ηελ παξαγσγή. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε δηαθχκαλζε ησλ παξαγγειηψλ είλαη κεγαιχηεξε απφ απηή ησλ πσιήζεσλ, θαη ε δηαζηξέβισζε ηείλεη λα απμάλεηαη θαζψο θηλνχκαζηε πξνο ηα πάλσ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα (θαηλφκελν bullwhip). H δηαζηξέβισζε απηή πξνθαιεί επηπιένλ αβεβαηφηεηα ζηηο δηαδηθαζίεο νινθιήξσζεο ηεο παξαγγειίαο θαη θάλεη ηελ πξφβιεςε γηα ηε δήηεζε αθφκα πην δχζθνιε. αλ απνηέιεζκα, κεηψλεηαη ε απφδνζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πξνθαιψληαο έηζη ππεξβνιηθφ απφζεκα πξψησλ πιψλ, κε πξνγξακκαηηζκέλεο αγνξέο εθ κέξνπο ησλ πξνκεζεπηψλ, επηπιένλ θφζηε ιφγσ αλάγθεο γηα επηπιένλ ρσξεηηθφηεηα, επηπιένλ έμνδα γηα απνζήθεο θαη ππεξσξίεο, επηπιένλ θφζηε κεηαθνξάο θαη θαθή εμππεξέηεζε πειαηψλ (Lee, Whang, 2000). Η αληαιιαγή ζηνηρείσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο πσιήζεηο θαη παξνπζηάδνπλ ηελ πξαγκαηηθή θαηαλαισηηθή δήηεζε κπνξεί λα εμαιείςεη ηελ ππεξβνιηθή αχμεζε ησλ παξαγγειηψλ θαη λα κεηψζεη ηε δεκία πνπ πξνθαιείηαη απφ ην έιιεηκκα ή ην πιεφλαζκα ησλ θαηλνηφκσλ πξντφλησλ. Σα κέιε κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο νχησο ή άιισο θάλνπλ ηηο πξνβιέςεηο ηνπο αλεμάξηεηα. Αληαιιάζζνληαο ηηο πξνβιέςεηο ηνπο απηέο γηα ηηο πσιήζεηο κεηαμχ ηνπο γίλνληαη πην αθξηβείο φζνλ αθνξά απηέο θαη εληζρχνπλ ην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Σα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο κπνξνχλ λα κεηξηάζνπλ ην θαηλφκελν bullwhip, θαη ηελ αλαπνηειεζκαηηθφηεηα πνπ ζπλεπάγεηαη ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα, απνθεχγνληαο ηηο πνιιαπιέο αλεμάξηεηεο πξνβιέςεηο. χκθσλα κε ηε κέζνδν VMI, ν αγνξαζηήο θαιείηαη λα κεηαθέξεη κηα πξνθαζνξηζκέλε 8

15 πνζφηεηα παξαγγειίαο φηαλ ηα επίπεδα απνζέκαηνο ηνπ αγνξαζηή πέθηνπλ θάησ απφ έλα δεδνκέλν επίπεδν. ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο, ν αγνξαζηήο έρεη ηελ ειεπζεξία λα κεηαθέξεη νπνηνδήπνηε απφζεκα, αιιά πξέπεη λα βεβαησζεί φηη ην απφζεκα ηνπ downstream κέινπο δε ζα ππεξβεί έλα πξνθαζνξηζκέλν κέγηζην επίπεδν. Σέηνηνη πεξηνξηζκνί ζπρλά ππάξρνπλ γηαηί νη ιηαλνπσιεηέο αλεζπρνχλ πσο έλαο αλεμέιεγθηνο πσιεηήο κπνξεί λα έρεη θίλεηξν λα κεηαθέξεη πάξα πνιιέο κνλάδεο ζην ιηαλνπσιεηή. Ωζηφζν, ηέηνηνη πεξηνξηζκνί δελ επηηξέπνπλ κεγάιεο παξεθθιίζεηο απφ ηελ πιεπξά ηνπ πσιεηή φζνλ αθνξά ζηε κειινληηθή δήηεζε ηεο αγνξάο. Απηφ έρεη θάπνηεο θνξέο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο γηαηί ν πσιεηήο ζπρλά δηαζέηεη κεγάιε εκπεηξία θαη γλψζε ηεο αγνξάο θαη κπνξεί λα θξίλεη ηε κειινληηθή θίλεζε ηεο αγνξάο θαιχηεξα απφ ην ιηαλνπσιεηή Η παξαθνινύζεζε ηεο παξαγγειίαο Μηα ηππηθή εθνδηαζηηθή αιπζίδα πεξηιακβάλεη πνιιέο ιεηηνπξγίεο θαζψο θαη κεγάιν αξηζκφ αλεμάξηεησλ επηρεηξήζεσλ πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ παξάδνζε αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή. Ωο εθ ηνχηνπ, είλαη δχζθνιν γηα έλα θαηαλαισηή λα ελεκεξσζεί γηα ηελ θαηάζηαζε κηαο παξαγγειίαο, εθφζνλ δε γλσξίδεη πνηνο άιινο πέξαλ ηνπ ιηαλνπσιεηή πεξηιακβάλεηαη ζηε δηαδηθαζία ή πνπ γίλεηαη ε δηαδηθαζία παξαγγειίαο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο μεθίλεζαλ λα δηακνηξάδνληαη πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε ηεο παξαγγειίαο πξνθεηκέλνπ λα επηιχζνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα. Η επηθνηλσλία κε ηνλ ιηαλνπσιεηή ή ε ειεχζεξε πξφζβαζε ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ, κπνξεί λα ηνπο παξέρεη ηελ απαξαίηεηε πιεξνθφξεζε γηα ηελ θαηάζηαζε ηεο παξαγγειίαο αλεμάξηεηα απφ ην πνπ ή ζε πνην κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο αλήθεη ε παξαγγειία. Με απηφ ηνλ ηξφπν απνθεχγεηαη ε ζπκθφξεζε ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα θαη εληζρχεηαη ε πνηφηεηα εμππεξέηεζεο ησλ πειαηψλ. Σν βαζηθφ πιενλέθηεκα απηνχ ηνπ είδνπο δηακνηξαζκνχ ηεο πιεξνθνξίαο, πέξαλ ηνπ φηη βειηηψλεη ηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ, είλαη ε κείσζε ηνπ 9

