Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές

Transcript

1

2 3η Ενότητα: «Αγορά Βιοκαυσίμων στην Ελλάδα: Τάσεις και Προοπτικές» Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές Ηλίας Ντεμιάν Περιβαλλοντολόγος Ερευνητής ΙΟΒΕ

3 Δομή παρουσίασης 1. Αποτύπωση της αγοράς βιοκαυσίμων 2. Στρεβλώσεις και αδυναμίες ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς βιοκαυσίμων 3. Βέλτιστες πρακτικές 4. Προοπτικές και προϋποθέσεις βιωσιμότητας της Ελληνικής αγοράς βιοκαυσίμων 5. Προτάσεις πολιτικής

4 Η ΕΕ έχει θεσπίσει στόχο υποκατάστασης 10% των καυσίμων μεταφοράς από βιοκαύσιμα Τόνωση της ζήτησης των βιοκαυσίμων Υποστήριξη R&D Περιβαλλοντική προστασία Υποστήριξη αναπτυσσόμενων οικονομιών Ευρωπαϊκή πολιτική Ανάπτυξη της παραγωγής και διανομής των βιοκαυσίμων Ενίσχυση εμπορικών ευκαιριών για τα βιοκαύσιμα Αύξηση της παραγωγής πρώτων υλών

5 Αξιόλογα τα αποτελέσματα και για την ελληνική οικονομία Μικρότερη εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα Βελτίωση ισοζυγίου εξωτερικού εμπορίου Μείωση εκπομπών CO 2 Προσέλκυση νέων επενδύσεων (αύξηση δυνητικού προϊόντος και ενίσχυση απασχόλησης) Τόνωση της ανάπτυξης στην ελληνική περιφέρεια (αγροτικές καλλιέργειες)

6 Αποτύπωση της αγοράς βιοκαυσίμων Βιοντίζελ ως προς τη συνολική ζήτηση καυσίμων, Ελλάδα, ,0% 1,8% 1,6% 1,8% 1,8% 1,4% 1,2% 1,0% 1,3% 1,1% 0,8% 0,6% 0,7% 1,0% 0,4% Πηγή: Eurostat Στόχος υποκατάστασης: 2005: 2% 2010: 5,75% χιλιόλιτρα βιοντίζελ και χιλιόλιτρα βιοαιθανόλης (ΥΠΕΚΑ 2005) Πρώτη διάθεση βιοντίζελ τον Δεκέμβριο 2005

7 Αποτύπωση της αγοράς βιοκαυσίμων Ποσοστό υποκατάστασης καυσίμων στην EE27, 2010 Σλοβακία Γαλλία Αυστρία Γερμανία Σουηδία Ευρωζώνη Πολωνία Λιθουανία ΕΕ27 Ουγγαρία Φινλανδία Πορτογαλία Ισπανία Ολλανδία Ιταλία Τσεχία Βέλγιο Η.Β. Κύπρος Λουξεμβούργο Ιρλανδία Σλοβενία Ελλάδα Ρουμανία Λετονία Δανία Βουλγαρία Εσθονία Μάλτα 0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% Ελλάδα 21 η θέση στην ΕΕ27 το 2010 Υποχωρεί στην 23 η θέση το 2011: Αύξηση υποκατάστασης σε 1,9% Μηδενική η χρήση βιοαιθανόλης στην Ελλάδα (στοιχεία Eurostat) - όλο το βάρος της υποκατάστασης συγκεντρώνεται σήμερα στο βιοντίζελ Εντονότερη η αύξηση στα υπόλοιπα κράτη μέλη Πηγή: Eurostat

8 Αποτύπωση της αγοράς βιοκαυσίμων Συνολικά διατιθέμενη ποσότητα βιοκαυσίμων στις μεταφορές ( ): χιλιόλιτρα βιοντίζελ σε σχέση με τα του αρχικού στόχου (στοιχεία από Ετήσιες Εθνικές Εκθέσεις για την προώθηση της χρήσης καυσίμων) Σημαντικές οι καθυστερήσεις στη διάθεση βιοντίζελ Εισαγωγές Βιοντίζελ Από 4,9% το 2006 ξεπέρασε το 11,4% το έτος Φθηνότερες οι εισαγωγές Βιοαιθανόλη: Απουσία εγχώριας παραγωγής Σχέδιο κάλυψης στόχου εξ ολοκλήρου από εισαγωγές, αποτυχία εναλλακτικών λύσεων, μηδενική χρήση τελικά σύμφωνα με τη Eurostat Απουσία μακροχρόνιου προγραμματισμού: Καθορισμός ποσοτήτων αυτούσιου βιοντίζελ ετησίως βάσει των προβλεπόμενων ποσοτήτων κάτι που ισχύει έως και σήμερα

9 Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές 2. ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ

