Leonardo da Vinci ΕΛΛΑ Α ΕΘΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

Transcript

1 Leonardo da Vinci ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΥΤΟ-ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΥΣ ΣΤΙΣ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ, ΜΕ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΠΕ ΠΑΚΕΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3.1 ΕΠΙΤΟΠΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΕΛΛΑ Α ΕΘΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Στέφανος όδουρας Αθήνα, Ιούνιος 2007

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή Μεθοδολογία Αποτελέσµατα Μέρος A Το Προφίλ Του Οργανισµού Μέρος B Το Προφίλ Των Προγραµµάτων Μέρος Γ Το Προφίλ & Τα Πλεονεκτήµατα Των Εκπαιδευόµενων Μέρος Προσωπικές Γνώµες Συµπεράσµατα Προσάρτηµα I Πίνακες Γραφήµατα Συντµήσεις Παραρτήµατα Βιβλιογραφία

3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι τρέχουσες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την καθιέρωση µιας ιδιαίτερα ανταγωνιστικής οικονοµίας της γνώσης µέχρι το 2010 (δηλ. Συνθήκη της Λισσαβόνας) έχουν θέσει για το 2010 έναν στόχο για µέσο επίπεδο συµµετοχής στην δια βίου µάθηση τουλάχιστον 12.5% µεταξύ των πολιτών της ΕΕ των 25. Με την Στρατηγική της Λισσαβόνας, η ΕΕ κατέστησε σαφή τον αποφασιστικό ρόλο της δια βίου µάθησης στην επίτευξη της οικονοµικής προόδου και της κοινωνικής συνοχής (European Commission, 2000) Επίσης, το Ψήφισµα σχετικά µε την ια Βίου Μάθηση που εγκρίθηκε από το Συµβούλιο της ΕΕ (Παιδεία και Νεότητα) τόνισε ότι η δια βίου µάθηση πρέπει να καλύπτει την µάθηση από την προσχολική ηλικία έως την περίοδο µετά τη συνταξιοδότηση, καθώς και όλο το φάσµα των επίσηµων, των ανεπίσηµων και των άτυπων µορφών µάθησης (DG Employment and Social Affairs, 2004). Για να επιτευχθούν οι στόχοι του 2010, σύµφωνα µε την Κοινή Έκθεση της ΕΕ για την Απασχόληση για το έτος 2003/04, απαιτήθηκαν σηµαντικές πολιτικές µεταρρυθµίσεις µέχρι το 2006, για να εξασφαλίσουν πρόσβαση για όλους σε ευκαιρίες δια βίου µάθησης (CEDEFOP, 2004). Η δια βίου µάθηση είναι σηµαντική ως µία ενεργός διαδικασία η οποία κατευθύνεται από τους µαθητές και καλύπτει την ιδέα της ισόβιας ανθρώπινης ανάπτυξης µέσω µιας συνεχώς υποστηρικτικής διαδικασίας. εδοµένης της έλευσης της κοινωνίας της πληροφορίας, οι Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) µπορούν να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο ώστε, µέσω της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης, να γεφυρωθεί το χάσµα δεξιοτήτων µεταξύ των διαφορετικών κρατών µελών της ΕΕ καθώς και µεταξύ των αγροτικών και των αστικών περιοχών, το οποίο αντανακλά µέχρι ένα σηµείο το "ψηφιακό χάσµα" (EU Council, 2004a). Οι πολιτικές της ΕΕ για την δια βίου µάθηση αποσκοπούν στην προώθηση µίας «ενεργούς κοινωνίας» µάλλον παρά µιας κοινωνίας χωρίς συνοχή. Ακόµα, ενώ οι αγροτικές περιοχές καλύπτουν το µεγαλύτερο µέρος της επικράτειας της ΕΕ, το µεγαλύτερο µέρος της έρευνας για τον κοινωνικό αποκλεισµό εστιάζει στις αστικές περιοχές και λίγα στοιχεία είναι γνωστά για τα κοινωνικοοικονοµικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων που ζουν στις αγροτικές περιοχές της ΕΕ. Οι αγροτικές περιοχές πάσχουν από έλλειψη δεξιοτήτων και το ψηφιακό χάσµα περιορίζει την πρόσβαση στην παροχή κατάρτισης και την δυνατότητα των κατοίκων των περιοχών αυτών να χρησιµοποιήσουν τις ΤΠΕ στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση και Κατάρτιση ( European Commission, 2002). Αυτό βάζει την πλειοψηφία του εργατικού δυναµικού τους (ειδικά τους εργαζόµενους στις µικρές επιχειρήσεις) σε δύσκολη θέση, θέτει τις αγροτικές επιχειρήσεις και εργασίες σε κίνδυνο και περιορίζει την επαγγελµατική κινητικότητα (EU Council, 2004b). Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο (Euracademy Observatory) είναι ένα διεθνές πρόγραµµα που προωθεί την δηµιουργία ενός κέντρου πληροφοριών και µιας τράπεζας δεδοµένων για τις ανάγκες δια βίου µάθησης των µικροµεσαίων και πολύ µικρών επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούµενων στις αγροτικές περιοχές, µε έµφαση στο ρόλο που παίζουν οι ΤΠΕ στη αντιµετώπιση αυτών των αναγκών. Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο µέσω της έρευνας στα παραπάνω θέµατα δηµιουργεί έναν κορµό πληροφοριών και γνώσεων, καταγράφοντας τις ανακύπτουσες ανάγκες εκπαίδευσης και µάθησης των µάνατζερ και των εργαζοµένων στις 2

