ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ II: ΤΡΙΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Transcript

1

2 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ II: ΤΡΙΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Ζαπατίστας: Πώς εξελίχθηκε το κίνημα των Τσιάπας και τί απέγινε ο υποδιοικητής Μάρκος μετά την πορεία του προς την πρωτεύουσα του Μεξικού; Συνέβαλε το κίνημα των Ζαπατίστας στον εκδημοκρατισμό του Μεξικού ή όχι; Επίσημη Ονομασία: Ηνωμένες Πολιτείες του Μεξικού Πρωτεύουσα: Πόλη του Μεξικό Επίσημη γλώσσα: Ισπανικά Πολίτευμα: Ομοσπονδιακή Προεδρική Δημοκρατία Πληθυσμός: (Απογραφή 2010) Οικονομια: 11 η θέση στη παγκόσμια κατάταξη ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης βάσει στοιχείων του ΔΝΤ (2009). Σύνορα: Bόρεια με τις ΗΠΑ, νοτιοανατολικά με τη Γουατεμάλα και τη Βρετανική Ονδούρα.

3 Συνοπτικό Χρονολόγιο Ο Πόλεμος της Ανεξαρτησίας 1810: κίνημα απελευθέρωσης ιθαγενών και μετοίκων του ισπανικού θρόνου, με επικεφαλείς τους Μ. Ιδαλγό και Χ. Μ. Μορέλος, χωρίς να επιτύχουν εθνική ανεξαρτησία για το Μεξικό με στέρεο τρόπο. 1821: Συμφωνίες Κόρδοβας. Αναγνώριση ανεξαρτησίας του Μεξικού από τον τελευταίο ισπανό βικάριο. Σταθεροποίηση της ανεξαρτησίας από τον φιλομοναρχικό Α. Ιτουρβίδε, ο οποίος αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας μετά από τον δεκαετή πόλεμο. 1824: Δημιουργία Ομόσπονδης Δημοκρατίας του Μεξικό από τον στρατηγό Λοπέζ Σάντα Άννα ( ), που κυβέρνησε αρχικά ως πρόεδρος και έπειτα ως δικτάτορας. 1857: Ανάληψη της εξουσίας από τον Χουάρες, ο οποίος συνετέλεσε στη λαϊκή και φιλελεύθερη ανανέωση. 1876: Δικτατορία του στρατηγού Πορφίριο Ντίας μέχρι το Εγκατάλειψη των μεταρρυθμίσεων. Η Μεξικανική Επανάσταση Ξεκίνησε το 1910 και οδήγησε στην ανατροπή του μονάρχη Πορφίριο Ντίαζ και στη δημιουργία του Μεξικανικού συντάγματος το Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, με το στρατό του και τους συμμάχους του, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Πάντσο Βίλα, πολέμησε μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1919, για αγροτική μεταρρύθμιση και ανακατανομή του πλούτου, ο οποίος είχε καταληστευθεί από την ευρωπαϊκή ελίτ. Ο Πορφύριο Ντίαζ θα ηττηθεί αλλά ο συνασπισμός των επαναστατών που θα τον εκδιώξει θα διαλυθεί αμέσως μετά την πτώση του και οι αλλοτινοί «σύμμαχοι» θα πολεμήσουν μεταξύ τους μέχρι την τελική πτώση του αστού Καρραντζά. Η επανάσταση θα κρατήσει πολλά χρόνια και θα σημαδευτεί από εξαιρετική βία και την εμπλοκή των ΗΠΑ. Σημαντικότερο γεγονός της επανάστασης είναι η ανάδυση έντονων κοινωνικών διεκδικήσεων του Μεξικανικού λαού. Όπως και άλλες επαναστάσεις της εποχής που στρέφονταν ενάντια στα απολυταρχικά καθεστώτα, η Μεξικανική επανάσταση θα βασιστεί σε μια συμμαχία μεταξύ δημοκρατών αστών και γνήσιων κοινωνικών σοσιαλιστών που θα επιζητήσουν τον ταξικό πόλεμο. Το Μεξικό μετά την Επανάσταση 1929: Ανάληψη της εξουσίας από το PRI (Εθνικό Επαναστατικό Κόμμα). 1942: Το Μεξικό συμμετείχε στον Β ΠΠ στο πλευρό των Συμμάχων. 1968: Οι πανεπιστημιακές καταλήψεις θα κατασταλούν άμεσα υπό την πίεση της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων τον επόμενο χρόνο, αποφέροντας 20 νεκρούς. 1988: O Κάρλος Σαλίνας ντε Γκορτάρι, εκπρόσωπος του PRI και εκλεγμένος στην προεδρία, οδήγησε στην πολιτική της απελευθέρωσης και στην ιδιωτικοποίηση της βιομηχανίας πετυχαίνοντας την εκτίμηση της Παγκόσμιας Νομισματικής αγοράς.

