ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Transcript

1 ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ιούλιος 2015

2 Πίνακας περιεχομένων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΩΣ Η ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥ-ΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑ-ΓΗΣ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ο ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΓΕΝΙΚΑ Δημογραφικά Δεδομένα ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΔΙΚΤΥΟ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ ΚΑΙ NATURA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ & ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΜΕΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αντικειμενικοί Στόχοι και Όραμα για το Μέλλον ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ (SUPPORTING STRUCTURES) ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΠΟΥ ΕΚΧΩΡΗΘΗΚΕ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΛΕΓΧΟΣ & ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

3 3.5.2 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΟΡΑΜΑ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Ε.Π. ΥΜΕΠΠΕΡΑΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ (Ν. 4178/2013 ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ, ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕ-ΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ INTERREG EUROPE ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ESPON ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ URBACT ΙΙΙ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HORIZON ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ Π/Υ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ LIFE ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ Π/Υ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΟΣΟΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΜΕΡΟΣ Β ΑΡΧΕΙΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΡΧΕΙΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 ΕΤΟΥΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (BASELINE EMISSION INVENTORY) ΤΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΑΡΧΕΙΟΥ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟ-ΜΠΩΝ CO ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

4 4.7.4 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΡΟΣ Γ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ ΚΑΙ ΟΡΟΦΕΣ ΚΤΙΡΙΩΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΕΒΗΤΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΜΕ ΝΕΟΥΣ ΑΠΟΔΟΤΙ-ΚΟΤΕΡΟΥΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΗΛΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΕΚΤΩΝ ΓΙΑ ΖΕΣΤΟ ΝΕΡΟ ΧΡΗΣΗΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΚΙΑΣΗΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΑΝΕΜΙΣΤΗΡΩΝ ΟΡΟΦΗΣ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΚΑΤΑΝΑ-ΛΩΣΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΛΛΑΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΔΗΜΟΤΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΩΝ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΤΕΙΩΝ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΟΙΠΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. 4

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης χαρακτηρίζονται από την δυνατότητα άμεσης συμβολής στην αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στη επίτευξη των στόχων του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Μέσω των διαδικασιών άμεσης λήψης αποφάσεων σε μια σειρά κρίσιμων τομέων κατανάλωσης ενέργειας (κτιριακός τομέας, δημοτικές μεταφορές) μπορούν να προβούν στην χρήση ενεργειακά αποδοτικών τεχνολογικών εφαρμογών, οι οποίες στο μέλλον μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα περιβαλλοντικής συμπεριφοράς για τους δημότες και τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα. Η υιοθέτηση στην πράξη και προβολή αυτού του ρόλου των Δήμων, όσον αφορά στην εφαρμογή και διάδοση καινοτόμων ενεργειακών τεχνολογιών, αποτελεί έναν από τους κύριους στόχους του Συμφώνου των Δημάρχων. Η παρούσα μελέτη αφορά στην έγκριση και αδειοδότηση του έργου περιβαλλοντικού και ενεργειακού ενδιαφέροντος με τίτλο ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. Αποτελεί δέσμευση του Συμφώνου των Δημάρχων και ταυτόχρονα την κύρια Ευρωπαϊκή πολιτική πρωτοβουλία σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Ο Δήμος Νέας Προποντίδας προσχώρησε στο Σύμφωνο των Δημάρχων την 8 η Μαΐου 2014, έχοντας κατά συνέπεια την υποχρέωση πριν την παρέλευση ενός έτους (έως την 7 η Μαΐου 2015) να ολοκληρώσει και να καταθέσει Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ). Κύριος στόχος του Συμφώνου των Δημάρχων είναι η εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2020 (Climate and Energy Package). Βάσει των αντικειμενικών στόχων της συγκεκριμένης πολιτικής και των προτεινόμενων μέτρων του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, σχεδιάζονται όλες οι απαραίτητες ενέργειες για την μείωση των εκπομπών CO 2, την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την αύξηση της ενεργειακής παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές κατά 20% αντιστοίχως έως το Συγκεκριμένα προβλέπεται να καταβληθεί κάθε δυνατή επιπλέον προσπάθεια για την υπέρβαση των παραπάνω στόχων κατά την μελέτη και υλοποίησης των δράσεων. Οι παραπάνω στόχοι καθορίζουν και την ανάλυση των επιμέρους τομέων δραστηριοποίησης του Δήμου ως επιμέρους θεματικές ενότητες μελέτης, οι οποίες σχετίζονται με: 5

6 i. εκπομπές CO 2 ή αερίων του θερμοκηπίου (tonnes CO 2 ή tonnes CO 2- equivalent αντιστοίχως) ii. κατανάλωση ενέργειας, χρήσης εφαρμογών ενεργειακής αποδοτικότητας απόδοσης και εξοικονόμηση ενέργειας (MWh) iii. επιμέρους ή ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ΑΠΕ (MWh) Ο Δήμος Νέας Προποντίδας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας του Συμφώνου των Δημάρχων δεσμεύεται να προβεί σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την επίτευξη των παραπάνω αντικειμενικών στόχων. Βάσει της υπ αριθμ. 656/2015 απόφασης Δημάρχου, ανατέθηκε στην εταιρία Epsilon Σύμβουλοι Ανάπτυξης η μελέτη και σύνταξη του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας για τον Δήμο Νέας Προποντίδας. 1.2 ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΩΣ Η ΚΥΡΙΟΤΕΡΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥ- ΛΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑ- ΓΗΣ Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης διαδραματίζουν έναν ολοένα και σημαντικότερο ρόλο στην προσπάθεια αντιμετώπισης των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής. Λαμβάνοντας υπόψη ότι το 80% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σχετίζονται με το σύνολο των δραστηριοτήτων που διαδραματίζονται σε αστικές και ημιαστικές περιοχές (Covenant of Mayors, 2014) καθίστανται προφανείς οι δυνατότητες των Δήμων για την ανάληψη άμεσων σχετικών δράσεων. Το Σύμφωνο των Δημάρχων (Covenant of Mayors) αποτελεί μια από τις κυρίες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντός του πλαισίου των διεθνών ενεργειών κατά της κλιματικής αλλαγής. Συγκεκριμένα βρίσκεται την κορυφή των προτεραιοτήτων των σχετικών πολιτικών για το κλίμα και την ενέργεια. Οι αντικειμενικοί στόχοι του Συμφώνου των Δημάρχων, επεξηγούνται στην Δέσμη μέτρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αλλαγή του κλίματος και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (2020 Climate and Energy Package), βάσει της οποίας δεσμεύονται τα κράτη μέλη να μειώσουν τις εκπομπές του CO 2 και την κατανάλωση ενέργειας κατά 20% και να αυξήσουν την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές κατά 20% έως το

7 Βάσει των χαρακτηριστικών του αντικειμενικών στόχων και της συγκεκριμενοποιημένης μεθοδολογικής προσέγγισης, το Σύμφωνο των Δημάρχων αποτελεί, ως πρότυπο πρόγραμμα δράσης, το μοναδικό αυτού του είδους που αποσκοπεί στην άμεση δραστηριοποίηση των τοπικών διοικητικών φορέων προς την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων που έχουν θεσπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, έχει χαρακτηρισθεί από ένα πλήθος ανεξάρτητων οργανισμών και ιδρυμάτων στην Ευρώπη που σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια, ως ένα πρότυπο μοντέλο διακρατικών δράσεων για το περιβάλλον και την αειφόρο ανάπτυξη. Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης που έχουν υπογράψει το Σύμφωνο των Δημάρχων, συμβάλλουν στην ευρύτερη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια, μέσω της επίσημης ενυπόγραφης δέσμευσης ότι θα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για την υπέρβαση των σχετικών στόχων. Αυτό πραγματοποιείται μέσω της σύνταξης, εκτέλεσης και συνεχούς εποπτείας ενός εξατομικευμένου σχεδίου δράσης για την μείωση των εκπομπών CO 2, την μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης και την αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η επίσημη νομική δέσμευση των υπογραφόντων Δήμων, οφείλει να μεταφράζεται σε απτά και συγκεκριμένα μέτρα και έργα. Οι υπογράφοντες δήμαρχοι αποδέχονται την ενεργό συμμετοχή τους στην υποβολή εκθέσεων εποπτείας και την συνεργασία τους κατά τις διαδικασίες υλοποίησης και επίβλεψης των σχεδίων δράσης. Παράλληλα, αποδέχονται την παύση της συμμετοχής τους στο Σύμφωνο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις σχετικές διατάξεις του. Σημαντική είναι, επίσης, και η δέσμευση για άμεση διάθεση επαρκούς ανθρωπίνου δυναμικού και τεχνογνωσίας, καθώς και προσπαθειών κινητοποίησης του κοινωνικού συνόλου εντός της επικράτειας τους, με στόχο την ενημέρωση τους και την ενεργό συμβολή τους κατά την τελική επίτευξη των επιμέρους στόχων (συνήθη παραδείγματα είναι η διοργάνωση τοπικών Ημερών Ενέργειας καθώς και η δικτύωση τους με άλλους Δήμους). Για την αποτελεσματική καθοδήγηση και υποστήριξη των Δήμων, έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του Συμφώνου των Δημάρχων, συγκεκριμένη μεθοδολογία για την σύνταξη και εφαρμογή σχεδίων δράσης. Σημαντικό ρόλο κατά την εφαρμογή των σχεδίων δράσης αειφόρου ενέργειας διαδραματίζουν και οι Επίσημοι Υποστηρικτές του Συμφώνου (Covenant Coordinators). Πρόκειται για το σύνολο των δημόσιων διοικήσεων, οι οποίες δύνανται 7

8 να παρέχουν στρατηγική καθοδήγηση, καθώς και οικονομική και τεχνική υποστήριξη στους Δήμους που έχουν υπογράψει το Σύμφωνο αλλά δεν διαθέτουν τις αναγκαίες τεχνικές δεξιότητες ή πόρους για την υλοποίηση των επιμέρους δεσμεύσεων. Υποστηρικτές του Συμφώνου αποτελούν οι αποκεντρωμένες διοικητικές υπηρεσίες, όπως οι περιφέρειες, οι νομαρχίες, καθώς και διάφοροι εθνικοί οργανισμοί οι οποίοι σχετίζονται με το κλίμα και την ενέργεια. Εκτός από την από την οικονομική υποστήριξη, οι επίσημοι υποστηρικτές του Συμφώνου, έχουν την δυνατότητα να συμβάλουν στην καταγραφή των εκπομπών CO 2 και στις αρχικές ενέργειες σύνταξης ενός σχεδίου δράσης. Έτσι, θεωρούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση σημαντικοί παράγοντες συνεργασίας του Γραφείου του Συμφώνου των Δημάρχων, καθώς διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην προσέγγιση των τοπικών αρχών της περιοχής τους και στην παροχή προς τους υπογράφοντες το σύμφωνο της απαραίτητης τεχνικής, οικονομικής, διοικητικής και πολιτικής υποστήριξης προκειμένου να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις του. 1.3 ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ Το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας (ΣΔΑΕ) αποτελεί μια αναλυτική μελέτη εφαρμογής, βάσει της οποίας ο Δήμος θα εκπληρώσει τους στόχους για το κλίμα και την ενέργεια που περιλαμβάνονται στο Σύμφωνο των Δημάρχων έως το Αποτελεί την πρακτική εφαρμογή της πολιτικής δέσμευσης του Δήμου για την λήψη συγκεκριμένων μέτρων και την εκτέλεση των αναγκαίων έργων προς αυτήν την κατεύθυνση. Τα κυριότερα μέρη ενός Σχεδίου Δράσης είναι η αναλυτική καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, η σύνταξη του αρχείου απογραφής CO 2 και κατανάλωσης ενέργειας που περιλαμβάνει όλα τα αναγκαία στοιχεία αναφοράς και τον σχεδιασμό των μέτρων για την επίτευξη των ελάχιστων στόχων που καθορίζονται από το Σύμφωνο των Δημάρχων. Βάσει των δεδομένων απογραφής των εκπομπών CO 2 και ενεργειακής κατανάλωσης, προσδιορίζονται οι κυριότεροι τομείς προτεραιότητας και οι επιμέρους βέλτιστες προοπτικές εκπλήρωσης των στόχων της Ευρωπαϊκής πολιτικής για το κλίμα και την ενέργεια. Στο Σχέδιο Δράσης πραγματοποιείται μια ανάλυση των καταλληλότερων ανά περίπτωση τεχνολογικών λύσεων σε συνδυασμό με τα ισχύοντα χρονοδιαγράμματα και τις σχετικές αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης, με στόχο την άμεση πρακτική εφαρμογή ενός μακροχρόνιου σχεδιασμού. Κάθε Δήμος δεσμεύεται για την τελική παράδοση 8

9 του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, το αργότερο εντός ενός έτους κατόπιν της επίσημης υπογραφής του Συμφώνου των Δημάρχων. Σε κάθε Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια περιλαμβάνονται τα βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα που έχουν καθοριστεί για την υλοποίηση της συνολικής στρατηγικής, όπως αναγράφονται στις επιμέρους προγραμματικές ενότητες του επιχειρησιακού σχεδίου του Δήμου οι επιδιωκόμενοι στόχοι μείωσης των εκπομπών CO 2, μείωσης της κατανάλωσης ενέργεια και αύξησης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα χρονικά πλαίσια, οι εκχωρούμενες αρμοδιότητες και τα διατιθέμενα κονδύλια του προϋπολογισμού. Ένα Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας δεν είναι ένα άκαμπτο και αδιαπραγμάτευτο κείμενο, καθώς σε βάθος χρόνου κάποιες συνθήκες, επιμέρους παράγοντες και στοιχεία ενδιαφέροντος ενδέχεται να μεταβληθούν σημαντικά. Για αυτό το λόγο κρίνεται σκόπιμο σε ορισμένες περιπτώσεις να αναθεωρηθεί μερικώς, καθώς η εφαρμογή των δράσεων παρέμβασης εξελίσσεται στο χρόνο και δίνει τα πρώτα αποτελέσματα προσφέροντας παράλληλα και μια άμεση πρακτική εμπειρία. Το Σύμφωνο των Δημάρχων αφορά δράσεις σε τοπικό επίπεδο εντός της αρμοδιότητας του Δήμου. Οι δεσμεύσεις του Συμφώνου αφορούν σε ολόκληρη την γεωγραφική και διοικητική επικράτεια του Δήμου. Επιπλέον, οι σχετικές δεσμεύσεις αφορούν τόσο στο πλαίσιο δραστηριοποίησης του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Παρά το γεγονός ότι η άμεση εφαρμογή μέτρων στον δεύτερο τομέα είναι περιορισμένη, υπάρχει η δυνατότητα παροχής κινήτρων και οικονομοτεχνικής υποστήριξης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα με την επίτευξη των αντικειμενικών στόχων όσον αφορά το κλίμα και την ενέργεια, η τοπική αυτοδιοίκηση αναμένεται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην υλοποίηση των παρεμβάσεων και να λειτουργήσει ως παράδειγμα προς μίμηση, τόσο για τους δημότες όσο και για τον τρόπο λειτουργίας άλλων Δήμων. Αυτό πραγματοποιείται μέσω της λήψης και υλοποίησης μέτρων υποδειγματικού χαρακτήρα όσον αφορά στους κρισιμότερους τομείς που άπτονται των αρμοδιοτήτων του (κτιριακές υποδομές και εγκαταστάσεις, δημοτικές μεταφορές). Ειδικότερα, σε σχέση με τις υπολογιστικές προσεγγίσεις μείωσης των εκπομπών CO 2 παρέχεται η δυνατότητα επιλογής (βάσει της επίσημης μεθοδολογίας σύνταξης Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας) μεταξύ απόλυτης μείωσης εκπομπών CO 2 σε τοπικό επίπεδο (absolute reduction) ή κατά κεφαλή μείωσης εκπομπών CO 2 (per capita reduction). 9

10 Οι βασικές κατηγορίες μελέτης οι οποίες συμπεριλαμβάνονται στην εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, είναι ο τομέας των κτιριακών υποδομών και εγκαταστάσεων, ο τομέας των μεταφορών και ο τομέας των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αναλυτικότερα σε ένα Σχέδιο Δράσης μπορεί να συμπεριλαμβάνονται και δράσεις που σχετίζονται με την τοπική παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας (σχεδιασμός και εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών Συστημάτων, Αιολικής Ενέργειας, Συμπαραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης) καθώς και παραγωγής Θέρμανσης/Ψύξης (Τηλεθέρμανση, Τηλεψύξη, Γεωθερμική Ενέργεια), εφόσον υπάρχουν. Επιπρόσθετα, απαιτείται να συμπεριλαμβάνονται όλοι οι τομείς, στους οποίους ο Δήμος μπορεί να επηρεάσει μακροπρόθεσμα την ενεργειακή κατανάλωση (π.χ. μέσω χωροταξικού ή πολεοδομικού σχεδιασμού, διοικητικής αναδιάρθρωσης ή αναθεώρησης των λειτουργικών του χαρακτηριστικών). Επίσης, μπορεί να παρέχει κίνητρα όσον αφορά στη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων και υπηρεσιών (energy efficient products and services), καθώς και την προώθηση της αλλαγής των συνήθων καθημερινών πρακτικών ενεργειακής κατανάλωσης (σε συνεργασία με αντίστοιχους σχετικούς φορείς). Ανάλογα με τον χαρακτήρα των οικονομικών δραστηριοτήτων εντός της επικράτειας ενός Δήμου, δίνεται η επιπρόσθετη δυνατότητα, σχεδιασμού επιμέρους δράσεων και στον βιομηχανικό τομέα εάν υφίσταται υψηλή ενεργειακή κατανάλωση και εκπομπές CO 2. Κάτι τέτοιο είναι προαιρετικό και δεν αποτελεί προτεραιότητα του Συμφώνου των Δημάρχων καθώς υπάρχουν άλλες πολιτικές πρωτοβουλίες προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά αποσκοπεί κυρίως στην πληρέστερη και πιο ολοκληρωμένη μελέτη των ενεργειακών χαρακτηριστικών ενός Δήμου. Βάσει μιας λεπτομερούς ανάλυσης των στοιχείων ενδιαφέροντος και της γενικότερης υφιστάμενης κατάστασης, καθιερώνεται ένα πρότυπο πλαίσιο αναφοράς σχετικά με: την υφιστάμενη χρήση τεχνολογιών φιλικές προς το περιβάλλον. Το είδος, την ζήτηση και την κατανάλωση ενέργειας το ισοζύγιο εκπομπών CO 2 τις ανάγκες που σχετίζονται με το ανθρώπινο δυναμικό και το θεσμικό λειτουργικό πλαίσιο ενός Δήμου Στόχος του παραπάνω πλαισίου είναι ο καθορισμός αρχικών μεγεθών αναφοράς για τον προσδιορισμό των απαραίτητων ενεργειών που αποσκοπούν στην μείωση της 10

11 ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2. Η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης ενός Δήμου πριν την εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης, αποτελεί σημαντικό μέρος της μελέτης καθώς κρίνει άμεσα την αποτελεσματικότητα της σε βάθος χρόνου. Η αποτύπωση πραγματοποιείται μέσω των παρακάτω ενεργειών: i. Συλλογή και ανάλυση στοιχείων που σχετίζονται με το ισοζύγιο εκπομπών CO 2, είδος και κατανάλωση ενέργειας, είδος και επίπεδο παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δημογραφικά, μορφολογικά, περιβαλλοντικά, γεωχωρικά, χωροταξικά, πολεοδομικά, κλιματολογικά, λειτουργικά και διοικητικά στοιχεία εντός της επικράτειας του Δήμου. ii. Χρήση ερωτηματολογίων και εκτέλεση συνεντεύξεων στους δημοτικούς υπαλλήλους που έχουν με αρμοδιότητες σχετικές με το αντικείμενο μελέτης ενός Σχεδίου Δράσης. iii. Ενδελεχής βιβλιογραφική έρευνα και αποτίμηση των αποτελεσμάτων σχετικών μελετών. Βάσει αυτών των δεδομένων, θα πραγματοποιηθεί μια ανάλυση των προοπτικών εφαρμογής καινοτόμων ενεργειακών τεχνολογιών τόσο των συνήθων εμπορικών όσο και των πιο εξεζητημένων σε ερευνητικό επίπεδο (στους τομείς των κτιριακών εγκαταστάσεων και των μεταφορών) έχοντας ως στόχο την εκτίμηση της δυνατότητας τους να μειώσουν τις εκπομπές CO 2, την οικονομική τους αποδοτικότητα και την δυνατότητα εφαρμογής τους σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας του Δήμου Νέας Προποντίδας θα αποτελείται από τις τρεις παρακάτω θεματικές ενότητες: ΜΕΡΟΣ Α - Συνολική Στρατηγική, όπου θα παρουσιαστούν οι σκοποί και οι στόχοι του Σχεδίου σε συνδυασμό με τις οργανωτικές και οικονομικούς παραμέτρους. ΜΕΡΟΣ Β - Αρχείο Απογραφής Ενέργειας και Εκπομπών CO 2 Έτους Αναφοράς (Baseline Emission Inventory), όπου θα γίνει θα γίνει η παρουσίαση της συλλογής των αποτελεσμάτων και ποσοτικοποίηση των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του Δήμου. 11

12 ΜΕΡΟΣ Γ - Σχεδιασμός Δράσεων και Μέτρων, Ειδικότερα σε αυτό, περιγράφονται οι κυριότερες δράσεις υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Για κάθε μέτρο που προτείνεται στο Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, υπάρχει σύνδεση με τον αντίστοιχο τομέα δραστηριοποίησης και σύντομη περιγραφή, με εκτίμηση του οφέλους που θα προκύψει, του κόστους και της αναμενόμενης εξοικονόμησης ενέργειας, μείωσης των εκπομπών CO 2 και αύξησης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 1.4 ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ I IΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ 1 Ν. 3852/2010 (ΦΕΚ Α /87/ ) Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. ΚΤΙΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 1 Energy Performance of Buildings Directive (2002/91/EC). 2 Κ.ΕΝ.Α.Κ. - Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων. 3 Τεχνική Οδηγία 2012/27/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Νόμος 3661/2008 (ΦΕΚ 89/Α/ ), Μέτρα για τη μείωση της 4 ενεργειακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις. Νόμος 3855/2010 Μέτρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την 5 τελική χρήση, ενεργειακές υπηρεσίες και άλλες διατάξεις. ΚΥΑ Δ6/Β/14826 (ΦΕΚ 1122/Β/ ), Μέτρα για τη βελτίωση της 6 ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα. ΚΥΑ Δ6/Β/ ΚΕΝΑΚ (ΦΕΚ 407/Α/ ), Έγκριση Ενεργειακής 7 Απόδοσης Κτιρίων. Οδηγία 2010/31/ΕΕ για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων (αναδιατύπωση 8 της EPBD/2002). IIΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 1 Directive 93/116/EC relating to the fuel consumption of motor vehicles. 2 Directive 2003/30/EC on the promotion of the use of bio-fuels for other renewable fuels for transport. Οδηγία 2009/33/ΕΚ σχετικά με την προώθηση καθαρών και ενεργειακά 3 αποδοτικών οχημάτων οδικών μεταφορών. ΙV ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 1 Νόμος 3151/ Τεχνική Οδηγία 2001/77/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Προαγωγή της Ηλεκτρικής Ενέργειας που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. 3 Τεχνική Οδηγία 2009/28/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Προώθηση χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. 4 Τεχνική Οδηγία 2004/8/EC του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Προώθηση της συμπαραγωγής ενέργειας βάσει της ζήτησης για χρήσιμη θερμότητα στην εσωτερική αγορά ενέργειας. 12

13 5 Νόμος 3468/2006 Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις. 6 Directive 2006/32/EC on energy end-use efficiency and energy services. 7 Νόμος 3175/2003 Περί Αξιοποίησης Γεωθερμικού Δυναμικού. 8 Νόμος 3851/2010, Επιτάχυνση της ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. 9 ΚΥΑ (ΦΕΚ 1079/Β/ ), Ειδικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών Συστημάτων σε κτιριακές εγκαταστάσεις και ιδίως σε δώματα και στέγες κτιρίων. 13

14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ο ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ 2.1 ΓΕΝΙΚΑ Ο Δήμος Νέας Προποντίδας βρίσκεται στον Νομό Χαλκιδικής και ανήκει διοικητικά στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Συστάθηκε την 1 η Ιανουαρίου 2011 βάσει του Νόμου 3852/2010, Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης και αποτελεί την διοικητική συνένωση τριών προϋπαρχόντων Δήμων, αυτών της Νέας Καλλικράτειας, Νέων Μουδανιών και Νέας Τρίγλιας. Έδρα του είναι τα Νέα Μουδανιά, ενώ οι τρεις δημοτικές ενότητες του Δήμου και οι εν λόγω οικισμοί φαίνονται στον παρακάτω Πίνακα 2.1 και στην Εικόνα 2.1: Πίνακας 2.1 Δημοτικές & Τοπικές ενότητες του Δήμου Νέας Προποντίδας ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΝΕΑ ΜΟΥΔΑΝΙΑ ΝΕΑ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑ ΝΕΑ ΤΡΙΓΛΙΑ Δημοτική Κοινότητα Νέων Μουδανιών ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ & ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Δημοτική Κοινότητα Νέας Καλλικράτειας Δημοτική Κοινότητα Νέας Τρίγλιας Νέα Μουδανιά Νέα Καλλικράτεια Νέα Τρίγλια Δημοτική Κοινότητα Σημάντρων Τοπική Κοινότητα Αγίου Παύλου Παραλία Νέας Τρίγλιας Σήμαντρα Άγιος Παύλος Τοπική Κοινότητα Ελαιοχωρίων Τοπική Κοινότητα Αγίου Μάμαντος Νέα Ηράκλεια Ελαιοχώρια Άγιος Μάμας Τοπική Κοινότητα Λακκώματος Τοπική Κοινότητα Κρήνης Παπά Αλώνι Λάκκωμα Κρήνη Πόρτες Τοπική Κοινότητα Νέας Γωνιάς Τοπική Κοινότητα Νέας Τενέδου Τοπική Κοινότητα Αγίου Παντελεήμονος Νέα Γωνιά Νέα Τένεδος Άγιος Παντελεήμων Νεοχωράκιον Τοπική Κοινότητα Νέων Πλαγίων Τοπική Κοινότητα Διονυσίου Τοπική Κοινότητα Νέων Σιλάτων Μετόχι Διονυσίου Νέα Σίλατα Νέα Πλάγια Μουριές Ροδόκηπος Τοπική Κοινότητα Πετραλώνων Παραλία Διονυσίου Σωζόπολη Πετράλωνα Τοπική Κοινότητα Ζωγράφου Ζωγράφου Τοπική Κοινότητα Νέας Ποτίδαιας Νέα Ποτίδαια Τοπική Κοινότητα Πορταριάς Παραλία Πορταριάς Πορταριά Τοπική Κοινότητα Φλογητών Φλογητά 14

15 Η γεωγραφική έκταση του νέου Δήμου είναι 380,77 km 2 και ο πληθυσμός του ανέρχεται σε κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 της ΕΛΣΤΑΤ ( κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001). Τα γεωγραφικά όρια των τριών δημοτικών ενοτήτων της Νέας Καλλικράτειας, Νέας Τρίγλιας και Νέων Μουδανιών φαίνονται στην Εικόνα 2.1, ενώ τα ευρύτερα γεωγραφικά όρια και οι κυριότεροι οικισμοί του Δήμου Νέας Προποντίδας φαίνονται στην Εικόνα 2.2: Εικόνα 2.1 Χάρτης Γεωγραφικών Ορίων Δήμου Νέας Προποντίδας Δ.Ε. Νέας Καλλικράτειας Δ.Ε. Νέας Τρίγλιας Δ.Ε. Νέων Μουδανιών Εικόνα 2.2 Χάρτης Γεωγραφικών Ορίων Δήμου Νέας Προποντίδας 15

16 2.2 Δημογραφικά Δεδομένα Η πληθυσμιακή ανάλυση των επιμέρους οικισμών του Δήμου, αποτελεί χρήσιμο εργαλείο κατά την ανάλυση των υφιστάμενων τάσεων σχετικά με τις ανθρωπογενείς και οικονομικές δραστηριότητες. Κατά συνέπεια, μπορούν να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα όσον αφορά στην ενεργειακή κατανάλωση και τις εκπομπές CO 2. Κατόπιν της υποχρεωτικής σύνταξης του απαιτούμενου Αρχείου Απογραφής Ενέργειας και Εκπομπών CO 2 (ΒΕΙ), δίνεται η δυνατότητα μια λεπτομερούς και αποτελεσματικότερης ανάλυσης των δράσεων παρέμβασης προς την κατεύθυνση της αειφόρου ανάπτυξης. Ο Δήμος Νέας Προποντίδας είναι ένας δήμος με μεγάλες περιοχές παραθεριστικών κατοικιών. Αυτό σημαίνει ότι ο μόνιμος πληθυσμός είναι σημαντικά μικρότερος από αυτόν που εξυπηρετεί κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών. Για τον λόγο αυτό, ο αριθμός των κατοικιών που είναι καταγεγραμμένος είναι αρκετά μεγαλύτερος από το σύνολο του πληθυσμού της περιοχής ( καταγεγραμμένες κατοικίες έναντι μόνιμου πληθυσμού). Πίνακας 2.2 Συγκεντρωτικά στοιχεία πληθυσμού Δήμου Νέας Προποντίδας 2011 ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Μόνιμος Πληθυσμός Νόμιμος Πληθυσμός Αριθμός Κανονικών & μη κανονικών κατοικιών ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ Έτσι, κατά την απογραφή του 2011, ο μόνιμος πληθυσμός που απογράφηκε ήταν άτομα. Από αυτά, τα ήταν ο νόμιμος πληθυσμός του Δήμου, δηλαδή ο συνολικός πληθυσμός που δήλωσε την ελληνική υπηκοότητα και ότι διαμένει μόνιμα στην περιοχή, ενώ ένα σύνολο πληθυσμού ατόμων ήταν αλλοδαποί που εργάζονται περιστασιακά στο Δήμο. Η κατανομή του πληθυσμού σε επίπεδο Δημοτικών Ενοτήτων αλλά και σε υψηλότερο βαθμό ανάλυσης (δηλ. σε επίπεδο οικισμών) για όλη την γεωγραφική επικράτεια του Δήμου Νέας Προποντίδας, παρουσιάζεται στα παρακάτω διαγράμματα: 16

17 Διάγραμμα 2.1 Κατανομή Πληθυσμού Δήμου Νέας Προποντίδας σε επίπεδο Δημοτικών Ενοτήτων ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΑΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ Σύνολο Πληθυσμού: κάτοικοι ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ Η μεγαλύτερη κατανομή πληθυσμού, σε σχέση με το σύνολο του Δήμου, γίνεται κατά πρώτο λόγο στη δημοτική ενότητα των Νέων Μουδανιών και κατά δεύτερο σε αυτόν της Νέας Καλλικράτειας. Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 2.2, στη δημοτική ενότητα Νέας Καλλικράτειας, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού διαμένει στην Νέα Καλλικράτεια, ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού διαμένει στην κοινότητα Λακκώματος. Διάγραμμα 2.2 Κατανομή πληθυσμού στους επιμέρους οικισμούς της Δ.Ε. Νέας Καλλικράτειας Νέα Καλλικράτεια ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΑΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Σύνολο Πληθυσμού: κάτοικοι Άγιος Παύλος Νέα Ηράκλεια Λάκκωμα Νέα Γωνιά Νεοχωράκιο Νέα Σύλλατα Ροδόκηπος Σωζόπολη ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ 17