4 αγροτικές περιοχές, αξιολογώντας τη συµµετοχή ή πιθανή συµµετοχή σε προγράµµατα εκπαίδευσης µε την βοήθεια των ΤΠΕ. Το πακέτο εργασίας 2 (WP2) περιέγραψε τις προϋποθέσεις για την ηλεκτρονική εκπαίδευση που στοχεύει σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) στις αγροτικές περιοχές. Μετά τα βασικά συµπεράσµατα του πακέτου εργασίας WP2, ο συγκεκριµένος στόχος αυτού του υπο-πακέτου εργασίας (δηλ. του υπο-πακέτου Εργασίας 3.1) είναι η συλλογή στοιχείων από φορείς εκπαίδευσης στις συµµετέχουσες χώρες και όχι µόνο, σχετικά µε την παροχή δια βίου µάθησης, που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, στις αγροτικές περιοχές Η έκθεση αυτή αφορά την επιτόπια έρευνα σε φορείς εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν βοήθησαν στην δηµιουργία του τµήµατος παροχής του Παρατηρητηρίου και παρείχαν το βασικό υλικό για τον κατάλογο παραδειγµάτων καλής πρακτικής. Τα αποτελέσµατα του Παρατηρητηρίου δηµοσιεύονται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα και είναι διαθέσιµα στους εµπλεκόµενους φορείς προς ενηµέρωση σε θέµατα πολιτικής και πρακτικής. 3

5 2. ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ. Η ερώτηση, η απάντηση, η δοκιµή και ο προβληµατισµός είναι οι κύριες φάσεις ενός κυκλικού µοντέλου εκπαίδευσης, το οποίο περιλαµβάνει επίσης τις παρατηρήσεις, την ανάπτυξη και τη δοκιµή µιας θεωρίας, τη σύγκριση των αποτελεσµάτων και την αναθεώρηση της θεωρίας, ενώ οι προβληµατισµοί οδηγούν σε νέα ερωτήµατα και ο κύκλος ξεκινά πάλι (Revans, 1982). Κατά συνέπεια, η σύνθεση ξεκάθαρων ερευνητικών µεθόδων ήταν ουσιαστική για την επίτευξη του επιθυµητού αποτελέσµατος του υπο-πακέτου Εργασίας WP3.1. Η αξιολόγηση της αξιοπιστίας των στοιχείων είναι ένα σηµαντικό βήµα επειδή η ακρίβειά της µπορεί να έχει επιπτώσεις στην εγκυρότητα των συµπερασµάτων που συνάγονται στο τέλος αυτής της έκθεσης. Η συλλογή των σηµαντικών πληροφοριών, η προετοιµασία και εφαρµογή του σχεδίου δειγµατοληψίας, και η δηµιουργία ενός δικτύου µε πολλούς οργανισµούς ήταν ουσιαστικά βήµατα για την διασφάλιση της ακρίβειας των στοιχείων. Ο σχεδιασµός της εµπειρικής έρευνας βασίστηκε σε ένα αρχικό στάδιο µελέτης της βιβλιογραφίας, χρησιµοποιώντας σε µεγάλο βαθµό τις πηγές που αναλύθηκαν στο πλαίσιο του πακέτου εργασίας WP2, και ακολούθησε ο προσδιορισµός των µετρήσιµων µεταβλητών, το σχέδιο δειγµατοληψίας και ο σχεδιασµός των ερευνητικών εργαλείων που θα χρησιµοποιηθούν. Το πρώτο βήµα ήταν η καθιέρωση µιας κατάλληλης βάσης δειγµατοληψίας σε εθνικό επίπεδο, που αποτελείται από τα οργανισµούς που προσφέρουν κατάρτιση υποστηριζόµενη από τις ΤΠΕ σε µέλη των ΜΜΕ και των πολύ µικρών επιχειρήσεων, καθώς επίσης και σε ανέργους, εκτός των αστικών περιοχών. Για αυτόν το λόγο, αναζητήθηκαν οι πληροφορίες που έχουν δηµοσιευθεί για τους φορείς Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης από τον δηµόσιο, τον ιδιωτικό και τον τριτογενή τοµέα. Στην Ελλάδα, το δείγµα προήλθε από την χρησιµοποίηση των διεξοδικών καταλόγων διευθύνσεων που συγκεντρώθηκαν από το ιαδίκτυο και προηγούµενους καταλόγους της Εταιρείας PRISMA. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, δηµιουργήθηκε ένας κατάλογος από 200 εκπαιδευτικούς φορείς. Είναι αξιοσηµείωτο ότι 139 οργανισµοί δήλωσαν ότι δεν παρέχουν προγράµµατα µαθηµάτων υποστηριζόµενα από τις ΤΠΕ (δηλ. Γενική Ερώτηση) ή δεν απάντησαν καθόλου και έτσι αποκλείστηκαν από τη διαδικασία ανάλυσης στοιχείων (δείτε το Γράφηµα 1). Το ερωτηµατολόγιο σχεδιάστηκε και δοκιµάστηκε πιλοτικά από τον υπεύθυνο συνεργάτη του Πακέτου Εργασίας 3 (δηλ. την Εταιρεία PRISMA) και τον υπεύθυνο συνεργάτη του υποπακέτου εργασίας WP3.1 (δηλ. την Ουγγρική Ακαδηµία Επιστηµών). Κατόπιν, τέθηκε στην διάθεση των άλλων εταίρων για µετάφραση στις εθνικές γλώσσες τους. Η έρευνα στην Ελλάδα διεξήχθη από την Εταιρεία PRISMA. Το ερωτηµατολόγιο µεταφράστηκε στην Ελληνική γλώσσα για καλύτερη διαχείριση (βλέπετε Παράρτηµα 1). Η γλώσσα που χρησιµοποιήθηκε ήταν απλή και άµεση, έτσι ώστε οι ερωτήσεις να έχουν ενδιαφέρον, σηµασία και νόηµα (Freed, 1964) και να είναι γραµµένες κατά τρόπο που να αφορά όχι µόνο τον ερευνητή αλλά και τους ερωτώµενους (Schuman & Presser, 1981). Κατ αυτόν τον τρόπο, ήταν πιθανότερο να ληφθούν οι επιθυµητές απαντήσεις και να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό επίπεδο αντικειµενικότητας. 4