4 1993: Βορειοαμερικανική συμφωνία ελεύθερης αγοράς (NAFTA). Προέβλεπε τη σταδιακή κατάργηση των δασμών στα αμερικανικά αγαθά και προϊόντα προς Καναδά και Μεξικό. Επέφερε τη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ φτωχών και πλούσιων και μετατόπισε το 65% έως 75% του πληθυσμού της χώρας κάτω από το όριο της φτώχειας. 1994: Εκλογή στην προεδρία της Δημοκρατίας ενός άλλου εκπροσώπου του PRI, του Σεντίγιο, ο οποίος μέσα στο 1995 σύναψε συμφωνίες ειρήνης μεταξύ της μεξικανικής διοίκησης και του εθνικού στρατού απελευθέρωσης των Ζαπατίστας (EZLN). 2000: Άνοδος του Βισέντε Φοξ στην εξουσία, πρώτου μη PRI προέδρου μετά από 80 χρόνια. 2012: Επιστροφή του PRI στην εξουσία υπό την ηγεσία του Ενρίκε Πένια Νιέτο Η κοινωνία του Μεξικό Συνύπαρξη φεουδαρχικών δομών και θεσμών με προηγμένο βιομηχανικό και χρηματιστικό καπιταλισμό. Φτώχεια 55% εώς και 75%. Επίσημο ποσοστό 43%, στους πληθυσμούς των αυτοχθόνων είναι κατά πολύ περισσότερο αυξημένο. Μεγάλα ποσοστά αναλφαβητισμού (10,46%). Στις κοινότητες των ινδιάνων ξεπερνάει το 50%. Το 60% των παιδιών υποσιτίζεται. Μεγάλη παιδική θνησιμότητα. Χώρα με υψηλή διαφθορά, λαθρεμπόριο ναρκωτικών, ωμή κρατική και παραστρατιωτική βία. Κυριαρχία επί 80 σχεδόν χρόνια ενός μόνο κόμματος (PRI). Διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα που λειτουργούσε με πελατειακές σχέσεις. Μετά τη δεκαετία του 90 Φεουδαρχικά κατάλοιπα στην οικονομία Το Μεξικό είναι στενά συνδεδεμένο με τις ΗΠΑ, σε οικονομικό, εμπορικό, και ανθρώπινο επίπεδο. Άσχημες βιοτικές συνθήκες για τον πληθυσμό των αυτοχθόνων (απαγόρευση κυκλοφορίας στα πεζοδρόμια, οι γυναίκες που δούλευαν σε μεγαλογαιοκτήμονες υπόκεινται στο δίκαιο της «πρώτης νύχτας του γάμου» κλπ) NAFTA (βορειοαμερικανική συμφωνία ελεύθερης αγοράς). Νεοφιλελευθεριοποίηση της οικονομίας, διεύρυνση χάσματος πλούσιων-φτωχών 2006: Μεγάλη απεργία δασκάλων στην πόλη Οαχάκα από τις πιο φτωχές πολιτείες στο Μεξικό- με αιτήματα τη παροχή βοήθειας στους άπορους μαθητές και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των φτωχών αυτοχθόνων. Μαζική συμπαράσταση κόσμου, λαϊκές συνελεύσεις, μαζικές συλλήψεις, δολοφονίες, βασανισμοί, (νεκρός δημοσιογράφος indymedia Αμερικής), τρομοκρατία από παρακρατικές ομάδες (απαγωγές κλπ). Νοέμβριος 2006: Λήξη της απεργίας μετά από ταραχώδη επεισόδια.