16 θφζηνπο ηεο εξγαζίαο θαη ησλ ρεηξνλαθηηθψλ ιεηηνπξγηψλ. Η πνηφηεηα ηεο ππεξεζίαο βειηηψλεηαη θαζψο ππάξρεη άκεζε επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ. Δπεηδή ηα πξνβιήκαηα ζηελ παξάδνζε θαζπζηεξνχλ ηελ πιεξσκή ησλ πσιήζεσλ ηνπ πξντφληνο ή ησλ ρξεψζεσλ ηεο ππεξεζίαο, ε γξήγνξε επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ κεηψλεη επίζεο θαη ην ρξφλν ηνπ θχθινπ πιεξσκψλ (Lotfi, Mukhtar, Sahran, Zadeh, 2013) Πξόγξακκα παξαγσγήο/δηαλνκήο Έλαο παξαγσγφο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ην πξφγξακκα παξαγσγήο/δηαλνκήο ηνπ πξνκεζεπηή γηα λα βειηηψζεη ην δηθφ ηνπ πξφγξακκα παξαγσγήο. Πιεξνθφξεζε γηα ηε δηαζεζηκφηεηα εηζξνψλ θαη εξγαζίαο βνεζάεη ηνπο αγνξαζηέο λα δηεπξχλνπλ ηνλ νξίδνληα ηνπο φζνλ αθνξά ζηα πξνγξάκκαηα παξαγσγήο. Μπνξνχλ επίζεο λα αλαθνηλψζνπλ πην αθξηβείο εκεξνκελίεο παξάδνζεο ησλ παξαγγειηψλ ζηνπο θαηαλαισηέο ηνπο. Παξνκνίσο, ηα πξνγξάκκαηα παξαγσγήο ελφο παξαγσγνχ κπνξνχλ λα ρξεζηκεχζνπλ ζαλ εηζξνέο ζηνλ πξνκεζεπηή εμαζθαιίδνληαο άξηζηε επαλαπξνκήζεηα (Lee, Whang, 2000) Άιινη ηύπνη πιεξνθόξεζεο Άιινη ηχπνη πιεξνθφξεζεο ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα ζρεηίδνληαη κε ηελ παξαγσγή ηνπ πξντφληνο, ηηο κεηξήζεηο ηεο απνδνηηθφηεηαο, θαζψο θαη ηε ρσξεηηθφηεηα. Οη κεηξήζεηο απνδνηηθφηεηαο πεξηιακβάλνπλ ζηνηρεία γηα ηελ πνηφηεηα, ην ρξφλν δηεθπεξαίσζεο ησλ δηαδηθαζηψλ, ηηο θαζπζηεξήζεηο ζην ρψξν εξγαζίαο θαη ηελ απφδνζε ησλ ππεξεζηψλ. Με ηε δηάρπζε ηέηνηνπ είδνπο πιεξνθφξεζεο, ε εθνδηαζηηθή αιπζίδα κπνξεί λα αλαγλσξίζεη ηηο αδπλακίεο ηεο θαη λα βειηηψζεη ηε ζπλνιηθή ηεο απφδνζε. Η πιεξνθφξεζε γηα ηε ρσξεηηθφηεηα κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα γηαηί κνηξάδνληαο πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξνγξακκαηηζκέλε ρσξεηηθφηεηα κε ηα downstream κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο εθ ησλ πξνηέξσλ, ηα ππφινηπα κέιε κπνξνχλ λα ζπληνληζηνχλ θαη λα πξνεηνηκαζηνχλ ελάληηα ζηηο πηζαλέο ειιείςεηο (Lee, Whang, 2013). 10

17 Σέινο, ε ξνή ηεο πιεξνθφξεζεο γχξσ απφ ηελ παξαγσγή ηνπ πξντφληνο κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηελ επηβξάδπλζε ηεο πηζαλήο έιιεηςεο ηνπ θαζψο θαη ζηελ απνθπγή πηζαλψλ αηηηψλ ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip. Η πιεξνθφξεζε γχξσ απφ ηα λέα πξντφληα κπνξεί λα επηηξέςεη ηε ιήςε κηαο έγθαηξεο πξνκήζεηαο αγαζψλ απφ ηνπο πξνκεζεπηέο, φηαλ νη θαηαζθεπαζηέο ιάβνπλ ηελ πξαγκαηηθή δήηεζε απφ ηνπο ιηαλνπσιεηέο. Τπάξρνπλ, επίζεο, θαη άιια είδε πιεξνθνξίαο πνπ δηακνηξάδνληαη κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηελ πνηφηεηα, ηελ πξφνδν ηεο κεηαθνξάο, ηελ ηερλνινγία, ηηο παξακέηξνπο ιεηηνπξγίαο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, θ.ά Σν θαηλόκελν bullwhip To θαηλφκελν bullwhip (bullwhip effect) εκθαλίδεηαη ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα φηαλ ε δηαθχκαλζε ησλ παξαγγειηψλ έρεη ηελ ηάζε λα απμάλεηαη φζν θηλνχκαζηε πξνο ηα πάλσ (upstream) ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα, απφ ηνλ θαηαλαισηή πξνο ζηνλ πξνκεζεπηή (ρήκα 1). Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα πςειά ιεηηνπξγηθά έμνδα γηα ηνπο upstream πξνκεζεπηέο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα, φπσο θφζηε κεηαθνξάο, απνζεκάησλ θαη απνζήθεπζεο. Δπίζεο, απμάλεη ηελ αλαπνηειεζκαηηθφηεηα ηεο παξαγσγήο πνπ νδεγεί ζε θαθή εμππεξέηεζε θαη κείσζε ηεο αληαπνθξηζηκφηεηαο ζηηο αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ. 11

18 ΥΗΜΑ 2.1.: Σν θαηλφκελν bullwhip Ο πξψηνο πνπ αλέιπζε ηε δηεχξπλζε ζηε δηαθχκαλζε ηεο δήηεζεο θαη αλέιπζε ηηο αηηίεο θαη ηηο ιχζεηο ηεο ήηαλ ν Forrester (Forrester, 1961), ν νπνίνο ρξεζηκνπνίεζε κνληέια γηα ηηο ζπλδέζεηο κεηαμχ ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε ρξήζε ελλνηψλ φπσο απηή ηεο ξνήο πιεξνθφξεζεο, ησλ πιηθψλ, ρξεκάησλ, αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη θεθαιαηνπρηθνχ εμνπιηζκνχ. Γηα απηφ ην ιφγν ην θαηλφκελν bullwhip νλνκάδεηαη αιιηψο θαη θαηλφκελν Forrester (Forrester s effect). Δπεηδή ε θαηαλαισηηθή δήηεζε ζπάληα είλαη απνιχησο ζηαζεξή, νη επηρεηξήζεηο νθείινπλ λα πξνβιέπνπλ κε αθξίβεηα ηα απνζέκαηα θαη ηνπο ππφινηπνπο πφξνπο. Οη πξνβιέςεηο απηέο βαζίδνληαη ζε ζηαηηζηηθέο θαη ζπαλίσο είλαη ηειείσο αθξηβείο. Έηζη, ηα ζθάικαηα πξφβιεςεο είλαη δεδνκέλα θαη νη επηρεηξήζεηο ζπρλά δηαηεξνχλ θάπνην απφζεκα γηα λα ληψζνπλ αζθαιείο, ην απφζεκα αζθαιείαο (safety stock). Πεγαίλνληαο πξνο ηα πάλσ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα απφ ηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή ζηνλ πξνκεζεπηή ησλ πξψησλ πιψλ, θάζε κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο εκθαλίδεη δηαθνξεηηθή παξαηεξνχκελε δηαθχκαλζε ζηε 12

