ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ"

Transcript

1 ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΧΝ ΔΦΑΡΜΟΓΧΝ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ ΠΟΤΓΑΣΖ ΚΟΤΦΗΓΖ ΑΠΟΣΟΛΟ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ ΠΟΣΟΛΗΑ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ ΚΑΒΑΛΑ 2010

2 Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ - Πεξίιεςε...5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν : ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΠΡΟΒΛΖΜΑ ΚΑΗ ΑΝΑΝΔΧΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Ηζηνξηθή Αλαδξνκή Σν ελεξγεηαθφ πξφβιεκα Δλεξγεηαθή Εήηεζε Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο θαη Δθπνκπέο Γηνμεηδίνπ ηνπ Άλζξαθα Πνιηηηθή θαη Πεξηβάιινλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΒΗΟΜΑΕΑ Ση είλαη βηνκάδα Υξήζε ηεο Βηνκάδαο Δθαξκνγέο Βηνκάδαο Βηνθαχζηκα χγρξνλεο εθαξκνγέο ηεο βηνελέξγεηαο Σερλνινγίεο Βηνκάδαο Πιενλεθηήκαηα απφ ηε ρξήζε ηεο βηνκάδαο Πιενλεθηήκαηα πνπ θαζηζηνχλ ηε βηνκάδα ειθπζηηθή πεγή ελέξγεηαο: Δλέξγεηα απφ βηνκάδα θαη ην πεξηβάιινλ Πξνζηαζία ησλ δαζψλ Παξάγνληεο πνπ επλννχλ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ βηνκάδα θαη απμάλνπλ ην ελδηαθέξνλ πξνο απηή Μεηνλεθηήκαηα ζηε ρξήζε βηνκάδαο Πεξηνξηζκνί ζηε ρξήζε βηνκάδαο Σν κέιινλ ηεο βηνκάδαο Παγθφζκηα παξαγσγή βηνκάδαο πλεηζθνξά Βηνκάδαο ζηα Δλεξγεηαθά πζηήκαηα ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο : ΒΑΗΚΔ ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΒΗΟΜΑΕΑ πκπαξαγσγή ειεθηξηζκνχ- ζεξκφηεηαο γηα θάιπςε ησλ αλαγθψλ ζέξκαλζεοςχμεο- ειεθηξηζκνχ ζε γεσξγηθέο βηνκεραλίεο Θέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ Σειεζέξκαλζε Δλεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο Βηνθαχζηκα Γηαρείξηζε ησλ δσηθψλ ιπκάησλ κε ζχγρξνλεο βηνηερλνινγηθέο κεζφδνπο

3 Αλαεξφβηα επεμεξγαζία δσηθψλ ιπκάησλ - Παξαγσγή βηναεξίνπ Παξαγσγή πδξνγφλνπ Κνκπνζηνπνίεζε πκπεξάζκαηα ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ο : ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΚΑΗ ΤΜΠΑΡΑΓΧΓΖ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΒΗΟΜΑΕΑ ΚΑΗ ΕΧΗΚΧΝ ΤΠΟΠΡΟΨΟΝΣΧΝ - ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΔ ΔΞΔΛΗΞΔΗ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΧΓΖ Μνλάδα Δλεξγεηαθήο Αμηνπνίεζεο Τπνιεηκκάησλ Ξπιείαο Μνλάδα Δλεξγεηαθήο Αμηνπνίεζεο Εσηθψλ Τπνπξντφλησλ πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνχ Θεξκφηεηαο ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΣΔΛΔΥΖ ΒΑΜΒΑΚΟΦΤΣΟΤ ΜΔΧ ΘΔΡΜΟΥΖΜΗΚΖ ΚΑΗ ΒΗΟΥΖΜΗΚΖ ΜΔΣΑΣΡΟΠΖ Γεληθά Παξάγσγε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ζηειέρε βακβαθφθπηνπ ηειέρε βακβαθφθπηνπ Αεξηνπνίεζε Αλαεξφβηα ρψλεπζε Παξάγσγε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Δθαξκνγή πκπεξάζκαηα Ζ ΠΗΘΑΝΟΣΖΣΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ - ΑΠΟΡΡΗΜΜΑΣΑ, ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΟΝΣΑ ΣΖΝ ΜΔΘΟΓΟ ΣΖ ΑΔΡΗΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΣΖΝ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΑΗΘΑΝΟΛΖ ΔΗΑΓΧΓΖ Δηζαγσγή ζηελ Αεξηνπνίεζε Δηζαγσγή ζηελ Παξαγσγή Αηζαλφιε Δίδνο θαη πνζφηεηα βηνκάδαο Παξαγσγή Αηζαλφιεο απφ Υαξηί θαη Οξγαληθά Απνξξίκκαηα Απνηειέζκαηα Αεξηνπνίεζε Απνηειέζκαηα ζηελ Αεξηνπνίεζε

4 πκπεξάζκαηα γηα ηελ Αεξηνπνίεζεο Παξαγσγή Αηζαλφιεο Απνηειέζκαηα γηα ηελ Παξαγσγή Αηζαλφιεο απφ νξγαληθά απνξξίκκαηα θαη ραξηί Παξαγσγή Αηζαλφιεο ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 Ο : ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΒΗΟΜΑΕΑ Δηζαγσγηθά Πεξηβαιινληηθά ζέκαηα θαη επηπηψζεηο Αλάιπζε Κχθινπ Εσήο (LCA) - χγθξηζε κε Θεξκνειεθηξηθφ ηαζκφ Παξαδείγκαηα ζσζηήο εθαξκνγήο βηνκάδαο Μνλάδα Φπηάιιεηαο Άλσ Ληφζηα Σερληθέο νδεγίεο θαη πξνδηαγξαθέο Αέξηνη ξχπνη Γηάζεζε ζηεξεψλ απνβιήησλ Θφξπβνο ριεζε απφ δηέιεπζε νρεκάησλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν : ΣΡΟΠΟΗ ΔΚΜΔΣΑΛΛΔΤΖ ΒΗΟΜΑΕΑ Σξφπνη αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο Θεξκνρεκηθέο δηεξγαζίεο Βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο Άκεζε θαχζε βηνκάδαο Μέζνδνο αεξηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο Ππξφιπζε βηνκάδαο Αλαεξφβηα ρψλεπζε Παξαγφκελν αέξην θαχζηκν ζε Υ.Τ.Σ.Α. (Landfill gas) Δζηεξνπνίεζε θπηηθψλ ειαίσλ / Φπζηθν-ρεκηθή κεηαηξνπή Εχκσζε θαη πδξφιπζε Μειινληηθέο εμειίμεηο ζηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ βηνκάδα θαη ζπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο (CHP) πλδπαζκέλνο θχθινο βηνκάδαο κε αεξηνπνίεζε Ζ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ

5 Πξόινγνο Ζ παξαθάησ εξγαζία έρεη σο ζέκα ηελ «ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ». Ζ παξαθάησ εξγαζία πξαγκαηνπνηήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ ηνπ ηκήκαηνο Ζιεθηξνινγίαο, ηεο ρνιήο Σερλνινγηθψλ Δθαξκνγψλ ηνπ Σ.Δ.Η. Καβάιαο. 4

6 - Πεξίιεςε Σα ηειεπηαία ρξφληα, ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ αλεπηπγκέλσλ θαη ησλ αλαπηπζζφκελσλ θξαηψλ, νδήγεζε ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο ησλ απνβιήησλ απφ αζηηθέο, αγξνηηθέο θαη βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο. Έρεη ππνινγηζηεί φηη θάζε ρξφλν, κφλν ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, παξάγνληαη 5,4 εθαηνκκχξηα ηφλνη νηθηαθψλ απνβιήησλ. Ζ δηαρείξηζε θαη ε δηάζεζε ησλ ηεξάζηησλ φγθσλ απνβιήησλ πνπ παξάγνληαη ζήκεξα ζε παγθφζκηα θιίκαθα, είλαη έλα πνιπζχλζεην θαη πνιπδηάζηαην πεξηβαιινληηθφ ζέκα, ην νπνίν ζπλερίδεη λα απνηειεί κεγάιε πξφθιεζε γηα ηνπο ρεκηθνχο κεραληθνχο, ηνπο πεξηβαιινληνιφγνπο κεραληθνχο θαη ηνπο ινηπνχο θνξείο πνπ εκπιέθνληαη ζε απηφ. Οη παξαδνζηαθέο κέζνδνη δηάζεζεο θαη ζηαζεξνπνίεζεο ησλ απνβιήησλ, φπσο είλαη νη ρσκαηεξέο (ζθνππηδφηνπνη), νη ρψξνη πγεηνλνκηθήο ηαθήο θαη ε απνηέθξσζε, ζηηο κέξεο καο έρνπλ γίλεη ιηγφηεξν ειθπζηηθέο εμαηηίαο ηνπ απμεκέλνπ θφζηνπο θαη ησλ αλάινγσλ πεξηβαιινληηθψλ αλεζπρηψλ θαη πξνβιεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ. ε αληίζεζε, ε αλάθηεζε ελεξγεηαθψλ θαη ζξεπηηθψλ πεγψλ απφ ηα απφβιεηα, κε ηε ρξήζε βηνινγηθψλ κεζφδσλ, έρεη επηθέξεη ηεξάζηηα πιενλεθηήκαηα θαη σθέιεη θαη απνηειεί κηα πνιχ ζεκαληηθή ζηξαηεγηθή ζηε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. Παξάιιεια κε ηελ αλάθηεζε ελέξγεηαο απφ ηα απφβιεηα, ππάξρεη έληνλν θαη δηαξθψο απμαλφκελν ελδηαθέξνλ φζνλ αθνξά ηηο ηερλνινγίεο πνπ εζηηάδνπλ ζηελ αλάθηεζε ελέξγεηαο απφ θπηηθή βηνκάδα. Ζ βηνκάδα (θπξίσο ελεξγεηαθά θπηά) είλαη κηα αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο, ε νπνία φηαλ ρξεζηκνπνηεζεί ζε ζπγθεθξηκέλεο βηνινγηθέο δηεξγαζίεο, κπνξεί λα απειεπζεξψζεη ηε ζπζζσξεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα ζε κνξθή αηζαλφιεο, πδξνγφλνπ, κεζαλίνπ θ.α. Χζηφζν, αθφκα θαη ηα ππνιείκκαηα ησλ εθαξκνζκέλσλ απηψλ βηνινγηθψλ δηεξγαζηψλ, πεξηέρνπλ ζεκαληηθή πνζφηεηα απνδνκήζηκεο νξγαληθήο χιεο γηα πεξαηηέξσ ελεξγεηαθή ή ζξεπηηθή αμηνπνίεζε ηεο. Ζ βηνκάδα ζηηο κέξεο καο απνηειεί ηε πην ζεκαληηθή απφ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, ζεσξψληαο φηη πεξίπνπ ην 11% ηεο παγθφζκηαο ελέξγεηαο 5

7 πξνέξρεηαη απφ ηε βηνκάδα. Σν γιπθφ ζφξγν, σο βηνκάδα, είλαη έλα πνιιά ππνζρφκελν ελεξγεηαθφ θπηφ ην νπνίν θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο βηνινγηθέο δηαδηθαζίεο κπνξεί λα δψζεη πςειέο απνδφζεηο ελέξγεηαο, ππφ κνξθή βηναεξίνπ. Σν ελδηαθέξνλ γχξσ απφ ηηο ελαιιαθηηθέο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, φπσο είλαη ε βηνκάδα, πξνέθπςε απφ ηελ αλάγθε γηα αχμεζε ηεο παγθφζκηαο παξαγσγήο ελέξγεηαο πξνθεηκέλνπ λα θαιπθηνχλ νη ελεξγεηαθέο απαηηήζεηο, αιιά θαη γηα ην πεξηνξηζκφ ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηε ρξήζε ζπκβαηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο (πεηξέιαην, γαηάλζξαθεο θ.α.). ε πνιιέο κνλάδεο επεμεξγαζίαο πγξψλ θαη ζηεξεψλ απνβιήησλ, ζπλαληάηαη ε βηνινγηθή δηεξγαζία ηεο αλαεξφβηαο ρψλεπζεο γηα ηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ απνβιήησλ θαη ηε ηαπηφρξνλε παξαγσγή ελέξγεηαο ππφ κνξθή βηναεξίνπ, θαζψο πιενλεθηεί ζε πνιιά ζεκεία έλαληη ηεο αεξφβηαο επεμεξγαζίαο. Δπηπιένλ, ην ρσλεπκέλν ππφιεηκκα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο ζξεπηηθφ ιίπαζκα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ θπηψλ. Σηο ηειεπηαίεο δχν δεθαεηίεο, έρεη επηηεπρζεί κεγάιε πξφνδνο σο πξνο ηε θαηαλφεζε ηεο δηεξγαζίαο ηεο αλαεξφβηαο ρψλεπζεο θαη ηεο πξαθηηθήο ηεο εθαξκνγήο. ηφρνο ηεο εξγαζίαο καο είλαη πξαγκαηνπνηήζεη κηα γλσξηκία αξρηθά κε ηε ελέξγεηα ηεο βηνκάδαο θαη ζηελ ζπλέρεηα κέζσ ηεο αλάπηπμεο θαη παξνπζίαζεο δηάθνξσλ εθαξκνγψλ απηήο λα δνχκε ην κεηνλεθηήκαηα, αλ ππάξρνπλ, αιιά θαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηηο πξννπηηθέο πνπ αλνίγνληαη κέζα απφ ηελ επξεία ρξήζεο ηεο. Ζ πηπρηαθή καο εξγαζία ρσξίδεηαη ζε 6 θεθάιαηα. Σν πξψην είλαη αθηεξσκέλν ζην ελεξγεηαθφ πξφβιεκα πνπ αληηκεησπίδεη ν πιαλήηεο καο θαη ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη ε γλσξηκία καο κε ηελ βηνκάδα. Πιενλεθηήκαηα, κεηνλεθηήκαηα θαη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο είλαη θάπνηα απφ ηα επηκέξνπο ζέκαηα ηα νπνία αλαιχνληαη ζην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην. ην ηξίην θεθάιαην αλαθεξφκαζηε ζηηο εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο. Ζ αλάιπζε ε νπνία πξαγκαηνπνηείηαη είλαη ζεσξεηηθνχ επηπέδνπ. 6

8 ην ηέηαξην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο καο ίζσο θαη ην πην «δνπκεξφ» παξνπζηάδνπκε πξαγκαηηθέο εθαξκνγέο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο ζηελ ρψξα καο. Σέινο ζην πέκπην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο καο αλαθεξφκαζηε ζηηο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ηεο βηνκάδαο θαη ηέινο ζην έθην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην παξνπζηάδνπκε θαη αλαιχνπκε φινπο ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο εθκεηαιιεπφκαζηε ζήκεξα ηελ βηνκάδα. 7

9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν : ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΟ ΠΡΟΒΛΖΜΑ ΚΑΗ ΑΝΑΝΔΧΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ 1.1. Ηζηνξηθή Αλαδξνκή Ζ πξσηαξρηθή πεγή ελέξγεηαο ζηελ νπνία νθείιεηαη ε δεκηνπξγία ηνπ θφζκνπ θαη θάζε κνξθήο δσήο είλαη ν ήιηνο. Ζ ειηαθή ελέξγεηα πνπ έθηαλε ζηε γε κε ηε κνξθή ειεθηξνκαγλεηηθήο αθηηλνβνιίαο έγηλε αθνξκή γηα ηε δεκηνπξγία κηαο ζεηξάο αιπζηδσηψλ ρεκηθψλ αληηδξάζεσλ, κε ηηο νπνίεο ε ελέξγεηα απηή κεηαηξεπφηαλ ηφζν ζε ρεκηθή ελέξγεηα φζν θαη ζε άιιεο κνξθέο ελέξγεηαο. Με ηνλ ηξφπν απηφ, βήκα-βήκα μεθίλεζε λα δεκηνπξγείηαη ε δσή ζην πιαλήηε γε πξηλ απφ δηζεθαηνκκχξηα ρξφληα. Ζ εθκεηάιιεπζε θαη ε ρξήζε ηεο ελέξγεηαο, κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξεη, επέβαιαλ ζην αλζξψπηλν είδνο θαζ' φιε ηελ εμέιημε ηνπ θαη κέρξη ζήκεξα ηνλ ηξφπν δσήο ηνπ θαζψο θαη ηελ άκεζε εμάξηεζε ηνπ απφ απηή. Μέρξη ηηο αξρέο ηνπ 19νπ αηψλα νη θχξηεο πεγέο ελέξγεηαο πνπ εθκεηαιιεπφηαλ ν άλζξσπνο ήηαλ ε κπτθή δχλακε ηνπ αλζξψπνπ θαη ησλ δψσλ, ε βηνκάδα, νη πδαηνπηψζεηο, ε αηνιηθή θαη ε ειηαθή ελέξγεηα. ηε ζπλέρεηα ηνπ 19νπ αηψλα, νη γαηάλζξαθεο απνηέιεζαλ ηελ θαχζηκε χιε ηεο βηνκεραληθήο επαλάζηαζεο, παξέρνληαο ηε βάζε ζηελ παξαγσγή ελέξγεηαο θαη ζηελ παξαζθεπή ζηδήξνπ θαη αηζαιηνχ γηα πεξηζζφηεξα απφ 200 ρξφληα. ηνλ 20ν αηψλα, θπξίσο κεηά ην δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν, νη γαηάλζξαθεο έραζαλ ηνλ πξσηαγσληζηηθφ ηνπο ξφιν εμαηηίαο ηεο δηάδνζεο θαη επξείαο πιένλ ρξήζεο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ 1. Παξφια απηά, ε επεκεξία θαη ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνιιψλ θξαηψλ ζπλέρηζε λα ζηεξίδεηαη ζηνπο γαηάλζξαθεο νη νπνίνη ζήκεξα θαιχπηνπλ ην 22 % ηεο παγθφζκηαο απαίηεζεο γηα ελέξγεηα θαη πεξίπνπ ην 40 % ηνπ ειεθηξηζκνχ παγθνζκίσο. Οη απαηηήζεηο φκσο γηα ελέξγεηα νδήγεζαλ ζηε ρξήζε θαη άιισλ πεγψλ ελέξγεηαο φπσο είλαη ην θπζηθφ αέξην θαη ε ππξεληθή ελέξγεηα απφ ζράζηκα πιηθά (π.ρ. νπξάλην). Οη γαηάλζξαθεο, ην πεηξέιαην θαη ην θπζηθφ αέξην 1 Σζάγθαξεο, Γ. (2000). Παξαγσγή βηνκάδαο απφ βηνινγηθή θαιιηέξγεηα γιπθνχ ζφξγνπ. Μεηαπηπρηαθή δηαηξηβή. Σκήκα Βηνινγίαο. Παλ/κίνπ Παηξψλ. 8

10 αληηπξνζσπεχνπλ ην ζπκππθλσκέλν ελεξγεηαθφ θπζηθφ πφξν ηεο γεο, ην ζπζζσξεπκέλν ππφιεηκκα δηζεθαηνκκπξίσλ ρξφλσλ θσηνζχλζεζεο. κσο, ε πεηξειατθή θξίζε ην 1973, ε νπνία θαηέζηεζε ζαθέο φηη ηα νξπθηά θαχζηκα δελ είλαη αλεμάληιεηα, θαζψο θαη ε εκθάληζε ησλ πξψησλ ζπκπησκάησλ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, θαη ν ζθεπηηθηζκφο γχξσ απφ ηελ αζθάιεηα ηεο ρξήζεο ησλ ππξεληθψλ θαη ηεο δηάζεζεο ησλ ππξεληθψλ απνβιήησλ, έζηξεςε ην ελδηαθέξνλ ζηε ρξήζε θαη αμηνπνίεζε ελαιιαθηηθψλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο φπσο ε πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα, ε ειηαθή, ε αηνιηθή, ε γεσζεξκηθή, ε ελέξγεηα απφ ηε βηνκάδα θαη ε ελέξγεηα ησλ σθεαλψλ Σν ελεξγεηαθό πξόβιεκα Δλεξγεηαθή Εήηεζε Αλ θαη ηα ηειεπηαία ρξφληα o ξπζκφο αχμεζεο ηνπ πιεζπζκνχ ηεο γεο νινέλα θαη κεηψλεηαη, θαη νη πξνβιέςεηο γηα λα εμαθνινπζεί λα απμάλεηαη ν πιεζπζκφο εκθαλίδνληαη δπζνίσλεο, ε δήηεζε γηα παξαγσγή θαη θαηαλάισζε πεξηζζφηεξεο ελέξγεηαο δηαξθψο απμάλεηαη. Γξάθεκα 1 - Ρπζκόο Αύμεζεο ηνπ Πιεζπζκνύ ηεο Γεο, Πεγή: FAPRI (2000) 9

11 Ζ ζπλνιηθή παγθφζκηα θαηαλάισζε ελέξγεηαο αλακέλεηαη λα απμεζεί κέρξη ην 2025 θαηά 58%, δειαδή απφ 404 ηεηξάθηο εθαηνκκχξηα Btu ην 2001, ζε 640 ηεηξάθηο εθαηνκκχξηα Btu ην ην γξάθεκα 2, θαίλεηαη φηη ππάξρεη κεγάιε αχμεζε ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ ηα αλαπηπζζφκελα έζλε θαη ζπγθεθξηκέλα απφ ηελ αλαπηπζζφκελε Αζία (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο Κίλαο θαη ηεο Ηλδίαο), φπνπ ε απαίηεζε γηα ελέξγεηα αλακέλεηαη λα είλαη κεγαιχηεξε απφ ην δηπιάζην θαηά ην πξψην ηέηαξην ηνπ αηψλα. Γξάθεκα 2 - Παγθόζκηα Καηαλάισζε Δλέξγεηαο αλά Πεξηνρή, χκθσλα κε πξνβιέςεηο ηνπ ΔIA2003a (Energy Information Administration), θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξψησλ 25 ρξφλσλ ηνπ αηψλα πνπ δηαλχνπκε, ζα απμεζεί ε θαηαλάισζε θάζε βαζηθήο ελεξγεηαθήο πεγήο (γξάθεκα 3). Γξάθεκα 3 - Παγθόζκηα Καηαλάισζε Δλέξγεηαο κε Βάζε ηελ Πεγή Δλέξγεηαο,

12 Ζ κειινληηθή δήηεζε γηα ελέξγεηα θαίλεηαη λα θαιχπηεηαη θπξίσο απφ ηα νξπθηά θαχζηκα (πεηξέιαην, θπζηθφ αέξην θαη γαηάλζξαθεο), φπνπ εκθαλίδεηαη θαη ε κεγαιχηεξε αχμεζε ζηε θαηαλάισζε κεηαμχ ησλ πεγψλ ελέξγεηαο, αθνχ αλακέλεηαη φηη νη ηηκέο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ζα παξακείλνπλ ζρεηηθά ρακειέο θαη φηη ην θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ελέξγεηαο απφ άιιεο πεγέο δελ είλαη αθφκα αληαγσληζηηθφ. Σν πεηξέιαην αλακέλεηαη λα παξακείλεη ην θπξίαξρν ελεξγεηαθφ θαχζηκν θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πξνβιεπφκελεο πεξηφδνπ Ζ αχμεζε ηεο θαηαλάισζεο ηνπ πεηξειαίνπ ζηνλ βηνκεραλνπνηεκέλν θφζκν εκθαλίδεηαη θπξίσο ζην ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, φπνπ θαη δελ ππάξρνπλ ζήκεξα δηαζέζηκα ελαιιαθηηθά θαχζηκα γηα λα αληαγσληζηνχλ ηα πξντφληα ηνπ πεηξειαίνπ. Ζ ρξήζε φκσο ηνπ πεηξειαίνπ γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ αλακέλεηαη λα κεησζεί ιφγσ ηεο ζπλερνχο αχμεζεο ηεο ρξήζεο ελαιιαθηηθψλ θαπζίκσλ, φπσο είλαη ην θπζηθφ αέξην. ηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν ε ρξήζε ηνπ πεηξειαίνπ πξφθεηηαη λα απμεζεί ζε φινπο ηνπο ηνκείο, αληίζεηα ην θπζηθφ αέξην, ιφγσ ηεο έιιεηςεο ζε έξγα ππνδνκήο ηα νπνία απαηηνχληαη γηα ηε ρξήζε ηνπ, δελ έρεη επξέσο θαζηεξσζεί ζηηο ρψξεο ηνπ ηξίηνπ θφζκνπ ζε αληίζεζε κε ηηο βηνκεραλνπνηεκέλεο ρψξεο. Σν θπζηθφ αέξην αλακέλεηαη λα είλαη ε πην γξήγνξα αλαπηπζζφκελε πεγή ελέξγεηαο παγθνζκίσο επηηπγράλνληαο εηεζίσο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ , ζηαζεξφ ξπζκφ αχμεζεο 2,8 %, πεξίπνπ δηπιάζην απφ ην ξπζκφ αχμεζεο ηεο ρξήζεο ησλ γαηαλζξάθσλ. Ζ θαηαλάισζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ πξνβιέπεηαη φηη ζα απμεζεί απφ ηα 1 ηξηζεθαηνκκχξηα m 3 ην 2001 ζε 2 ηξηζεθαηνκκχξηα m3 ην 2025, θπξίσο γηα παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Σν γεγνλφο φηη θαίγεηαη πην θαζαξά απφ ην γαηάλζξαθα θαη ην πεηξέιαην θαζηζηά ην θπζηθφ αέξην αθφκα πην ειθπζηηθφ ζηε ρξήζε, θπξίσο γηα ηηο ρψξεο πνπ ελδηαθέξνληαη λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο αεξίσλ πνπ πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Σελ πεξίνδν αλακέλεηαη αχμεζε ζηελ ρξήζε ησλ γαηαλζξάθσλ παγθνζκίσο θαηά 2 δηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο κε εηήζην ξπζκφ αχμεζεο 1,5 %. εκαληηθή κείσζε ζηε ρξήζε ησλ γαηαλζξάθσλ παξαηεξείηαη ήδε ζηηο ρψξεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο θαη ζηε πεξηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ηεο Πξψελ 11

13 νβηεηηθήο Έλσζεο, φπνπ ε ρξήζε ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ σο θαχζηκν γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη άιισλ ρξήζεσλ ζηνλ βηνκεραληθφ θαη θαηαζθεπαζηηθφ ηνκέα, απμάλεηαη δηαξθψο. Χζηφζν, ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν, αλακέλεηαη αθφκα κεγαιχηεξε θαηαλάισζε γαηαλζξάθσλ, κε ηελ Κίλα θαη ηελ Ηλδία λα θαηαιακβάλνπλ ηηο πξψηεο ζέζεηο, αθνχ νη ρψξεο απηέο είλαη πινχζηεο ζε θνηηάζκαηα γαηαλζξάθσλ. Οη δχν απηέο ρψξεο καδί ππνινγίδεηαη φηη θαηέρνπλ ην 86 % ηεο πξνβιεπφκελεο αχμεζεο ζηε ρξήζε ησλ γαηαλζξάθσλ κεηαμχ ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ. ε παγθφζκηα θιίκαθα, ε θαηαλάισζε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πνπ παξάγεηαη απφ ηελ ππξεληθή ελέξγεηα αλακέλεηαη λα απμεζεί απφ 2521 δηζεθαηνκκχξηα θηινβαηψξεο ην 2001 ζε 2737 δηζεθαηνκκχξηα ην Οη βηνκεραλνπνηεκέλεο ρψξεο απνθάζηζαλ λα επαλαπξνζδηνξίζνπλ ηε πνιηηηθή ηνπο φζνλ αθνξά ηα ππξεληθά, θαη λα θαζπζηεξήζνπλ ηα πξνγξάκκαηα απνππξεληθνπνίεζεο ηνπο, ζηνρεχνληαο ζε πςειφηεξνπο ξπζκνχο αμηνπνίεζεο ησλ δπλαηνηήησλ ηεο ππξεληθήο ηερλνινγίαο, ζε ιηγφηεξεο απνζχξζεηο ησλ ππαξρφλησλ ππξεληθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη ζε παξάηαζε ησλ αδεηψλ ιεηηνπξγίαο ησλ ππξεληθψλ ζηαζκψλ παξαγσγήο ελέξγεηαο 2. χκθσλα κε ην International Energy Outlook ηνπ 2003 (EIA2003a), ε παγθφζκηα ππξεληθή δπλακηθφηεηα αλακέλεηαη λα θηάζεη απφ 353 gigawatts ην 2001, ζε 393 gigawatts ην 2015 θαη λα πέζεη ζηα 366 gigawatts ην Ζ κεγαιχηεξε αλάπηπμε ζηε παξαγσγή ππξεληθψλ παξαηεξείηαη ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, φπνπ ε θαηαλάισζε ηνπ ειεθηξηζκνχ πξνεξρφκελνπ απφ ηε ππξεληθή ελέξγεηα πξφθεηηαη λα απμεζεί ηε πεξίνδν κε εηήζην ξπζκφ 4,1 %. Δηδηθφηεξα ζηελ αλαπηπζζφκελε Αζία αλακέλεηαη λα παξαηεξεζεί ε κεγαιχηεξε επέθηαζε ζε λέεο κνλάδεο παξαγσγήο ππξεληθψλ. Σν Φεβξνπάξην ηνπ 2003 ζηα έζλε ηεο αλαπηπζζφκελεο Αζίαο θαηαζθεπάδνληαλ νη 17 απφ ηνπο 35 ππξεληθνχο αληηδξαζηήξεο πνπ βξίζθνληαη ππφ θαηαζθεπή παγθνζκίσο θαη νη νπνίνη θαηαλέκνληαη σο εμήο: 8 ζηελ Ηλδία, 4 ζηε Κίλα, 2 ζηε λφηηα Κνξέα θαη 1 ζηε βφξεηα θαη 2 ζηε Σατβάλ. 2 Κσλζηαληίλνο Γ. Γξαβίιιαο, Αλάπηπμε δηβάζκηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο βηναεξίνπ απφ ζηεξεά απφβιεηα θαη βηνκάδα, Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή, Πάηξα

14 Ζ θαηαλάισζε ειεθηξηζκνχ, ν νπνίνο πξνέξρεηαη απφ ηελ πδξνειεθηξηθή ελέξγεηα θαη άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, αλακέλεηαη λα απμεζεί κε ξπζκφ 1,9 % εηεζίσο. ζν νη ηηκέο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ παξακέλνπλ ζρεηηθά ρακειέο, νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο δελ πξνβιέπεηαη λα γίλνπλ επξέσο αληαγσληζηηθέο θαη ην πνζνζηφ πνπ θαηαιακβάλνπλ ζηε παγθφζκηα ζπλνιηθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο δελ αλακέλεηαη λα απμεζεί θαζψο νη πξνβιέςεηο δείρλνπλ λα πεξηνξίδεηαη ζην 8 % θαηά ηε πεξίνδν Παξφια απηά, αλ θαη ζηηο βηνκεραλνπνηεκέλεο ρψξεο νη ελαιιαθηηθέο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, φπσο ε αηνιηθή ελέξγεηα ζηε Γπηηθή Δπξψπε θαη ε βηνκάδα θαη ε γεσζεξκηθή ελέξγεηα ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο, αλαπηχζζνληαη θαη εμειίζζνληαη κε γξήγνξνπο ξπζκνχο, ε κεγαιχηεξε αλάπηπμε ζηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο πξνέξρεηαη απφ ηα θηιφδνμα θαη κεγάιεο θιίκαθαο αλαπηπμηαθά έξγα παξαγσγήο πδξνειεθηξηθήο ελέξγεηαο, πνπ ήδε θαηαζθεπάδνληαη ή πξφθεηηαη λα θαηαζθεπαζηνχλ ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν θαη ζπγθεθξηκέλα κεηαμχ ησλ εζλψλ ηεο αλαπηπζζφκελεο Αζίαο (Κίλαο, Ηλδίαο, Μαιαηζίαο θαη Βηεηλάκ) Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηώζεηο θαη Δθπνκπέο Γηνμεηδίνπ ηνπ Άλζξαθα Οη βαζηθφηεξεο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο απφ ηε ρξήζε ηνπ πεηξειαίνπ, ησλ γαηαλζξάθσλ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ κε ζθνπφ ηε παξαγσγή ελέξγεηαο είλαη ε επηβάξπλζε ηεο αηκφζθαηξαο κε δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη άιισλ επηβιαβψλ αέξησλ νπζηψλ (φπσο ρισξνθζνξάλζξαθεο, κεζάλην, ππνμείδην ηνπ αδψηνπ θ.α.), απμάλνληαο έηζη ηελ απεηιή γηα ηνλ πιαλήηε θαη γηα ην αλζξψπηλν είδνο απφ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Τπνινγηζκνί δείρλνπλ φηη αλ δε ιεθζνχλ θαηάιιεια κέηξα φζνλ αθνξά ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, νη ζπλέπεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζα δηπιαζηαζηνχλ ζε ιηγφηεξν απφ 50 ρξφληα. Οη ζπλέπεηεο κηαο ηέηνηαο εμέιημεο ζα 3 Κσλζηαληίλνο Γ. Γξαβίιιαο, Αλάπηπμε δηβάζκηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο βηναεξίνπ απφ ζηεξεά απφβιεηα θαη βηνκάδα, Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή, Πάηξα