6 ΓΡΑΦΗΜΑ 1: ΓΕΝΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ (ΤΠΕ); 18% 69% 13% Ναι, µερικά Ναι, όλα Όχι Η διαδικασία της πιλοτικής δόκιµης των ερωτηµατολόγιων πραγµατοποιήθηκε κατά το διάστηµα Ιουνίου-Ιουλίου Ένας αριθµός ερωτηµατολογίων (δηλ. περίπου το 15% αυτών που χρησιµοποιήθηκαν στην επιτόπια έρευνα) δοκιµάστηκαν πιλοτικά πριν από την επιτόπια έρευνα. Επιλέχτηκε και εξετάστηκε ένα τυχαίο δείγµα από τον κατάλογο των εκπαιδευτικών φορέων που παρέχουν προγράµµατα ηλεκτρονικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Τα ερωτηµατολόγια δοκιµάστηκαν πιλοτικά σε ενηµερωµένους φορείς εκπαίδευσης προκειµένου να εξετασθεί εάν οι ερωτώµενοι της πραγµατικής φάσης της έρευνας θα µπορέσουν να καταλάβουν τις προτεινόµενες ερωτήσεις. Η αξιοπιστία και η εγκυρότητα των στοιχείων µετρήθηκαν από το βαθµό στον οποίο οι επαναληπτικές µετρήσεις που έγιναν υπό σταθερές συνθήκες θα µπορούσαν να δώσουν το ίδιο αποτέλεσµα (Moser and Kalton, 1971). Με την ολοκλήρωση της πιλοτικής µελέτης, το σχέδιο της έρευνας µε χρήση ερωτηµατολογίων βελτιώθηκε, το περιεχόµενο και η διατύπωση των πραγµατικών ερωτήσεων τροποποιήθηκαν αναλόγως, και υπό αυτήν τη µορφή η αξιοπιστία και η εγκυρότητα των συλλεχθέντων στοιχείων βελτιώθηκε. Λήφθηκαν προφυλάξεις για να διασφαλισθεί ότι οι αναφερόµενες συνεντεύξεις πραγµατοποιήθηκαν πραγµατικά, δηλ. τηρήθηκαν αρχεία και οι συνεντευκτές ενηµερώθηκαν ότι υπάρχει πιθανότητα να χρειαστεί να βοηθήσουν εκ νέου στην επιτόπια έρευνα. Το µέγεθος του δείγµατος πρέπει να βασίζεται στην εφαρµογή των αποτελεσµάτων σε γενικές γραµµές, εκείνο που έχει σηµασία είναι ποιοι πίνακες διπλής εισόδου και ποιοι υποπίνακες πρόκειται να παρουσιαστούν και πόση ακρίβεια απαιτείται για τα συνολικά/τελικά αποτελέσµατα. Μερικές µελέτες έχουν δείξει ότι η πολιτική ανωνυµίας µπορεί να επηρεάσει τα ποσοστά ανταπόκρισης στα ερωτηµατολόγια (Dickson et al. 1977), ενώ άλλες αναφέρουν ότι τα ζητήµατα εµπιστευτικότητας δεν επηρεάζουν απαραίτητα τα ποσοστά ανταπόκρισης (Watkins, 1978). Προφανώς, δεν υπάρχει µια σαφής άποψη όσον αφορά στην πολιτική ανωνυµίας των ερωτηµατολογίων. Εντούτοις, για τους σκοπούς αυτής της έρευνας, οι φορείς που συµµετέχουν κλήθηκαν να δώσουν τα πλήρη στοιχεία τους έτσι ώστε να δηµιουργηθεί ένας κατάλογος φορέων εκπαίδευσης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα στοιχεία επικοινωνίας των φορέων που συµµετείχαν σε αυτή την έρευνα παρουσιάζονται στο Παράρτηµα 2. Καταβλήθηκαν προσπάθειες να σχεδιαστεί ένα ερωτηµατολόγιο που να µην είναι πολύ εκτενές και να είναι εύκολο να συµπληρωθεί έτσι ώστε να υπάρξουν οι περισσότερες δυνατές απαντήσεις. Το ερωτηµατολόγιο ήταν προσεκτικά δοµηµένο, µε κωδικοποιηµένες απαντήσεις. Ήταν ευκολότερο για τους ερωτώµενους να απαντήσουν σε αυτόν τον τύπο ερωτήσεων δεδοµένου ότι είχαν έναν κατάλογο καθορισµένων επιλογών που αποτελούνταν 5