18 Στο παρακάτω διάγραμμα 2.3, φαίνεται ότι στη δημοτική ενότητα Νέων Μουδανιών, το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού διαμένει κυρίως στην κοινότητα Νέων Μουδανιών και στην κοινότητα των Σημάντρων. Διάγραμμα 2.3 Κατανομή Πληθυσμού σε επίπεδο οικισμών της Δ.Ε. Νέων Μουδανιών ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΩΝ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ Σύνολο Πληθυσμού: Νέα Μουδανιά Σήμαντρα Άγιος Μάμας Παπά Αλώνι Πόρτες Άγιος Παντελεήμων Διονυσίου Μουριές Παραλία Διονυσίου Ζωγράφου Νέα Ποτίδαια Παραλία Πορταριάς Πορταριά Φλογητά ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ Όσον αφορά την δημοτική ενότητα Νέας Τρίγλιας, στο Διάγραμμα 2.4 φαίνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού διαμένει στην κοινότητα Νέας Τρίγλιας, ενώ δεύτερη κοινότητα σε πληθυσμό είναι τα Νέα Πλάγια. Διάγραμμα 2.4 Κατανομή Πληθυσμού σε επίπεδο οικισμών της Δ.Ε. Νέας Τρίγλιας ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΕΑΣ ΤΡΙΓΛΙΑΣ Νέα Τρίγλια 348 Παραλία Νέας Τρίγλιας Ελαιοχώρια Κρήνη Νέα Τένεδος 344 Μετόχι Νέα Πλάγια Πετράλωνα 31 Πληθυσμός Δ.Ε. Νέας Τρίγλιας: κάτοικοι ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ 18

19 Η κατανομή του πληθυσμού της περιοχής μελέτης δείχνει ομοιομορφία μεταξύ ανδρών και γυναικών, με ελάχιστα μεγαλύτερο το ποσοστό των γυναικών. Οι ηλικίες μεταξύ καθώς και άνω των 70 ετών φαίνονται ελάχιστα αυξημένες σε ποσοστά σε σχέση με τις ηλικίες μεταξύ 50-69, ενώ οι ηλικίες μεταξύ 0-29 ετών έχουν αρκετά μικρότερα ποσοστά με αυτά των ηλικιών μεταξύ να είναι τα χαμηλότερα όλων. Διάγραμμα 2.5 Ηλικιακή διάρθρωση Πληθυσμού Δήμου Νέας Προποντίδας Κατανομή πληθυσμού Δήμου Νέας Προποντίδας Το μορφωτικό επίπεδο των δημοτών είναι χαμηλό έως μεσαίο, καθώς το 42% των κατοίκων είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ενώ το 32% των κατοίκων έχουν αποφοιτήσει μόνο από το δημοτικό. Το ποσοστό των κατοίκων που έχουν ανώτερο μορφωτικό επίπεδο φτάνει μόλις στο 12%. Ενεργός και μη-ενεργός πληθυσμός Μόλις το 41% των κατοίκων της περιοχής μελέτης ανήκουν στον ενεργό πληθυσμό του Δήμου, ενώ το 24% είναι συνταξιούχοι, το 15% είναι μαθητές ή σπουδαστές και το 12% ασχολείται με τα οικιακά. Στο Γράφημα 2.6 παρουσιάζεται λεπτομερώς η διάρθρωση του πληθυσμού του Δήμου Νέας Προποντίδας. Γράφημα 2.6 Διάρθρωση πληθυσμού Δήμου Νέας Προποντίδας 12% Διάθρωση πληθυσμού Δήμου Νέας Προποντίδας 24% 8% 15% 32% 9% Απασχολούμενοι Ζητούσαν Εργασία Μαθητές / Σπουδαστές Συνταξιούχοι Οικιακά ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ 19

20 Όπως προκύπτει από τα στοιχείο της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, ο πληθυσμός του Δήμου Νέας Προποντίδας απασχολείται κυρίως στον τριτογενή τομέα, σε ποσοστό 60%, ενώ ο υπόλοιπος ενεργός πληθυσμός μοιράζεται μεταξύ του δευτερογενούς (21%) και του πρωτογενούς τομέα (19%). Οι άνεργοι το 2011 ανέρχονται στο 9% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Γράφημα 2.7 Απασχόληση Πληθυσμού ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας του Δήμου Νέας Προποντίδας 60% 19% 21% Πρωτογενής Δευτερογενής Τριτογενής ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ Οι κατανομές πληθυσμού σε σχέση με τα γεωγραφικά όρια ενός ΟΤΑ, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κατανάλωση ενέργειας λόγω μεταφορών, οδοφωτισμού, αλλά και λόγω αναγκών θέρμανσης, ψύξης και κλιματισμού στις κτιριακές εγκαταστάσεις. Έτσι λαμβάνεται μια αναλυτικότερη εικόνα και καθορίζονται σε πρώτο στάδιο οι τομείς δράσης προτεραιότητας σε χωρικό επίπεδο για ένα Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. 2.3 ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής, το οποίο βρίσκεται κοντά στο επίπεδο της θάλασσας, χαρακτηρίζεται από έλλειψη εκτενών δασικών εκτάσεων, την ύπαρξη ήπιων λόφων και εκτάσεις γεωργικής καλλιέργειας με κυριότερο χαρακτηριστικό το ευρύ παραθαλάσσιο μέτωπο. Γεωμορφολογικά η έκταση του Δήμου Νέας Προποντίδας χαρακτηρίζεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της από υψομετρικό ανάγλυφο με μικρές κλίσεις. Η σταδιακή υψομετρική αύξηση παρατηρείται από την ακτή προς την ενδοχώρα του Νομού Χαλκιδικής. Η ομοιομορφία του πεδινού τοπίου χωρίς έντονες υψομετρικές διακυμάνσεις, με απρόσκοπτη ορατότητα προς όλες τις κατευθύνσεις (σε αντίθεση με το έντονο και ανομοιόμορφο φυσικό περιβάλλον των νότιων ακτών της Χαλκιδικής) συνέβαλλαν 20

21 στην αύξηση της τουριστικής δραστηριότητας στην περιοχή κυρίως κατά την διάρκεια των θερινών μηνών. Οι θαλάσσιες ακτές αποτελούν τον σημαντικότερο φυσικό και οικονομικό πόρο του Δήμου Νέας Προποντίδας, λόγω των αλιευτικών και παραθεριστικών δραστηριοτήτων. Στην πλειοψηφία τους είναι αμμώδεις, ευρείας έκτασης και με ήπιες κλίσεις στις υποθαλάσσιες περιοχές. Η ευνοϊκές συνθήκες για τουριστική ανάπτυξη κατά τους θερινούς μήνες και η καθαρότητα των ακτών, συμβάλλουν στην συγκέντρωση σημαντικού αριθμού επισκεπτών-παραθεριστών στην ευρύτερη περιοχή. Από την άλλη πλευρά, τα προβλήματα που προκύπτουν (εξάντληση υδάτινων αποθεμάτων υφαλμύρωση) και οφείλονται στην υπερεκμετάλλευση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, με αποτέλεσμα να απειλείται η βιωσιμότητα του υπόγειων υδάτινων πόρων και η μελλοντική υδροδότηση της περιοχής, εάν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα προστασίας των υδάτινων πόρων. Η συνεχής οικιστική ανάπτυξη της περιοχής και η αυξημένη τουριστική κίνηση, ιδιαίτερα στους παραλιακούς οικισμούς του Δήμου, προκαλεί μεγαλύτερες ανάγκες για ανεύρεση και διενέργεια νέων γεωτρήσεων, οι οποίες δυσχεραίνουν την υφιστάμενη κατάσταση. Δημοτική Ενότητα Νέας Καλλικράτειας: Η έκταση που περιλαμβάνεται σε αυτήν την Δημοτική Ενότητα χαρακτηρίζεται από πεδινές εκτάσεις, ομαλό γεωμορφολογικό ανάγλυφο και μικρές υψομετρικές διαφορές μεταξύ των ψηλότερων και χαμηλότερων σημείων (από 0 έως 7m από την επιφάνεια της θάλασσας). Την συγκεκριμένη περιοχή διασχίζει το Κούριο ρέμα, που εκβάλει στον Θερμαϊκό Κόλπο. Δημοτική Ενότητα Τρίγλιας: Χαρακτηρίζεται από ήπιο γεωμορφολογικό ανάγλυφο με μια σταθερή ανηφορική κλίση από την θάλασσα προς τους ορεινούς όγκους του Νομού Χαλκιδικής. Στα όρια της Δημοτικής Ενότητας Τρίγλιας με τον Δήμο Πολυγύρου βρίσκεται ο ορεινός όγκος με ο τοπωνύμιο Ύψωμα ή Μικρή Κατσίκα πλούσιος σε ασβεστολιθικά πετρώματα και ανάπτυξη λατομικών δραστηριοτήτων. Επί του συγκεκριμένου ορεινού όγκου βρίσκονται και τα χωριά της Κρήνης και των Πετραλώνων. Κατά μήκος της παραλιακής ζώνης παρατηρείται στους επιμέρους οικισμούς συνεχής αστική δόμηση. Χαρακτηριστική είναι επίσης και η απουσία υψηλής και πυκνής βλάστησης σε όλη την έκταση της Δημοτικής Ενότητας Τρίγλιας. Παράλληλα όμως, το φυσικό περιβάλλον της Δ.Ε. Τρίγλιας χαρακτηρίζεται από τα χαμηλά υψόμετρα και τις ήπιες κλίσεις του αναγλύφου. Η γενική εικόνα του τοπίου, είναι η κλιμακούμενη ανύψωση του ανάγλυφου από τα παράλια προς την ενδοχώρα, η έλλειψη δασικών εκτάσεων, οι γεωργικές χρήσεις και το παραθαλάσσιο μέτωπο. Οι τοπικοί οικισμοί με το υψηλότερο υψόμετρο είναι η Κρήνη (280μ.) και τα Πετράλωνα 21

22 (270μ.), ενώ κορύφωση της ανύψωσης αυτής αποτελεί ο ορεινός όγκος με το τοπωνύμιο «Κατσίκα». Το μωσαϊκό του τοπίου, συνθέτουν η θάλασσα, οι εκτεταμένες καλλιέργειες, καθώς και η απουσία δασικών εκτάσεων. Δημοτική Ενότητα Μουδανιών: Χαρακτηρίζεται από ήπιο γεωμορφολογικό ανάγλυφο με μια σταθερή και ήπια ανηφορική κλίση από την θάλασσα προς τους ορεινούς όγκους της ενδοχώρας του Νομού Χαλκιδικής. Χαρακτηριστική είναι η συνεχής αστική δόμηση κατά μήκος της παραλιακής ζώνης στους επιμέρους οικισμούς καθώς και ύπαρξη εκτεταμένων καλλιεργειών και η απουσία δασικών εκτάσεων. Η ακτογραμμή είναι ομαλή με παραλίες μεγάλου μήκους ΔΙΚΤΥΟ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA 2000 Εικόνα 2.3 Λιμνοθάλασσα Αγίου Μάμα εντός του Δικτύου NATURA

23 2.3.2 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ NATURA 2000 (Ecological Network of Protected Areas) Το Natura 2000 αποτελεί ένα ευρωπαϊκό δίκτυο περιοχών (Τόπων Κοινοτικής Σημασίας Ειδικών Ζωνών Διατήρησης και Ζωνών Ειδικής Προστασίας), το οποίο λειτουργεί µε κοινούς ευρωπαϊκούς κανόνες. Στις περιοχές αυτές πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα διαχείρισης, να αποφεύγεται η υποβάθμιση και η σημαντική όχληση και να εφαρμόζεται η δέουσα εκτίμηση των επιπτώσεων, σχεδίων, έργων και δραστηριοτήτων. Το Δίκτυο Natura 2000 αποτελεί εργαλείο εφαρμογής της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη φύση και τη βιοποικιλότητα. Το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του Δικτύου Natura 2000 έχει αποτυπωθεί στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου ορίζεται ότι µέσα στο 2012 θα πρέπει να έχει υλοποιηθεί σημαντικό μέρος του Δικτύου. Το 2012 είναι και η καταληκτική χρονολογία που τίθεται από την Οδηγία των Οικοτόπων για τους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας, καθώς έξι έτη μετά το χαρακτηρισμό τους οι Τόποι Κοινοτικής Σηµασίας (ΤΚΣ) πρέπει να οριστούν ως Ειδικές Ζώνες ιατήρησης (ΕΖ ) και να καθοριστούν για αυτές προτεραιότητες και µέτρα. Αντίστοιχα, απαιτείται και η προστασία των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) για την ορνιθοπανίδα, για τις οποίες δεν υπάρχει µέσα στο κείµενο της Οδηγίας 79/409 συγκεκριµένη χρονική δέσµευση, αλλά η επιταγή να υλοποιηθεί το ίκτυο άµεσα. Σε µεγάλο µέρος της έκταση του Natura 2000 έχει πραγµατοποιηθεί αναλυτική χαρτογράφηση των τύπων οικοτόπων στο πλαίσιο του προγράµµατος «Αναγνώριση και περιγραφή των τύπων οικοτόπων σε περιοχές ενδιαφέροντος για την διατήρηση της φύσης», το οποίο εκπονήθηκε µε χρηµατοδότηση από το Β και Γ ΚΠΣ ( ). Στο πλαίσιο του έργου αυτού παρήχθησαν αναλυτικοί χάρτες βλάστησης τύπων οικοτόπων κλίµακας 1:50.000, οι οποίοι παρουσιάζονται και σε κλίµακα 1: Αφορά σε υδρόβια πουλιά που βρίσκουν εκεί χώρους για αναπαραγωγή, φώλιασμα, αναπαραγωγή, τροφή και ξεκούραση ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ ΚΑΙ NATURA 2000 Ο υδροβιότοπος (λιμνοθάλασσα) του Αγίου Μάμα στη Χαλκιδική αποτελεί ταυτόχρονα Τόπο Κοινοτικής καθώς και Ειδική Ζώνη Προστασίας του Φυσικού 23

24 Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου NATURA 2000 με κωδικό GR Ο εν λόγω υδροβιότοπος έχει συνολική έκταση στρεμμάτων και εντοπίζεται κοντά στον οικισμό του Αγίου Μάμα της Δημοτικής Ενότητας Νέων Μουδανιών. Στην περιοχή διατρέφονται, αναπαράγονται και διαχειμάζουν κατά κύριο λόγο σημαντικά είδη πτηνών, (όπως αυτό του Νεροχελίδονου Glareola pratincola) και εν συνεχεία μερικά είδη της τοπικής πανίδας (όπως θηλαστικά, ερπετά και αμφίβια). Η περιοχή εντάχθηκε στο Δίκτυο NATURA 2000 σύμφωνα με την πρώτη Οδηγία 79/409/ΕΟΚ και την επικαιροποιημένη Οδηγία 2009/147/ΕΕ για τα άγρια είδη πουλιών (Birds Directive). Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την χαμηλή βλάστηση και το υφάλμυρο νερό παρουσιάζοντας στο σύνολο της την εικόνα μιας λιμνοθάλασσας εν μέσω διάσπαρτων αμμωδών χερσοτόπων, όπως φαίνεται και στις παρακάτω εικόνες. Εικόνα 2.4 Αμμώδεις Χερσότοποι 24

25 2.3.4 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η πιθανή υποβάθμιση του τοπικού οικοσυστήματος θα μπορούσε να γίνει για διάφορους λόγους τους οποίους η τοπική αυτοδιοίκηση προσπαθεί να εξαλείψει, όπως: α. Η μείωση των υδάτων, λόγω ξηρασίας και υπεράντλησης από το σύνολο των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων της ευρύτερης περιοχής. β. Η αλλοίωση του φυσικού της χαρακτήρα, λόγω της κατασκευής δρόμων και κατοικιών. Χρήσεις Γης Χωροταξικά και Πολεοδομικά Δεδομένα Οι Τοπικές Κοινότητες που αποτελούν τη Δ.Ε. Καλλικράτειας χαρακτηρίζονται ως πεδινές. Τα διοικητικά όρια της Ν.Καλλικράτειας, των Νέων Συλλάτων και της Σωζόπολης, βρίσκονται σε επαφή με τη θάλασσα. Σε γενικές γραμμές, η μορφολογία του εδάφους χαρακτηρίζεται από πεδινές εκτάσεις, ομαλό ανάγλυφο και μικρές υψομετρικές διαφορές των ακραίων σημείων της. Το υψομετρικό ανάγλυφο της Δ.Ε. χαρακτηρίζει η ομοιομορφία με υψόμετρο 0 7 μέτρα επάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η περιοχή αποτελεί τμήμα της λεκάνης απορροής Επανωμής Ν. Καλλικράτειας, της οποίας η πλησιέστερη κύρια βαθιά γραμμή διέρχεται μεταξύ Αγίου Παύλου και Ν. Καλλικράτειας. Την περιοχή διασχίζει το «Κούριο» ρέμα, που εκβάλλει στο Θερμαϊκό Κόλπο. Από γεωλογικής πλευράς, στην περιοχή επικρατούν σχεδόν οριζόντιες στρώσεις του Τριτογενούς (Νεογενές και Παλαιογενές). Διακρίνονται οι Παράκτιες Αποθέσεις με θίνες, αναχώματα κ.λ.π. στην παραλιακή ζώνη και τα μέτρια εξελιγμένα αργιλλώδη εδάφη που σχηματίστηκαν επάνω σε μαργώδη ιζήματα και είναι ασβεστούχα. Έχουν έναν αργιλλώδη καμβικό ορίζοντα, που κείται επάνω από τον μαργώδη ορίζοντα. Τα εδάφη αυτά έχουν ελαφρές κλίσεις (3%-7%), παρουσιάζουν μέτρια διάβρωση και είναι καλώς αποστραγγιζόμενα. Κατά την ξηρά περίοδο, τα εδάφη αυτά είναι ξηρά. Η παραγωγικότητα των εδαφών είναι καλή, ενώ δεν προβλέπονται ιδιαίτερα προβλήματα θεμελίωσης και τα τυχόν προϊόντα εκσκαφών θα μπορούν μετά από διαλογή να χρησιμοποιηθούν για τυχόν επιχώσεις ή βάσεις. Οσον αφορά στις χρήσεις γης διαπιστώνουμε ότι, το μεγαλύτερο ποσοστό (70,06%) καταλαμβάνουν οι καλλιεργούμενες εκτάσεις. Οι βοσκότοποι καταλαμβάνουν το 17,3% και οι οικισμοί το 11,8%. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, οι δασικές εκτάσεις οι οποίες στο σύνολο της Π.Ε. Χαλκιδικής αποτελούν σημαντικότατο κομμάτι εδαφικού πόρου, είναι σχεδόν ανύπαρκτες στη περιοχή της Δ.Ε. Καλλικράτειας. Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν τα κατά τόπους αλσύλλια. 25

26 Τα εδάφη της περιοχής, όπως άλλωστε συμβαίνει για το σύνολο σχεδόν των εδαφών της Ελλάδας, δεν έχουν ταξινομηθεί και χαρτογραφηθεί. Τα ελάχιστα εδαφολογικά δεδομένα που υπάρχουν, αφορούν διάσπαρτες και μεμονωμένες περιοχές και φυσικά δεν μπορούν να οδηγήσουν σε κάποια ειδικά συμπεράσματα. Εντούτοις (για τα εδάφη της περιοχής μελέτης), μπορεί να ειπωθεί συνοπτικά ότι, είναι ελαφρά, χαλικώδη, πλούσια σε άργιλο με μικρή υδατοπερατότητα, κατάλληλα για ξερικές καλλιέργειες. Τα πετρώματα που υπάρχουν στη Δ.Ε. αποτελούνται από ασβεστόλιθους γλυκών υδάτων και εναλλασσόμενα στρώματα άμμου, αργιλούχους μάργες και άργιλο. Στην περιοχή, τέλος υπάρχουν ιζηματογενή και εκρηξιγενή πετρώματα μεσοζωϊκής περιόδου. Εικόνα 2.5 ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ 0,92% 11,75% 17,30% 70,06% Καλλιεργούμενες εκτάσεις Βοσκότοποι Υδάτινες Επιφάνειες Οικισμοί ΠΗΓΗ ΕΛΣΤΑΤ Συνολική επιφάνεια Δήμου 380,77 km 2 Η μέχρι στιγμής αδυναμία ελέγχου και χωροθέτησης των εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων, η ανεξέλεγκτη παραθεριστική ανάπτυξη μέσω της υπερεκμετάλλευσης των παράκτιων τουριστικών πόρων της περιοχής και η συνεχής και εκτεταμένη διασπορά οικιστικών συγκεντρώσεων (κυρίως αυθαίρετων), είχαν ως αποτέλεσμα συγκρούσεις χρήσεων γης: Ανάμεσα στην γεωργική γη και την οικιστική χρήση β κατοικίας, στην παραλιακή ζώνη της περιοχής. Η αυξημένη ζήτηση γης με σκοπό την παραθεριστική της εκμετάλλευση, είχε ως αποτέλεσμα την οικοπεδοποίηση μεγάλου μέρους των αγροτικών γαιών (και μάλιστα υψηλής παραγωγικότητας) και την κατακόρυφη άνοδο των τιμών τους. Επομένως, πέραν της απώλειας της αγροτικής γης, δημιουργείται ο κίνδυνος υποσκέλισης 26

27 των γεωργικών δραστηριοτήτων από τις πλέον ανταγωνιστικές του παραθεριστικού-τουριστικού-οικοδομικού κυκλώματος. Ανάμεσα στην οικιστική ανάπτυξη και την προστασία και διατήρηση των (τοπικών)βιότοπων και των ακτών, που υπάρχουν εκεί. Η άναρχη οικιστική επέκταση οδηγεί στην υποβάθμιση και συρρίκνωση και χωρίς τη λήψη κατάλληλων μέτρων προστασίας, στην ενδεχόμενη σταδιακή καταστροφή τους. Ανάμεσα στην παραθεριστική κατοικία και τον τουρισμό υψηλών προδιαγραφών, γεγονός που δυσχεραίνει εξαιρετικά τις προσπάθειες ποιοτικής αναβάθμισης των διαμορφωμένων παραθεριστικών-δυνητικά τουριστικών περιοχών. Ανάλογα στην Δ.Ε. Ν.Τρίγλιας, η περιοχή που εμφανίζει τάσεις διαφοροποίησης, είναι η παραλιακή ζώνη, όπου εμφανίζονται πλέον συχνά παραθεριστικές κατοικίες σε περιοχές που παλαιότερα ήταν κυρίως αγροτικές ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Τα περιβαλλοντικά προβλήματα του Δήμου Νέας Προποντίδας που προκλήθηκαν και δημιουργήθηκαν παλαιότερα, λόγω της αλματώδους τουριστικής ανάπτυξης και της αύξησης του μόνιμου πληθυσμού, ιδιαίτερα κατά την θερινή περίοδο, για τα οποία πλέον γίνεται σοβαρή προσπάθεια από τον Δήμο για την αντιμετώπισή τους και την διασφάλιση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, οφείλονται κυρίως από : Τη χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων στη γεωργία, η οποία είναι αρκετά ανεπτυγμένη στην περιοχή, με κίνδυνο την υποβάθμιση των εδαφών και την μόλυνση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής. Τη διάθεση των αποβλήτων των κτηνοτροφικών μονάδων. Την εντατική αλιεία που πραγματοποιείται στην περιοχή του Θερμαϊκού Κόλπου, έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των αλιευμάτων στην ευρύτερη περιοχή. Ασφαλώς, δεν είναι υπεύθυνοι οι αλιείς του Δήμου για την κατάσταση αυτή, αλλά συντελούν και αυτοί στη διαμορφούμενη κατάσταση. Την παράνομη άντληση των υπόγειων νερών για άρδευση, η οποία μπορεί προκαλεί προβλήματα λειψυδρίας στην περιοχή ειδικά τους θερινούς μήνες. Την αυθαίρετη δόμηση των παλαιότερων ετών. 27

28 Η αντιμετώπιση των προαναφερόμενων περιβαλλοντικών προβλημάτων έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και συνεχίζεται και σήμερα με σκοπό την αποφυγή περαιτέρω υποβάθμισης και την βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών. 2.4 ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ & ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ Σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), η ελληνική επικράτεια διαιρείται σε τέσσερεις κλιματικές ζώνες με βάση τις βαθμοημέρες θέρμανσης. Στον Πίνακα 2.3 προσδιορίζονται οι νομοί που υπάγονται στις τέσσερεις κλιματικές ζώνες, από την θερμότερη ζώνη Α ως την ψυχρότερη ζώνη Δ. Πίνακας 2.3: Νομοί κλιματικής επικράτειας ανά κλιματική ζώνη Κλιματική ζώνη Ζώνη Α Ζώνη Β Ζώνη Γ Ζώνη Δ Νομοί Ηρακλείου, Χανιών, Ρεθύμνου, Λασιθίου, Κυκλάδων, Δωδεκανήσου, Σάμου, Μεσσηνίας, Λακωνίας, Αργολίδας, Ζακύνθου, Κεφαλληνίας & Ιθάκης, Κύθηρα & νησιά Σαρωνικού (Αττικής), Αρκαδίας (πεδινή) Αττικής (εκτός Κυθήρων & νησιών Σαρωνικού), Κορινθίας, Ηλείας, Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Φθιώτιδας, Φωκίδας, Βοιωτίας, Ευβοίας, Μαγνησίας, Λέσβου, Χίου, Κέρκυρας, Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας, Άρτας Αρκαδίας (ορεινή), Ευρυτανίας, Ιωαννίνων, Λάρισας, Καρδίτσας, Τρικάλων, Πιερίας, Ημαθίας, Πέλλας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής, Σερρών (εκτός ΒΑ τμήματος), Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου Γρεβενών, Κοζάνης, Καστοριάς, Φλώρινας, Σερρών (ΒΑ τμήμα), Δράμας Όπως αναφέρεται σε τεχνική οδηγία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, οι περιοχές που βρίσκονται σε υψόμετρο άνω των 500 μέτρων σε κάθε νομό, εντάσσονται στην επόμενη ψυχρότερη κλιματική ζώνη από εκείνη στην οποία ανήκουν σύμφωνα με τα παραπάνω. Όπως διαπιστώνεται από τον Πίνακα 2.3, ο νομός Χαλκιδικής και επομένως ο Δήμος Νέα Προποντίδας ανήκουν στην κλιματική ζώνη Γ. 28

29 2.4.2 ΜΕΤΕΡΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Για να αξιολογηθεί η επίδραση του κλίματος της περιοχής στο φυσικό περιβάλλον, συγκεντρώθηκαν και μελετήθηκαν στοιχεία, για τη θερμοκρασία του αέρα, τη βροχόπτωση, τις ταχύτητες και διεύθυνση του αέρα κλπ. Από την ανάλυση των κλιματολογικών δεδομένων προκύπτει ότι το κλίμα στη περιοχής μελέτης παρουσιάζει μετάβαση από παραθαλάσσιο μεσογειακό στις χαμηλές περιοχές, σε χερσαίο μεσογειακό στις υψηλότερες και σε υγρό ηπειρωτικό στις υψηλές περιοχές. Το μεσογειακό κλίμα των παραθαλάσσιων περιοχών, χαρακτηρίζεται από ήπιους χειμώνες και δροσερά καλοκαίρια. Το μικροκλίμα των πεδινών περιοχών συμβάλλει στις απουσία παγετών ή υπερβολικά υψηλών θερμοκρασιών. Οι πιο θερμοί μήνες είναι ο Ιούλιος και ο Αύγουστος με μέσες μέγιστες ημερήσιες θερμοκρασίες γύρω στους 34C. Οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Δεκέμβριος και ο Ιανουάριος δημιουργώντας σχετικά προβλήματα καθώς οι μέσες ελάχιστες θερμοκρασίες είναι γύρω από τους 0 C. Η μέση ετήσια βροχόπτωση, η οποία κυμαίνεται από χιλιοστά, είναι μέσα στα όρια των παραμέτρων που δίνονται για την περιοχή. Το μεγαλύτερο ποσοστό βροχής πέφτει κατά την περίοδο από Οκτώβρη μέχρι Απρίλη. Οι άνεμοι που πνέουν στην περιοχή είναι κατά κύριο λόγο Νότιοι- Νοτιοδυτικοί ενώ βορείων διευθύνσεων πνέουν κυρίως κατά τη χειμερινή περίοδο. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα μηνιαία στοιχεία σχετικά με τη θερμοκρασία της περιοχής για το έτος Τα στοιχεία προέρχονται από τον Μετεωρολογικό Σταθμό Μουδανιών, Χαλκιδικής ( Βάσει των μετρήσεων της θερμοκρασίας για το χρονικό διάστημα 1/1/2014 έως 31/12/2014, φαίνεται ότι η θερμότερη ημέρα του έτους ήταν η 4η Αυγούστου 2014, με μέγιστη θερμοκρασία 34,5ΟC και χαμηλότερη τους 17,8 ΟC. Η ψυχρότερη, δε, ημέρα ήταν η 6η Δεκεμβρίου 2014 με θερμοκρασία κατά τη διάρκεια της ημέρας στους 16,6ΟC. Παρόλα αυτά, η χαμηλότερη θερμοκρασία δεν καταγράφηκε την ίδια νύχτα αλλά την 30η Δεκεμβρίου 2014 που το ψύχος έπεσε στους -1,8 ΟC. 29

30 Μήνας Πίνακας 2.4. Ετήσια Κλιματολογική Σύνοψη για το έτος 2014 Μετεωρολογικός Σταθμός Νέων Μουδανιών, Χαλκιδική, Ελλάδα Θερμοκρασία (o C) Μέση Μέγιστη Θερμ/σία Μέση Μικρότερη Θερμ/σία Μέση θερμ/σία Υψηλότερη Θερμ/σία Ημ/νία Χαμηλότερ η Θερμ/σία Ημ/νία 1 13,3 5,1 9 17,3 20 0, ,6 6,1 9,7 17,1 10 2, ,7 6,3 11,2 21,6 17 2, ,0 9,5 13,9 21,7 24 3, ,1 12,5 18,2 28,8 28 8, ,6 17,9 22,8 32, , , ,3 33,6 1 16, ,2 20,9 25,9 34,5 4 17, ,5 16,5 21,1 29,3 1 10, , ,2 26,1 18 7, , ,8 20,0 13 3, ,7 5,6 9 16,6 6-1,8 30 Πηγή: Διάγραμμα 2.8 Κατανομή Θερμοκρασίας Δήμου Ν. Προποντίδας, 2014 Κατανομή θερμοκρασίας ,6 32,6 34,5 4/8/2014 Υψηλότερη 28,8 Θερμοκρασία 29,3 Χαμηλότερη 26,1 21,6 21,7 Θερμοκρασία 4/8/ ,0 16,8 17,8 16,6 6/12/ ,3 17,1 13,7 10,3 8,2 7,8 2,4 2,2 3,9 3,7 0,1-1,8 30/12/ Η ανάλυση της διαβάθμισης της μέσης θερμοκρασίας έχει περίπου τα ίδια συμπεράσματα: Ο μήνα οπότε καταγράφηκε η υψηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν ο Αύγουστος, με την 4η Αυγούστου 2014 να έχει μέση ανώτερη θερμοκρασία τους 30,2 ΟC. Ο μήνας κατά τον οποία καταγράφηκε η χαμηλότερη μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν ο Δεκέμβριος, με την 6η Δεκεμβρίου 2014 να έχει θερμοκρασία 12,7 ΟC. 30

31 Ο μήνας κατά τον οποίο καταγράφηκε η χαμηλότερη μέση μικρότερη θερμοκρασία ήταν ο Ιανουάριος, με την 20η Ιανουαρίου 2014 να έχει 5,1 Ο C. Η περίοδος με τις χαμηλότερες μέσες θερμοκρασίες ήταν το διάστημα μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαρτίου 2014 Η περίοδος με τις υψηλότερες μέσες μέγιστες θερμοκρασίες ήταν το διάστημα Ιουνίου- Αυγούστου Το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η θερμοκρασία παρουσιάζει σημαντική κάμψη είναι μεταξύ των μηνών Αυγούστου-Νοεμβρίου, οπότε πέφτει κατά 5 περίπου βαθμούς Κελσίου ανά μήνα. Τα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία η θερμοκρασία παρουσιάζει σημαντική αύξηση είναι μεταξύ των μηνών Απριλίου-Ιουνίου, οπότε αυξάνει κατά 5 περίπου βαθμούς Κελσίου ανά μήνα. Διάγραμμα 2.9 Κατανομή Μέσης θερμοκρασίας Δήμου Ν. Προποντίδας 2014 Κατανομή Μέσης θερμοκρασίας /8/ ,9 O C 4/8/ ,2 O C Μέση Μέγιστη Θερμοκρασία Μέση Μικρότερη Θερμοκρασία /1/2014 5,1 O C /12/ ,7 O C Μελετώντας τα στοιχεία των κατακρημνισμάτων για το έτος 2014 στην περιοχή μελέτης προκύπτουν τα παρακάτω: 31