19 δήηεζε θαη σο εθ ηνχηνπ κεγαιχηεξε αλάγθε γηα απφζεκα αζθαιείαο (Zhang, Chen, 2013). ε πεξηφδνπο πςειήο δήηεζεο, ηα downstream κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ζπλήζσο απμάλνπλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο. Αληίζεηα, ζε πεξηφδνπο ρακειήο δήηεζεο, νη παξαγγειίεο κεηψλνληαη ή ζηακαηνχλ ηειείσο ρσξίο λα κεηψλεηαη ην απφζεκα Αηηίεο ηνπ bullwhip effect Οη αηηίεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip ρσξίδνληαη ζε ζπκπεξηθνξηθέο (behavioral) θαη ιεηηνπξγηθέο (operational). Μηα απφ ηηο ζπκπεξηθνξηθέο αηηίεο είλαη ε απνδηνξγάλσζε κεηαμχ θάζε δεζκνχ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Κάζε κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο αγνξάδεη κεγαιχηεξεο ή κηθξφηεξεο πνζφηεηεο ελφο πξντφληνο απφ απηφ πνπ πξαγκαηηθά ρξεηάδεηαη ιφγσ κηαο ππεξεθηίκεζεο ή ππνηίκεζεο ηεο δήηεζεο ησλ θαηαλαισηψλ. ηηο ζπκπεξηθνξηθέο αηηίεο αλήθεη επίζεο θαη ε έιιεηςε επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο, ε νπνία θάλεη φιεο ηηο δηαδηθαζίεο πην δχζθνιεο. Κάζε κέινο κπνξεί λα αληηιεθζεί εληειψο δηαθνξεηηθά ηε δήηεζε ελφο αγαζνχ θαη, ρσξίο ηελ αληαιιαγή πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηηο πξνβιέςεηο ηνπο, θάζε κέινο θαηαιήγεη λα παξαγγείιεη δηαθνξεηηθέο πνζφηεηεο. ηηο ζπκπεξηθνξηθέο αηηηέο ζπκπεξηιακβάλνληαη επίζεο νη εζθαικέλεο εθηηκήζεηο γηα ηελ αλαηξνθνδφηεζε θαη ηηο θαζπζηεξήζεηο, νη παξαγγειίεο παληθνχ ζαλ αληίδξαζε ζηελ απξφβιεπηε δήηεζε θαη ε θαθή ρξήζε ησλ πνιηηηθψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα απνζέκαηα (Croson, Donohue, 2006). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη αλζξψπηλνη παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ζην θαηλφκελν bullwhip παξακέλνπλ ζε κεγάιν βαζκφ άγλσζηνη θαη αλεμεξεχλεηνη. Ωζηφζν, κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ηα άηνκα κε απμεκέλε αλάγθε γηα αζθάιεηα απνδίδνπλ ρεηξφηεξα απ φηη απηά πνπ είλαη πξφζπκα λα ιάβνπλ ξίζθα ζην πεξηβάιινλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Μηα απφ ηηο ιεηηνπξγηθέο αηηίεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip είλαη φηη νη θαηαλαισηέο κπνξνχλ λα ππεξβάιινπλ γηα ηε δήηεζε ηνπο ιφγσ ειιείςεσλ θαη κεηά λα ηηο αθπξψζνπλ φηαλ ε πξνζθνξά γίλεη επαξθήο μαλά ρσξίο θαλέλα ηίκεκα επηζηξνθήο (free return policy). Έηζη, νη ιηαλνπσιεηέο ζα ζπλερίζνπλ λα ππεξβάιινπλ φζνλ αθνξά ηηο αλάγθεο ηνπο θαη ζα αθπξψλνπλ θαηφπηλ ηηο παξαγγειίεο, νδεγψληαο ζε πιεφλαζκα ηφζν ησλ πξψησλ πιψλ φζν θαη ησλ 13

20 πιηθψλ. Οη ιεηηνπξγηθέο αηηίεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip πεξηιακβάλνπλ επίζεο ηα ιάζε πξφβιεςεο, ηελ πξνζαξκνγή ησλ παξακέηξσλ ειέγρνπ ηνπ απνζέκαηνο ζχκθσλα κε ηελ παξαηεξνχκελε δήηεζε, ηηο δηαθπκάλζεηο ζην ρξφλν παξάδνζεο ηεο παξαγγειίαο, ην ζπγρξνληζκφ ησλ παξαγγειηψλ, ηα θίλεηξα ηεο ζπλαιιαγήο, ηηο εθπηψζεηο ζηελ πνζφηεηα, ηελ πξνψζεζε ηνπ εκπνξίνπ θαη ηεο αγνξάο πιηθψλ/απνζέκαηνο πεξηζζφηεξν απφ απηφ πνπ είλαη απαξαίηεην πξνθεηκέλνπ λα εθκεηαιιεπηνχλ εηδηθέο εθπηψζεηο, ηελ αλακνλή ησλ ειιείςεσλ, θ.ά. χκθσλα κε ηνλ Lee (Lee, Padmanabhan, Whang, 1997a) νη ιφγνη εκθάληζεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip είλαη ηέζζεξηο: Όηαλ ε πξφβιεςε γίλεηαη απφ πνιιά ζηάδηα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ρξεζηκνπνηψληαο κηα πνιηηηθή Order-up-to (ΟUT). χκθσλα κε απηή ηελ πνιηηηθή, ην απφζεκα επαλεμεηάδεηαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη ζε θάζε έλα δηάζηεκα απφ απηά γίλεηαη κηα παξαγγειία πξνθεηκέλνπ λα θέξεη ην απφζεκα ζε έλα πξνθαζνξηζκέλν επίπεδν (demand signal processing). Σν upstream κέινο ζα θάλεη ηελ παξαγγειία βαζηδφκελν ζηε δήηεζε πνπ ιακβάλεη, ε νπνία δελ είλαη ε πξαγκαηηθή δήηεζε ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηα πξντφληα θαη έηζη πξνζαξκφδεη ηηο παξαγγειίεο ηνπ ζχκθσλα κε ηε κέζνδν πξφβιεςεο, ηελ OUT πνιηηηθή ησλ απνζεκάησλ θαη ην ρξφλν νινθιήξσζεο ηεο δηαδηθαζίαο. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ζηε δηαθχκαλζε ηεο δήηεζεο. ηε δηαδηθαζία απηή, κηα κεγαιχηεξε απφ ηε κέζε παξαγγειία ζα νδεγήζεη ην upstream κέινο λα πξνζαξκφζεη ηηο πξνβιέςεηο ηνπ πξνο ηα πάλσ κε απνηέιεζκα κηα αθφκα κεγαιχηεξε παξαγγειία λα γίλεη ζηα πςειφηεξα επίπεδα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Γηα ηελ απνθπγή ηέηνηνπ είδνπο πξνβιεκάησλ, ηα πξαγκαηηθά ζηνηρεία γχξσ απφ ηε δήηεζε θαη ηηο πσιήζεηο πξέπεη λα γίλνληαη γλσζηά ζε φια ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Με απηφ ηνλ ηξφπν, νη παξαγσγνί ζα είλαη ζε ζέζε λα πξνβιέςνπλ θαιχηεξα ηε δήηεζε θαη λα αλαπηχμνπλ έλα θαιχηεξν πιάλν παξαγσγήο πνπ ζα εθκεδελίδεη ηα επηπιένλ θφζηε. 14

21 Οη επηρεηξήζεηο θάλνπλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο ζε κεγάιεο παξηίδεο (order batching), ζπρλά γηα λα απνθχγνπλ ην θφζηνο επεμεξγαζίαο ησλ ζπρλψλ παξαγγειηψλ θαη ηα πςειά θφζηε κεηαθνξάο. Οη πξνκεζεπηέο κε ηε ζεηξά ηνπο αληηκεησπίδνπλ αθαλφληζηεο ξνέο ζηηο παξαγγειίεο θαη έρνπκε έηζη ηελ εκθάληζε ηνπ bullwhip θαηλνκέλνπ. Απηφ νδεγεί ζε θαθή εμππεξέηεζε πειαηψλ εθ κέξνπο ηνπ πξνκεζεπηή. Ο δηακνηξαζκφο πιεξνθνξίαο γηα ηηο πσιήζεηο επηηξέπεη ζηνλ πξνκεζεπηή λα είλαη θαιχηεξα πξνεηνηκαζκέλνο γηα ηπρφλ έληνλεο κεηαβνιέο ζηε δήηεζε ηεο αγνξάο. Η ππεξβνιηθή αχμεζε ησλ παξαγγειηψλ ησλ ιηαλνπσιεηψλ ζε πεξηφδνπο έιιεηςεο πξνθεηκέλνπ λα έρνπλ κεγαιχηεξν κεξίδην απφ ηε δηαζέζηκε παξαγσγή ζε πεξηφδνπο πνπ ε πξνζθνξά είλαη ρακειή (rationing and shortage gaming). Οη παξαγσγνί πνπ δελ είλαη εμνηθησκέλνη κε ηέηνηνπ είδνπο ζπκπεξηθνξέο κπνξεί λα πηζηέςνπλ φηη ε δήηεζε είλαη ηδηαίηεξα απμεκέλε. Έρνληαο ηα ζηνηρεία ησλ πσιήζεσλ δηαζέζηκα, νη παξαγσγνί ζα είλαη ζε ζέζε λα μερσξίζνπλ ηελ πξαγκαηηθή δήηεζε απφ ηελ εηθνληθή θαη λα νξγαλψζνπλ αλάινγα ηελ παξαγσγή ηνπο. Γηαθπκάλζεηο ζηηο ηηκέο (price fluctuations) φπσο εηδηθέο ηηκνινγήζεηο θαη εθπηψζεηο σζνχλ ηνπο θαηαλαισηέο ζην λα αγνξάδνπλ κεγάιεο πνζφηεηεο πξντφλησλ θαη λα ηα απνζεθεχνπλ. Όηαλ νη ηηκέο επηζηξέθνπλ ζηα ινγηθά πιαίζηα, νη θαηαλαισηέο ζηακαηνχλ λα αγνξάδνπλ πλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip Δθηφο απφ πςειφ απφζεκα αζθαιείαο, ην θαηλφκελν bullwhip νδεγεί επίζεο θαη ζε αλαπνηειεζκαηηθή παξαγσγή γηαηί θάζε παξαγσγφο πξνζπαζεί λα θαιχςεη ηε δήηεζε ησλ θαηαλαισηψλ ηνπ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Απηφ επίζεο νδεγεί ζε θαθή ρξήζε ησλ θαλαιηψλ δηαλνκήο θαη αχμεζε ησλ επηπέδσλ ηνπ απνζέκαηνο αζθαιείαο. Δπηπιένλ, παξφηη ππάξρεη απφζεκα αζθαιείαο, ππάξρεη αθφκα ν θίλδπλνο εμάληιεζεο ησλ απνζεκάησλ. Απηφ πξνθαιεί θαθή εμππεξέηεζε πειαηψλ, ρακέλεο πσιήζεηο, θαηαζηξνθή ηεο 15