7 από µια πλήρη σειρά εναλλακτικών απαντήσεων. Η σειρά των ερωτηµατολογίων βασίστηκε στην αρχή της «προοδευτικής εξειδίκευσης» (δηλ. µετάβαση από το γενικότερο στο ειδικότερο) για να δοθεί έτσι η δυνατότητα στους ερωτώµενους να απαντήσουν εύκολα και άνετα, π.χ. οι γενικές ερωτήσεις τέθηκαν στην αρχή του ερωτηµατολογίου και στη συνέχεια εκείνες που απαιτούσαν πιο λεπτοµερείς απαντήσεις (Gendall, 1998). Κάθε ερώτηση µέτρησε µία συγκεκριµένη µεταβλητή και ακολουθήθηκε µία λογική αλληλουχία. Το ερωτηµατολόγιο ήταν χωρισµένο σε τέσσερα τµήµατα και οι ερωτώµενοι κλήθηκαν να δώσουν τις γνώµες τους, µεταξύ άλλων, σχετικά µε τις µεθόδους κατάρτισης, τον τόπο των δραστηριοτήτων, το περιεχόµενο της κατάρτισης, τα εργαλεία και τα µέσα που χρησιµοποιήθηκαν για την παροχή ΤΠΕ, τα προσόντα που αποκτούν οι εκπαιδευόµενοι που ολοκληρώνουν τα εκπαιδευτικά αυτά προγράµµατα, την παροχή υποστήριξης κατά την διάρκεια των προγραµµάτων, κ.λπ. Η επιτόπια έρευνα πραγµατοποιήθηκε, κατά το χρονικό διάστηµα Αυγούστου Μαΐου 2007, µε την προσέγγιση του δείγµατος µέσω ενός ηλεκτρονικού ερωτηµατολογίου, που είναι διαθέσιµο στον ιστοχώρου του προγράµµατος για συµπλήρωση on-line, µε την συµπλήρωση των ερωτηµατολογίων µε χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, µε συνεντεύξεις πρόσωπο µε πρόσωπο ή/και µε τηλεφωνικές συνεντεύξεις. Μια πιθανή απειλή για τον αρχικό στόχο (δηλ απαντήσεις) αυτής της έρευνας ήταν το µέγεθος και ο αριθµός των φορέων που παρέχουν εκπαιδευτικά προγράµµατα µε την υποστήριξη ΤΠΕ στην Ελλάδα. Εντούτοις, ο ελάχιστος στόχος επετεύχθη δεδοµένου ότι 61 φορείς εκπαίδευσης συµµετείχαν σε αυτήν την έρευνα (δείτε τον Πίνακα 1). ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΓΕΝΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΑΣ ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ (ΤΠΕ); ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Ναι, µερικά Ναι, όλα Σύνολο Ένα κρίσιµο βήµα στην ανάπτυξη εφαρµόσιµων και πρακτικών τεχνικών για την διεξαγωγή τέτοιων ερευνών και τη σφαιρική παρουσίαση των αποτελεσµάτων είναι η αξιοποίηση της εµπειρίας από τις περιπτωσιολογικές µελέτες. Η χρήση της έρευνας που βασίζεται σε περιπτωσιολογικές µελέτες είναι µια πολύτιµη µέθοδος σε όλα τα στάδια της διαδικασίας συγκρότησης θεωριών (De Vaus, 2001) και µπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση σύνθετων ζητηµάτων και της διευρυµένης εµπειρίας σε σχέση µε αυτά που είναι ήδη γνωστά από προηγούµενες έρευνες (Yin, 1984). Για αυτήν την µελέτη, η µέθοδος που βασίζεται σε περιπτωσιολογικές µελέτες χρησιµοποιήθηκε για να καθορίσει τις τεχνικές συλλογής και ανάλυσης δεδοµένων καθώς επίσης και να εξετάσει τα παραδείγµατα καλής πρακτικής δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ στην Ελλάδα. Κατά συνέπεια, πραγµατοποιήθηκαν εκτενείς συνεντεύξεις σε πέντε φορείς εκπαίδευσης (δηλ. περιπτωσιολογικές µελέτες) προκειµένου να προσδιοριστούν, να περιγραφούν και να αναλυθούν τα παραδείγµατα καλής πρακτικής. Οι πέντε φορείς εκπαίδευσης για τους οποίους αναπτύχθηκαν οι περιπτωσιολογικές µελέτες καλής πρακτικής έχουν προέλθει από την οµάδα εκπαιδευτικών φορέων που συµµετείχε στην επιτόπια έρευνα (δείτε το Προσάρτηµα 1). 6

8 Μια βασική προϋπόθεση κατά την παρουσίαση περιπτωσιολογικών µελετών είναι η ανάγκη να πραγµατοποιηθεί η έρευνα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να γίνεται άµεσα κατανοητό το αποτέλεσµα (Yin, 1984). Για αυτόν τον λόγο, κατά την διάρκεια της φάσης σχεδιασµού των περιπτωσιολογικών µελετών, καθορίστηκαν οι πιο κατάλληλες προσεγγίσεις που έπρεπε να χρησιµοποιηθούν για την επιλογή των προς εξέταση περιπτώσεων καθώς επίσης και τα µέσα συλλογής και ανάλυσης των δεδοµένων. Τα συλλεχθέντα στοιχεία ήταν συνήθως ποιοτικά αλλά υπήρξαν και περιπτώσεις στις οποίες οι συνεντευκτές παρείχαν στην ερευνητική οµάδα ποσοτικά δεδοµένα (De Vaus, 2001). Μετά από αυτό, µπορεί να υποστηριχτεί ότι τα κύρια εργαλεία συλλογής στοιχείων περιελάµβαναν συνεντεύξεις και επισκόπηση των τεκµηριώσεων. Κατά συνέπεια, δηµιουργήθηκε µία αλυσίδα στοιχείων που στην συνέχεια διασφάλισε την εγκυρότητα και την αξιοπιστία της έρευνας. Τέλος, κατά την διαδικασία της ανάλυσης των στοιχείων µία βάση δεδοµένων προετοιµάστηκε για να βοηθήσει στην κωδικοποίηση, την ερµηνεία, την ανάλυση και την παρουσίαση των στοιχείων αυτών. 7