15 έρνπλ σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηεο γεο θαηά 1,5-6 C, κε απνηέιεζκα ηελ ηήμε ησλ πάγσλ ησλ αξθηηθψλ δσλψλ, ηελ άλνδν ηεο ζηάζκεο ηεο ζάιαζζαο θαηά 0,5-1,5 m, ηε δηαηάξαμε ηνπ θχθινπ ησλ βξνρνπηψζεσλ θαη ρηνλνπηψζεσλ, ην πνιιαπιαζηαζκφ ησλ αθξαίσλ θιηκαηνινγηθψλ θαηλνκέλσλ, θαζψο θαη άιισλ ζνβαξψλ επηπηψζεσλ ζηελ πγεία, ην θπηηθφ θαη δσηθφ θφζκν, ηελ πνιηηηθή, ηελ νηθνλνκία θαη γεληθφηεξα ζε θάζε γήηλε δξαζηεξηφηεηα 4. Έηζη, αθφκα θαη ε ιχζε ηεο εθκεηάιιεπζεο ηνπ κε ζπκβαηηθνχ πεηξειαίνπ, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο κειινληηθήο έιιεηςεο ηνπ ζπκβαηηθνχ αξγνχ πεηξειαίνπ, δελ απνηειεί ηελ πιένλ νξζή επηινγή αθνχ εγθπκνλεί, φπσο αλαθέξζεθε πξνεγνπκέλσο, ζνβαξνχο θηλδχλνπο γηα ην πεξηβάιινλ θαη γηα ηε δηαηήξεζε ηεο δσήο ζηε γε. Δπηπιένλ, ε παξαγσγή ηνπ κε ζπκβαηηθνχ πεηξειαίνπ θαη ε απαξαίηεηε αλαβάζκηζε ηνπ ζε εκπνξεχζηκν θαχζηκν ζα κπνξνχζε λα βιάςεη ην πεξηβάιινλ θαηά ηφπνπο, αθνχ νη δηεξγαζίεο εθκεηάιιεπζεο, κεηαηξνπήο θαη αλαβάζκηζήο ηνπ ζε ζπλζεηηθφ αξγφ πεηξέιαην, παξάγνπλ ηνμηθά βαξέα κέηαιια θαη κεγάιεο πνζφηεηεο ζηεξεψλ θαη φμηλσλ πγξψλ θαη αέξησλ απνβιήησλ. Σα απφβιεηα απηά ζα πξέπεη λα ζπγθεληξψλνληαη, λα θαζαξίδνληαη θαη λα δηαηίζεληαη κε πεξηβαιινληηθά ήπην ηξφπν, ππφ απζηεξνχο πεξηβαιινληηθνχο θαλφλεο, ειέγρνπο θαη λέεο ηαθηηθέο θαη ηξφπνπο δηαρείξηζεο γηα ηελ δηάζεζε κεγάισλ φγθσλ θαη ηέηνηνπ είδνπο ηνμηθψλ απνβιήησλ. Γηα ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ρξήζεο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ θαη ησλ επηπηψζεψλ ηνπο ζην πεξηβάιινλ, θαζψο θαη γηα ην ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζρεδηάδεηαη ε πνιηηηθή θαη νη λφκνη πνπ ζέηνπλ δηαξθψο λέα φξηα, πεξηνξίδνληαο θαη θαηεπζχλνληαο ηελ ρξήζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, έρνπλ ζπζηαζεί παγθφζκηνη νξγαληζκνί πνπ ζπιιέγνπλ θαη αλαιχνπλ δεδνκέλα, θαηαιήγνληαο ζε ρξήζηκα πνξίζκαηα γηα ηελ ελεξγεηαθή θαη πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή ηνπ παξειζφληνο, ην παξφλ θαη ηηο ηάζεηο ηνπ κέιινληνο, ζρεδηάδνληαο θαη πινπνηψληαο απνηειεζκαηηθά πξνγξάκκαηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ ελεξγεηαθνχ θαη πεξηβαιινληηθνχ πξνβιήκαηνο. 4 Γεληεθάθεο, Η.Β. (1999). Αηκνζθαηξηθή Ρχπαλζε: Δπηπηψζεηο, Έιεγρνο & Δλαιιαθηηθέο Σερλνινγίεο. Θεζζαινλίθε: Δθδφζεηο Σδηφια 14

16 Με βάζε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα, ε έθηαζε ηνπ πξνβιήκαηνο θαζψο θαη νη κειινληηθέο πξνβιέςεηο εκθαλίδνληαη δπζνίσλεο θαη απεηιεηηθέο αθνχ νη δείθηεο ησλ ηηκψλ ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζε παγθφζκηα θιίκαθα παξνπζηάδνπλ δηαξθψο απμαλφκελε ηάζε. χκθσλα κε ηα πξνβιεπφκελα επίπεδα θαηαλάισζεο ελέξγεηαο παγθνζκίσο, φπσο παξνπζηάδνληαη ζην International Energy Outlook 2003 (EIA2003a), νη εθπνκπέο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζε παγθφζκηα θιίκαθα πξνβιέπεηαη φηη ζα απμεζνχλ θαηά 3,8 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο άλζξαθν-ηζνδχλακνπ ηε πεξίνδν (ζρήκα 4), δειαδή κε εηήζην ξπζκφ 1,9 %, μεπεξλψληαο ην 2025 ηα επίπεδα εθπνκπψλ ηνπ 1990 θαηά 76 %. Σν πεηξέιαην θαη ην θπζηθφ αέξην θαίλεηαη φηη ζα ζπλεηζθέξνπλ ζην πξφβιεκα ηελ πεξίνδν απηή, θαηά 1,5 θαη 1,3 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο αληίζηνηρα, θαη νη γαηάλζξαθεο ην ππφινηπν 1 δηζεθαηνκκχξην κεηξηθψλ ηφλσλ άλζξαθνηζνδχλακνπ. Οη εθπνκπέο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηηο βηνκεραλνπνηεκέλεο ρψξεο, φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 2.5, αλακέλεηαη απφ ην 2001 κέρξη ην 2025 λα απμεζνχλ θαηά 1,2 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο άλζξαθν-ηζνδχλακνπ θηάλνληαο 4,3 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο ην 2025, αχμεζε πνπ αληηζηνηρεί ζε ξπζκφ πεξίπνπ 1,3 % εηεζίσο. Απφ ην 2020, ηα επίπεδα ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ηεο Κίλαο θαη ηεο Ηλδίαο) αλακέλνληαη λα μεπεξάζνπλ απηά ησλ βηνκεραλνπνηεκέλσλ ρσξψλ, έζησ θαη αλ νη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ζην δηάζηεκα απηφ πξνβιέπεηαη φηη ζα ρξεζηκνπνηνχλ ιηγφηεξε ελέξγεηα απφ ηηο βηνκεραλνπνηεκέλεο ρψξεο. Οη ζπλνιηθέο εθπνκπέο ζηα αλαπηπζζφκελα έζλε πξνβιέπεηαη λα απμεζνχλ ηελ πεξίνδν θαηά 2,3 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο, θηάλνληαο ην 2025 ζπλνιηθά ηα 4,7 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο άλζξαθν-ηζνδχλακνπ, αχμεζε πνπ αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζην 59% ηεο παγθφζκηαο αχμεζεο. Ζ κεγάιε αχμεζε ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηα αλαπηπζζφκελα έζλε νθείιεηαη ελ κέξεη ζηε ζπλερή έληνλε εμάξηεζε ησλ θξαηψλ απηψλ απφ ηνπο γαηάλζξαθεο. ηελ αλαπηπζζφκελε αζηαηηθή πεξηνρή, ε 15

17 νπνία έρεη ην κεγαιχηεξν αλακελφκελν ξπζκφ αλάπηπμεο ζηελ νηθνλνκία θαη ηελ ελέξγεηα, γίλεηαη εθηεηακέλε ρξήζε ησλ γαηαλζξάθσλ, κε απνηέιεζκα ε αχμεζε ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ Γξάθεκα 4 - Δθπνκπέο Γηνμεηδίνπ ηνπ Άλζξαθα Παγθνζκίσο (ζρεηηδόκελεο κε ηελ ελέξγεηα), κε Βάζε ηνλ Σύπν Καπζίκνπ, Πεγή (ζρήκα 2.4, 2.5): International Energy Outlook 2003 άλζξαθα πνπ αληηζηνηρεί ζηε πεξηνρή απηή λα πξνβιέπεηαη φηη ζα θηάζεη απφ ηα 1,6 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθνχο ηφλνπο άλζξαθν-ηζνδχλακνπ ην 2001 ζηα 3,3 δηζεθαηνκκχξηα κεηξηθψλ ηφλσλ ην ηε πεξηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Δπξψπεο θαη ηεο Πξψελ νβηεηηθήο Έλσζεο νη εθπνκπέο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (γξάθεκα 5), δελ αλακέλνληαη λα απμεζνχλ ζεκαληηθά κε ηελ αχμεζε ηεο απαίηεζεο γηα ελέξγεηα, ιφγσ ησλ λέσλ επελδχζεσλ πνπ γίλνληαη ζηε πεξηνρή θαη ιφγσ ηεο ρξήζεο ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ εηο αληηθαηάζηαζε ησλ γαηαλζξάθσλ, θπξίσο ζην ηνκέα ηεο παξαγσγήο ηνπ ειεθηξηζκνχ. 16

18 Γξάθεκα 5 - Δθπνκπέο Γηνμεηδίνπ ηνπ Άλζξαθα Παγθνζκίσο (ζρεηηδόκελεο κε ηελ ελέξγεηα), αλά Πεξηνρή, Πνιηηηθή θαη Πεξηβάιινλ Ζ ιχζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ πξνβιήκαηνο πνπ πξνθχπηεη ιφγσ ηεο ρξήζεο θπξίσο ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε πνιηηηθή ησλ θξαηψλ, απφ φπνπ κέζα απφ ηα πεξηβαιινληηθά πξνγξάκκαηα, ηηο θπβεξλεηηθέο ηαθηηθέο θαη κε ηνλ θαηάιιειν ζρεδηαζκφ ησλ λφκσλ πνπ ηίζεληαη ζε ηζρχ κπνξνχλ λα πεξηνξηζηνχλ ή θαη λα κεησζνχλ νη αέξηεο εθπνκπέο πνπ πξνθαινχλ ηελ ελίζρπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαζψο θαη φιεο ηηο ππφινηπεο πεξηβαιινληηθέο ζπλέπεηεο. ήκεξα, ε δεκηνπξγία θαη ην κέηξν εθαξκνγήο ησλ λφκσλ θαη ησλ ζπκθσληψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επίιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, νξίδνληαη θπξίσο απφ θπβεξλεηηθέο παξεκβάζεηο, ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία, ηελ βηνκεραληθή αλάπηπμε θαζψο θαη απφ άιινπο παξάπιεπξνπο παξάγνληεο, φπσο ε αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο, ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο θ.α. Σν 1992, ζην ζπλέδξην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε (παγθφζκηα ζπλάληεζε θνξπθήο ζην Ρίν ηεο Βξαδηιίαο), φπνπ παξαβξέζεθαλ εθπξφζσπνη ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ Ακεξηθήο (Ζ.Π.Α) θαη άιισλ εζλψλ απφ φιν ηνλ θφζκν, ππήξμε ην ειπηδνθφξν κήλπκα γηα ηε κείσζε θαη ζπγθξάηεζε ησλ αέξησλ εθπνκπψλ πνπ πξνθαινχλ ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηα επίπεδα ηνπ 1990 κέρξη ην έηνο κσο, ην δηεζλέο ζχκθσλν πνπ ππνγξάθεη ζηε παγθφζκηα ζπλάληεζε θνξπθήο δελ ήηαλ λνκηθά 17

19 δεζκεπηηθφ κε απνηέιεζκα πνιιά έζλε ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ Ζ.Π.Α. λα απνηχρνπλ ζην λα αληαπνθξηζνχλ ζηνπο ζηφρνπο πνπ ηέζεθαλ. Δληνχηνηο, κεηά ην 1992 ππήξμαλ θαη άιιεο ζπλαληήζεηο θαη δηαπξαγκαηεχζεηο γχξσ απφ ην ζέκα, κε πην ζεκαληηθή ηε ζπλάληεζε πνπ έιαβε ρψξα ζην Κηφην ηεο Ηαπσλίαο ην Σν απνηέιεζκα απηνχ ηνπ ζπλεδξίνπ ήηαλ ε ππνγξαθή ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην, ζην νπνίν γίλεηαη αλαθνξά ζηηο αλεζπρίεο, ην ελδηαθέξνλ θαη ηηο επζχλεο πνπ έρεη ε θάζε ρψξα, βεβαηψλνληαο φηη φιεο νη ρψξεο ζα πεξηνξίζνπλ ηηο εθπνκπέο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ησλ άιισλ αεξίσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ επηδείλσζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, κεηψλνληαο ζπγθεθξηκέλα ηελ ρξήζε ησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ, φπσο ησλ γαηαλζξάθσλ, ηεο βελδίλεο θαη ηνπ πεηξειαίνπ. Χζηφζν, ην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην δελ θαηέιεγε ζε ζπγθεθξηκέλα ζπκπεξάζκαηα κε απνηέιεζκα νη εθπξφζσπνη ησλ 170 θξαηψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ησλ Ζ.Π.Α.) λα ζπλαληήζνπλ αθφκα κία θνξά ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2000, ζηελ Υάγε ηεο Οιιαλδίαο, πξνθεηκέλνπ λα ζπκπιεξψζνπλ ηα θελά ηνπ πξσηνθφιινπ. Ο ζηφρνο ζηελ Υάγε ήηαλ λα δνζεί ην πεξίγξακκα γηα ην πψο θάζε αλεμάξηεηε ρψξα ζα ζπκκνξθσζεί κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ηέζεθαλ ην κσο, νη δηαπξαγκαηεχζεηο δελ θαηάθεξαλ λα νδεγήζνπλ ζε ζπκθσλία. Πνιινί αλαιπηέο ξίρλνπλ ην βάξνο γηα ηε κε επίηεπμε ζπκθσλίαο ζηηο Ζ.Π.Α. φηαλ ζηηο 13 Μαξηίνπ, 2001, απέξξηςαλ θαη νξηζηηθά πηα ην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, θαζψο έθξηλε φηη ε πξνζπάζεηα γηα κείσζε θαη πεξηνξηζκφ ησλ αεξίσλ πνπ επζχλνληαη γηα ηελ επηδείλσζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ζα είρε αξλεηηθέο επηδξάζεηο ζηελ νηθνλνκία ηεο ρψξαο. 18

20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Ο : ΒΗΟΜΑΕΑ 2.1. Ση είλαη βηνκάδα Με ηνλ φξν βηνκάδα ελλνείηαη θάζε πξφζθαηε νξγαληθή χιε ε νπνία έρεη πξνέιζεη απφ θπηά σο απνηέιεζκα ηεο θσηνζπλζεηηθήο δηεξγαζίαο. Ζ ελέξγεηα απφ βηνκάδα πξνέξρεηαη απφ θπηηθφ πιηθφ, ππνιείκκαηα απφ αγξνηηθέο θαη δαζηθέο θαιιηέξγεηεο, απφ βηνκεραληθά, αζηηθά θαη δσηθά απφβιεηα. Σν ελεξγεηαθφ πεξηερφκελν ηεο βηνκάδαο απφ θπηηθή χιε πξνέξρεηαη αξρηθά απφ ηελ ειηαθή ελέξγεηα ε νπνία δεζκεχεηαη κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο. Καηά ηελ δηάξθεηα ελεξγεηαθψλ κεηαηξνπψλ φπσο ε θαχζε, ε βηνκάδα απειεπζεξψλεη ηελ ελέξγεηα ηεο, ζπρλά κε ηελ κνξθή ζεξκφηεηαο, θαη ν άλζξαθαο νμεηδψλεηαη ζε δηνμείδην ηνπ άλζξαθα αληηθαζηζηψληαο νπζηαζηηθά ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα πνπ είρε παξαιεθζεί απφ ηελ αηκφζθαηξα θαηά ηελ αλάπηπμε ηνπ θπηνχ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα ε ρξήζε ηεο βηνκάδαο γηα παξαγσγή ελέξγεηαο είλαη ε αληίζηξνθε δηαδηθαζία ηεο θσηνζχλζεζεο ε νπνία πεξηγξάθεηαη γεληθά απφ ηελ εμίζσζε: Απφ φιεο ηηο ππφινηπεο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, ε βηνκάδα είλαη ε κνλαδηθή πνπ αληηπξνζσπεχεη απνζεθεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα. Δπηπιένλ είλαη ε κφλε πνπ εκπεξηέρεη άλζξαθα, θαη είλαη ζε ζέζε λα παξάγεη, κεηά απφ επεμεξγαζία, ζηεξεά, πγξά θαη αέξηα θαχζηκα. Ζ βηνκάδα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί είηε άκεζα κε ηελ θαχζε μχισλ γηα ζέξκαλζε θαη καγείξεπκα, είηε έκκεζα κε ηε κεηαηξνπή ηεο ζε θάπνην άιιν πγξφ ή αέξην θαχζηκν, φπσο π.ρ. αηζαλφιε απφ δαραξνθάιακν, ραξνχπη, θαιακπφθη, δαραξφηεπηιν, θ.ι.π. 19

21 Οη ζχγρξνλεο κέζνδνη παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα ρξεζηκνπνηνχληαη ζε κεγάιε θιίκαθα θαη έρνπλ σο ζηφρν λα ππνθαηαζηήζνπλ ηα παξαδνζηαθά θαχζηκα Υξήζε ηεο Βηνκάδαο Γηα ηηο βηνκεραληθέο ρψξεο ε ζχγρξνλε εθκεηάιιεπζε ηεο βηνκάδαο απνηειεί κφλν ην 3% ηεο πξσηνγελνχο ελεξγεηαθήο ηνπο θαηαλάισζεο. ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο φκσο, ν αγξνηηθφο πιεζπζκφο, πνπ απνηειεί ην 50% ηνπ παγθφζκηνπ πιεζπζκνχ, εμαθνινπζεί λα ζηεξίδεηαη ζηελ παξαδνζηαθή βηνκάδα, θπξίσο μχιν, γηα θαχζηκε χιε. ε παγθφζκην επίπεδν ε βηνκάδα αληηπξνζσπεχεη ην 14% ηεο πξσηνγελνχο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο. Ζ θπζηθή βηνκάδα ηεο Γεο απνηειεί κηα ελεξγεηαθή πεγή ηεο ηάμεσο ηνπ 3,000 EJ (Exajoule = ) ζε εηήζηα βάζε, ηεο νπνίαο έλα κηθξφ πνζνζηφ, 2%, ρξεζηκνπνηείηαη σο θαχζηκν. Γελ είλαη βέβαηα δηαζέζηκε πξνο ρξήζε φιε απηή ε πνζφηεηα θαη κάιηζηα ζε έλα βηψζηκν πιαίζην, φκσο κηα αλάιπζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ εθηηκά φηη ε βηνκάδα έρεη ην δπλακηθφ λα ππνζηεξίμεη πεξίπνπ ην ήκηζπ ηεο παγθφζκηαο πξσηνγελνχο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο κέρξη ην Δθαξκνγέο Βηνκάδαο Βηνθαύζηκα Ζ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ φπσο ε αηζαλφιε έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα αληηθαηαζηήζεη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ εηδηθφηεξα ζηηο κεηαθνξέο. Σν παξάδεηγκα ηεο Βξαδηιίαο, ε νπνία απφ ην 1985 παξάγεη αηζαλφιε απφ ην δαραξνθάιακν, έρεη απνδείμεη φηη ην φιν εγρείξεκα είλαη πξαθηηθά δπλαηφ ζε βηνκεραληθή θιίκαθα. ηηο Ζ.Π.Α. θαη ηελ Δπξψπε ε παξαγσγή απμάλεηαη θαη ηα πξντφληα έξρνληαη ζηελ αγνξά σο κίγκαηα, π.ρ. E20 είλαη κίγκα 20% αηζαλφιεο θαη 80% βελδίλεο θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο πεξηζζφηεξεο κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο ρσξίο πξνβιήκαηα. Ζ φιε πξνζπάζεηα ζηεξίδεηαη πξνο ην παξφλ κε επηρνξεγήζεηο, αιιά ζχληνκα, κε ηελ επξεία δηάδνζε ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ (θαιιηέξγεηεο νη νπνίεο κε ηηο θαηάιιειεο κεζφδνπο παξάγνπλ βηνθαχζηκα) θαη ηελ βειηίσζε ηεο ηερλνινγίαο, ηα βηνθαχζηκα αλακέλνληαη λα 20

22 απνθηήζνπλ κηα ζέζε ζηελ αγνξά θαπζίκσλ θαη λα ππνθαηαζηήζνπλ κεξηθψο ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα ύγρξνλεο εθαξκνγέο ηεο βηνελέξγεηαο Γηα λα έρεη κέιινλ ε ελέξγεηα απφ βηνκάδα, πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα θαιχπηεη βαζηθέο αλάγθεο ηνπ ζχγρξνλνπ ηξφπνπ δσήο, π.ρ. δηάθνξεο ελεξγεηαθέο θαηαλαιψζεηο, ζηηο κεηαθνξέο, θ.ι.π. Με ηελ έθθξαζε «ζχγρξνλεο εθαξκνγέο» ελλννχληαη θαζαξέο, άλεηεο, απνδνηηθέο θαη αμηφπηζηεο ρξήζεηο, βηψζηκεο ηφζν ζε νηθνλνκηθφ φζν θαη ζε πεξηβαιινληηθφ επίπεδν. Ήδε ππάξρνπλ πνιιέο ψξηκεο ηερλνινγίεο πνπ κπνξνχλ λα ηθαλνπνηήζνπλ ηέηνηα θξηηήξηα, θαη πνπ δελ είλαη απαξαίηεηα αθξηβφηεξεο ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα εάλ φιεο νη δαπάλεο ζπλππνινγηζηνχλ. Ο εθζπγρξνληζκφο ησλ κεζφδσλ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ βηνκάδα ελζηεξλίδεηαη έλα ζχλνιν δηαθνξεηηθψλ ηερλνινγηψλ πνπ κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ ζε: - εγθαηαζηάζεηο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε θαχζε βηνκάδαο - πγξά θαχζηκα π.ρ. βηναηζαλφιε θαη βηνληίδει - ηερλνινγία παξαγσγήο βηναεξίνπ - βειηησκέλε ηερλνινγία θνχξλσλ καγεηξηθήο. Τπάξρνπλ πνιιέο ζχγρξνλεο εθαξκνγέο ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ παξαθάησ: i. Μηθξέο νηθηαθέο εθαξκνγέο, π.ρ. βειηησκέλνη θνχξλνη καγεηξηθήο, ρξήζε βηναεξίνπ, αηζαλφιε. ii. κεζαίεο βηνκεραληθέο εθαξκνγέο ζε αγξνηθίεο π.ρ. αξηνπνηεία, θεξακηθή. iii. κεγάιεο βηνκεραληθέο εθαξκνγέο, π.ρ. CHP (Combined Heat and Power) / ηαπηφρξνλε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ζέξκαλζεο, κε ηε ρξήζε κεραλψλ θαη ηνπξκπίλσλ. Ζ ηερλνινγηθή αλάπηπμε δεκηνπξγεί πνιιέο λέεο επθαηξίεο γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο εηδηθφηεξα ζηα πςειήο πνηφηεηαο θαχζηκα βαζηζκέλα ζηε βηνκάδα. Μεξηθέο απφ ηηο ζρεηηθέο πξνφδνπο ζηελ παξαγσγή θαη 21

23 ρξήζε βηνελέξγεηαο πεξηιακβάλνπλ παξαγσγή βηναηζαλφιεο, βειηησκέλεο ηερληθέο γηα ηε ζπγθνκηδή, ηε κεηαθνξά θαη ηελ απνζήθεπζε ηεο βηνκάδαο, ζπλερήο δχκσζε, π.ρ. ηαπηφρξνλε εθρχιηζε θαη δχκσζε, βειηησκέλεο δηαδηθαζίεο γηα παξαγσγή αηζαλφιεο απφ θπηηαξηληθφ πιηθφ (ε θπηηαξίλε είλαη ζπζηαηηθφ ησλ θπηηθψλ θπηηαξηθψλ ηνηρσκάησλ), θαιχηεξε ρξήζε ησλ ππνπξντφλησλ, παξαγσγή κεζαλφιεο θαη πδξνγφλνπ απφ βηνκάδα, ηερλνινγία νρεκάησλ κε θπςέιε θαπζίκνπ, θ.ι.π Σερλνινγίεο Βηνκάδαο - Φνχξλνη - φκπεο - ζπζηήκαηα θεληξηθήο ζέξκαλζεο - μήξαλζε γεσξγηθψλ πξντφλησλ - ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ - παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε θαχζε βηνκάδαο Μία ηππηθή κνλάδα ειεθηξνπαξαγσγήο νλνκαζηηθήο ηζρχνο 35 MW κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ 230 GWh/yr κε θαχζε ειαηνππξήλα. Σν θφζηνο ηνπ απαηηνχκελνπ εμνπιηζκνχ εθηηκάηαη ζηα 38 εθαη. επξψ, ην εηήζην ιεηηνπξγηθφ θφζηνο ζηα 4 εθαη. επξψ θαη ην πξνθχπηνλ θφζηνο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηηο 0,049 επξψ/kwh. Ζ απαηηνχκελε βηνκάδα ζε εηήζηα βάζε αθνξά ηφλνπο/έηνο ειαηνππξήλα, δει. ην 80% ηεο εηήζηαο παξαγσγήο. Σν θφζηνο ηεο παξαγφκελεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αλέξρεηαη ζηηο 0,053 επξψ/kwh γηα θιαδηά ειηάο, 0,058 επξψ/kwh γηα θιαδηά ακπέινπ θαη 0,063 επξψ/kwh γηα ζάκλνπο. Σν αληηζηνηρνχλ θφζηνο γηα καδνχη αλέξρεηαη ζηηο 0,059 επξψ/kwh. Ζ βηνκάδα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηε ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ. Έλα ηππηθφ ζεξκνθήπην έθηαζεο 4,000 m2 απαηηεί ζεξκηθή ελέξγεηα 2.1 GWh/yr, ε νπνία κπνξεί λα θαιπθζεί ρξεζηκνπνηψληαο 515 ηφλνη/ έηνο ειαηνππξήλα κε αληηζηνηρνχλ θφζηνο παξαγφκελεο ζεξκηθήο ελέξγεηαο 0,01 επξψ/kwh. 22

24 Ζ κέγηζηε δπλαηή δηείζδπζε ηεο βηνκάδαο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην είλαη 36%, ηε ζηηγκή πνπ ε ππάξρνπζα ζήκεξα δηείζδπζε εθηηκάηαη ζην 22%. ηελ πεξίπησζε εληαηηθήο εθκεηάιιεπζεο ηεο βηνκάδαο, είλαη δπλαηφ λα θαιπθζεί ε ελεξγεηαθή δήηεζε ζηνλ νηθηαθφ ηνκέα θαηά 50%, ζηε γεσξγία θαηά 26%, ελψ ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο έσο θαη 50%. Έλα πην «ξεαιηζηηθφ» θαζνξίδεη ηε δηείζδπζε ηεο βηνκάδαο ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ζην 23-30% Πιενλεθηήκαηα από ηε ρξήζε ηεο βηνκάδαο Ζ βηνκάδα είλαη κηα ηεξάζηηα δεμακελή ελέξγεηαο, απνηειεί ηνλ ηέηαξην ζε κέγεζνο ελεξγεηαθφ πφξν, ζε παγθφζκηα θιίκαθα (14% ηεο θαηαλάισζεο ηεο πδξνγείνπ). κσο, πιελ ηεο Απζηξίαο, ηεο Φηλιαλδίαο θαη ηεο νπεδίαο, ρψξεο ζηηο νπνίεο θαηέρεη ζεκαληηθή ζέζε, ε βηνκάδα ζπκκεηέρεη κφλν ζε πνζνζηφ 2% ζην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο Δπξψπεο. Δπηπιένλ, απνηειεί ελέξγεηα απνζεθεχζηκε θαη φρη θπκαηλφκελε (φηαλ ε παξαγσγή ελέξγεηαο απφ βηνκάδα είλαη εγρψξηα δελ πθίζηαηαη ηηο δηαθπκάλζεηο ηηκήο θαη ηελ αβεβαηφηεηα ηνπ πεηξειαίνπ), κε πνιιά πιενλεθηήκαηα Πιενλεθηήκαηα πνπ θαζηζηνύλ ηε βηνκάδα ειθπζηηθή πεγή ελέξγεηαο: - Ζ βηνκάδα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη σο θαχζηκν κεηψλεη ηελ αλάγθε γηα ζπκβαηηθά θαχζηκα γηα ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο, αηκνχ, θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο γηα ηηο νηθηαθέο, βηνκεραληθέο, θαη γεσξγηθέο ρξήζεηο. - Ζ βηνκάδα είλαη εχθνια δηαζέζηκε θαη κπνξεί λα παξάγεηαη ζπλερψο σο αλαλεψζηκνο πφξνο. - Δθφζνλ ε βηνκάδα είλαη εγρψξηα πεγή ελέξγεηαο, δελ πθίζηαηαη ηηο δηαθπκάλζεηο ηηκήο θαη ηελ αβεβαηφηεηα ηνπ πεηξειαίνπ θαη ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ. H αμηνπνίεζή ηεο ζε ελέξγεηα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηε κείσζε ηεο εμάξηεζεο απφ εηζαγφκελα θαχζηκα θαη βειηίσζε ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ θαζψο θαη ζηελ εμαζθάιηζε ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ. 23

25 - Ζ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο ζε κηα πεξηνρή, απμάλεη ηελ απαζρφιεζε ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο κε ηε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ θαιιηεξγεηψλ (δηάθνξα είδε ειαηνθξάκβεο, ζφξγν, θαιάκη) ηε δεκηνπξγία ελαιιαθηηθψλ αγνξψλ γηα ηηο παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο (ειίαλζνο, θ.ι.π.), θαη ηε ζπγθξάηεζε ηνπ πιεζπζκνχ ζηηο εζηίεο ηνπο, ζπκβάιινληαο έηζη ζηε θνηλσληθφ-νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο. Μειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ε παξαγσγή πγξψλ βηνθαπζίκσλ έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ηφζν ζηνλ αγξνηηθφ φζν θαη ζην βηνκεραληθφ ρψξν. - Οη ελεξγεηαθέο θπηείεο έρνπλ γεληθά κηθξφηεξε πεξηβαιινληηθή επηβάξπλζε απφ ηηο ζπκβαηηθέο αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο, αθνχ νη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα βειηηψλνπλ πξαγκαηηθά ηελ πνηφηεηα ηνπ εδάθνπο ζε αληίζεζε κε ηηο θαιιηέξγεηεο ηξνθίκσλ νη νπνίεο αθαηξνχλ ζξεπηηθά ζηνηρεία απφ ην έδαθνο. Σα δέληξα κε ηηο βαζηέο ξίδεο ηνπο, ηξέθνπλ ην έδαθνο κε άδσην θαη άιιεο ζξεπηηθέο νπζίεο. Γεδνκέλνπ φηη επαλαθπηεχνληαη κφλν θάζε 10 έηε, ρξεηάδνληαη ειάρηζην φξγσκα θαη δελ πξνθαινχλ ηε δηάβξσζε ηνπ εδάθνπο. - Ζ βηνκάδα είλαη κηα αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο θαη ε ρξήζε ηεο δελ ζπλεηζθέξεη ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ επεηδή νη πνζφηεηεο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) πνπ απειεπζεξψλνληαη θαηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο δεζκεχνληαη πάιη απφ ηα θπηά γηα ηε δεκηνπξγία ηεο βηνκάδαο. - Οη αλαπηπζζφκελεο θαιιηέξγεηεο βηνκάδαο παξάγνπλ νμπγφλν θαη ρξεζηκνπνηνχλ δηνμείδην ηνπ άλζξαθα. - Ζ ρξεζηκνπνίεζε ησλ ππνιεηκκάησλ πεξηνξίδεη ηνλ φγθν δηάζεζεο ζθνππηδηψλ θαη ηα πηζαλά πξνβιήκαηα ξχπαλζεο. Ζ ρξήζε ησλ βηνθαπζίκσλ έρεη κηα ζεηξά απφ πιενλεθηήκαηα: - Μείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. o Ζ θαχζε ηεο βηνκάδαο έρεη κεδεληθφ ηζνδχγην δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2). Μπνξεί λα κεηψζεη ηα επίπεδα ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα, θαζψο ιεηηνπξγεί σο ρνάλε, θαη λα 24

26 απμήζεη ηνλ άλζξαθα πνπ είλαη δεζκεπκέλνο ζην έδαθνο (πεξίπνπ 3.2 kg ηζνδχλακνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα αλά θηιφ βηνθαπζίκνπ). o Σα θαχζηκα απφ βηνκάδα έρνπλ ακειεηέα πνζφηεηα ζείνπ θαη ζπλεπψο νη εθπνκπέο δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ πνπ πξνθαινχλ φμηλε βξνρή δελ είλαη ζεκαληηθέο (θαηά 99 % κείσζε ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ). o ε θαηά 39% κείσζε ησλ αησξνχκελσλ ζσκαηηδίσλ, - Σα βηνθαχζηκα απφ γεσξγηθά ππνιείκκαηα κπνξνχλ λα είλαη έλα δεπηεξεχσλ πξντφλ πνπ πξνζζέηεη αμία ζε κηα γεσξγηθή θαιιηέξγεηα. - ηελ Υαβάε ε βελδίλε πνπ πεξηέρεη 10% αηζαλφιε απαιιάζζεηαη 5,4 ζεληο/ γαιφλη ηνπ νκνζπνλδηαθνχ θφξνπ ζηα θαχζηκα. - Ζ εμαζθάιηζε ηεο ελεξγεηαθήο πξνζθνξάο, θαζψο ππάξρεη ηνπηθή παξαγσγή Δλέξγεηα από βηνκάδα θαη ην πεξηβάιινλ Αληίζεηα κε νπνηνδήπνηε άιιν ελεξγεηαθφ πφξν, ε ρξεζηκνπνίεζε ηεο βηνκάδαο γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο είλαη ζπρλά έλαο ηξφπνο απαιιαγήο απφ ηα απφβιεηα απφ βηνκάδα πνπ εηδάιισο ζα δεκηνπξγνχζαλ πεξηβαιινληηθνχο θηλδχλνπο. - Μείσζε ησλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ: Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα Σν δηνμείδην ηνπ άλζξαθα, ην κεζάλην, νη πδξνθζνξάλζξαθεο θαη νξηζκέλα άιια αέξηα νλνκάδνληαη αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ επεηδή παγηδεχνπλ ηε ζεξκφηεηα ζηελ αηκφζθαηξα ηεο γεο. Ζ παγθφζκηα ζπγθέληξσζε CO 2 θαη άιισλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απμάλεηαη ιφγσ ηεο ρξήζεο ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο φπσο ην πεηξέιαην. Έλα θπζηθφ θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, αεξίσλ θαη πδξαηκψλ ζεξκαίλεη ηελ αηκφζθαηξα θαζηζηψληαο ηε γε θαηνηθήζηκε. Δίλαη γεγνλφο φκσο, πσο νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηνλ άλζξσπν έρνπλ επίδξαζε ζην θιίκα, φκσο ην πνζνζηφ θαη ην κέγεζνο ησλ απνηειεζκάησλ ηεο αιιαγήο θιίκαηνο δελ είλαη αθφκα ζαθή. Σα παξαπάλσ αέξηα θαηαζηξέθνπλ ηα νηθνζπζηήκαηα ζηα νπνία ζπκβαίλεη ε δηαδηθαζία ηεο θσηνζχλζεζεο ε νπνία αθαηξεί ην CO 2 απφ ηελ αηκφζθαηξα. 25