22 δεκφζηαο εηθφλαο ηεο επηρείξεζεο θαη ηεο εκπηζηνζχλεο ησλ πειαηψλ, ζπλέπεηεο δχζθνιν λα κεηξεζνχλ ζε νηθνλνκηθνχο φξνπο. Η δχζθνιε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ηεο εξγαζίαο ή ηνπ εμνπιηζκνχ είλαη αθφκα κηα αξλεηηθή απφξξνηα ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip. Δπίζεο, νη επηρεηξήζεηο δελ αληαπνθξίλνληαη γξήγνξα ζηηο αιιαγέο ηεο αγνξάο ιφγσ δηαζηξέβισζεο ηεο εηθφλαο ηεο αγνξάο. Οη επηρεηξήζεηο θαη νη νξγαληζκνί θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ ηηο ζπλέπεηεο ηεο θαθήο εθπιήξσζεο νη νπνίεο κπνξεί λα ζπκπεξηιακβάλνπλ θπξψζεηο. Σέινο, νη επαλαιακβαλφκελεο πξνζιήςεηο ή απνιχζεηο πξνζσπηθνχ πξνθεηκέλνπ λα αληαπνθξηζνχλ ζηε δηαθχκαλζε ηεο δήηεζεο δεκηνπξγνχλ επηπιένλ θφζηε ιφγσ ηεο αλάγθεο εθπαίδεπζεο ησλ λέσλ εξγαδνκέλσλ Αληίκεηξα θαη ιύζεηο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip Τπάξρνπλ αξθεηνί ηξφπνη κείσζεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip. Έλαο απφ απηνχο είλαη ε απνθπγή ησλ πνιιαπιψλ αιιαγψλ ζηελ πξφβιεςε γχξσ απφ ηε δήηεζε. Σα ζηνηρεία γηα ηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε πξέπεη λα γίλνληαη γλσζηά ζηα upstream κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζα απμεζεί ε ιεηηνπξγηθή απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. Δπηπιένλ, ε απνθπγή ησλ παξαγγειηψλ ζε κεγάιεο παξηίδεο θαη αξαηά ρξνληθά δηαζηήκαηα πξέπεη λα απνθεχγεηαη πξνθεηκέλνπ λα κελ ππάξρνπλ απνπξνζαλαηνιηζκνί ζρεηηθά κε ηε δήηεζε ησλ θαηαλαισηψλ. Δπίζεο, νη ηηκέο πξέπεη λα ζηαζεξνπνηενχληαη. Οη θαηαζθεπαζηέο κπνξνχλ λα κεηψζνπλ ηε ζπρλφηεηα θαη ην επίπεδν ησλ εθπησζηαθψλ ηηκψλ ρνλδξηθήο γηα λα απνθχγνπλ ηελ απνζήθεπζε απνζέκαηνο απφ ηνπο θαηαλαισηέο. Σέινο, ζε πεξηφδνπο ειιείςεσλ, νη πξνκεζεπηέο κπνξνχλ λα δηαλέκνπλ ηα πξντφληα ηνπο βαζηδφκελνη ζε παξειζνληηθά αξρεία πσιήζεσλ, παξά ζηηο παξαγγειίεο, έηζη ψζηε νη θαηαλαισηέο λα κελ ππεξβάιινπλ ζηηο παξαγγειίεο ηνπο. Μπνξνχλ, επίζεο, λα κεηψζνπλ ηηο γελλαηφδσξεο πνιηηηθέο επηζηξνθήο, έηζη ψζηε νη ιηαλνπσιεηέο λα είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα αθπξψζνπλ ηηο παξαγγειίεο ηνπο (Lee, Padmanabhan, Whang, 1997a). 16

23 Θεσξεηηθά ην θαηλφκελν bullwhip δε ζα εκθαληδφηαλ εάλ φιεο νη παξαγγειίεο ήηαλ ζχκθσλεο κε ηε δήηεζε ηεο θάζε πεξηφδνπ. Αλακθηζβήηεηα, ην θαηλφκελν bullwhip είλαη έλα πξφβιεκα ησλ εθνδηαζηηθψλ αιπζίδσλ πνπ ζηεξίδνληαη ζηηο πξνβιέςεηο (forecast-driven supply chain) θαη ε πξνζεθηηθή δηαρείξηζε ηνπ θαηλνκέλνπ απνηειεί βαζηθφ ζηφρν γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (supply chain management). Γη απηφ ην ιφγν είλαη απαξαίηεηε ε φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξε γλψζε ηεο θαηαλαισηηθήο δήηεζεο. Έλαο ηξφπνο γηα λα επηηεπρζεί απηφ είλαη ε δεκηνπξγία κηαο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πνπ ζα αληαπνθξίλεηαη ζηελ πξαγκαηηθή δήηεζε ησλ θαηαλαισηψλ (demand-driven supply chain). Απηφ επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο δηάρπζεο πιεξνθφξεζεο γηα ηε δήηεζε ζηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (Haniefuddin, Shamshuddin, 2013). Καιχηεξε πιεξνθφξεζε ζπλεπάγεηαη θαιχηεξα επίπεδα απνζέκαηνο θαη ρακειφηεξα θφζηε ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. H εθαξκνγή κηαο ηέηνηνπ είδνπο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πεξηιακβάλεη ηελ απαξαίηεηε επέλδπζε ζε ηερλνινγίεο πιεξνθφξεζεο θαη ηε δεκηνπξγία κηαο επηρεηξεζηαθήο θνπιηνχξαο πην επέιηθηεο πνπ ζα επηθεληξψλεηαη ζηε δήηεζε ηνπ θαηαλαισηή. Δπίζεο, ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο νθείινπλ λα αληηιεθζνχλ φηη έρνπλ κεγαιχηεξα νθέιε εάλ ζπλεξγαζηνχλ κεηαμχ ηνπο, εκπηζηεπηνχλ ην έλα ην άιιν θαη αληαιιάμνπλ πιεξνθφξεζε Σερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο θαη πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα H ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο (information technology/it) είλαη έλαο φξνο πνπ πεξηιακβάλεη φια ηα είδε ηερλνινγίαο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε δεκηνπξγία, απνζήθεπζε, αληαιιαγή θαη ρξήζε ησλ δηάθνξσλ κνξθψλ πιεξνθνξίαο. Η ηερλνινγία πιεξνθνξίαο αζρνιείηαη θπξίσο κε ηε κειέηε, ηνλ ζρεδηαζκφ, ηελ αλάπηπμε, ηε ζπληήξεζε θαη ηε δηαρείξηζε ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ, θπξίσο φζνλ αθνξά ζην ινγηζκηθφ θαη ζην πιηθφ ησλ ππνινγηζηψλ. Σα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα (information systems/is) είλαη νξγαλσκέλα ζχλνια ηα νπνία απνηεινχληαη απφ αλζξψπηλν δπλακηθφ (δηαρεηξηζηέο, ρξήζηεο, θ.ιπ.), δηαδηθαζίεο, δίθηπα, 17