9 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. Έχει ήδη σηµειωθεί ότι το ερωτηµατολόγιο ήταν χωρισµένο σε τέσσερα διαφορετικά µέρη. Στο πρώτο µέρος, οι ερωτώµενοι παρείχαν λεπτοµέρειες σχετικά µε το προφίλ και τις δραστηριότητες των οργανισµών τους. Το δεύτερο µέρος εστίασε στη συγκέντρωση πληροφοριών για τη δοµή, τις οµάδες-στόχους, τους στόχους και τους σκοπούς των προγραµµάτων εκπαίδευσης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ. Στο τρίτο µέρος, οι ερωτώµενοι κλήθηκαν να δηµιουργήσουν το προφίλ των εκπαιδευόµενων που συµµετείχαν σε αυτά τα προγράµµατα και να σηµειώσουν τα πιθανά οφέλη από την χρήση ΤΠΕ σε αυτούς τους κύκλους σπουδών. Το τελευταίο µέρος εξέτασε τις τρέχουσες και µελλοντικές ανησυχίες των φορέων εκπαίδευσης όσον αφορά τη εκπαίδευση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ Μέρος A Το Προφίλ Του Οργανισµού. Στη νέα χιλιετία, οι πολίτες δεν µπορούν πλέον να στηριχθούν στον τρόπο µε τον οποίο παρέχονταν τα προγράµµατα εκπαίδευσης τα προηγούµενα χρόνια (Straub, 2006). Οι συµµετέχοντες στην έρευνα αυτή εκπροσωπούν τους πιο γνωστούς ελληνικούς φορείς εκπαίδευσης που παρέχουν προγράµµατα δια βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης µε υποστήριξη ΤΠΕ σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις των αγροτικών περιοχών. Η µεγάλη πλειοψηφία των φορέων εκπαίδευσης που ανταποκρίθηκαν σε αυτήν την έρευνα είναι ιδιωτικές επιχειρήσεις, εκ των οποίων το 45.9% είναι του εµπορικού δικαίου και το 26.2% είναι µη-κερδοσκοπικοί φορείς. Οι υπόλοιποι εκπαιδευτικοί φορείς είναι κρατικές επιχειρήσεις (δείτε τον Πίνακα 2). ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΕΡΩΤΗΣΗ 2 Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ ; ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ηµόσιος Ιδιωτικός Του εµπορικού δικαίου Ιδιωτικός Μη-κερδοσκοπικός Άλλο ηµόσιος Οργανισµός του Ιδιωτικού ικαίου Σύνολο εδοµένου ότι η εκπαίδευση δεν περιορίζεται σήµερα πλέον στις συµβατικές µορφές αλλά µάλλον επεκτείνεται σε οποιαδήποτε µορφή ηλεκτρονικών µέσων, και ιδιαίτερα στη χρήση των προσωπικών υπολογιστών που συνδέονται µε το ιαδίκτυο, στους χρήστες προσφέρεται η ευκαιρία να προβλέψουν την πρόοδο στον επαγγελµατικό τοµέα τους, να µελετήσουν άρθρα, να διαβάζουν ηλεκτρονικά βιβλία, να συµµετάσχουν σε πανεπιστηµιακά προγράµµατα εκπαίδευσης, κ.λπ. Οι περισσότεροι από τους φορείς εκπαίδευσης στην Ελλάδα (47.5%) συνδέονται µε φορείς που σχετίζονται µε την πιστοποίηση και την αναγνώριση επαγγελµατικών προσόντων (δείτε τον Πίνακα 3). Οι υπόλοιποι φορείς εκπαίδευσης συνδέονται µε Επαγγελµατικές Οργανώσεις (16.4%), Πανεπιστήµια (11.5%) και Εµπορικά, Βιοµηχανικά και Αγροτικά Επιµελητήρια (8.2%) ενώ µερικοί από αυτούς (13.1%) είναι ανεξάρτητοι εκπαιδευτικοί φορείς. 8