27 Σα δέληξα θαη ηα θπηά αθαηξνχλ ηνλ άλζξαθα απφ ηελ αηκφζθαηξα κέζσ ηεο θσηνζχλζεζεο, ζρεκαηίδνληαο λέα βηνκάδα θαζψο αλαπηχζζνληαη. Ο άλζξαθαο απνζεθεχεηαη ζηε βηνκάδα. ηαλ ε βηνκάδα θαίγεηαη, ν άλζξαθαο επηζηξέθεη ζηελ αηκφζθαηξα ππφ κνξθή CO 2. Απηφο ν θχθινο θαζηζηά ηε ρξήζε ηεο βηνκάδαο πεξηβαιινληηθά θηιηθή αθνχ απνθεχγεη ηελ αχμεζε ηνπ θαζαξνχ πνζνχ ηνπ CO 2 ζηελ αηκφζθαηξα (Δηθφλα 1). Δηθόλα 1 - Ο θύθινο ηεο βηνκάδαο Πξνθαλψο δελ ππάξρεη θακία θαζαξή αχμεζε ζην αηκνζθαηξηθφ CO 2 εάλ ε λέα αλάπηπμε ησλ θπηψλ θαη ησλ δέληξσλ αληηθαζηζηά πιήξσο ηε βηνκάδα πνπ θαηαλαιψλεηαη γηα ελέξγεηα. Δληνχηνηο, εάλ ε ζπιινγή ή ε επεμεξγαζία ηεο βηνκάδαο γίλεηαη κε θαηαλάισζε ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ, πξφζζεηε βηνκάδα ζα πξέπεη λα αλαπηπρζεί γηα λα αληηζηαζκίζεη ηνλ άλζξαθα πνπ απειεπζεξψλεηαη απφ ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα. Αληίζεηα, ε θαχζε ησλ θαπζίκσλ θπζηθνχ αεξίνπ, άλζξαθα θαη πεηξειαίνπ γηα ελέξγεηα πξνζζέηεη CO 2 ζηελ αηκφζθαηξα ρσξίο λα ζπκβαίλεη θάπνηα άιιε δηεξγαζία γηα λα ην αθαηξέζεη. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ησλ θαπζίκσλ απφ βηνκάδα αληί ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ κπνξεί λα κεηψζεη ηνλ θίλδπλν ηεο δπζκελνχο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο απφ ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. 26

28 Πξνζηαζία ησλ δαζώλ Σν πιεφλαζκα ηεο βηνκάδαο πνπ ζα κπνξνχζε λα είλαη δηαζέζηκν απφ ην αξαίσκα ησλ αθχζηθα ππεξαλαπηπγκέλσλ δαζηθψλ πεξηνρψλ είλαη έλαο κεγάινο αλαλεψζηκνο ελεξγεηαθφο πφξνο. Οη πξνζεθηηθά θπηεκέλεο δαζηθέο εθηάζεηο κπνξνχλ λα ζπληεξήζνπλ έλα βηφηνπν θαη λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηελ εδαθηθή δηάβξσζε έηζη ψζηε ε ρξήζε ηεο δαζηθήο βηνκάδαο λα κπνξεί λα γίλεη θαηά αεηθνξηθφ ηξφπν 5. Ζ ξχπαλζε ησλ πδάησλ κεηψλεηαη επεηδή ιηγφηεξα ιηπάζκαηα θαη θπηνθάξκαθα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα αλαπηπρζνχλ νη ελεξγεηαθέο ζε ζρέζε κε ηηο θιαζζηθέο θαιιηέξγεηεο, θαη ε δηάβξσζε κεηψλεηαη Παξάγνληεο πνπ επλννύλ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο από βηνκάδα θαη απμάλνπλ ην ελδηαθέξνλ πξνο απηή Παιαηφηεξεο έξεπλεο (έηνο 1998) εθηηκνχζαλ φηη ε θαηαλάισζε βηνκάδαο ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο ησλ αλαπηπζζφκελσλ ρσξψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ φισλ ησλ ηχπσλ βηνκάδαο θαη ηειηθψλ ρξήζεσλ) ήηαλ πεξίπνπ 1 ηφλνο (πγξαζία 15%, 15GJ/t) ην άηνκν/ έηνο θαη πεξίπνπ 0,5 ηφλνο ην άηνκν/ έηνο ζηηο εκηαζηηθέο θαη αζηηθέο πεξηνρέο. Φαίλεηαη φηη ελψ ζε γεληθέο γξακκέο ε παξαδνζηαθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ βηνκάδα κπνξεί ζε κεξηθά κέξε ηνπ θφζκνπ λα κεηψλεηαη, ζε απφιπηνπο φξνπο ην ζπλνιηθφ πνζφ ελέξγεηαο απφ βηνκάδα απμάλεηαη. Οη δηαθνξέο πνπ παξαηεξνχληαη ζηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο απφ βηνκάδα δεκηνπξγνχληαη ιφγσ ηνπ κεγάινπ αξηζκνχ παξαγφλησλ, φπσο ε δηαζεζηκφηεηα ηνπ αλεθνδηαζκνχ, νη θιηκαηνινγηθέο δηαθνξέο, ε αχμεζε ηνπ πιεζπζκνχ, ε θνηλσληθννηθνλνκηθή εμέιημε, πνιηηηζηηθνί παξάγνληεο, θ.ιπ. Σν απμαλφκελν ελδηαθέξνλ ζηελ ελέξγεηα απφ βηνκάδα ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 είλαη απνηέιεζκα ηνπ ζπλδπαζκνχ βαζηθψλ παξαγφλησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ παξαθάησ 6 : 5 europa.eu.int/comm/research /leaflets/energy/el/04.html 6 europa.eu.int/comm/research /leaflets/energy/el/04.html 27

29 - Ραγδαίεο αιιαγέο ζηελ παγθφζκηα αγνξά ελέξγεηαο, ιφγσ ηεο ηδησηηθνπνίεζεο ησλ παξνρέσλ ελέξγεηαο, ηεο απειεπζέξσζεο ηεο αγνξάο, αθνχ επηηπγράλνληαη ρακειφηεξεο αληαγσληζηηθέο ηηκέο, θαιχηεξε πνηφηεηα ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ ελέξγεηαο, έξεπλα θαη αλάπηπμε ζε ηνκείο πνπ αθνξνχλ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο κε ελαιιαθηηθέο πεγέο φπσο π.ρ. βηνκάδα. - κεγαιχηεξε αλαγλψξηζε ηνπ ηξέρνληνο ξφινπ θαη ηεο κειινληηθήο πηζαλήο ζπκβνιήο ηεο βηνκάδαο ζηε ζχγρξνλε ελεξγεηαθή παξαγσγή, πνπ ζπλδπάδεηαη κε έλα γεληθφ ελδηαθέξνλ γηα άιιεο αλαλεψζηκεο ελέξγεηεο (Α.Π.Δ.) - ε δηαζεζηκφηεηα, ε κεηαβιεηφηεηα θαη ε αεηθνξεία ηεο - θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ παγθφζκησλ θαη ηνπηθψλ πεξηβαιινληηθψλ νθειψλ θαη ηνπ αληηιεπηνχ πηζαλνχ ξφινπ ηεο βηνκάδαο ζηε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ θιίκαηνο - ππάξρνπζα θαη πηζαλή ηνπηθή αλάπηπμε θαη επηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο - ηερλνινγηθέο πξφνδνη θαη γλψζε πνπ έρνπλ εμειηρζεί πξφζθαηα ζε πνιιέο πηπρέο ηεο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα θαη άιισλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Δπηπξφζζεηα, ππάξρνπλ άιινη πην εηδηθνί παξάγνληεο πνπ επλννχλ ηελ αλάπηπμε ηεο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα 7 : - απμαλφκελε αλεζπρία κε ηε παγθφζκηα αιιαγή θιίκαηνο πνπ κπνξεί ηειηθά λα νδεγήζεη ζε κηα παγθφζκηα πνιηηηθή γηα ηε κείσζε ηεο ξχπαλζεο. Παξαδείγκαηνο ράξηλ, ε ζπλεδξίαζε ηεο Υάγεο (COP6), παξά ηελ απνηπρία ηεο, θαζηέξσζε ζηαζεξά ηελ ππνζηήξημε γηα ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Τπνζηήξημε ε νπνία ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ηελ αλάπηπμε κηαο λέαο παγθφζκηαο αγνξάο ζηελ θαηεχζπλζε ηεο πεξηβαιινληηθήο πξνζηαζίαο κε ρξήζε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο

30 - απμαλφκελε αλαγλψξηζε ηεο ζπνπδαηφηεηαο ηεο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα, π.ρ. κηα έθζεζε ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο ην 1996 θαηαιήγεη ζην ζπκπέξαζκα φηη «ελεξγεηαθέο πνιηηηθέο ζα πξέπεη λα λνηάδνληαη ηφζν γηα ηνλ αλεθνδηαζκφ θαη ηε ρξήζε ησλ βηνθαπζίκσλ φζν θαη γηα ηα ζχγρξνλα θαχζηκα θαη πξέπεη λα ππνζηεξίμνπλ ηνπο ηξφπνπο γηα λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ηα βηνθαχζηκα απνηειεζκαηηθφηεξα θαη αεηθνξηθά». - αλακελφκελεο απμήζεηο ζηελ ελεξγεηαθή δήηεζε, πνπ ζπλδπάδεηαη κε ηελ ηξέρνπζα ξαγδαία αλάπηπμε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ. Ζ Παγθφζκηα Πεξηβαιινληηθή Τπεξεζία (GEF: Global Environmental Facility) πξνβιέπεη φηη νη αλαπηπζζφκελεο ρψξεο θαη κφλν, ζα ρξεηαζηνχλ ηνπιάρηζηνλ πέληε εθαηνκκχξηα MW ειεθηξηθήο παξαγσγήο ζηα επφκελα 40 έηε, ηα πεξηζζφηεξα απφ ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα παξαζρεζνχλ απφ ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο. Γηα ηα δχν δηζεθαηνκκχξηα αλζξψπνπο πνπ έρνπλ έιιεηςε αμηφπηζηεο ελέξγεηαο, νη πεξηζζφηεξνη απφ ηνπο νπνίνπο βξίζθνληαη ζε απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο κε ιίγεο πξννπηηθέο ζχλδεζεο κε έλα ειεθηξηθφ δίθηπν, νη αλαλεψζηκεο πεγέο παξακέλνπλ κηα απφ ηηο θαιχηεξεο επηινγέο (GEF, 2001) 8. - έλαο απμαλφκελνο αξηζκφο ρσξψλ αλαπηχζζεη θαη εθαξκφδεη ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο ππέξ ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ, κε ηελ ελέξγεηα απφ βηνκάδα λα δηαδξακαηίδεη έλαλ θεληξηθφ ξφιν. - νη πεξηβαιινληηθέο πηέζεηο ζα απμήζνπλ ηελ ηηκή ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ θαζψο νη πεγέο ηνπο κεηψλνληαη. - παξά ην γεγνλφο φηη κεξηθέο ηερλνινγίεο έρνπλ απνηχρεη λα επηβηψζνπλ κέρξη ηηο εκπνξηθέο πξνζδνθίεο, ε ηερλνινγία εμειίζζεηαη γξήγνξα. εκαληηθέο πξφνδνη έρνπλ γίλεη ζηα βηνθαχζηκα θαη απηφ απεηθνλίδεηαη ζηνλ απμαλφκελν αξηζκφ ζχγρξνλσλ εθαξκνγψλ, π.ρ. θαχζηκα αηζαλφιεο πνπ αλακηγλχνληαη κε ηε βελδίλε, ην βηνληίδει, θ.ιπ

31 Μηα ζεκαληηθή πξφθιεζε πνπ παξακέλεη αθφκα είλαη πφζν θαιχηεξα ζα αληηκεησπίζεη ηα πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηηο παξαδνζηαθέο ρξήζεηο ηεο βηνελέξγεηαο. Γηα λα έρεη κέιινλ ε ελέξγεηα απφ βηνκάδα, πξέπεη λα θαιχπηεη ηηο αλάγθεο ησλ αλζξψπσλ, π.ρ. θηελά θαη θαηάιιεια θαχζηκα, θσηηζκφ θ.ιπ. ζε κηα πξνζηηή ηηκή. Δθηφο απφ ηα πνιιά πεξηβαιινληηθά νθέιε, ε βηνκάδα πξνζθέξεη πνιιά νθέιε νηθνλνκηθήο θαη ελεξγεηαθήο αζθάιεηαο. Με ηελ εγρψξηα παξαγσγή θαπζίκσλ, κεηψλνπκε ηελ αλάγθε λα εηζαγάγνπκε πεηξέιαην θαζψο θαη ηελ έθζεζή καο ζηηο δηαξξνέο θαηά ηνλ αλεθνδηαζκφ απφ ηα δεμακελφπινηα κεηαθνξάο ηνπ, νη νπνίεο πξνθαινχλ νηθνινγηθή θαηαζηξνθή. Δπίζεο, νη αγξφηεο θαη νη αγξνηηθέο πεξηνρέο θεξδίδνπλ κηα πνιχηηκε λέα δηέμνδν γηα ηα πξντφληα ηνπο, αθνχ νη θαιιηέξγεηεο ηνπο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη γηα ηελ παξαγσγή βηνκάδαο εθηφο απφ ηελ θαηαλάισζε ηνπο σο ηξφθηκα, ελψ αθφκα θαιιηέξγεηεο νη νπνίεο έρνπλ ράζεη ηελ πξνζνρή πνπ είραλ παιηφηεξα κπνξνχλ κε ηε βηνκάδα λα δηαδξακαηίζνπλ μαλά ζεκαληηθφ ξφιν σο ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο (ζαθραξνχρα θπηά πνπ κεηά απφ δηεξγαζίεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ βηνκάδα). Ζ βηνκάδα ππνζηεξίδεη ήδε ζέζεηο εξγαζίαο ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. Σα εθηελή πξνγξάκκαηα επηρνξήγεζεο θαη γηα ηελ παξαγσγή ηξνθίκσλ θαη γηα ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα έρνπλ δεκηνπξγήζεη έλα νπζηαζηηθφ εκπφδην ζηηο ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο. Οη πεξηβαιινληηθέο δαπάλεο ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ δελ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ ηηκή ηνπο, έηζη ηα νθέιε ηεο βηνκάδαο δελ εθηηκνχληαη φπσο ζα έπξεπε. Αθφκε θαη ε ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ έξεπλα θαη ηελ αλάπηπμε έρεη πεξηνξηζηεί. Έλαο ζπλερήο κχζνο γηα ηελ βηνκάδα είλαη φηη ρξεηάδεηαη πεξηζζφηεξε ελέξγεηα γηα ηελ παξαγσγή θαπζίκσλ απφ βηνκάδα απφ ηελ ελέξγεηα πνπ ηα ίδηα ηα θαχζηκα πεξηέρνπλ. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, ε ηξέρνπζα παξαγσγή αηζαλφιεο ρξεζηκνπνηεί ην θαιακπφθη, κηα απφ ηηο πην εληαηηθέο θαιιηέξγεηεο θαη ζηελ ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηεί κφλν ηελ ςίρα απφ φιν ην θαιακπφθη, θαη κάιηζηα φρη φιε ηελ ςίρα. Αθφκα θη έηζη, απηή ε δηαδηθαζία παξάγεη 50% πεξηζζφηεξε ελέξγεηα απφ φηη ρξεηάδεηαη γηα λα γίλεη ε αηζαλφιε, έηζη είλαη θεξδνθφξα ελεξγεηαθά. Δλ 30

32 ηνχηνηο, ππάξρνπλ πεξηζψξηα βειηηζηνπνίεζεο. Παξάγνληαο αηζαλφιε απφ ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο, ζα κπνξνχζακε λα πάξνπκε 4 κε 5 θνξέο ηελ ελέξγεηα πνπ βάδνπκε, θαη παξάγνληαο ειεθηξηθή ελέξγεηα ζα κπνξνχζακε λα πάξνπκε ίζσο 10 θνξέο ή θαη πεξηζζφηεξν ηελ ελέξγεηα πνπ βάδνπκε. ην κέιινλ, γηα λα γίλεη έλα πξαγκαηηθά αεηθνξηθφ ελεξγεηαθφ ζχζηεκα βηνκάδαο, ζα πξέπεη λα αληηθαηαζηαζνχλ ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα κε θαχζηκα απφ βηνκάδα ή άιιεο αλαλεψζηκεο πεγέο γηα ηε θχηεπζε θαη ηε ζπγθνκηδή ηεο ζνδεηάο. Μηα άιιε ζεκαληηθή εθηίκεζε γηα ηα ελεξγεηαθά ζπζηήκαηα απφ βηνκάδα είλαη φηη ε βηνκάδα πεξηέρεη ιηγφηεξε ελέξγεηα αλά κνλάδα κάδαο ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα. Απηφ ζεκαίλεη φηη ε αθαηέξγαζηε βηνκάδα δελ κπνξεί λα κεηαθεξζεί απνηειεζκαηηθά, φζνλ αθνξά ην θφζηνο, πεξηζζφηεξν απφ πεξίπνπ 50 κίιηα πξνηνχ κεηαηξαπεί ζε θαχζηκν ή ελέξγεηα. Δπίζεο ζεκαίλεη φηη ηα ελεξγεηαθά ζπζηήκαηα απφ βηνκάδα είλαη πηζαλφ λα είλαη κηθξφηεξα απφ ηα αληίζηνηρα ζπζηήκαηα απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, επεηδή είλαη δχζθνιν λα ζπιιερζεί θαη λα ππνβιεζεί ζε επεμεξγαζία κεγάιε πνζφηεηα θαπζίκσλ ζε κηα πεξηνρή. Απηφ έρεη ην πιενλέθηεκα φηη νη ηνπηθέο, αγξνηηθέο θνηλφηεηεο θαη ίζσο αθφκε θαη κεκνλσκέλα αγξνθηήκαηα ζα πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα ζρεδηάζνπλ ελεξγεηαθά ζπζηήκαηα πνπ είλαη απηάξθε, αεηθνξηθά, θαη ηέιεηα πξνζαξκνζκέλα ζηηο αλάγθεο ηνπο Μεηνλεθηήκαηα ζηε ρξήζε βηνκάδαο - Ο απμεκέλνο φγθνο θαη ε κεγάιε πεξηεθηηθφηεηα ζε πγξαζία, ζε ζρέζε κε ηα νξπθηά θαχζηκα δπζρεξαίλνπλ ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο. - Ζ κεγάιε δηαζπνξά θαη ε επνρηαθή παξαγσγή ηεο βηνκάδαο δπζθνιεχνπλ ηελ ζπλερή ηξνθνδνζία κε πξψηε χιε ησλ κνλάδσλ ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο. - Βάζε ησλ παξαπάλσ παξνπζηάδνληαη δπζθνιίεο θαηά ηε ζπιινγή, κεηαθνξά, θαη απνζήθεπζε ηεο βηνκάδαο πνπ απμάλνπλ ην θφζηνο ηεο ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο. 31

33 - Οη ζχγρξνλεο θαη βειηησκέλεο ηερλνινγίεο κεηαηξνπήο ηεο βηνκάδαο απαηηνχλ πςειφ θφζηνο εμνπιηζκνχ, ζπγθξηλφκελεο κε απηφ ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. - Απαηηείηαη πξφζζεηε εξγαζία θαηά ηε ζπγθνκηδή. - Σν έδαθνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηηο ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο κπνξεί λα είλαη ζε δήηεζε γηα άιινπο ιφγνπο, φπσο γηα θαιιηέξγεηα ηξνθίκσλ, ιεθάλεο απνξξνήο, θαηνηθίεο, εμνρηθά ζέξεηξα ή γηα βηνκεραληθή ρξήζε. - Μεξηθά πγξά θαχζηκα, παξάγσγα ηεο βηνκάδαο φπσο ε αηζαλφιε θαη ε κεζαλφιε, πεξηέρνπλ ιηγφηεξε ελέξγεηα αλά γαιφλη απφ ηε βελδίλε. - Απαηηείηαη έξεπλα γηα λα κεησζεί ην θφζηνο παξαγσγήο ησλ θαπζίκσλ πνπ είλαη βαζηζκέλα ζηε βηνκάδα. Δίλαη επξέσο γλσζηφ φηη ε βηνκάδα είλαη κηα πνιχ θαθψο ηεθκεξησκέλε επηζηεκνληθά πεγή ελέξγεηαο, αθνχ ππάξρεη έιιεηςε ζηνηρείσλ θαη κειεηψλ, γεγνλφο πνπ έρεη παξαθσιχζεη ηελ ζσζηή ιήςε απνθάζεσλ φζνλ αθνξά ηελ ελέξγεηα απφ βηνκάδα. Ζ αληθαλφηεηα λα εμεηαζηεί πιήξσο ε εγρψξηα ηθαλφηεηα ησλ πφξσλ ηεο βηνκάδαο θαη ε πηζαλή ζπκβνιή ηεο ζηελ ελέξγεηα θαη ηελ αλάπηπμε είλαη αθφκα έλαο ζνβαξφο πεξηνξηζκφο ζηελ πιήξε πξαγκαηνπνίεζε απηήο ηεο ελεξγεηαθήο δπλαηφηεηαο, παξά ηηο δηάθνξεο πξνζπάζεηεο βειηίσζεο. Χζηφζν, ε αμηνπνίεζή ηεο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα εθφζνλ πξέπεη λα γίλεη επεμεξγαζία κεγάισλ πνζνηήησλ πξψηεο χιεο πνπ απαηηνχληαη γηα λα παξαρζεί επαξθήο θαη απνδνηηθή πνζφηεηα ελέξγεηαο. ήκεξα, ην θφζηνο ηεο παξαγφκελεο απφ βηνκάδα ελέξγεηαο εμαθνινπζεί λα είλαη πςειφ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο Πεξηνξηζκνί ζηε ρξήζε βηνκάδαο Ζ βηνκάδα έρεη κηθξή ελεξγεηαθή ππθλφηεηα θαη ζπλεπψο ε κεηαθνξά ηεο απμάλεη ην θφζηνο θαη κεηψλεη ην θαζαξφ ελεξγεηαθφ πξντφλ. Απαηηνχληαη κεγάινη φγθνη θαη απηφ θάλεη ηελ κεηαθνξά θαη απνζήθεπζε δχζθνιε. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο απηνχ ζα πξέπεη νη εγθαηαζηάζεηο επεμεξγαζίαο 32

34 ηεο βηνκάδαο λα βξίζθνληαη θνληά ζηηο πεγέο βηνκάδαο, φπσο π.ρ. κνλάδα επεμεξγαζίαο μχινπ, ραξηηνχ, θιπ. Ζ εθκεηάιιεπζε ηεο βηνκάδαο έξρεηαη ζε αληίζεζε κε άιιεο ρξήζεηο ηεο γεο, φπσο π.ρ. παξαγσγή ηξνθίκσλ. Παξ' φια απηά ζεσξείηαη φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα, κε ηελ ρξήζε ζχγρξνλσλ γεσξγηθψλ ηερληθψλ, λα γίλνπλ δαζηθέο θαιιηέξγεηεο αθφκα θαη ζε ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο φπσο είλαη απηέο ζηελ Δπξψπε. ην ζεκεξηλφ ζηάδην ε ρξήζε ηεο βηνκάδαο γηα θάπνηεο εθαξκνγέο φπσο παξαγσγή ειεθηξηζκνχ δελ είλαη πιήξσο αληαγσληζηηθή ζε νηθνλνκηθφ επίπεδν. Ζ κείσζε φκσο ηνπ θφζηνπο ηεο παξαγφκελεο απφ βηνκάδα ελέξγεηαο θαη ε ζπλερψο απμαλφκελε κέξηκλα γηα ην πεξηβάιινλ νδεγνχλ ζηελ δηαπίζησζε φηη ε βηνκάδα ζα είλαη ζε ζέζε ζην άκεζν κέιινλ λα δηαδξακαηίζεη έλα ζεκαληηθφ ξφιν σο αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Ζ παξαγσγή θαη ε επεμεξγαζία ηεο βηνκάδαο απαηηεί πνιιέο θνξέο ζεκαληηθή ελεξγεηαθή εηζξνή, φπσο π.ρ. γηα θαχζηκν, γηα αγξνηηθά νρήκαηα, γηα ιηπάζκαηα, κεηψλνληαο θαη' απηφλ ηνλ ηξφπν ην ελεξγεηαθφ ηζνδχγην ηεο εθκεηάιιεπζεο. Τπάξρνπλ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο πνιηηηθνί θαη ζεζκηθνί πεξηνξηζκνί ηεο ρξήζεο βηνκάδαο, φπσο π.ρ. ελεξγεηαθέο πνιηηηθέο, θφξνη, επηρνξεγήζεηο, θιπ. πνπ ελζαξξχλνπλ ηελ ρξήζε ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Σα ζπκβαηηθά θαχζηκα φκσο δελ πεξηέρνπλ ηα πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα ηεο βηνκάδαο, αιιά θαη ησλ άιισλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο Σν κέιινλ ηεο βηνκάδαο Ζ βηνκάδα έρεη ηελ δπλαηφηεηα λα πξνζθέξεη κηα νηθνλνκηθή θαη βηψζηκε ιχζε ζηελ πξνζθνξά ελέξγεηαο, ζπλεηζθέξνληαο παξάιιεια ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Δίλαη θξίζηκεο ζεκαζίαο φκσο ε παξαγσγή βηνκάδαο λα γίλεηαη κε βηψζηκν ηξφπν. Γηα ηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ε πηζαλή ιχζε είλαη ν εθκνληεξληζκφο ηεο ρξήζεο ηεο βηνκάδαο κε ηελ εηζαγσγή θαηάιιειεο ηερλνινγίαο, βειηηψλνληαο ηνλ βαζκφ απφδνζεο ηεο κεηαηξνπήο θαη κεηψλνληαο ην θφζηνο. ην κέιινλ ε ειεθηξνπαξαγσγή κε βηνκάδα ζα πξέπεη λα 33

35 θηλεζεί πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ ζπζηεκάησλ αεξηνζηξνβίισλ θαη αεξηνπνίεζεο, πνπ πξνζθέξνληαη γηα κεγάινπο βαζκνχο απφδνζεο ζηελ κεηαηξνπή θαη ρξήζε. Ζ βηνκάδα είλαη κηα πεγή ελέξγεηαο, πνπ αλαλεψλεηαη ζπλερψο ιφγσ ηεο θσηνζχλζεζεο. Με ηε θσηνζχλζεζε δεζκεχεηαη ε ειηαθή ελέξγεηα θαη κεηαηξέπεηαη ζε ρεκηθή. Καηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο, ε δεζκεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα κεηαηξέπεηαη ζε ζεξκηθή ελψ ην Cu 2 (πνπ δεζκεχεηαη γηα ηελ παξαγσγή ηεο) επηζηξέθεη ζηελ αηκφζθαηξα, θαη ηα αλφξγαλα ζηνηρεία πνπ πεξηέρνληαη ζηελ ηέθξα εκπινπηίδνπλ ην έδαθνο κε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά. ήκεξα, ε ρξήζε ηεο βηνκάδαο, ε νπνία απνηέιεζε ην πξψην ρξεζηκνπνηνχκελν απφ ηνλ άλζξσπν θαχζηκν, θαιχπηεη πεξίπνπ ην 4% ηεο ζπλνιηθήο ελέξγεηαο πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηηο Ζ.Π.Α. θαη ην 45% ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Οη αληίζηνηρεο ηηκέο ηεο Δ.Δ. είλαη 3% θαη 68% (1998), ελψ απηέο ηεο Διιάδαο είλαη 3,3% θαη 5%, αληίζηνηρα. Ζ βηνκάδα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα παξαγσγή πγξψλ θαπζίκσλ (ηα ιεγφκελα βηνθαχζηκα), ηα νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη ηειεπηαία, ζηηο κεηαθνξέο ζε πνιιέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο (Γαιιία, Γεξκαλία, νπεδία, Απζηξία, Ηηαιία, Γαλία) ζηε Βξαδηιία, ζηηο Ζ.Π.Α. θη αιινχ. αθραξνχρα θπηά (ζφξγν, ζαθραξνθάιακν, ζαθραξφηεπηια) ή ακπινχρα θπηά (θαιακπφθη) θαη θπηηαξηλνχρα θπηα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα παξαγσγή αιθννινχρσλ θαπζίκσλ (βηναηζαλφιε) κε αιθννιηθή δχκσζε. Σα βηνθαχζηκα απηά, ρξεζηκνπνηνχληαη ζε θηλεηήξεο εζσηεξηθήο θαχζεσο, ρσξίο ή κε κηθξέο ηξνπνπνηήζεηο. Σα βηνθαχζηκα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε ακηγή, θαζαξή κνξθή ηνπο δειαδή B100/100% (κφλν αηζαλφιε) ή ζε κίγκα κε ζπκβαηηθά θαχζηκα (βηναηζαλφιε κε βελδίλε ηα ιεγφκελα gasohol) κε ζηφρν ηελ ειάηησζε ξχπσλ απφ κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο. ηε Γεξκαλία, κεξηθέο απηνθηλεηνβηνκεραλίεο φπσο ε VW ρξεζηκνπνηνχλ ηα βηνθαχζηκα ζε θαζαξή κνξθή (100%), ελψ έρεη ηεζεί απφ ηελ Δ.Δ. ν ζηφρνο, ε κίμε λα θπκαίλεηαη απφ 5 έσο 10%. Ζ ρξεζηκνπνίεζε ησλ βηνθαπζίκσλ ζηηο κεηαθνξέο παξνπζηάδεη έλα ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα έλαληη ησλ νξπθηψλ 34

36 θαπζίκσλ θαζψο ζηελ πεξίπησζε πνπ δηαξξεχζνπλ, βηνδηαζπψληαη απνθεχγνληαο έηζη ηε ξχπαλζε ηνπ εδάθνπο θαη ηνπ λεξνχ. Γελ παξάγνληαη, νχηε ρξεζηκνπνηνχληαη βηνθαχζηκα ζηηο κεηαθνξέο ζηελ Διιάδα. Οη πιένλ γλσζηέο θαιιηέξγεηεο είλαη απηέο ηνπ δαραξνθάιακνπ θαη ηνπ θαιακπνθηνχ. Σππηθφ παξάδεηγκα είλαη ε Βξαδηιία φπνπ 4 εθαηνκκχξηα απηνθίλεηα ρξεζηκνπνηνχλ αηζαλφιε γηα ηελ θίλεζε ηνπο, ε νπνία παξάγεηαη απφ ην δαραξνθάιακν. Μεγάιεο θιίκαθαο ρξήζε απηψλ ησλ θαιιηεξγεηψλ γίλεηαη θαη ζηελ Δπξψπε, Ζ.Π.Α., Απζηξαιία, φπνπ ε παξαγσγή πγξψλ βηνθαπζίκσλ εληζρχεηαη νηθνλνκηθά 9. εκαληηθά θνλδχιηα έρνπλ δηαηεζεί γηα ηελ εμεξεχλεζε θαη αλάπηπμε κεζφδσλ βέιηηζηεο αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο. Ζ Δ.Δ. ζεσξεί ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο πνιχ ζεκαληηθή θαη γηα απηφ ην ιφγν ηε ζπκπεξηιακβάλεη αλάκεζα ζηηο πξνηεξαηφηεηέο ηεο ζηελ εθπφλεζε πξνγξακκάησλ. Κχξηα κειινληηθά πεδία γηα ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο είλαη ε αχμεζε ηεο ελεξγεηαθήο απφδνζεο, ε ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο επέλδπζεο θαη ιεηηνπξγίαο, ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ θαη ε αμηνπνίεζε ησλ ππνιεηκκάησλ. Οη πφξνη βηνκάδαο είλαη ελδερνκέλσο ε κεγαιχηεξε παγθνζκίσο πεγή ελέξγεηαο θαη ε πην βηψζηκε - έλαο αλαλεψζηκνο πφξνο πνπ πεξηιακβάλεη 220 δηζεθαηνκκχξηα ηφλνπο ζε μεξφ βάξνο (πεξίπνπ EJ) ηεο εηήζηαο αξρηθήο παξαγσγήο. Ζ εηήζηα δπλαηφηεηα βηνελέξγεηαο είλαη πεξίπνπ 2900 EJ (Exajoule=1018 J), αλ θαη κφλν 270 EJ ζα κπνξνχζαλ λα ζεσξεζνχλ δηαζέζηκα ζε βηψζηκε βάζε θαη ζε αληαγσληζηηθέο ηηκέο. Σν πξφβιεκα δελ είλαη ηφζν ε δηαζεζηκφηεηα, φζν ε αεηθνξηθή δηαρείξηζε θαη ε κεηαθνξά ηεο ελέξγεηαο ζε εθείλνπο πνπ ηε ρξεηάδνληαη. Σα ππνιείκκαηα ησλ θαιιηεξγεηψλ είλαη απηήλ ηελ πεξίνδν νη θχξηεο πεγέο βηνελέξγεηαο θαη απηφ ζα ζπλερίζεη λα ζπκβαίλεη βξαρππξφζεζκα ή κεζνπξφζεζκα, κε ηελ αθηεξσκέλε ελεξγεηαθή δαζνπνλία θαη ηηο θαιιηέξγεηεο λα δηαδξακαηίδνπλ έλαλ απμαλφκελν ξφιν καθξνπξφζεζκα. Ζ αλακελφκελε αχμεζε 9 Κσλζηαληίλνο Γ. Γξαβίιιαο, Αλάπηπμε δηβάζκηνπ ζπζηήκαηνο παξαγσγήο βηναεξίνπ απφ ζηεξεά απφβιεηα θαη βηνκάδα, Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή, Πάηξα