5 EZLN: Από τον ένοπλο αγώνα στην απεμπλοκή από την επίσημη πολιτική 1994: Οι Ζαπατίστας, με βάση τη Τσιάπας, ξεκίνησαν την ένοπλη εξέγερσή τους, την 1 η Ιανουαρίου του 1994, ημέρα που τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία NAFTA (βορειοαμερικανική συμφωνία ελεύθερης αγοράς). Ο EZLN παίρνει τα όπλα διεκδικώντας εκπαίδευση, υγεία, γη, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη, ελευθερία, δημοκρατία, ειρήνη, δικαιώματα της γυναίκας, δικαίωμα στην ενημέρωση για τους ιθαγενείς λαούς αλλά και για όλους τους Μεξικάνους. Ο ΕΖLN καταλαμβάνει 7 πόλεις διοικητικά κέντρα στην Τσιάπας. Εκδίδουν την 1 η Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα και τους επαναστατικούς νόμους της. Η διακήρυξη αναφέρεται σε κήρυξη πολέμου ενάντια στο μεξικανικό κράτους, το οποίο θεωρείται τόσο αντίθετο με τη θέληση του λαού που ανακηρύσσεται τελείως παράνομο. Οι αντάρτες ελευθερώνουν όλους τους κρατουμένους από μια φυλακή και καίνε πολλά αστυνομικά τμήματα και στρατόπεδα και γίνονται αμέσως αποδεκτοί από τον κόσμο. Ο μεξικανικός στρατός αντεπιτίθεται και λαμβάνουν τόμο μεγάλες συγκρούσεις όπου οι δυνάμεις των Ζαπατίστας δέχονται μεγάλες απώλειες και υποχωρούν στη ζούγκλα. Η κοινωνία των πολιτών κινητοποιείται, ο πρόεδρος της χώρας ανακοινώνει κατάπαυση του πυρός. Συντάσσεται η 2 η Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα. Ο ΕΖLN καλεί μια πανεθνική συνάντηση στη Ζούγκλα Λακαντόντα στην οποία συμμετέχουν 7000 άνθρωποι και από την οποία γεννιέται η Εθνική Δημοκρατική Εθνοσυνέλευση (CND). 1995: Ανακοινώνεται η 3 η Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα, η οποία καλεί στη δημιουργία ενός Κινήματος Εθνικής Απελευθέρωσης, που μέσω της CND θα αγωνιζόταν για την εγκαθίδρυση μιας κυβέρνησης μετάβασης προς τη δημοκρατία, για μια νέα συντακτική συνέλευση και ένα νέο Σύνταγμα, και για την καταστροφή του κόμματος του κράτους. Το Φεβρουάριου του 1995 ο πρόεδρος Ερνέστο Σεδίγιο εξαπολύει στρατιωτική επίθεση στον ΕZLN και τον αναγκάζει να υποχωρήσει από πολλές περιοχές και να καταφύγει στα βουνά. Η χώρα στα πρόθυρα του πολέμου. Υποχωρεί η ένοπλη αντιπαράθεση του ΕZLN με τα κυβερνητικά στρατεύματα και ξεκινά διαδικασία διαλόγου με την κυβέρνηση του PRI με αντικείμενο την αυτονομία και την αναγνώριση συνταγματικών δικαιωμάτων ισότητας στους ιθαγενείς (Συμφωνίες Σαν Αντρές). Ο EZLN καλεί σε Εθνική Διαβούλευση για την Ειρήνη και τη Δημοκρατία, όπου συμμετέχουν πολίτες από το Μεξικό και ξένοι από 50 χώρες. 1996: Ιδρύεται το FZLN, πανεθνικό μη ένοπλο ζαπατιστικό μέτωπο που δεν είναι κόμμα και δεν παλεύει για την κατάληψη της εξουσίας. Οι εξεγερμένοι έρχονται σε επαφή με άλλους ιθαγενείς λαούς του Μεξικού και με οργανώσεις από όλο τον κόσμο και συμφωνούν πως θα παλέψουν ενωμένοι για την αναγνώριση των δικαιωμάτων και του πολιτισμού των ιθαγενών. Γίνεται η Διηπειρωτική Συνάντηση για την Ανθρωπότητα και ενάντια στον Νεοφιλελευθερισμό σε πέντε ζαπατιστικά Αγουασκαλιέντες (τόποι συνάντησης των ζαπατίστας με την κοινωνία των πολιτών), με περισσότερους από συμμετέχοντες από 42 χώρες. 1997: Γίνεται η Πορεία των Ζαπατίστας (ένας ή μία από κάθε ζαπατιστική κοινότητα), που κορυφώνεται στην Πόλη του Μεξικού, με αίτημα την εκπλήρωση των συμφωνιών του Σαν Αντρές. Η κυβέρνηση δεν έδωσε ιδιαίτερη σημασία. Στις 22 Δεκεμβρίου 1997 ο Σεδίγιο διέταξε τη δολοφονία 45 ανδρών, γυναικών, γερόντων και παιδιών στο χωριό της Τσιάπας, Ακτεάλ.