32 Πίνακας 2.4 Μέσο μηνιαία ύψος κατακρημνισμάτων και ημέρες βροχής Βροχόπτωση Ημέρες Μήνας Σύνολο mm Μέγιστα mm βροχόπτωσης Ημερομηνία βροχής / μήνα 1 30,0 8, ,0 15, ,9 21, ,6 11, ,3 10, ,0 16, ,1 37, ,9 24, ,1 44, ,3 47, ,8 54, ,0 39, Το μέσο ετήσιο ύψος κατακρημνισμάτων ήταν 64,83 χιλιοστά. Ο ξηρότερος μήνας ήταν ο Αύγουστος (24,9mm), ενώ αυτός με το μεγαλύτερο ύψος βροχών ήταν ο Δεκέμβριος (154 mm). Διάγραμμα 2.10: Κατανομή Βροχόπτωσης 2014 στον Δήμο Νέας Προποντίδας Κατανομή Βροχόπτωσης ,0 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 3/3/ ,9 63,0 7/9/ ,1 100,8 54,9 24,9 27,3 39,0 37,2 24,0 21,3 11,7 16,2 8, ,0 8/11/2014 8/11/2014 9/12/2014 Σύνολο σε χιλιοστά Μέγιστα χιλιοστά βροχόπτωσης Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η μέση μηνιαία ένταση ανέμων και η επικρατούσα διεύθυνση ανέμου στην περιοχή μελέτης. 32

33 Πίνακας 2.5 Ετήσια στοιχεία Ανέμου 2011 Ταχύτητα Ανέμου (km/h) Μήνας Μέση ταχύτητα Υψηλή ταχύτητα Ημ/νία Διεύθυνση 1 1,9 31,7 21 ΝΑ 2 1,8 27,0 1 ΑΝΑ 3 2,3 33,1 19 ΝΔ 4 2,5 30,6 12 ΝΝΔ 5 3,0 47,9 31 ΝΔ 6 2,9 31,7 1 ΝΔ 7 3,1 33,1 12 ΝΝΔ 8 3,2 37,8 7 ΝΔ 9 2,5 51,5 23 ΔΝΔ 10 2,2 45,4 18 ΒΑ 11 1,1 33,1 20 ΒΒΑ 12 1,7 35,6 29 Β Η υψηλότερη ταχύτητα ανέμων καταγράφηκε κατά τους μήνες Μάιο (47,9 km/h) και Σεπτέμβριο (51.5 km/h), με διευθύνσεις Νότιο-Δυτική και Δυτική-Νοτιοδυτική αντίστοιχα. Αντίθετα, κατά τους μήνες Ιανουάριο με Απρίλιο, η μέση ταχύτητα του ανέμου δεν ξεπερνά τα 33,1 km/h, με διεύθυνση Νοτιο-Ανατολική, Ανατολική- Νοτιοανατολική και Νοτιοδυτική. Οι διευθύνσεις των ανέμων κατά τους χειμερινούς μήνες είναι Βόρειες έως Βορειο- Ανατολικές ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες είναι Νότιες έως Νοτιοδυτικές ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Η Ελλάδα παρουσιάζει ένα ιδιαίτερα υψηλό ηλιακό δυναμικό, περίπου 1,400-1,800 (kwh/(m2.yr)) ετησίως σε οριζόντιο επίπεδο, ανάλογα το γεωγραφικό πλάτος και το ανάγλυφο της περιοχής. Η ηλιακή ακτινοβολία είναι μια μορφή ενέργειας με σχεδόν σταθερή και προβλέψιμη ένταση (W/m2 ) στην διάρκεια του χρόνου και της ημέρας. Η ηλιακή ακτινοβολία παρουσιάζει την μέγιστη ένταση της κατά την διάρκεια του μεσημεριού (μέγιστο ηλιακό ύψος), τόσο κατά τη θερινή όσο και κατά τη χειμερινή περίοδο. Η ηλιακή ενέργεια είναι μεγαλύτερη κατά τη θερινή περίοδο, λόγω την θέσης του ήλιου, αλλά και λόγω της αύξησης των ωρών ηλιοφάνειας (μείωση των νεφώσεων). 33

34 Οι πλησιέστερες μετρήσεις ακτινοβολίας για την περιοχή όπου ανήκει ο Δήμος Νέας Προποντίδας είναι αυτές της Θεσσαλονίκης. Αυτές οι μετρήσεις καταγράφονται ως εξής: Πίνακας 2.6 Μέση μηνιαία ολική ηλιακή ακτινοβολία στο οριζόντιο επίπεδο [kwh/(m2.mo)] Ιανουάριος 52,6 Ιούλιος 209,5 Φεβρουάριος 67,5 Αύγουστος 184,7 Μάρτιος 103,2 Σεπτέμβριος 136,7 Απρίλιος 140,7 Οκτώβριος 91,4 Μάιος 179,1 Νοέμβριος 56,6 Ιούνιος 198,6 Δεκέμβριος 45,5 34

35 ΜΕΡΟΣ Α ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 35

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 3.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Βάσει του Συμφώνου των Δημάρχων ο χρονικός ορίζοντας που έχει πανευρωπαϊκά καθοριστεί για την εκπλήρωση των στόχων του Προγράμματος είναι το έτος Έτσι ένα Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ανάπτυξης απαιτείται να έχει μια ξεκάθαρη περιγραφή των στρατηγικών δράσεων που ο Δήμος σκοπεύει να εφαρμόσει έως τότε. Φυσικά το Πρόγραμμα μπορεί να επεκταθεί και σε μεγαλύτερο ορίζοντα πέρα του Σε αυτή όμως την περίπτωση, απαιτείται ο υπολογισμός ενδιάμεσων τιμών και αντικειμενικών στόχων συγκεκριμένα για το έτος ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3.1 ΣΤΟΧΟΙ ΣΔΑΕ Καθώς δεν είναι πάντα δυνατόν να σχεδιαστεί με τον μεγαλύτερο βαθμό ανάλυσης για πολύ μεγάλο χρονικό ορίζοντα, μια σειρά από συγκεκριμένα μέτρα σε συνδυασμό με τους οικονομικούς πόρους που απαιτούνται, ένας Δήμος πρέπει να καθορίσει: Ένα πλαίσιο παρεμβάσεων μακροχρόνιας στρατηγικής με ορίζοντα το 2020 ή και μεγαλύτερο, στο οποίο συμπεριλαμβάνονται δεσμεύσεις όσον αφορά για παράδειγμα στον χωροταξικό/πολεοδομικό σχεδιασμό, στο δίκτυο μεταφορών και 36

37 στον κυκλοφοριακό σχεδιασμό, στην υιοθέτηση προτύπων σχετικά με την κατασκευή και ανακαίνιση κτιριακών εγκαταστάσεων κτλ. Συγκεκριμένα, λεπτομερή και σαφώς ορισμένα μέτρα άμεσης παρέμβασης για τα αμέσως προσεχή έτη κατόπιν της σύναψης του Συμφώνου των Δημάρχων, με σκοπό την υλοποίηση και εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας ως μακροχρόνια στρατηγική. Συστήνεται επιτακτικά τα μέτρα που σχετίζονται με την εξοικονόμηση ενέργειας και την βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στα κτίρια και στις εγκαταστάσεις του Δήμου, να υλοποιούνται κατά προτεραιότητα, έτσι ώστε να λειτουργούν ως παράδειγμα και ως κίνητρα δραστηριοποίησης όλων των εν δυνάμει εμπλεκομένων φορέων. 3.2 Αντικειμενικοί Στόχοι και Όραμα για το Μέλλον Ο Δήμος Νέας Προποντίδας στο πλαίσιο της προσπάθειας βελτίωσης της περιβαλλοντικής επίδοσης του Δήμου και την συνεισφορά στην μείωση του φαινόμενου της κλιματικής αλλαγής προχώρησε στη συμμετοχή του στο «Σύμφωνο των Δημάρχων» σε ευρωπαϊκό επίπεδο και επιδιώκει την υλοποίηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από την υπογραφή του. Επιδιώκει να συμμετάσχει σε εθνικά και ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας που απευθύνονται σε Δήμους και να συνεισφέρει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των εκπομπών CO 2 Αποσκοπεί να αποκομίσει οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας και την χρήση ΑΠΕ, όπως και με την βελτίωση της ποιότητας ζωής, μετακίνησης και εργασίας εντός των ορίων του Δήμου Έχει σκοπό να προχωρήσει στην πλήρη προσαρμογή με το νέο εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο που δίνει αυξημένη βαρύτητα σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος και να επιδείξει την προσήλωσή της στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των πόρων Προσδοκά στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας για συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ενθάρρυνση για την συμμετοχή πολιτών και επαγγελματιών. 37

38 3.3 ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 Στο παρόν ΣΔΑΕ περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση στο Δήμο Νέας Προποντίδας κατά το έτος απογραφής (2011) και οι δράσεις και πρωτοβουλίες που μπορούν να προγραμματιστούν, με βάση τις δεδομένες δυνατότητες, και να υλοποιηθούν μέχρι το 2020 ώστε ο Δήμος να επιτύχει τον στόχο μείωσης των εκπομπών CO 2 που θέτει. Ο Δήμος Νέας Προποντίδας έχει ως στόχο την μείωση εκπομπών CO 2 κατά 20% τουλάχιστον από τα επίπεδα του 2011(έτος απογραφής) έως το Βάσει των διατάξεων του Συμφώνου των Δημάρχων κάθε Δήμος έχει την δυνατότητα επιλογής μεταξύ δύο μεθοδολογικών προσεγγίσεων απογραφής και μείωσης εκπομπών CO 2. Η πρώτη είναι η απογραφή και μείωση κατά κεφαλή των εκπομπών CO 2 (per capita emissions), στην οποία αυτές κατανέμονται αναλογικά σε όλο τον πληθυσμό, ενώ η δεύτερη λαμβάνει υπόψη την συνολική μείωση εκπομπών CO 2 σε επίπεδο ΟΤΑ (total emissions). Για την συγκεκριμένη περίπτωση του Δήμου Νέας Προποντίδας θα χρησιμοποιηθεί η πρώτη μεθοδολογία. Μεθοδολογίες απογραφής και μείωσης εκπομπών CO 2 Απόλυτη μείωση (total emissions) Κατά κεφαλήν μείωση (per capita emissions) Η ορθή καταγραφή των εκπομπών CO 2 είναι καίριας σημασίας, καθώς μέσω αυτής καθορίζονται οι τομείς δράσης προτεραιότητας και σχεδιάζονται τα απαραίτητα μέτρα για την μείωση τους. 3.4 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας συνεπάγεται μια σειρά από απαιτήσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και οικονομικούς πόρους. Δίνεται όμως σε κάθε Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης η δυνατότητα επιλογής μεταξύ διαφορετικών μεθοδολογικών προσεγγίσεων κατά την εκπόνηση ενός τέτοιου Σχεδίου, καθώς και οι παρακάτω προαιρετικές αλλά συστηνόμενες οδηγίες: 38

39 Κάνοντας χρήση των εσωτερικών δομών του ίδιου του Δήμου. Αναθέτοντας δηλαδή την εκτέλεση ολόκληρων ή επιμέρους εργασιών σε ένα υπάρχον τμήμα του Δήμου που σχετίζεται με την Αειφόρο Ανάπτυξη (π.χ. Αρμόδια δημοτική υπηρεσία για θέματα Περιβάλλοντος και Ενέργειας). Υιοθετώντας μια νέα αναλογία μεταξύ του αριθμού των δημοτικών υπαλλήλων και των δημοτών με στόχο την βέλτιστη λειτουργία και αποδοτικότητα των δημοτικών εσωτερικών δομών. Αναθέτοντας, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο, ολόκληρα ή επιμέρους έργα σε ανάδοχους εταιρίες και οργανισμούς (π.χ. Εταιρίες Συμβούλων του Ιδιωτικού Τομέα με υψηλή ειδίκευση, Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, κ.α.) Outsourcing. Χρησιμοποιώντας έναν συντονιστή για περισσότερους των δύο Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στις περιπτώσεις μικρών Δήμων με δημοτικές υπηρεσίες ελλιπούς λειτουργικής δυναμικότητας. Συνεργαζόμενοι με Περιφερειακές Υπηρεσίες, αρμόδιες σε θέματα Ενέργειας και Περιβάλλοντος καθώς και με τις διαθέσιμες Εξωτερικές Δομές Υποστήριξης (Supporting Structures). Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το ανθρώπινο δυναμικό που διατίθεται για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας μπορεί να είναι οικονομικά αποδοτικότερο, μέσω εξοικονόμησης από τους λογαριασμούς για την παροχή ενέργειας (π.χ. ΔΕΔΔΥΕ) καθώς και μέσω πρόσβασης σε πηγές χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στους εσωτερικούς πόρους και στο ανθρώπινο δυναμικό του ίδιου του Δήμου, προσφέρεται το πλεονέκτημα της κυριότητας, της εξοικονόμησης οικονομικών πόρων και του καλύτερου ελέγχου κατά την υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Παράδειγμα αποδοτικής διαχείρισης των Εσωτερικών Δομών Λειτουργίας ενός Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η περίπτωση του Δήμου Αμαρουσίου με την σύσταση Δημοτικής Ομάδας Ενέργειας υπό του Τμήματος Προγραμματισμού του Γραφείου Αξιοποίησης Ευρωπαϊκών και Εθνικών Πόρων του Δήμου, με στόχο τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενεργειακών παρεμβάσεων για την πρακτική εφαρμογή της Στρατηγικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 39

40 3.4.2 ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ (SUPPORTING STRUCTURES) Ανάλογα με το μέγεθος και την διαθεσιμότητα σε ανθρώπινους πόρους, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να επωφεληθούν από την λειτουργία Εξωτερικών Δομών Υποστήριξης. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί αναθέτοντας ως υπεργολαβία είτε ολόκληρες εργασίες είτε μικρότερες επιμέρους εργασίες σε αυτούς τους εξειδικευμένους φορείς. Ένα παράδειγμα αποτελεί η ανάθεση σύνταξης του Αρχείου Απογραφής Εκπομπών CO 2 (BEI: Baseline Emission Inventory) σε μια τέτοια Εξωτερική Δομή Υποστήριξης. Ένα ακόμα παράδειγμα ευελιξίας στην εκτέλεση επιμέρους εργασιών είναι η ανάθεση σε Μεταπτυχιακούς ή Διδακτορικούς φοιτητές της συλλογής δεδομένων και της εισαγωγής τους σε ένα εργαλείο υπολογισμού εκπομπών CO 2 για την επακόλουθη σύνταξη του Αρχείου Απογραφής. Ειδικότερα για τις περιπτώσεις Δήμων που υπολείπονται των απαραίτητων τεχνικών δεξιοτήτων ή λοιπών πόρων για τον σχεδιασμό και υλοποίηση του δικού τους Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, αυτοί θα πρέπει να υποστηρίζονται αντίστοιχους φορείς διαχείρισης και οργανισμούς που διαθέτουν όλες τις απαραίτητες δυνατότητες. Οι Εξωτερικές Δομές Υποστήριξης είναι σε θέση να παρέχουν στρατηγική καθοδήγηση και τεχνική ή χρηματοδοτική βοήθεια στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έχουν την πολιτική βούληση να υπογράψουν το Σύμφωνο των Δημάρχων, αλλά στερούνται των απαραίτητων προϋποθέσεων για την σύνταξη του. Οι Εξωτερικές Δομές Υποστήριξης έχουν εκ συστάσεως τους την αρμοδιότητα και δυνατότητα απρόσκοπτης και άμεσης επικοινωνίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Γραφείο του Συμφώνου των Δημάρχων (Covenant of Mayors Office). Για τον λόγο αυτό, οι Εξωτερικές Δομές Υποστήριξης είναι επισήμως αναγνωρισμένες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως φορείς στρατηγικού χαρακτήρα για την ευρεία γνωστοποίηση του στόχου και της αποτελεσματικότητας του Συμφώνου. Υπάρχουν δύο είδη Εξωτερικών Δομών Υποστήριξης: 1. Εθνικοί και Περιφερειακές Υπηρεσίες (Public Bodies), Περιφέρειες, Κράτη, κτλ. 2. Δίκτυα ή Σύνδεσμοι Περιφερειακών ή Τοπικών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης. Οι Εξωτερικές Δομές Υποστήριξης μπορούν να παρέχουν άμεση τεχνική και χρηματοδοτική βοήθεια, όπως: Κινητοποίηση τεχνικά καταρτισμένου προσωπικού με σκοπό να βοηθήσουν τους Δήμους που έχουν υπογράψει το Σύμφωνο να ετοιμάσουν το Αρχείο Απογραφής Εκπομπών CO 2 ή ολόκληρο το Σχέδιο Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. 40

41 Ανάπτυξη ή Προσαρμογή διαφόρων μεθοδολογικών προσεγγίσεων για την προετοιμασία ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη το Εθνικό ή Περιφερειακό Πλαίσιο. Εντοπισμός χρηματοδοτικών ευκαιριών και δυνατοτήτων για την υλοποίηση ενός Σχεδίου Δράσης. Ενημέρωση και Κατάρτιση των τοπικών (local officials), οι οποίοι θα είναι και οι υπεύθυνοι διαχείρισης της τελικής κυριότητας του Σχεδίου Δράσης (Πρώτη Κατηγορία Εξωτερικών Δομών Υποστήριξης). Χαρακτηριστικά παραδείγματα δράσης των Εξωτερικών Δομών Υποστήριξης είναι τα παρακάτω: 1. Η Περιφέρεια της Ανδαλουσίας στην Ισπανία συνέταξε ένα Αρχείο Απογραφής Εκπομπών CO 2 για όλη την επικράτεια της, το οποίο προβλέπεται να χρησιμοποιηθεί από όλους τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης της για τον σχεδιασμό και υλοποίηση των Σχεδίων Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. 2. Το Δίκτυο Πόλεις και Ενέργεια της Πολωνίας (PNEC: Polish Network of Energy Cities) παρείχε τεχνική υποστήριξη σε τέσσερις πολωνικές πόλεις που εξέφρασαν την πολιτική βούληση να υπογράψουν το Σύμφωνο των Δημάρχων. Η τεχνική υποστήριξη βασίστηκε στην μεθοδολογία που αναπτύχθηκε μέσω του χρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματος MODEL (Management Of Domains related to Energy in Local authorities). 3. Η Περιφέρεια της Βαρκελώνης, παράλληλα με την άμεση χρηματοδότηση που προσφέρει στους Δήμους εντός της επικράτειας της για τον σχεδιασμό και υλοποίηση των Σχεδίων Δράσης τους, συμμετέχει και στον σχεδιασμό ενός Προγράμματος υπό την αιγίδα της European Local Energy Assistance, με σκοπό να προμηθεύσει αυτούς του Δήμους με τα Φωτοβολταϊκά συστήματα που προβλέπονται για εγκατάσταση από τα Σχέδια Δράσης που έχουν εκπονηθεί. Οι Εθνικές και Περιφερειακές Υπηρεσίες Ενέργειας και Περιβάλλοντος είναι άμεσα ενεργές στον τομέα της τοπικής ενεργειακής πολιτικής για δεκαετίες και η γνώση τους έχει τεράστια χρησιμότητα για τους υπογράφοντες Δήμους, ειδικά για αυτούς που στερούνται των απαραίτητων τεχνικών υποδομών και δεξιοτήτων. Μεγάλο εύρος συμβουλευτικής σε όλες τις πτυχές ενεργειακής πολιτικής (all energy aspects), καθώς και χρήσιμη τεχνική υποστήριξη κατά την σύνταξη του Αρχείου Απογραφής (BEI) και του Σχεδίου Δράσης (SAEP). 41

42 Συγκεκριμένα, μια από τις βασικές προτεραιότητες κάθε Εξωτερικής Δομής Υποστήριξης είναι η παροχή άμεσης βοήθειας και πληροφόρησης κατά την σύνταξη ενός Σχεδίου Δράσης ή ακόμα και η επικαιροποίηση ήδη υπαρχόντων Σχεδίων Δράσης εντός της περιοχής αρμοδιότητας της. Έτσι βάσει του ρυθμιστικού πλαισίου δεσμεύσεων του Συμφώνου των Δημάρχων, αναμένεται από τις Δομές Υποστήριξης να παράσχουν ευρεία συμβουλευτική σε όλα τα ανακύπτοντα θέματα Ενέργειας και Περιβάλλοντος καθώς και στοχευμένη τεχνική υποστήριξη κατά την σύνταξη ενός Αρχείου Απογραφής CO 2, και κατά την εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΠΟΥ ΕΚΧΩΡΗΘΗΚΕ Για την υλοποίηση του ΣΔΑΕ του Δήμου Νέας Προποντίδας, είναι σημαντική η ύπαρξη εσωτερικών δομών υποστήριξης, που θα βοηθήσουν στη σύνταξη, στο συντονισμό, στην παρακολούθηση/επίβλεψη και γενικότερη υποστήριξη κατά την υλοποίηση του ΣΔΑΕ. Συγκεκριμένα έχουν εκχωρηθεί και θα υποστηρίξουν, θα συντονίσουν και θα παρακολουθήσουν την σύνταξη και εφαρμογή του ΣΔΑΕ: Το Τμήμα Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης του Δήμου Το Τμήμα Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου Ο ρόλος των παραπάνω τμημάτων θα επεκτείνεται επίσης και στην εξεύρεση χρηματοδοτικών προγραμμάτων είτε μέσω του Δήμου είτε μέσω εθνικών ή ευρωπαϊκών δράσεων για την ενέργεια. Επίσης, τα τμήματα θα φροντίσουν για ενημέρωση των πολιτών, των επιχειρήσεων και των εμπλεκόμενων φορέων σε θέματα σχετικά με την εξοικονόμηση ενέργειας, την εγκατάσταση και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και για τις δράσεις που θα προγραμματιστούν για ευαισθητοποίηση την κοινής γνώμης και της τοπικής κοινωνίας σε ότι αφορά την κατανάλωση ενέργειας ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ Η επιτυχία του ΣΔΑΕ τόσο στα πλαίσια της εκπόνησής του, όσο και κατά την εφαρμογή και αναθεώρησή του βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην συμμετοχικότητα των εμπλεκόμενων φορέων και των κατοίκων του Δήμου. Η σημασία της συνεργασίας και της στήριξης από τους εμπλεκόμενους φορείς οφείλεται στους εξής λόγους: 42

43 Αυξάνεται η διαφάνεια και η δημοκρατικότητα της διαδικασίας. Η ευρεία συναίνεση βελτιώνει την ποιότητα, αποδοχή, αποτελεσματικότητα και νομιμότητα του ΣΔΑΕ. Η αίσθηση συμμετοχής στον σχεδιασμό αυξάνει την μακροπρόθεσμη αποδοχή, βιωσιμότητα και υποστήριξη των στρατηγικών και των δράσεων που απορρέουν από το ΣΔΑΕ. Ως εμπλεκόμενοι φορείς ορίζονται εκείνοι οι οποίοι: Α) Τα συμφέροντά τους επηρεάζονται από τις συγκεκριμένες δράσεις. Β) Οι δραστηριότητές τους επηρεάζουν τις συγκεκριμένες δράσεις. Γ) Έχουν στην κατοχή τους ή ελέγχουν πληροφορίες και πόρους που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή του ΣΔΑΕ. Δ) Η συμμετοχή/ανάμειξη τους είναι αναγκαία για την επιτυχή εφαρμογή του ΣΔΑΕ. Ενδεικτικά αναφέρονται παραδείγματα εμπλεκόμενων φορέων στον Δήμο Νέας Προποντίδας σχετικά με το ΣΔΑΕ, όπως: η Δημοτική Αρχή και το Δημοτικό Συμβούλιο, οι παραγωγοί και προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας (Δ.Ε.Η.), οι χρηματοδοτικοί εταίροι (π.χ. τράπεζες), τα τοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι εκπρόσωποι περιφερειακών αρχών, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Εμπειρογνώμονες, Τοπικοί φορείς και σύλλογοι (π.χ. σύλλογος Καταναλωτών, περιβαλλοντικοί σύλλογοι, κτλ.). Ο Δήμος Νέας Προποντίδας αναμένεται να ενισχύσει την συμμετοχή των εμπλεκομένων φορέων μέσω των παρακάτω δράσεων: Διοργάνωση Ημερών Ενέργειας ή Ημέρες Συμφώνου των Δημάρχων υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκή Επιτροπής (European Commission) και σε συνεργασία με άλλους σχετικούς φορείς, με στόχο την ακριβή ενημέρωση των δημοτών σχετικά με τα πολύπλευρα οφέλη της αποδοτικής χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας. Τακτική ενημέρωση της τοπικής κοινής γνώμης (και τοπικών μέσων μαζικής ενημέρωσης) σχετικά με τις εξελίξεις υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας. Συμμετοχή και ενεργή συμβολή του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην ετήσια Διάσκεψη των Δημάρχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ανάπτυξη ιστοσελίδας όπου θα μπορεί ο καθένας να έχει πρόσβαση στις δράσεις που έχουν εκπονηθεί ή πρόκειται να εκπονηθούν στα πλαίσια του ΣΔΑΕ, στοιχεία για το ανθρακικό αποτύπωμα του Δήμου, την απόσταση από 43

44 τον στόχο του 2020, την πραγματοποίηση σχετικών εκδηλώσεων και άλλα. Την δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, όπου τα παιδιά ενημερώνονται σε περιβαλλοντικά θέματα και ειδικότερα στην εξοικονόμηση ενέργειας, την χρήση ΑΠΕ κλπ. 3.5 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΛΕΓΧΟΣ & ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Σύμφωνα με τον υπ αριθμ. Νόμο 4314/ (ΦΕΚ Α 265) θεσπίστηκαν οι κανόνες που διέπουν το συντονισμό, τη διαχείριση, τον έλεγχο και την εφαρμογή των αναπτυξιακών παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο , ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (ΕΔΕΤ) και της εθνικής συμμετοχής, ο συντονισμός μεταξύ τους, καθώς και με τα άλλα μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής της Ένωσης. Στο πλαίσιο της παρούσας ενότητας και σύμφωνα με τη νομοθεσία ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: 1. «Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία» εφεξής ΕΔΕΤ: Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία: α) Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), β) Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), γ) Ταμείο Συνοχής και τα Επενδυτικά Ταμεία: i. Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) και ii. Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) τα οποία λειτουργούν βάσει ενός κοινού πλαισίου που ορίζεται από τους κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 44

45 2. «Δικαιούχος»: Δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας και, για τους σκοπούς του κανονισμού για το ΕΓΤΑΑ και του κανονισμού ΕΤΘΑ μόνο, φυσικό πρόσωπο που έχει την ευθύνη για την έναρξη ή την έναρξη και την εφαρμογή πράξεων. Στο πλαίσιο των καθεστώτων κρατικών ενισχύσεων, ο φορέας που λαμβάνει την ενίσχυση ενώ στο πλαίσιο των μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής ο φορέας που εφαρμόζει το Μέσο Χρηματοοικονομικής Τεχνικής ή το Ταμείο Χαρτοφυλακίου, κατά περίπτωση. 3. «Μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής»: Χρηματοδοτικά μέσα για χρηματοδοτική ενίσχυση, σε συμπληρωματική βάση, από τον προϋπολογισμό, με στόχο την υλοποίηση ενός ή περισσότερων συγκεκριμένων στόχων πολιτικής της Ένωσης. Τα μέσα αυτά είναι δυνατόν να έχουν τη μορφή επενδύσεων μετοχικού ή οιονεί μετοχικού κεφαλαίου, δανείων ή εγγυήσεων ή άλλων μέσων επιμερισμού κινδύνου, και να συνδυάζονται, εφόσον ενδείκνυται, με επιδοτήσεις. 4. «Ταμείο Χαρτοφυλακίου»: Κεφάλαιο που συστήνεται με πόρους προγράμματος ή προγραμμάτων με σκοπό τη δημιουργία μέσων χρηματοοικονομικής τεχνικής. 5. «Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση ΌΧΕ»: εργαλείο εφαρμογής των ολοκληρωμένων προσεγγίσεων για τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη ή για άλλες Χωρικές Στρατηγικές, όπως περιγράφονται στο ΕΣΠΑ και προβλέπονται στα Επιχειρησιακά Προγράμματα «Στρατηγική τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία κοινοτήτων»: ένα συνεκτικό σύνολο πράξεων για την ικανοποίηση τοπικών στόχων και αναγκών, το οποίο συμβάλλει στην επίτευξη της στρατηγικής της Ένωσης για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και η οποία σχεδιάζεται και εφαρμόζεται από μία ομάδα τοπικής δράσης. 7. «Εφαρμοστέες εκ των προτέρων αιρεσιμότητες»: Συγκεκριμένος και επακριβώς προκαθορισμένος κρίσιμος παράγοντας, ο οποίος αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την αποτελεσματική και αποδοτική υλοποίηση του ειδικού στόχου επενδυτικής προτεραιότητας ή προτεραιότητας της Ένωσης, έχει δε άμεση και πραγματική σχέση με την εν λόγω υλοποίηση και άμεσο αντίκτυπο σε αυτήν ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Σκοπός της εξειδίκευσης του εκάστοτε ΕΠ είναι να αποτελέσει το υποστηρικτικό εργαλείο διαχείρισης για την έκδοση προσκλήσεων και τη συνολική παρακολούθηση 45

46 της ενεργοποίησης και υλοποίησης του Προγράμματος, το οποίο θα συμβάλλει στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των ΕΠ, με σαφή αποτύπωση των δράσεων που θα χρηματοδοτηθούν και αποφυγή παρεκκλίσεων από το σχεδίασμά εκάστοτε αρχών διαχείρισης. Η εξειδίκευση περιλαμβάνει ανά δράση/πρόσκληση, μεταξύ άλλων, τους ενδεικτικούς δικαιούχους, τον τρόπο υλοποίησης της δράσης, το χρονοδιάγραμμα, σχετικούς δείκτες, καθώς και τον ενδεικτικό προϋπολογισμό. Αρμόδιος φορέας εξειδίκευσης είναι η Διαχειριστική Αρχή του ΕΠ η οποία εισηγείται στον Περιφερειάρχη ή Ειδικό Γραμματέα κατά περίπτωση, ο οποίος με τη σειρά του εισηγείται, προς έγκριση, στην Επιτροπή Παρακολούθησης του οικείου ΕΠ τη μεθοδολογία, τη διαδικασία και το περιεχόμενο της εξειδίκευσης του ΕΠ, καθώς και τον προγραμματισμό των προσκλήσεων και των εντάξεων, θέτοντας κατ' έτος στόχους. Ο στόχος μέχρι το τέλος του 2016 θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 50% για τις εντάξεις, 40% για τις νομικές δεσμεύσεις και 20% για τις δαπάνες για το σύνολο των πόρων των ΕΠ που χρηματοδοτούνται από τα Ταμεία. Η εξειδίκευση περιλαμβάνει αναφορά στις ενέργειες που θα αναληφθούν για την επίτευξη των ενδιάμεσων στόχων που έχουν τεθεί για την κατανομή του αποθεματικού επίδοσης σε επίπεδο άξονα προτεραιότητας ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΟΡΑΜΑ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΝΕΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΤΑΙΡΙΚΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΣΠΑ Ο αναπτυξιακός σχεδιασμός για την Ελλάδα του 2020 αποβλέπει «στην αναγέννηση της ελληνικής οικονομίας με ανάταξη και αναβάθμιση του παραγωγικού και κοινωνικού ιστού της χώρας και τη δημιουργία και διατήρηση βιώσιμων θέσεων απασχόλησης, έχοντας ως αιχμή την εξωστρεφή, καινοτόμο και ανταγωνιστική επιχειρηματικότητα και γνώμονα την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της αρχές της αειφόρου ανάπτυξης». 46