37 ηεο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα, ηδηαίηεξα κε ηηο ζχγρξνλεο κνξθέο ηεο, ζα κπνξνχζε λα αζθήζεη ζεκαληηθή επίδξαζε φρη κφλν ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο, αιιά θαη ζηελ πξνψζεζε ηνπ εθζπγρξνληζκνχ ηεο γεσξγίαο, θαη ζηελ αγξνηηθή αλάπηπμε Παγθόζκηα παξαγσγή βηνκάδαο ηνπο παξαθάησ πίλαθεο παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία απφ ηελ WEC (World Energy Council) γηα ην έηνο 2000/2001 απφ δηάθνξνπο ηχπνπο βηνκάδαο ζε παγθφζκηα θιίκαθα γηα ηελ παγθφζκηα παξαγσγή θαπζίκσλ αηζαλφιεο θαη ηηο δηαζέζηκεο πνζφηεηεο ησλ πξψησλ πιψλ. Πίλαθαο 1 - Αξγεληηλή Πίλαθαο 2 - Βξαδηιία * 1000kg δαραξνθάιακνπ = 730 kg ρπκνχ θαιάκσλ / Ά κέζε ρακειή ηηκή ζέξκαλζεο = kj/kg!φπνπ δελ αλαθέξεηαη ε ελέξγεηα αλά πνην ρξνληθφ δηάζηεκα δελ έρεη δνζεί πιεξνθνξία απφ ηελ πεγή 36

38 Πίλαθαο 3 - Καλαδάο Πίλαθαο 4 - Παξαγνπάε Πίλαθαο 5 - Νόηηα Αθξηθή, Πηζαλή παξαγσγή αηζαλόιεο 37

39 Πίλαθαο 6 - Ζλσκέλεο Πνιηηείεο Ακεξηθήο - Καηαλάισζε Αλαλεώζηκεο Δλέξγεηαο ζηηο Ζ.Π.Α. ην 2002 χκθσλα κε ζηνηρεία ηνπ 2002 ε θαηαλνκή ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο ζηηο Ζ.Π.Α. δείρλεη ηελ ρξήζε ηεο βηνκάδαο γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο λα θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε κεηαμχ άιισλ ζπζηεκάησλ φπσο είλαη ηα πδξνειεθηξηθά, ηα θσηνβνιηατθά θαη νη αλεκνγελλήηξηεο. Γξάθεκα 6 - Καηαλνκή Αλαλεώζηκσλ πεγώλ ελέξγεηαο ζηηο Ζ.Π.Α. 38

40 2.10. πλεηζθνξά Βηνκάδαο ζηα Δλεξγεηαθά πζηήκαηα ε παγθφζκην επίπεδν, νη βηνκεραλνπνηεκέλεο ρψξεο παίξλνπλ απφ ηελ βηνκάδα κφλν ην 3% ηεο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο, πεξίπνπ 7 εθαηνκκχξηα TJ ην ρξφλν. ηελ Δπξψπε, ε εθκεηάιιεπζε ηεο βηνκάδαο γηα ρξήζεηο ελέξγεηαο αληηζηνηρεί ζην 3.5% ηεο ζπλνιηθήο ελεξγεηαθήο θαηαλάισζεο. Ζ Φηιαλδία (18%), ε νπεδία (17%) θαη ε Απζηξία (13%) είλαη νη Δπξσπατθέο ρψξεο κε ηνλ πςειφηεξν ξπζκφ εθκεηάιιεπζεο. ηελ Ηηαιία, ε ελέξγεηα πνπ βαζίδεηαη ζηελ βηνκάδα ηθαλνπνηεί κφλν ην 2% ηεο εγρψξηαο ελεξγεηαθήο αλάγθεο. Σέηνηα ζπλεηζθνξά είλαη αξθεηά πην θάησ απφ ηε δηαζέζηκε δπλαηφηεηα θαη είλαη θπξίσο ιφγσ ηνπ ππξελφμπινπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζε εζηίεο θαη ζφκπεο μεπεξαζκέλεο θαη ρακειήο απνδνηηθφηεηαο. ηελ Διιάδα δελ παξάγνληαη νχηε ρξεζηκνπνηνχληαη ηα βηνθαχζηκα ζηηο κεηαθνξέο κέρξη ζήκεξα. 39

41 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ο : ΒΑΗΚΔ ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΒΗΟΜΑΕΑ 3.1. πκπαξαγσγή ειεθηξηζκνύ- ζεξκόηεηαο γηα θάιπςε ησλ αλαγθώλ ζέξκαλζεο- ςύμεο- ειεθηξηζκνύ ζε γεσξγηθέο βηνκεραλίεο Ζ ζπκπαξαγσγή ειεθηξηζκνχ - ζεξκφηεηαο είλαη ε ηαπηφρξνλε παξαγσγή ειεθηξηθήο θαη ζεξκηθήο ελέξγεηαο απφ ηελ ίδηα πνζφηεηα θαπζίκνπ κε ζεκαληηθά κεγαιχηεξν βαζκφ απφδνζεο απφ ηελ αλεμάξηεηε παξαγσγή θαζεκηάο απφ ηηο αλσηέξσ κνξθέο ελέξγεηαο. Ο κεγαιχηεξνο βαζκφο απφδνζεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εθαξκνγήο ζεκαίλεη θαηαλάισζε κηθξφηεξεο πνζφηεηαο θαπζίκσλ γηα ηελ παξαγσγή ηεο ίδηαο πνζφηεηαο ελέξγεηαο κε ζεκαληηθά νηθνλνκηθά θαη πεξηβαιινληηθά νθέιε. Παξάδεηγκα βηνκεραλίαο φπνπ κε ηελ εγθαηάζηαζε κνλάδαο ζπκπαξαγσγήο ππνθαηαζηάζεθαλ, επηηπρψο, ζπκβαηηθά θαχζηκα απφ βηνκάδα, είλαη έλα εθθνθθηζηήξην ζηε Βνησηία.. ε απηφ εθθνθθίδνληαη πεξίπνπ ηφλνη βακβαθηνχ ην ρξφλν θαη απνκέλνπλ 4000 ηφλνη ππνιεηκκάησλ ηα νπνία παιαηφηεξα θαίγνληαλ ζε πχξγνπο απνηέθξσζεο ρσξίο λα ιακβάλνληαη ηα απαξαίηεηα κέηξα, θαη κε κεγάιν θίλδπλν αλάθιεμεο Γξάθεκα 7 - Μνλάδα πκπαξαγσγήο 40

42 Ζ απαξαίηεηε μήξαλζε ηνπ βακβαθηνχ πξηλ ηνλ εθθνθθηζκφ παιαηφηεξα γηλφηαλ κε ηελ θαχζε πεηξειαίνπ θαη ηε δηνρέηεπζε ησλ θαπζαεξίσλ ζην πξνο μήξαλζε βακβάθη, κέρξη ηελ εγθαηάζηαζε ζπζηήκαηνο ζπκπαξαγσγήο. Ζ ηζρχο ηνπ ιέβεηα βηνκάδαο είλαη kcal/h θαη ν παξαγφκελνο αηκφο έρεη πίεζε 10 bar. Σν έξγν πνπ παξάγεηαη θαηά ηελ εθηφλσζε ηνπ αηκνχ ζε έλα ζηξφβηιν, κεηαηξέπεηαη ζηε γελλήηξηα ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα ηζρχνο 500 kw. Μεηά ηελ εθηφλσζή ηνπ, ν αηκφο νδεγείηαη κέζσ ζσιελψζεσλ, ζε ελαιιάθηεο ζεξκφηεηαο, φπνπ ζεξκαίλεηαη ν αέξαο ζηνπο C,ν νπνίνο ελ ζπλερεία, ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ μήξαλζε ηνπ βακβαθηνχ ζε εηδηθνχο πχξγνπο. Μέξνο ηνπ ζεξκνχ αέξα θαηεπζχλεηαη ζην ζπνξειαηνπξγείν, φπνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο πξέζεο αηκνχ γηα ηελ παξαγσγή βακβαθφιαδνπ. Με απηφ ηνλ ηξφπν θαιχπηνληαη νη ζπλνιηθέο αλάγθεο ηεο κνλάδαο ζε ζεξκφηεηα θαη έλα κέξνο ησλ αλαγθψλ ζε ειεθηξηθή ελέξγεηα. Ζ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο θζάλεη ηνπο 630 ηφλνπο πεηξειαίνπ εηεζίσο κε απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ηνπ ηειηθνχ πξντφληνο αιιά θαη ηελ ηαρχηαηε απφζβεζε ηεο αξρηθήο επέλδπζεο, χςνπο δξρ ζε επηά εθθνθθηζηηθέο πεξηφδνπο Θέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ Ζ αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο ζε κνλάδεο παξαγσγήο ζεξκφηεηαο γηα ηε ζέξκαλζε ζεξκνθεπίσλ, απνηειεί κηα θαιή πξφηαζε γηα ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ησλ ζεξκνθεπηαθψλ πξντφλησλ. ην 10% ηεο ζπλνιηθήο επηθάλεηαο ησλ ζεξκνθεπίσλ ζηε ρψξα καο, έρνπλ εγθαηαζηαζεί ιέβεηεο βηνκάδαο κε ρξήζε ππξελφμπινπ, άρπξνπ θαη άιισλ θπηηθψλ ππνιεηκκάησλ σο θαχζηκεο χιεο. Καηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο, ε δεζκεπκέλε ειηαθή ελέξγεηα κεηαηξέπεηαη ζε ζεξκηθή ελψ ην CO 2 (πνπ δεζκεχεηαη γηα ηελ παξαγσγή ηεο) επηζηξέθεη ζηελ αηκφζθαηξα.. Σα αλφξγαλα ζηνηρεία πνπ πεξηέρνληαη ζηελ ηέθξα εκπινπηίδνπλ ην έδαθνο κε ζξεπηηθά ζηνηρεία. 10 Κ.Α.Π.Δ, Δγρεηξίδην Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο- Δλέξγεηα απφ Βηνκάδα,

43 Γξάθεκα 8 - Λέβεηαο Βηνκάδαο Μία ηέηνηα εθαξκνγή ππάξρεη ζην λνκφ εξξψλ ζε έλα ζεξκνθήπην νπσξνθεπεπηηθψλ, έθηαζεο 2 ζηξεκκάησλ φπνπ έρεη εγθαηαζηαζεί ιέβεηαο, ζεξκηθήο ηζρχνο kcal/h φπνπ ρξεζηκνπνηείηαη σο θαχζηκε χιε άρπξν ζηηεξψλ. Ζ εηήζηα εμνηθνλφκεζε πεηξειαίνπ έρεη θζάζεη ηνπο 40 ηφλνπο Σειεζέξκαλζε Ζ ηειεζέξκαλζε (ή ε ηειεςχμε) είλαη ε εθαξκνγή κεζφδσλ θεληξηθήο παξαγσγήο ζεξκφηεηαο (ή ςχμεο) θαη ε δηαλνκή ηεο (ζπλήζσο κε ηελ κνξθή δεζηνχ ή ςπρξνχ λεξνχ) γηα ζέξκαλζε ή ςχμε ζε θαηνηθίεο ή άιιεο εθαξκνγέο. H ζεξκφηεηα κεηαθέξεηαη κε πξν-κνλσκέλν δίθηπν αγσγψλ απφ ην ζηαζκφ πξνο ηα ζεξκαηλφκελα θηίξηα.σα πιενλεθηήκαηα ησλ ηερλνινγηψλ απηψλ είλαη ηφζν πεξηβαιινληηθά ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηνλ θαιχηεξν θαη επθνιφηεξν έιεγρν ηεο θαχζεο πνπ γίλεηαη ζε θεληξηθφ επίπεδν φζν θαη ελεξγεηαθά θαζψο ε θεληξηθή παξαγσγή ελέξγεηαο είλαη δπλαηή κε πιήζνο ηερλνινγηψλ θαη θαπζίκσλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ζέζε θαηέρεη ε βηνκάδα 11. Υαξαθηεξηηηθή

44 εθαξκνγή είλαη ε εγθαηάζηαζε ιέβεηα θαχζεο απνξξηκκάησλ βάκβαθνο γηα ηελ θάιπςε ζεξκηθψλ αλαγθψλ ηεο παξαγσγήο θαη ηειεζέξκαλζεο ηνπ κεραλνζηαζίνπ ησλ "Δθθνθθηζηεξίσλ Μαθεδνλίαο Α.Δ", ην 2002 κε ηελ νπνία επηηεχρζεθε εμνηθνλφκεζε 3 GWh/έηνο ζεξκηθήο ελέξγεηαο. Γξάθεκα 9 - Δλδεηθηηθό δηάγξακκα ηειεζέξκαλζεο από ζηαζκό ειεθηξνπαξαγσγήο Ζ εθαξκνγή ηεο ηειεζέξκαλζεο ζπληειεί ζηελ ελίζρπζε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ηφζν κε ηελ παξνρή θζελφηεξεο ζέξκαλζεο φζν θαη κε ηε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ηεο ηνπηθήο βηνκάδαο. Παξάιιεια δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε ηδηψηεο λα επελδχζνπλ ζηελ θαηαζθεπή ζηαζκψλ παξαγσγήο γηα παξνρή ηειεζέξκαλζε ζε αληαγσληζηηθέο ηηκέο Δλεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο Οη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο είλαη παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ παξαγσγή πγξψλ βηνθαπζίκσλ είηε θπηά πνπ δελ θαιιηεξγνχληαη, πξνο ην παξφλ, εκπνξηθά φπσο ν κίζραλζνο, ε αγξηαγθηλάξα θαη ην θαιάκη πνπ ην ηειηθφ πξντφλ ηνπο πξννξίδεηαη γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο θαη βηνθαπζίκσλ. Οη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο ρσξίδνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο νη νπνίεο είλαη: 43

45 - Δηήζηεο: ζαθραξνχρν ή γιπθφ ζφξγν, ηλψδεο ζφξγν, ειαηνθξάκβε, βξαζζηθή ε αηζηφπηα. - Πνιπεηείο: o Γεσξγηθέο: Αγξηαγθηλάξα, θαιάκη, κίζραλζνο, switchgrass o Γαζηθέο: Δπθάιππηνο, ςεπδαθαθία. Οη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο κπνξνχλ λα δψζνπλ θαχζηκε χιε θαη γηα ηηο άιιεο εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο φπσο αλαθέξζεθαλ ζηηο πξνεγνχκελεο παξαγξάθνπο. Ζ αλάπηπμε ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ είλαη κία πνιχ θαιή ιχζε γηα ηελ ππέξβαζε ηνπ νηθνλνκηθνχ αδηεμφδνπ πνπ αηζζάλνληαη νη Δπξσπαίνη θαη ηδηαίηεξα νη Έιιελεο γεσξγνί φηη έξρεηαη, ιφγσ ηεο ειεχζεξεο εηζαγσγήο αγξνηηθψλ πξντφλησλ απφ ηηο αξρέο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο αιιά θαη ελφςεη ηεο θαηάξγεζεο ησλ θιαζζηθψλ επηδνηήζεσλ Βηνθαύζηκα Καιιηέξγεηεο πνπ είηε πεξηέρνπλ άκπιν ζαλ θχξην ζπζηαηηθφ, φπσο νη παηάηεο θαη ην θαιακπφθη, εθφζνλ πδξνιπζνχλ, θαη κεηαηξαπεί ην πεξηερφκελν άκπιν ζε ζάθραξν, ή θαιιηέξγεηεο ζαθραξνθαιάκσλ, κε θαηάιιειε δηεξγαζία (αλαεξφβηα βηνινγηθή) κεηαηξέπνπλ ην πεξηερφκελν ζάθραξν ζε αιθνφιε θαη απνδίδνπλ ηειηθά αηζαλφιε. Ζ βηναηζαλφιε πνπ πξνθχπηεη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηηο κεηαθνξέο, ζε κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο είηε άκεζα ζε θαηάιιεια ηξνπνπνηεκέλεο κεραλέο είηε έκκεζα κε ηε ρξήζε κηγκάησλ απηήο κε βελδίλε θαηά 10%- 20%, δίρσο κεηαηξνπή ηνπ θηλεηήξα. Βηνθαχζηκα, επίζεο εμάγνληαη απφ ζηειέρε θπηψλ ζπλεζηζκέλσλ θαιιηεξγεηψλ ζηνλ Διιαδηθφ ρψξν, φπσο ην βακβάθη, ν ειίαλζνο, ν θαπλφο, δεκεηξηαθά θαη θαιακπφθη «Σν Βήκα ηεο Κπξηαθήο». «Έλζεην Science», (06/02/2005) 13 Γεξάζηκνο Μαξηδφπνπινο, «Α.Π.Δ., Σερλνινγηθέο Δθαξκνγέο ζηε Γεσξγία», Παλεπηζηεκηαθφ χγγξακκα ΑΠΘ,

46 πσο αλαθέξζεθε νη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο ζπλεηζθέξνπλ ζεκαληηθά ζηελ παξαγσγή βηνθαπζίκσλ. Ζ κείσζε ηνπ θφζηνπο κεηαθνξάο ηεο βηνκάδαο θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο ελέξγεηαο πνπ ζα παξαρζεί πξνυπνζέηνπλ ηε δεκηνπξγία κνλάδσλ δηχιηζεο βηνκάδαο ζε κηθξή απφζηαζε απφ ηελ πεγή θαη άξα ζπληεινχλ ζηελ αλάπηπμε ηεο αγξνηηθήο πεξηνρήο Γηαρείξηζε ησλ δσηθώλ ιπκάησλ κε ζύγρξνλεο βηνηερλνινγηθέο κεζόδνπο Αλαεξόβηα επεμεξγαζία δσηθώλ ιπκάησλ - Παξαγσγή βηναεξίνπ Σν βηναέξην, παξάγεηαη απφ ηελ αλαεξφβηα ρψλεπζε θηελνηξνθηθψλ θπξίσο απνβιήησλ (ιχκαηα απφ ρνηξνζηάζηα, βνπζηάζηα). Απνηειείηαη απφ 65% κεζάλην θαη 35% δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη κπνξεί λα αμηνπνηεζεί ελεξγεηαθά, κέζσ ηεο ηξνθνδνζίαο ηνπ ζε κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο, ζε θαπζηήξεο αεξίνπ ή ζε αεξνζηξφβηιν γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ζεξκφηεηαο. Γξάθεκα 10 - Δλδεηθηηθό δηάγξακκα εγθαηάζηαζεο αμηνπνίεζεο βηναεξίνπ 14 Δπξ.Λφεο, Δηζήγεζε,Α' Παλειιήλην πλέδξην Δλαιιαθηηθψλ Καπζίκσλ,

47 Σν βηναέξην, κε ηελ θαηάιιειε επεμεξγαζία θαη αλαβάζκηζε, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη σο θαχζηκν κεηαθνξψλ, κε ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθή ηηκή. ηε νπεδία ήδε αξθεηά νρήκαηα θηλνχληαη κε κεζάλην θαη ιεηηνπξγνχλ ζηαζκνί δηαλνκήο βηναεξίνπ. Παξάιιεια, ην αλαβαζκηζκέλν βηναέξην κπνξεί λα δηνρεηεπζεί ζην δίθηπν ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, φπσο πιένλ γίλεηαη ζηελ Οιιαλδία, ηε νπεδία θαη ηελ Διβεηία θαη λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ειεθηξηθή θαη ζεξκηθή ελέξγεηα. Πεηξακαηηθά ρξεζηκνπνηείηαη θαη γηα παξαγσγή Ζ 2, ηξνθνδνηψληαο θπςέιεο θαπζίκνπ (fuel cells ). Ζ αλάπηπμε θαη εγθαηάζηαζε ηερλνινγηψλ βηναεξίνπ, απνηειεί κία ελαιιαθηηθή ιχζε κε ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα, θαζψο πξνζθέξεη πεξηβαιινληηθά θηιηθή ελέξγεηα θαη ηαπηφρξνλα επηιχεη ην ζπλερψο δηνγθνχκελν πξφβιεκα ηεο δηάζεζεο ησλ ιπκάησλ. Έλα άιιν ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ φθεινο απνηειεί ε παξαγσγή πξντφληνο θαηάιιεινπ γηα δσνηξνθή, σο ππνθαηάζηαηνπ ηνπ βακβαθάιεπξνπ, πνπ πξνέξρεηαη απφ ηελ απνμήξαλζε ηνπ επεμεξγαζκέλνπ αλαεξφβηα πιηθνχ ζε ζεξκνθξαζία 65 0 C. Με ην πξντφλ απηφ παξέρνληαη ζηα δψα πξσηεΐλεο θαη ππνθαζηζηνχληαη άιιεο δσνηξνθέο Παξαγσγή πδξνγόλνπ Σν πδξνγφλν έρεη ραξαθηεξηζζεί απφ πνιινχο σο ην θαχζηκν ηνπ κέιινληνο θαη φρη άδηθα, εμαηηίαο ηεο πςειήο ελεξγεηαθήο ηνπ αμίαο (162kJ/g), θαη ηνπ φηη είλαη θαζαξφ θαχζηκν, ε θαχζε ηνπ παξάγεη κφλν λεξφ, ζε αληίζεζε κε ηα νξγαληθά θαχζηκα πνπ παξάγνπλ θαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (ππεχζπλν γηα ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ). Πξνο ην παξφλ ην πδξνγφλν παξάγεηαη θπξίσο απφ πεηξειατθνχο πδξνγνλάλζξαθεο, κε απνηέιεζκα ε παξαγσγή ηνπ λα έρεη απμεκέλν θφζηνο. Δίλαη γλσζηφ φηη ην πδξνγφλν απνηειεί ελδηάκεζν πξντφλ ηεο αλαεξφβηαο επεμεξγαζίαο ησλ νξγαληθψλ νπζηψλ κε ηειηθφ πξντφλ ηελ παξαγσγή κεζαλίνπ. Πξφζθαηα μεθίλεζαλ έξεπλεο ζηελ αλαεξφβηα παξαγσγή πδξνγφλνπ 15 Γεξάζηκνο Μαξηδφπνπινο, «Δθκεράληζε Κηελνηξνθηθψλ Μνλάδσλ θαη Γηαρείξηζε Λπκάησλ», Παλεπηζηεκηαθφ χγγξακκα ΑΠΘ,

48 ρξεζηκνπνηψληαο δηάθνξεο κεζφδνπο δηαθνπήο ηεο κεζαλνγέλεζεο ( ρακειφ ph, αλαζηνιείο κεζαλνγέλεζεο), ην ππφζηξσκα πνπ έγηλαλ νη έξεπλεο ήηαλ ε γιπθφδε θαζψο θαη νηθηαθά απφβιεηα. Ζ αλαεξφβηα παξαγσγή πδξνγφλνπ απφ δσηθά απφβιεηα δελ έρεη επηηεπρζεί αθφκε ιφγσ ηεο πςειήο δπζθνιίαο λα δηαθνπεί ε κεζαλνγέλεζε πνπ ζπληειείηε ζε απηά. Σν εξγαζηήξην Δλαιιαθηηθψλ Δλεξγεηαθψλ Πφξσλ ζηε Γεσξγία ζέινληαο λα ζπκβάιεη θαη απηφ ζηελ έξεπλα γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή πδξνγφλνπ έρεη μεθηλήζεη πεηξάκαηα ζηνλ ηνκέα απηφλ ρξεζηκνπνηψληαο δσηθά απφβιεηα Κνκπνζηνπνίεζε Ζ «θνκπνζηνπνίεζε» είλαη κηα απιή δηαδηθαζία αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο, κε ηελ κεηαηξνπή ηεο ζε ελεξγφ νξγαληθφ ιίπαζκα (θνκπφζηα). Οξγαληθά θπζηθά πιηθά ζπγθεληξψλνληαη, ηεκαρίδνληαη θαη αθήλνληαη λα ρσλέςνπλ (λα απνζπληεζνχλ) κε ηε βνήζεηα ησλ κηθξννξγαληζκψλ πνπ ππάξρνπλ παληνχ ζηε θχζε. Ο ηεκαρηζκφο ησλ πιηθψλ είλαη απαξαίηεηνο γηαηί α) κεηψλεηαη ν φγθνο ηνπ πιηθνχ, β) γίλεηαη δπλαηή ε αλάκημε θαη ν ρεηξηζκφο ησλ εηεξνγελψλ πιηθψλ θαη γ) απμάλεηαη ε δξαζηηθή επηθάλεηα ψζηε ε θνκπνζηνπνίεζε λα είλαη πιήξεο θαη λα γίλεηαη ζηνλ ειάρηζην ρξφλν (ην πνιχ 6 κήλεο). Ζ ρσλεκέλε ψξηκε θνκπφζηα είλαη θνξέαο γνληκφηεηαο, αζχγθξηηα θαιχηεξε αθφκα θαη απφ ηελ ηχξθε σο βειηησηηθφ ηνπ εδάθνπο. Με ηε ρξήζε ηεο θνκπφζηαο: - Αμηνπνηνχκε πνιχηηκε νξγαληθή χιε γηα ηελ καθξνπξφζεζκε αχμεζε ηεο γνληκφηεηαο ησλ εδαθψλ. - Δπεηδή απνθεχγεηαη ε θαχζε ησλ ππνιεηκκάησλ, κεηψλεηαη ν θίλδπλνο ησλ ππξθαγηψλ θαη πεξηνξίδεηαη ε αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε θαη ην πξφβιεκα ηεο δηάζεζεο ησλ νξγαληθψλ απνξξηκκάησλ απφ ηηο κνλάδεο δσηθήο παξαγσγήο. - Δμνηθνλνκνχκε ελέξγεηα, ρξήκα θαη εξγαζία (ελεξγεηαθέο εηζξνέο), γηαηί κε ηε ζσζηή εθαξκνγή ηεο θνκπφζηαο δηεπθνιχλνληαη ή πεξηνξίδνληαη νξηζκέλεο θαιιηεξγεηηθέο επεκβάζεηο φπσο βνηαλίζκαηα, ζθαιίζκαηα, 47

49 άξδεπζε ελψ παξάιιεια πεηπραίλνπκε αλψηεξε πνηφηεηα πξντφλησλ (ζξεπηηθή αμία, γεχζε, άξσκα, αληνρή). - πληεινχκε ζηελ πξνζηαζία ησλ ππφγεησλ λεξψλ, ησλ πδάηηλσλ απνδεθηψλ θαη ηεο ζάιαζζαο απφ ηνλ επηξνθηζκφ θαη εμνηθνλνκνχκε πνιχηηκν λεξφ. - πκπεξάζκαηα Πξψην ζπκπέξαζκα καο είλαη φηη κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ θπηηθψλ θαη δσηθψλ ππνιεηκκάησλ αθελφο κελ απνθεχγεηαη ην νηθνλνκηθφ θαη πεξηβαιινληηθφ θφζηνο κεηαθνξάο, απνζήθεπζεο θαη αλεμέιεγθηεο θαχζεο ηνπο, αθ' εηέξνπ δε, κε ηελ θάιπςε αλαγθψλ ζε ζεξκφηεηα, ειεθηξηζκφ θαη ηελ παξαγσγή θαη ρξήζε ησλ πξντφλησλ πνπ πξνθχπηνπλ (βηναέξην, βηνθαχζηκα, θνκπφζη, δσηθέο ηξνθέο θ.α) εμνηθνλνκνχκε ζεκαληηθά πνζά ελέξγεηαο θαη άιισλ ρξήζηκσλ πιψλ φπσο είλαη ηα ιηπάζκαηα θαη νη δσνηξνθέο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ε βηνκάδα ιεηηνπξγεί σο κηα ελαιιαθηηθή, αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο πνπ ζπληειεί ζηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ. Γεπηεξν ζπκπέξαζκα καο είλαη φηη νη εθαξκνγέο ηεο βηνκάδαο εμππεξεηνχλ απφιπηα ηηο βαζηθέο αξρέο αλάπηπμεο ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ. Ζ αλαλεσζηκφηεηα ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ε ελεξγεηαθή απηνλνκία είλαη θεληξηθνί άμνλεο κηαο αεηθφξνπ πνιηηηθήο φηαλ πξαγκαηνπνηνχληαη ζπζηεκαηηθά ζηε βάζε ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ. Ο αγξνηηθφο ρψξνο θαη ηδηαίηεξα νη ρξήζεηο ηεο βηνκάδαο απνηεινχλ θξίζηκα πεδία γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ πνπ έρεη ζέζεη ε Δπξσπατθή Έλσζε γηα ηηο ΑΠΔ ην 2010: λα θαιχςνπλ πνζνζηφ 12% ηεο αθαζάξηζηεο ελεξγεηαθήο δήηεζεο. Οη εθαξκνγέο βηνκάδαο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζηελ πεξηθέξεηα θαη γηα αχμεζε ησλ αγξνηηθψλ εηζνδεκάησλ επηδξψληαο παξάιιεια, ζεηηθά, ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ αμηνπνίεζε ησλ γεσξγηθψλ θαη δαζηθψλ ππνιεηκκάησλ αιιά ηδηαίηεξα ε αλάπηπμε ησλ ελεξγεηαθψλ θαιιηεξγεηψλ ζα πξνθαιέζνπλ ηε δεκηνπξγία ηνπηθψλ κνλάδσλ δηχιηζεο ή θαη θαχζεο βηνκάδαο ηνλψλνληαο ηνπο ηνκείο ηεο 48

50 νηθνλνκίαο, ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ πεξηθέξεηα. Οη ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο πξέπεη λα γίλεη αληηιεπηφ φηη απνηεινχλ ηε δηέμνδν ηνπ Έιιελα αγξφηε. Δίλαη ην κέιινλ ηεο ειιεληθήο γεσξγίαο. 49

51 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ο : ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΚΑΗ ΤΜΠΑΡΑΓΧΓΖ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ 4.1. ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑΚΖ ΑΞΗΟΠΟΗΖΖ ΒΗΟΜΑΕΑ ΚΑΗ ΕΧΗΚΧΝ ΤΠΟΠΡΟΨΟΝΣΧΝ - ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΔ ΔΞΔΛΗΞΔΗ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΖΛΔΚΣΡΟΠΑΡΑΓΧΓΖ ην παξφλ θείκελν παξνπζηάδνληαη ηξεηο εγθαηεζηεκέλεο κνλάδεο θαχζεο θαη ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο ζηεξεψλ, κε ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ. Οη δχν κνλάδεο είλαη ελ ιεηηνπξγία, εμαζθαιίδνληαο ελεξγεηαθή απηνδπλακία, ζε δχν εγρψξηεο βηνκεραληθέο κνλάδεο, κε ζεκαληηθή παξνπζία ε θαζεκία ζηνλ θιάδν ηεο. Ζ πξψηε κνλάδα εγθαηαζηάζεθε ζε εξγνζηάζην επεμεξγαζίαο θαη παξαγσγήο μπιείαο, θαη αθνξά ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε ππνιεηκκάησλ θνξκνπιαηείαο (μπιείαο). Γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο αμηνπνηείηαη έλα βηνκεραληθφ ππνπξντφλ βηνκάδαο άλεπ εκπνξηθήο αμίαο, αληηθαζηζηψληαο ζεκαληηθέο πνζφηεηεο νξπθηψλ θαπζίκσλ. Ζ δεχηεξε κνλάδα εγθαηαζηάζεθε ζε εξγνζηάζην ζθαγήο πηελψλ θαη παξαγσγήο ηξνθίκσλ, θαη αθνξά ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε κεηαπνηεκέλσλ ππνιεηκκάησλ πηελνζθαγείνπ (πηελάιεπξν). Γηα ηελ πινπνίεζε ηεο πξσηνπνξηαθήο απηήο εθαξκνγήο θαχζεο πηελάιεπξνπ, πξαγκαηνπνηήζεθαλ εξγαζηεξηαθέο αλαιχζεηο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θπζηθνρεκηθψλ ηδηνηήησλ ηνπ θαπζίκνπ θαη ησλ πξντφλησλ θαχζεο. Δπίζεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο εθαξκνδφκελεο ηερλνινγίαο δηεμήρζεζαλ κεηξήζεηο ζχζηαζεο θαπζαεξίνπ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ θαη ησλ ζπγθεληξψζεσλ δηνμηλψλ θαη θνπξαλίσλ ζε θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο. Ζ ηξίηε εθαξκνγή αθνξά ηελ ελ εμειίμεη θαηαζθεπή έξγνπ ζπκπαξαγσγήο, ζε βηνκεραλία παξαγσγήο ηλνζαλίδσλ. 50

52 Μνλάδα Δλεξγεηαθήο Αμηνπνίεζεο Τπνιεηκκάησλ Ξπιείαο ε βηνκεραλίεο επεμεξγαζίαο πξντφλησλ θπηηθήο, αγξνηηθήο θαη δαζηθήο πξνέιεπζεο, ε χπαξμε ελεξγεηαθνχ δπλακηθνχ βηνκάδαο επαξθνχο γηα ηελ θάιπςε ησλ ζεξκηθψλ αλαγθψλ ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο, απνηειεί ζεκαληηθφ θίλεηξν γηα ηελ πινπνίεζε έξγσλ ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο βηνκάδαο. Σέηνηνπ είδνπο επελδχζεηο παξνπζηάδνπλ εμαηξεηηθά κηθξφ ρξφλν απφζβεζεο, θαζψο ηα νηθνλνκηθά νθέιε είλαη άκεζα θαη πξνθχπηνπλ απφ ηελ αληηθαηάζηαζε ησλ ηζνδπλάκσλ θαηαλαιηζθφκελσλ πνζνηήησλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. Ζ κνλάδα επεμεξγαζίαο μπιείαο ηεο «SHELMAN» ζηε Β.Η.Π.Δ Κνκνηελήο επεμεξγάδεηαη πνζφηεηεο μπιείαο γηα ηελ παξαγσγή κνξηνζαλίδαο. Οη πνζφηεηεο απνξξηκκάησλ μπιείαο νη νπνίεο πξνθχπηνπλ θαηά ηε ζηνίβαμε θαη ελ ζπλερεία ηε κεηαθνξά ηεο μπιείαο πξνο επεμεξγαζία, απνηειεί ζεκαληηθή πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ πιήξε θάιπςε ησλ ζεξκηθψλ θνξηίσλ ηεο βηνκεραλίαο. Ζ ζεκαληηθή αλνκνηνκνξθία ζε κέγεζνο θαη ζρήκα ηεο θαχζηκεο χιεο, θαζψο θαη ε χπαξμε αδξαλψλ πιηθψλ (πέηξεο, ζίδεξα θιπ.) πξνυπνζέηεη θαηαξρήλ ηελ αλάπηπμε θαηάιιεινπ ζπζηήκαηνο δηαρσξηζκνχ θαη απηφκαηεο θαη ζπλερνχο ηξνθνδνζίαο θαπζίκνπ. Σα θπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θαχζηκεο χιεο δίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 1. Πίλαθαο 15: Φπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά απνξξηκκάησλ θνξκνπιαηείαο Αλψηεξε ζεξκνγφλνο δχλακε [kj/kg] (ζε μεξή βάζε) Τγξαζία [% θ.β.] (ζε πγξή βάζε) 50 % Σέθξα [% θ.β.] (ζε πγξή βάζε) 10 % Καχζηκε χιε [% θ.β.] (ζε πγξή βάζε) 40 % Απφ ηελ απεηθφληζε ησλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ (πγξαζία, ηέθξα θαη θαχζηκε χιε) ζην δηάγξακκα Tanner απηνδηαηεξνχκελεο θαχζεο, γίλεηαη θαλεξφ φηη ε επίηεπμε ζπλερνχο θαχζεο ρσξίο ηελ έγρπζε ζπκπιεξσκαηηθνχ θαπζίκνπ είλαη κφλνλ νξηαθά εθηθηή. Σα πςειά πνζνζηά πγξαζίαο θαη ηέθξαο, θαζηζηνχλ αλαγθαία ηελ εθαξκνγή ηεο αλάινγεο γεσκεηξίαο θαη ηερλνινγίαο εζράξαο θαη 51