10 ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΕΡΩΤΗΣΗ 3 ΣΥΝ ΕΕΣΤΕ ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ ; ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Πανεπιστήµιο Εµπορικό, βιοµηχανικό ή αγροτικό Επιµελητήριο Επαγγελµατικό οργανισµό/οµοσπονδίες Οργανισµό πιστοποίησης και αναγνώρισης προσόντων Άλλο Ανεξάρτητο Εκπαιδευτικό Οργανισµό Σύνολο Σε ένα περιβάλλον δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από την τεχνολογία, η γνώση της ψηφιακής τεχνολογίας θα είναι βασική προϋπόθεση για την πρόσβαση και την συµµετοχή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για τις κοινωνικές οµάδες που µπορεί να µην έχουν µεγαλώσει µε τις ΤΠΕ ή µπορεί να µην είναι εξοικειωµένες µε τις πιθανές εφαρµογές τους (Straub, 2006). Μόνο µερικοί από τους φορείς εκπαίδευσης στην Ελλάδα ειδικεύονται στον πρωτογενή τοµέα (3.3%) ενώ κανένας από αυτούς δεν δραστηριοποιείται στον τοµέα της µεταποίησης. Η πλειοψηφία των φορέων εκπαίδευσης ειδικεύεται στον τοµέα των υπηρεσιών (54.1%) ενώ το 42.6% των συµµετεχόντων δήλωσε ότι δραστηριοποιούνται σε αρκετούς διαφορετικούς τοµείς όπως π.χ. την διοίκηση επιχειρήσεων, την υγεία, κ.λπ. (δείτε τον Πίνακα 4). ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΕΡΩΤΗΣΗ 4 ΕΙ ΙΚΕΥΕΣΤΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΤΟΜΕΙΣ; ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Πρωτογενής τοµέας Μεταποιητική βιοµηχανία Υπηρεσίες Ειδικευόµαστε σε πολλούς και διαφορετικούς τοµείς Σύνολο Ένας σηµαντικός παράγοντας για την κατανόηση της δια βίου µάθησης είναι όλοι οι εµπλεκόµενοι εταίροι να αντιληφθούν τα οφέλη µιας τέτοιας εκπαίδευσης για αυτούς τους ίδιους. Στην περίπτωση της πλήρους απασχόλησης, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών φορέων (73.0%) που συµµετείχε σε αυτήν την έρευνα απασχολεί από 1 έως 25 άτοµα, ο ίδιος αριθµός οργανισµών (9.0%) δήλωσε ότι απασχολεί είτε από 26 έως 50, 51 έως 100 είτε περισσότερους από 100 υπαλλήλους. Οµοίως, στην περίπτωση της µερικής απασχόλησης, το 37.0% των συµµετεχόντων δήλωσε ότι οι οργανισµοί τους απασχολούν από 1 έως 25 άτοµα ενώ το 16.0% αυτών δήλωσε ότι απασχολούν από 26 έως 50 άτοµα. Εντούτοις, 30.0% των φορέων εκπαίδευσης δήλωσαν ότι δεν έχουν καθόλου υπάλληλους µερικής απασχόλησης (δείτε το Γράφηµα 2). Εντούτοις, ήταν ενδιαφέρον να διαπιστωθεί πόσοι από τους παραπάνω υπάλληλους είναι διδάσκοντες ή πρακτικοί εκπαιδευτές (δείτε τον Πίνακα 5). Πάλι, η πλειοψηφία (δηλ. 26) των φορέων εκπαίδευσης δήλωσε ότι από 1 έως 25 διδάσκοντες ή πρακτικοί εκπαιδευτές απασχολούνται πλήρως από τον οργανισµό τους, ενώ 25 φορείς δεν έχουν κανέναν 9

11 διδάσκοντα ή πρακτικό εκπαιδευτή στο εργατικό δυναµικό τους. Είναι αξιοσηµείωτο πως 30 φορείς εκπαίδευσης παρέλειψαν να δώσουν τον ακριβή αριθµό των ατόµων που απασχολούνται µερικώς από τον οργανισµό τους ή δήλωσαν ότι δεν απασχολούν διδάσκοντες ή πρακτικούς εκπαιδευτές. Σύµφωνα µε κάποιους από τους ερωτώµενους αυτό συµβαίνει επειδή ο αριθµός των µερικής απασχόλησης διδασκόντων ή πρακτικών εκπαιδευτών εξαρτάται σηµαντικά από τη ζήτηση που υπάρχει για προγράµµατα δια βίου µάθησης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ. ΓΡΑΦΗΜΑ 2: ΕΡΩΤΗΣΗ 5 ΠΟΣΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ (ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥΣ) ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΑΣ; 9% Πλήρης Απασχόληση 9% 9% Από 1 εως 25 άτοµα 73% Από 26 εως 50 άτοµα Απ ό 51 εως 100 άτοµα Παραπάνω από 100 άτοµα Μερική Απασχόληση 16% 5% 12% 30% Κανένα άτοµο Από 1 εως 25 άτοµα 37% Από 26 εως 50 άτοµα Απ ό 51 εως 100 άτοµα Παραπάνω από 100 άτοµα ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΠΛΗΡΗΣ & ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Ι ΑΣΚΟΝΤΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΟΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΕΣ Πόσους εργαζοµένους απασχολεί ο οργανισµός σας; (πλήρης απασχόληση) Πόσους εργαζοµένους απασχολεί ο οργανισµός σας; (µερική απασχόληση) Πόσοι από αυτούς είναι εκπαιδευτικοί; (πλήρης απασχόληση) Σύνολο Καµία απάντηση Σύνολο Πόσοι από αυτούς είναι εκπαιδευτικοί; (µερική απασχόληση) Σύνολο Καµία απάντηση Σύνολο