47 Λόγω της σοβαρής οικονομικής κατάστασης που αντιμετωπίζει η χώρα, πρέπει να επιτευχθεί μία ταχεία έναρξη της απορρόφησης. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζεται στον μέγιστο δυνατό βαθμό η εκμετάλλευση των projects pipeline και τα οποία περιλαμβάνουν έργα και δράσεις που διαθέτουν τεχνικές μελέτες, αδειοδοτήσεις, επεξεργασμένες προσκλήσεις και διαδικασίες, αξιολογημένες προτάσεις, κλπ. Τούτο θα συμβάλει στην επίτευξη του ευρωπαϊκού στόχου, που έχει τεθεί στο υψηλότερο επίπεδο, για την οικονομική ανάκαμψη, ανάπτυξη και τη στήριξη της απασχόλησης. Οι δράσεις/έργα που είναι δυνατόν να προκαλέσουν αυξημένες οικονομικές ροές κατά τα πρώτα χρόνια υλοποίησης του νέου ΕΣΠΑ είναι κατά κύριο λόγο δράσεις που ήταν ενταγμένες στην προγραμματική περίοδο , των οποίων καθυστέρησε η υλοποίηση λόγω των συνεπειών της κρίσης. Οι δράσεις αυτές θα χρηματοδοτηθούν από πόρους της νέας περιόδου, υπό την ρητή προϋπόθεση ότι εναρμονίζονται με τις κοινοτικές και εθνικές προτεραιότητες του ΕΣΠΑ και ανταποκρίνονται στις προϋποθέσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η ένταξη ενός έργου/δράσης και μετά την 47

48 έναρξη υλοποίησής του καθώς και τις προϋποθέσεις του «phasing» (για όποια από αυτά έχουν δαπάνες και προ του 2014). Υψηλή προτεραιότητα θα δοθεί επίσης στην υλοποίηση κατά τα πρώτα έτη και όσων νέων έργων και δράσεων συνδυάζουν ετοιμότητα υλοποίησης και στόχευση στις στρατηγικές επιλογές του νέου αναπτυξιακού υποδείγματος του ΕΣΠΑ όπως: Έργα/Δράσεις που αφορούν στην ανταγωνιστική, καινοτόμο και εξωστρεφή επιχειρηματικότητα (π.χ. ενίσχυση στοχευμένων κατηγοριών ΜΜΕ, δίδοντας κατά το δυνατόν προτεραιότητα σε επενδυτικές επιλογές που είναι απόρροια των διαδικασιών της στρατηγικής έξυπνης εξειδίκευσης (RIS3), δράσεων έρευνας τεχνολογίας και καινοτομίας, κλπ) Έργα/Δράσεις που αφορούν σε μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες θα διευκολύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα. Έργα ΤΠΕ, συμπεριλαμβανομένων αυτών για ευρυζωνικές υποδομές και για την προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Έργα που θα συνδέονται με τεχνολογίες πληροφορικής, που αναβαθμίζουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας (πχ. κτηματολόγιο), μειώνουν το κόστος λειτουργίας του Δημόσιου Τομέα και εκσυγχρονίζουν τη λειτουργία του. Έργα/δράσεις που ανταποκρίνονται στις κοινοτικές πολιτικές για την προστασία του περιβάλλοντος Έργα που συμβάλουν στην ολοκλήρωση των βασικών προτεραιοτήτων των Διευρωπαϊκών Δικτύων Μεταφορών. Έργα εξοικονόμησης Ενέργειας, όπως το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ», μείωσης εκπομπών ρύπων / ανάπτυξης καθαρών αστικών συγκοινωνιών. Έργα/δράσεις που αφορούν σε θέματα απασχόλησης, κοινωνικού αποκλεισμού και φτώχειας. Το διάγραμμα που ακολουθεί δίνει παραστατικά την εικόνα της αρχικής προσέγγισης της υλοποίησης για τη διαχρονική επί τοις εκατό κατανομή των κονδυλίων των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής στο ΕΣΠΑ Συμπεραίνουμε ότι λόγω της καθυστέρησης στην απορρόφηση κονδυλίων για τα έτη τα διαθέσιμα κονδύλια για το έτος 2016 θα είναι κατά πολύ αυξημένα λόγω της συσσώρευσης πόρων και λόγω των αναγκών για επίτευξη των στόχων απορρόφησης. 48

49 Σε ότι αφορά τις χρηματοδοτικές προτεραιότητες του νέου ΕΣΠΑ αυτές έχουν προσδιοριστεί στον αριθμό πέντε με συγκέντρωση πόρων σε επιλεγμένους θεματικούς στόχους και επενδυτικές προτεραιότητες: 1) Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας 2) Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση 3) Προστασία του περιβάλλοντος μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον 4) Ανάπτυξη εκσυγχρονισμός συμπλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη 5) Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Για τον Δήμο Νέας Προποντίδας, και στο πλαίσιο της υλοποίησης των προτεινόμενων δράσεων που προκύπτουν από τη παρούσα μελέτη, η 3 η χρηματοδοτική προτεραιότητα αποτελεί την ύψιστης σημασίας στόχευση για τη χάραξη των επενδυτικών της πρωτοβουλιών μέχρι και το τέλος του νέου ΕΣΠΤΑ. Ειδικότερα, στόχος της 3 ης ΧΠ αποτελεί η Αναβάθμιση της Ποιότητας Ζωής με σεβασμό στο περιβάλλον, επιδιώκοντας την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και τη προώθηση της ανακύκλωσης, την κατά το δυνατόν αξιοποίηση των αποβλήτων ως πόρων, τη προστασία και ορθολογική διαχείριση των υδατικών πόρων και του υδάτινου περιβάλλοντος, την ολοκληρωμένη αστική ανάπτυξη, την βελτίωση της 49

50 ποιότητας της ατμόσφαιρας και τη μείωση του θορύβου, καθώς και τη προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας. Τέλος, και σε ότι αφορά τους θεματικούς στόχους που καλείται η Ελλάδα να επιτύχει στο πλαίσιο του νέου ΕΣΠΑ για την ικανοποίηση των αναπτυξιακών της αναγκών αυτοί είναι συνοπτικά οι εξής: ΘΣ 1: Ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογικής Ανάπτυξης και της Καινοτομίας ΘΣ 2: Βελτίωση της πρόσβασης σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), της χρήσης και της ποιότητάς τους ΘΣ 3: Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων και αυτών του γεωργικού τομέα (για το ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ) ΘΣ 4: Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς ΘΣ 5: Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων ΘΣ 6: Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων ΘΣ 7: Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων ΘΣ 8: Προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων ΘΣ 9: Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας και κάθε διάκρισης ΘΣ 10: Επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση για την απόκτηση δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση ΘΣ 11: Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών και των φορέων, καθώς και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω η Χρηματοδοτική Προτεραιότητα 3 εστιάζει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με προτεραιότητα στην υλοποίηση έργων υψηλής περιβαλλοντικής σημασίας που άπτονται του Ευρωπαϊκού Περιβαλλοντικού Κεκτημένου (ΕΠεΚ), κυρίως στη διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων. Η προτεραιότητα αυτή αντικατοπτρίζεται ευθέως στο ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ. Ειδικότερα: 50

51 Θεματικός Στόχος 4 Θεματικός Στόχος 5 Θεματικός Στόχος 6 αειφόρος πολυτροπική αστική κινητικότητα, έξυπνη διαχείριση της ενέργειας σε δημόσιες υποδομές και κτίρια, αξιοποίηση του δυναμικού συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού υψηλής απόδοσης (ΣΥΘΗΑ) διεύρυνση της χρήσης τηλεθέρμανσης. προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή αντιμετώπιση υψηλής επικινδυνότητας πλημμυρικών φαινομένων εμβληματικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση και αναζωογόνηση του αστικού περιβάλλοντος στοχευμένες δράσεις για μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, περιορισμό του θορύβου και προστασία της βιοποικιλότητας ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΣΠΑ Η αρχιτεκτονική του νέου ΕΣΠΑ, μέσω της οποίας θα υλοποιηθεί η αναπτυξιακή στρατηγική προβλέπει 7 τομεακά, λιγότερα από τα 11 της προηγούμενης περιόδου, και 13 περιφερειακά προγράμματα, προκειμένου να διευκολύνονται οι συνέργειες και η συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαφόρων αναπτυξιακών τομέων. Συγκεκριμένα τα προγράμματα τα οποία άπτονται των αναγκών και των αντικειμενικών σκοπών της παρούσας μελέτης είναι τα εξής: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και Τ.Σ.) και χρηματοδοτεί μέσω των Ταμείων αυτών κυρίως τις βασικές υποδομές των μεταφορών και του περιβάλλοντος. Αποσκοπεί κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 3 και 4. Ένα μέρος του προϋπολογισμού που αφορά στο περιβάλλον, και ειδικότερα του Ταμείου Συνοχής, εκχωρείται προς τα 13 ΠΕΠ, προκειμένου να τα διαχειρισθούν οι περιφέρειες για την υλοποίηση κυρίως έργων διαχείρισης υγρών αποβλήτων. Οι στόχοι του Ε.Π. «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (Ε.Π.-ΥΜΕΠΕΡΑΑ) της Προγραμματικής Περιόδου ως προς τον τομέα 51

52 του περιβάλλοντος οι στόχοι συνίστανται στην προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος, ως μέσου για την υποστήριξη της μετάβασης της Χώρας σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον με ταυτόχρονη υποστήριξη της δημιουργίας ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στο σύνολο των τομέων της οικονομίας τη διευκόλυνση της προσέλκυσης επενδύσεων και την παροχή ευκαιριών άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον ίδιο τον Τομέα του Περιβάλλοντος. Πιο συγκεκριμένα στο τομέα περιβάλλοντος θα δοθεί έμφαση στην ικανοποίηση των πολλαπλών διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Χώρας, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με την ενσωμάτωση του ενωσιακού περιβαλλοντικού κεκτημένου σε συνεργασία και με συμπληρωματικότητα των δράσεων με αντίστοιχες παρεμβάσεις των λοιπών Προγραμμάτων. Ενδεικτικά αναφέρονται η ολοκλήρωση και συμπλήρωση των υποδομών ολοκληρωμένης διαχείρισης απόβλητων, μεταξύ των άλλων και της ολοκληρωμένης διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων σε νησιά και μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς, μονάδες διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων (βιομηχανικών, νοσοκομειακών, κλπ), η δημιουργία «Πράσινων Σημείων» και δικτύωσή τους, καθώς και μονάδες επεξεργασίας (κομποστοποίησης) βιοαποβλήτων, η στοχευμένη εφαρμογή των Σχεδίων Διαχείρισης των Λεκανών Απορροής της Χώρας, δράσεις για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, την ανάπλαση και την αναζωογόνηση των πόλεων και ολοκληρωμένες πολεοδομικές / αστικές παρεμβάσεις για την προώθηση της Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης, σε συνδυασμό με πιλοτικές παρεμβάσεις διαχείρισης παρακτίων ζωνών. Επίσης στοχευμένες δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης πλημμυρών και φυσικών καταστροφών, η ολοκλήρωση του δικτύου Natura 2000 και η διασφάλιση της διατήρησης και χρηστής διαχείρισής του, καθώς και δράσεις αναβάθμισης της λειτουργίας και οργάνωσης της διαχείρισης των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (ΕΖΔ) και των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ). Πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη» σε Εθνικό επίπεδο. Σημειώνεται ότι το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης δεν είναι Επιχειρησιακό Πρόγραμμα. Ωστόσο, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ είναι δυνατό να ονομάζεται ως τέτοιο περιστασιακά όταν γίνεται αναφορά σε ομάδα προγραμμάτων. Το πρόγραμμα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (ΕΓΤΑΑ) και στοχεύει κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 1, 2 και 3. Το ΠΑΑ στοχεύει στην επίτευξη της ολοκληρωμένης ανάπτυξης και της βιώσιμης ανταγωνιστικότητας του αγροτικού 52

53 χώρου μέσω της μετάβασης σε ένα ισχυρό, αειφόρο αγρο-διατροφικό σύστημα και της αύξησης της προστιθέμενης αξίας των αγροτικών περιοχών. Στο πλαίσιο του προγράμματος δεν θα δημιουργηθούν θεματικά υποπρογράμματα καθώς δεν προέκυψε τέτοια ανάγκη από την SWOT ανάλυση. Οι χωρικές, θεματικές ή τομεακές ιδιαιτερότητες που έχουν ανακύψει θα προσεγγιστούν μέσα από ειδικά σχεδιασμένες ομάδες μέτρων με κοινή προκήρυξή τους ή/και ιδιαίτερη βαθμολογία των δικαιούχων. Η αποκεντρωμένη εφαρμογή του ΠΑΑ σε περιφερειακό επίπεδο θα πραγματοποιηθεί κυρίως με γνώμονα τα αποτελέσματα των RIS3 των Περιφερειών αλλά και το αν οι πολιτικές που εξυπηρετούν έχουν οριζόντιο ή χωρικό χαρακτήρα. Ειδικότερα, όσον αφορά στη συνεισφορά του ΕΓΤΑΑ κατά 30% για μέτρα και δράσεις που αφορούν στο περιβάλλον και στο κλίμα, σύμφωνα με το Άρθρο 59 6 του Καν. 1305/2013, σημειώνεται ότι το σύνολο των πόρων του ΕΓΤΑΑ για τους ΘΣ4, ΘΣ5, ΘΣ6 είναι περίπου 43,3% των συνολικών πόρων του ΕΓΤΑΑ. Το ποσοστό αυτό, με τη συνεισφορά κυρίως του ΘΣ6 ανταποκρίνεται στη σχετική απαίτηση του Κανονισμού. Όσον αφορά στο ΘΣ9 περιλαμβάνονται δράσεις που αφορούν στην προώθηση της τοπικής ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές, όπου περιλαμβάνονται και οι ΤΑΠΤΟΚ, οι πόροι των οποίων υπερβαίνουν το 5% του συνόλου των πόρων του ΕΓΤΑΑ που προβλέπεται στο άρθρο 59 5 του Καν.1305/2013 για δράσεις LEADER. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αλιείας και Θάλασσας». Το πρόγραμμα είναι μονοταμειακό (ΕΤΘΑ) και στοχεύει κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 3 και 6. Οι τομείς της Υγείας, του Πολιτισμού, του Τουρισμού, της Ναυτιλίας, της Προστασίας του Πολίτη, της Δικαιοσύνης, των Εσωτερικών, των Δημόσιων Οικονομικών, κλπ αποτελούν επίσης σημαντικές και διακριτές προτεραιότητες στο πλαίσιο και της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής και παρά το ότι δεν θα καλυφθούν και σε αυτή την περίοδο από διακριτό Ε.Π, οι δράσεις και τα έργα τους δύνανται στο πλαίσιο της συνεργασίας της Επιτελικής Δομής που θα λειτουργήσει στο αρμόδιο υπουργείο με τις Δ.Α. των Ε.Π.- να εξασφαλίσουν ικανούς πόρους (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ) τόσο από όλα τα ΠΕΠ, όσο και από τα Τομεακά ΕΠ Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ένα για κάθε μια από τις ελληνικές Περιφέρειες, τα οποία περιλαμβάνουν δράσεις και έργα 53

54 περιφερειακής κλίμακας και χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ. Στοχεύουν κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 1, 3 και 4 καθώς και της 2 για τον κοινωνικό αποκλεισμό. Για την αντιμετώπιση αναγκών (κυρίως κατάρτισης σε συνέργεια με δράσεις επιχειρηματικότητας στις Περιφέρειες) που καλύπτονται από τον Θ.Σ.8, πόροι αυτού του στόχου κατανέμονται και στα ΠΕΠ με ισόποση κατανομή πόρων του Θ.Σ.9 στο Τομεακό Ε.Π. Επιπλέον, στα ΠΕΠ θα εκχωρηθεί η διαχείριση σημαντικών πόρων του Τ.Σ. για το Περιβάλλον και κυρίως πόρων που θα κατευθυνθούν στην κάλυψη των υποχρεώσεων της χώρας και των Περιφερειών που αφορούν στα υγρά απόβλητα. Τελικό αποτέλεσμα είναι οι περιφέρειες να διαχειρίζονται το 35% του αθροίσματος των πόρων του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ και του ΤΣ. Τέλος και σε ότι αφορά τα ποσοστά συγχρηματοδότησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, σύμφωνα με το σχετικό άρθρο του Γενικού Κανονισμού (Άρ. 120), τα μέγιστα ποσοστά σε επίπεδο άξονα προτεραιότητας καθορίζοντας ως εξής: 85% για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες των ΚΜ με κατά κεφαλήν ΑΕΠ την περίοδο μικρότερο του 85% του μ.ο. της ΕΕ-27, καθώς και για το Τ.Σ. 80% για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες των κρατών μελών πλην αυτών που αναφέρονται στο σημείο (3β) του άρθρου 120 του Γενικού Κανονισμού, (ΆΜΘ. Κεντρική Μακεδονία. Ήπειρος. Θεσσαλία και Δυτική Ελλάδα") και για όλες τις περιφέρειες των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την περίοδο ήταν μικρότερο του 75% του μέσου όρου της ΕΕ- 25, αλλά των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν μεγαλύτερο του 75% του μέσου ΑΕΠ στην ΕΕ- 27 (Ίόνια. Πελοπόννησος. Βόρειο Αιγαίο. Κρήτη"), καθώς και για τις phasing out περιφέρειες της και η Δυτική Μακεδονία 60% για τις περιφέρειες μετάβασης (εκτός εκείνων που υπόκεινται στο σημείο (3γ) του άρθρου 120 του Γενικού Κανονισμού όπως η Στερεά Ελλάδα) 50% για τις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (εκτός εκείνων που υπόκεινται στο σημείο (3γ) του άρθρου 120 του Γενικού Κανονισμού όπως το Νότιο Αιγαίο') 54

55 Σημειώνεται ότι ο Γενικός Κανονισμός (Άρ. 24) προβλέπει δυνατότητα αύξησης κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού συγχρηματοδότησης για Κράτη Μέλη που αντιμετωπίζουν προσωρινές δημοσιονομικές δυσκολίες όπως η Ελλάδα. Το τελικό προσαυξημένο ποσοστό δεν μπορεί να υπερβαίνει το 100%. Για τα ΠΕΠ αλλά και για τους άξονες προτεραιότητας των τομεακών Ε.Π. που αφορούν στις «Περιφέρειες σε Μετάβαση» και στις «Περισσότερο Ανεπτυγμένες Περιφέρειες», επιλέγεται η μη χρησιμοποίηση της δυνατότητας αύξησης κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού συγχρηματοδότησης. Επιπλέον στην Στερεά Ελλάδα επιλέγεται το ποσοστό να παραμείνει όπως και στην τρέχουσα περίοδο στο 50%. Η πρόνοια αυτή λαμβάνεται δεδομένου ότι οι περιφέρειες αυτές αδικούνται, σε σχέση με την πραγματική οικονομική τους κατάσταση, από την εφαρμοζόμενη κοινοτική μεθοδολογία κατανομής των πόρων. Οι λεγάμενες «Λιγότερο Ανεπτυγμένες Περιφέρειες», οι οποίες - κατά την κοινοτική μεθοδολογία - επωφελούνται σημαντικά μεγαλύτερων ποσών του ΕΣΠΑ, με βάση την κοινοτική κατανομή, λόγω δημοσιονομικής στενότητας θα κάνουν χρήση της δυνατότητας για αυξημένο ποσοστό συγχρηματοδότησης κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, οπότε φθάνουν στο 90%. Με βάση τα ανωτέρω, τα μέγιστα ποσοστά συγχρηματοδότησης σε επίπεδα άξονα προτεραιότητας για τις 13 ελληνικές περιφέρειες διαμορφώνονται ως εξής: Πίνακας 1: Ποσοστά συγχρηματοδότησης ανά περιφέρεια ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ % ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Περισσότερο αναπτυγμένες Αττική 80% Νότιο Αιγαίο 50% Δυτική Μακεδονία 80% Στερεά Ελλάδα 50% Περιφέρειες σε μετάβαση Ιόνια Νησιά 80% Πελοπόννησος 80% Βόρειο Αιγαίο 80% Κρήτη 80% Λιγότερο αναπτυγμένες Ανατολική Μακεδονία & 90% Κεντρική Μακεδονία 90% 55

56 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ % ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Ήπειρος 90% Θεσσαλία 90% Δυτική Ελλάδα 90% ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ Ε.Π. ΥΜΕΠΠΕΡΑΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Οι στόχοι του Προγράμματος στην προγραμματική περίοδο που καλύπτουν την συγκεκριμένη στρατηγική επιλογή και επιχειρησιακή λογική είναι κατά προτεραιότητα: 1. Εκπλήρωση των απαιτήσεων του περιβαλλοντικού κεκτημένου της Ε.Ε. στους τομείς των Αποβλήτων και των Υδάτων, που αντιμετωπίζει τις ανάγκες με α.α 6, 7, 8 και 9, 10 και εξυπηρετείται από παρεμβάσεις στο πλαίσιο του ΘΣ6. 2. Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή - Πρόληψη και Διαχείριση Κινδύνων, που αντιμετωπίζει τις ανάγκες με α.α 2-3 και 5 και εξυπηρετείται από παρεμβάσεις στο πλαίσιο κυρίως του ΘΣ5, αλλά και των ΘΣ4 και ΘΣ6. 3. Διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, που αντιμετωπίζει τις ανάγκες με α.α 11, 12 και 13 και εξυπηρετείται από παρεμβάσεις στο πλαίσιο του ΘΣ6. 4. Αστική Αναζωογόνηση - Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα, που αντιμετωπίζει τις ανάγκες με α.α 1-4 κα, εξυπηρετείται από παρεμβάσεις στο πλαίσιο των ΘΣ4 και ΘΣ6. Οι ανάγκες με α.α 14, 15 και 16 έχουν «οριζόντιο» χαρακτήρα, εξυπηρετώντας το σύνολο των Στρατηγικών Στόχων. Η λογική παρέμβασης του Τομέα του Περιβάλλοντος στο πλαίσιο του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ τεκμηριώνεται και από την σχέση της ικανοποίησης των αναγκών του Τομέα ανά ΘΣ. Ειδικότερα: Στο πλαίσιο του ΘΣ 4 αντιμετωπίζονται οι ανάγκες με α.α 1-4. Στο πλαίσιο του ΘΣ 5 αντιμετωπίζεται η ανάγκη με α.α 5. Στο πλαίσιο του ΘΣ 6 αντιμετωπίζονται οι ανάγκες με α.α 6-16, ενώ καλύπτεται και η ανάγκη 4., συνδυαστικά με τον ΘΣ4. Οι κύριες προτεραιότητες που τίθενται για την επίτευξη των στρατηγικών στόχων Ε- Θ είναι οι ακόλουθες: 56

57 1) Στο πλαίσιο του Στρατηγικού Στόχου (Ε) Προώθηση οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμων επενδύσεων στον τομέα των αποβλήτων με στόχο την διασφάλιση επαρκούς και κατάλληλου εθνικού και περιφερειακού δικτύου εγκαταστάσεων διαχείρισης των αποβλήτων, σύμφωνα με τα άρθρα 28 και 29 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, τις απαιτήσεις του άρθρου 14 της Οδηγίας 94/62/ΕΚ και τη στρατηγική μείωσης των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων που προορίζονται για χώρους υγειονομικής ταφής (οδηγία 1999/31/ΕΚ) και με βάση τον Εθνικό και επικαιροποιημένους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς, ως ακολούθως o Εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης παραγωγής αποβλήτων. o Ανάπτυξη δικτύων οικιακής κομποστοποίησης συστημάτων, χωριστής συλλογής ανακυκλωσίμων και βιοαποβλήτων και μονάδες κομποστοποίησης βιοαποβλήτων. o Δημιουργία δικτύου «Πράσινων Σημείων». o Υλοποίηση εγκαταστάσεων ανάκτησης και διάθεσης αστικών αποβλήτων, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα ή σε περιοχές με υστέρηση υποδομών, με κατάλληλη προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων. o Υλοποίηση δράσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης αστικών αποβλήτων σε νησιά και μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς. o Ανάπτυξη υποδομών διάθεσης αδρανών αποβλήτων σε περιοχές με χαμηλή πρόσβαση των αντίστοιχων ΣΕΔ, κυρίως σε νησιά. o Υλοποίηση μονάδων επεξεργασίας/αξιοποίησης ιλύος από εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων. o Ανάπτυξη υποδομών ασφαλούς διαχείρισης επικίνδυνων βιομηχανικών και υγειονομικών αποβλήτων, λαμβάνοντας υπόψη την εφαρμογή της γενικής αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει. Ενίσχυση ικανοτήτων θεσμικών φορέων, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση κοινού και ενέργειες για την ομαλή εφαρμογή και παρακολούθηση εφαρμογής της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, του Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης Παραγωγής Αποβλήτων και του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων. Υλοποίηση αποκαταστάσεων εγκαταλελειμμένων ρυπασμένων χώρων από επικίνδυνα απόβλητα, στο πλαίσιο του σχετικού εθνικού προγράμματος του ΥΠΕΚΑ. Για τα υγρά απόβλητα και τα ύδατα περιλαμβάνονται οι ακόλουθες παρεμβάσεις: 57

58 Κάλυψη υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Οδηγίες 91/271 και 2000/60 και ειδικότερα: o Συμπλήρωση και σταδιακή ολοκλήρωση των υποδομών συλλογής και επεξεργασίας αστικών λυμάτων κατά Κατηγορία Οικισμών. o Στοχευμένη και ιεραρχημένη εφαρμογή των ΣΔΛΑ, εφαρμογή της αρχής ανάκτησης κόστους, κατάλληλα για τους σκοπούς του Άρθρου 9 της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. o Δράσεις για την προώθηση αποδοτικής και αειφόρου χρήσης του νερού. o Δομικά έργα ενίσχυσης ύδρευσης και αποκατάστασης υφιστάμενων υποδομών - Ανάπτυξη και ενίσχυση υποδομών για την εξασφάλιση της επάρκειας του νερού για όλες τις χρήσεις. Κάλυψη υποχρεώσεων που απορρέουν από λοιπές Οδηγίες (ύδατα κολύμβησης, θαλάσσια στρατηγική, θαλάσσια χωροταξία κ.λπ.). 2) Στο πλαίσιο του Στρατηγικού Στόχου (Ζ) Εκπόνηση και εφαρμογή σχεδίων δράσης για προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή σε περιφερειακό και σε τομεακό επίπεδο. Δράσεις ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των περιοχών που έχει αναγνωριστεί ότι κινδυνεύουν περισσότερο, όπως παράκτιες και παραθαλάσσιες περιοχές και ευαίσθητα φυσικά οικοσυστήματα. Δράσεις διευθέτησης χειμάρρων/ρεμάτων για πρόληψη και αντιμετώπιση πλημμυρών και φυσικών καταστροφών, με βάση ιεράρχηση των αντίστοιχων κινδύνων. Ενίσχυση των συστημάτων αντιμετώπισης και διαχείρισης φυσικών και περιβαλλοντικών καταστροφών. 3) Στο πλαίσιο του στρατηγικού στόχου (Η) Ολοκλήρωση Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών και περιοχών Natura

59 Εποπτεία, παρακολούθηση και σχεδιασμός της διαχείρισης τύπων οικοτόπων και ειδών και των περιοχών Natura 2000 Σχέδια δράσης / διαχείρισης οικοτόπων/ ειδών και περιοχών Natura 2000 και εφαρμογή της διαχείρισης για την μετρήσιμη βελτίωση της κατάστασης διατήρησης Οργάνωση και λειτουργία συστήματος ερμηνείας περιβάλλοντος - Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την βιοποικιλότητα και τις περιοχές Natura 2000 Διαχειριστικά μέτρα για μείωση των επιπτώσεων από τα εισβάλλοντα είδη Διατήρηση δασικού περιβάλλοντος Διατήρηση των γενετικών πόρων. 4) Στο πλαίσιο του Στρατηγικού Στόχου (Θ) Αξιολόγηση και αναθεώρηση του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Ανάπτυξη Εθνικών στρατηγικών για το τοπίο και τη θαλάσσια χωροταξία, (ολοκληρωμένη διαχείριση παράκτιων ζωνών και πιλοτικές παρεμβάσεις διαχείρισης παρακτίων ζωνών) σε εφαρμογή των αντίστοιχων Οδηγιών. Αξιολόγηση, Αναθεώρηση και Εφαρμογή προγράμματος δράσης Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Βιομηχανία, Υδατοκαλλιέργειες, Οικιστικό Δίκτυο, ΑΠΕ κ.λπ.). Ολοκληρωμένες αστικές παρεμβάσεις για προώθηση της αστικής αναζωογόνησης, της αστικής κινητικότητας, της έξυπνης διαχείρισης της ενέργειας και της χρήσης ΑΠΕ στις δημόσιες υποδομές. Ολοκλήρωση/Επέκταση των υποδομών για αύξηση της δυναμικότητας ηλεκτρισμού μέσω συμπαραγωγής. Αναγνώριση ορίων μικρών οικισμών ειδικού ιστορικού, αρχιτεκτονικού, πολιτιστικού κ.λπ. ενδιαφέροντος. Έργα / μελέτες αντιμετώπισης του θορύβου και της ηχορύπανσης σε εφαρμογή της Οδηγίας 2002/49/ΕΚ. Επέκταση / αναβάθμιση του Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ) έτσι ώστε να καλύπτει μεγαλύτερο ποσοστό του αστικού πληθυσμού της χώρας (π.χ. περιοχές λιμένων) και περισσότερα είδη ρύπων. 59

60 Επικαιροποίηση και εφαρμογή σχεδίων για αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, σύμφωνα με τις Οδηγίες 2008/50/EC, 2001/81/ΕΚ και 2004/107/EC σχετικά με την ποιότητα του περιβάλλοντα αέρα και την ατμοσφαιρική ρύπανση. Συστήματα / εργαλεία διασφάλισης της ποιότητας και επικύρωσης των δεδομένων των μετρήσεων ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Μελέτες, πρότυπα, οδηγοί για την υποστήριξη της εφαρμογής της Οδηγίας 2008/98 Δημιουργία μητρώων διαχείρισης αποβλήτων για την υποστήριξη της παρακολούθησης εφαρμογής της οδηγίας 2008/98 Δράσεις παρακολούθησης λειτουργίας δικτύων και υποδομών Ανάπτυξη εργαλείων για ενσωμάτωση Ευρωπαϊκών Οδηγιών και επαρκή παρακολούθηση της ορθής και πλήρους εφαρμογής τους. Διαθέσιμοι Πόροι του Ε.Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ για το Περιβάλλον Η επίτευξη των ανωτέρω στόχων επιδιώκεται με συγκεκριμένη χρηματοδοτική κατανομή. Συγκεκριμένα, ο Τομέα του Περιβάλλοντος στο πλαίσιο του ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ χρηματοδοτείται με 1.978,97 Μ (Στήριξη της Ένωσης), από τα οποία 1.838,11 Μ αφορούν στο ΤΣ (92,9%) και 140,86 Μ το ΕΤΠΑ (7,1%). Η κατανομή των πόρων αυτών στους ΘΣ επιλέγεται με «μονοταμειακή» λογική, με στόχο την απλοποίηση της διαχείρισης και την αποτελεσματικότητα της αρχιτεκτονικής του Προγράμματος. Ο Τομέα του Περιβάλλοντος διαρθρώνεται σε 5 Άξονες Προτεραιότητας (ΑΠ), ακολουθώντας «μονοταμειακή» λογική. Ειδικότερα, οι ΑΠ του Τομέα του Περιβάλλοντος είναι οι ακόλουθοι: ΑΠ10: «Εφαρμογή στρατηγικών επίτευξης χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα με έμφαση στις αστικές περιοχές». Αντιμετωπίζει τις ανάγκες και περιλαμβάνει παρεμβάσεις που εντάσσονται στον ΘΣ4 και χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ με πόρους της τάξης των 94,0 Μ (4,7% του συνόλου της στήριξης της Ένωσης για τον Τομέα του Περιβάλλοντος), ΑΠ11: «Εφαρμογή στρατηγικών προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων». Αντιμετωπίζει τις ανάγκες και περιλαμβάνει παρεμβάσεις που εντάσσονται στον ΘΣ5 και χρηματοδοτείται από το ΤΣ με πόρους της τάξης των 98,17 Μ (5,0% ομοίως), ΑΠ12: «Στρατηγικές και Δράσεις προώθησης της ενσωμάτωσης του ΕΠεΚ». Αντιμετωπίζει κατά βάση τις ανάγκες με α.α. 4, 9 και και περιλαμβάνει 60