53 ζαιάκνπ θαχζεο, έηζη ψζηε λα επηηπγράλεηαη μήξαλζε ηνπ θαπζίκνπ πξηλ ηελ θαχζε, θαζψο θαη απηφκαηε, ζπλερήο απνκάθξπλζε ηεο παξαγφκελεο ηέθξαο. Ζ ηξνθνδνζία ηνπ απαηηνχκελνπ αέξα θαχζεο θαη ε επαξθήο αλάκημε ηνπ κε ην ζηεξεφ θαχζηκν, είλαη επίζεο θξίζηκνη παξάγνληεο γηα ηελ επίηεπμε απνηειεζκαηηθήο ελεξγεηαθήο θαη πεξηβαιινληηθήο ιεηηνπξγίαο. Γηα ηελ θάιπςε ησλ ζεξκηθψλ αλαγθψλ ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο ηεο βηνκεραλίαο, εγθαηαζηάζεθε κνλάδα θαχζεο απνξξηκκάησλ μπιείαο θνξκνπιαηείαο κε ιέβεηεο δηαζεξκηθνχ ειαίνπ, ζπλνιηθήο ζεξκηθήο ηζρχνο 6,5 MW. Δηθόλα 2 - Λέβεηεο δηαζεξκηθνύ ειαίνπ / 6,5 MW κε θαύζηκν απνξξίκκαηα μπιείαο 52

54 Δηθόλα 3 - Πεξηβάιινλ ειέγρνπ ιεβεηνζηαζίνπ Μνλάδα Δλεξγεηαθήο Αμηνπνίεζεο Εσηθώλ Τπνπξντόλησλ Ζ δηάζεζε ησλ δσηθψλ απνβιήησλ απνηειεί έλα δήηεκα ην νπνίν αλέθπςε πξφζθαηα, κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ Καλνληζκνχ 1774/2002 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 3εο Οθησβξίνπ 2002 [1]. Βάζεη ηνπ θαλνληζκνχ απηνχ, ηα κεηαπνηεκέλα δσηθά απφβιεηα απαγνξεχεηαη πιένλ λα δηαηίζεληαη σο δσνηξνθέο ζε δψα ηα νπνία απνηεινχλ κέξνο ηεο δηαηξνθηθήο αιπζίδαο ηνπ αλζξψπνπ (ρνίξνπο, βννεηδή, πνπιεξηθά θιπ). Ζ εθαξκνγή ηνπ θαλνληζκνχ νδήγεζε ζηε ζπξξίθλσζε ηεο αγνξάο δηάζεζεο ησλ δσηθψλ απνβιήησλ θαη ζηελ επαθφινπζε πηψζε ηεο εκπνξηθήο ηνπο αμίαο, κε άκεζν αληίθηππν ζηηο κνλάδεο ζθαγήο δψσλ θαη πηελψλ, ζηηο νπνίεο παξάγνληαη ζεκαληηθέο πνζφηεηεο δσηθψλ απνβιήησλ, σο ππνπξντφληα ηεο παξαγσγηθήο δηαδηθαζίαο. Ο Αγξνηηθφο Πηελνηξνθηθφο πλεηαηξηζκφο Ησαλλίλσλ «Ζ ΠΗΝΓΟ», δηαζέηεη κνλάδα πηελνζθαγείνπ θαη παξαγσγήο ηξνθίκσλ ζην Ρνδνηφπη 53

55 Ησαλλίλσλ, δπλακηθφηεηαο ζθαγήο πηελψλ αλά ψξα [2]. ην πηελνζθαγείν γίλεηαη ζεξκηθή επεμεξγαζία ησλ κεξψλ ησλ πηελψλ ηα νπνία δελ δηαηίζεληαη γηα θαηαλάισζε γηα ηελ παξαγσγή πηελάιεπξνπ, πνπ απνηειεί βαζηθφ ζπζηαηηθφ παξαγσγήο δσνηξνθήο. Οη λνκνζεηηθνί πεξηνξηζκνί ψζεζαλ ην πλεηαηξηζκφ ζηελ αλαδήηεζε ιχζεο δηάζεζεο ηνπ πηελάιεπξνπ, ε νπνία δφζεθε απφ ηελ ηερληθή εηαηξία Ν. Αρ. Φηιηππφπνπινο (ΔΓΔ/Ζ-Μ), κε ηελ εγθαηάζηαζε κνλάδαο θαχζεο θαη ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο πηελάιεπξνπ, γηα ηελ θάιπςε ησλ ζεξκηθψλ θαηαλαιψζεσλ ηνπ ζθαγείνπ θαη ησλ βνεζεηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. Ζ ηερλνινγία ηεο θαχζεο γηα ηελ ελεξγεηαθή αμηνπνίεζε δσηθψλ απνβιήησλ δελ έρεη ηχρεη επξείαο εθαξκνγήο ζε δηεζλέο επίπεδν, κε απνηέιεζκα λα κελ ππάξρνπλ θαηεπζπληήξηεο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο ζρεηηθά κε ηελ ελεξγεηαθή θαη πεξηβαιινληηθή απφδνζε ηέηνηνπ είδνπο κνλάδσλ. Ζ θαηαιιειφηεηα ηεο θαχζηκεο χιεο θαη ε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηεο ππάξρνπζαο ηερλνγλσζίαο ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο, αμηνινγήζεθαλ κεηά απφ δηεμαγσγή ζρεηηθήο έξεπλαο. Αξρηθά δηεξεπλήζεθε ην ελεξγεηαθφ πξνθίι ηνπ θαπζίκνπ κε ηελ πξαγκαηνπνίεζε αλαιχζεσλ γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ θπζηθνρεκηθψλ ηδηνηήησλ. Πίλαθαο 16: Φπζηθνρεκηθά ραξαθηεξηζηηθά πηελάιεπξνπ Αλψηεξε ζεξκνγφλνο δχλακε [kj/kg] ζε μεξή βάζε Τγξαζία [% θ.β.] ζε πγξή βάζε 6,61 Σέθξα [% θ.β.] ζε πγξή βάζε 6,75 Καχζηκε χιε [% θ.β.] ζε πγξή βάζε 86,64 Απφ ηελ απεηθφληζε ησλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζην δηάγξακκα Tanner ηεο απηνδηαηεξνχκελεο θαχζεο, θαίλεηαη ε θαηαιιειφηεηα ηνπ πηελάιεπξνπ σο θαχζηκν. 54

56 Δηθόλα 4 - Γηάγξακκα Tanner απνξξηκκάησλ θνξκνπιαηείαο Δηθόλα 5 - Γηάγξακκα Tanner πηελάιεπξνπ Σν γεγνλφο φηη ην πηελάιεπξν δελ ινγίδεηαη σο βηνκάδα αιιά σο απφβιεην, βάζεη ηεο νδεγίαο 2000/76, θαηέζηεζε αλαγθαία ηελ πεξαηηέξσ έξεπλα θαη ηνλ θαζνξηζκφ κηαο θξίζηκεο ηδηφηεηαο ηεο χιεο (πνζνζηφ αινγνλνχρσλ νξγαληθψλ ελψζεσλ εθθξαδφκελεο σο ριψξην), θαη νξηζκέλσλ θξίζηκσλ δεδνκέλσλ ηεο δηεξγαζίαο ηεο θαχζεο (ζεξκνθξαζία ζην ζάιακν 55

57 θαχζεο, ζχζηαζε θαπζαεξίνπ, επίπεδα εθπνκπψλ δηνμηλψλ θαη θνπξαλίσλ, αλάιπζε βαξέσλ κεηάιισλ ηέθξαο). Σν πνζνζηφ ησλ αινγνλνχρσλ νξγαληθψλ ελψζεσλ εθθξαδφκελσλ ζε ριψξην, πξνζδηνξίζηεθε ίζν κε 0,32% θ.β., κεηά ηε δηεμαγσγή αλαιχζεσλ ζην Δξγαζηήξην Φαζκαηνκεηξίαο Μάδαο θαη Αλάιπζεο Γηνμηλψλ, ηνπ ΔΚΔΦΔ "Γεκφθξηηνο". Οη ζπγθεληξψζεηο δηνμηλψλ θαη θνπξαλίσλ πξνζδηνξίζηεθαλ κεηά απφ δεηγκαηνιεςία θαπζαεξίνπ απφ ην Δξγαζηήξην Πεξηβαιινληηθψλ θαη Δλεξγεηαθψλ Γηεξγαζηψλ, ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Σερληθήο Υεκηθψλ Γηεξγαζηψλ, ηνπ Δζληθνχ Κέληξνπ Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Αλάπηπμεο (ΗΣΥΖΓ/ΔΚΔΣΑ). Ζ δεηγκαηνιεςία πξαγκαηνπνηήζεθε ζηνλ αγσγφ θαπζαεξίνπ, πξηλ ηελ είζνδφ ηνπ ζηελ θαπλνδφρν, νχησο ψζηε λα πιεξνχληαη νη ζπλζήθεο ηζνθηλεηηθήο δεηγκαηνιεςίαο, ζχκθσλα κε ηνλ θαλνληζκφ VDI 3499 γηα κέηξεζε δηνμηλψλ θαη θνπξαλίσλ, κε ρξήζε ηνπ πξνγξάκκαηνο MRU 4000 γηα "δεηγκαηνιήπηε ςπρφκελνπ ζσιήλα". Ζ δεηγκαηνιεςία πξαγκαηνπνηήζεθε ζηηο 16 Φεβξνπαξίνπ 2006, δηήξθεζε 5 ψξεο αθνχ πξνεγνπκέλσο είραλ επέιζεη ζηαζεξέο ζπλζήθεο ιεηηνπξγίαο θαη θαχζεο ζηελ εγθαηάζηαζε. Σα δείγκαηα αλαιχζεθαλ ζην εξγαζηήξην δηνμηλψλ ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Οηθνινγηθήο Υεκείαο, ζην εξεπλεηηθφ θέληξν GSF ζην Μφλαρν ηεο Γεξκαλίαο. πσο πξνθχπηεη απφ ηα απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ, νη ηηκέο ησλ ηνμηθψλ νπζηψλ ζην θαπζαέξην θπκάλζεθαλ ζηα 0,021 ng I-TEQ/Nm 3, ζαθψο θάησ ηνπ αλψηαηνπ επηηξεπηνχ νξίνπ ηεο λνκνζεζίαο (0,1 ng I-TEQ/Nm 3 ). Σν γεγνλφο απηφ νθείιεηαη ζηελ επηθξάηεζε θαιψλ ζπλζεθψλ θαχζεο (ηξνθνδνζία αέξα, βαζκφο αλάκημεο αέξα θαπζίκνπ, ρξφλνο παξακνλήο ζηεξενχ θαπζίκνπ), κε απνηέιεζκα ηε κεησκέλε δεκηνπξγία άθαπζηνπ άλζξαθα, ε παξνπζία ηνπ νπνίνπ επλνεί ην ζρεκαηηζκφ δηνμηλψλ θαη θνπξαλίσλ. Δπηπιένλ ε αλαπηπζζφκελε ζεξκνθξαζία ζην ζάιακν θαχζεο ε νπνία θπκαηλφηαλ κεηαμχ 850 C θαη 1000 C, θαη ν ρξφλνο παξακνλήο ησλ θαπζαεξίσλ ζην ζάιακν θαχζεο, ζπλέηεηλαλ πξνο ηε κείσζε ζρεκαηηζκνχ ηνμηθψλ νπζηψλ. Ζ ζηνηρεηαθή αλάιπζε, θαζψο θαη ε πεξηεθηηθφηεηα ηνπ πηελάιεπξνπ θαη ηεο ηέθξαο ζε βαξέα κέηαιια, πξνζδηνξίζηεθαλ κε ηελ αλάιπζε δεηγκάησλ, ηα 56

58 νπνία ειήθζεζαλ απφ ην ζχζηεκα ηξνθνδνζίαο πηελάιεπξνπ, θαη ην ζχζηεκα εμαγσγήο ηέθξαο ζαιάκνπ θαχζεο αληίζηνηρα, θαη αλαιχζεθαλ ζε αληρλεπηή πιάζκαηνο (Inductively Coupled Plasma- Atomic Emission Spectrometry). Πίλαθαο 17 - ηνηρεηαθή αλάιπζε θαη αλάιπζε βαξέσλ κεηάιισλ πηελάιεπξνπ θαη ηέθξαο Ζ αλάθηεζε ηνπ ελεξγεηαθνχ πεξηερνκέλνπ ηνπ πηελάιεπξνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζε ιέβεηα αηκνχ ζηεξεψλ θαπζίκσλ, ζεξκηθήο ηζρχνο 7,5 MW θαη αηκνπαξαγσγήο kg/h ζε πίεζε 10 barg (Δηθφλα 5). Ζ κνλάδα θαχζεο είλαη εθνδηαζκέλε κε δχν θαπζηήξεο καδνχη, εθεδξηθήο ιεηηνπξγίαο θαη κεηάθαπζεο, νη νπνίνη ηίζεληαη απηφκαηα ζε ιεηηνπξγία φηαλ ππάξρεη απμεκέλε δήηεζε. Γηα ηνλ θαζαξηζκφ ηνπ θαπζαεξίνπ εγθαηαζηάζεθε ζπγθξφηεκα θπγνθεληξηθψλ θπθισλίσλ γηα ηελ θαηαθξάηεζε ησλ ζσκαηηδίσλ ηπηάκελεο ηέθξαο κέζνπ κεγέζνπο 10 κm, θαη ζπζηνηρία ζαθθφθηιηξσλ γηα ηελ θαηαθξάηεζε ζσκαηηδίσλ κέζνπ κεγέζνπο 1 κm. Πξηλ ηελ είζνδν ζηα ζαθθφθηιηξα ην θαπζαέξην αλακηγλχεηαη αλαινγηθά κε αηκνζθαηξηθφ αέξα θαη ςχρεηαη ειεγρφκελα ζηνπο 140 C, δηαζθαιίδνληαο ηελ πξνζηαζία ησλ θίιηξσλ. 57

59 Δηθόλα 6 - Δζηία θαύζεο θαη ιέβεηαο αηκνύ κνλάδνο θαύζεο πηελάιεπξνπ Δηθόλα 7 - Γεηγκαηνιεςία πξνζδηνξηζκνύ ζπγθέληξσζεο δηνμηλώλ θαη θνπξαλίσλ 58

60 Ζ κνλάδα θαχζεο έρεη αληηθαηαζηήζεη πιήξσο ηηο ππάξρνπζεο κνλάδεο αηκνπαξαγσγήο, νη νπνίεο θαηαλάισλαλ εηεζίσο 1400 ηφλνπο καδνχη. Ζ βηνκεραληθή κνλάδα έρεη απνθηήζεη ελεξγεηαθή απηνδπλακία θαζψο ε εκεξήζηα παξαγσγή ζε πηελάιεπξν επαξθεί γηα ηελ πιήξε θάιπςε ησλ ελεξγεηαθψλ αλαγθψλ. Ζ θαηαλαιηζθφκελε πνζφηεηα πηελάιεπξνπ ζε εκεξήζηα βάζε αλέξρεηαη ζηνπο 10 κε 12 ηφλνπο. πλεθηηκψληαο ηε κείσζε δαπαλψλ θαηαλάισζεο νξπθηψλ θαπζίκσλ, ηε κείσζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ παχζε ιεηηνπξγίαο ησλ κνλάδσλ καδνχη, θαη ηελ εμεχξεζε ιχζεο ζην πξφβιεκα δηάζεζεο ηνπ πηελάιεπξνπ, ε επέλδπζε αμηνινγείηαη σο βηψζηκε πκπαξαγσγή Ζιεθηξηζκνύ Θεξκόηεηαο Οη εμειίμεηο ζηελ αγνξά ελέξγεηαο πνπ ζεκαηνδνηήζεθαλ απφ ηελ απειεπζέξσζε ηεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ψζεζαλ ηεο εηαηξεία καο πξνο ηελ θαηεχζπλζε αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο θαηλνηφκσλ κεζφδσλ ειεθηξνπαξαγσγήο. Έηζη ζπλδπάδνληαο ηηο ζπκβαηηθέο κεζφδνπο ελεξγεηαθήο αμηνπνίεζεο βηνκάδαο (κε θαχζε θαη παξαγσγή ζεξκφηεηαο) θαη ηελ θαηλνηφκα κνλάδα ζπκπαξαγσγήο ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο βαζηζκέλν ζηνλ νξγαληθφ θχθιν RANKINE (ORC), ε εηαηξεία καο έρεη εηζέιζεη ελεξγά ζηελ πεξηνρή ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο. Με ηελ εγθαηάζηαζε ηεο κνλάδνο ORC TURBODEN επηηπγράλνληαη νη εμήο ζηφρνη: - Παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ε νπνία ζα ηξνθνδνηεί ην ππάξρνλ δίθηπν ηεο ΓΔΖ - Δθκεηάιιεπζε ηεο ελαπνκέλνπζαο ζεξκηθήο ελέξγεηαο, γηα ζέξκαλζε - ςχμε ζεξκνθεπίσλ, νηθηζκψλ, βηνηερληψλ, βηνκεραληψλ θιπ. Σν δηάγξακκα ξνήο ελέξγεηαο θαη ε ηαπηφρξνλε παξαγσγή ειεθηξηζκνχ (γελλήηξηα) θαη ζεξκφηεηαο (ηειεζέξκαλζε, ηειεςχμε) παξνπζηάδεηαη ζην ζρήκα παξαθάησ: 59

61 Γξάθεκα 11 - Γηάγξακκα ξνήο ελέξγεηαο κε ηαπηόρξνλε παξαγσγή ειεθηξηζκνύ θαη ζεξκόηεηαο Πίλαθαο 18: Πίλαθαο ORC TURBODEN 60

62 4.2. ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΑΠΟ ΣΔΛΔΥΖ ΒΑΜΒΑΚΟΦΤΣΟΤ ΜΔΧ ΘΔΡΜΟΥΖΜΗΚΖ ΚΑΗ ΒΗΟΥΖΜΗΚΖ ΜΔΣΑΣΡΟΠΖ Γεληθά Ζ αχμεζε ηεο δήηεζεο ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη ηα ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηηο ζπκβαηηθέο πεγέο νδήγεζαλ ζηελ έξεπλα ηα ηειεπηαία ρξφληα γηα ελαιιαθηηθέο κνξθέο ελέξγεηαο. Μηα απφ απηέο ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο είλαη ε βηνκάδα. ηε βηνκάδα ζπκπεξηιακβάλεηαη θάζε δσληαλφο νξγαληζκφο ή νξγαληζκφο πνπ κέρξη πξφζθαηα ήηαλ δσληαλφο. Ζ βηνκάδα ζεσξείηαη αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο γηαηί ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα πνπ ζα απειεπζεξσζεί ζηελ αηκφζθαηξα απφ ηελ θαχζε ηεο είρε πξνεγνπκέλσο δεζκεπηεί απφ ηελ αηκφζθαηξα θαηά ηελ αλάπηπμε ηνπ νξγαληζκνχ. Έηζη ε βηνκάδα σο πεγή ελέξγεηαο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηε κείσζε ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη εηδηθφηεξα ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Τπάξρνπλ δηάθνξα είδε πξψησλ πιψλ θαηάιιεια γηα παξαγσγή ελέξγεηαο, φπσο γηα παξάδεηγκα ελεξγεηαθά θπηά πνπ θαιιηεξγνχληαη εηδηθά γη απηφ ην ζθνπφ, αιιά θαη ηα ππνιείκκαηα άιισλ θαιιηεξγεηψλ φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ην βακβάθη πνπ εμεηάδεηαη ζε απηή ηελ εξγαζία. Έρνληαο ηελ πξψηε χιε ηεο βηνκάδαο δίλνληαη δηάθνξεο δπλαηφηεηεο γηα ηνλ ηξφπν πνπ ζα νδεγεζνχκε ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Τπάξρνπλ ζεξκνρεκηθέο δηεξγαζίεο, φπσο ε απεπζείαο θαχζε ηεο βηνκάδαο ή ε αεξηνπνίεζε θαη βηνρεκηθέο φπσο ε αλαεξφβηα ρψλεπζε ή ε δχκσζε Παξάγσγε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο από ζηειέρε βακβαθόθπηνπ Παξαθάησ εξεπλάηαη ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ζηειέρε βακβαθφθπηνπ κέζσ ζεξκνρεκηθήο θαη βηνρεκηθήο κεηαηξνπήο. Πην ζπγθεθξηκέλα, εξεπλάηαη ε δπλαηφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο αεξηνπνίεζεο, πνπ είλαη κηα ζεξκνρεκηθή κεηαηξνπή, θαη μερσξηζηά ε δπλαηφηεηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ αλαεξφβηαο 61

63 ρψλεπζεο, πνπ είλαη κηα βηνρεκηθή κεηαηξνπή, θαζψο δελ βξέζεθε βηβιηνγξαθία γηα ηνλ ζπλδπαζκφ ησλ δχν κεζφδσλ. Έηζη, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζχγθξηζεο κεηαμχ ησλ δχν δηαδηθαζηψλ, αλ θαη ε δηαδηθαζία ηεο αεξηνπνίεζεο είλαη εθ ησλ πξνηέξσλ γλσζηφ πσο είλαη πην ζπκθέξνπζα γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ απφ ζηειέρε βακβαθφθπηνπ, αθνχ γηα λα είλαη θαηάιιειε θάπνηα νπζία γηα αλαεξφβηα ρψλεπζε ζα πξέπεη λα έρεη κεγαιχηεξε πγξαζία απφ ηελ πγξαζία ησλ ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ ηειέρε βακβαθόθπηνπ Σν ππφινηπν ηεο αγξνηηθήο παξαγσγήο, απνηειεί ζε παγθφζκηα θιίκαθα, κηα πνιχ κεγάιε πεγή ελέξγεηαο. Υξεζηκνπνηείηαη ζε πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο, παξ' φια απηά πεξηζζφηεξν απφ ην κηζφ ππφιεηκκα κπνξεί λα κείλεη αρξεζηκνπνίεην. Καηά ην παξειζφλ ην κεγαιχηεξν θνκκάηη απηνχ ηνπ πεξηζζεχκαηνο θαηγφηαλ ζην ρσξάθη, έρεη φκσο ζηελ πξαγκαηηθφηεηα κεγάιε αμία σο αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο. Σα ζηειέρε βακβαθφθπηνπ είλαη έλα απφ απηά ηα αγξνηηθά ππνιείκκαηα πνπ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ελεξγεηαθέο πεγέο. Βακβάθη παξάγεηαη παγθνζκίσο ζε πνιχ κεγάιε θιίκαθα ζε ρψξεο φπσο ε Κίλα, ε Ηλδία, ε Βξαδηιία, ην Παθηζηάλ, ε Σνπξθία, ε Απζηξαιία, νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο. ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο γηα παξάδεηγκα παξάγνληαη θάζε ρξφλν 2.5 εθαηνκκχξηα ηφλνη ππνιείκκαηνο απφ ηελ παξαγσγή βακβαθηνχ. ηελ Διιάδα επίζεο γίλεηαη ζρεηηθά κεγάιε παξαγσγή βακβαθηνχ κε επίθεληξν θαηά θχξην ιφγν ηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαιίαο φπνπ ππάξρνπλ πάλσ απφ 1500 km 2 εθηάζεσλ γηα απηφ ην ζθνπφ. Απηφ ην κεγάιν ππφιεηκκα πνπ θαλνληθά ζα έκελε αρξεζηκνπνίεην κπνξεί λα απνηειέζεη κέξνο ηεο ιχζεο γηα πνιιά ελεξγεηαθά πξνβιήκαηα. Μεηά ηε ζπγθνκηδή ηνπ βακβαθηνχ, κηα ζεκαληηθή πνζφηεηα ζηειερψλ ηνπ βξίζθεηαη ζηε δηάζεζή καο ζαλ ππφιεηκκα. Ζ πνζφηεηά ηνπ θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δηαθέξεη απφ θαιιηέξγεηα ζε θαιιηέξγεηα θαη εμαξηάηαη απφ ηελ επνρή, ην είδνο ηνπ ρψκαηνο, ηελ άξδεπζε, ηελ πνηθηιία ηνπ βακβαθηνχ. Έηζη ην ζηέιερνο ηνπ βακβαθφθπηνπ κπνξεί λα έρεη χςνο απφ 1 σο 1.75 m, ελψ ε δηάκεηξφο ηνπ αθξηβψο πάλσ απφ ην έδαθνο θπκαίλεηαη κεηαμχ 1 θαη 2.5 cm. Σν 62

64 βάξνο ηνπ ηεκαρηζκέλνπ ζηειέρνπο είλαη πεξίπνπ 160 kg/ m 3. Ζ ζεξκνγφλνο δχλακε ησλ ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ θπκαίλεηαη απφ πεξίπνπ 15 κέρξη 18 MJ/ kg. Πεξηέρνπλ 46% άιθα θπηηαξίλε θαη 26% ιηγλίλε. Ζ πγξφηεηα ησλ ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ θπκαίλεηαη απφ 8.5% κε % (w.b.). Σα ζηειέρε βακβαθφθπηνπ είλαη ειαθξηά θαη νγθψδε. Απηή ε κηθξή ηηκή ζηελ ππθλφηεηά ηνπο έρεη ζαλ απνηέιεζκα κεγάιν θφζηνο κεηαθνξάο θαη απνζήθεπζεο, θαη απνηειεί ζεκαληηθφ πξφβιεκα ηεο πξψηεο χιεο απηήο ζαλ ελεξγεηαθή πεγή. πσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ, ε ππθλφηεηα ησλ ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ είλαη πεξίπνπ 160 kg/ m 3, ηηκή πνιχ κηθξή ζε ζρέζε κε άιιεο ελεξγεηαθέο πεγέο φπσο νη δηάθνξνη άλζξαθεο κε εχξνο ηηκψλ απφ 560 κε 900 kg/m 3. Σα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ, ηα ζπζηαηηθά δειαδή απφ ηα νπνία απνηειείηαη θαη ε πγξαζία ηνπ ην θαζηζηνχλ θαηάιιειε πξψηε χιε γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πεξηζζφηεξν κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο αεξηνπνίεζεο θαη ιηγφηεξν κέζσ ηεο αλαεξφβηαο ρψλεπζεο, πεξηγξάθνληαη παξ' φια απηά θαη νη δχν δηαδηθαζίεο παξαθάησ Αεξηνπνίεζε Με ηνλ φξν αεξηνπνίεζε ελλννχκε ηε ζεξκνρεκηθή δηεξγαζία θαηά ηελ νπνία έρνπκε παξαγσγή αέξηνπ θαπζίκνπ απφ ζηεξεφ θαχζηκν. Ζ παξαγσγή αέξηνπ θαπζίκνπ απφ βηνκάδα έρεη πνιιά πιενλεθηήκαηα. Σν αέξην θαχζηκν κπνξεί εχθνια λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο θαη αεξηνζηξνβίινπο. Μεηαθέξεηαη επθνιφηεξα θαη δίλεηαη ε δπλαηφηεηα, αλ απνκαθξπλζνχλ ζπζηαηηθά πνπ πεξηέρνληαη ζην αξρηθφ θαχζηκν θαη είλαη ξχπνη, γηα ηελ παξαγσγή ελφο θαζαξφηεξνπ θαπζίκνπ. Ζ αεξηνπνίεζε πξηλ ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο ζα θάλεη ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πην απνδνηηθή ζε ζρέζε κε ηελ απεπζείαο θαχζε ηεο βηνκάδαο. Ζ βαζηθή δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη θαηά ηελ αεξηνπνίεζε είλαη ε ηνπνζέηεζε ηνπ ζηεξενχ θαπζίκνπ ζε πςειή ζεξκνθξαζία ηεο ηάμεο ησλ 1000 C παξνπζία νμπγφλνπ θαη αηκνχ. Ζ πίεζε κπνξεί λα θπκαίλεηαη απφ ηηκέο ιίγν κεγαιχηεξεο απφ ηελ αηκνζθαηξηθή πίεζε κέρξη ηξηάληα θνξέο πάλσ απφ ηελ 63

65 αηκνζθαηξηθή. Αξρηθά απειεπζεξψλνληαη ηα πηεηηθά πιηθά. Ζ αιιειεπίδξαζε ηνπ θαπζίκνπ κε ην νμπγφλν θαη ηνλ αηκφ έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ παξαγσγή ελφο κείγκαηνο αεξίνπ απνηεινχκελνπ θαηά θχξην ιφγν απφ κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη πδξνγφλν, θάπνηα πνζφηεηα κεζαλίνπ, άιισλ πδξνγνλαλζξάθσλ αιιά θαη πίζζαο. Παξάιιεια παξάγεηαη δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη λεξφ. Πεξεηαίξσ ζπλέρηζε ηεο δηαδηθαζίαο ζα έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ παξαγσγή θαζαξφηεξνπ αέξηνπ πξντφληνο. Αλ αληί γηα νμπγφλν ρξεζηκνπνηεζεί αέξαο, ζα ππάξρεη επίζεο άδσην ζην παξαγφκελν αέξην κε απνηέιεζκα ην αέξην θαχζηκν πνπ ζα παξαρζεί λα έρεη ελεξγεηαθφ πεξηερφκελν ηεο ηάμεο ηνπ 3-5 MJ/m 3. Ζ ρξήζε θαζαξνχ νμπγφλνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ παξαγσγή θαιχηεξνπ θαπζίκνπ, έρεη φκσο απμεκέλν θφζηνο, επνκέλσο ζπκθέξεη λα ρξεζηκνπνηεζεί κφλν αλ γίλεηαη παξαγσγή ζε κεγάιε θιίκαθα. Πην αλαιπηηθά, θαηά ηελ αεξηνπνίεζε ιακβάλνπλ ρψξα δηαδνρηθέο ρεκηθέο δηεξγαζίεο. Αξρηθά, θαζψο δεζηαίλεηαη ην ζηεξεφ θαχζηκν απειεπζεξψλνληαη ηα πηεηηθά πιηθά θαη ζηε ζπλέρεηα ππξφιπζε θαη ην θαχζηκν ράλεη ην 70% ηνπ βάξνπο ηνπ. ηε ζπλέρεηα πξαγκαηνπνηείηαη θαχζε κε ι κηθξφηεξν απφ ην ζηνηρεηνκεηξηθφ. Σα πηεηηθά πξντφληα θαη κέξνο ηνπ ζηεξενχ θαπζίκνπ αληηδξνχλ κε ην νμπγφλν παξάγνληαο δηνμείδην θαη κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα παξέρνληαο ηελ απαξαίηεηε ζεξκφηεηα γηα ηε ζπλέρηζε ησλ αληηδξάζεσλ ηεο αεξηνπνίεζεο. Ζ αληίδξαζε πνπ ιακβάλεη ρψξα ζην ζηάδην απηφ, αλ αλαπαξαζηήζνπκε ην θαχζηκν κε έλαλ άλζξαθα είλαη ε αθφινπζε: ηε ζπλέρεηα, πξαγκαηνπνηείηαη ε αεξηνπνίεζε ηνπ ζηεξενχ θαπζίκνπ φπνπ έρνπκε ηηο παξαθάησ αληηδξάζεηο: Απηφ πνπ ζπκβαίλεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξαπάλσ δηαδηθαζίαο ζηε νπζία είλαη φηη επηηξέπνπκε ζε κηθξή πνζφηεηα νμπγφλνπ λα αληηδξάζεη κε ην θαχζηκν, πξαγκαηνπνηψληαο αηειή θαχζε, κε απνηέιεζκα ηελ παξαγσγή κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη ελέξγεηαο πνπ έρεη ζαλ ζπλέπεηα ηελ πξφθιεζε 64