12 Η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ είναι αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την καλλιέργεια της αξίας των ατόµων και την επιτάχυνση της µάθησης και της καινοτοµίας µέσα στους οργανισµούς. Η εποχή αυτή είναι µια περίοδος προκλήσεων που χαρακτηρίζεται από διαρκείς τεχνολογικές καινοτοµίες. Η παραγωγή νέων γνώσεων πρέπει να προωθηθεί ιδιαίτερα από τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας οι οποίες είναι το µέσο που θα βοηθήσει τις επιχειρήσεις καθώς και την κοινωνία να αντιµετωπίσουν τις νέες αυτές προκλήσεις. Ένα σηµαντικό ποσοστό της τάξης του 56.0% των φορέων εκπαίδευσης δήλωσε ότι παρέχουν προγράµµατα δια βίου µάθησης µε υποστήριξη ΤΠΕ σε όλη την χώρα. Επιπλέον, το 39.0% των φορέων εκπαίδευσης υποστήριξε ότι στοχεύει σε συγκεκριµένες περιοχές της Ελλάδας, οι οποίες περιλαµβάνουν την ευρύτερη περιοχή των Αθηνών, την Μακεδονία, την Θεσσαλία, τα ωδεκάνησα, το Βόρειο Αιγαίο, την Κρήτη, την Θράκη και την υτική Ελλάδα (δείτε το Γράφηµα 3). ΓΡΑΦΗΜΑ 3: ΕΡΩΤΗΣΗ 6 Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΑΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ; 39% 2%3% 56% Απευθυνόµαστε σε συγκεκριµένες περιφέρειες Απευθυνόµαστε σε αγροτικές περιοχές Απευθυνόµαστε σε αστικές περιοχές Απευθυνόµαστε σε ολόκληρη τη χώρα Η δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ µπορεί να δώσει την δυνατότητα στις επιχειρήσεις να κερδίσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήµατα µέσω των βελτιωµένων ανθρωπίνων δυνατοτήτων και επιδόσεων. Ειδικά οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις, που αποτελούν ένα αναπόσπαστο τµήµα κάθε οικονοµίας, πρέπει να αντιµετωπίσουν το πρόβληµα ότι οι τεχνολογίες, οι µέθοδοι και οι στρατηγικές ηλεκτρονικής µάθησης έχουν αναπτυχθεί κυρίως για τις ανάγκες των µεγάλων επιχειρήσεων και δεν µπορούν να προσαρµοστούν ακριβώς στις ανάγκες των µικροµεσαίων επιχειρήσεων (Scheuermann & Reich, 2002). Στον Πίνακα 6, µπορεί να διαπιστωθεί ότι η πλειοψηφία των ανεξάρτητων εκπαιδευτικών οργανισµών απευθύνονται σε συγκεκριµένες περιοχές ενώ οι φορείς εκπαίδευσης που συνδέονται µε οργανισµούς πιστοποίησης και αναγνώρισης προσόντων απευθύνονται σε ολόκληρη τη χώρα. Επιπλέον, η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών φορέων που ειδικεύονται στον τοµέα των υπηρεσιών απευθύνονται σε ολόκληρη χώρα ενώ ο ίδιος αριθµός φορέων εκπαίδευσης που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τοµείς απευθύνονται σε ολόκληρη χώρα αλλά και σε συγκεκριµένες περιοχές της Ελλάδας. Μία πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ (2006) αναφέρεται στα αυξανόµενα στοιχεία που δείχνουν ότι η µάθηση και η επένδυση στο ανθρώπινο δυναµικό συνδέονται όχι µόνο µε το αυξανόµενο ΑΕΠ, αλλά και µε τη µεγαλύτερη συµµετοχή των πολιτών στα κοινά και το υψηλότερο επίπεδο ευηµερίας. Ακόµα, δεν έχει αναπτυχθεί ακόµα ένα περιεκτικό πλαίσιο 11

13 που να υποστηρίζει τη µεταφορά των προσόντων και των ειδικών γνώσεων, είτε µεταξύ των επιπέδων επίσηµης εκπαίδευσης και της κατάρτισης είτε κατά µήκος των θεσµικών και εθνικών συνόρων (ΟΟΣΑ, 2006). Οι ΤΠΕ δίνουν την δυνατότητα άµεσης και οικονοµικά αποδοτικής δηµιουργίας και διανοµής υλικού µάθησης. Η πρόσβαση στην εκπαίδευση µπορεί να περιοριστεί ή να αµφισβητηθεί για διάφορους λόγους, συµπεριλαµβανοµένων των γεωγραφικών παραγόντων. Οι ΤΠΕ µπορούν να βοηθήσουν στην εξάλειψη των γεωγραφικών εµποδίων µε τη διευκόλυνση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και κατάρτισης, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα συµµετοχής σε προγράµµατα δια βίου µάθησης σε ανθρώπους που ζουν σε αποµακρυσµένες περιοχές. ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ, ΠΕΡΙΟΧΕΣ-ΣΤΟΧΟΙ & ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Απευθυνόµαστε σε συγκεκριµένες περιφέρειες Απευθυνόµαστε σε αγροτικές περιοχές Απευθυνόµαστε σε αστικές περιοχές Απευθυνόµαστε σε ολόκληρη τη χώρα Σύνολο Πανεπιστήµιο Εµπορικό, βιοµηχανικό ή αγροτικό Επιµελητήριο Επαγγελµατικό οργανισµό/οµοσπονδίες Οργανισµό πιστοποίησης και αναγνώρισης προσόντων Άλλο Ανεξάρτητο Εκπαιδευτικό Οργανισµό Σύνολο Πρωτογενής τοµέας Υπηρεσίες Ειδικευόµαστε σε 26 πολλούς και διαφορετικούς τοµείς Σύνολο Μέρος B Το Προφίλ Των Προγραµµάτων. Σε ένα κόσµο ενεργούς δια βίου µάθησης, όπως προάγεται από την ΕΕ, ο φάκελος δεξιοτήτων και προσόντων ενός ατόµου θα βασίζεται σε ένα συνδυασµό πραγµατικής εµπειρίας και επίσηµων πιστοποιήσεων της εκπαίδευσης του (Straub, 2006). Όταν οι ερωτώµενοι κλήθηκαν να παρέχουν λίγο περισσότερες λεπτοµέρειες σχετικά µε την φύση των κύκλων µαθηµάτων που προσφέρουν, οι περισσότεροι από αυτούς δήλωσαν ότι τα εκπαιδευτικά αυτά προγράµµατα στοχεύουν στην ανάπτυξη των βασικών δεξιοτήτων ΤΠΕ και στη δηµιουργία µιας συναίσθησης των πιθανών οφελών της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ. Περισσότεροι από τους µισούς εκπαιδευτικούς φορείς που έλαβαν µέρος σε αυτή την έρευνα (55.0%) δήλωσαν ξεκάθαρα ότι πάνω από το 60% των προγραµµάτων τους υποστηρίζεται από ΤΠΕ, ενώ µόνο µερικοί φορείς εκπαίδευσης (7.0%) υποστήριξαν τα εκπαιδευτικά τους προγράµµατα που υποστηρίζονται από ΤΠΕ δεν ξεπερνούν το 10% των συνολικών εκπαιδευτικών τους προγραµµάτων (δείτε το Γράφηµα 4). 12