24 βάζεηο δεδνκέλσλ θαη απηνκαηνπνηεκέλα ππνινγηζηηθά ζπζηήκαηα. Κχξηνο ζηφρνο ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ είλαη ε δηαρείξηζε κεγάινπ φγθνπ πιεξνθνξίαο γηα ηε αλάιπζε θαη επίιπζε πξνβιεκάησλ θαη ηε δηεπθφιπλζε ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο απνθάζεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, αζρνινχληαη κε ηελ εγγξαθή, απνζήθεπζε θαη αλάθηεζε ηεο πιεξνθνξίαο, θαζψο θαη κε ηελ επεμεξγαζία, αλάιπζε θαη δηάδνζή ηεο. Η ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξίαο (information technology) είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ζηηο ζηξαηεγηθέο ησλ επηρεηξήζεσλ γηα αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζηελ εθνδηαζηηθή ηνπο αιπζίδα. Πξάγκαηη, ηα ηειεπηαία ρξφληα ζεκαληηθφ ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεηαη ζηε δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο γχξσ απφ ηηο επθαηξίεο πνπ παξνπζηάδνληαη ιφγσ ηεο αθζνλίαο ζηνηρείσλ θαη πιεξνθφξεζεο θαη ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο πνπ ζπλδέεηαη κε ηελ αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ απηψλ (Zhao, 2002). Βαζηθφο παξάγνληαο ηεο δηαρείξηζεο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο είλαη ε δηαζεζηκφηεηα πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ απνηειεζκαηηθψλ σο πξνο ην θφζηνο. Δίλαη πξνθαλέο φηη κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα πνπ ιακβάλεη ηηο απνθάζεηο ηεο βαζηδφκελε ζηελ παγθφζκηα δηαζέζηκε πιεξνθφξεζε θπξηαξρεί έλαληη ησλ μερσξηζηψλ απνθάζεσλ πνπ παίξλνληαη απφ αλεμάξηεηεηεο κεηαμχ ηνπο επηρεηξήζεηο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Οη ζηξαηεγηθέο ζπλεξγαζίεο, πνπ βαζίδνληαη θπξίσο ζην δηακνηξαζκφ ηεο πιεξνθφξεζεο, έρνπλ αξρίζεη λα πηνζεηνχληαη απφ φιν θαη πεξηζζφηεξεο βηνκεραλίεο. Η αληαιιαγή πιεξνθφξεζεο γηα ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηηο πξνβιέςεηο, ην επίπεδν απνζέκαηνο θαη ηηο ηάζεηο ησλ πσιήζεσλ έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηε κείσζε ηνπ θχθινπ ιεηηνπξγηψλ, ηελ πην άκεζε εθπιήξσζε ησλ παξαγγειηψλ, ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο πνπ ζπλδέεηαη κε ην ππεξβάιινλ απφζεκα θαζψο θαη ηε βειηίσζε ηεο εμππεξέηεζεο ησλ θαηαλαισηψλ. Ωζηφζν, κηα θαιψο νξγαλσκέλε θαη ζπληνληζκέλε εθνδηαζηηθή αιπζίδα δελ είλαη εχθνιν λα επηηεπρζεί. εκαληηθέο επελδχζεηο ζε πιεξνθνξηαθά ζπζηεκάηα απαηηνχληαη πξνθεηκέλνπ λα επηηξέςνπλ ηε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο κεηαμχ ησλ νληνηήησλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο έηζη ψζηε νη απνθάζεηο θαη νη δξαζηεξηφηεηεο φισλ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ πεξηιακβάλεη ε εθνδηαζηηθή αιπζίδα λα παξακέλνπλ ζπληνληζκέλεο κεηαμχ ηνπο. 18

25 Η πξαγκαηηθή αμία ηεο δηάρπζεο ηεο πιεξνθνξίαο ζε κηα εθνδηαζηηθή αιπζίδα κπνξεί λα νξηζηεί σο ε δηαθνξά ηεο σθέιεηαο πνπ έρεη απφ ηα θφζηε πνπ πεξηιακβάλεη. Aπηά ηα θφζηε κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ επελδχζεηο ζε πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα ή ρξεψζεηο απφ θαηαλαισηέο θαη πξνκεζεπηέο γηα ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ. Δπίζεο, κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ θαη δηνηθεηηθά θφζηε θαη θφζηε επηθνηλσλίαο (Lotfi, Mukhtar, Sahran, Zadeh, 2013). Απηά ηα θφζηε κπνξνχλ λα κεησζνχλ ζεκαληηθά κε ηελ αλάπηπμε λέσλ ηερλνινγηψλ πιεξνθφξεζεο. πγθεθξηκέλα παξαδείγκαηα ηέηνησλ ηερλνινγηψλ απνηεινχλ: ε αξρηηεθηνληθή πειάηε-δηαθνκηζηή (client-server architecture), ην πξσηφθνιιν ειέγρνπ κεηάδνζεο θαη πξσηφθνιιν ηνπ Ίληεξλεη (Transmission Control Protocol/Internet Protocol), νη ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ (relational database) θαη άιια πην ζχγρξνλα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, φπσο ε ειεθηξνληθή αληαιιαγή δεδνκέλσλ (electronic data interchange/edi) θαη ηα ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο επηρεηξεζηαθψλ πφξσλ (enterprise resource planning/erp), (Lee, Whang, 2000) Μνληέιν πειάηε-δηαθνκηζηή (client-server architecture) Eίλαη κηα ζπλήζεο κέζνδνο αλάπηπμεο ινγηζκηθνχ ζχκθσλα κε ηελ νπνία, πνιινί ρξήζηεο (clients), θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο ρξεζηκνπνηεί έλα Η/Τ, ζπλδένληαη κε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο δηαθνκηζηέο (servers). Οη δηαθνκηζηέο παξέρνπλ ζηνπο ρξήζηεο δηάθνξεο ππεξεζίεο, φπσο επηθνηλσλία, βάζεηο δεδνκέλσλ, πνιπκέζα, θ.ά Πξσηόθνιιν Διέγρνπ Μεηάδνζεο θαη Πξσηόθνιιν ηνπ Ίληεξλεη (TCP/IP) Δίλαη έλα ζχλνιν πξσηνθφιισλ πνπ αθνξνχλ ζηε δηθηχσζε ησλ ππνινγηζηψλ πνπ φηαλ ζπλδπαζηνχλ απνηεινχλ ην βαζηθφ θνκκάηη ησλ ζχγρξνλσλ δηθηχσλ ππνινγηζηψλ. Σν TCP πεξηγξάθεη ην πψο γίλεηαη ε 19