66 πεξεηαίξσ αληηδξάζεσλ πνπ θαηαιήγνπλ ζηελ παξαγσγή δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαη πδξνγφλνπ. ην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο ην αέξην πνπ παξάγεηαη έρεη βξεζεί ζε κηα ηζνξξνπία κε ζπγθεθξηκέλεο ζπγθεληξψζεηο απφ φια ηα παξαπάλσ ζπζηαηηθά. Αξρηθά απνκαθξχλνληαη ηα πηεηηθά πιηθά θαη γίλεηαη ππξφιπζε θαη ζηε ζπλέρεηα αεξηνπνίεζε ηνπ ζηεξενχ θαπζίκνπ. Τπάξρνπλ δηαθφξσλ ηχπσλ αεξηνπνηεηέο., θαη πξέπεη λα επηιεγεί ν θαηάιιεινο ηχπνο αλάινγα κε ην είδνο ηεο βηνκάδαο πνπ έρνπκε ζηε δηάζεζε καο πξνο αεξηνπνίεζε, Αλάινγα κε ηε ζχλζεζε θαη ην πνζνζηφ ηεο πγξαζίαο πνπ ππάξρεη ζην θαχζηκν γίλεηαη ε επηινγή ηνπ αεξηνπνηεηή, αθνχ δελ κπνξνχλ φινη νη αεξηνπνηεηέο λα παξάγνπλ απφ φια ηα θαχζηκα αέξην θαχζηκν θαιήο πνηφηεηαο. Έηζη κπνξνχκε λα έρνπκε αεξηνπνηεηέο φπνπ ν αέξαο εηζέξρεηαη απφ ην θάησ κέξνο ηνπ ζηεξενχ θαπζίκνπ, αεξηνπνηεηέο πνπ έρνπκε εηζαγσγή αέξα απφ πάλσ, ξεπζηνπνηεκέλεο θιίλεο θαη άιισλ εηδψλ Αλαεξόβηα ρώλεπζε Ζ αλαεξφβηα ρψλεπζε είλαη κηα δηαδηθαζία φπνπ κηθξννξγαληζκνί απνζπλζέηνπλ θάπνηα νπζία ζε πεξηβάιινλ κε απνπζία νμπγφλνπ. Ζ νξγαληθή χιε δηαζπάηαη ζε ζάθραξα πνπ ζηε ζπλέρεηα δηαζπψληαη θαη απηά θαη χζηεξα απφ κηα πεξίπινθε δηαδηθαζία παξάγεηαη αέξην, ελψ απνκέλεη θαη θάπνην ππφιεηκκα ηνπ νπνίνπ ε ζχζηαζε εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο. Γηα ηελ παξαγσγή βηναεξίνπ κέζσ αλαεξφβηαο ρψλεπζεο ζα πξέπεη ε πξψηε χιε λα είλαη πινχζηα ζε πγξαζία. Αλ ε δηαζέζηκε πξψηε χιε δελ έρεη αξθεηή πγξαζία, φπσο γηα παξάδεηγκα ζπκβαίλεη κε ηα ζηειέρε βακβαθφθπηνπ, ζα 65

67 πξέπεη λα αλαθαηεπηεί κε θνπξηά ή θάπνηα άιιε νπζία κε αληίζηνηρα ραξαθηεξηζηηθά. Οη ρσλεπηέο κπνξνχλ λα έρνπλ κέγεζνο απφ έλα θπβηθφ κέηξν γηα κηα κηθξή κνλάδα κέρξη θαη δέθα θνξέο κεγαιχηεξε γηα κηα ηππηθή κνλάδα, ελψ ζε κεγάιεο εγθαηαζηάζεηο παξαπάλσ απφ ρίιηα θπβηθά κέηξα.. Ζ δηαδηθαζία ηεο ρψλεπζεο δηαξθεί απφ κεξηθέο κέξεο κέρξη κεξηθέο εβδνκάδεο. Γηα ηελ εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο αλαεξφβηαο ρψλεπζεο απαηηείηαη ε πξφζδνζε ζεξκφηεηαο. Ζ δξάζε ησλ βαθηεξίσλ παξάγεη ζεξκφηεηα απφ κφλε ηεο, αιιά γηα λα δηαηεξεζεί ε ζεξκνθξαζία ζε ηνπιάρηζηνλ 35ν C ζπλήζσο απαηηείηαη θαη εμσηεξηθή παξνρή ζεξκφηεηαο, ηδηαίηεξα ζε πεξηνρέο κε ςπρξφηεξν θιίκα. Απηή ε επηπιένλ ζεξκφηεηα πξνζθέξεηαη απφ ην βηναέξην. Σν βηναέξην πνπ παξάγεηαη απφ έλα ζχζηεκα αλαεξφβηαο ρψλεπζεο πεξηέρεη πεξίπνπ 50% κε 80% κεζάλην θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ζεξκφηεηαο, ειεθηξηζκνχ, ή ζπλδπαζκνχ θαη ησλ δχν δηαδηθαζηψλ. Ζ ζχλζεζε ηνπ βηναεξίνπ είλαη: Μεζάλην % Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα % Άδσην < 1% Τδξνγφλν < 1% Ακκσλία <1% Τδξφζεην <1% Σα πην ζπλήζε ιχκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ Δπξψπε ζε αλαεξφβηα ρψλεπζε είλαη ε θνπξηά απφ βννεηδή, θνηφπνπια θαη γνπξνχληα, ηδηαηηέξσο ζηελ Οιιαλδία θαη ηε Γαλία. χκθσλα κε έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηε δαληθή θπβέξλεζε έλα κεγάιεο θιίκαθαο εξγνζηάζην παξαγσγήο βηναεξίνπ ζα ήηαλ βηψζηκν αλ ιεηηνπξγνχζε εθαξκφδνληαο ζπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ, ε ηηκή ηνπ ήηαλ αληαγσληζηηθή κε απηή ηνπ θπζηθνχ αεξίνπ, θαη παξάιιεια δίλνληαλ ρξήκαηα γηα ηελ απνθνκηδή άιισλ ιπκάησλ. Πξάγκαηη εθαξκφζηεθαλ νη παξαπάλσ παξάκεηξνη θαη νη εγθαηαζηάζεηο ήηαλ βηψζηκεο ζε πνιιέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο, φπσο ε Οιιαλδία (10 MW), ε Γαλία(40 MW), ε Βξεηαλία(1.43 MW), ε Γεξκαλία, αιιά θαη ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. 66

68 Γεληθά πξέπεη λα αλαθεξζεί πσο ηα παξαπάλσ αθνξνχλ ζε κηθξφ βαζκφ ηα ζηειέρε βακβαθφθπηνπ, αθνχ κε ηε κηθξή πγξαζία πνπ πεξηέρνπλ δελ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζε ηέηνηεο κνλάδεο. Ο κφλνο ηξφπνο λα γίλεη θάηη ηέηνην είλαη, λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζαλ έλα πνζνζηφ χιεο πνπ πξφθεηηαη λα ππνζηεί αλαεξφβηα ρψλεπζε φπσο είλαη ε θνπξηά. Δλδεηθηηθά γηα ην πνζφ βηναεξίνπ πνπ παξάγεηαη απφ ζηειέρε βακβαθφθπηνπ παξαηίζεηαη ην παξαθάησ ζρήκα: Δηθόλα 8 - Παξαγσγή βηναεξίνπ από ζηειέρε βακβαθόθπηνπ. (ΒΜ: ζε βαζηθό πεξηβάιινλ) Παξάγσγε ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Σν παξαρζέλ αέξην απφ ηελ αεξηνπνίεζε ή ηελ αλαεξφβηα ρψλεπζε κπνξεί ζηε ζπλέρεηα λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Ζ δηαδηθαζία ηεο αεξηνπνίεζεο είλαη κηα πνιιά ππνζρφκελε ηερλνινγία γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αλ θαη κέρξη ηψξα δελ έρεη βξεη κεγάιε εθαξκνγή. Οη επηινγέο πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ ηνπ παξαρζέληνο αεξίνπ είλαη ε θαχζε ηνπ είηε ζε θάπνην αεξηνζηξφβηιν είηε ζε εκβνινθφξν κεραλή πνπ έρεη ππνζηεί κεηαηξνπή γηα λα κπνξεί λα θάςεη αέξην. 67

69 Έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα πνπ ζρεηίδεηαη κε ην αέξην απφ αεξηνπνίεζε βηνκάδαο είλαη ε θαζαξφηεηά ηνπ, αθνχ ηφζν νη αεξηνζηξφβηινη, φζν θαη νη εκβνινθφξνη θηλεηήξεο πνπ έρνπλ ππνζηεί κεηαηξνπή γηα λα θαίλε αέξην απαηηνχλ πνιχ θαζαξφ αέξην. Μηα πνιχ ζπκθέξνπζα επηινγή γηα ηε ρξήζε ηνπ αεξίνπ είλαη ε ζπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ. Αξρηθά ην αέξην ζα θαεί ζε θάπνην αεξηνζηξφβηιν θαη ζηε ζπλέρεηα ηα δεζηά θαπζαέξηα ζηε έμνδν ηνπ αεξηνζηξνβίινπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ζέξκαλζε. Ο βαζκφο απφδνζεο κηαο ηέηνηαο εγθαηάζηαζεο κπνξεί λα γίλεη πνιχ πςειφο αλ ζπλππνινγίζνπκε θαη ηε ζεξκηθή παξαγσγή, ηεο ηάμεο ηνπ 80%, θαζηζηψληαο ηελ ηερλνινγία απηή πνιχ ειθπζηηθή. Αλ είρακε μερσξηζηή παξαγσγή ειεθηξηζκνχ θαη ζεξκφηεηαο, ζα είρακε έλαλ ειεθηξηθφ βαζκφ απφδνζεο ηεο ηάμεο ηνπ 30% θαη ζεξκηθφ ηεο ηάμεο ηνπ 80%, νπφηε ζπλνιηθά ζα είρακε βαζκφ απφδνζεο ηεο ηάμεο ηνπ 55%. πγθξίλνληαο κε ηνλ βαζκφ απφδνζεο ηεο εγθαηάζηαζεο ζπκπαξαγσγήο βιέπνπκε πφζν ζπκθέξνπζα είλαη ε εγθαηάζηαζή ηνπ. Δηθόλα 9 - πκπαξαγσγή Θεξκόηεηαο θαη Ζιεθηξηζκνύ κέζσ αεξηνζηξνβίινπ. Μηα άιιε δπλαηή επηινγή γηα ηε ρξήζε ηνπ παξαρζέληνο αεξίνπ είλαη ν ζπλδπαζκέλνο θχθινο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ε απηή ηελ πεξίπησζε έρνπκε θαη πάιη θαχζε ηνπ αεξίνπ ζε αεξηνζηξφβηιν γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο, 68

70 αιιά ηα θαπζαέξηα ηνπ αεξηνζηξνβίινπ νδεγνχληαη πιένλ ζε ιέβεηα αηκνζηξνβίινπ, ν νπνίνο παξάγεη θαη απηφο ειεθηξηθή ελέξγεηα. Με απηφ ηνλ ηξφπν δίλεηαη ε δπλαηφηεηα γηα επηπιένλ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηα θαπζαέξηα πνπ θαλνληθά ζα ράλνληαλ ζηελ αηκφζθαηξα σο ζεξκφηεηα. Ο βαζκφο απφδνζεο ηνπ ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ είλαη πνιχ πςειφηεξνο απφ ηνλ βαζκφ απφδνζεο ελφο απινχ αεξηνζηξνβίινπ. Δηθόλα 10 - πλδπαζκέλνο θύθινο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Μηα πεξίπησζε ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ είλαη ην ζχζηεκα IGCC (Integrated Gasification Combined Cycle). Ζ κνλάδα απηή είλαη κηα νινθιεξσκέλε κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ αεξηνζηξφβηιν θαη αηκνζηξφβηιν ζε ζπλδπαζκέλν θχθιν απφ ζπλζεηηθφ αέξην (syngas) πνπ έρεη πξνέιζεη απφ αεξηνπνίεζε βηνκάδαο. ην ζχζηεκα πεξηιακβάλεηαη θαη θαζαξηζκφο ηνπ αεξίνπ κεηά ηελ αεξηνπνίεζε ψζηε λα απνκαθξπλζνχλ ηα ζπζηαηηθά πνπ κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ πξφβιεκα, φπσο γηα παξάδεηγκα ην δηνμείδην ηνπ ζείνπ. Δπεηδή ε αεξηνπνίεζε γίλεηαη γηα ην ζπλδπαζκέλν θχθιν πνπ αθνινπζεί έρεη ζρεδηαζζεί κε ηέηνην ηξφπν ψζηε ην αέξην πνπ παξάγεηαη λα έρεη ηηο βέιηηζηεο δπλαηέο αλαινγίεο ζπζηαηηθψλ. Με έλα αεξηνζηξφβηιν ησλ 1300 ν C θιάζεο C είλαη δπλαηφλ λα έρνπκε ζπλνιηθφ βαζκφ απφδνζεο κέρξη 45%, κε έλα ζπκβαηηθφ αεξηνζηξφβηιν ησλ 1300 ν C φκσο ν βαζκφο απφδνζεο βξίζθεηαη ζην 30%. Έλα 69

71 κεγάιν κεηνλέθηεκα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο είλαη ην πνιχ κεγάιν θφζηνο εγθαηάζηαζεο. ρεηηθά κε ην πξντφλ ηεο αλαεξφβηαο ρψλεπζεο, ην βηναέξην δειαδή, κπνξνχκε λα πνχκε φηη δίλνληαη αληίζηνηρεο επηινγέο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, αθνχ αλ ππνζηεί θαζαξηζκνχο γηα λα απνκαθξπλζεί ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη ην πδξφζεην πξνζεγγίδεη ζε ζχλζεζε θαη ζπκπεξηθνξά ην θπζηθφ αέξην Δθαξκνγή ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη κηα εθαξκνγή ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ζηειέρε βακβαθφθπηνπ κέζσ ηεο δηαδηθαζίαο ηεο αεξηνπνίεζεο πνπ είλαη θαη ε δηαδηθαζία πνπ ελδείθλπηαη ζε ζρέζε κε ηελ αλαεξφβηα ρψλεπζε. Δπηιέγνπκε ηελ ηνπνζέηεζε κηαο κνλάδαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ζηε Θεζζαιία φπνπ βξίζθεηαη θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο παξαγσγήο βακβαθηνχ ζηελ Διιάδα. Ζ επηινγή ηεο ηνπνζέηεζεο ηεο κνλάδαο θνληά ζηνλ ηφπν παξαγσγήο βακβαθηνχ έρεη πνιχ κεγάιε ζεκαζία θαζψο φπσο αλαθέξζεθε θαη πάιη ε κηθξή ππθλφηεηα θαη ν φγθνο ησλ ζηειερψλ ηνπ βακβαθηνχ απμάλεη ζε κεγάιν βαζκφ ην θφζηνο κεηαθνξάο ηνπο. 70

72 Ο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, επνκέλσο γηα ηελ ζε κέγηζην βαζκφ εθπιήξσζε ηνπ ζθνπνχ απηνχ ζα επηιεγεί κηα κνλάδα ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ κε αεξηνζηξφβηιν ηνπ νπνίνπ ηα θαπζαέξηα ζα ηξνθνδνηνχλ ην ιέβεηα ελφο αηκνζηξνβίινπ. Θα κπνξνχζε λα είρε επηιεγεί ε ζπκπαξαγσγή ζεξκφηεηαο θαη ειεθηξηζκνχ πνπ απνηειεί επίζεο κηα πνιχ ειθπζηηθή επηινγή, πεξηνξίδεη φκσο ηελ ειεθηξηθή παξαγσγή πξνο φθεινο ηεο ζεξκηθήο, ε νπνία δελ απνηειεί πξσηαξρηθφ ζηφρν ηεο εξγαζίαο. Κάζε ρξφλν παξάγνληαη ζηελ Διιάδα πεξίπνπ ηφλνη ζηειερψλ βακβαθηνχ. ηε Θεζζαιία βξίζθεηαη πεξίπνπ ην 60% ησλ ειιεληθψλ εθηάζεσλ παξαγσγήο βακβαθηνχ, επνκέλσο κπνξνχκε λα πνχκε φηη πεξίπνπ ζηε Θεζζαιία ζα έρνπκε θάζε ρξφλν ηφλνπο ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ. Απφ απηά ζα ζεσξήζνπκε φηη γηα δηάθνξνπο ιφγνπο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ρξήζε ηνπο γηα άιινπο ζθνπνχο ή απιά ε έιιεηςε επηζπκίαο απφ κέξνο ησλ παξαγσγψλ γηα ζπκκεηνρή, θαη γηα λα είκαζηε ζπληεξεηηθνί ζηνπο ππνινγηζκνχο, κφλν νη t/ y ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ ζα είλαη δηαζέζηκνη γηα ρξήζε απφ ηε κνλάδα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Ηζρχεη: Δπνκέλσο ε δηαζέζηκε παξνρή ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ είλαη mcs = 12.68kg / s. Θεσξνχκε έλα ηππηθφ βαζκφ απφδνζεο γηα ηε δηαδηθαζία ηεο αεξηνπνίεζεο n ga = 70% θαη αληίζηνηρα γηα ην ζπλδπαζκέλν θχθιν n cc = 50%. Πνιιαπιαζηάδνληαο ηνπο δχν βαζκνχο απφδνζεο βξίζθνπκε έλα ζπλνιηθφ βαζκφ απφδνζεο ηεο ηάμεο ηνπ 35%, ν νπνίνο ζπκβαδίδεη κε ηηο ηηκέο ησλ βαζκψλ απφδνζεο ηνπ IGCC πνπ δφζεθαλ παξαπάλσ θαη πνπ απνηειεί ζηελ νπζία φιν ην ζχζηεκα ηεο αεξηνπνίεζεο θαη ηνπ ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ πνπ πεξηγξάθνπκε εδψ. Γηα ηνπο ππνινγηζκνχο φκσο δε ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε ην ζπλνιηθφ βαζκφ απφδνζεο, αιιά ζα πεξηγξάςνπκε μερσξηζηά ηηο δχν δηαδηθαζίεο έηζη ψζηε λα θαλεί θαη ε παξνρή ηνπ ζπλζεηηθνχ αεξίνπ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αεξηνπνίεζε. 71

73 Θεσξνχκε πσο ε ζεξκνγφλνο δχλακε ησλ ζηειερψλ βακβαθφθπηνπ ζα είλαη H cs = 17MJ /kg θαη ηνπ αεξίνπ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αεξηνπνίεζε, ε νπνία έρεη γίλεη κε αέξα θαη φρη κε νμπγφλν H ga = 5MJ / m 3. Ο βαζκφο απφδνζεο ηεο αεξηνπνίεζεο πξνθχπηεη απφ ηνλ παξαθάησ ηχπν: επνκέλσο ε παξνρή ηνπ αεξίνπ ζα είλαη: Ο βαζκφο απφδνζεο ηνπ ζπλδπαζκέλνπ θχθινπ πξνθχπηεη απφ ηνλ παξαθάησ ηχπν: επνκέλσο ε δπλαηή παξαγσγή ειεθηξηθήο ηζρχνο ζα είλαη: Μπνξνχκε επνκέλσο λα ηνπνζεηήζνπκε κηα κνλάδα ηζρχνο 75 MW πκπεξάζκαηα Σν ζηέιερνο βακβαθφθπηνπ είλαη έλα αγξνηηθφ ππφιεηκκα πνπ παξάγεηαη αλεμάξηεηα απφ ηελ πηζαλή ελεξγεηαθή εθκεηάιιεπζε ηνπ. Γίλεηαη δειαδή δσξεάλ κηα θαχζηκε χιε ε νπνία είλαη ηαπηφρξνλα θαη θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ. Απφ απηά πνπ πεξηγξάθεθαλ παξαπάλσ θαίλεηαη πσο είλαη δπλαηή ε θαηαζθεπή κηαο κνλάδαο παξαγσγήο 72

74 ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ηεο ηάμεο ησλ 75 MW. Σν αλ ηειηθά ζα είλαη νηθνλνκηθά ζπκθέξνπζα ε θαηαζθεπή ηεο ζπγθεθξηκέλεο κνλάδαο, αιιά θαη γεληθά κνλάδσλ παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα εμαξηάηαη απφ πνιινχο παξάγνληεο. Δμαξηάηαη γηα παξάδεηγκα απφ ηηο ηηκέο ησλ ζπκβαηηθψλ θαπζίκσλ πνπ πξέπεη λα αληαγσληζηεί, απφ ην πηζαλψο επηπιένλ θφζηνο πνπ κπνξεί λα έρνπλ νη ζπκβαηηθέο κνλάδεο ιφγσ ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα, απφ θάπνηα επηρνξήγεζε πνπ πηζαλφλ λα ππάξρεη ζηα πιαίζηα ηεο θξαηηθήο θαη επξσπατθήο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο, αιιά θαη απφ ην φθεινο πνπ ζα θαζνξηζηεί φηη πξέπεη λα απνθνκίζνπλ νη παξαγσγνί βακβαθηνχ απφ ηελ πξνζθνξά ησλ ζηειερψλ. Γεληθά ε παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα έρεη πνιιέο κειινληηθέο εθαξκνγέο θαη απνηειεί κέξνο ηεο ιχζεο σο πξνο ην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ ζπρλά ελζηάζεηο σο πξνο ηελ επξεία ρξήζεο ηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ζρεηηθά κε ηελ θαιιηέξγεηα ελεξγεηαθψλ θπηψλ, νη ελζηάζεηο φκσο απηέο απνηεινχλ θαηά θχξην ιφγν έθθξαζε ηεο αδξάλεηαο ηεο θνηλσλίαο ζε κηα λέα ηερλνινγία πνπ αλ ρξεζηκνπνηεζεί φκσο ζσζηά κπνξεί λα πξνζθέξεη πνιιά νθέιε. 73

75 4.3. Ζ ΠΗΘΑΝΟΣΖΣΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΑΠΟ ΒΗΟΜΑΕΑ - ΑΠΟΡΡΗΜΜΑΣΑ, ΥΡΖΗΜΟΠΟΗΟΝΣΑ ΣΖΝ ΜΔΘΟΓΟ ΣΖ ΑΔΡΗΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΣΖΝ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΑΗΘΑΝΟΛΖ ΔΗΑΓΧΓΖ Δηζαγσγή ζηελ Αεξηνπνίεζε. Ζ Αεξηνπνίεζε είλαη κηα ζεξκηθή δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία ιακβάλεη ρψξα αηειήο θαχζε αλζξαθνχρνπ πξψηεο χιεο φπσο μπιεία, γεσξγηθά απνξξίκκαηα, ζηεξεά αζηηθά απνξξίκκαηα θαη γεληθφηεξα βηνκάδα. Σερλνινγία ηδηαίηεξα δηαδεδνκέλε ζηελ θεληξηθή θαη βφξεηα Δπξψπε, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ αεξηνπνίεζε μπιείαο θαη γεσξγηθψλ απνξξηκκάησλ. Σν παξαγφκελν αέξην έρεη ζεξκνγφλν δχλακε 4-7 MJ/m 3, ην νπνίν κε άκεζε θαχζε ζε θηλεηήξα Diesel, Otto ή ζηξφβηιν κπνξεί λα παξάγεη ειεθηξηθή ελέξγεηα, (ζρήκα 1), θαζψο θαη θάπνην πνζφ ζεξκηθήο ελέξγεηαο. Σν παξαγφκελν αέξην, ιφγν ηεο πςειήο πεξηεθηηθφηεηαο ζε πίζζα, πθίζηαηαη θαηάιιειν θαζαξηζκφ, νδεγνχκελν έηζη ζηνλ ρψξν θαχζεο κε ην κηθξφηεξν δπλαηφ πνζνζηφ πίζζαο θαη άιισλ ζσκαηηδίσλ. Δηθόλα 11 - Παξαγσγή Ζιεθηξηθήο Δλέξγεηαο κε ηελ κέζνδν ηεο αεξηνπνίεζεο ε πεηξακαηηθφ ζηάδην βξίζθεηαη ε δηαδηθαζία κεηαθνξάο ηνπ παξαγφκελνπ αεξίνπ, πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη σο θαχζηκν θίλεζεο. Δκθαλίδεη σζηφζν δπζθνιίεο ιφγσ ηεο ζρεηηθά ρακειήο ηνπ ζεξκνγφλνπ 74

76 δχλακεο. Σν παξαγφκελν αέξην γεληθφηεξα, ρξεηάδεηαη 10 MJ/m 3 ειάρηζηε ζεξκνγφλν δχλακε, πξνθεηκέλνπ λα κεηαθεξζεί ζε αγσγνχο,. ηελ ηειηθή ηνπ κνξθή ην παξαγφκελν αέξην απνηειείηαη απφ ηα ζπζηαηηθά πνπ αλαγξάθνληαη ζηνλ πίλαθα. Δηθόλα 12 - πζηαηηθά ηνπ παξαγόκελνπ αεξίνπ Δηζαγσγή ζηελ Παξαγσγή Αηζαλόιε Ζ αηζαλφιε είλαη έλα θαζαξφ, δηαπγέο πγξφ κε ραξαθηεξηζηηθή νζκή θαη γεχζε. Χζηφζν ε αηζαλφιε είλαη έλα πςειήο απφδνζεο πγξφ θαχζηκν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θίλεζε απηνθηλήησλ, ιεσθνξείσλ θαη αεξνζθαθψλ, κε δξακαηηθά ρακειή εθπνκπή πδξνγνλαλζξάθσλ θαη ζεσξείηαη ηδηαίηεξα θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ. Ζ αηζαλφιε παξαζθεπάδεηαη κε δχκσζε θαη δηχιηζε ηεο βηνκάδαο. Χο βηνκάδα ρξεζηκνπνηνχληαη γεσξγηθά απνξξίκκαηα, ζηάρπα θαη άρπξα, κνιιάζα, νξγαληθά αζηηθά απνξξίκκαηα θαη ραξηί. ην ζρήκα εκθαλίδνληαη ηα ηέζζεξα βήκαηα πνπ αθνινπζνχληαη πξνθεηκέλνπ λα παξαρζεί αηζαλφιε απφ βηνκάδα. Δηθόλα 13 - Σα ηέζζεξα βαζηθά ζηάδηα παξαγσγήο αηζαλόιεο. Ζ αηζαλφιε έρεη ζεξκνγφλν δχλακε 21 MJ/litre. Παξνπζηάδεη πςειφ αξηζκφ νθηαλίσλ θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζε φινπο ηνπο ζπκβαηηθνχο θηλεηήξεο ρσξίο απηνί λα ππνζηνχλ θακία κεηαηξνπή. Ζ αηζαλφιε παξνπζηάδεηαη 75

77 θαη σο δπν κίγκαηα κε ζπκβαηηθά θαχζηκα ζην εκπφξην. Δκθαλίδεηαη σο Δ10, 10% αηζαλφιε, 90% βελδίλε θαη Δ85 κε 85% αηζαλφιε θαη 15% βελδίλε. Σα νρήκαηα πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην Δ10 θαη Δ85 νλνκάδνληαη Flexible Fuel Vehicles (FFV) ή νρήκαηα ελαιιαθηηθψλ θαπζίκσλ. Σν Δ85 κεηψλεη δξακαηηθά ηηο εθπνκπέο ξχπσλ απφ ηνλ θηλεηήξα. Πην ζπγθεθξηκέλα κεηψλεη ηα ΝΟρ έσο θαη 20% ελψ ε κείσζε ηνπ CO2 κπνξεί λα θηάζεη θαη ην 100%, ζε ζρέζε πάληα κε ηα ζπκβαηηθά θαχζηκα. ηελ Βξαδηιία παξάγνληαη θαη θαηαλαιψλνληαη 15 δηζεθαηνκκχξηα ιίηξα αηζαλφιεο, κε ηα πεξηζζφηεξα νρήκαηα απφ απηά λα ρξεζηκνπνηνχλ ην κίγκα Δ85. ηηο ΖΠΑ παξάγνληαη πεξηζζφηεξα απφ 57 δηζεθαηνκκχξηα ιίηξα αηζαλφιεο, φπνπ θαιχπηεη ην 12% ηνπ ζπλφινπ ησλ πγξψλ θαπζίκσλ. Αηζαλφιε παξάγεηαη θαη ζηελ Νφηηα Αθξηθή. ηελ Δπξψπε θαη πνην ζπγθεθξηκέλα ζηελ ηνθρφικε ηεο νπεδίαο, πεξηζζφηεξα απφ 130 ιεσθνξεία θηλνχληαη απφ αηζαλφιε, ηα νπνία κέρξη ην 1990 είραλ δηαλχζεη πεξηζζφηεξα απφ 4 εθαηνκκχξηα Km. Γεληθφηεξα ζηελ νπεδία ππάξρνπλ 320 ιεσθνξεία θηλνχκελα κε αηζαλφιε, ζπλεηζθέξνληαο ζεκαληηθά ζηελ κείσζε ηεο ξχπαλζεο ζηα αζηηθά θέληξα. Σν παξειζφλ, ην παξφλ θαζψο θαη ην πηζαλφ κέιινλ ηεο αηζαλφιεο, ζηνλ πιαλήηε, σο θαχζηκν έρεη σο εμήο: 70 εθαηνκκχξηα νρήκαηα θηλνχκελα κε αηζαλφιε ην 1950, 630 εθαηνκκχξηα νρήκαηα, ην 1994, 1 δηζεθαηνκκχξην ζα θηάζεη ν αξηζκφο ησλ νρεκάησλ κέρξη ην Ζ αηζαλφιε κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί θαη γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, εθπέκπνληαο 93% ιηγφηεξνπο ξχπνπο CO 2. Χζηφζν ε πψιεζε ηεο αηζαλφιεο σο θαχζηκν θίλεζεο επηθέξεη πνιιαπιάζηα θέξδε, ζε ζρέζε κε ην λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ Δίδνο θαη πνζόηεηα βηνκάδαο Σφζν γηα ηελ αεξηνπνίεζε, φζν θαη γηα ηελ αηζαλφιε ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ πνζφηεηεο απνξξηκκάησλ πνπ πξνέξρνληαη απφ , (πεξηνρή Α) θαη 76

78 , (πεξηνρή Β) θάηνηθνπο. Θα κπνξνχζαλ ινηπφλ ηα ζελάξηα πνπ αθνινπζνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε πφιεηο φπσο ε Πάηξα θαη ε Αζήλα. Ο κέζνο Έιιελαο πνιίηεο παξάγεη 370Kg απνξξηκκάησλ, εηεζίσο. ηελ πεξίπησζε ηεο κνλάδαο αεξηνπνίεζεο πνπ ζα βξίζθεηαη θνληά ζηελ πφιε ησλ 400,000 θαηνίθσλ θαζψο θαη ζηελ πφιε ησλ 5,000,000 ζα ηζρχνπλ ηα δεδνκέλα ηνπ πίλαθα: Πίλαθαο 7 - Πνζόηεηα θαη ζπζηαηηθά ησλ απνξξηκκάησλ Βηνκάδα γηα ηελ κέζνδν ηεο Αεξηνπνίεζεο Ζ ηερλνινγία ηεο αεξηνπνίεζεο απαηηεί αλαθχθισζε Γπαιηνχ θαη Μεηάιισλ. Υξεζηκνπνίεζε ησλ παξαπάλσ ζηνλ αεξηνπνηεηή, πηζαλφλ λα πξνθαιέζνπλ βιάβεο ζηε κνλάδα. Ο αεξηνπνηεηήο δελ είλαη απνηεθξσηήο. Ζ κνλάδα νλνκάδεηαη Gasifier θαη φρη Incinerator. πλεπψο ηα παξαπάλσ δπν ζπζηαηηθά πξέπεη λα αθαηξεζνχλ απφ ην ζχλνιν ησλ απνξξηκκάησλ. ηνλ παξαθάησ πίλαθα αλαγξάθεηαη ε ζεξκνγφλνο δχλακε ησλ ζπζηαηηθψλ ζε GJ/T θαζψο θαη ζε GJ αλά έηνο. Πίλαθαο 8 - Θεξκνγόλνο Γύλακε πνπ πξνθύπηεη από ηα απνξξίκκαηα γηα ηηο πεξηνρέο Α & Β αληίζηνηρα. 77

79 Παξαγσγή Αηζαλόιεο από Υαξηί θαη Οξγαληθά Απνξξίκκαηα ηελ πεξίπησζε ηεο αηζαλφιεο σο βηνκάδαο έρεη επηιερζεί ην ραξηί θαη ηα νξγαληθά απνξξίκκαηα. ηνλ πίλαθα παξαθάησ δίδνληαη ηα αληίζηνηρα πνζά θαζψο θαη ηα πνζά αηζαλφιεο πνπ παξάγνληαη. Πίλαθαο 9 - Πνζόηεηα Αηζαλόιεο από νξγαληθά απνξξίκκαηα θαη ραξηί, πξνεξρόκελα από ηηο πεξηνρέο Α & Β Απνηειέζκαηα Αεξηνπνίεζε Απνηειέζκαηα ζηελ Αεξηνπνίεζε. ηελ κειέηε πνπ αθνινπζεί, πξνθχπηνπλ ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο απφ ηελ κέζνδν ηεο αεξηνπνίεζεο, πηζαλφηεηα εμνηθνλφκεζεο νξπθηψλ θαπζίκσλ, θαη πεξηβαληνιινγηθά νθέιε. Πίλαθαο 10 - Πηζαλόηεηα Παξαγσγήο Δλέξγεηαο από ηελ Αεξηνπνίεζε 78

80 Πίλαθαο 11 - Πηζαλόηεηα εμνηθνλόκεζεο νξπθηώλ θαπζίκσλ. Πίλαθαο 12 - Πεξηβαληνιινγηθά νθέιε από ηελ κέζνδν ηεο αεξηνπνίεζεο πκπεξάζκαηα γηα ηελ Αεξηνπνίεζεο. ηα δηαγξάκκαηα θαίλεηαη ε εμνηθνλφκεζε ιηγλίηε θαη πεηξειαίνπ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ εθκεηάιιεπζε απνξξηκκάησλ ζηηο πεξηνρέο Α & Β. ηελ εηθφλα 2 θαίλεηαη ε ελεξγεηαθή ηζνξξνπία κεηαμχ ησλ νξπθηψλ θαη ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Γηάγξακκα 1 - Πεξηνρή Α 79

81 Γηάγξακκα 2 - Πεξηνρή Β Δηθόλα 14 - Δλεξγεηαθό Ηζνδύγην κεηαμύ ησλ Πεγώλ Δλέξγεηαο ην Γηάγξακκα 3 θαίλεηαη ην πφζν ηνηο % ιηγφηεξνη ξχπνη CO2 εθπέκπνληαη κέζσ ηεο αεξηνπνίεζεο ρξεζηκνπνηψληαο αζηηθά απνξξίκκαηα. Ζ ζχγθξηζε γίλεηαη κε δεδνκέλν φηη παξάγνληαη 184,76 MWe ειεθηξηθήο ελέξγεηαο ρξεζηκνπνηψληαο απνξξίκκαηα σο αλαλεψζηκε πεγή ελέξγεηαο θαη ιηγλίηε, πεηξέιαην θαη θπζηθφ αέξην σο νξπθηά θαχζηκα. 80

82 Δηθόλα 15 - Πεξηβαιινληνινγηθά νθέιε κε ηελ κέζνδν ηεο αεξηνπνίεζεο Παξαγσγή Αηζαλόιεο Απνηειέζκαηα γηα ηελ Παξαγσγή Αηζαλόιεο από νξγαληθά απνξξίκκαηα θαη ραξηί. ηνπο Πίλαθεο παξαθάησ αλαγξάθνληαη ηα απνηειέζκαηα γηα ηηο πεξηνρέο Α & Β αληίζηνηρα. Πίλαθαο 13 - Παξαγσγή αηζαλόιεο γηα ηελ πεξηνρή Α 81