6 1998: Ο ομοσπονδιακός στρατός, μετά από έναν ολόκληρο χρόνο σκληρής καταστολής, επιτίθεται βίαια στους Αυτόνομους Ζαπατιστικούς Δήμους. Ο δήμος Ρικάρδο Φλόρες Μαγόν διαλύεται και στην κοινότητα εγκαθίσταται ο στρατός. Η 5 η Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα σπάει τη σιωπή του ΕZLN και καλεί σε μια εθνική διαβούλευση για τα δικαιώματα και την ιθαγενική κουλτούρα. 1999: Πραγματοποιείται η εθνική διαβούλευση για την αναγνώριση των δικαιωμάτων των ινδιάνικων λαών και ενάντια στον πόλεμο του αφανισμού άνδρες και 2500 γυναίκες Ζαπατίστας διατρέχουν όλη τη χώρα σε μια προσπάθεια να γνωρίσουν και να ακούσουν το λόγο του μεξικανικού λαού σε σχέση με το δικαίωμα των λαών για αυτοπροσδιορισμό. Όπου αν και φάνηκε πως η πλειοψηφία συμφωνεί με τα αιτήματα των ιθαγενών λαών η κυβέρνηση δεν έδωσε σημασία. 2000: Ανακοινώνεται η «Πορεία του Χρώματος της Γης», η Πορεία της Αξιοπρέπειας, μια πορεία προς την πόλη του Μεξικού με στόχο την άσκηση πίεσης στα κόμματα του Κογκρέσου για την εκπλήρωση των Συμφωνιών του Σαν Αντρές. 2001: Ξεκινά η «Πορεία του Χρώματος της Γης». Επί 37 μέρες η ζαπατιστική αντιπροσωπεία διατρέχει 13 πολιτείες και καταλήγει στην πρωτεύουσα, όπου στην κεντρική πλατεία συγκεντρώνονται πάνω από μισό εκατομμύριο άτομα απαιτώντας την αναγνώριση των Μεξικάνων ιθαγενών. Από το Κογκρέσο εγκρίνεται μια αναθεώρηση που δεν λαμβάνει υπόψη της τα βασικά σημεία των συμφωνιών του Σαν Αντρές. Οι πολιτικοί των κομμάτων PRI, PAN και PRD δεν αναγνώρισαν τα δικαιώματα και τον πολιτισμό των ιθαγενών. Ο EZLN διακόπτει την επικοινωνία του με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Έτσι έκλεισε ο κύκλος του διαλόγου του EZLN με τους «από πάνω». 2002: Η δικαστική εξουσία απέρριψε τις προσφυγές 300 ιθαγενών δήμων της χώρας. 2003: Την πρωτοχρονιά του 2003, ο EZLN καθόρισε τη στάση του σε σχέση με αυτή την εξέλιξη και κηρύττει, μονομερώς, την εφαρμογή των Συμφωνιών του Σαν Αντρές. Είναι υπεύθυνα, μεταξύ άλλων, για τους τομείς εκπαίδευσης, υγείας, δικαιοσύνης, κυκλοφορίας οχημάτων, αγροτικών ζητημάτων, ανθρώπινων δικαιωμάτων, επικοινωνίας και εμπορίου. Στόχος τους είναι να βρίσκουν λύσεις στις ανάγκες του λαού σε σχέση με τις δυνατότητες της κάθε περιοχής, να υλοποιούν προγράμματα σε κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς, με απώτερο στόχο την οχύρωση της αντίστασης. Στις αρμοδιότητές τους ανήκει και η δίκαιη κατανομή της βοήθειας που παρέχουν οι ομάδες αλληλεγγύης από όλο τον κόσμο, ώστε να υπάρχει ισορροπημένη ανάπτυξη. Τέλος, δίνουν αναφορές σχετικά με το πού έχουν μοιραστεί τα προγράμματα και τα χρήματα. 2004: Σταδιακά επήλθε ο διαχωρισμός του στρατιωτικού από το πολιτικό σκέλος. Οι εξεγερμένοι προχώρησαν σε κινητοποίηση και οργάνωσαν καμπάνια στα ΜΜΕ με συνεχή κείμενα που μοιράζονταν σε εφημερίδες και στο διαδίκτυο και αργότερα με την έκδοση της 6 ης Διακήρυξης της Ζούγκλας Λακαντόνα δεν ξαναπροέβησαν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις. Με την 6 η Διακήρυξη μπαίνει σε εφαρμογή και η διεύρυνση του πολιτικού Μετώπου με άνοιγμα σε πολιτικές οργανώσεις, συλλογικότητες, φορείς και προσωπικότητες