26 κεηάδνζε ηεο πιεξνθνξίαο, ελψ ην IP πεξηγξάθεη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν γίλεηαη ε δηεπζπλζηνδφηεζε ησλ ζπζθεπψλ ζε έλα δίθηπν Οη ζρεζηαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ (relational database) Πξφθεηηαη γηα έλα ζχλνιν δεδνκέλσλ ηα νπνία νξγαλψλνληαη ζε ζπζρεηηζκέλνπο πίλαθεο. Παξάιιεια παξέρεηαη θαη έλαο κεραληζκφο γηα αλάγλσζε, εγγξαθή, ηξνπνπνίεζε ή θαη πην ζχλζεηεο δηαδηθαζίεο πάλσ ζηα δεδνκέλα. θνπφο κηαο βάζεο δεδνκέλσλ είλαη ε δπλαηφηεηα απνζήθεπζεο κεγάινπ φγθνπ πιεξνθφξηαο θαη ε αλάθηεζε ηεο ζε πην νξγαλσκέλε κνξθή αλάινγα κε ηηο απαηηήζεηο. Η αλαδηνξγάλσζε ησλ δεδνκέλσλ κπνξεί λα γίλεηαη κε πνηθίινπο ηξφπνπο ζε λνεηνχο πίλαθεο, ρσξίο λα απαηηείηαη ε αλαδηνξγάλσζε ησλ θπζηθψλ πηλάθσλ ζηνπο νπνίνπο είλαη απνζεθεπκέλα Σν ζύζηεκα EDI To EDI απνηειεί έλα απφ ηα πιένλ ρξήζηκα επηρεηξεκαηηθά εξγαιεία ζρεδηαζκέλν κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα επηηξέπεη ζε κεγάιεο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνχο ηε κεηάδνζε πιεξνθνξίαο κέζα απφ κεγάια ηδησηηθά δίθηπα. Πην ζπγθεθξηκέλα, επηηξέπεη ηελ αληαιιαγή εκπνξηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ δεδνκέλσλ θαη πιεξνθνξίαο κέζσ ππνινγηζηηθψλ ζπζηεκάησλ ειαρηζηνπνηψληαο ηελ χπαξμε ρεηξφγξαθσλ δηαδηθαζηψλ. Σν EDI επηηξέπεη ηελ αληαιιαγή δεδνκέλσλ, πνπ είλαη δνκεκέλα κε βάζε θάπνηα πξφηππα, κεηαμχ ζπζηεκάησλ πιεξνθφξεζεο εκπνξηθψλ εηαίξσλ, κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθψλ κέζσλ. Πξφθεηηαη γηα κηα δηαδηθαζία πνπ βαζίδεηαη ζηε κεηαθνξά πιεξνθνξίαο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ επηρεηξήζεσλ κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή κε φζν ην δπλαηφλ ιηγφηεξε αλζξψπηλε παξέκβαζε. Οη πιεξνθνξίεο απηέο πξέπεη λα έρνπλ δνκεζεί κε ηέηνην ηξφπν ψζηε θάζε Η/Τ λα είλαη ζε ζέζε λα ηηο κεηαθξάζεη. Γηα ηελ πινπνίεζε ελφο ζπζηήκαηνο EDI απαηηείηαη ε χπαξμε πξνηχπσλ, θαηάιιεινπ ινγηζκηθνχ θαη ε ζχλδεζε ζην δηαδίθηπν. Βαζηθφ ηνπ πιενλεθηήκα απνηειεί ε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαη ηνπ ρξφλνπ παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ ιφγσ κείσζεο ηνπ φγθνπ ραξηηνχ, κείσζεο ησλ 20

27 δηνηθεηηθψλ δαπαλψλ θαη ησλ δαπαλψλ πξνζσπηθνχ θαη κείσζεο ζην απφζεκα θαη ην ρψξν απνζήθεπζεο. Άιια πιενλεθηήκαηά ηνπ είλαη ε αχμεζε ζηελ ηαρχηεηα ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο πιεξνθνξίαο, ε κεγαιχηεξε αθξίβεηα, ε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο, ε θαιχηεξε εμππεξέηεζε πειαηψλ ιφγσ κεηψζεσλ ζηηο θαζπζηεξήζεηο θαη βειηίσζεο ησλ ππεξεζηψλ, ε κείσζε ηνπ θεθαιαίνπ πνπ ζπλδέεηαη κε ην απφζεκα, ε θαιχηεξε δηεμαγσγή ησλ logistics θαη ε γισζζηθή αλεμαξηεζία ιφγσ ηεο ρξήζεο δηεζλψλ πξνηχπσλ. ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπ πεξηιακβάλνληαη αξρηθά ην αξθεηά πςειφ θφζηνο εγθαηάζηαζεο, εθφζνλ απαηηείηαη ε δεκηνπξγία θαηάιιειεο ππνδνκήο πνπ ζα ππνζηεξίδεη ηελ ηερλνινγία απηή, θαη ε απνπζία ειιεληθήο λνκνζεζίαο ε νπνία λα βαζίδεηαη ζηε δηαθίλεζε εγγξάθσλ (paper-oriented). Άιιν βαζηθφ ηνπ κεηνλεθηήκα είλαη φηη ζε έλα ζχλνιν επηρεηξήζεσλ πνπ απνηειείηαη απφ πνιιέο δηαθνξεηηθέο βηνκεραλίεο, ηα πνιιαπιά πξφηππα πνπ ζπλεπάγεηαη ε ρξήζε ηνπ EDI κπνξεί είλαη ηδηαηηέξσο πνιχπινθε δηαδηθαζία. Σέινο, ην γεγνλφο φηη ην EDI είλαη θνηλφ γηα φιεο ηηο επηρεηξήζεηο πνπ ην ρξεζηκνπνηνχλ νδεγεί ζε αδπλακία ηθαλνπνίεζεο ησλ ηδηαίηεξσλ αλαγθψλ ηεο θάζε επηρείξεζεο. Σειεπηαία, θαηλνηφκεο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνί επεθηείλνπλ ηα φξηα ηνπ EDI, αλαπηχζζνληαο κεραληζκνχο πνπ ζπλδένπλ απεπζείαο ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηεί ε θάζε επηρείξεζε ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Δπηπιένλ, ππάξρνπλ επηρεηξήζεηο νη νπνίεο πξνζθέξνπλ ην EDI δσξεάλ ζην δηαδίθηπν κεηψλνληαο κε απηφ ηνλ ηξφπν ην πςειφ θφζηνο πνπ ζπλεπάγεηαη ε εγθαηάζηαζε ηνπ (Scala, McGrath Jr, 1993) Σν ζύζηεκα ERP Σν ζχζηεκα δηαρείξηζεο επηρεηξεζηαθψλ ξνψλ (ERP), ην νπνίν έρεη αλαπηπρζεί ηα ηειεπηαία πελήληα ρξφληα, απνηειεί κία αθνινπζία παθέησλ εθαξκνγψλ άκεζα πινπνηήζηκσλ θαη ζρεδηαζκέλσλ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε λα θαιχπηνπλ φιεο ηηο ιεηηνπξγίεο ελφο νξγαληζκνχ θαη κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη γξήγνξα ζηηο απαηηήζεηο θαη ην έληνλα κεηαβαιιφκελν επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ. Σν ζχζηεκα απηφ παξέρεη νινθιεξσκέλεο 21