61 παρεμβάσεις που εντάσσονται στον ΘΣ6 και χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ με πόρους της τάξης των 42,86 Μ (2,2% ομοίως), ΑΠ13: «Στρατηγικές και Δράσεις προώθησης της ενσωμάτωσης του ΕΠεΚ στις Περιφέρειες Ν. Αιγαίου» και Στερεάς Ελλάδας. Αντιμετωπίζει κατά βάση τις ανάγκες με α.α. 4, 9 και και περιλαμβάνει παρεμβάσεις που εντάσσονται στον ΘΣ6 και χρηματοδοτείται από το ΕΤΠΑ με πόρους της τάξης των 4,0 Μ (0,2% ομοίως), EL 27 EL ΑΠ14: «Αναβάθμιση Ποιότητας Ζωής με Διατήρηση και Προστασία του Περιβάλλοντος και Προώθηση της Αποδοτικότητας των Πόρων». Αντιμετωπίζει τις ανάγκες και περιλαμβάνει παρεμβάσεις που εντάσσονται κατά βάση στον ΘΣ6 και χρηματοδοτείται από το ΤΣ με πόρους της τάξης των 1.739,94 Μ (87,9% ομοίως) Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Το υπουργείο Ανάπτυξης παρουσιάζοντας το προγραμματισμό του νέου ΕΣΠΑ, στην αρχή του έτους δήλωσε ότι σε συνολικά 12 δισ. ευρώ θα ανέρχονται οι πόροι που θα είναι άμεσα διαθέσιμοι από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη στήριξη της ανάπτυξης μέσω των δύο ΕΣΠΑ. Από τα 12 δισ. ευρώ, τα 4,2 δισ. ευρώ είναι τα χρήματα που μένουν προς απορρόφηση από το υφιστάμενο ΕΣΠΑ. Τα 4,9 δισ. ευρώ είναι χρήματα του νέου ΕΣΠΑ, που θα διατεθούν πρόωρα στη χώρα για νέες «εμπροσθοβαρείς», όπως ονομάζονται δράσεις, ενώ στα 2,9 δισ. ευρώ ανέρχονται τα κονδύλια που θα χρηματοδοτήσουν τα λεγόμενα έργα «γέφυρες», δηλαδή αυτά που ξεκίνησαν με το ΕΣΠΑ και δεν θα ολοκληρωθούν έως την προβλεπόμενη ημερομηνία, δηλαδή έως τα τέλη του 2015, που κλείνει το Πρόγραμμα. Οι δράσεις αυτές θα κατηγοριοποιηθούν ως εξής: 127,5 εκατ. (21 δράσεις) για την ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογικής Ανάπτυξης και της Καινοτομίας 42 εκατ. (49 δράσεις) στον τομέα της Τεχν. Πληροφορικής και Επικοινωνιών 283 εκατ. (18 δράσεις) για τη βελτίωση της Ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ 61

62 594 εκατ. (127 δράσεις) για την Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών CO εκατ. (33 δράσεις) στον τομέα των Μεταφορών 50 εκατ. (4 δράσεις) για την Προώθηση της Απασχόλησης 68,6 εκατ. (42 δράσεις) για την Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης και της Καταπολέμησης της Φτώχειας 112,1 εκατ. (43 δράσεις) για επενδύσεις στην Εκπαίδευσης και την Κατάρτιση 192,6 εκατ. (85 δράσεις) για την ενίσχυση της Ικανότητας της Δημόσιας Διοίκησης. Από τα παραπάνω, ιδιαίτερο ενδιαφέρον θα πρέπει να δοθεί στα συνολικά 594 εκατ. ευρώ που θα διατεθούν μέσω των δύο ΕΣΠΑ, και τα οποία θα «τρέξουν» παράλληλα έως και τα τέλη του 2015, για την υποστήριξη μεταξύ άλλων της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ενώ συνολικά θα διατεθούν 1,7 δισ. ευρώ για έργα περιβαλλοντικής προστασίας. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονισθεί, ότι οι συνολικοί διαθέσιμοι πόροι του νέου ΣΕΣ για την ΕΝΕΡΓΕΙΑ & το ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ανέρχονται σε 20,8 δισ. ευρώ και μεταξύ άλλων, οι επιδοτήσεις θα στοχεύουν στην ενίσχυση επιχειρήσεων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας μέσω εφαρμογών γεωθερμίας, της ερευνητικής δραστηριότητας στο χώρο των τεχνολογιών ΑΠΕ αλλά και των εφαρμογών αποθήκευσης ενέργειας. Αναλυτικότερα, όσον αφορά την ενέργεια, η χρηματοδότηση θα αφορά κατά βάση τις εξής δράσεις: Ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, δημόσιων κτιρίων, κτιρίων επαγγελματικής χρήσης. Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης μικρομεσαίων μεταποιητικών επιχειρήσεων με μείωση του ενεργειακού κόστους, ολοκληρωμένη ενεργειακή διαχείριση ΒΙ.ΠΕ, αξιοποίηση παραπροϊόντων και αποβλήτων βιομηχανικών διεργασιών για την παραγωγή ενέργειας, κ.α. 62

63 Στήριξη εγχώριας επιχειρηματικότητας και ερευνητικής δραστηριότητας στο χώρο των τεχνολογιών ΑΠΕ (χρηματοδοτικές διευκολύνσεις σε συνδυασμό με επιδοτήσεις περιορισμένης έκτασης, δημιουργία συστάδων επιχειρήσεων). Έμφαση σε ανεμογεννήτριες, φωτοβολταϊκά συστήματα, τα θερμικά ηλιακά συστήματα, ανάπτυξη νέων υλικών για συστήματα ΑΠΕ και τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα πολλαπλών χρήσεων, με έμφαση στα αναστρέψιμα (ύδρευση, άρδευση, παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας). Ενίσχυση επιχειρήσεων παραγωγής θερμότητας και συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρισμού υψηλής απόδοσης (ΣΗΘΥΑ) μέσω της εκμετάλλευσης οργανικών υπολειμμάτων Ενίσχυση επιχειρήσεων για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας μέσω εφαρμογών γεωθερμίας Ενίσχυση της έρευνας και ανάπτυξης υλικών, τεχνολογιών και συστημάτων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης Υποστήριξη της λειτουργίας των Επιχειρήσεων Ενεργειακών Υπηρεσιών Αξιοποίηση οργανικών υπολειμμάτων για την κάλυψη θερμικών αναγκών Έρευνα καθώς και κατασκευή πιλοτικών έργων επίδειξης αύξησης αποδοτικότητας των τεχνολογιών αξιοποίησης οργανικών υπολειμμάτων Αύξηση της διείσδυσης εφαρμογών γεωθερμίας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την παραγωγή θερμότητας Έρευνα και ανάπτυξη καθώς και εκτέλεση καινοτόμων έργων επίδειξης εφαρμογών γεωθερμίας Ανάπτυξη επιχειρηματικότητας γύρω από τις τεχνολογίες ευφυών δικτύων. Ενίσχυση της ανάπτυξης και διάθεσης προϊόντων εξοπλισμού για εγκαταστάσεις αντλησιοταμίευσης και συστάδων συσσωρευτών για εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Επίσης, και σε ότι αφορά τον τομέα του περιβάλλοντος, οι δράσεις που θα λάβουν επιδοτήσεις από το νέο ΕΣΠΑ θα αφορούν: 63

64 Ενίσχυση επιχειρήσεων για την εφαρμογή μεθόδων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας με την υιοθέτηση αυστηρότερων περιβαλλοντικών προτύπων σε περιοχές Στήριξη της επιχειρηματικότητας στην αξιοποίηση βιο-αποβλήτων και στην ανάπτυξη δικτύου επισκευαστικής αλυσίδας Επενδύσεις για την βελτίωση της διαλογής και συλλογής ειδικών ανακυκλούμενων ρευμάτων Ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών για τη διαχείριση βιομηχανικών αποβλήτων μεγάλης οικονομικής σημασίας Κατάρτιση και εκπαίδευση Συνεργασία επιχειρήσεων του κλάδου με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια για ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών αντιρρυπαντικής προστασίας (θαλάσσια ρύπανση από προϊόντα πετρελαίου, ρύπανση υπόγειων υδροφορέων από βιομηχανικά ή αστικά απόβλητα). Αειφορική οργάνωση επιχειρηματικών πάρκων και άτυπων βιομηχανικών περιοχών Κατάρτιση εκπαίδευση ειδικευμένων επιστημόνων σε νέες τεχνολογίες (βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, συστημάτων ανακύκλωσης, αντιρρύπανσης, απορρύπανσης κτλ) Επεξεργασία και διάθεση επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων Έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με την προστασία της βιοποικιλότητας (αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, αειφορικού σχεδιασμού επενδυτικών προγραμμάτων). Προώθηση της συνεργασίας επιχειρήσεων με τοπικούς φορείς για τις προστατευόμενες περιοχές. Ενίσχυση σχημάτων αναδοχής από επιχειρήσεις και μεταποιητικές μονάδες γειτονικών περιοχών και οικοσυστημάτων που χρήζουν προστασίας. 64

65 Οι εμπροσθοβαρής δράσεις, περιλαμβάνουν 700 περίπου έργα συνολικού προϋπολογισμού 4 δισ. ευρώ, στα οποία προστίθενται και οι δράσεις 700 εκατ. ευρώ, που έχουν εγκριθεί για την απασχόληση. Αν και δεν κατονομάστηκαν, θα προέλθουν κυρίως από ώριμα έργα που εντάχθηκαν στο ΕΣΠΑ της περιόδου , αλλά είτε λόγω έλλειψης χρόνου είτε λόγω έλλειψης διαθέσιμων πόρων, δεν μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από το τρέχον ΕΣΠΑ και είναι επιλέξιμα για την επόμενη περίοδο Στα εμπροσθοβαρή έργα τη μερίδα του λέοντος έχουν τα κάτωθι: Δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, τομέας στον οποίο θα διατεθούν 1,7 δισ. ευρώ και μεταξύ αυτών είναι 100 έργα βιολογικών καθαρισμών, έργα διαχείρισης απορριμμάτων, έργα του τομέα ενέργειας κ.λπ. Δράσεις του τομέα των μεταφορών στον οποίο θα διατεθούν 996 εκατ. Ευρώ Έργα για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων Δράσεις για τη βελτίωση της ικανότητας της δημόσιας διοίκησης, Δράσεις για τη καταπολέμηση της φτώχειας και την προώθηση της κοινωνικής ένταξης κ.λπ. Με τον τρόπο αυτό τα έργα έρχονται πιο κοντά από έξι έως και δώδεκα μήνες και θα ωφεληθεί χρηματοδοτικά τόσο το 2015 όσο και το 2016, ενώ το υπουργείο κάλεσε τους φορείς να αξιοποιήσουν την ευκαιρία της πρόωρης χρηματοδότησης που επέτρεψε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και να επιλέξουν εκείνα τα έργα που θα μπορέσουν να ενταχθούν άμεσα. Σημαντικός είναι τέλος ο αριθμός των έργων που θα αποτελέσουν τα έργα γέφυρες μεταξύ των δύο περιόδων, δηλαδή αυτά που έχουν ξεκινήσει ήδη, αλλά δεν προλαβαίνουν να ολοκληρωθούν στην προγραμματισμένη ημερομηνία. Πρόκειται για 170 έργα, για τα οποία θα διατεθούν 2,9 δισ. ευρώ από το νέο ΕΣΠΑ και τα οποία προέρχονται κυρίως από τον τομέα των μεταφορών, όπως τμήματα αυτοκινητοδρόμων, που εξαιρέθηκαν της πρόσφατης συμφωνίας για την 65

66 επανεκκίνηση των μεγάλων οδικών αξόνων, τμήματα της Εγνατίας, το Μετρό Θεσσαλονίκης κ.ά. Σε ότι αφορά την ενέργεια προωθούνται επενδύσεις ύψους 16,4 δισ. Ευρώ. Ειδικότερα, το υπουργείο στοχεύει στην υλοποίηση μίας σειράς από δράσεις, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η ενέργεια, ο τουρισμός και το εμπόριο, σύμφωνα με τη 2η εγκύκλιο του υπουργείου Ανάπτυξης στην οποία και καταγράφονται οι βασικοί άξονες κατανομής των 16,4 δισ. ευρώ αλλά και κάποιες από τις χρηματοδοτήσεις που προκρίνονται για την επόμενη προγραμματική περίοδο. Όσον αφορά στον ενεργειακό τομέα οι προωθούμενες δράσεις περιλαμβάνουν: Ενίσχυση επιχειρήσεων για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης. Πιλοτικά προγράμματα ενεργειακής αξιοποίησης οργανικών υπολειμμάτων επιχειρήσεων, εθελοντικά προγράμματα αναγνώρισης και ανάδειξης της ενεργειακής αριστείας των επιχειρήσεων, καθιέρωση ενεργειακού συμβούλου για τις επιχειρήσεις, ολοκληρωμένες δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας σε ενεργοβόρα κτίρια του οικιακού τομέα, ολοκληρωμένες δράσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης στις υποδομές του δημόσιου τομέα (συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας υποδειγματικών δημοσίων κτηρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση συμβατικών καυσίμων), υποστήριξη της λειτουργίας εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών μέσω χρηματοπιστωτικών εργαλείων. Ενίσχυση και αναβάθμιση υποδομών για τη βέλτιστη αξιοποίηση του δυναμικού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών έργων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας π.χ. αντλησιοταμιευτικοί σταθμοί), υποστήριξη της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές με χρήση και εναλλακτικών μηχανισμών χρηματοδότησης, όπως είναι η συλλογική ιδιωτική χρηματοδότηση (crowd funding), αξιοποίηση ενεργειακού δυναμικού αγροτικού τομέα (στερεή βιομάζα, βιοαέριο), υποστήριξη της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω εφαρμογών διεσπαρμένης παραγωγής. Προώθηση της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας υψηλής απόδοσης σε περιοχές ειδικού ενδιαφέροντος (π.χ. βιομηχανικές περιοχές), συμπεριλαμβανομένης της μικροσυμπαραγωγής και της τριπαραγωγής 66

67 (παραγωγή ηλεκτρισμού, θερμότητας και ψύξης) π.χ. σε κτίρια του τριτογενούς τομέα. Ενεργειακά και περιβαλλοντικά βιώσιμες μεταφορές. Αναμόρφωση του συστήματος των μέσων μαζικής μεταφοράς με στόχο τη μείωση της χρήσης ιδιωτικών οχημάτων, προώθηση της χρήσης των οχημάτων εναλλακτικής τεχνολογίας και των σχετικών μέτρων άμβλυνσης και προσαρμογής, ανάπτυξη ευφυών συστημάτων μεταφορών. Δράσεις στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος όπως δράσεις ενεργειακής διαχείρισης τουριστικών εγκαταστάσεων και καταλυμάτων, έργα διαχείρισης αποβλήτων και υδάτινων πόρων σε τουριστικούς προορισμούς, δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και κατάρτισης εμπλεκομένων στελεχών κ.α. Επιπροσθέτως, θα επιδιωχθεί η υποστήριξη των φτωχών νοικοκυριών μέσω της αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας 3.6 ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ (Ν. 4178/2013 ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ) Το πράσινο ταμείο αποτελεί ειδικό πρόγραμμα για τη χρηματοδότηση προτάσεων που εντάσσονται σε δράσεις του περιβαλλοντικού ισοζυγίου και προβλέπονται στο άρθρο 40 του Ν. 4178/2013. Ως δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου, για την πολεοδομική και περιβαλλοντική αποκατάσταση, καθορίζονται κατά προτεραιότητα εντός γεωγραφικού προσδιορισμού της περιβαλλοντικής και πολεοδομικής επιβάρυνσης οι εξής: 1. Κατεδαφίσεις αυθαιρέτων κτισμάτων εντός δασικής και αναδασωτέας έκτασης, αρχαιολογικών χώρων, αιγιαλού, καθώς και σε ποτάμια, λίμνες και ρέματα, για τα οποία έχει εκδοθεί οριστική και αμετάκλητη δικαστική απόφαση, καθώς και χρηματοδότηση για δράσεις αναδάσωσης. 2. Κατεδαφίσεις επικινδύνων ετοιμόρροπων κτισμάτων κατά το π.δ. 13/ (Α 153). 3. Δημιουργία, διαμόρφωση νέων, καθώς και ανάδειξη, διαχείριση και συντήρηση υφισταμένων ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό με 67

68 σκοπό τη βελτίωση των περιβαλλοντικών όρων, ιδίως μέσω απαλλοτριώσεων, αναπλάσεων και ανταλλαγών εκτάσεων. 4. Δημιουργία κοινοχρήστων χώρων πρασίνου με υπόγειους χώρους στάθμευσης οχημάτων. 5. Αποκατάσταση δημοσίων διατηρητέων κτιρίων και μνημείων. 6. Διαμόρφωση / ανακαίνιση κτιρίων για επανάχρηση, που ανήκουν στην ιδιοκτησία φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα, για την κάλυψη αναγκών εγκατάστασης κοινωνικών, πολιτιστικών ή εν γένει αναπτυξιακών δραστηριοτήτων. 7. Δημιουργία, συμπλήρωση, συντήρηση, διαχείριση δικτύων κοινόχρηστων χώρων πρασίνου ή / και δικτύων πράσινων παρεμβάσεων στον αστικό ιστό με σκοπό τη βελτίωση των περιβαλλοντικών όρων. 8. Συντήρηση, βελτίωση και αναβάθμιση της διαμόρφωσης και του αστικού εξοπλισμού ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, παιδοτόπων και πλατειών. 9. Συντήρηση, βελτίωση και αναβάθμιση του αστικού εξοπλισμού κάθε είδους, στο δημόσιο χώρο των πόλεων. 10. Διεύρυνση, αισθητική, λειτουργική, περιβαλλοντική, βιοκλιματική αναβάθμιση, ανακατασκευή, επισκευή συντήρηση πεζοδρομίων ή και πεζοδρόμων και επιμέρους υποδομών τους. Δημιουργία δικτύου κίνησης πεζών με πρόνοια για εμποδιζόμενα άτομα. 11. Αισθητική αναβάθμιση όψεων κτιρίων σε αξιόλογα τουριστικά, κοινωνικά ή πολιτιστικά σημεία της πόλης ή του Δήμου (κεντρικές πλατείες, κτίρια κεντρικών αξόνων, παραλιακών μετώπων κ.λπ.). 12. Αναβάθμιση ενεργειακή, αισθητική και κτιριολογική σχολικών κτιρίων και υπαίθριων χώρων αυτών. 13. Καθαρισμός και οριοθέτηση ρεμάτων και έργα διευθέτησης και/ή ανάδειξης αυτών. 14. Ανάδειξη και προστασία περιοχών που χρίζουν ειδικής προστασίας μέσω αναπλάσεων. Πέραν των ανωτέρω δράσεων περιβαλλοντικού ισοζυγίου ορίζεται ως ειδική περιβαλλοντική δράση η χρηματοδότηση ολοκλήρωσης ή αναθεώρησης του εκ των διατάξεων πολεοδομικού σχεδιασμού. Σε παραδοσιακούς οικισμούς, περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλους, ιστορικούς τόπους και οικιστικά σύνολα χαρακτηρισμένα ως μνημεία ορίζονται ως δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου: 1. Αναπλάσεις. 68

69 2. Ανάδειξη δημοσίων κτιρίων. Σε πολυκατοικίες ορίζονται ως δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου: 1. Εργασίες διαμόρφωσης φυτεμένων δωμάτων. 2. Ενοποίηση ακαλύπτων χώρων και άλλων οικοπέδων για τη δημιουργία δικτύου ελεύθερων προσβάσιμων κοινόχρηστων χώρων αποκλειστικά για πεζούς, με χρήση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων, όπως προβλέπεται από το άρθρο 10 παρ. 5 του ν. 4067/2012 (Α 79). Σε εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμού ορίζονται ως δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου οι δράσεις δημοσίου ενδιαφέροντος για την ανάδειξη και προστασία περιοχών πλησίον αρχαιολογικών χώρων, προστατευόμενων περιοχών και διατηρητέων μνημείων εντός της γεωγραφικής ενότητας του οικείου Ο.Τ.Α ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ, ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΠΕ- ΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Ως πηγές συμπληρωματικής χρηματοδότησης για δράσεις που αφορούν στη βελτίωση του περιβάλλοντος και όχι μόνο, οι δήμοι έχουν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν τα Προγράμματα Διασυνοριακής, Διακρατικής και Διαπεριφερειακής Συνεργασίας. Για τα Προγράμματα αυτά το ποσοστό χρηματοδότησης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης ανέρχεται μέχρι το 85%, ενώ για το Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Μεσογειακής Λεκάνης ENI Med, το ποσοστό χρηματοδότησης από την ΕΕ ανέρχεται μέχρι το 90%. Το ποσοστό της συγχρηματοδότησης της Ελλάδας για τη συμμετοχή δήμων και φορέων του δημοσίου καλύπτεται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που σημαίνει ότι οι δήμοι δεν επιβαρύνονται με ίδια συμμετοχή INTERREG EUROPE Το INTERREGEUROPE θα εργαστεί πάνω στους εξής θεματικούς τομείς οι οποίοι σχετίζονται με την περιφερειακή ανάπτυξη: 1. Έρευνα, τεχνολογική ανάπτυξη και καινοτομία (ΘΣ 1 των ΕΠ της ΕΕ) 2. Ανταγωνιστικότητα των ΜΜΕ (ΘΣ 3 των ΕΠ της ΕΕ) 69

70 3. Οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (ΘΣ 4 των ΕΠ της ΕΕ) 4. Περιβάλλον και αποδοτικότητα των πόρων (ΘΣ 6 των ΕΠ της ΕΕ) Το πρόγραμμα INTERREG EUROPE θα χρηματοδοτήσει δύο κατηγορίες δράσεων: Α. Προγράμματα συνεργασίας: οι εταίροι ή οι δημόσιοι οργανισμοί διαφόρων χωρών της Ευρώπης συνεργάζονται για 3 ως 5 χρόνια για την ανταλλαγή εμπειριών πάνω σε μία συγκεκριμένη πολιτική. Β. Πλατφόρμες μάθησης πολιτικής: ένας χώρος συνεχούς μάθησης όπου οποιοσδήποτε οργανισμός που εμπλέκεται στις πολιτικές για την περιφερειακή ανάπτυξη στην Ευρώπη μπορεί να βρει λύσεις για τη βελτίωση του τρόπου διαχείρισης και εφαρμογής των δημόσιων πολιτικών που σχετίζονται με τα τέσσερα θέματα που προαναφέρθηκαν. Τα Ποσοστά χρηματοδότησης ανέρχονται στο 85% για τους φορείς δημόσιου τομέα από την πλευρά της ΕΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Στο νέο αυτό Πρόγραμμα, συμμετέχουν: η Αλβανία η Βουλγαρία η Κύπρος η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και η Ελλάδα. Οι άξονες γύρω από τους οποίους θα κινηθεί είναι η προσβασιμότητα, η επιχειρηματικότητα και το περιβάλλον, με έμφαση στη διαχείριση υδάτινων πόρων. 3.7 ESPON ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 70

71 Το πρόγραμμα ESPON στοχεύει στην προώθηση και την ενδυνάμωση της Ευρωπαϊκής χωροταξικής διάστασης στην ανάπτυξη και τη συνεργασία με την προσκόμιση δεδομένων, τη μεταφορά γνώσης και την εκμάθηση πολιτικής στις κρατικές αρχές και σε άλλους φορείς σχεδιασμού πολιτικής σε όλα τα επίπεδα. Ειδικοί Στόχοι: Οι πέντε ειδικοί στόχοι του προγράμματος είναι: Ειδικός Στόχος 1: Ενισχυμένη παραγωγή χωροταξικών δεδομένων μέσω εφαρμοσμένης έρευνας και ανάλυσης Ειδικός Στόχος 2: υποστήριξης χρηστών Αναβαθμισμένη μεταφορά γνώσης και χρήση της αναλυτικής Ειδικός Στόχος 3: Βελτιωμένη χωροταξική παρατήρηση και εργαλεία χωροταξικής ανάλυσης Ειδικός Στόχος 4: Ευρεία προβολή και ενσωμάτωση χωροταξικών δεδομένων Ειδικός Στόχος 5: Λιτή και περισσότερο αποτελεσματική και αποδοτική εφαρμογή των διατάξεων και πιο επαγγελματική βοήθεια για το πρόγραμμα 3.8 URBACT ΙΙΙ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ο σκοπός του URBACT είναι να διευκολύνει τα αστικά κέντρα ώστε να συνεργαστούν και να αναπτύξουν ολοκληρωμένες λύσεις στις κοινές αστικές προκλήσεις με τη δικτύωση, τη μάθηση από τις εμπειρίες των άλλων, τα διδάγματα και τον προσδιορισμό των καλών πρακτικών που θα βελτιώσουν τις αστικές πολιτικές. Το πρόγραμμα URBACTIII θα οργανωθεί γύρω από τέσσερις κύριους στόχους: Α. Ανάπτυξη Ικανοτήτων: Θα βελτιώσει την ικανότητα των αστικών κέντρων να διαχειριστούν τις βιώσιμες αστικές πολιτικές και πρακτικές με ολοκληρωμένο και συμμετοχικό τρόπο. Β. Σχεδιασμός Πολιτικής: Θα βελτιώσει το σχεδιασμό των βιώσιμων ολοκληρωμένων πολιτικών και πρακτικών στα αστικά κέντρα. Γ. Εφαρμογή των Πολιτικών: Θα βελτιώσει την εφαρμογή των ολοκληρωμένων και βιώσιμων στρατηγικών και δράσεων στα αστικά κέντρα. Δ. Κεφαλαιοποίηση και Διάδοση Γνώσεων: Θα εξασφαλίσει ότι οι φορείς της πραγματικής οικονομίας και οι αρμόδιοι για τη λήψη αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα θα έχουν πρόσβαση στη γνώση και κοινή χρήση της τεχνογνωσίας σε όλες τις πτυχές της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης με σκοπό τη βελτίωση των πολιτικών αστικής ανάπτυξης. Για να προσεγγίσει αυτούς τους στόχους το URBACTIII θα αναπτύξει τρεις τύπους παρεμβάσεων: 71

72 Διακρατικά Δίκτυα Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Κεφαλαιοποίηση και διάδοση της γνώσης Κάθε μία από τις τρείς αυτές παρεμβάσεις θα οικοδομηθεί πάνω στις δυνάμεις που αναπτύχθηκαν στο URBACTII. Το URBACT χρησιμοποιεί πηγές και τεχνογνωσία για την ενίσχυση της ικανότητας των αστικών κέντρων να διαδώσουν την ολοκληρωμένη αστική στρατηγική και τις δράσεις στη σχετική θεματική σύμφωνα με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Στους βασικούς συμμετέχοντες του προγράμματος περιλαμβάνονται φορείς της πραγματικής οικονομίας, δημοτικές αρχές, εκλεγμένοι εκπρόσωποι και εμπλεκόμενοι δημοσίων οργανισμών, ο ιδιωτικός τομέας και η κοινωνία των πολιτών. Οι εταίροι του δικτύου θα συγχρηματοδοτηθούν κανονικά: Με ποσοστό έως 85% από το ΕΤΠΑ για τους εταίρους που βρίσκονται σε λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες ή σε περιφέρειες μετάβασης Με ποσοστό έως 70% από το ΕΤΠΑ για τους εταίρους που βρίσκονται σε πιο αναπτυγμένες περιφέρειες 3.9 HORIZON ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το πρόγραμμα HORIZON 2020 είναι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την Έρευνα και Καινοτομία. Προτεραιότητα του νέου προγράμματος είναι η αξιοποίηση των επιστημονικών επιτευγμάτων σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες, τα οποία προσφέρουν επιχειρηματικές ευκαιρίες και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των Ευρωπαίων πολιτών. Το πρόγραμμα HORIZON 2020 στηρίζεται σε 3 άξονες: Επιστημονική Αριστεία: Επιστημονική έρευνα υψηλού επιπέδου με παγκοσμίου εμβέλειας ερευνητικές υποδομές που θα οδηγήσουν στις τεχνολογίες του μέλλοντος, με στόχο την προσέλκυση στην ΕΕ των καλύτερων επιστημόνων στον κόσμο. Βιομηχανική Υπεροχή: Στρατηγική επένδυση σε καίριας σημασίας τεχνολογίες, όπως νανοτεχνολογία-μικροηλεκτρονική, συμμετοχή ιδιωτικού τομέα, δημιουργία καινοτόμων επιχειρήσεων, με στόχο να γίνει η Ευρώπη ελκυστικός χώρος για επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία Κοινωνικές Προκλήσεις: Αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προκλήσεων, όπως η γήρανση πληθυσμού, η εξάντληση ενεργειακών πόρων, 72

73 η αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής, λαμβάνοντας υπόψη τους κυριότερους κοινωνικούς προβληματισμούς και δίνοντας έμφαση στην εφαρμοσμένη επιστήμη. Εκτός από τους τρεις άξονες του HORIZON 2020 υπάρχουν και δύο ειδικοί στόχοι: Ειδικός στόχος: Διάδοση της αριστείας και διεύρυνση της συμμετοχής Ειδικός στόχος: Επιστήμη μαζί με την κοινωνία και για την κοινωνία ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ Π/Υ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος για το διάστημα ανέρχεται στα 80 δισ. ευρώ ΠΟΣΟΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Έως 85% χρηματοδότηση από την ΕΕ LIFE Το πρόγραμμα LIFE αποτελεί το κύριο χρηματοδοτικό μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον. Το LIFE συμβάλλει στην αειφόρο ανάπτυξη και στην επίτευξη των σκοπών και στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», στηρίζει την εφαρμογή του 7 ου Προγράμματος Δράσης για το Περιβάλλον και άλλες στρατηγικές και σχέδια της ΕΕ για το περιβάλλον και για το κλίμα. Οι στόχοι του προγράμματος LIFE συντίθενται στα κάτωθι: Το πρόγραμμα LIFE λειτουργεί ως καταλύτης Το πρόγραμμα προωθεί την εφαρμογή και ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών στόχων στις πολιτικές και πρακτικές των κρατών μελών Θα δοθεί έμφαση στη βελτίωση της διακυβέρνησης των κρατών μελών Αποτελεί σημαντικό σύνδεσμο με τις προτεραιότητες της ΕΕ: αποδοτικότητα των πόρων, απώλεια της βιοποικιλότητας και μετριασμός και κλιματική προσαρμογή Στο πρόγραμμα LIFE για τη νέα περίοδο χρηματοδότησης , καθιερώνονται δύο υποπρογράμματα, το πρώτο για το Περιβάλλον και το δεύτερο για την Κλιματική Δράση. 73

74 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ Π/Υ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ο προϋπολογισμός για την περίοδο ανέρχεται σε 3,456 δισ ΠΟΣΟΣΤΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Το σκέλος Περιβάλλον του προγράμματος χρηματοδοτείται με το 75% του συνολικού προϋπολογισμού (2,59 δισ. ευρώ) και με το υπόλοιπο 25% (864 εκ. ευρώ) χρηματοδοτείται το σκέλος για την Κλιματική Δράση. Το μέγιστο ποσοστό χρηματοδότησης για όλα τα έργα κατά την πρώτη διάρκεια του προγράμματος ( ) ανέρχεται έως το 60% των επιλέξιμων δαπανών και για τη δεύτερη περίοδο ( ) έως το 55%. 74