η οποία φέρει την ονομασία «Άλλη Καμπάνια». Η «Άλλη Καμπάνια» αποτελεί ένα χώρο συνάντησης και συνάρθρωσης των αγώνων. Καλεί [με δικά τους λόγια] πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις της αριστεράς που δεν είναι επισήμως κατοχυρωμένες ως κόμματα και άτομα που δεν ανήκουν στα επίσημα πολιτικά κόμματα να συναντηθούμε σε χρόνο, τόπο και με τρόπο που θα προτείνουμε όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή για να οργανώσουμε μια πανεθνική εκστρατεία για να ακούσουμε και να οργανώσουμε το λόγο του λαού μας. Είναι επομένως μια καμπάνια, ναι, αλλά πολύ διαφορετική γιατί δεν είναι προεκλογική. Πρόκειται για την εφαρμογή στην πράξη της 6 ης Διακήρυξης καθώς σημαίνει την άμεση εμπλοκή του EZLN στην πολιτική ζωή της χώρας, στο περιθώριο του συστήματος των κομμάτων.

7 «Ο στόχος είναι να βαδίσουμε πέρα από την εκλογική ατζέντα. Δε θα επιχειρηθεί να λυθούν τα προβλήματα της χώρας μας, αλλά να οικοδομηθεί από τα κάτω μια εναλλακτική πρόταση απέναντι στη νεοφιλελεύθερη καταστροφή, μια αριστερή εναλλακτική πρόταση για το Μεξικό» 2006: Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για αυτήν την καμπάνια οι Ζαπατίστας κάλεσαν στο έδαφός τους πάνω από 600 εθνικές αριστερές οργανώσεις, ομάδες αυτοχθόνων και μη κυβερνητικές οργανώσεις, προκειμένου να ακούσουν τα αιτήματά τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε μια σειρά συνεδριάσεων που κατέληξαν σε μια συνεδρίαση της ολομέλειας στις 16 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που το Μεξικό γιορτάζει την ανεξαρτησία του από την Ισπανία. Στη συνάντηση αυτή, ο υποδιοικητής Μάρκος, ως «Απεσταλμένος Μηδέν» της Επιτροπής της 6 ης του EZLN ζήτησε την επίσημη τήρηση της Έκτης Διακήρυξης από τις οργανώσεις και μια περιοδεία έξι μηνών των Ζαπατίστας από όλες τις 31 πολιτείες του Μεξικού να συμβεί ταυτόχρονα με την προεκλογική εκστρατεία από τον Ιανουάριο του Βάρβαρη κυβερνητική επίθεση κατά του Μετώπου των Λαών για την Υπεράσπιση της Γης στο Σαν Σαλβαδόρ, Ατένκο, που άφησε πίσω της νεκρούς και φυλακισμένους, όλους μέλή της Άλλης Καμπάνιας. Βάναυση καταστολή του Λαϊκού Κινήματος της Οαχάκα που μετρά 28 νεκρούς. 2007: Η Συνάντηση των Ιθαγενών Λαών της Αμερικής στο Βίκαμ της Μπάχα Καλιφόρνια. Η Επιτροπή του EZLN ακυρώνει την παρουσία της στη Συνάντηση λόγω της αυξανόμενης καταστολής σε βάρος των εξεγερμένων κοινοτήτων. Στις 18 Δεκέμβριου του 2007, ο Υποδιοικητής Μάρκος ανακοινώνει το σταμάτημα κάθε δημόσιας δραστηριότητας του EZLN, λόγω της ολοκάθαρα διαφαινόμενης πρόθεσης της κυβέρνησης να στήσει σκηνικό συγκρούσεων και πολέμου στην Τσιάπας. «Εμείς που έχουμε εμπλακεί σε πόλεμο μπορούμε ν αναγνωρίσουμε τους δρόμους από τους οποίους αυτός ετοιμάζεται και πλησιάζει. Τα σημάδια του πολέμου είναι ορατά στον ορίζοντα. Ο πόλεμος, όπως κι ο φόβος, έχει μία μυρωδιά, κι έχουμε αρχίσει να οσμιζόμαστε αυτήν την δυσοσμία πάνω από τη γή μας. Θα πρέπει να προετοιμασθούμε για το σοκ, τονίζει ο Μάρκος σε ομιλία του[ ]Είναι η τελευταία φορά που βγαίνουμε για δραστηριότητες αυτού του τύπου, θέλω να πω για εκδηλώσεις, στρογγυλά τραπέζια, διαλέξεις και συνεντεύξεις».