10 σε χιλιόλιτρα Στρεβλώσεις και αδυναμίες ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς βιοκαυσίμων Επίσημες Κατανομές Σημαντικές οι αποκλίσεις μεταξύ αρχικών ποσοτήτων κατανομής και τελικών ποσοτήτων απορρόφησης Απορρόφηση βάσει ζήτησης ντίζελ Αδύνατη η επι μακρόν αποθήκευση του βιοντίζελ Αδυναμία παραγωγών να ανταποκριθούν στη διάθεση των ζητούμενων ποσοτήτων 2006: Μόνο μια μονάδα διέθεσε προϊόν εντός χρονοδιαγράμματος. Σημαντικό εμπόδιο στην διάθεση βιοντίζελ η χρονική κατανομή της παραγωγής. Έλλειψη αποτελεσματικού κρατικού ελέγχου της τήρησης υποχρέωσης ανάμιξης ντίζελ-βιοντίζελ των διυλιστηρίων Κατανομή και απορρόφηση βιοντίζελ στην Ελλάδα Απορρόφηση Ανεκμετάλλευτο δυναμικό

11 Στρεβλώσεις και αδυναμίες ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς βιοκαυσίμων Πρώτες ύλες Έλλειψη αποτελεσματικού μηχανισμού ελέγχου Υποκατάσταση εγχώριων καλλιεργειών με φθηνότερες εισαγόμενες πρώτες ύλες Καθυστερήσεις και στην έρευνα και επιλογή κατάλληλων τύπων ενεργειακών φυτών πρόβλημα προσανατολισμού των αγροτών σχετικά με την ενσωμάτωση ενεργειακών καλλιεργειών

12 Στρεβλώσεις και αδυναμίες ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς βιοκαυσίμων Ανεκμετάλλευτη δυναμικότητα μονάδων παραγωγής Εξαγωγές; Χαμηλή ανταγωνιστικότητα βιοντίζελ σε όρους κόστους παραγωγής και ποιότητας Χωροθέτηση μονάδων δεν ευνοεί μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων με πλοία Πηγή: Ετήσιες Εθνικές Εκθέσεις,

13 Στρεβλώσεις και αδυναμίες ανάπτυξης της Ελληνικής αγοράς βιοκαυσίμων Κόστος βιοντίζελ Περιορισμένη επάρκεια ποσοτήτων βιομάζας Αυξανόμενο κόστος γεωργικής παραγωγής Ανταγωνιστικές χρήσεις Ανεκμετάλλευτο δυναμικό μονάδων Αδυναμία επίτευξης οικονομιών κλίμακας Ζήτηση ντίζελ/βιοντίζελ Αναμένεται τόνωση της ζήτησης: 60% των πωλήσεων Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου νέων οχημάτων είναι πετρελαιοκίνητα (ΕΕ27:51%)

14 Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές 3. ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

15 Βέλτιστες Πρακτικές Σουηδία Ενιαία Εθνική Πολιτική για το Κλίμα Κίνητρα τόνωσης της ζήτησης: φοροαπαλλαγές, απαλλαγή από φόρο CO 2 έκπτωση στην αγορά FFV οχημάτων εξαίρεση από διόδια στην Στοκχόλμη (congestion charge) δωρεάν παρκινγκ σε μεγάλα αστικά κέντρα Χαμηλότερα ετήσια «τέλη κυκλοφορίας» Αύξηση στις πωλήσεις FFV (flexible fuel vehicle) 717 IX οχήματα, ΙΧ οχήματα, 2010!!! 600 λεωφορεία αστικών συγκοινωνιών με βιοαιθανόλη καθώς και επεκτεινόμενοι στόλοι με λοιπά βιοκαύσιμα (Malmő, Stockholm, Kristiastad) Κυβερνητικός στόχος: αγορά FFVs σε ποσοστό 25% επί του συνόλου (εξαίρεση οχήματα αστυνομίας και πυροσβεστικής)

16 Βέλτιστες Πρακτικές Νορβηγία Χάραξη ισχυρών στρατηγικών Επέκταση χρήσης βιοκαυσίμων (και ειδικότερα του βιοντίζελ) στα φέρι μποτ και σε άλλα οχήματα βαρέας χρήσης Χρήση βιοκαυσίμων σε μικρές γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας (σε νοσοκομεία, σχολεία κτλ) ΗΠΑ Εκτεταμένη χρήση βιοκαυσίμων Χρήση ακόμα και σε ιδιωτικούς καυστήρες θέρμανσης (20%) Οικονομίες κλίμακας έχουν επιτευχθεί: Φθηνότερο το βιοντίζελ σε σχέση με το απλό ντίζελ σε κάποιες πολιτείες (πχ. Κονέκτικατ) Ισπανία Φορολογία: Εξαίρεση των βιοκαυσίμων ( ) Προγράμματα επικοινωνίας και ενημέρωσης των πολιτών Σειρά λοιπών κινήτρων ενίσχυσης της ζήτησης