28 πιεξνθνξηαθέο ιχζεηο γηα ηελ θαιχηεξε θαη απνδνηηθφηεξε δηαρείξηζε θαη πξνγξακκαηηζκφ ησλ πφξσλ. Δπηπιένλ, δίλεη ζηελ θάζε επηρείξεζε ηε δπλαηφηεηα λα ιεηηνπξγήζεη νξγαλσκέλα θαη ζπληνληζκέλα, βαζηδφκελε πάληα ζηελ πιεξνθφξεζε πνπ δέρεηαη απφ ην πεξηβάιινλ ηεο. ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ ζπγθαηαιέγνληαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ παξνρή πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο γηα νιφθιεξε ηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα θαζψο θαη ε κείσζε ηνπ ρξφλνπ παξαγσγήο θαη παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ, ν πην απνηειεζκαηηθφο ζπληνληζκφο, ε θαιχηεξε δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ θαη ε θαιχηεξε εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ. Έλα ηέηνην ζχζηεκα εμαζθαιίδεη ηε ζσζηή θαη ηαρχηεξε δηεθπεξαίσζε φισλ ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ιεηηνπξγηψλ ζε κηα επηρείξεζε. Δπηπιένλ, φιεο νη ιεηηνπξγίεο κηαο επηρείξεζεο ζπληνλίδνληαη θαιχηεξα θαη ελνπνηνχληαη ζε έλα κνλαδηθφ ζχζηεκα. Οη απηνκαηνπνηεκέλεο δηαδηθαζίεο νδεγνχλ ζε αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ελψ ε άκεζε θαη νινθιεξσκέλε πιεξνθφξεζε ζπκβάιιεη ζηε ιήςε θαιχηεξσλ θαη ηαρχηεξσλ απνθάζεσλ κε απνηέιεζκα ηεο αχμεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ζε κία επηρείξεζε. Σέινο, κε ηε ρξήζε ελφο ζπζηήκαηνο ERP έλαο νξγαληζκφο εμαζθαιίδεη αχμεζε ηεο αληαπνθξηζηκφηεηαο ηνπ ζηηο ζπλερείο κεηαβνιέο ηεο αγνξάο, βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο θαη πην απνηειεζκαηηθή αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ κηαο επηρείξεζεο. Η εγθαηάζηαζε θαη ρξήζε ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο απφ κηα επηρείξεζε απνηειεί ζεκαληηθή επέλδπζε θαη ζηξαηεγηθή επηινγή πνπ νδεγεί ζηελ αλάπηπμε θαη ηε δηαηήξεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κηαο επηρείξεζεο. ηα κεηνλεθηήκαηα εγθαηάζηαζεο ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο πεξηιακβάλνληαη ε δπζθνιία ζηελ εγθαηάζηαζε ηνπ ζηελ επηρείξεζε, ην πςειφ θφζηνο πνπ πεξηιακβάλεη ε ππνζηήξημε θαη ζπληήξεζε ελφο ηέηνηνπ ζπζηήκαηνο, νη κεηαβνιέο ζηηο επηρεηξεκαηηθέο δηαδηθαζίεο θαη ζηνλ ηξφπν πνπ είλαη νξγαλσκέλε θαη ιεηηνπξγεί ε επηρείξεζε, ε αχμεζε ηνπ ιεηηνπξγηθνχ θφζηνπο ιφγσ αλαγθψλ γηα εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ηέινο ε κε θαηαιιειφηεηα ηέηνηνπ είδνπο ζπζηεκάησλ ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηεο παξαγσγήο θαη ζηε δηαρείξηζε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ιφγσ ηεο ηδηαίηεξεο αξρηηεθηνληθήο ηνπ (Barker, Frolick, 2003). 22

29 Πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα, φπσο ην EDI θαη ην ERP, πξέπεη λα θαζηεξσζνχλ ζε θάζε επηρείξεζε πνπ ζπκκεηέρεη ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα κνηξάδεηαη θαη λα απνζεθεχεη εχθνια πιεξνθνξία θαη δεδνκέλα έηζη ψζηε νπνηνζδήπνηε ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα λα έρεη πξφζβαζε αλά πάζα ζηηγκή. Με ηνλ ηξφπν απηφ κεηψλνληαη νη πηζαλφηεηεο εκθάληζεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip φπσο επίζεο θαη ηα ιάζε πξφβιεςεο, πξάγκα πνπ νδεγεί ζε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ θφζηνπο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ζε απνηειεζκαηηθφηεξε εθνδηαζηηθή αιπζίδα Πιεξνθόξεζε γηα ηε δήηεζε ηεο αγνξάο ε κηα πξνζπάζεηα δηαρείξηζεο ηεο νινέλα απμαλφκελεο κεηαβιεηφηεηαο ηεο αγνξάο, νη επηρεηξήζεηο έρνπλ θάλεη ζηξνθή ζε ζηξαηεγηθέο κείσζεο ηνπ θφζηνπο θαη ζε θνινζνθίεο θαη πξαθηηθέο βαζηδφκελεο ζηελ παξαηεξνχκελε δήηεζε ηεο αγνξάο (demand-driven philosophies). Όιεο απηέο νη πξνζεγγίζεηο έρνπλ ζαλ ζηφρν ηε κείσζε ηεο ζπαηάιεο ζε πιηθά, ρξφλν θαη πξνζπάζεηα, θαζψο θαη ηελ αχμεζε ηεο αληαπνθξηζηκφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη απνηειεζκαηηθέο εθνδηαζηηθέο αιπζίδεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ απηψλ ρξεηάδνληαη κηα νινθιεξσκέλε πεγή πιεξνθφξεζεο θαη εηδηθέο ηθαλφηεηεο πξνθεηκέλνπ λα ελνπνηήζνπλ φια ηα δηαθνξεηηθά ηνπο ηκήκαηα ζε έλα εληαίν ζχλνιν ην νπνίν ζα ιακβάλεη ζπληνληζκέλεο απνθάζεηο πνπ ζα νθεινχλ φια ηα κέξε ηεο. Τπάξρνπλ δπν ηχπνη πιεξνθφξεζεο γηα ηε δήηεζε: ε πιεξνθφξεζε γηα ηε δήηεζε πνπ έρεη θαιπθζεί (realized demand information) θαη ε πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξνβιεπφκελε δήηεζε (forecasted demand information). H πιεξνθφξεζε γηα ηε δήηεζε πνπ έρεη θαιπθζεί απνθηάηαη απφ αξρεία αγνξψλ ή αξρεία κεηαθνξάο. Απηνχ ηνπ είδνπο ε πιεξνθφξεζε ρξεζηκνπνηείηαη ζαλ εηζξνή ζηε δηαδηθαζία πξφβιεςεο. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ δελ ππάξρεη ζπγθεθξηκέλε ηάζε ή πςειή κεηαβιεηφηεηα ζηε δήηεζε ηεο αγνξάο, είλαη πην δχζθνιν λα γίλεη ε πξφβιεςε κε αθξίβεηα. Η πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξνβιεπφκελε δήηεζε ρσξίδεηαη ζε δπν βαζηθέο θαηεγνξίεο: ηελ πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξνγξακκαηηζκέλε δήηεζε (planned 23