83 Πίλαθαο 14 - πκπεξάζκαηα γηα ηελ Παξαγσγή Αηζαλόιεο. ηα δηαγξάκκαηα θαίλεηαη ν αξηζκφο ησλ νρεκάησλ πνπ ζα κπνξνχζαλ λα θηλεζνχλ κε αηζαλφιε. Υξεζηκνπνηνχληαη ηεζζάξσλ εηδψλ νρήκαηα. Ορήκαηα θηλνχκελα κε 100% αηζαλφιε, νρήκαηα Δ15, νρήκαηα Δ85 θαζψο θαη ιεσθνξεία θηλνχκελα κε 100% αηζαλφιε. Ζ κειέηε εθαξκφδεηαη ζηελ πεξηνρή Α & Β αληίζηνηρα. Γηάγξακκα 3 - Πηζαλόο αξηζκόο νρεκάησλ, Πεξηνρή Α Γηάγξακκα 4 - Πηζαλόο αξηζκόο νρεκάησλ, Πεξηνρή Α 82

84 Γηάγξακκα 5 - Δμνηθνλόκεζε πγξώλ θαπζίκσλ Γηάγξακκα 6 - Δθπνκπέο CO2 γηα ζπκβαηηθό ΗΥ θαη γηα ΗΥ θηλνύκελν κε αηζαλόιε ην δηάγξακκα 5 αλαθέξεηαη ε πηζαλφηεηα εμνηθνλφκεζεο πεηξειαίνπ ζηελ πεξίπησζε πνπ ρξεζηκνπνηεζνχλ νη δηαζέζηκνη ηφλνη απνξξηκκάησλ ζηηο πεξηνρέο Α & Β αληίζηνηρα. ην δηάγξακκα 6, θαηαγξάθνληαη νη εθπνκπέο CO 2 απφ δχν ΗΥ απηνθίλεηα φπνπ ην πξψην ρξεζηκνπνηεί αηζαλφιε ελψ ην δεχηεξν ρξεζηκνπνηεί πεηξέιαην σο θαχζηκν. Σν φρεκα θηλνχκελν κε αηζαλφιε εθπέκπεη κφιηο 6% CO 2, ζε αληίζεζε κε ην ζπκβαηηθφ απηνθίλεην πνπ εθπέκπεη 96% ηνπ ζπλφινπ ησλ ξχπσλ CO2. Σν 1997 νη εθπνκπέο CO2 απφ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κεηξήζεθαλ ζηνπο 37,200,000 ηφλνπο. Ζ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ ηεο αεξηνπνίεζεο, απφ ηα απνξξίκκαηα ησλ δπν πεξηνρψλ, αληηζηνηρεί ζε κείσζε εθπνκπψλ CO2 θαηά 1.68%. ηελ Διιάδα θαηαλαιψλνληαη 15,000,000 ηφλνη πεηξειαίνπ γηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο, 83

85 Με ηελ κέζνδν ηεο αεξηνπνίεζεο θαη εθκεηαιιεπφκελνη ηα παξαπάλσ πνζά αζηηθψλ απνξξηκκάησλ, επηηξέπεηαη εμνηθνλφκεζε πεηξειαίνπ πνπ αληηζηνηρεί ζην 2.67% ηνπ πεηξειαίνπ πνπ θαηαλαιψλεηαη εηεζίσο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Πίλαθαο 15 - Δλεξγεηαθά θαη πεξηβαληνιινγηθά νθέιε από ηελ Αεξηνπνίεζε Παξαγσγή Αηζαλόιεο Γηα ηελ παξαγσγή αηζαλφιεο, εθκεηαιιεπφκελνη ηηο πνζφηεηεο ραξηηνχ θαη νξγαληθψλ απνξξηκκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ Πάηξα θαη ηελ Αζήλα (Πεξηνρέο Α&Β) παξάγνληαη 306,000m3 πνπ αληηζηνηρνχλ ελεξγεηαθά κε 144,000Σ πεηξειαίνπ εηεζίσο. ηελ Διιάδα θαηαλαιψλνληαη Σ πεηξειαίνπ σο θαχζηκν θίλεζεο. Με ζσζηή εθκεηάιιεπζε ησλ παξαπάλσ πνζνηήησλ, ζα κπνξνχζε λα εμνηθνλνκεζεί ην 2,2% ηνπ εηζαγφκελνπ πεηξειαίνπ σο θαχζηκν θίλεζεο. Οη εθπνκπέο CO 2 απφ ηα κέζα κεηαθνξάο ππνινγίζηεθαλ ζηνπο 17,400,000Σ ην Έλα βελδηλνθίλεην ΗΥ 1,300cc εθπέκπεη πεξίπνπ 175 g CO 2 /km ελψ ην ΗΥ θηλνχκελν κε αηζαλφιε 5g CO 2 /km. Με ηελ ρξήζε ηεο παξαγφκελεο αηζαλφιεο ζα ππάξρεη κείσζε εθπνκπψλ CO 2 θαηά 446,000Σ εηεζίσο, πνπ αληηζηνηρεί ζην 2.56% ησλ ζπλνιηθψλ CO 2 ξχπσλ απφ ηα κέζα κεηαθνξάο. Πίλαθαο 16 - Δλεξγεηαθά θαη πεξηβαληνιινγηθά νθέιε από ηελ Παξαγσγή Αηζαλόιεο 84

86 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 Ο : ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΔ ΔΠΗΠΣΧΔΗ ΒΗΟΜΑΕΑ 5.1. Δηζαγσγηθά Ζ αμηνιφγεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ ηε βηνκάδα εμαξηάηαη ηδηαίηεξα απφ ηε ρξεζηκνπνηνχκελε πεγή, ηελ πεξηνρή φπνπ εγθαζίζηαηαη ε αιπζίδα, ην ζχζηεκα πνπ αληηθαζίζηαηαη γηα ηελ παξαγσγή ηεο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη γηα ηνλ αλεθνδηαζκφ κε βηνκάδα θαη ηηο ηερλνινγίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε φιε ηελ αιπζίδα παξαγσγήο θαη κεηαηξνπήο. Καηάιιεινη θαλνληζκνί θαη νδεγίεο πξέπεη λα εμαζθαιίδνπλ φηη ηα έξγα ειεθηξνπαξαγσγήο κεγηζηνπνηνχλ ηα θνηλσληθά νθέιε θαη φηη ηα θνηλσληθά νθέιε ζπλππνινγίδνληαη ζηνπο νηθνλνκηθνχο φξνπο. Πξέπεη επίζεο λα εμαζθαιίδνπλ φηη νη αξλεηηθέο επηδξάζεηο ειαρηζηνπνηνχληαη θαη βξίζθνληαη κέζα ζηα αζθαιή φξηα. Δίλαη ζεκαληηθφ νη ζηξαηεγηθέο γηα βηψζηκε αλάπηπμε βηνκάδαο λα αλαπηχζζνληαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Παξά ηελ εζηίαζε ζηηο πηζαλέο αξλεηηθέο επηδξάζεηο ζε απηφ ην θείκελν, ηα ζσζηά πξνγξακκαηηζκέλα θαη εθαξκνζκέλα ζπζηήκαηα βηνελέξγεηαο ζπλήζσο έρνπλ ζεηηθή πεξηβαιινληηθή επίδξαζε. Ζ ρξήζε ηεο βηνκάδαο γηα ελέξγεηα έρεη επίδξαζε ζε φινπο ηνπο πεξηβαιινληηθνχο απνδέθηεο: ην έδαθνο, ην λεξφ θαη ηελ αηκφζθαηξα. Δπηπιένλ, ζε δεχηεξν επίπεδν κπνξεί λα έρεη επηπηψζεηο ζηελ πγεία θαη ηελ επεκεξία αλζξψπσλ θαη δψσλ, ηελ εδαθνινγηθή πνηφηεηα, ηε ρξήζε λεξνχ, ηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ηε δεκφζηα αηζζεηηθή. Απηέο νη επηδξάζεηο πξνθχπηνπλ απφ θάζε έλα απφ ηα κεκνλσκέλα ζηάδηα ηεο αιπζίδαο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο Πεξηβαιινληηθά ζέκαηα θαη επηπηώζεηο ηνπο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ παξαηίζεληαη θσδηθνπνηεκέλα ηα πεξηβαιινληηθά ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αμηνπνίεζε ηεο βηνκάδαο θαη ηα κέηξα αληηκεηψπηζεο αλεπηζχκεησλ θαηαζηάζεσλ πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ. 85

87 Πίλαθαο 7 - Πεξηβαιινληηθά Θέκαηα πκπαξαγσγήο (παξαγσγή Ζιεθηξηζκνύ & ζεξκόηεηαο) Οπδέηεξε ζε εθπνκπέο CΟ 2 (θαχζε), Μηθξέο εθπνκπέο CΟ 2 (πιήξεο αλάιπζε Κχθινπ Εσήο). Θεηηθέο Δπαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ ππνιεηκκάησλ απφ ηηο αγξνηνβηνκεραλίεο θ.ιπ.. επηδξάζεηο ρεδφλ απνπζία εθπνκπψλ S0 2. πλεηζθνξά ζηε δηαηήξεζε θαη βειηίσζε ησλ δαζψλ. Αξλεηηθέο επηπηώζεηο Θεηηθέο επηδξάζεηο Αξλεηηθέο επηπηώζεηο Αέξηεο εθπνκπέο ζπλδεφκελεο κε ηε δηαδηθαζία θαχζεο. εκαληηθά επίπεδα CO ζηελ πεξίπησζε αηεινχο θαχζεο. Δθπνκπέο ζσκαηηδίσλ. Θφξπβνο απφ ηηο κεραλέο θαη ηε ρξήζε κέζσλ κεηαθνξάο ηεο πξψηεο χιεο ζηελ κνλάδα. Γπλεηηθή επίπησζε δηαζχλδεζεο ζην δίθηπν (κεγάιεο κνλάδεο) ή ζε δίθηπν δηαλνκήο ζεξκφηεηαο. Γηάζεζε ησλ απνβιήησλ ηεο κνλάδαο. Αηζζεηηθή επηβάξπλζε. Καηάιιεινο ζρεδηαζκφο ηεο κνλάδαο θαχζεο. Δθαξκνγή θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλ & κέηξσλ κείσζεο ησλ αέξησλ εθπνκπψλ (π.ρ. ρξήζε δηαηάμεσλ κείσζεο ή/θαη ειέγρνπ αέξησλ εθπνκπψλ). Πεξηνδηθή ζπληήξεζε ηεο κνλάδαο. Παξαθνινχζεζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αέξα, δηελέξγεηα δεηγκαηνιεςηψλ & αλαιχζεσλ. Υξήζε θαηάιιεισλ κεζφδσλ/δηαηάμεσλ κείσζεο ηνπ ζνξχβνπ. Πξνζεθηηθή ρσξνζέηεζε ηεο κνλάδαο θαη κεηαθνξά ηεο πξψηεο χιεο. Μέηξα απνθπγήο - απνθαηάζηαζεο επηπηψζεσλ (π.ρ. απνθαηάζηαζε ρψξνπ, θαηάιιειε φδεπζε δηθηχνπ). Καηάιιειε επεμεξγαζία & δηάζεζε. Υξεζηκνπνίεζε ηεο ηέθξαο ζηε γεσξγία. Πξνζεθηηθή ρσξνζέηεζε. Αηζζεηηθέο παξεκβάζεηο, δελδξνθπηεχζεηο, ππφγεηεο εξγαζίεο θ.ιπ.. Τγξά κεγάινπ θνξηίνπ ζηελ πεξίπησζε ηεο Καηάιιειε επεμεξγαζία θαη δηάζεζε. ππξφιπζεο. Πίλαθαο 8 - Πεξηβαιινληηθά ζέκαηα θαύζεο απνξξηκκάησλ Μείσζε ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (ην COs αληηθαζηζηά ην ChU, ην ηειεπηαίν είλαη ην δεχηεξν ζηε ζεηξά ζπνπδαηφηεηαο απφ πέληε αέξηα θαη ε ελεξγφο ηνπ δξάζε είλαη 25 θνξέο κεγαιχηεξε ηνπ C02 ζε νξίδνληα 100 εηψλ). Δπαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ απνβιήησλ γηα παξαγσγή ελέξγεηαο ζε αληίζεζε κε ηελ απιή δηάζεζε. Γηαρείξηζε θαη κείσζε ησλ ζηξαγγηζκάησλ. Μείσζε θαηά 60-75% ηνπ βάξνπο ησλ εηζεξρνκέλσλ απνβιήησλ (παξακνλή ηέθξαο ζηνλ ρψξν θαχζεο, ζηνπο ιέβεηεο, ηπηάκελε ηέθξα & ζθφλε). Δθαξκνγή θαηάιιεισλ ηερλνινγηψλ & κέηξσλ Αέξηεο εθπνκπέο φπσο CO, CO2, αηκφο ή/θαη S02, κείσζεο ησλ αέξησλ εθπνκπψλ (π.ρ. βειηίσζε ηεο NOx, HCI, πδξνθζφξην, πνιπθπθιηθνί θαηαλνκήο ηνπ πξσηνγελνχο αέξα ζηνλ ζάιακν πδξνγνλάλζξαθεο θ,ιπ. (αλάινγα ηελ πνηφηεηα θαχζεο). Πεξηνδηθή ζπληήξεζε ηεο κνλάδαο. ησλ απνβιήησλ). Παξαθνινχζεζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ αέξα, δηελέξγεηα δεηγκαηνιεςηψλ & αλαιχζεσλ. Γπλεηηθά πξνβιήκαηα νζκψλ απφ ηελ πξνεπεμεξγαζία θαη απνζήθεπζε ησλ απνξξηκκάησλ. Γπλεηηθή επίπησζε δηαζχλδεζεο ζην δίθηπν ή ζε δίθηπν δηαλνκήο ζεξκφηεηαο. ζφξπβνο ή ζθφλε απφ ηε ιεηηνπξγία ηεο κνλάδαο θαη απφ ηε κεηαθνξά θαη πξνεπεμεξγαζία ησλ απνξξηκκάησλ. Σειηθή δηάζεζε ππνιεηκκάησλ. Δπηπηψζεηο ζηελ αηζζεηηθή ηνπ ρψξνπ. Μέηξα κείσζεο ησλ νζκψλ (π.ρ. πεξηνξηζκφο ηνπ ρξφλνπ απνζήθεπζεο, δηαδηθαζηψλ πξνεπεμεξγαζίαο, ζθεπαζκέλα ηκήκαηα, ρξήζε κεζφδσλ απφζκεζεο). Μέηξα απνθπγήο - απνθαηάζηαζεο επηπηψζεσλ (π.ρ. απνθαηάζηαζε ρψξνπ, θαηάιιειε ρσξνζέηεζε). Υξήζε θαηάιιεισλ κεζφδσλ κείσζεο ηνπ ζνξχβνπ θαη πξνζεθηηθφ ζρεδηαζκφ ηεο κεηαθνξάο ησλ απνξξηκκάησλ. Καηάιιειε επεμεξγαζία & δηάζεζε. Πξνζεθηηθή ρσξνζέηεζε. Αηζζεηηθέο παξεκβάζεηο, δελδξνθπηεχζεηο θ.ιπ.. Καηάιιεινο ζρεδηαζκφο ζπζηεκάησλ απφιεςεο θαη απφξξηςεο λεξνχ. Γπλεηηθέο επηπηψζεηο ζηνπο πδάηηλνπο πφξνπο (π.ρ. δηάζεζε ησλ λεξψλ ςχμεο) ηεο ππξφιπζεο. Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) 86

88 Θεηηθέο επηδξάζεηο Αξλεηηθέο επηπηώζεηο Θεηηθέο επηδξάζεηο Πίλαθαο 9 - Πεξηβαιινληηθά ζέκαηα παξαγσγήο & αμηνπνίεζεο βηναεξίνπ από ΥΤΣΑ Μείσζε ησλ εθπνκπψλ CH4 - ιηγφηεξε δηαθπγή Chk Γπλεηηθά πξνβιήκαηα νζκψλ θαη αέξησλ εθπνκπψλ. Γπλεηηθέο επηπηψζεηο ζην έδαθνο (π.ρ. θαζηδήζεηο). Γπλεηηθέο επηπηψζεηο απφ ηε ζχλδεζε ζε δίθηπα δηαλνκήο ζεξκφηεηαο ή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο. Γπλεηηθέο επηπηψζεηο ζηε δεκφζηα αζθάιεηα (π.ρ. αηπρήκαηα, εθξήμεηο). Δπηπηψζεηο ζηελ αηζζεηηθή ηνπ ρψξνπ, Μείσζε νζκψλ & ξχπαλζεο. Μείσζε πηζαλφηεηαο ππξθαγηάο θαη έθξεμεο. Δλεξγεηαθή απνιαβή. Απνκάζηεπζε βηναεξίνπ, θαηάιιεινο ζρεδηαζκφο ΥΤΣΑ, θαηάιιεινο ζρεδηαζκφο δηθηχνπ ζπιινγήο βηναεξίνπ. πζηήκαηα κείσζεο νζκψλ (απφζκεζε), παξαθνινχζεζε -κέηξεζε ζχλζεζεο βηναεξίνπ & εθπνκπψλ. Καηάιιειε & πξνγξακκαηηζκέλε ζπιινγή ηνπ βηναεξίνπ. Μέηξα απνθπγήο - απνθαηάζηαζεο επηπηψζεσλ (π.ρ. απνθαηάζηαζε ρψξνπ, θαηάιιειε ρσξνζέηεζε). Μέηξα γηα ηελ αζθαιή ιεηηνπξγία ηνπ ζπζηήκαηνο ζπιινγήο βηναεξίνπ θαη ηνπ ζπζηήκαηνο θαχζεο. Αηζζεηηθέο παξεκβάζεηο, δελδξνθπηεχζεηο θ.ιπ. ηεο κνλάδαο αμηνπνίεζεο. Πίλαθαο 10 - Πεξηβαιινληηθό ζέκαηα παξαγσγήο βηναεξίνπ από αλαεξόβηα ρώλεπζε Διεγρφκελε αλαεξφβηα ρψλεπζε ζε θιεηζηέο δεμακελέο. Μείσζε ησλ εθπνκπψλ C02 - ιηγφηεξε δηαθπγή C02. ηαζεξνπνίεζε ιάζπεο. Απνθπγή ξχπαλζεο πδάηηλσλ πφξσλ. Δλεξγεηαθή απνιαβή. Παξαγσγή εδαθνβειηησηηθνπ θαη απνθπγή επηβάξπλζεο ΥΤΣΑ. Υξήζε θαηάιιεισλ δηαηάμεσλ κείσζεο ηνπ Αέξηεο εθπνκπέο θαη ζφξπβνο απφ ηηο ζνξχβνπ θαη ησλ αέξησλ εθπνκπψλ, θαηάιιεινο κεραλέο. ζρεδηαζκφο, παξαθνινχζεζε - κέηξεζε ησλ εθπνκπψλ. Μέηξα κείσζεο ησλ νζκψλ (π.ρ. πεξηνξηζκφο ηνπ Γπλεηηθά πξνβιήκαηα νζκψλ απφ ηνπο ρξφλνπ απνζήθεπζεο, δηαδηθαζηψλ ρσλεπηήξεο. πξνεπεμεξγαζίαο, ζθεπαζκέλα ηκήκαηα, ρξήζε κεζφδσλ απφζκεζεο). Αξλεηηθέο Γπλεηηθή επίπησζε δηαζχλδεζεο ζην Μείσζε επηπηψζεσλ ηνπνζέηεζεο ηνπ δηθηχνπ επηπηώζεηο δίθηπν ή ζε δίθηπν δηαλνκήο ζεξκφηεηαο. (π.ρ. απνθαηάζηαζε ηνπ ρψξνπ δηέιεπζεο). Δπαλαρξεζηκνπνίεζε ζηε γεσξγία κεηά απφ Γηάζεζε ιάζπεο. κειέηε θαη κε θαηάιιειε δηαδηθαζία. Γπλεηηθέο επηπηψζεηο ζηνπο πδάηηλνπο Καηάιιεινο ζρεδηαζκφο - δηάηαμεο ζπζηεκάησλ πφξνπο (π.ρ. άληιεζε λεξνχ). απφιεςεο θαη απφξξηςεο λεξνχ. Πξνζεθηηθή ρσξνζέηεζε. Αηζζεηηθέο Αηζζεηηθή επηβάξπλζε. παξεκβάζεηο, δελδξνθπηεχζεηο, ππφγεηεο εξγαζίεο θ.ιπ.. Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) Σα πηζαλά πεξηβαιινληηθά νθέιε πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ απφ ηηο θαιά δηαρεηξηδφκελεο ελεξγεηαθέο θαιιηέξγεηεο, εηδηθά ηηο πνιπεηείο, πεξηιακβάλνπλ: 87

89 - Παξνρή θαπζίκνπ νπδέηεξνπ σο πξνο ην CO σο ππνθαηάζηαην ηεο ρξήζεο νξπθηνχ θαπζίκνπ. - Υακειφηεξεο εθπνκπέο άιισλ αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ, φπσο ην ζείν, έλαληη ηεο ρξήζεο νξηζκέλσλ νξπθηψλ θαπζίκσλ. - Πξνζηαζία εδάθνπο θαη πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ απφ ηε δηάβξσζε. - Αχμεζε ή δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. - Άιια νθέιε, φπσο ν κεησκέλνο θίλδπλνο ππξθαγηάο ζηε δαζνπνλία. Απηά ηα πηζαλά πεξηβαιινληηθά νθέιε πξέπεη λα εμεηαζηνχλ απφ θνηλνχ κε άιια δπλαηά θνηλσληθννηθνλνκηθά νθέιε, φπσο ε αγξνηηθή αλάπηπμε θαη ε βειηησκέλε ελεξγεηαθή αζθάιεηα. Παξά ηελ «ηνπηθή» θχζε, ηελ εηεξνγέλεηα θαη ηελ πνιππινθφηεηα ησλ αιπζίδσλ παξαγσγήο βηνελέξγεηαο, ππάξρνπλ κεξηθέο γεληθέο πεξηβαιινληηθέο αξρέο πνπ κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζηα ζρέδηα ειεθηξηθήο παξαγσγήο απφ ηε βηνκάδα ζηηο ρψξεο ηνπ ΟΟΑ Αλάιπζε Κύθινπ Εσήο (LCA) - ύγθξηζε κε Θεξκνειεθηξηθό ηαζκό Σα δηαθνξεηηθά ζηάδηα ηνπ Κχθινπ Εσήο ελφο Ληγληηηθνχ ηαζκνχ παξνπζηάδνληαη ζην ζρήκα πνπ αθνινπζεί: Γξάθεκα 12 Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) 88

90 Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Κχθινπ Εσήο ελφο Ληγληηηθνχ ηαζκνχ (πεξηνρή Πηνιεκάίδαο) δίλνληαη παξαθάησ: Πίλαθαο 11 Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) Σα δηαθνξεηηθά ζηάδηα ηνπ Κχθινπ Εσήο ηεο βηνκάδαο παξνπζηάδνληαη ζην ζρήκα πνπ αθνινπζεί: Γξάθεκα 13 Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) 89

91 Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ Κχθινπ Εσήο ηεο βηνκάδαο θαη ζπγθεθξηκέλα κηαο ελεξγεηαθήο θαιιηέξγεηαο ζηνλ Οξρνκελφ δίλνληαη παξαθάησ: Πίλαθαο 12 Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) Ζ εθηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ηε ρξήζε ιηγλίηε, ζε ζρέζε κε ηηο ΑΠΔ γηα ηελ Διιάδα, παξαηίζεηαη ζηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί: Πίλαθαο 13 90

92 Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) 5.4. Παξαδείγκαηα ζσζηήο εθαξκνγήο βηνκάδαο Μνλάδα Φπηάιιεηαο Ζ κνλάδα βξίζθεηαη ζηελ Φπηάιιεηα θαη είλαη ηδηνθηεζία ηεο ΔΤΓΑΠ. Δίλαη κηα κνλάδα επεμεξγαζίαο πγξψλ απνβιήησλ (πξσηνβάζκηα επεμεξγαζία), θαηαζθεπαζκέλε ην Σν 2001 μεθίλεζε ε εθκεηάιιεπζε ηνπ βηναεξίνπ. Σν βηναεξην παξάγεηαη κέζσ αλαεξφβηαο ρψλεπζεο θαη ηξνθνδνηεί ηξεηο (3) κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο αεξίνπ, ηζρχνο 2.458MWe έθαζηε. Ζ εηήζηα παξαγσγή ζεξκηθήο ελέξγεηαο είλαη 85,67GWh θαη ε εηήζηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο 64,56GWh. Ζ παξαγφκελε ζεξκηθή ελέξγεηα ρξεζηκνπνηείηαη αξρηθά γηα ηε ζέξκαλζε ησλ ρσλεπηήξσλ. Μνλάδα δεπηεξνβάζκηαο επεμεξγαζίαο ησλ απνβιήησλ θαηαζθεπάζηεθε θαη έρεη ηεζεί ζε ιεηηνπξγία απφ ην Σέινο, απφ ην 2007 ιεηηνπξγεί θαη κνλάδα μήξαλζεο ηεο ιπκαηνιάζπεο. 91

93 Δηθόλα 16 - Αεξνθσηνγξαθία Φπηάιιεηαο Άλσ Ληόζηα Ζ κνλάδα θαηαζθεπάζηεθε ην 2001, βξίζθεηαη ζηα Άλσ Ληφζηα Αηηηθήο θαη είλαη ηδηνθηεζία ηεο εηαηξίαο Βηναέξην-Δλέξγεηα Άλσ Ληφζηα ΔΠΔ. Ζ ρσκαηεξή ησλ Άλσ Ληνζίσλ ήηαλ γηα πάξα πνιιά ρξφληα ε βαζηθή ρσκαηεξή ηεο Αζήλαο, κηαο πφιεο ησλ πεξίπνπ 4,5 εθαηνκκπξίσλ θαηνίθσλ. Ζ ζπγθεθξηκέλε εγθαηάζηαζε είλαη κνλάδα ζπκπαξαγσγήο ζεξκηθήο θαη ειεθηξηθήο ελέξγεηαο απφ βηναεξην, ε νπνία ρξεζηκνπνηείην παξαγφκελν αέξην απφ ηε ρσκαηεξή. Σν αέξην ηξνθνδνηεί έληεθα (11) κεραλέο εζσηεξηθήο θαχζεο αεξίνπ, ηζρχνο 1.255MWe έθαζηε. 92

94 Δηθόλα 17 - Άλσ Ληόζηα Ζ εηήζηα παξαγσγή ζεξκηθήο ελέξγεηαο είλαη 134,8GWh, ελψ ε εηήζηα παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο είλαη 112,5GWh. Απφ ην ηέινο ηνπ 2007 ιεηηνπξγεί θαη επέθηαζε θαηά 9.7MW (ηέζζεξα πξφζζεηα ειεθηξνπαξαγσγφ δεχγε, ηζρχνο 2.433kW έθαζην) πνπ αλέβαζε ηε ζπλνιηθή εγθαηεζηεκέλε ηζρχ ζε 23.5MW, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ην έξγν έλα απφ ηα κεγαιχηεξα ηνπ είδνπο παγθνζκίσο Σερληθέο νδεγίεο θαη πξνδηαγξαθέο Γηα ηελ αλάπηπμε πεξηβαιινληηθά βηψζηκσλ αιπζίδσλ παξαγσγήο θαη κεηαηξνπήο βηνκάδαο πξέπεη λα ηεξνχληαη θάπνηεο βαζηθέο αξρέο: - ηηο αιπζίδεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο πξέπεη λα εθαξκφδνληαη νη αξρέο ηεο Αλάιπζεο Κχθινπ Εσήο θαη λα γίλεηαη κειέηε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε ζσζηή δηαρείξηζε ησλ φπνησλ ζεκαληηθψλ επηπηψζεσλ θαη ε εθκεηάιιεπζε φισλ ησλ ζεηηθψλ επηξξνψλ. - Πξέπεη λα αθνινπζνχληαη νξζέο γεσξγηθέο/δαζνπνληθέο πξαθηηθέο, θαηάιιειεο ζηηο εθάζηνηε ηνπηθέο ζπλζήθεο. - Ζ ζπλερήο αλάπηπμε θαη ε εηζαγσγή λέσλ πνηθηιηψλ πνπ πξνζηδηάδνπλ ζηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο {εδάθε, θιίκα) είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ 93

95 βειηηζηνπνίεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ εηζξνψλ. - Οη πξαθηηθέο παξαγσγήο βηνκάδαο πξέπεη λα πξνζηαηεχνπλ ή/θαη λα εληζρχζνπλ ηελ νξγαληθή νπζία ηνπ εδάθνπο. - Ζ ρξήζε λεξνχ πξέπεη λα αμηνινγεζεί ζε φιε ηελ αιπζίδα παξαγσγήο θαη κεηαηξνπήο, κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηηο επηδξάζεηο ζην πδξνγξαθηθφ δίθηπν. - Οη θαιχηεξεο δηαζέζηκεο ηερλνινγίεο κεηαηξνπήο πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ηηο εθπνκπέο ζηνλ αέξα θαη ζε άιινπο πεξηβαιινληηθνχο απνδέθηεο. Σα ζπζηήκαηα ζπκπαξαγσγήο (CHP) πξνηηκψληαη. - Ζ πνηφηεηα ηεο ηέθξαο απφ ηηο δηαδηθαζίεο κεηαηξνπήο πξέπεη λα ειέγρεηαη θαη ε ηέθξα λα αλαθπθιψλεηαη πίζσ ζην έδαθνο, φηαλ απηφ είλαη εθηθηφ. Πνιηηηθέο θαη θαλνληζκνί πξέπεη λα είλαη ζε ηζρχ γηα λα εμαζθαιίζνπλ φηη νη αλσηέξσ αξρέο αθνινπζνχληαη. Κίλεηξα αγνξάο πνπ ππνινγίδνπλ ηα νθέιε ηεο ειεθηξνπαξαγσγήο απφ βηνκάδα πξέπεη λα ζπκβάινπλ ζηε βησζηκφηεηα θαη ζηελ απνδνηηθφηεηα ησλ δηαθνξεηηθψλ ζηαδίσλ ηεο αιπζίδαο θαπζίκσλ. Ζ δηαηνκεαθή ζπλεξγαζία είλαη πξνυπφζεζε γηα ηελ θαζηέξσζε πεξηβαιινληηθά βηψζηκσλ αιπζίδσλ παξαγσγήο θαη κεηαηξνπήο βηνκάδαο. Πνιιέο απφ ηηο ηερληθέο νδεγίεο θαη πξνδηαγξαθέο αλαθέξνληαη ζηηο παξαγξάθνπο πνπ πξνεγήζεθαλ. πκπιεξσκαηηθά εθηελέζηεξα αλαθέξνληαη ηα αθφινπζα (θαη ζα πξέπεη λα εμεηάδνληαη φπνπ έρνπλ εθαξκνγή): Αέξηνη ξύπνη Ζ ρξήζε βηνκάδαο σο θαχζηκν κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη λα παξνπζηάδεη κεησκέλεο εθπνκπέο θάπνησλ ξχπσλ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο αληηζηνίρνπο πνπ εθπέκπνληαη απφ ζπκβαηηθά θαχζηκα, αιιά παξάιιεια κπνξεί λα παξνπζηάδεη απμεκέλεο εθπνκπέο ζε κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα, ζσκαηηδίσλ, ζθφλεο θαη νζκψλ. Γηα 94

96 θαζέλα απφ απηνχο ηνπο ξχπνπο πξέπεη λα εμεηάδνληαη ηα αλακελφκελα φξηα εθπνκπήο, θαζψο θαη ηα κέηξα πνπ ζα ιεθζνχλ, θαη λα ζπγθξίλνληαη κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία Γηάζεζε ζηεξεώλ απνβιήησλ Μεηά ηελ θαχζε ηεο βηνκάδαο πξνθχπηεη ηέθξα, ε νπνία ζπιιέγεηαη είηε απφ ηνλ ππζκέλα ηνπ ζαιάκνπ θαχζεο, είηε απφ ηνπο κεραληζκνχο θαηαθξάηεζεο ζσκαηηδίσλ ζηα απαέξηα. Ζ ηέθξα απηή πεξηέρεη φια ηα αλφξγαλα ζπζηαηηθά πνπ βξίζθνληαη ζηε ρξεζηκνπνηνχκελε βηνκάδα. Πξέπεη λα εμεηάδεηαη ε ζχζηαζε ηεο ηέθξαο θαη λα επηιέγεηαη ν πξνηεηλφκελνο ηξφπνο δηάζεζεο ηεο. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηα ππνιείκκαηα πνπ κέλνπλ απφ ηε δηεξγαζία ηεο αλαεξφβηαο ρψλεπζεο. ε θάζε πεξίπησζε, ζα πξέπεη λα εθαξκφδεηαη ε ηζρχνπζα λνκνζεζία Θόξπβνο Μηα κνλάδα παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα επηβαξχλεη κε ζφξπβν ην γχξσ πεξηβάιινλ εθφζνλ νπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα βηνκεραληθή εγθαηάζηαζε, φπνπ ιεηηνπξγνχλ κεραλήκαηα κε θηλνχκελα κέξε. Δπίζεο, ν εμνπιηζκφο παξαγσγήο ελέξγεηαο παξάγεη ζφξπβν είηε απηφο είλαη ΜΔΚ, είηε είλαη αεξηνζηξφβηινο ή αηκνζηξφβηινο. Θα πξέπεη λα εμεηάδεηαη θαη λα γίλεηαη αλαθνξά ζηα επίπεδα ζνξχβνπ ζε δηάθνξεο απνζηάζεηο, θαζψο θαη ζηα κέηξα πνπ ζα ιεθζνχλ γηα λα επηηεπρζνχλ απηά ηα φξηα. ε θάζε, πεξίπησζε ζα πξέπεη λα εθαξκφδεηαη ε ηζρχνπζα λνκνζεζία Όριεζε από δηέιεπζε νρεκάησλ Ζ εγθαηάζηαζε κηαο κνλάδαο παξαγσγήο ελέξγεηαο απφ βηνκάδα κπνξεί λα επηθέξεη αχμεζε ζηελ θπθινθνξία νρεκάησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξηνρή, ιφγσ ηεο ρξήζεο θνξηεγψλ απηνθηλήησλ γηα ηε κεηαθνξά βηνκάδαο πξνο ηε κνλάδα θαη ηέθξαο απφ ηε κνλάδα. Απηφο ν θπθινθνξηαθφο φγθνο πξέπεη λα ππνινγηζηεί θαη λα εθηηκεζεί ε αχμεζε ζηηο εθπνκπέο αέξησλ ξχπσλ, ιφγσ ησλ θαπζαεξίσλ, ζηα επίπεδα ζνξχβνπ, ιφγσ ησλ θηλεηήξσλ θαη ζηελ θπθινθνξία ζην ηνπηθφ 95