17 Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές 4. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΒΙΟΚΑΥΣΙΜΩΝ

18 σε ktoe 2009/28/ΕΚ Σχέδιο δράσης ΥΠΕΚΑ Ετήσιοι στόχοι μέχρι το 2020 Εκμετάλλευση του εγχώριου δυναμικού ( ΜΤ) Εισαγωγές 50 βιοαιθανόλης 0 Βιοαιθανόλη Βιοντήζελ

19 Ποια είναι όμως η επίδραση της ύφεσης; 8,0% Ρυθμός Μεταβολής ΑΕΠ 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% Πηγή: IMF, ΙΟΒΕ

20 Μπορούμε να πιάσουμε τους στόχους υπό το βάρος των νέων δεδομένων; Οικονομετρικό Υπόδειγμα ΙΟΒΕ Συσχέτιση της κατανάλωσης καυσίμων τόσο με το ΑΕΠ όσο και με την τιμή του πετρελαίου. Ισχυρή συσχέτιση με το ΑΕΠ Ασθενέστερη μα υπαρκτή η αντίστροφη σχέση τιμής/κατανάλωσης Προβλέψεις ΑΕΠ: ΔΝΤ, ΙΟΒΕ, Προβλέψεις για τις τιμές του πετρελαίου Συσχέτιση μεταβολής τελική τιμή στην αντλία πετρελαίου και βενζίνης με την τιμή αργού Annual Energy Outlook, 2013 ΙΕΑ forecasts Δε λαμβάνουμε υπόψη την αλλαγή στο μίγμα πωλήσεων νέων οχημάτων (εξαιτίας της πετρελαιοκίνησης σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη) Ιαν-Φεβρ 12: Ξεπέρασε το 60% Μέσος όρος ΕΕ27: 51% Υποκατάσταση κατανάλωσης βενζίνης με ντίζελ

21 Μια μείωση κατά 10% του ΑΕΠ συνεπάγεται μείωση της ζήτησης ντίζελ κατά 9,1% και βενζίνης κατά 8,7% Ζήτηση diesel = x Τιμή + 0,91 x Εισόδημα Ζήτηση αμόλυβδης = x Τιμή + 0,87 x Εισόδημα

22 σε ktoe Οι ποσότητες που αναφέρονται στο σχέδιο δράσης υπερβαίνουν κατά μισή περίπου ποσοστιαία μονάδα το στόχο διείσδυσης βιοκαυσίμων Ρυθμός υποκατάστασης και ποσότητες βιοντίζελ και βιοαιθανόλης στην Ελλάδα, % 10% 8% 6% 4% 2% 0% Βιοαιθανόλη (αριστερός άξονας) Βιοντίζελ (αριστερός άξονας) Ρυθμός Υποκατάστασης (δεξιός άξονας) Υπολογίζεται πως περίπου 13 χιλ. τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου βιοντίζελ και 34 χιλ. βιοαιθανόλης λιγότερο απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου υποκατάστασης σε σχέση με το σχέδιο δράσης ΥΠΕΚΑ.

23 Βιοκαύσιμα στην Ελλάδα, Εμπόδια και Προοπτικές 5. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

24 5. Προτάσεις πολιτικής για την Ελληνική αγορά βιοκαυσίμων Αγροτική Πολιτική: Πυλώνας η ανάπτυξη ενεργειακής γεωργίας με σημαντικά οφέλη (αγροτικό εισόδημα, αγροτική βιομηχανία) Αξιοποίηση οριακών εδαφών, εδαφών σε αγρανάπαυση καθώς και ακαλλιέργητων αγροτικών εκτάσεων Πρακτικές τόνωσης της ζήτησης Φοροαπαλλαγές Παραδείγματα Ισπανίας και Σουηδίας Επέκταση χρήσης βιοντίζελ και σε άλλες δραστηριότητες με σκοπό τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας και τη μείωση των τιμών (θέρμανση, βιομηχανική χρήση) Μηχανισμός ελέγχου ενεργειακών καλλιεργειών παραγωγής βιοκαυσίμων Παρακολούθηση της αγοράς ντίζελ σε μηνιαία βάση Συνεχής προσαρμογή των ποσοτήτων κατανομής αλλά και πιστοποίηση κριτηρίων κατανομής στον παραγωγό Έρευνα και ανάπτυξη Ενδελεχείς μελέτες για καινοτόμες μεθόδους παραγωγής βιοκαυσίμων Μελέτη καλών πρακτικών και υιοθέτηση πετυχημένων μέτρων που συνάδουν με την ελληνική πραγματικότητα

25 Ευχαριστώ για την προσοχή σας Ηλίας Ντεμιάν Περιβαλλοντολόγος Ερευνητής ΙΟΒΕ