30 demand information) θαη ηελ πιεξνθφξεζε γηα ηελ αλακελφκελε δήηεζε (forecasted demand information). Η πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξνγξακκαηηζκέλε δήηεζε πεξηιακβάλεη ηελ πξνζνζδνθψκελε δήηεζε γηα ην θνληηλφ κέιινλ, έρεη πςειή πξνβιεπηηθή ηθαλφηεηα, κνηξάδεηαη ζηα upstream κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο θαη είλαη ηδηαηηέξσο δχζθνιν λα κνηξαζηεί κεηαμχ επηρεηξήζεσλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πνπ δε ζπλεξγάδνληαη ή δε ζπλδένληαη κε θάπνην ηξφπν κεηαμχ ηνπο. Η πιεξνθφξεζε γηα ηελ αλακελφκελε δήηεζε πεξηιακβάλεη ηελ καθξνπξφζεζκα πξνζδνθψκελε δήηεζε. ηελ θαηεγνξία απηή ππάξρεη κεγαιχηεξε πηζαλφηεηα ιάζνπο θαη ε πιεξνθφξεζε κπνξεί λα κεηαβάιιεηαη πην εχθνια απφ ε πιεξνθφξεζε γηα ηελ πξνγξακκαηηζκέλε δήηεζε. Δπίζεο, κπνξεί λα δηαρέεηαη κεηαμχ δπν ή πεξηζζφηεξσλ παηθηψλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα θαη είλαη πην εχθνιν λα δηακνηξαζηεί, γηαηί πεξηέρεη ειάρηζηε εζσηεξηθή πιεξνθφξεζε γηα ηα κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (Ryu, Tsukishima, Onari, 2009) ΙDIM (isolated demand information management) χκθσλα κε ηνλ IDIM, θάζε κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο δεκηνπξγεί ην δηθή ηνπ πξφβιεςε γηα ηε δήηεζε ηεο αγνξάο, βαζηδφκελν ζηα αξρεία ησλ πσιήζεσλ, θαη ηε ρξεζηκνπνηεί ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθηέιεζε ησλ δηαδηθαζηψλ. Με ηε κέζνδν απηή δελ ππάξρεη ηξφπνο λα γίλεη γλσζηή ε θαηάζηαζε ησλ γεηηνληθψλ κειψλ ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Δπίζεο, ηα upstream κέιε ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο πξέπεη λα θάλνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ηνπο θαη λα νξγαλψζνπλ ηελ παξαγσγή ηνπο ρσξίο λα έρνπλ γλψζε ηεο δήηεζεο ζηελ αγνξά (Ryu, Tsukishima, Onari, 2009) Οη πξνζεγγίζεηο γηα ην δηακνηξαζκό πιεξνθόξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε Η δηάρπζε πιεξνθνξίαο γηα ηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε έρεη κειεηεζεί εθηελψο ζηε βηβιηνγξαθία ζε φξνπο κείσζεο ηνπ θαηλνκέλνπ bullwhip. Έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο ηεο δηαρείξηζεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο είλαη ν πεξηνξηζκφο 24

31 ηνπ θαηλνκέλνπ απηνχ κέζσ ηνπ δηακνηξαζκνχ πιεξνθφξεζεο θαη γλψζεο ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα. Οη ηξεηο πξνζεγγίζεηο γηα ηε δηάρπζε πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε είλαη: ν κε δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο (no information sharing/nis), ην downstream demand inference/ddi θαη ν δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε (demand information sharing/dis). Με δηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε. Γελ ππάξρεη δηακνηξαζκφο πιεξνθνξίαο γηα ηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο. ε απηή ηελ πεξίπησζε νη πξνβιέςεηο ησλ upstream κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο βαζίδνληαη απνθιεηζηηθά ζηηο παξαγγειίεο πνπ ιακβάλνπλ απφ ηα downstream κέιε. Downstream demand inference. Οη παξαγγειίεο ελφο downstream κέινπο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ζε έλα upstream κέινο πεξηέρνπλ είδε πιεξνθφξεζεο γηα ηε δήηεζε ηεο αγνξάο. Υξεζηκνπνηψληαο ην ηζηνξηθφ ησλ παξαγγειηψλ ηνπ, ην upstream κέινο κπνξεί λα ζπκπεξάλεη ηε δήηεζε ηνπ downstream κέινπο. χκθσλα κε ηελ πξνζέγγηζε DDI, ε ειάηησζε ηνπ θφζηνπο απνζέκαηνο ιφγσ ηεο δηάρπζεο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε κπνξεί λα επηηεπρζεί ρσξίο ηνλ επίζεκν δηακνηξαζκφ πιεξνθφξεζεο κε ην downstream κέινο. Γεληθά, ζηελ πξνζέγγηζε απηή, ην upstream κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο κπνξεί λα ζπκπεξάλεη ηελ ηξέρνπζα δήηεζε ηνπ ιηαλνπσιεηή, ζηεξηδφκελν ζηελ χπαξμε πξνζηηψλ καζεκαηηθψλ ζρέζεσλ. Οπζηαζηηθά, ην downstream κέινο δελ δηακνηξάδεη πιεξνθφξεζε ζρεηηθά κε ηε δήηεζε ηνπ κε ην upstream κέινο, αιιά ην upstream κέινο πξνζπαζεί λα ζπκπεξάλεη ηε δήηεζε ηνπ ιηαλνπσιεηή ρξεζηκνπνηψληαο καζεκαηηθέο εμηζψζεηο (Ali, Boylan, 2011). 25

32 Γηακνηξαζκφο πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε δήηεζε. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ε δηάρπζε ηεο πιεξνθνξίαο κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ κειψλ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ θάπνησλ επίζεκσλ κεραληζκψλ κεηάδνζεο πιεξνθνξίαο. ε απηή ηελ πεξίπησζε, νη πξνβιέςεηο βαζίδνληαη ζε πιεξνθνξίεο γχξσ απφ ηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε Οη κέζνδνη δηακνηξαζκνύ πιεξνθόξεζεο γηα ηε δήηεζε ε απηφ ην ζεκείν αμίδεη λα αλαθεξζνχκε ζηνπο δπν βαζηθνχο ηχπνπο δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο γηα ηε δήηεζε, πνπ βαζίδνληαη θαη πνηα πιεξνθφξεζε ρξεζηκνπνηείηαη ζε θάζε ζχζηεκα. Οη δπν κέζνδνη δηακνηξαζκνχ πιεξνθφξεζεο γηα ηε δήηεζε είλαη ε κέζνδνο κεηαθνξάο ηεο πξνγξακκαηηζκέλεο δήηεζεο (planned demand transferring method/pdtm) θαη ε κέζνδνο δηαλνκήο ηεο πξνβιεπφκελεο δήηεζεο (forecasted demand distributing method/fddm), (Ryu, Tsukishima, Onari, 2009). χκθσλα κε ηε κέζνδν PDTM, ν ιηαλνπσιεηήο θάλεη κηα πξφβιεςε γηα ηε δήηεζε ηεο αγνξάο. Αθνχ θάλεη έλα ζρέδην πξνκεζεηψλ, απνζπψληαο ην δηαζέζηκν απφζεκά ηνπ θαη ηελ πξνγξακκαηηζκέλε απφδεημε, κεηαθέξεη ην ζρέδην πξνκεζεηψλ ζηνλ upstream παίθηε πνπ ζπλαξκνινγεί ηα ηειηθά πξντφληα θαη ηα πξνκεζεχεη ζην ιηαλνπσιεηή. Απηφο κε ηε ζεηξά ηνπ θάλεη ην δηθφ ηνπ πιάλν γηα ηελ παξαγσγή βαζηδφκελνο ζηελ πιεξνθνξία πνπ έιαβε απφ ηνλ ιηαλνπσιεηή θαη απνθαζίδεη γηα ηελ πνζφηεηα πνπ ζα αγνξάζεη απφ ηνλ πξνκεζεπηή, ιακβάλνληαο ππ φςηλ ηηο ζπλζήθεο ηνπ απνζέκαηνο, θαη κεηαβηβάδεη ην ζρέδην πξνκεζεηψλ ζηνλ πξνκεζεπηή. ε απηή ηε κέζνδν, ε αθξίβεηα ηεο πιεξνθνξίαο πνπ δηακνηξάδεηαη κεηψλεηαη, γηαηί απαηηείηαη ρξφλνο γηα λα δεκηνπξγήζεη θάζε κέινο ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο ην ζρέδην ηνπ. Σν πιενλέθηεκα ηεο κεζφδνπ είλαη φηη επεηδή ηα upstream κέιε θάλνπλ ζρέδηα γηα ηελ παξαγσγή ηνπο βαζηδφκελα ζηηο πξνγξακκαηηζκέλεο απαηηήζεηο ησλ downstream κειψλ, κπνξνχλ λα 26