75 ΜΕΡΟΣ Β ΑΡΧΕΙΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 75

76 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΑΡΧΕΙΟ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 ΕΤΟΥΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ (BASELINE EMISSION INVENTORY) Το Αρχείο Απογραφής Ενέργειας αφορά στην καταγραφή της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης για όλες τις δραστηριότητες υπό την αρμοδιότητα και εντός της επικράτειας του Δήμου και συντάσσεται κατόπιν της διενέργειας όλων των αυτοψιών σε δημοτικά κτίρια, δημοτικά οχήματα και όποιες άλλες υλικοτεχνικές υποδομές. 4.1 ΤΟ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ Λόγω της υπάρχουσας τάσης ιδιαίτερα στην ΕΕ, για την ανάδειξη των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως δομικών στοιχείων επίτευξης των στόχων μείωσης των εκπομπών CO 2, o υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος αστικών περιοχών (π.χ. πόλεων, δημοτικών διαμερισμάτων, κτλ.) αποτελεί μια θεμελιώδη κατηγορία αποτίμησης του ανθρακικού αποτυπώματος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και δυσκολίες. Αυτό γίνεται εμφανές από τα αυξανόμενα προγράμματα προώθησης δράσεων αειφορικής ενέργειας στις πόλεις, και το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας σε παγκόσμιο επίπεδο για θέματα όπως σχεδιασμός ενεργειακά και περιβαλλοντικά βιώσιμων πόλεων και συγκοινωνιών χαμηλής εκπομπής ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου. Ο αναλυτικός και επαρκής υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος, συμβάλει αποτελεσματικά στη διαχείριση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και στον σχεδιασμό και ανάληψη των απαραίτητων μέτρων για την μείωσή τους. Διαθέτοντας αναλυτικά δεδομένα και ποσοτικοποιώντας επαρκώς τις εκπομπές CO 2, είναι εφικτό να προσδιοριστούν οι αντίστοιχες πηγές τους και να δοθεί προτεραιότητα κατά τον σχεδιασμό στις περιοχές εκείνες με το μέγιστο δυναμικό μείωσης των εκπομπών αυτών. Κατά αυτόν τον τρόπο βελτιστοποιείται τόσο ο οικονομικός όσο και ο περιβαλλοντικός χαρακτήρας των επεμβάσεων. Η επισημοποίηση και η απρόσκοπτη πρόσβαση του αποτελεσμάτων υπολογισμού του ανθρακικού αποτυπώματος για τις αρμόδιες υπηρεσίες και το κοινό αποτελεί απαραίτητη νομική προϋπόθεση σύμφωνα με τις απαιτήσεις εμπορίας του άνθρακα αλλά και ως μέρος τις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Το ανθρακικό αποτύπωμα έχει ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο σε θέματα πολιτικής αλλά και σε επίπεδο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τα αποτελέσματα υπολογισμών του ανθρακικού αποτυπώματος ενός συστήματος εκτιμάται ότι θα αποτελέσει στρατηγικό πλεονέκτημα για το μέλλον. Σύμφωνα με σχετική έρευνα 76

77 (Pandey et al., 2011), διαπιστώθηκε ότι το 44% των καταναλωτών προτιμούν να αγοράζουν προϊόντα τα οποία παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το ανθρακικό τους αποτύπωμα, ενώ το 43% είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για προϊόντα με σχετικά χαμηλό ανθρακικό αποτύπωμα. Εκτός από την επιχειρηματική σημασία, το ανθρακικό αποτύπωμα έχει χρησιμοποιηθεί και ως δείκτης της επίδρασης του γενικότερο τρόπου ζωής ενός πολίτη μίας χώρας σε εκπομπές CO 2. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, δημοσιοποιείται η κατάταξη των χωρών με βάση το κατά κεφαλήν ανθρακικό αποτύπωμα ως ένας εύκολα αντιληπτός και κοινός τρόπος σύγκρισης της συνεισφοράς των χωρών, πόλεων και τομέων στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Μέσω των δημοσιευμένων αυτών πληροφοριών, καθίσταται σαφές ότι λόγω των καταναλωτικών συνηθειών και της εντατικοποιημένης οικονομικής δυνατότητας, οι αναπτυγμένες χώρες παρουσιάζουν μεγαλύτερο ανθρακικό αποτύπωμα σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιράς σε παγκόσμιο επίπεδο, οφείλεται στην αύξηση της συγκέντρωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Βάσει του Πρωτοκόλλου του Κιότο, τα κυριότερα αέρια του θερμοκηπίου, είναι: το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2), το μεθάνιο (CH 4), το υπο-οξείδιο του αζώτου (N 2O), το εξαφθοριούχο θείο (SF 6) Ομάδες υπερφθορανθράκων και υδροφθορανθράκων Βάσει συγκεκριμένων φυσικών χαρακτηριστικών όπως π..χ ο μέσος χρόνος παραμονής του στην ατμόσφαιρα ή ακτινοβολιακή του ένταση, κάθε ένα από τα παραπάνω αέρια του συνεισφέρει σε διαφορετικό βαθμό στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το CO 2 είναι το σημαντικότερο από άποψη επίδρασης στο φαινόμενο του θερμοκηπίου (με ποσοστό 59%). Η βαθμός επιρροής κάθε αερίου ονομάζεται δυναμικό συνεισφοράς στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και συμβολίζεται ως GWP (Global Warning Potential). Ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό μεταξύ των διαφόρων υπολογιστικών μεθόδων του ανθρακικού αποτυπώματος είναι η απουσία κοινού πλαισίου αναφοράς κατά την επιλογή των άμεσων και των έμμεσων εκπομπών CO 2. Οι άμεσες εκπομπές CO 2 είναι αυτές που εκπέμπονται άμεσα κατά τη διάρκεια μίας δραστηριότητας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του CO 2 που απελευθερώνεται κατά την καύση πετρελαίου σε 77

78 έναν συνήθη βιομηχανικό λέβητα. Σε έναν ηλεκτρικά θερμαινόμενο όμως λέβητα, δεν προκύπτει κάποια άμεση εκπομπή CO 2. Παρ όλα αυτά όμως προκύπτουν έμμεσες εκπομπές κατά την διαδικασία παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας για την λειτουργία λέβητα. Επειδή είναι εξαιρετικά περίπλοκο και χρονοβόρο να συμπεριληφθούν με τον μέγιστο βαθμό ανάλυσης όλες οι προκύπτουσες εκπομπές, στην πλειοψηφία των σχετικών ερευνών λαμβάνονται υπόψη μόνο οι άμεσες ή και οι πρώτης τάξης έμμεσες εκπομπές (Matthews et al., 2008). Εξαιτίας του γεγονότος πως το ανθρακικό αποτύπωμα σχετίζεται με χρηματικές συναλλαγές (σε μορφή φορολογίας), μια ενιαία μονάδα αναφοράς του ανθρακικού αποτυπώματος είναι απαραίτητη για να διευκολυνθούν συγκεκριμένες συγκρίσεις και αναλύσεις. Σύμφωνα με τις οδηγίες του World Resources Institute και World Business Council for Sustainable Development, οι ισοδύναμοι τόνοι διοξειδίου του άνθρακα, (tonnes CO2-eq.), σε κλίμακα 100 χρόνων θέρμανσης του πλανήτη, έχει αναγνωριστεί ως η βασική μονάδα αναφοράς του ανθρακικού αποτυπώματος ανεξαρτήτως των υφιστάμενων διαφορών μεταξύ υπολογιστικών μεθοδολογιών (WRI/WBCSD, 2004). Ουσιαστικά η μονάδα αυτή μέτρησης συμβάλει σε μια ομογενοποίηση της επιρροής όλων των ειδών των αερίων του θερμοκηπίου. Ακόμα και στην περίπτωση για παράδειγμα του μεθανίου, μετρώντας μια ποσότητα εκπομπών του σε tonnes CO 2-eq. εκφράζει και συσχετίζει την επίδραση του στο φαινόμενο του θερμοκηπίου με μια διαφορετική ποσότητα εκπομπών CO 2 ίδιας όμως επίδρασης. Ωστόσο σε μία σχετική έρευνα οι Wiedmann και Minx (2008) αναλύουν διάφορους ορισμούς του ανθρακικού αποτυπώματος καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως «Το ανθρακικό αποτύπωμα είναι ένα μέτρο της συνολικής ποσότητας εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που, άμεσα ή έμμεσα εκλύονται από μια δραστηριότητα ή συσσωρεύονται κατά τα στάδια ζωής ενός προϊόντος (αγαθά και υπηρεσίες)». Ο συγκεκριμένος ορισμός βασίστηκε στις εξής παραδοχές: α) Λαμβάνονται υπόψη μόνο οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα καθώς η ποσοτικοποίηση όλων των αερίων του θερμοκηπίου και η μετατροπή τους σε ισοδύναμα CO 2, είναι ιδιαιτέρως χρονοβόρα και απαιτεί πλήθος δεδομένων τα οποία τις περισσότερες φορές δεν είναι διαθέσιμα. β) Ο ορισμός προσπαθεί να αποφύγει την έκφραση του ανθρακικού αποτυπώματος ως έναν δείκτη εκτάσεως-περιοχής και επικεντρώνεται στην έκφραση ως σύνολο των δραστηριοτήτων. 78

79 4.2 ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΑΡΧΕΙΟΥ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟ- ΜΠΩΝ CO2 Για τον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος, πρέπει να εκτιμηθεί και να προστεθεί η ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που εκπέμπονται κατά τη διάρκεια ζωής ενός συστήματος. Ο κύκλος ζωής περιλαμβάνει όλα τα στάδια ενός συστήματος όπως την κατασκευή του, τη διανομή του, την κατανάλωση/χρήση, και τελικά την απόρριψή του. Με την ανάλυση του κύκλου ζωής, παράγεται μία ολοκληρωμένη εικόνα των εισροών και εκροών όσον αφορά την παραγωγή ατμοσφαιρικών ρύπων, της χρήσης νερού και παραγωγής λυμάτων, την κατανάλωση ενέργειας κ.λπ. Για τον υπολογισμό των αερίων του θερμοκηπίου υπάρχουν διαθέσιμα πρότυπα και οδηγίες. Τα πιο συνηθέστερα εκ των οποίων είναι (Pandey et al., 2011): Το πρωτόκολλο GHG του World Resource Institute (WRI). Οι προδιαγραφές Publicly Available Specifications-2050 (PAS 2050) του British Standard Institution (BSI). Οι Τεχνικές Προδιαγραφές της IPCC για αέρια του θερμοκηπίου Παρόλα αυτά όμως υπάρχουν και άλλες μεθοδολογίες υπολογισμού εκπομπών CO 2. Σε γενικές γραμμές όμως όλες οι μεθοδολογικές προσεγγίσεις ακολουθούν τα παρακάτω επιμέρους στάδια ανάλυσης όπως την επιλογή των αερίων του θερμοκηπίου που θα εμπεριέχονται στην ανάλυση, τον προσδιορισμό των ορίων μελέτης, την συλλογή των απαραίτητων πληροφοριών & δεδομένων και τον τελικό υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος Παρακάτω αναλύεται εκτενέστερα η μεθοδολογία αποτίμησης του ανθρακικού αποτυπώματος σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του οδηγού ανάπτυξης ΣΔΑΕ του Συμφώνου των Δημάρχων (European Commission, 2010). Η εν λόγω μεθοδολογία βασίζεται στους συντελεστές εκπομπών της Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC, 2006) και θα εφαρμοστεί για την αποτίμηση του ανθρακικού αποτυπώματος του Δήμου Νέας Προποντίδας. Οι λόγοι επιλογής του συγκεκριμένου τρόπου ανάλυσης συνοψίζονται στους εξής: i. Πλήρης συμφωνία με τις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων και των σχετικών Ευρωπαϊκών οδηγιών και οργανισμών. 79

80 ii. iii. Ευρεία χρήση των συγκεκριμένων συντελεστών εκπομπών από άλλους Δήμους στην Ελλάδα και διεθνώς. Δυνατότητα άμεσης σύγκρισης με άλλους Δήμους. Ευκολία στην κατανόηση και την μετέπειτα εφαρμογή από μη ειδικούς. 4.3 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΧΕΣ Η εύρεση του ανθρακικού αποτυπώματος απαιτεί, σε πρώτο στάδιο την κατανόηση και διευκρίνιση ορισμένων βασικών εννοιών. Πιο συγκεκριμένα: α) Έτος αναφοράς (Baseline Year): Ως έτος αναφοράς ορίζεται το έτος με το οποίο θα συγκριθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών του Σύμφωνα με το πρωτόκολλο του Κιότο, αλλά και των στόχων που έχει θέσει η Ε.Ε., ως έτος αναφοράς προτείνεται το Ωστόσο, σε περίπτωση που δεν υπάρχουν διαθέσιμα και αξιόπιστα στοιχεία για το συγκεκριμένο έτος πρέπει να επιλεχθεί το έτος εκείνο για το οποίο εκπληρώνονται τα εν λόγω. Για την συγκεκριμένη μελέτη ως έτος αναφοράς ορίστηκε το 2011 καθώς δεν υπήρχαν αναλυτικά και αξιόπιστα στοιχεία καταναλώσεων ενέργειας, καυσίμων κτλ. για προηγούμενα έτη. Η θέσπιση ενός πρόσφατου έτους αναφοράς, εξασφαλίζει μεν την ποιότητα των δεδομένων που θα συλλεχθούν αλλά αυξάνει όμως την δυσκολία εφαρμογής και τήρησης των δεσμεύσεων μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος. Τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί μετατρέπονται tonnes CO 2-eq. με τη χρήση των συντελεστών μετατροπής που παρέχονται από την IPCC. β) Δεδομένα δραστηριότητας: Τα δεδομένα δραστηριότητας ποσοτικοποιούν το μέγεθος της ανθρώπινης δραστηριότητας στα όρια της περιοχής που εξετάζεται. Ενδεικτικά παραδείγματα είναι: i. Η κατανάλωση ενέργειας στα δημοτικά κτίρια (σε MWh-el). ii. H κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης στις οικίες (σε MWh-th). γ) Συντελεστές εκπομπών: Οι συντελεστές εκπομπών είναι συντελεστές οι οποίοι ποσοτικοποιούν τις εκπομπές ανά δραστηριότητα. Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα υπολογίζονται πολλαπλασιάζοντας τον αντίστοιχο συντελεστή κάθε δραστηριότητας (π.χ. καύση πετρελαίου) με το μέγεθος της δραστηριότητας (π.χ. KWh πετρελαίου). Ενδεικτικά παραδείγματα συντελεστών εκπομπών: 80

81 Ποσότητα CO2 που εκπέμπεται ανά MWh πετρελαίου που καταναλώνεται (tonnes CO 2/MWh-fuel). Ποσότητα CO2 που εκπέμπεται ανά MWh ηλεκτρισμού που καταναλώνεται (tonnes CO 2/MWh-el). δ) Στόχος Μείωσης: Ο στόχος μείωσης είναι το ποσοστό μείωσης των συνολικών εκπομπών CO 2 σε σύγκριση με το έτος αναφοράς. Ως ελάχιστος στόχος μείωσης μέχρι το 2020 ορίζεται το 20%. Ο στόχος μείωσης μπορεί να οριστεί είτε ως «απόλυτη μείωση», είτε ως «κατά κεφαλή μείωση». Στην συγκεκριμένη μελέτη ο συνολικός στόχος μείωσης του CO 2 για τον Δήμο Νέας Προποντίδας θα εκφραστεί ως απόλυτη μείωση, ενώ το ποσοστό μείωσης αναλύεται στο σχετικό Σύστημα Διαχείρισης Αειφορικής Ενέργειας (ΣΔΑΕ) του Δήμου. 4.4 ΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Βάσει του προγράμματος Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης Διοίκησης Πρόγραμμα Καλλικράτης το σύνολο των δραστηριοτήτων εντός των γεωγραφικών ορίων του Δήμου Νέας Προποντίδας φαίνονται παρακάτω: Εικόνα 4.1 Είδη ενεργειακών καταναλώσεων ανά τομέα δραστηριότητας Η ποσοτικοποίηση του ανθρακικού αποτυπώματος του Δήμου Νέας Προποντίδας για το έτος αναφοράς απορρέει από τις εκπομπές CO 2 λόγω κατανάλωσης ενέργειας και καυσίμων (όπως π.χ. πετρέλαιο, βενζίνη, ξυλεία) από το σύνολο των παρακάτω δραστηριοτήτων και επιμέρους τομέων του Δήμου: 81

82 Δημοτικά Κτίρια Δημοτικές Εγκαταστάσεις Δημοτικός Φωτισμός Δημοτικά Οχήματα Οικιακός Τομέας Τριτογενής Τομέας Ιδιωτικά Οχήματα Στα γεωγραφικά όρια του Δήμου Προποντίδας δεν υπάρχει εγκατάσταση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή σύστημα τηλεθέρμανσης/τηλεψύξης/συμπαραγωγής ηλεκτρικής-θερμικής ενέργειας (ΣΗΘ) και ως εκ τούτου δεν προκύπτουν στον υπολογισμό εκπομπές CO 2 που να προέρχονται από αυτές. Η τελική κατανάλωση ενέργειας (σε MWh) που προέρχεται από διάφορες άλλες πηγές (π.χ. φυσικό αέριο), αποτελεί ένα πολύ μικρό ποσοστό της συνολικής κατανάλωσης (<5%), χρησιμοποιείται κατεξοχήν από ιδιώτες και κατά συνέπεια δεν μπορούν να συλλεχθούν επαρκή και ακριβή στοιχεία σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση. Στα πλαίσια αυτά τα εν λόγω στοιχεία δεν θα συμπεριληφθούν στην απογραφή εκπομπών αναφοράς. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή αξιοπιστία και ακρίβεια των αποτελεσμάτων καθώς και η ρεαλιστικότερη απεικόνιση της υφιστάμενης κατάστασης, αποφασίστηκε στην παρούσα ανάλυση να μην συμπεριληφθούν ακόμη: i. Κτίρια στα οποία λόγω της ιδιαιτερότητάς τους (π.χ. ιστορικά μνημεία) δεν προβλέπεται να πραγματοποιηθούν επεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης. ii. Τομείς οι οποίοι αποκλείονται βάσει των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (π.χ. εκπομπές από Βιομηχανίες, Ναυτιλιακές μεταφορές κ.α.). 4.5 ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Σύμφωνα με τις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων (Covenant of Mayors), δύναται να χρησιμοποιηθούν δύο διαφορετικές μεθοδολογίες προσδιορισμού και επιλογής των συντελεστών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ο μελετητής έχει την δυνατότητα να επιλέξει μια εκ των δύο προτεινόμενων μεθοδολογικών προσεγγίσεων). Η πρώτη είναι εκείνη των Πρότυπων Συντελεστών Εκπομπών CO 2 σύμφωνα με τις αρχές της IPCC και η δεύτερη είναι εκείνη των συντελεστών Ανάλυσης Κύκλου Ζωής-ΑΚΖ. Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά και οι δυο μεθοδολογίες και επεξηγούνται οι λόγοι επιλογής της μιας εκ των δύο. 82

83 1 η Μεθοδολογία: Πρότυποι συντελεστές εκπομπών σύμφωνα με τις αρχές της IPCC. Οι πρότυποι συντελεστές βασίζονται στην περιεκτικότητα σε άνθρακα του κάθε καυσίμου, στο πλαίσιο της απογραφής των αερίων του θερμοκηπίου όπως αυτή ορίζεται από την UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change) και του πρωτόκολλου του Κιότο. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, το διοξείδιο του άνθρακα CO 2 είναι το πιο σημαντικό αέριο του θερμοκηπίου και δεν απαιτείται ο υπολογισμός αερίων όπως το μεθάνιο CH 4 ή το υποξείδιο του αζώτου Ν 2Ο. Επιπλέον οι εκπομπές CO 2 από την χρήση πιστοποιημένης πράσινης ενέργειας θεωρούνται μηδενικές. Η μονάδα αναφοράς εκπομπών που χρησιμοποιείται σε αυτή την περίπτωση είναι Εκπομπές CO 2 (tonnes CO 2). 2 η Μεθοδολογία: Συντελεστές Ανάλυσης Κύκλου Ζωής - ΑΚΖ. Οι συγκεκριμένοι συντελεστές λαμβάνουν υπόψη ολόκληρο τον κύκλο ζωής του ενεργειακού φορέα. Έτσι πέρα από τις εκπομπές που προέρχονται από την καύση, προσμετρούνται και οι εκπομπές που προέρχονται από όλα τα στάδια του κύκλου ζωής όπως π.χ. η εξόρυξη, η εφοδιαστική αλυσίδα, και η τελική απόθεση-διάθεση. Επιπλέον, λαμβάνονται υπόψη και αέρια του θερμοκηπίου πέρα του CO 2. Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι εκπομπές CO 2 από την χρήση βιομάζας και πιστοποιημένης πράσινης ενέργειας θεωρούνται μεγαλύτερες του μηδενός. Η μονάδα αναφοράς εκπομπών που χρησιμοποιείται σε αυτή την περίπτωση είναι Εκπομπές συνολικών αερίων του θερμοκηπίου ισοδύναμου CO 2 (tonnes CO 2- equivalent). Ο υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος του Δήμου Νέας Προποντίδας θα πραγματοποιηθεί με την χρήση των Πρότυπων Συντελεστών Εκπομπών CO 2 της IPCC (1 η Μεθοδολογία). Οι συντελεστές εκπομπών που θα χρησιμοποιηθούν στην συγκεκριμένη μελέτη παρέχονται από την IPCC (IPCC, 2006). Οι λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης μεθόδου είναι: i. Μεγαλύτερη ευκολία στην εφαρμογή. ii. Καλύτερη κατανόηση από τους εμπλεκομένους παράγοντες. iii. Μεγαλύτερη ευκολία σύγκρισης με άλλα ΣΔΑΕ, καθώς αποτελεί την συχνότερα χρησιμοποιούμενη προσέγγιση. 4.6 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 Εργαλεία Αποτίμησης Ανθρακικού Αποτυπώματος για Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης 83

84 Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας Για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 που οφείλονται στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας είναι αναγκαίος ο καθορισμός του συντελεστή εκπομπών. Ως γενική αρχή, προτείνεται η χρήση του εθνικού ή ευρωπαϊκού συντελεστή εκπομπών. Στην συγκεκριμένη περίπτωση θα χρησιμοποιηθεί ο συντελεστής 1,149 (tonnes CO 2/MWhel) που αφορά τον πρότυπο συντελεστή εκπομπών σύμφωνα με τις αρχές της IPCC για την Ελλάδα. ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1 Συντελεστές Εκπομπών CO 2 για Παραγωγή και Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας Πρότυπος Συντελεστής Εκπομπών της IPCC ΧΩΡΑ (tonnes CO 2 /Mwh-el) Ελλάδα 1,149 Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 0,460 Ο συγκεκριμένος συντελεστής αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τα συνολικά επίπεδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε τοπικό επίπεδο. Σε περίπτωση που ο Δήμος Νέας Προποντίδας προβεί σε μέτρα σχετικά με την τοπική ηλεκτροπαραγωγή ή εάν αγοράσει πιστοποιημένη πράσινη ηλεκτρική ενέργεια, θα πρέπει να υπολογιστεί ο αντίστοιχος τοπικός συντελεστής εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο οποίος αντικατοπτρίζει τα οφέλη περιορισμού του CO 2 βάσει των προαναφερθέντων μέτρων, μέσω της παρακάτω μαθηματικής σχέσης: EFE TCE LPE GEP NEEFE CO LPE TCE 2 CO GEP όπου: EFE (Local Emission Factor) = τοπικός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια (tonnes/mwh), TCE (Total Electricity Consumption) = συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης (MWh), LPE (Local Electricity Production) = τοπική ηλεκτροπαραγωγή (MWh), GEP (Green Electricity Purchases) = αγορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης (MWh) 2 84

85 NEEFE (National or European Emission Factor for Electricity) = εθνικός ή ευρωπαϊκός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια (tonnes/mwh) CO 2 LPE (CO 2 Emissions due to Local Production) = εκπομπές CO 2 από την τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (tonnes) CO 2 GEP (CO 2 Emissions due to Green Energy Production) = εκπομπές CO 2 από την παραγωγή πιστοποιημένης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας (tonnes). Στην περίπτωση του Δήμου Νέας Προποντίδας, ο τοπικός συντελεστής ηλεκτρικής ενέργειας ορίζεται ως ίσος με τον εθνικό συντελεστή, καθώς η παραγωγή ενέργειας από ντόπιους ηλεκτροπαραγωγούς θεωρείται περιορισμένη. Κατανάλωση Καυσίμων Ο υπολογισμός των εκπομπών CO 2 που προέρχονται από την καύση διαφόρων καυσίμων πραγματοποιείται βάσει των συντελεστών που δίνονται στον παρακάτω πίνακα (European Commission, 2010). ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2 Πρότυποι Συντελεστές για διάφορα είδη καυσίμων Είδος Καυσίμου Πρότυπος Συντελεστής Εκπομπών (tonnes CO 2/MWh fuel) Βενζίνη κίνησης 0,249 Πετρέλαιο κίνησης-θέρμανσης 0,267 LPG 0,227 Φυσικό αέριο 0,202 Ξύλο 0,282 (ΠΗΓΗ: European Commission, 2010) Σε περίπτωση που τα δεδομένα είναι διαθέσιμα σε μονάδες όγκου, τότε η μετατροπή τους σε ισοδύναμες μονάδες ενέργειας θα πραγματοποιηθεί με την αξιοποίηση των συντελεστών μετατροπής που δίνονται στον παρακάτω πίνακα (European Commission, 2010). ΠΙΝΑΚΑΣ 4.3 Πρότυποι Συντελεστές Μετατροπής για υγρά καύσιμα Είδος Καυσίμου Πρότυπος Συντελεστής Μετατροπής (KWh/L) Βενζίνη κίνησης 9,2 Πετρέλαιο εσωτερικής καύσης, diesel 10,0 (ΠΗΓΗ: European Commission, 2010) 85

86 4.7 ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 ΔΗΜΟΥ ΝΕΑΣ ΠΡΟΠΟΝΤΙΔΑΣ Το αρχείο απογραφής Ενέργειας και Εκπομπών CO 2 του Δήμου Νέας Προποντίδας δημιουργήθηκε με την χρήση των Πρότυπων Συντελεστών Εκπομπών CO 2 της IPCC, ως έτος αναφοράς ορίζεται το έτος 2011 και θα περιλαμβάνει τους τομείς που ορίζει ο οδηγός ανάπτυξης του ΣΔΑΕ, δηλαδή α) τον κτιριακό τομέα σε δημοτικά κτίρια, κατοικίες και τριτογενή τομέα, β) ο δημοτικός φωτισμός, γ) οι εγκαταστάσεις (γεωτρήσεις-αντλιοστάσια-δεξαμενές) και δ) οι μεταφορές (δημόσιες και ιδιωτικές). Επίσης, σημειώνεται ότι δεν περιλαμβάνεται ο βιομηχανικός τομέας(δευτερογενής παραγωγή) που δραστηριοποιείται στα γεωγραφικά όρια του Δήμου Νέας Προποντίδας ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΤΙΡΙΑΚΟ ΤΟΜΕΑ Κατανάλωση Ενέργειας σε Δημοτικές κτιριακές εγκαταστάσεις Ο Δήμος Νέας Προποντίδας έχει στην αρμοδιότητα του έναν σημαντικό αριθμό από δημοτικά κτίρια, τα οποία αξιοποιούνται για την παροχή διαφόρων υπηρεσιών του Δήμου, ενώ η μερίδα του λέοντος ανήκει στα σχολικά συγκροτήματα. Ο μεγαλύτερος αριθμός των κτιρίων τα οποία αξιοποιούνται από τον Δήμο βρίσκεται διάσπαρτος σε όλη του την επικράτεια. Το κτιριακό απόθεμα του Δήμου χαρακτηρίζεται από ποικιλία όσον αφορά την χρονολογία κατασκευής, την χρήση του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ενέργειας των δημοτικών κτιρίων έγινε χρήση στοιχείων, τα οποία δόθηκαν από τον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), και συγκεκριμένα από την Διεύθυνση Χρηστών Δικτύου, καθώς και από τις επιτόπου επισκέψεις συνεργατών μηχανικών. Όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης των δημοτικών κτισμάτων, έγινε χρήση των στοιχείων του Δήμου Νέας Προποντίδας. Η λίστα των δημοτικών κτιρίων όπου έγινε επιτόπου επίσκεψη φαίνεται στον Πίνακα 1 του Παραρτήματος. Πίνακας 4.3 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO2 από τα δημοτικά κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το έτος 2011 Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO2 (ton) Ηλεκτρική ενέργεια Πετρέλαιο θέρμανσης Φυσικό αέριο ΣΥΝΟΛΟ

87 Κατανάλωση Ενέργειας σε Κατοικίες Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ενέργειας των κατοικιών του Δήμου Νέας Προποντίδας έγινε χρήση στοιχείων, τα οποία δόθηκαν από τον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), και συγκεκριμένα από την Διεύθυνση Χρηστών Δικτύου, ενώ όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., σχετικά με το πόσα νοικοκυριά στο Δήμο Νέας Προποντίδας χρησιμοποιούν πετρέλαιο ή άλλη μορφή ενέργειας για την θέρμανσή του. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, βρέθηκαν νοικοκυριά τα χρησιμοποιούσαν πετρέλαιο για την θέρμανσή τους, ενώ άλλα ζεστάθηκαν με την χρήση βιομάζας(ξύλα). Ο υπολογισμός της ενέργειας που προέκυψε από την καύση πετρελαίου θέρμανσης και ξύλου έγινε με την παραδοχή ότι κάθε νοικοκυριό ξοδεύει lit πετρελαίου ανά έτος και kg ξύλα ανά έτος. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια η αύξηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης έστρεψε πολλούς καταναλωτές στη λύση των ξυλολέβητων και υπάρχει η σιγουριά ότι το νούμερο των νοικοκυριών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία 3 έτη. Πίνακας 4.4 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 από τις κατοικίες του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Ηλεκτρική ενέργεια Φυσικό αέριο Πετρέλαιο θέρμανσης Βιομάζα ΣΥΝΟΛΟ Κατανάλωση Ενέργειας στον Τριτογενή τομέα Ο Τριτογενής τομέας αποτελείται από όλα τα κτίρια που βρίσκονται εντός των ορίων του Δήμου Νέας Προποντίδας, και χρησιμοποιούνται για εμπορικές δραστηριότητες, υπηρεσίες, ενώ για λόγους ευκολίας συμπεριλήφθηκε και ο γεωργικός τομέας. Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ενέργειας του Τριτογενή τομέα του Δήμου Νέας Προποντίδας έγινε χρήση στοιχείων, τα οποία δόθηκαν από τον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), και συγκεκριμένα από την Διεύθυνση Χρηστών Δικτύου, ενώ όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και 87

88 Εξοικονόμησης Ενέργειας(ΚΑΠΕ), μέσω του Εθνικού Πληροφοριακού Συστήματος για την Ενέργεια. Τα αποτελέσματα αυτής της κατανάλωσης ενέργειας φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Πίνακας 4.5 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 από τον Τριτογενή Τομέα του Δήμου Νέας Προποντίδας το έτος 2011 Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Ηλεκτρική ενέργεια Φυσικό αέριο Πετρέλαιο θέρμανσης ΣΥΝΟΛΟ Συνολική κατανάλωση ενέργειας Κτιριακού τομέα Η απογραφή της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας με τις αντίστοιχες εκπομπές αερίων CO 2 του κτιριακού τομέα στο γεωγραφικά όρια του Δήμου Νέας Προποντίδας είναι η εξής: Πίνακας 4.6 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, ανά μορφή ενέργειας Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO2 (ton) Ηλεκτρική ενέργεια Φυσικό αέριο Πετρέλαιο θέρμανσης Βιομάζα ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας 4.7 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, ανά κατηγορία κτιρίων Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Δημοτικά κτίρια Κατοικίες Τριτογενής ΣΥΝΟΛΟ