8 Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης: η εδραίωση της αυτονομίας Τον Δεκέμβριο του 2001, οι γερουσιαστές των τριών κυριότερων πολιτικών δυνάμεων του Μεξικού (PAN, PRI, PRD) ψήφισαν έναν νόμο που αγνοούσε τις συμφωνίες του Σαν Αντρές. Το 2002, η δικαστική εξουσία απέρριψε τις προσφυγές 300 ιθαγενών δήμων της χώρας. Έτσι έκλεισε ο κύκλος του διαλόγου του EZLN με τους «από πάνω». Την πρωτοχρονιά του 2003, ο EZLN καθόρισε τη στάση του σε σχέση με αυτή την εξέλιξη. «Οι τρεις εξουσίες, η εκτελεστική, η νομοθετική και η δικαστική, αρνήθηκαν την πολιτική και ειρηνική επίλυση των αιτημάτων των ινδιάνικων λαών του Μεξικού. Εμείς, ως ζαπατίστας, συνεχίζουμε να ψάχνουμε δρόμους ώστε ο λαός να γίνει κυρίαρχος και να εκπληρωθεί το διοικώ υπακούοντας. Θα συνεχίσετε να μαθαίνετε νέα μας και πάνω απ όλα θα συνεχίσετε να μαθαίνετε ότι οι ζαπατίστας δεν ξεχνάμε, δεν παραδινόμαστε, δεν ξεπουλιόμαστε». Τον Αύγουστο ανακοινώνουν την εσωτερική τους αναδιοργάνωση, μέσα από την σύσταση των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης και τη γέννηση των πέντε Καρακόλ, τα οποία αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της εξέγερσης και έχουν σχέση με την οργανωτική διαδικασία και με τη μορφή με την οποία αναπτύσσεται η οργάνωση των ζαπατιστικών κοινοτήτων. Η δημιουργία των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης και οι Αυτόνομοι Δήμοι σηματοδοτούν πλέον μια άλλη εναλλακτική πρόταση, μια διαφορετική επιλογή και αναφορά για την κοινωνία, και αποτελούν ένα είδος δοκιμής ενός άλλου κόσμου. Οι ζαπατιστικές κοινότητες αποτελούν τη βάση, το δεύτερο επίπεδο είναι οι Αυτόνομοι Δήμοι, και το τελευταίο επίπεδο είναι το Καρακόλ, το οποίο απαρτίζεται από όλους τους δήμους και έχει σαν αρχή το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης. Υπάρχουν πέντε Καρακόλ: της Λα Ρεαλιδαδ, του Όβεντικ, της Γκαρούτσα, της Μορέλια και του Ρομπέρτο Μπάριος. Αυτά αποτελούνται από 39 Δήμους, οι οποίοι συνενώνουν με τη σειρά τους συνολικά κοινότητες. Οι κοινότητες αποτελούνται από διαφορετικούς ιθαγενείς λαούς όπως Τσολ, Τσοτσίλ, Τσελτάλ, Τοχολαμπάλ, Σόκες, Μαμ, με διαφορετικές τοπικές γλώσσες και έθιμα ο καθένας. Η κάθε κοινότητα έχει την τοπική της αρχή, η οποία αποτελείται από συντρόφισσες και συντρόφους που εκλέγονται με πλειοψηφία από τη συνέλευση της κοινότητας. Η θητεία τους διαρκεί τρία χρόνια, όπως και η θητεία των δημοτικών αρχών. Σε επίπεδο Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης, ο χρόνος της θητείας κυμαίνεται από δύο βδομάδες μέχρι και τρία χρόνια, ανάλογα με τις αποφάσεις που έχουν παρθεί σε κάθε Καρακόλ. Σκοπός της τοπικής αρχής είναι να λύνει τα τοπικά προβλήματα, να βλέπει τις ανάγκες και να υπερασπίζει τα δικαιώματα της κοινότητας. Όλα τα μέλη των αρχών, από το τοπικό επίπεδο έως και το Συμβούλιο Καλής Διακυβέρνησης, κάνουν τη δουλειά χωρίς κάποιο χρηματικό αντάλλαγμα, πέρα από μια βοήθεια