97 νδηθφ δίθηπν. Θα πξέπεη λα εμεηάδεηαη πσο απηέο νη επηπηψζεηο ζα πεξηνξηζηνχλ, ψζηε λα είλαη απνδεθηέο ζην πεξηβάιινλ πνπ πξνηείλεηαη λα εγθαηαζηαζεί ε κνλάδα θαη ζχλλνκεο κε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία. 96

98 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν : ΣΡΟΠΟΗ ΔΚΜΔΣΑΛΛΔΤΖ ΒΗΟΜΑΕΑ 6.1. Σξόπνη αμηνπνίεζεο ηεο βηνκάδαο Ζ βηνκάδα φπσο έρνπκε αλαθέξεη είλαη απνηέιεζκα ηεο θσηνζπλζεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ θπηηθψλ νξγαληζκψλ ρεξζαίαο ή πδξφβηαο πξνέιεπζεο. Σα θπηά κεηαζρεκαηίδνπλ ηελ ειηαθή ελέξγεηα κε κηα ζεηξά δηεξγαζηψλ. Οη βαζηθέο πξψηεο χιεο γηα απηφ είλαη ην λεξφ θαη ην CO 2, πνπ αθζνλνχλ ζηε θχζε. ζνλ αθνξά ζηελ ελέξγεηα απηή πξνέξρεηαη απφ ην νξαηφ θάζκα ηεο ειηαθήο αθηηλνβνιίαο. Οη ζεκειηψδεηο αληηδξάζεηο πξαγκαηνπνηνχληαη ζηνπο ρισξνπιάζηεο, νη νπνίνη ζπιιακβάλνπλ ηα θσηφληα θαη ζηε ζπλέρεηα ελεξγνπνηνχλ ηε δηαδηθαζία ηεο θσηνζχλζεζεο πνπ αλάγεη ην CO 2 ζε πδαηάλζξαθεο. Οη αληηδξάζεηο απηέο ζπλνδεχνληαη απφ έθιπζε O 2 κε παξάιιειε κείσζε ηεο πεξηεθηηθφηεηαο ηνπ θπηηάξνπ ζε CO 2. Καηά ηελ πνξεία ηεο θσηνζχλζεζεο ζρεκαηίδνληαη νξγαληθέο ελψζεηο, δειαδή ε βηνκάδα. Γηα λα θηάζνπκε πάλησο ζην ζηάδην απηφ, πξέπεη λα ζπλππάξμνπλ θαη άιινη παξάγνληεο, φπσο ηα αλφξγαλα ζηνηρεία, πνπ απνξξνθνχλ νη ξίδεο απφ ην έδαθνο θαζψο θαη νη θαηάιιειεο ζεξκνθξαζηαθέο ζπλζήθεο γηα θάζε είδνο θπηνχ. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε βηνκάδα απηή έρεη ζρεκαηηζηεί, κπνξνχκε λα ηε ρξεζηκνπνηήζνπκε πιένλ ζαλ πεγή ελέξγεηαο. Οη κέζνδνη ηεο ελεξγεηαθήο κεηαηξνπήο ηεο βηνκάδαο είλαη δηάθνξεο. Γηαθξίλνληαη ζε ζεξκνρεκηθέο (μεξέο) ή ζε βηνρεκηθέο (πγξέο). Ζ επηινγή ηεο κεζφδνπ κεηαηξνπήο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηνπο εμήο παξάγνληεο, ηε ζρέζε C/N θαη ηελ πεξηερφκελε πγξαζία ησλ ππνιεηκκάησλ, ηελ ψξα ηεο ζπιινγήο. 97

99 Θεξκνρεκηθέο δηεξγαζίεο Οη ζεξκνρεκηθέο δηεξγαζίεο πεξηιακβάλνπλ αληηδξάζεηο, πνπ εμαξηψληαη απφ ηε ζεξκνθξαζία, γηα δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο νμείδσζεο. Οη δηεξγαζίεο απηέο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηα είδε ηεο βηνκάδαο κε ζρέζε C/Ν>=30 θαη πγξαζία >50%. ηηο δηεξγαζίεο απηέο πεξηιακβάλνληαη: α) Ζ ππξφιπζε (ζέξκαλζε απνπζία αέξα). Με απηή ηε δηεξγαζία καο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα «ζπάζνπκε» ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο βηνκάδαο απφ ηελ παξαγσγή ελέξγεηαο. β) Ζ απεπζείαο θαχζε γ) Ζ αεξηνπνίεζε δ) Ζ πδξνγνλνδηάζπαζε Βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο Οη βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο, πνπ νλνκάδνληαη έηζη, επεηδή είλαη απνηέιεζκα κηθξνβηαθήο δξάζεο, ρξεζηκνπνηνχληαη γηα πξντφληα θαη ππνιείκκαηα, φπσο ιαραληθψλ θνπξηάο, φπνπ ε ζρέζε C/Ν<30 θαη πγξαζία >50%. Οη βηνρεκηθέο δηεξγαζίεο δηαθξίλνληαη ζηηο: α) Αεξφβηα δχκσζε β) Αλαεξφβηα δχκσζε Γξάθεκα 14 - Σξόπνη θαηεξγαζίαο θαη ρξήζεηο εηδώλ βηνκάδαο Πεγή: Πεξηβαιινληηθέο Δπηπηψζεηο Βηνκάδαο, Τπνπξγείν Αλάπηπμεο (ΤΠΑΝ) & Κέληξν Αλάπηπμεο Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΚΑΠΔ) 98

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

Σατινίδης Σσμεών Απάνηηζη.

Σατινίδης Σσμεών Απάνηηζη. Σατινίδης Σσμεών Σα βηνθαχζηκα είλαη ην κφλν θαηάιιειν δηαζέζηκν ππνθαηάζηαην ηεο βελδίλεο θαη ηνπ ληήδει ζηηο κεηαθνξέο. Βηνθαχζηκα φπσο ην βηνληήδει θαη ε βηναηζαλφιε ρξεζηκνπνηνχληαη ζήκεξα αλακεκηγκέλα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11.

ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο. Ζκεξίδα 20/11/2010. Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο. Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 20.11. Ζκεξίδα 2/11/21 ΚΔΝΑΚ θαη ιέβεηεο Σσηήξεο Καηζηκίραο Γξ. Μεραλνιόγνο Μεραληθόο Γεληθόο Γξακκαηέαο β ΔΝ.Δ.ΔΠΙ.Θ.Δ. Αζήλα 2.11.21 Πεγέο ελέξγεηαο Σπλ. Πξσηνγελήο Δλέξγεηα = Σ Καηαλ. Δλέξγεηα θαπζίκνπ x Σπλη.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1

ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ. Δρώτηση 1 ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ Πνιινί άλζξσπνη πηζηεύνπλ όηη ν άλεκνο ζα έπξεπε λα αληηθαηαζηήζεη ην πεηξέιαην θαη ην θάξβνπλν σο πεγή ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνύ. Οη θαηαζθεπέο πνπ θαίλνληαη ζηελ εηθόλα είλαη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ 1 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΤ ΜΑΡΙΑ ΣΖΑΜΟΤΡΑΝΗ ΕΛΕΝΗ ΟΤΣΖΙΟΤ ΑΤΓΕΡΙΝΗ ΧΑΙΔΕΜΕΝΑΚΗ ΝΑΣΑΛΙΑ ΝΟΗΠΚΝΠ 2 Τν πεηξέιαην, πνπ κεξηθέο θνξέο ζηελ θαζεκεξηλή γιώζζα απνθαιείηαη θαη μαύπορ σπςσόρ ή τσάι τος Ρέξαρ, είλαη

Διαβάστε περισσότερα

Βιοαέριο: Μία ενέργεια για το μέλλον

Βιοαέριο: Μία ενέργεια για το μέλλον Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλασ Σχολι Τεχνολόγων Εφαρμογών Τμιμα Τεχνολογίασ Πετρελαίου & Φυςικοφ Αερίου Πτυχιακι Εργαςία Βιοαέριο: Μία ενέργεια για το μέλλον του Μπογιατηι Τηανι Α.Ε.Μ.: 2734 Επιβλζπουςα

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Η ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ: Η ΧΡΗΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε)

ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε) NEWSLETTER ΑΠΕ#2 ΑΠΕ και Μικρά Υδρο-Ηλεκτρικά Έργα (Μ.ΥΗ.Ε) Με αθνξκή ηελ ηξέρνπζα επηθαηξφηεηα ζρεηηθά κε ηα ζέκαηα ηεο αλάπηπμεο ησλ Αλαλεψζηκσλ Πεγψλ Δλέξγεηαο (ΑΠΔ) ζηε ρψξα καο ζα ζέιακε λα ζαο παξνπζηάζνπκε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000.

ΔΕΟ 13. Ποσοτικές Μέθοδοι. θαη λα ππνινγίζεηε ην θόζηνο γηα 10000 παξαγόκελα πξντόληα. Να ζρεδηαζηεί γηα εύξνο πξντόλησλ έσο 30000. ΔΕΟ 13 Ποσοτικές Μέθοδοι Σσνάρηηζη Κόζηοσς C(), μέζο κόζηος C()/. Παράδειγμα 1 Μηα εηαηξεία δαπαλά γηα θάζε πξντόλ Α πνπ παξάγεη 0.0 λ.κ. Τα πάγηα έμνδα ηεο εηαηξείαο είλαη 800 λ.κ. Ζεηείηαη 1) Να πεξηγξάςεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

K- Clusters Γξάζε 7.1.: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΘΝΟΣΟΜΘΑ ΣΟΝ ΚΛΑΓΟ ΣΟΤ ΜΑΡΜΑΡΟΤ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΞΘΟΠΟΘΗΘΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ, ΑΠΌ ΣΑ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΣΑ ΚΑΘ ΣΑ ΜΠΑΖΑ ΣΟ ΣΡΑΝΟΒΑΛΣΟ

K- Clusters Γξάζε 7.1.: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΘΝΟΣΟΜΘΑ ΣΟΝ ΚΛΑΓΟ ΣΟΤ ΜΑΡΜΑΡΟΤ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΞΘΟΠΟΘΗΘΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ, ΑΠΌ ΣΑ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΣΑ ΚΑΘ ΣΑ ΜΠΑΖΑ ΣΟ ΣΡΑΝΟΒΑΛΣΟ K- Clusters Γξάζε 7.1.: ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΘΝΟΣΟΜΘΑ ΣΟΝ ΚΛΑΓΟ ΣΟΤ ΜΑΡΜΑΡΟΤ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΞΘΟΠΟΘΗΘΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ, ΑΠΌ ΣΑ ΠΑΡΑΠΡΟΪΟΝΣΑ ΚΑΘ ΣΑ ΜΠΑΖΑ ΣΟ ΣΡΑΝΟΒΑΛΣΟ Ο πινχηνο ηεο Διιάδαο ζε θνηηάζκαηα καξκάξνπ εθιεθηήο

Διαβάστε περισσότερα

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες.

Η απνξξόθεζε ηνπ νξαηνύ θσηόο γίλεηαη κέζσ ρξσζηηθώλ νπζηώλ πνπ νλνκάδνληαη τλωροθύλλες. ΦΩΣΟΤΝΘΔΗ Δλαιιαθηηθή δηεξγαζία παξαγσγήο ελέξγεηαο Υξεζηκνπνηείηαη από ηνπο νλνκαδόκελνπο θσηνζπλζεηηθνύο νξγαληζκνύο Οπζηαζηηθά ε αληίζηξνθε δηεξγαζία ηεο αλαπλνήο πλίζηαηαη ζηελ δέζκεπζε ειηαθήο ελέξγεηαο

Διαβάστε περισσότερα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα

Γιπθόδε + Ομπγόλν Δηνμείδην ηνπ άλζξαθα + Νεξό + Ελέξγεηα 4. ΑΝΑΠΝΟΗ Η δηάζπαζε ηεο γιπθόδεο γίλεηαη κέζα ζηα θύηηαξα, νλνκάδεηαη θπηηαξηθή αλαπλνή θαη εμαζθαιίδεη ηελ ελέξγεηα πνπ είλαη απαξαίηεηε ζην θύηηαξν. Η δηάζπαζε γίλεηαη κε ηελ παξνπζία νμπγόλνπ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ )

Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Γηαηάμεηο Αλίρλεπζεο Γηαξξνώλ (λεξνύ θαπζίκωλ ρεκηθώλ ) Τν πξόβιεκα - Γηαξξνή λεξνύ Αθόκε θαη κηα κηθξή δηαξξνή λεξνύ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαηαζηξνθή αλ δελ αληρλεπζεί εγθαίξσο Δηαξξνή κπνξεί λα πξνέιζεη

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ

Κεθάλαιο 7. Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ Μ. ΨΥΛΛΑΚΗ Κεθάλαιο 7 Πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ 1 Προζθορά ανηαγωνιζηικού κλάδοσ Πώο πξέπεη λα ζπλδπαζηνύλ νη απνθάζεηο πξνζθνξάο ησλ πνιιώλ επηκέξνπο επηρεηξήζεσλ ελόο αληαγσληζηηθνύ θιάδνπ γηα λα βξνύκε ηελ θακπύιε πξνζθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο

Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος. Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Φςζική Πποζαναηολιζμού Γ Λςκείος Αζκήζειρ Ταλανηώζειρ 1 ο Φςλλάδιο Επιμέλεια: Αγκανάκηρ Α. Παναγιώηηρ Επωηήζειρ Σωζηό- Λάθορ Να χαπακηηπίζεηε ηιρ παπακάηω πποηάζειρ ωρ ζωζηέρ ή λάθορ: 1. Η ηαιάλησζε είλαη

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

ΙNCOFRUIT - (HELLAS).

ΙNCOFRUIT - (HELLAS). Πξνο ΟΛΑ ΤΑ ΜΔΛΗ Κε Σπλάδειθε Θέκα: Ιζπαλία & Γεξκαλία 5 ε ΔΒΓΟΜΑΓΑ 2011 (31 Ιαλ έσο 30 Φεβξ.2011) Παξαζέηνπκε θαησηέξσ: Αλαζθόπεζε ηεο 4 εο εβδνκάδνο 2011 κε ηηο ηηκέο ησλ εζπεξηδνεηδώλ πνπ δηακνξθώζεθαλ

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα

Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα ΥΤΛΛΟ ΕΡΓΑΙΑ 8 Το φως θερμαίνει - Ψυχρά και Θερμά χρώματα Α. Ψυχρά και Θερμά χρώματα Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας Ο πετροπαιχνιδιάτορας... φωτιά ναι το πηγούνι του χρυσάφι το πηρούνι του Οδ. Ελύτης Σα χρώματα στη

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΔΛΔΣΖ ΦΧΣΟΒΟΛΣΑΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ 145 KW Δ ΤΝΓΔΖ ΜΔ ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ.

ΜΔΛΔΣΖ ΦΧΣΟΒΟΛΣΑΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ 145 KW Δ ΤΝΓΔΖ ΜΔ ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ. ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΟ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΖΜΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΑ ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΜΔΛΔΣΖ ΦΧΣΟΒΟΛΣΑΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ 145 KW Δ ΤΝΓΔΖ ΜΔ ΣΟ ΓΗΚΣΤΟ. ΓΖΜΖΣΡΑΚΔ ΦΧΣΗΟ ΕΑΜΠΟΤΡΑ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΑ ΔΠΗΒΛΔΦΖ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ ΠΟΣΟΛΗΑ, Καζεγεηήο

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ

Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ Βιομησανικόρ ζσεδιαζμόρ πποϊόνηων από ανακςκλωμένερ ζςζκεςαζίερ ΤΕΙ Δσηικής Μακεδονίας Τμήμα Βιομητανικού Στεδιαζμού Εργαζηήριο C 3 www.c3.teiwm.gr C 3 LAB www.c3.teiwm.gr 1 Εηζαγσγή Πεπιεσόμενα ύκβνια

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους

Κεθάιαην 20. Ελαχιστοποίηση του κόστους Κεθάιαην 0 Ελαχιστοποίηση του κόστους Ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θόζηνπο Μηα επηρείξεζε ειαρηζηνπνηεί ην θόζηνο ηεο αλ παξάγεη νπνηνδήπνηε δεδνκέλν επίπεδν πξντόληνο y 0 ζην κηθξόηεξν δπλαηό ζπλνιηθό θόζηνο. Τν

Διαβάστε περισσότερα

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα.

Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. ΘΔΚΑ 1 Α) Λα εμαρζεί αιγεβξηθά θαη λα ζπδεηεζεί ηη ππνδειψλεη ν πνιιαπιαζηαζηήο ζε κηα αλνηθηή νηθνλνκία κε δεκφζην ηνκέα. Β) Λα ζπδεηεζεί ην παξάδνμν ηεο θεηδνχο. ΘΔΚΑ 2 Λα εμαρζεί ε βξαρπρξφληα θακπχιε

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΠΑΓΚΤΠΡΙΟ ΓΙΑΓΩΝΙ ΜΟ Α ΛΤΚΔΙΟΤ Ζμεπομηνία: 18/12/10 Ώπα εξέτασηρ: 09:30-12:30 ΠΡΟΣΕΙΝΟΜΕΝΕ ΛΤ ΕΙ 1. Δίλεηαη ην πνιπώλπκν Αλ θαη., λα βξείηε ην ηειεπηαίν ςεθίν ηνπ αξηζκνύ έρνπκε:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ»

Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ» Δκπεηξία ηνπ Γήκνπ Υαιθεδόλνο από ηελ πξνζρώξεζε ζην «ΤΜΦΩΝΟ ΣΩΝ ΓΗΜΑΡΥΩΝ» ηηο αξρέο ηνπ 2012 πξνζρσξήζακε, κεηά από ζρεηηθή απόθαζε ηνπ Γεκνηηθνύ πκβνπιίνπ Υαιθεδόλνο, ζην «ύκθσλν ησλ Γεκάξρσλ», ην νπνίν

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε

Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε Σσνεργαζίες για ηην προώθηζη ηης περιθερειακής καινοηομίας ζε νηζιωηικές περιοτές Παξάδεηγκα εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ Α.Π.Ε. ζε μελνδνρεηαθή κνλάδα ζηελ Κξήηε Δημήηρης Αλ. Καηζαπρακάκης Γιώργος Ζηδιανάκης

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν»

Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Πανελλήνια Έρεσνα «Καηαναλωηής & Ελληνικό Προϊόν» Γεώργιος Μπάληας, Οικονομικό Πανεπιζηήμιο Αθηνών Προκόπης Θεοδωρίδης, Πανεπιζηήμιο Παηρών Ταπηόηεηα ηεο έξεπλαο Σθνπόο: Αλίρλεπζε ηεο αγνξαζηηθήο ζπκπεξηθνξάο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη 5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 4 ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΑ ΚΥΚΛΩΜΑΤΑ 1. ρεδίαζε πλδπαζηηθνύ Κπθιώκαηνο Έλα ζπλδπαζηηθό θύθισκα (Κ) έρεη ηξεηο εηζόδνπο A, B θαη C θαη κία έμνδν Y Y=A B+AC Να θαηαζθεπάζεηε ην ράξηε Karnaugh. B 0

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ

ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ ΠΟΛΤΜΕΡΙΜΟ - ΠΕΣΡΟΥΗΜΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΣΑ Ο πολσμεριζμός Πολσμεριζμός είναι η τημική ανηίδραζη καηά ηην οποία πολλά μόρια ίδιων ή διαθορεηικών οργανικών ενώζεων, ποσ ονομάζονηαι μονομερή, ενώνονηαι και ζτημαηίζοσν

Διαβάστε περισσότερα

ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας

ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ιαχείριση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Ασκήσεις αποθεµάτωνµ Δρ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι ηα Δθπαηδεπηήξηα Πάλνπ ππνζηεξίδνπκε ηελ άπνςε όηη ην «αεηθόξν ζρνιείν» είλαη έλα όξακα εθηθηό. Η εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ είλαη κάζεκα, αιιά

Διαβάστε περισσότερα

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ.

1. Σα ζηάδηα απφ ηα νπνία πεξλάεη ε νηθνλνκία ζηε δηάξθεηα ελφο θχθινπ, ιέγνληαη θάζεηο ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ. ΑΘ. ΧΑΡΙΣΩΝΙΔΗ : ΑΡΧΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΙΙ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Ο : ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ ΔΙΑΚΤΜΑΝΕΙ ΠΛΗΘΩΡΙΜΟ - ΑΝΕΡΓΙΑ 9.1. ΕΡΩΣΗΕΙ ΩΣΟΤ ΛΑΘΟΤ Για ηιρ παπακάηυ πποηάζειρ, να γπάτεηε ζηην κόλλα ζαρ ηον απιθμό ηηρ καθεμιάρ

Διαβάστε περισσότερα

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017

Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 2017 www.romvos.edu.gr Παλειιαδηθέο Δμεηάζεηο Ηκεξεζίωλ Δπαγγεικαηηθώλ Λπθείωλ Δμεηαδόκελν Μάζεκα: Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεωξίαο Σεηάξηε 15 Ινπλίνπ 217 ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σσζηφ β. Λάζνο γ. Λάζνο δ. Σσζηφ ε. Σσζηφ Α2.

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γηπισκαηηθή Δξγαζία Οικονομική Γιασείπηζη ηων Θαλάζζιων Πόπων Ιζαβέιια Γεσξγίνπ Δπηβιέπσλ: Φνίβε Κνπληνχξε ΑΘΗΝΑ 2013 Πεπιεσόμενα Ειςαγωγή... 2 1.Η Ενεργειακή Πολιτική τησ

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο

Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο Διάλεξη 2 Εηζαγωγή ζηελ Επεμεξγαζία Υγξώλ Απνβιήηωλ Σηάδηα Επεμεξγαζίαο Σηάδηα επεμεξγαζίαο πγξψλ απνβιήησλ Πξσηνβάζκηα ή Μεραληθή Δπεμεξγαζία Γεπηεξνβάζκηα ή Βηνινγηθή Δπεμεξγαζία Τξηηνβάζκηα ή Χεκηθή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο

α) ηε κεηαηόπηζε x όηαλ ην ζώκα έρεη κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ζέζεο δ) ην κέγηζην ξπζκό κεηαβνιήο ηεο ηαρύηεηαο Έξγν ελέξγεηα 3 (Λύζε) Σώκα κάδαο m = 4Kg εξεκεί ζηε βάζε θεθιηκέλνπ επηπέδνπ γσλίαο θιίζεο ζ κε εκζ = 0,6 θαη ζπλζ = 0,8. Τν ζώκα αξρίδεη λα δέρεηαη νξηδόληηα δύλακε θαη μεθηλά λα αλεβαίλεη ζην θεθιηκέλν

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο:

Σύνθεζη ηαλανηώζεων. Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Σύνθεζη ηαλανηώζεων Α. Σύλζεζε δύν α.α.η ηεο ίδιας ζστνόηηηας Έζησ έλα ζώκα πνπ εθηειεί ηαπηόρξνλα δύν αξκνληθέο ηαιαληώζεηο ηεο ίδηαο ζπρλόηεηαο πνπ πεξηγξάθνληαη από ηηο παξαθάησ εμηζώζεηο: Η απνκάθξπλζε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΓΚΜΘΜΓΖΗΜ ΓΗΝΑΖΔΓΡΠΖΗΜ ΖΔΞΡΙΑ ΗΑΒΑΘΑΟ. Ορνιή Δηνίθεζεο θαη Μηθνλνκίαο. Πκήκα Θνγηζηηθήο. Νηπρηαθή Γξγαζία

ΠΓΚΜΘΜΓΖΗΜ ΓΗΝΑΖΔΓΡΠΖΗΜ ΖΔΞΡΙΑ ΗΑΒΑΘΑΟ. Ορνιή Δηνίθεζεο θαη Μηθνλνκίαο. Πκήκα Θνγηζηηθήο. Νηπρηαθή Γξγαζία ΠΓΚΜΘΜΓΖΗΜ ΓΗΝΑΖΔΓΡΠΖΗΜ ΖΔΞΡΙΑ ΗΑΒΑΘΑΟ Ορνιή Δηνίθεζεο θαη Μηθνλνκίαο Πκήκα Θνγηζηηθήο Νηπρηαθή Γξγαζία Αλαλεώζηκεο Νεγέο Γλέξγεηαο θαη ε Γθαξκνγή ηνπο ζηνλ Πνπξηζηηθό Πνκέα Ρπνβιεζείζα ζηνλ Ηαζεγεηή Οθαξβαηζφπνπιν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΣΡΘΚΗ ΕΝΕΡΓΕΘΑ ΑΠΟ ΒΘΟΜΑΖΑ ΚΑΘ ΠΗΓΕ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΤ ΘΥΤΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΣΡΘΚΗ ΕΝΕΡΓΕΘΑ ΑΠΟ ΒΘΟΜΑΖΑ ΚΑΘ ΠΗΓΕ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΤ ΘΥΤΟ ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΥΑΝΙΚΩΝ Σ.Ε ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΣΡΘΚΗ ΕΝΕΡΓΕΘΑ ΑΠΟ ΒΘΟΜΑΖΑ ΚΑΘ ΠΗΓΕ ΘΕΡΜΟΓΟΝΟΤ ΘΥΤΟ (Generating electricity from biomass and sources of low thermogenic power) ΜΠΟΤΛΟΤΓΑΡΗ ΠΕΣΡΟ (40285) ΠΑΙΝΕΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΔΝΣΡΟ ΑΝΑΝΔΩΗΜΩΝ ΠΖΓΩΝ ΔΝΔΡΓΔΗΑ. Γεθέκβξηνο 2008

ΚΔΝΣΡΟ ΑΝΑΝΔΩΗΜΩΝ ΠΖΓΩΝ ΔΝΔΡΓΔΗΑ. Γεθέκβξηνο 2008 ΚΔΝΣΡΟ ΑΝΑΝΔΩΗΜΩΝ ΠΖΓΩΝ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΜΔΛΔΣΖ ΑΝΑΦΟΡΗΚΑ ΜΔ ΣΟ ΔΘΝΗΚΟ ΥΔΓΗΟ ΓΡΑΖ ΒΗΟΜΑΕΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΚΤΠΡΟ Πενίμδμξ 2008-2020 ΣΔΛΗΚΖ ΔΚΘΔΖ Γεθέκβξηνο 2008 Κέληξν Αλαλεώζηκσλ Πεγώλ Δλέξγεηαο 19μ πθι Λεςθ. Μαναεχκμξ,

Διαβάστε περισσότερα

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W.

(γ) Να βξεζεί ε ρξνλνεμαξηώκελε πηζαλόηεηα κέηξεζεο ηεο ζεηηθήο ηδηνηηκήο ηνπ ηειεζηή W. ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ι Τειηθή Εμέηαζε: 5 Σεπηέκβξε 6 (Δηδάζθσλ: ΑΦ Τεξδήο) ΘΕΜΑ Θεσξνύκε θβαληηθό ζύζηεκα πνπ πεξηγξάθεηαη από Φακηιηνληαλή Η, ε νπνία ζε κνξθή πίλαθα ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ηδηνζπλαξηήζεηο, θαη

Διαβάστε περισσότερα

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15

Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15 Σπληήξεζε ηξνθίκσλ ρσξίο ρεκηθά πξόζζεηα PROJECT B ΛΥΚΕΙΟΥ 2 014-15 Εηζαγσγή Οη ηερληθέο ζπληήξεζεο ηξνθίκσλ έρνπλ ζθνπό : α) λα παξεκπνδίζνπλ αλεπηζύκεηεο κεηαβνιέο ζηα ραξαθηεξηζηηθά (γεύζε - ρξώκα -

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΙΜΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΑΗ

ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΙΜΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΑΗ ΗΡΩΝ ΘΕΡΜΟΗΛΕΚΣΡΙΚΗ Α.Ε. ΜΕ ΙΧΤ ΣΗΝ ΑΓΟΡΑ ΣΗ ΗΛΕΚΣΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2011 ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΣΙΜΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΣΑΗ Ρο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Θήβα ΔΙΕΤΘΤΝΗ ΠΩΛΗΕΩΝ 1/1/2011 TA ΔΚΞΝΟΗΘΑ ΡΗΚΝΙΝΓΗΑ

Διαβάστε περισσότερα

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών

Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Αναμόπθωζη Ππογπάμμαηορ Πποπηςσιακών Σποςδών Ζ Σπλέιεπζε (Σ) ηνπ Τκήκαηνο Βηνκεραληθήο Γηνίθεζεο θαη Τερλνινγίαο ηεο 18/5/2015 ελέθξηλε ηελ αλακόξθσζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο Πξνπηπρηαθώλ Σπνπδώλ. Παξαθαινύληαη

Διαβάστε περισσότερα

1. Η απιή αξκνληθή ηαιάλησζε πνπ εθηειεί έλα κηθξό ζώκα κάδαο m = 1 kg έρεη πιάηνο Α = 20 cm θαη

1. Η απιή αξκνληθή ηαιάλησζε πνπ εθηειεί έλα κηθξό ζώκα κάδαο m = 1 kg έρεη πιάηνο Α = 20 cm θαη ΛΤΜΔΝΔ ΑΚΖΔΗ ΣΖΝ ΔΤΡΔΖ ΑΡΥΗΚΖ ΦΑΖ 1. Η αιή αξκνληθή ηαιάλησζε ν εθηειεί έλα κηθξό ζώκα κάδαο m = 1 kg έρεη ιάηνο Α = cm θαη ζρλόηεηα f = 5 Hz. Τε ρξνληθή ζηηγκή = ην κηθξό ζώκα δηέξρεηαη αό ηε ζέζε ανκάθξλζεο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΤΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΣΜΗΜΑ ΗΛΔΚΣΡΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΥΗΡΑ ΥΡΗΣΟ ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ : ΜΑΤΡΙΓΗ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΟ ΚΑΒΑΛΑ 2009 1. ΔΗΑΓΧΓΖ... 3 1.1 Γεληθά... 3 1.2 Γηαηί Σν

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0249/119. Τροπολογία. Mireille D'Ornano εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0249/119. Τροπολογία. Mireille D'Ornano εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0249/119 119 Αιηιολογική ζκέψη 11 (11) Πξνθεηκέλνπ λα πξναρζεί ε νηθνλνκηθά απνδνηηθή επίηεπμε ηωλ εζληθώλ δεζκεύζεωλ γηα κείωζε ηωλ ηωλ εθπνκπώλ, ηα θξάηε κέιε ζα πξέπεη λα έρνπλ δηθαίωκα

Διαβάστε περισσότερα

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code)

Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code) Μορθές Κακόβοσλοσ Κώδικα (Malicious Code) Page 1 Υποπλοίαρτος Ν. Πεηράκος ΠΝ Αηδένηα Γνύξεηνη Ίππνη (Trojan Horses) Ινί (Viruses) Worms Root-kit Page 2 Γνύξεηνο Ίππνο (Trojan Horse) Οξηζκόο: Πξόγξακκα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ

ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ ΠΡΩΣΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΣΩΝ ΣΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ Δ ΔΝΗΛΙΚΔ Σν ζύγρξνλν πξόηππν αληηκεηώπηζεο ηεο ηεξεδόλαο ελειίθσλ δελ εζηηάδεηαη κόλν ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ηεξεδνληθώλ βιαβώλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί, αιιά έρεη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ

Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com Ώρες διδασκαλίας: 16:00 19:15 μμ ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΚΤΠΡΟΤ Πξόγξακκα Δπηκόξθσζεο Τπνςεθίσλ Καζεγεηώλ Σερλνινγίαο Γελάξεο 2011 ΗΛΔΚΣΡΟΝΙΚΑ Ι (Ύιε Γπκλαζίνπ) Διδάσκων: Σαββίδης Σάββας Τηλζφωνο: 99543321 Ε-mail: savvas_email@yahoo.com

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α

Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Διαδικαζία μεηαθοράς δεδομένων Εκκαθαριζηικής για ηο Eιδικό ζημείωμα περαίωζης Φ.Π.Α Σει.1 Σο ζςγκεκπιμένο εγσειπίδιο δημιοςπγήθηκε για να βοηθήζει ηην καηανόηζη ηηρ διαδικαζίαρ μεηαθοπάρ δεδομένων ηηρ

Διαβάστε περισσότερα

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis

Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training. Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Αζθήζεηο 5 νπ θεθαιαίνπ Crash course Step by step training Dipl.Biol.cand.med. Stylianos Kalaitzis Stylianos Kalaitzis Μνλνϋβξηδηζκνο 1 Γπν γνλείο, εηεξόδπγνη γηα ηνλ αιθηζκό θάλνπλ παηδηά. Πνία ε πηζαλόηεηα

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΗ ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Δ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ»

«ΟΗ ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Δ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ» ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΠΔΗΡΑΗΩ ΣΜΖΜΑ ΓΗΔΘΝΩΝ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΗ ΓΗΔΘΝΔΗ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΔ ΠΟΤΓΔ Γηπιωκαηηθή Δξγαζία «ΟΗ ΑΝΑΝΔΩΗΜΔ ΠΖΓΔ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Δ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΔΤΡΩΠΑΗΚΖ ΔΝΩΖ» Ζιέθηξα

Διαβάστε περισσότερα

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ

3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ 3 ΑΠΙΔ ΑΘΖΔΗ ΘΟΚΟΙΟΓΗΑ ΠΟΤ ΑΛΣΗΚΔΣΩΠΗΕΟΛΣΑΗ ΚΔ ΦΤΗΘΖ ΘΑΗ ΚΑΘΖΚΑΣΗΘΑ ΙΤΘΔΗΟΤ ΘΔΩΡΖΣΗΘΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ: Γηα ηελ ιύζε ηωλ αζθζεωλ πνπ αθνινπζνύλ ζα ρξεηαζζνύκε: 1. Σελ (δηάζεκε) εμίζωζε ηνπ ΔΗΛΣΔΗΛ: E c. Σνλ λόκν

Διαβάστε περισσότερα