89 4.7.2 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ Η συνολική κατανάλωση της ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτήθηκε για τον Φωτισμό Οδών και Πλατειών(ΦΟΠ) του Δήμου Νέας Προποντίδας δόθηκε από τον Διαχειριστή Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), και συγκεκριμένα από την Διεύθυνση Χρηστών Δικτύου. Επίσης, ως συμβατική μας υποχρέωση, έχει πραγματοποιηθεί, από συνεργάτες μηχανικούς τους εταιρείας μας, πλήρης αποτύπωση του δημοτικού Οδοφωτισμού, ανά φωτιστικό σημείο και το ηλεκτρονικό αρχείο που θα σας παραδοθεί, περιλαμβάνει τις συντεταγμένες και τα στοιχεία του κάθε σημείου που αποτυπώθηκε. Συνολικά καταχωρήθηκαν φωτιστικά σημεία και αφορούσαν το σύνολο των ΦΟΠ που καταγράφηκαν, σε δημοτικούς και επαρχιακούς δρόμους, πεζοδρόμια κλπ., χωρίς να περιλαμβάνεται ο φωτισμός της Εθνικής Οδού, της οποία την ευθύνη συντήρησης δεν την έχει επωμιστεί ο Δήμος Νέας Προποντίδας. Πίνακας 4.8 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 από τον Δημοτικό Φωτισμό του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Ηλεκτρική ενέργεια ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΙΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Ένας ακόμη τομέας για τον οποίο έγινε επίσης λεπτομερή αποτύπωση, είναι οι γεωτρήσεις ύδρευσης και άρδευσης ύδατος, καθώς και τις δεξαμενές με τα αντλιοστάσια που τα συνοδεύουν, για την κάλυψη των αναγκών σε πόσιμο νερό και νερού ποτίσματος των κατοίκων και γεωργών του Δήμου Νέας Προποντίδας. Για τον λόγο αυτό έγινε επιτόπου επίσκεψη, με την βοήθεια του αρμόδιου υπαλληλικού προσωπικού του Δήμου, και καταγραφή όλων σημείων όπου βρίσκονται οι παραπάνω γεωτρήσεις, μαζί με τις αντίστοιχες δεξαμενές νερού και το ηλεκτρονικό αρχείο που θα σας παραδοθεί, περιλαμβάνει τις συντεταγμένες και τα στοιχεία του κάθε σημείου που αποτυπώθηκε. Η ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για τον τομέα αυτό, δηλαδή για τις 165 γεωτρήσεις και τις 87 δεξαμενές-αντλιοστάσια που αποτυπώθηκαν, υπολογίστηκε ως εξής: 89

90 Πίνακας 4.9 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 από τις Γεωτρήσεις- Αντλιοστάσια-Δεξαμενές του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Γεωτρήσεις Αντλιοστάσια-Δ/Ξ ΣΥΝΟΛΟ Η λίστα των εγκαταστάσεων όπου έγινε επιτόπου επίσκεψη φαίνεται στον Πίνακα 3 του Παραρτήματος ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Ο τομέας των Μεταφορών του Δήμου Νέας Προποντίδας αποτελεί, όπως και στους περισσότερους δήμους της χώρας, βασική πηγή εκπομπών CO 2. Οι κατηγορίες μεταφορών που αφορούν τον Δήμο του ενδιαφέροντος μας είναι οι α) Δημοτικές Μεταφορές, και β) οι Ιδιωτικές και Εμπορικές Μεταφορές, καθώς δεν υπάρχει αστική συγκοινωνία στα γεωγραφικά όρια του Δήμου Νέας Προποντίδας. Ο Δήμος έχει στην κατοχή του 85 οχήματα διαφόρων τύπων για την εξυπηρέτηση των δημοτικών εργασιών και υποχρεώσεων. Συγκεκριμένα, υπάρχουν 8 Βενζινοκίνητα οχήματα(δ.ε. Ν. Μουδανιών), 56 πετρελαιοκίνητα (18 Δ.Ε. Ν. Μουδανιών, 12 Δ.Ε. Ν. Τρίγλιας και 26 Δ.Ε. Ν. Καλλικράτειας) και 21 μηχανήματα έργων(jcb,σάρωθρα κλπ). Συγκεντρωτικός Πίνακας των Δημοτικών οχημάτων, σύμφωνα με στοιχεία υπηρεσιών του Δήμου, φαίνεται στους Πίνακες 5,6,7,8 του Παραρτήματος. Η κατανάλωση ενέργειας και εκπομπών CO 2 υπολογίστηκε με την βοήθεια στοιχείων κατανάλωσης βενζίνης και πετρελαίου κίνησης που διατηρεί ο Δήμος για τα οχήματα του, ενώ για τις εμπορικές και ιδιωτικές μεταφορές αντλήθηκαν στοιχεία του ΚΑΠΕ. Πίνακας 4.10 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 στις μεταφορές του Δήμου Νέας Προποντίδας το έτος 2011, ανά καύσιμο Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Βενζίνη Πετρέλαιο κίνησης Βιοντίζελ ΣΥΝΟΛΟ

91 Πίνακας 4.11 Κατανάλωση ενέργειας & Εκπομπές CO 2 στις μεταφορές του Δήμου Νέας Προποντίδας το έτος 2011, ανά κατηγορία μεταφορών Κατανάλωση Ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (ton) Δημοτικός Στόλος Ιδιωτικές & Εμπορικές μεταφορές ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Η συνολική κατανάλωση ενέργειας για τον Δήμο Νέας Προποντίδας το 2011, ανέρχεται στις MWh, ενώ οι αντίστοιχες εκπομπές CO 2 εκτιμήθηκαν στους τόνους κατά απόλυτη τιμή ή 9,7 τόνους CO 2 ανά κάτοικο του Δήμου. Οι συγκεντρωτικοί πίνακες της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας και τις αντίστοιχες εκπομπές αερίων ρύπων βρίσκονται στους πίνακες 4.12 και Από τα αποτελέσματα συμπεραίνουμε ότι η ηλεκτρική ενέργεια αποτελεί το 24 % της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός των ορίων του Δήμου Νέας Προποντίδας, ενώ αντίθετα το πετρέλαιο θέρμανσης αποτελεί το 39,1 % και η βενζίνη το 12,4 %. Ακόμη, ο ευρύτερος δημόσιος τομέας αποτελεί μόνο το 4,5 % της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας του Δήμου, ενώ οι κατοικίες το 52,2 % και ο τριτογενής τομέας το 11,4 %, χωρίς να υπολογίζεται ο βιομηχανικός τομέας. Όσον αφορά τις εκπομπές CO 2, η ηλεκτρική ενέργεια είναι υπεύθυνη για το 57,9 % των συνολικών εκπομπών αερίων ρύπων, ενώ το πετρέλαιο θέρμανσης για το 21,9 % περίπου. Τέλος, το 47,7 % των εκπομπών οφείλονται στις κατοικίες του Δήμου, ενώ ο Δημόσιος τομέας για το 9,5 % των συνολικών εκπομπών. 91

92 Πίνακας 4.12 Κατανάλωση ενέργειας (MWh) στο Δήμο Νέας Προποντίδας το 2011, ανά μορφή ενέργειας και κατηγορία χρήσης Ηλεκτρική ενέργεια Φυσικό αέριο Υγραέριο Πετρέλαιο Θέρμανσης Πετρέλαιο Κίνησης Βενζίνη Βιοκαύσιμα Βιομάζα ΣΥΝΟΛΟ Δημοτικά κτίρια Κατοικίες Κτίρια τριτογενή τομέα Δημοτικός Φωτισμός Αντλιοστάσια-Γεωτρήσεις Δημοτικά οχήματα Ιδιωτικές και εμπορικές μεταφορές ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας 4.13 Εκπομπές CO 2 στο Δήμο Νέας Προποντίδας το 2011, ανά μορφή ενέργειας και κατηγορία χρήσης Ηλεκτρική ενέργεια Φυσικό αέριο Υγραέριο Πετρέλαιο Θέρμανσης Πετρέλαιο Κίνησης Βενζίνη Βιοκαύσιμα Βιομάζα ΣΥΝΟΛΟ Δημοτικά κτίρια Κατοικίες Κτίρια τριτογενή τομέα Δημοτικός Φωτισμός Αντλιοστάσια-Γεωτρήσεις Δημοτικά οχήματα Ιδιωτικές και εμπορικές μεταφορές ΣΥΝΟΛΟ

93 ΜΕΡΟΣ Γ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ 93

94 5.1 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Βάσει της επίσημης μεθοδολογίας σύνταξης ενός Σχεδίου Δράσης Αειφόρου Ενέργειας υπάρχει η δυνατότητα να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν δράσεις παρέμβασης για κάθε επιμέρους στοιχείο (π.χ. κτίριο, όχημα ή άλλες υλικοτεχνικές εγκαταστάσεις) όπου καταναλώνεται ενέργεια και παράγεται CO 2. Για την αποτελεσματικότερη και ευκολότερη όμως εφαρμογή του Σχεδίου Δράσης, κρίνεται ως βέλτιστη προσέγγιση, η ιεράρχηση όλων των υλικοτεχνικών εγκαταστάσεων και μηχανημάτων ανάλογα με το μέγεθος της ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2. Επειδή μέγιστη ενεργειακή κατανάλωση δεν συνεπάγεται ταυτόχρονα και μέγιστη παραγωγή CO 2 (καθώς αυτό σχετίζεται και με το είδος της ενέργειας ή πιο συγκεκριμένα του καυσίμου που καταναλώνεται), επιλέγεται ως κριτήριο ιεράρχησης το μέγεθος της ενεργειακής κατανάλωσης. Λόγω του ότι για να επιτευχθεί μείωση της καταναλισκόμενης ενέργειας πρέπει να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί ένα πλαίσιο μέτρων, αυτό αναπόφευκτα συμπεριλαμβάνει και μέτρα για την μείωση των εκπομπών CO 2 και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Έτσι, οι δράσεις παρέμβασης αποκτούν συνδυαστικό χαρακτήρα προσφέροντας μια αποτελεσματική και συνεκτική λύση για κάθε μεμονωμένη περίπτωση. Δεδομένου ότι η προσέγγιση αυτή παρουσιάζει το μέγιστο δυναμικό επίτευξης των στόχων που αναγράφονται στο Σύμφωνο των Δημάρχων, εξασφαλίζεται και η αποτελεσματικότητα του Σχεδίου Δράσης. Αρχικά προσδιορίζονται τα κτίρια και τα οχήματα εκείνα τα παρουσιάζουν την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, βάσει του Αρχείου Απογραφής Κατανάλωσης Ενέργειας και Εκπομπών CO 2. (βλ. ΜΕΡΟΣ Β ). Στη συνέχεια γίνεται ιεράρχηση των συνηθέστερων πρακτικών βάσει του δυναμικού εξοικονόμησης ενέργειας τους. Και τέλος σχεδιάζεται συνδυαστικά για κάθε μεμονωμένη περίπτωση, τόσο το σύνολο των μέτρων που εξασφαλίζουν μείωση της χρήσης ενέργειας, όσο και εκείνων που εξασφαλίζουν μείωση των εκπομπών CO 2 και χρήση ανανεώσιμών ενεργειακών πηγών. Αναλόγως με το αν επιτυγχάνονται οι στόχοι σε επίπεδο Δήμου για την μείωση ενεργειακής κατανάλωσης, μείωση εκπομπών CO 2 και αύξηση χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ενδέχεται να ληφθούν υπόψη τεχνολογικά πιο εξεζητημένες λύσεις. Παρακάτω παρουσιάζονται μια σειρά από τις συνηθέστερες και πιο πρακτικές λύσεις, τόσο στην κατηγορία των κτιριακών εγκαταστάσεων όσο και στην κατηγορία των μεταφορών. 94

95 5.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΚΤΙΡΙΑΚΟΥ ΤΟΜΕΑ Δεδομένου ότι ο κτιριακός τομέας είναι ο βασικότερος παράγοντας ενεργειακής κατανάλωσης παγκοσμίως, παρουσιάζει και το μεγαλύτερο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Λόγω της παλαιότητας ή αρχικής έλλειψης σχεδιασμού της πλειοψηφίας των κτιρίων στην Ελλάδα, ακόμα και οι συνηθέστερες πρακτικές μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ενεργειακή αποδοτικότητα και τον περιβαλλοντικά βιώσιμο χαρακτήρα τους. Χρήσιμες αποδεικνύονται και οι επίσημες τεχνικές οδηγίες εξοικονόμησης ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Βέβαια, ο Δήμος Νέας Προποντίδας εδώ και λίγα χρόνια έχει δείξει ότι αρχίσει να αφομοιώνει την λογική της σχεδίασης και ανέγερσης δημοτικών κτιρίων με χαμηλό ενεργειακό αποτύπωμα, κάτι που φαίνεται στις περιπτώσεις του 2 ου Δημοτικού σχολείου Νέων Μουδανιών και του 3 ου Νηπιαγωγείου Ν. Καλλικράτειας, όπου έχει τοποθετηθεί σύστημα τοπικής ηλεκτροπαραγωγής με την χρήση φωτοβολταϊκού στην στέγη τους, ενώ στο 2 ο Δημοτικό σχολείο Νέων Μουδανιών υπάρχει σύστημα θέρμανσης με γεωθερμία. Οι παρακάτω δράσεις που προτείνονται για την εξοικονόμηση κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών CO2 αφορούν κατά περίπτωση τους τομείς των δημοτικών κτιρίων, των κατοικιών και του τριτογενή τομέα. Κάθε μία από αυτές έχει την δική της συμβολή στην επίτευξη το στόχου του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη του Δήμου Νέας Προποντίδας και περιγράφεται πιο αναλυτικά στις παρακάτω παραγράφους. Επίσης, η ανάλυση του προφίλ του κάθε σημείου κατανάλωσης του Δημοτικού κτιριακού τομέα, συνοδευόμενη με τις αντίστοιχες προτάσεις βελτιστοποίησης και εξοικονόμησης ενέργειας όπου αυτές απαιτούνται, φαίνεται στο Παράρτημα του ΣΔΑΕ. 5.3 ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΟΥΦΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΑΛΟΠΙΝΑΚΩΝ Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. από την απογραφή του 2011, αρκετά από τα κτίσματα Δήμου Νέας Προποντίδας έχουν κατασκευαστεί πριν από το 1990, δηλαδή σε χρονιές που είτε δεν υπήρχε η έννοια της θερμομόνωσης στην κατασκευή νέων κτιρίων είτε ήταν πολύ πρώιμη η εφαρμογή του κανονισμού θερμομόνωση του Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ικανοποιητικά θερμικά χαρακτηριστικά στα κουφώματα και τους υαλοπίνακες που τοποθετήθηκαν τότε(π.χ. μονά τζάμια). Έτσι προτείνεται η δράση της αντικατάστασης των παλαιών κουφωμάτων με νέα υψηλότερων τεχνικών προδιαγραφών και των υαλοπινάκων με διπλούς χαμηλής εκπομπής(low-e). 95

96 Αντικατάσταση κουφωμάτων και υαλοπινάκων σε Δημοτικά κτίρια, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα. Από την αποτύπωση των μηχανικών στα δημοτικά κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας, έγινε η εκτίμηση ότι σε 16 κτίρια τουλάχιστον (από σύνολο 123 που αποτυπώθηκαν) θα απαιτηθεί η εφαρμογή της δράσης της αντικατάστασης των παλαιών κουφωμάτων και υαλοπινάκων, με την παραδοχή ότι η εξοικονόμηση ενέργειας που θα προκύψει θα είναι περίπου το 20% της ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως. Τα κτίρια αυτά και η εκτιμώμενη εξοικονόμηση είναι η εξής : Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) 1 Αμαξοστάσιο Ν. Μουδανιών ,72 18,64 2 Παιδικός Σταθμός Σημάντρων ,038 19,006 3 Κοινότητα - ΚΑΠΗ Σημάντρων ,402 18,274 4 Νηπιαγωγείο Ν. Φλογητών ,356 18,372 5 Δημοτικό Ζωγράφου ,77 9,49 6 Κοινότητα Αγίου Μάμαντος ,632 12,784 7 Αμαξοστάσιο Ν. Καλλικράτειας ,084 17,908 8 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Παύλου ,268 13,516 9 Κοινότητα Ν.Συλλάτων ,08 26,96 10 Κοινότητα Λακκώματος ,95 12,15 96

97 11 Ιατρείο Σωζόπολης ,36 10,32 12 Νηπιαγωγείο Ν.Τενέδου ,745 13, Πολιτιστικό Κρήνης ,155 11, Νηπιαγωγείο Ελαιοχωρίων ,54 13,98 15 ΚΑΠΗ - Ιατρείο Ελαιοχωρίων ,427 12, Κοινότητα Ελαιοχωρίων ,473 13,601 Επίσης, από τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. φαίνεται ότι κατά την απογραφή του 2011 υπήρχαν, στα όρια του Δήμου Νέας Προποντίδας, κατοικίες και κτίρια του Τριτογενή τομέα, τα οποία κτίστηκαν πριν από το Στόχος αυτής της δράσης είναι η αντικατάσταση, μέχρι το 2020, των παλαιών κουφωμάτων και υαλοπινάκων, με την παραδοχή ότι η εξοικονόμηση ενέργειας που θα προκύψει θα είναι περίπου το 20% της ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής σε δημοτικά κτίσματα, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 5.1 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την αντικατάσταση κουφωμάτωνυαλοπινάκων Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,067 Κατοικίες ,17 Τριτογενής τομέας ,85 ΣΥΝΟΛΟ , ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΣΕ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ ΚΑΙ ΟΡΟΦΕΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Μία δράση η οποία τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί αρκετά και η οποία φέρνει ικανοποιητικά αποτελέσματα είναι η εφαρμογή θερμομόνωσης σε εξωτερικούς τοίχους και οροφές κτιρίων. Η παρέμβαση αυτή θα βοηθήσει στην βελτίωση της θερμικής ικανότητας των κτιρίων που θα εφαρμοστεί και θα έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση ενέργειας περίπου το 20% της ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως. 97

98 Εφαρμογή Θερμομόνωσης σε Δημοτικά κτίρια, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα. Από την αποτύπωση των μηχανικών στα δημοτικά κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας, έγινε η εκτίμηση ότι σε 25 κτίρια τουλάχιστον (από σύνολο 123 που αποτυπώθηκαν) θα απαιτηθεί η εφαρμογή της παραπάνω δράσης. Τα κτίρια αυτά και η εκτιμώμενη εξοικονόμηση είναι η εξής : Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) 1 Αμαξοστάσιο Ν.Μουδανιών ,2 0,8 Κλειστό Γυμναστήριο 2 Ν.Μουδανιών ,7 1,1 3 Γυμνάσιο Σημάντρων ,4 0,8 4 Νηπιαγωγείο Πορταριάς ,8 0,6 5 Δημοτικό Σχολείο Ζωγράφου ,5 0,6 6 ΚΑΠΗ Αγ.Παντελεήμονα ,8 0,2 7 Δημοτικό Αγίου Μάμαντος ,7 0,7 8 Κοινότητα Αγίου Μάμαντος ,4 0,2 9 1ο Νηπιαγωγείο Ν. Καλλικράτειας ,9 0,7 10 2ο Νηπιαγωγείο Ν. Καλλικράτειας ,9 0,8 11 Αμαξοστάσιο Ν.Καλλικράτειας ,7 1,1 12 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Παύλου ,2 1,2 13 Κοινότητα Ν.Συλλάτων ,4 1,6 14 Νηπιαγωγείο Νέας Γωνιάς ,8 0,6 15 Κοινότητα Νέας Γωνιάς ,8 0,5 16 Νηπιαγωγείο Λακκώματος ,9 1,1 17 Δημοτικό Σχολείο Ν. Ηράκλειας ,7 1,2 18 1ο Δημοτικό Νέας Τρίγλιας ,8 1,4 98

99 19 Νηπιαγωγείο Πετραλώνων ,6 1,7 20 Νηπιαγωγείο Ν.Τενέδου ,4 0,8 21 Δημοτικό Νέων Πλαγίων ,3 0,3 22 Νηπιαγωγείο Κρήνης ,2 0,8 23 Δημοτικό Κρήνης ,9 0,8 24 Νηπιαγωγείο Ελαιοχωρίων ,4 0,7 25 ΚΑΠΗ - Ιατρείο Ελαιοχωρίων ,6 0,7 Επίσης, από τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. φαίνεται ότι κατά την απογραφή του 2011 υπήρχαν, στα όρια του Δήμου Νέας Προποντίδας, κατοικίες και κτίρια του Τριτογενή τομέα, τα οποία κτίστηκαν πριν από το Στόχος αυτής της δράσης είναι η τοποθέτηση θερμομόνωσης σε εξωτερικούς τοίχους και οροφές κτιρίων, μέχρι το 2020, με την παραδοχή ότι η εξοικονόμηση ενέργειας που θα προκύψει θα είναι περίπου το 20% της ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής σε δημοτικά κτίσματα, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 5.2 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την τοποθέτηση εξωτ. Θερμομόνωσης Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,005 Κατοικίες ,08 Τριτογενής τομέας ,04 ΣΥΝΟΛΟ , ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΕΒΗΤΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΜΕ ΝΕΟΥΣ ΑΠΟΔΟΤΙ- ΚΟΤΕΡΟΥΣ Οι καινούργιας τεχνολογίας λέβητες πετρελαίου έχουν αυξημένη ενεργειακή απόδοση και επιτυγχάνουν εξοικονόμηση κατανάλωσης πετρελαίου θέρμανσης. Η παρούσα δράση προτείνει την αντικατάσταση των παλαιών ενεργοβόρων και μειωμένης απόδοσης πλέον λεβήτων πετρελαίου από σημαντικό αριθμό δημοτικών κτιρίων, κατοικιών και κτιρίων του Τριτογενή τομέα μέχρι το

100 Αντικατάσταση Λεβήτων πετρελαίου σε Δημοτικά κτίρια, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα Κατά την διάρκεια των επιτόπου επισκέψεων των μηχανικών της εταιρείας μας στα δημοτικά κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας, έγινε η εκτίμηση ότι σε 36 κτίρια τουλάχιστον (από σύνολο 123 που αποτυπώθηκαν) θα απαιτηθεί η εφαρμογή της δράσης της αντικατάστασης των παλαιών λεβήτων πετρελαίου, με την παραδοχή ότι η εξοικονόμηση ενέργειας που θα προκύψει θα είναι περίπου το 15% της θερμικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως. Τα κτίρια αυτά και η εκτιμώμενη εξοικονόμηση είναι η εξής : Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) Δημοτικός Παιδικός Σταθμός Ν. Μουδανιών ,1 0,8 Δημοτικός Παιδικός Σταθμός Ν. Μουδανιών(παράρτημα) ,7 0,5 Δημοτικός Παιδικός Σταθμός Ν. Μουδανιών (Δημοτική Επιχείρηση) ,9 0,6 4 3ο Δημοτικό Ν. Μουδανιών ,9 0,6 5 1ο Γυμνάσιο Ν. Μουδανιών ,1 0,7 6 Γενικό Λύκειο Ν. Μουδανιών ,2 0,8 7 Ωδείο - Θέατρο Ν. Μουδανιών ,5 0,7 100

101 8 Πολεοδομία Ν. Μουδανιών ,6 0,5 9 Παιδικός Σταθμός Σημάντρων ,9 0,6 10 Γυμνάσιο Σημάντρων ,5 1,3 11 Κοινότητα - ΚΑΠΗ Σημάτρων ,1 0,9 12 Νηπιαγωγείο Ν. Φλογητών ,8 0,8 13 Δημοτικό Ν. Φλογητών ,5 0,7 14 Νηπιαγωγείο Πορταριάς ,6 0,8 15 Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς ,3 0,8 16 Κοινότητα Πορταριάς ,1 0,7 17 Νηπιαγωγείο Αγίου Μάμαντος ,1 0,6 18 Δημοτικό Αγίου Μάμαντος ,4 0,5 19 Παιδικός Σταθμός Ν. Καλλικράτειας ,6 0,6 1ο Νηπιαγωγείο Ν. 20 Καλλικράτειας ,5 0,4 2ο Νηπιαγωγείο Ν. 21 Καλλικράτειας ,5 0,4 22 Αμαξοστάσιο Ν. Καλλικράτειας ,5 0,6 23 Κλειστό Γυμναστήριο Αγ. Παύλου ,1 0,7 24 Δημοτικό Σχολείο Ν.Συλλάτων ,4 0,4 25 Κοινότητα Ν.Συλλάτων ,1 0,4 26 Νηπιαγωγείο Λακκώματος ,7 0,7 27 Παιδικός Σταθμός Νέας Τρίγλιας ,5 0,8 28 2ο Δημοτικό Νέας Τρίγλιας ,8 0,8 29 Γυμνάσιο Νέας Τρίγλιας ,4 1,1 30 Κλειστό Γυμναστήριο Νέας Τρίγλιας ,4 0,8 31 Νηπιαγωγείο Νέων Πλαγίων ,4 0,4 32 Νηπιαγωγείο Κρήνης ,6 0,4 33 Δημοτικό Κρήνης ,2 0,5 34 Κοινότητα Κρήνης ,7 0,4 35 Πολιτιστικό Κρήνης ,5 0,3 36 Νηπιαγωγείο Ελαιοχωρίων ,8 0,4 Επίσης, από τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. φαίνεται ότι κατά την απογραφή του 2011 υπήρχαν, στα όρια του Δήμου Νέας Προποντίδας, κατοικίες είχαν ως βασικό τρόπο θέρμανσης την χρήση λεβήτων πετρελαίου. Στόχος αυτής της δράσης είναι η αντικατάσταση των παλαιών λεβήτων πετρελαίου με νέους αποδοτικότερους, μέχρι το 2020, του 20% των κατοικιών που χρησιμοποιούν πετρέλαιο για τη θέρμανσή τους και του 10% των κτιρίων του Τριτογενή τομέα, έτσι ώστε να επιτευχθεί η εξοικονόμηση ενέργειας του 15% της ετήσιας θερμικής ενέργειας. 101

102 Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής σε δημοτικά κτίσματα, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 5.3 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την αντικατάσταση καυστήρων Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,006 Κατοικίες ,7 Τριτογενής τομέας ,02 ΣΥΝΟΛΟ , ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΗΛΙΑΚΩΝ ΣΥΛΛΕΚΤΩΝ ΓΙΑ ΖΕΣΤΟ ΝΕΡΟ ΧΡΗΣΗΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Η χρήση των ηλιακών συλλεκτών για την παροχή ζεστού νερού χρήσης είναι μια πολύ διαδεδομένη λύση για τα νοικοκυριά της χώρας μας, καθώς οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την χρήση τους, η οποία έχει, εκτός από πρακτικά, και οικονομικά οφέλη. Οι ηλιακοί συλλέκτες παρέχουν ζεστό νερό χρήσης χωρίς την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και η μείωση αυτή επιφέρει και μείωση των εκπομπών CO 2. Αν υποθέσουμε ότι το ζεστό νερό χρήσης είναι υπεύθυνο για το 5% περίπου της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των κατοικιών ετησίως και ότι η τοποθέτηση των ηλιακών συλλεκτών βοηθούν στην εξοικονόμηση του 80% περίπου του ρεύματος που 102

103 καταναλώνεται για την παραγωγή ζεστού νερού, τότε η εφαρμογή της δράσης στο 20% των κατοικιών του Δήμου μέχρι το 2020 θα έχει τα εξής αποτελέσματα: Πίνακας 5.4 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Κατοικίες ,19 ΣΥΝΟΛΟ , ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΚΙΑΣΗΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Με την εφαρμογή του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) το 2010 τέθηκε το θέμα της εξωτερικής σκίασης των κτιρίων για δροσισμό, η οποία μπορεί να γίνει με διαφόρους τρόπους(π.χ. τέντες, σκίαστρα με μεταλλικό σκελετό κλπ). Η τοποθέτηση εξωτερικής σκίασης έχει ως αποτέλεσμα την μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας που εισέρχεται στα κτίρια και συνεπώς συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας που καταναλώνεται για την ψύξη των κατοικιών, δηλαδή το 10% περίπου της ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των κατοικιών. Τα αποτελέσματα της δράσης που περιλαμβάνει την τοποθέτηση συστημάτων εξωτερικής σκίασης στο 10% των κατοικιών του Δήμου μέχρι το 2010 και η οποία θα αποφέρει εξοικονόμηση 30% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται για το δροσισμό των κατοικιών φαίνονται παρακάτω: 103

104 Πίνακας 5.5 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την εγκατάσταση συστημάτων σκίασης Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Κατοικίες ,07 ΣΥΝΟΛΟ , ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Η προτεινόμενη δράση αυτή αφορά την αντικατάσταση παλαιών και ασύμφορων ενεργειακά κλιματιστικών με νέους οικονομικότερους και με υψηλότερο βαθμό απόδοσης. Έτσι η αγορά νέων κλιματιστικών υψηλής ενεργειακής κλάσης θα επιφέρουν εξοικονόμηση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται για τον κλιματισμό (ψύξη/θέρμανση) στα κτίρια της Νέας Προποντίδας. Αντικατάσταση παλαιών κλιματιστικών σε Δημοτικά κτίρια, κατοικίες και κτίρια Τριτογενή τομέα Για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας και των αντίστοιχων εκπομπών CO2 έχει γίνει η παραδοχή ότι ο κλιματισμός αποτελεί το 20% της ετήσιας κατανάλωσης ρεύματος για τα δημοτικά κτίρια, το 5% για τις κατοικίες και για τον τριτογενή τομέα το 40% περίπου. Στόχος της δράσης μέχρι το 2020 είναι η αντικατάσταση των κλιματιστικών σε 13 από τα 123 δημοτικά κτίρια που αποτυπώθηκαν, στο 30% των κατοικιών και στο 30% των κτιρίων του Τριτογενή τομέα. Τα κτίρια αυτά και η εκτιμώμενη εξοικονόμηση είναι η εξής : 104

105 Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) 1 ΚΑΠΗ Ν. Μουδανιών ,2 6,2 2 Ωδείο - Θέατρο Ν. Μουδανιών ,8 7,8 3 Κοινότητα - ΚΑΠΗ Σημάντρων ,3 4,9 4 Κοινότητα Ν. Φλογητών ,0 4,6 5 ΚΑΠΗ Αγ.Παντελεήμονα ,5 4,1 6 Κοινότητα Αγίου Μάμαντος ,5 4,1 7 Γυμνάσιο Ν. Καλλικράτειας ,5 7,5 Κλειστό Γυμναστήριο Αγ. 8 Παύλου ,8 7,8 9 ΚΑΠΗ Νέας Ηράκλειας 600 3,7 4,4 10 Κοινότητα Νέας Τρίγλιας ,8 5,5 11 Νηπιαγωγείο Νέων Πλαγίων ,6 5,3 12 Δημοτικό Νέων Πλαγίων ,4 6,2 13 ΚΑΠΗ - Ιατρείο Ελαιοχωρίων ,9 5,6 Η εξοικονόμηση της ηλεκτρικής ενέργειας που προκύπτει από την αντικατάσταση των παλαιών κλιματιστικών με νέα υπολογίζεται στο 40% και τα αποτελέσματα της δράσης φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 5.6 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την αντικατάσταση κλιματιστικών Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,02 Κατοικίες ,14 Τριτογενής τομέας ,19 ΣΥΝΟΛΟ , ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΑΝΕΜΙΣΤΗΡΩΝ ΟΡΟΦΗΣ ΣΕ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ Η τοποθέτηση ανεμιστήρων οροφής αποτελεί μια οικονομική, από άποψη κόστους, και σχετικά αποδοτική λύση, για να υποκαταστήσουν εν μέρει την λειτουργία των κλιματιστικών με πολύ μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. 105