που τους προσφέρει η κοινότητα στις καθημερινές τους δουλειές και για τη διατροφή τους. Τα μέλη των αρχών είναι εξίσου γυναίκες και άντρες ζαπατίστας, με διαδοχικές αλλαγές στις θέσεις. Τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης στηρίζονται σε εφτά βασικές οργανωτικές ιδέες: -Υπακούν αλλά δεν διατάζουν, -Εκπροσωπούν αλλά δεν παραγκωνίζουν τον λαό, -Δημιουργούν αλλά δεν καταστρέφουν, -Υπηρετούν αλλά δεν υπηρετούνται, -Διατηρούν την ενότητα, -Κατεβαίνουν αλλά δεν ανεβαίνουν, -Προτείνουν αλλά δεν επιβάλλουν. Τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης είναι υπεύθυνα, μεταξύ άλλων, για τους τομείς εκπαίδευσης, υγείας, δικαιοσύνης, κυκλοφορίας οχημάτων, αγροτικών ζητημάτων, ανθρώπινων δικαιωμάτων, επικοινωνίας και εμπορίου. Στόχος τους είναι να βρίσκουν λύσεις στις ανάγκες του λαού σε σχέση με τις δυνατότητες της κάθε περιοχής, να υλοποιούν προγράμματα σε κοινωνικούς και οικονομικούς τομείς, με απώτερο στόχο την

9 οχύρωση της αντίστασης. Στις αρμοδιότητές τους ανήκει και η δίκαιη κατανομή της βοήθειας που παρέχουν οι ομάδες αλληλεγγύης από όλο τον κόσμο, ώστε να υπάρχει ισορροπημένη ανάπτυξη. Τέλος, δίνουν αναφορές σχετικά με το πού έχουν μοιραστεί τα προγράμματα και τα χρήματα. Τα μέλη των Συμβουλίων Καλής Διακυβέρνησης, όπως και τα μέλη όλων των αρχών σε δημοτικό ή κοινοτικό επίπεδο, είναι άμεσα ανακλητά. Σε κάθε Καρακόλ υπάρχει η Επιτροπή Επαγρύπνησης που αποτελείται από μέλη της Παράνομης Ιθαγενικής Επαναστατικής Επιτροπής (CCRI), που εποπτεύει το έργο των Συμβουλίων. Στην περίπτωση που θεωρούν ότι δεν ανταποκρίνονται σωστά στα καθήκοντά τους με βάση τις εφτά οργανωτικές αρχές, προτείνουν στις συνελεύσεις την καθαίρεσή τους. Διαφυλάσσεται με αυτόν τον τρόπο η καλή λειτουργία των εκπροσώπων του λαού, έτσι ώστε να μην υπάρχει διαφθορά όπως στην κακή κυβέρνηση. Συμπεράσματα Εκ πρώτης όψεως το κίνημα των Ζαπατίστας και το πολιτικό σύστημα του Μεξικού φαίνεται να αναπτύσσονται σαν δύο ανεξάρτητες μεταβλητές. Συγκεκριμένα τα γεγονότα του 1994, αλλά και όσα ακολούθησαν, δεν δείχνουν ξεκάθαρα ότι το κίνημα μπόρεσε να επηρεάσει τα πολιτικά πράγματα στο κεντρικό τουλάχιστον επίπεδο και να συμβάλλει στον εκδημοκρατισμό της μεξικανικής κοινωνίας στο σύνολό της. Εξάλλου το κόμμα PRI που κυβέρνησε επί σχεδόν 80 χρόνια επανήλθε δριμύτερο στην εξουσία μετά από την πρόσκαιρη ανατροπή του. Από την άλλη θα ήταν άδικο να μην αναγνωρισθεί στον EZLN η συμβολή του στην ανάπτυξη των υποδομών και την παροχή των στοιχειωδών αναγκών (παιδεία, υγεία) μιας ολόκληρης περιοχής με εκατοντάδες χιλιάδες πληθυσμού ιθαγενών αποκλεισμένων και αγνοημένων από το μεξικανικό κράτος. Παράλληλα ο τρόπος διακυβέρνησης των μεξικάνικων κοινοτήτων, όπως περιγράφτηκε παραπάνω, φανερώνει σε μεγάλο βαθμό, τις αντιλήψεις του EZLN περί δημοκρατίας. Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε, ότι η στροφή που συντελέστηκε στον EZLN με την «Έκτη Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα» αφενός δείχνει την εγκατάλειψη του λενινιστικού μοντέλου περί κατάληψης της πολιτικής εξουσίας, αφετέρου την προσπάθεια μετασχηματισμού των κοινωνιών (οι Ζαπατίστας δεν αγνοούν τον τρόπο διαβίωσης όσων βρίσκονται εκτός των ζαπατιστικών κοινοτήτων) διά του παραδείγματος και του λόγου. Για τον υποδιοικητή Μάρκος, μία σχεδόν μυθική φιγούρα που ηγήθηκε του ζαπατιστικού κινήματος, έχουν γραφτεί δεκάδες δημοσιεύματα με αντίστοιχες υποθέσεις για την προσωπικότητά του αλλά και τι τελικώς απέγινε, που περισσότερο εντάσσονται στη σφαίρα της μυθοπλασίας παρά της πραγματικότητας. Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, όπου ο Μάρκος ανακοίνωσε την απομάκρυνσή του από την ηγεσία του EZLN, θα ήταν πιο εύστοχο να θεωρήσουμε ότι η αποστασιοποίησή του περισσότερο έχει να κάνει με τη συνολική φίλα προσκείμενη με τον αναρχισμό φιλοσοφία του κινήματος παρά με τις φήμες που διαδίδονται από τη μεξικανική κυβέρνηση και τα media. Το γεγονός ότι επέλεξε το προσωνύμιο «υποδιοικητής» δεν πρέπει να θεωρείται τυχαίο. Με τα δικά του λόγια: «Σαν άτομο δεν είμαι πια απαραίτητος στο Κίνημα, γιατί κατά τη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων ανήλθε μια νέα γενιά αγωνιστών που δεν έχουν ανάγκη από καμιά ηγεσία ή καθοδήγηση.» «Το καινούριο στάδιο του ζαπατιστικού αγώνα είναι πλέον έτοιμο», ανέφερε ενώ διαψεύδοντας τις φήμες περί αρρώστιας δήλωσε ότι, «η αποχώρησή μου δεν ακολουθεί τη λογική των καπιταλιστικών συστημάτων οργάνωσης και δεν οφείλεται ούτε σε ασθένεια, ούτε σε εσωτερικές διαφωνίες αλλά συμβαίνει φυσικά, σύμφωνα τις αλλαγές του EZLN. Ούτε άρρωστος είμαι ούτε έχω πεθάνει αν και με έχουν σκοτώσει χιλιάδες φορές. Είμαι ακόμα εδώ, όμως, και αν ενθαρρύναμε με την ομάδα τέτοιες φήμες ήταν για το γενικότερο καλό της.» Subcomandante Marcos: Mεταξύ του φωτός και της σκιάς (Μεξικό,Μάϊος του 2014)

10 Βιβλία John Reed, Insurgent Mexico (1914) Paco Igacio Taibo II, Τρεις ιστορίες για Ζαπατίστας εκεί που δεν υπάρχουν Ζαπατίστας, Ελευθεριακή Κουλτούρα, 2001 Γκλόρια Μουνιός Ραμίρες, EZLN: Η φωτιά και ο λόγος, Κουκίδα, 2007 Υποδιοικητής Μάρκος-Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, Ανήσυχοι νεκροί. Κι ό,τι λείπει, λείπει: Αστυνομικό μυθιστόρημα γραμμένο με τέσσερα χέρια, Άγρα-Κέδρος, 2005 Υποδιοικητής Μάρκος, Οι άλλες ιστορίες (Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2014) Σάρλ Ρήβς, Πίσω από τις κουκούλες του νοτιοανατολικού Μεξικού: Οι ζαπατίστας και η εξουσία, Ελεύθερος Τύπος, 1999 Νιούελ Πήτερ, Ο Ζαπάτα, ο Μαγκόν και η Μεξικανική επανάσταση, Ελεύθερος Τύπος, 1997 Ταινίες Sergei Eisenstein, Que viva México! ( ) Fernando Fuentes, El prisionero 13 (1933) Fernando Fuentes, El compadre Mendoza (1934) Fernando Fuentes, Vamonos con Pancho Villa (1936) Elia Kazan, Viva Zapata! (1952) Paul Leduc, Reed: Insurgent Mexico (1973) Nettie Wild, A Place Called Chiapas (1998)