106 Για το λόγο αυτό προτείνεται ως δράση η τοποθέτηση ανεμιστήρων οροφής σε 26 από τα 123 δημοτικά κτίρια και στο 20% των κτισμάτων του Τριτογενή τομέα, επιτυγχάνοντας μείωση 15% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως για τον κλιματισμό των δημοτικών κτιρίων και των κτιρίων του Τριτογενή τομέα του Δήμου Νέας Προποντίδας. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής φαίνονται στους παρακάτω πίνακες: Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) 1 ΚΑΠΗ Ν. Μουδανιών 750 0,9 1,0 2 Πολεοδομία Ν. Μουδανιών 300 0,5 0,6 3 Κοινότητα - ΚΑΠΗ Σημάντρων 300 0,8 0,8 4 Κοινότητα Ν. Φλογητών 600 0,7 0,7 5 Νηπιαγωγείο Πορταριάς 300 0,5 0,5 6 ΚΑΠΗ Πορταριάς 450 0,3 0,4 7 Δημοτικό Ζωγράφου 300 0,4 0,4 8 Κοινότητα Ζωγράφου 300 0,4 0,5 9 Νηπιαγωγείο Διονυσίου 450 0,5 0,6 10 Δημοτικό Διονυσίου 450 0,7 0,7 11 Κοινότητα Διονυσίου 150 0,6 0,6 12 4ο Νηπιαγωγείο Ν. Καλλικράτειας 300 1,6 1,8 13 2ο Δημοτικό Σχολείο Ν. Καλλικράτειας 900 1,8 2,0 14 Κοινότητα Ν. Καλλικράτειας ,3 1,5 15 ΚΑΠΗ Αγ. Παύλου 300 0,6 0,7 16 Κοινότητα Αγ. Παύλου 300 0,4 0,5 17 ΚΑΠΗ Ν. Συλλάτων 450 0,7 0,8 18 Νηπιαγωγείο Νέας Γωνιάς 300 0,9 1,0 19 Κοινότητα Νέας Γωνιάς 300 0,8 1,1 20 Νηπιαγωγείο Νέας Ηράκλειας 300 1,4 1,6 21 ΚΑΠΗ Νέας Ηράκλειας 150 0,8 0,9 22 2ο Δημοτικό Νέας Τρίγλιας 900 1,6 1,9 23 ΚΑΠΗ Νέας Τρίγλιας ,1 1,3 106

107 24 Κοινότητα Πετραλώνων 300 0,7 0,8 25 Κοινότητα Ν.Τενέδου 300 0,8 0,9 26 Κοινότητα Ελαιοχωρίων 300 1,2 1,4 Πίνακας 5.7 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την τοποθέτηση ανεμιστήρων οροφής Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,007 Τριτογενής τομέας ,074 ΣΥΝΟΛΟ , ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΑΜΠΤΗΡΩΝ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΚΑΤΑΝΑ- ΛΩΣΗΣ Ο φωτισμός των κτιρίων τελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στα κτίρια. Σκοπός της δράσης είναι η σταδιακή αντικατάσταση μέχρι το 2020 των απλών συμβατικών λαμπτήρων με άλλους χαμηλότερης ενεργειακής κατανάλωσης σε Δημοτικά κτίρια, κατοικίες και σε κτίρια του Τριτογενή τομέα. Αντικατάσταση λαμπτήρων σε Δημοτικά κτίρια, κατοικίες και στον Τριτογενή τομέα Η αντικατάσταση των παλαιών λαμπτήρων θα έχει ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση περίπου του 60% της ετήσιας ηλεκτρικής κατανάλωσης που ξοδεύεται για τον φωτισμό των κτιρίων του Δήμου Νέας Προποντίδας. 107

108 Στόχος της δράσης είναι τα 55 από τα 123 δημοτικά κτίρια, το 30% των κατοικιών και το 30% των κτιρίων του Τριτογενή τομέα, να αντικαταστήσουν του παλαιούς λαμπτήρες φωτισμού με νέους τεχνολογίας led, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής και αρκετά μικρότερη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής φαίνονται στους παρακάτω πίνακες: Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) 1 Δημοτικός Παιδικός Σταθμός Ν. Μουδανιών ,40 3,80 2 1ο Δημοτικό Ν. Μουδανιών ,80 11,00 3 4ο Δημοτικό Ν. Μουδανιών ,40 10,40 4 1ο Γυμνάσιο Ν. Μουδανιών ,40 15,40 5 Γενικό Λύκειο Ν. Μουδανιών ,00 10,20 6 Κλειστό Γυμναστήριο Ν. Μουδανιών ,00 13,30 7 1ο Νηπιαγωγείο Σημάντρων ,80 5,40 8 Δημοτικό Σημάντρων ,80 8,70 9 Γυμνάσιο Σημάντρων ,80 13,30 10 Νηπιαγωγείο Ν. Φλογητών ,60 4,20 11 Δημοτικό Ν. Φλογητών 400 2,20 2,50 12 Κοινότητα Ν. Φλογητών 900 2,80 3,20 13 Νηπιαγωγείο Πορταριάς ,60 5,30 14 Δημοτικό Σχολείο Πορταριάς ,00 3,50 15 Νηπιαγωγείο Ν.Ποτίδαιας ,00 3,50 16 Δημοτικό Ν.Ποτίδαιας ,90 4,50 17 Δημοτικό Ζωγράφου 150 2,00 2,30 18 Κοινότητα Ζωγράφου 800 2,40 2,70 19 Νηπιαγωγείο Διονυσίου ,90 3,30 20 Δημοτικό Διονυσίου 800 2,40 2,70 21 Κοινότητα Διονυσίου 400 2,00 2,30 22 Νηπιαγωγείο Αγίου Μάμαντος 300 1,40 1,60 23 Κοινότητα Αγίου Μάμαντος 600 1,80 2,00 24 Παιδικός Σταθμός Ν. Καλλικράτειας ,20 3, ο Νηπιαγωγείο Ν. Καλλικράτειας 700 2,60 3, ο Νηπιαγωγείο Ν. Καλλικράτειας 700 2,40 2, ο Νηπιαγωγείο Ν. Καλλικράτειας 400 1,80 2,00 108

109 28 2ο Δημοτικό Σχολείο Ν. Καλλικράτειας ,20 7,10 29 Γυμνάσιο Ν. Καλλικράτειας ,40 7,30 30 Αμαξοστάσιο Ν. Καλλικράτειας ,20 4,80 31 Αίθουσα Πολλαπλών χρήσεων 500 1,50 1,70 32 Κοινότητα Ν. Καλλικράτειας ,20 4,80 33 Δημοτικό Σχολείο Αγίου Παύλου 700 2,40 2,80 34 Κλειστό Γυμναστήριο Αγ. Παύλου ,00 30,40 35 Δημοτικό Σχολείο Ν. Συλλάτων ,80 4,40 36 Νηπιαγωγείο Λακκώματος 250 2,10 2,40 37 Ιατρείο Λακκώματος 200 1,80 3,20 38 Κοινότητα Λακκώματος 400 1,80 3,20 39 Νηπιαγωγείο Νέας Ηράκλειας 300 1,90 2,20 40 Δημοτικό Σχολείο Ν. Ηράκλειας 500 2,30 2,70 41 Πολιτιστικό Νέας Ηράκλειας 600 2,50 2,80 42 Παιδικός Σταθμός Νέας Τρίγλιας ,10 3, ο Δημοτικό Νέας Τρίγλιας ,60 4,10 44 Κλειστό Γυμναστήριο Νέας Τρίγλιας ,40 25,40 45 Κοινότητα Νέας Τρίγλιας ,80 3,20 46 Νηπιαγωγείο Πετραλώνων 800 2,80 3,20 47 Κοινότητα Πετραλώνων 200 1,20 1,40 48 Κοινότητα Ν.Τενέδου 250 1,20 1,40 49 Νηπιαγωγείο Νέων Πλαγίων 700 2,50 2,80 50 Δημοτικό Νέων Πλαγίων ,80 5,60 51 Νηπιαγωγείο Κρήνης 400 1,50 1,70 52 Δημοτικό Κρήνης 400 1,40 1,60 53 Κοινότητα Κρήνης 300 1,10 1,30 54 Νηπιαγωγείο Ελαιοχωρίων 250 1,00 1,10 55 ΚΑΠΗ - Ιατρείο Ελαιοχωρίων 350 1,10 1,30 Πίνακας 5.8 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την αντικατάσταση φωτιστικών Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,08 Κατοικίες ,42 Τριτογενής τομέας ,67 ΣΥΝΟΛΟ ,17 109

110 5.11 ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΩΝ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Η χρήση των ηλεκτρικών οικιακών συσκευών αποτελεί το 40% περίπου της ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας των κατοικιών. Στόχος της δράσης είναι να αντικατασταθούν οι παλαιές οικιακές ηλεκτρικές συσκευής με νέες υψηλότερης ενεργειακής κλάσης. Θεωρούμε ότι μέχρι το 2020 είτε λόγω παλαιότητας είτε λόγω βλαβών θα αντικατασταθούν οι οικιακές συσκευές στο 20% των κατοικιών και θα έχουν ως αποτέλεσμα την εξοικονόμηση του 20% της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται ετησίως από τις συσκευές αυτές, ενώ το ίδιο θα γίνει σε 5 από τα 123 δημοτικά κτίρια. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής φαίνονται στους παρακάτω πίνακες: Α/Α Δημοτικό Κτίριο Εκτιμώμενο Κόστος ( ) Εκτιμώμενη Εξοικ. Ενέργειας (MWh) Εκτιμώμενη Μείωση Εκπομπών (CO 2) 1 Νηπιαγωγείο Ν. Φλογητών ,8 4,4 2 Κοινότητα Ν. Φλογητών ,2 3,6 3 ΚΑΠΗ Αγ. Παντελεήμονα ,0 3,4 4 ΚΑΠΗ Αγ. Παύλου ,2 2,5 5 ΚΑΠΗ Νέας Ηράκλειας ,8 3,1 110

111 Πίνακας 5.9 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την αντικατάσταση οικιακών συσκευών Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,004 Κατοικίες ,38 ΣΥΝΟΛΟ , ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ Σε κάθε εγκατάσταση φωτισμού δύναται να τοποθετηθεί σύστημα αυτοματισμού με σκοπό τον έλεγχο της λειτουργίας ως προς την φωτεινής έντασης του φωτός καθώς και την ενεργοποίηση λειτουργίας τους ανάλογα με τις συνθήκες και την παρουσία ατόμων σε κάθε δωμάτιο. Προτεινόμενη δράση περιλαμβάνει την τοποθέτηση τέτοιων αυτοματισμών στο 10% των κατοικιών του Δήμου, έτσι ώστε να επιτευχθεί εξοικονόμηση 20% περίπου της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται για τον φωτισμό των κατοικιών. Πίνακας 5.10 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στα κτίρια του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011, με την εγκατάσταση αυτοματισμού φωτισμού Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Κατοικίες ,04 ΣΥΝΟΛΟ , ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ Προτείνεται η διενέργεια Ενεργειακών Επιθεωρήσεων σε όλα τα δημοτικά κτίρια, σύμφωνα με τα πρότυπα του νέου ΚΕΝΑΚ. Οι επιθεωρήσεις θα γίνουν από πιστοποιημένους Ενεργειακούς Επιθεωρητές, εγγεγραμμένους στο Μητρώο Ενεργειακών Επιθεωρητών, σύμφωνα με το άρθρο 6 ν.3661/2008, και θα κάνουν την εκτίμηση των πραγματικών καταναλώσεων ενέργειας, 111

112 των παραγόντων που τις επηρεάζουν καθώς και των δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της ενεργειακής αναβάθμισης του κτιρίου. Με τη διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης σε κάθε κτίριο σχηματίζεται σαφής εικόνα της κατάστασης του κτιρίου και προτείνονται μέτρα που αν εφαρμοστούν θα μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας με άμεση συνέπεια το οικονομικό όφελος για τον ιδιοκτήτη του κτιρίου. Η ενεργειακή επιθεώρηση αποσκοπεί: α) στην εκτίμηση της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου ανά τελική χρήση (θέρμανση, ψύξη, αερισμός, φωτισμός, ΖΝΧ και συνολικά, β) στην ενεργειακή κατάταξη του κτιρίου, γ) στην έκδοση του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, δ) στη σύνταξη υποδείξεων προς τον ιδιοκτήτη/χρήστη για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης του κτιρίου του ΘΕΣΠΙΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ Η επόμενη δράση, η οποία προτείνεται μέσω του ΣΔΑΕ, είναι προώθηση της ιδέας για την θέσπιση Κανονισμού Βιοκλιματισμού για τα νεοανεγειρόμενα κτίρια που θα κατασκευαστούν εντός των γεωγραφικών ορίων του Δήμου Νέας Προποντίδας. Ο Κανονισμός θα προτείνει τρόπους βιοκλιματικού σχεδιασμού των κτιρίων, από το στάδιο της μελέτης ακόμα, θα ακολουθεί το πνεύμα του νέου Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης και θα είναι υποχρεωτική η εφαρμογή του σε όλα τα νέα Δημοτικά κτίρια τα οποία πρόκειται να ανεγερθούν. Επίσης, προτείνεται ο Κανονισμός Βιοκλιματισμού που θα συνταχθεί, να αποτελέσει εργαλείο σχεδίασης και των μηχανικών που εκπονούν μελέτες ανέγερσης ιδιωτικών κτιρίων, ώστε να αποκτηθεί μια κουλτούρα εφαρμογής μέτρων για την δημιουργία ενεργειακά «έξυπνων» κτιρίων ΑΛΛΑΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΔΗΜΟΤΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΩΝ ΤΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ Βασική προϋπόθεση της επιτυχίας του ΣΔΑΕ είναι η ενημέρωση και προσπάθεια για αλλαγή της ενεργειακής συμπεριφοράς των δημοτών χρηστών των κτιρίων του Δήμου Νέας Προποντίδας 112

113 Η ορθή χρήση συσκευών, εξοπλισμού και γενικά των ηλεκτρικών συστημάτων θα μπορούσαν να έχουν άμεσο οικονομικό αποτέλεσμα π.χ. από τον περιορισμό της σπατάλης στον φωτισμό ή την απενεργοποίηση ηλεκτρικών συσκευών που βρίσκονται συνεχώς σε κατάσταση αναμονή(stand by). Έτσι, η βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς σε απλά καθημερινά πράγματα και ενέργειες θα οδηγήσει, εκτός των άλλων, και σε σημαντικό περιβαλλοντικό όφελος σε βάθος χρόνου, ενώ χτίζεται και η οικολογική συνείδηση των πολιτών ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ ΟΔΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΤΕΙΩΝ Ο Δημοτικός φωτισμός Οδών και Πλατειών (ΦΟΠ) του Δήμου Νέας Προποντίδας είναι ένας τομέας όπου η διοίκηση του Δήμου μπορεί να αναλάβει άμεσα δράση και να συνεισφέρει με την σειρά στην επιτυχία του ΣΔΑΕ. Η αντικατάσταση των λαμπτήρων παλαιάς τεχνολογίας με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας(led) έως το 2020, αποτελεί την βασική δράση του Δήμου για την μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας έως και 40% της ετήσιας καταναλισκόμενης ενέργειας που δαπανάται για τον Δημοτικό φωτισμό. Επίσης, προτείνεται η σύνταξη λεπτομερούς μελέτης φωτισμού, προκειμένου να παράσχει πληροφορίες για τις συνθήκες φωτισμού στους δρόμους και τις πλατείες του Δήμου Νέας Προποντίδας, καθώς και τον τρόπο εγκατάστασης συστήματος παρακολούθησης και διαχείρισης του δικτύου Δημοτικού Φωτισμού, όπου μέσω των έργων συντήρησης ή 113

114 επανασχεδιασμού του δικτύου θα επιφέρει μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας έως και 10%. Τα αποτελέσματα της δράσης αυτής φαίνονται στον παρακάτω πίνακα: Πίνακας 5.11 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στο Δημοτικό Φωτισμό του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Δράση Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Αντικατάσταση Λαμπτήρων ,76 Εκπόνηση Μελέτης Φωτισμού ,19 ΣΥΝΟΛΟ ,18 Η ανάλυση του προφίλ του κάθε σημείου κατανάλωσης του Δημοτικού Φωτισμού, όπως αυτά αποτυπώθηκαν παρατίθενται στον Πίνακα 3 του Παραρτήματος, ενώ η πρόταση βελτιστοποίησης και εξοικονόμησης ενέργειας είναι συνολική και παρατίθεται στην παρούσα δράση ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ Το πόσιμο νερό, αλλά και αυτό που χρησιμοποιείται για τις ανάγκες της άρδευσης, διοχετεύεται στους τελικούς καταναλωτές του Δήμου μέσω συστήματος υδροδότησης που περιλαμβάνει μεταξύ των άλλων και τις εγκαταστάσεις του Δήμου με τις δημοτικές γεωτρήσεις και τα αντλιοστάσια. Έχει υπολογιστεί ότι η μείωση κατανάλωσης και άσκοπης σπατάλης του νερού θα επιφέρει την μείωση του 5% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για την λειτουργία των γεωτρήσεων και των αντλιοστασίων διανομής του συστήματος υδροδότησης. Ακόμη, ο προγραμματισμός τακτικών συντηρήσεων του παραπάνω ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού θα συμβάλει και αυτή με την σειρά στον στόχο της εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας, της τάξεως του 10%. Συγκεκριμένα προκύπτει ότι: 114

115 Πίνακας 5.12 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στις εγκαταστάσεις του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Δράση Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Οικονομία κατανάλωσης νερού ,26 Συντήρηση αντλιών ,53 ΣΥΝΟΛΟ ,79 Σχετικά με το προφίλ του κάθε σημείου κατανάλωσης των εγκαταστάσεων, όπως έχει αναφερθεί και στο κεφάλαιο του παρόντος, λόγω του μεγάλου όγκου της, καθώς πρόκειται για 252 σημεία γεωτρήσεων και αντλιοστασίων, έχει παραδοθεί σε ηλεκτρονικό αρχείο, ενώ η πρόταση βελτιστοποίησης και εξοικονόμησης ενέργειας είναι συνολική και παρατίθεται στην παρούσα δράση. Βέβαια, στον τομέα των γεωτρήσεων, απαιτείται περεταίρω επεξεργασία των στοιχείων του προφίλ κατανάλωσης, τα οποία έχουν να κάνουν με τις ιδιαιτερότητες του κάθε σημείου, όπως η γεωγραφική θέση, το βάθος, η ικανότητα άντλησης και κυρίως η παροχή νερού άντλησης σε σχέση με τον υδροφόρο ορίζοντα. Τα επιπλέον αυτά στοιχεία θα βοηθήσουν να γίνει μια λεπτομερής εκτίμηση για την δυνατότητα διατήρησης ή όχι κάθε γεώτρησης, καθώς και τις προοπτικές λειτουργίας τους με λειτουργικό κόστος που δεν θα επιβαρύνει άσκοπα τον δημοτικό προϋπολογισμό ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Οι Μεταφορές είναι υπεύθυνες για ένα σημαντικό κομμάτι εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται στην ατμόσφαιρα παγκοσμίως. Οι προτεινόμενες δράσεις έχουν θέσει ως στόχο την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και την βελτίωση του ατμοσφαιρικού αέρα, όσο είναι δυνατό, εντός των ορίων του Δήμου Νέας Προποντίδας μέχρι το Παρόλο που τα Δημοτικά οχήματα συμβάλουν σε λιγότερο από το 1% στις συνολικές εκπομπές CO 2 του Δήμου Νέας Προποντίδας, προτείνεται η αντικατάσταση του 20% των παλαιών δημοτικών οχημάτων με νέα σύγχρονης τεχνολογίας, από όπου προβλέπεται η μείωση της τάξης του 30% περίπου της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας. Μία ακόμη δράση που προτείνεται και αφορά τα Δημοτικά οχήματα είναι η εφαρμογή ενός συστήματος διαχείρισης του Δημοτικού στόλου οχημάτων, όπου θα γίνει επανακαθορισμός 115

116 δρομολογίων και καθηκόντων του προσωπικού, το οποίο υπολογίζεται ότι θα συμβάλει μείωση της τάξης του 10% περίπου της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας από τα Δημοτικά οχήματα. Με δεδομένη την απουσία ύπαρξης αστικών συγκοινωνιών, το βάρος για την ανάληψη πρωτοβουλιών για την εξοικονόμηση ενέργειας στις μεταφορές πέφτει και τον τομέα των Ιδιωτικών και Εμπορικών Μεταφορών. Η παρούσα δράση έχει στόχο την αντικατάσταση του 20% των παλαιών συμβατικών οχημάτων με νέα σύγχρονης τεχνολογίας, μέχρι το 2020, από όπου προβλέπεται η μείωση της τάξης του 30% περίπου της συνολικής ετήσιας κατανάλωσης ενέργειας. Τέλος, η προσπάθεια για την αύξηση της χρήσης των βιοκαυσίμων θα μπορούσε ικανοποιητικά αποτελέσματα, καθώς έχουν σχεδόν μηδενικές εκπομπές CO 2 στην ατμόσφαιρα. Προτείνεται λοιπόν να εφαρμοστεί η αντικατάσταση των καυσίμων που χρησιμοποιούνται σήμερα για την μεταφορά οχημάτων, κατά 10% με βιοκαύσιμα μέχρι το Τα αποτελέσματα των παραπάνω δράσεων απεικονίζονται ως εξής: Πίνακας 5.13 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στις Μεταφορές του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δράση Αντικατάσταση του 20% των δημοτικών οχημάτων έως ,025 Αντικατάσταση του 20% των ιδιωτικών οχημάτων έως ,07 Διαχείριση Δημοτικού στόλου ,025 Αύξηση χρήσης βιοκαυσίμων ,27 ΣΥΝΟΛΟ ,48 116

117 5.17 ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Σχετικά με τον τομέα των Μεταφορών, υπάρχουν και άλλες δράσεις στις οποίες θα μπορούσε να συνεισφέρει ο Δήμος Νέας Προποντίδας και να φροντίσει για την προώθηση τους, η οποία θα έχει σκοπό την μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος που προκύπτει από τον τομέα των Μεταφορών εντός των ορίων του Δήμου. Η προώθηση και εφαρμογή κανόνων οικολογικής οδήγησης (eco-driving) από τους Δημότες, μέσω ενημερωτικής δράσης και σεμιναρίων, υπολογίζεται ότι είναι ικανή να επιφέρει μείωση περίπου 2% της συνολικής κατανάλωσης καυσίμου από τους οδηγούς. Επίσης, η Δήμος είναι ικανός να προωθήσει το σύστημα εναλλακτικής μετακίνησης των δημοτών, βελτιώνοντας και επεκτείνοντας τα δίκτυα των πεζοδρομίων, με την εφαρμογή συστήματος ελεγχόμενης στάθμευσης και την δημιουργία ποδηλατοδρόμων. Οι δράσεις αυτές μπορούν να αλλάξουν συμπεριφορά των πολιτών σχετικά με την μετακινήσεις με αυτοκίνητο και υπολογίζεται ότι θα συνεισφέρει περίπου 1% μείωση στη συνολική κατανάλωση καυσίμων από τους οδηγούς. Ακολουθεί πίνακας των αποτελεσμάτων των παραπάνω δράσεων: 117

118 Πίνακας 5.14 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 στις υπόλοιπες δράσεις μεταφορών του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Δράση Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Εφαρμογή Eco- Driving ,17 Εναλλακτική Μετακίνηση κ Ποδηλατόδρομοι ,08 ΣΥΝΟΛΟ , ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μία δυναμική ανάπτυξη των έργων Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε όλη τη χώρα, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ ώστε αυτή να καλύπτει το 20% της καταναλισκόμενης ενέργειας έως το Με βάση τα παραπάνω και σε συνάρτηση με την ανάγκη προώθησης της τοπικής παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, τίθενται μέσω του ΣΔΑΕ οι εξής στόχοι: Η υλοποίηση της δράσης «Φωτοβολταϊκά στις στέγες», η οποία θα αφορά την εγκατάσταση 100 φωτοβολταϊκών συστημάτων, σε στέγες 10 δημοτικών κτισμάτων και 90 ιδιωτικών, ισχύος 10 KWp έκαστο έως το Η υλοποίηση της δράσης «Φωτοβολταϊκά στο έδαφος», η οποία θα αφορά την εγκατάσταση 20 φωτοβολταϊκών συστημάτων, σε ιδιωτικές εκτάσεις, ισχύος 100 KWp έκαστο έως το

119 Με δεδομένο ότι στην Ελλάδα σήμερα ένα φωτοβολταϊκό σύστημα υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο παράγει 1.150MWh ανά MWp τότε έχουμε τα εξής αποτελέσματα μείωσης των εκπομπών CO 2 από την προσδοκώμενη τοπική ηλεκτροπαραγωγή: Πίνακας 5.15 Εξοικονόμηση ενέργειας & Εκπομπών CO 2 από την Τοπική Ηλεκτροπαραγωγή του Δήμου Νέας Προποντίδας το 2011 Δράση Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Φωτοβολταϊκά στις στέγες ,37 Φωτοβολταϊκά στο έδαφος ,74 ΣΥΝΟΛΟ , ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΟΙΠΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Στην τελευταία ενότητα των προτεινόμενων δράσεων του ΣΔΑΕ περιγράφονται εκείνες οι δράσεις, οι οποίες είναι μη τεχνολογικές και χρειάζονται πολύ μικρό έως καθόλου κεφάλαιο για να πραγματοποιηθούν ενώ τα μακροχρόνια αποτελέσματά τους μπορεί να είναι αρκετά ικανοποιητικά. Τέτοιες δράσεις που μπορεί να εφαρμόσει ο Δήμος Νέας Προποντίδας είναι: Δημιουργία προτύπου και υιοθέτηση πολιτικής για τις «Πράσινες Συμβάσεις» του Δήμου, όπου θα καθιερωθούν συγκεκριμένες ενεργειακές προδιαγραφές για τις συμβάσεις προμήθειας διαφόρων υλικών(όπως λαμπτήρες, εξοπλισμό γραφείου κλπ) και θα ακολουθηθεί σύστημα αξιολόγησης των εκάστοτε προσφορών με βασικό κριτήριο ανάθεσης το κόστος καθ όλο τον κύκλο ζωής του υλικού. Η διοργάνωση σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ειδικές δραστηριότητες περιβαλλοντικής και ενεργειακής ευαισθητοποίησης των μαθητών, οι οποίες βοηθούν στην καλλιέργεια οικολογικής κουλτούρας και κατάλληλα πρότυπα ενεργειακής συμπεριφοράς από μικρή ηλικία. Η συνεργασία με τους ενδιαφερόμενους επαγγελματίες ή επιχειρήσεις και η ενημέρωση τους σχετικά με τα εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα 119

120 χρηματοδότησης και αφορούν την εξοικονόμηση ενέργειας ή την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ. Η ευαισθητοποίηση των δημοτών, όπου μέσω δράσεων ενημέρωσης και ενημερωτικής καμπάνιας με όλα τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που διατίθενται σήμερα, θα τους παρέχονται οδηγίες και μέτρα μείωσης ενεργειακής κατανάλωσης, θα τους προτείνονται τρόποι ενεργειακής αναβάθμισης των οικιακών συσκευών και των κατοικιών τους, ενώ θα μπορούν να συμμετέχουν σε δράσεις που θα οργανώνει ο Δήμος Νέας Προποντίδας με σκοπό την προώθηση της αειφόρου ενέργειας και μετακίνησης. 120

121 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 του Δήμου Νέας Προποντίδας μέχρι το 2020 Εξοικονόμηση Ενέργειας (MWh) Μείωση Εκπομπών CO 2 (ton) Δράση 1: Αντικατάσταση Κουφωμάτων-Υαλοπινάκων Ποσοστό Μείωσης συνολικών Εκπομπών 2011(%) Δημοτικά Κτίρια ,067 Κατοικίες ,17 Τριτογενής τομέας ,85 Δράση 2: τοποθέτηση εξωτ. Θερμομόνωσης Δημοτικά Κτίρια ,005 Κατοικίες ,08 Τριτογενής τομέας ,04 Δράση 3: Αντικατάσταση Λεβήτων Δημοτικά Κτίρια ,006 Κατοικίες ,7 Τριτογενής τομέας ,02 Δράση 4: εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών Κατοικίες ,19 Δράση 5: Εγκατάσταση Συστημάτων Σκίασης Κατοικίες ,07 Δράση 6: Αντικατάσταση Κλιματιστικών Δημοτικά Κτίρια ,02 Κατοικίες ,14 Τριτογενής τομέας ,19 Δράση 7: Τοποθέτηση Ανεμιστήρων Οροφής Δημοτικά Κτίρια ,007 Τριτογενής τομέας ,074 Δράση 8: Αντικατάσταση Φωτιστικών Δημοτικά Κτίρια ,08 Κατοικίες ,42 Τριτογενής τομέας ,67 Δράση 9: Αντικατάσταση Οικιακών Συσκευών Δημοτικά κτίρια ,004 Κατοικίες ,38 Δράση 10: Εγκατάσταση Αυτοματισμού Φωτισμού Κατοικίες ,040 Δράση 11: Δημοτικός Φωτισμός Αντικατάσταση Λαμπτήρων ,76 121

122 Εκπόνηση Μελέτης Φωτισμού ,19 Δράση 12: Εγκαταστάσεις - Γεωτρήσεις-Αντλιοστάσια Οικονομία κατανάλωσης νερού ,26 Συντήρηση αντλιών ,53 Δράση 13: Μεταφορές Αντικατάσταση του 20% των δημοτικών οχημάτων έως ,025 Αντικατάσταση του 20% των ιδιωτικών οχημάτων έως ,07 Διαχείριση Δημοτικού στόλου ,025 Αύξηση χρήσης βιοκαυσίμων ,27 Δράση 14: λοιπές Δράσεις Μεταφορών Εφαρμογή Eco- Driving ,17 Εναλλακτική Μετακίνηση κ Ποδηλατόδρομοι ,08 Δράση 15: Τοπική Ηλεκτροπαραγωγή Φωτοβολταϊκά στις στέγες ,37 Φωτοβολταϊκά στο έδαφος ,74 ΣΤΟΧΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ CO2 20,72 122

123 6. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Η παρακολούθηση της προόδου υλοποίησης και ο έλεγχος της πορείας εφαρμογής του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια είναι μια συνεχής σημαντική διαδικασία που θα ακολουθήσει τα επόμενα έτη. Σύμφωνα με της κατευθύνσεις του Συμφώνου των Δημάρχων, ο Δήμος Νέας Προποντίδας υποχρεούται να παρακολουθεί τακτικά και να φροντίζει για την επικαιροποίηση του ΣΔΑΕ στα εκάστοτε δεδομένα που προκύπτουν. Οι Εσωτερικές δομές υποστήριξης του ΣΔΑΕ του Δήμου Νέας Προποντίδας θα είναι : Α) Το Τμήμα Προγραμματισμού, Ανάπτυξης και Οργάνωσης του Δήμου και Β) Το Τμήμα Ενέργειας, Περιβάλλοντος και Πολιτικής Προστασίας του Δήμου. Επίσης, μετά την υποβολή του αρχικού σχεδίου δράσης, θα αναλάβει την υποχρέωση να συντάσσει μια Αναφορά Υλοποίησης ανά δύο έτη, η οποία θα αναφέρει πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα που υλοποιήθηκαν και τα αποτελέσματα τους στο ενδιάμεσο διάστημα. Ο υπεύθυνος για την σύνταξη αυτής της αναφοράς, ο οποίος που θα έχει αναλάβει και την παρακολούθηση της εξέλιξης του ΣΔΑΕ, θα οριστεί από τον Δήμο Νέας Προποντίδας και θα εφαρμόσει τις οδηγίες και τις προτάσεις του Συμφώνου των Δημάρχων που συντάχθηκαν για το λόγο αυτό. 123

124 ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ Κωνσταντίνος Ιορδάνου Οικονομολόγος, MBA Συντονιστής ΣΔΑΕ Παναγιώτης Ι. Ζαπρίδης Μηχανολόγος Μηχανικός Ομάδα εργασίας - Μελετητής Panos.zapridis@epsilondev.gr Χρήστος Μιχαλόπουλος Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, Ph.D., M.Sc Ομάδα εργασίας Μελετητής Chris.michalopoulos@epsilondev.com Μαρία Γουναρά Ομάδα εργασίας Δημιουργικό Maria.gounara@epsilondev.com 124