14 ΓΡΑΦΗΜΑ 4: ΕΡΩΤΗΣΗ 7 ΤΙ ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΟ ΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΣΑΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ; 55% 7% 19% Εώς 10% 10% - 30% 30% - 60% Πάνω άπο 60% 19% Η κύρια οµάδα-στόχος αυτών των προγραµµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης που υποστηρίζονται από ΤΠΕ ήταν οι άνεργοι. εν υπήρξε κανένας περιορισµός σε αυτήν την ερώτηση και υπό αυτήν τη µορφή µερικοί ερωτώµενοι επέλεξαν να δώσουν περισσότερες από µια απάντηση. Αρχικά, 60.0% των φορέων εκπαίδευσης δήλωσαν ότι δεν προσφέρουν εκπαιδευτικά προγράµµατα µε υποστήριξη ΤΠΕ σε προσωπικό µεγάλων εταιρειών. Εντούτοις, η πλειοψηφία αυτών των οργανισµών (20.0%) που παρέχουν εκπαιδευτικά προγράµµατα µε υποστήριξη ΤΠΕ σε προσωπικό µεγάλων εταιρειών δήλωσαν ότι αυτά τα προγράµµατα δεν ξεπερνούν το 10% του συνόλου των προγραµµάτων που παρέχονται από τις επιχειρήσεις τους (δείτε το Γράφηµα 5). ΓΡΑΦΗΜΑ 5: ΕΡΩΤΗΣΗ 8 ΠΟΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ TARGET GROUPS ; (ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ) 60% Έως 10% 10%-30% 30-60% 20% Πάνω άπο 60% Καµία Απάντηση 3% 2% 15% εύτερον, το 43.0% των ερωτώµενων υποστήριξε ότι οι επιχειρήσεις τους δεν προσφέρουν εκπαιδευτικά προγράµµατα µε υποστήριξη ΤΠΕ σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις και στο προσωπικό τους. Οµοίως, η πλειοψηφία εκείνων των φορέων εκπαίδευσης (18.0%) που παρέχουν εκπαιδευτικά προγράµµατα µε υποστήριξη ΤΠΕ σε µικροµεσαίες επιχειρήσεις και στο προσωπικό τους δήλωσε ότι αυτά τα προγράµµατα είτε δεν ξεπερνούν το 10% ή είναι µεταξύ 30%-60% του συνόλου των προγραµµάτων που παρέχονται από τις επιχειρήσεις τους (δείτε το Γράφηµα 6). Τρίτον, η πλειοψηφία των οργανισµών (31.0%) παρέχουν εκπαιδευτικά προγράµµατα µε υποστήριξη ΤΠΕ σε ανέργους δήλωσε ότι τα προγράµµατα αυτά αποτελούν µέχρι και το 60% του συνόλου των προγραµµάτων που παρέχονται από τις επιχειρήσεις τους. Τέλος, 5 φορείς εκπαίδευσης σηµείωσαν ότι παρέχουν παρόµοια εκπαιδευτικά προγράµµατα σε άλλες οµάδες-στόχους όπως οι ευαίσθητες κοινωνικές οµάδες, οι σπουδαστές, οι ελεύθεροι επαγγελµατίες, οι ενήλικοι (ανεξάρτητα από το υπόβαθρό τους), κ.λπ. (δείτε το Γράφηµα 7). 13

15 ΓΡΑΦΗΜΑ 6: ΕΡΩΤΗΣΗ 8 ΠΟΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ TARGET GROUPS ; (ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΟΥΣ) 43% 5% 18% 18% 16% Έως 10% 10%-30% 30-60% Πάνω άπο 60% Καµία Απάντηση ΓΡΑΦΗΜΑ 7: ΕΡΩΤΗΣΗ 8 ΠΟΣΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ ΑΠΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ TARGET GROUPS ; (ΑΝΕΡΓΟΙ) 10% 25% Έως 10% 21% 10%-30% 30-60% Πάνω άπο 60% Καµία Απάντηση 31% 13% Η κοινωνία της γνώσης, µαζί µε τις ευρύτερες κοινωνικοοικονοµικές τάσεις όπως η παγκοσµιοποίηση, η δηµογραφικές µεταβολές και κινητικότητα, παρουσιάζουν πολλές προκλήσεις και πιθανά οφέλη στους πολίτες της ΕΕ. Οι νέες δεξιότητες και ειδικότητες είναι ένα ισχυρό µέσο προώθησης της οικονοµικής ανάπτυξης καθώς επίσης και µιας κοινωνίας µε κοινωνική συνοχή. Ένα εκπαιδευτικό σύστηµα, εποµένως, πρέπει να εµπεριέχει και να καλύπτει διάφορα βασικά στοιχεία και παράγοντες, προκειµένου να διευκολύνεται πιο αποτελεσµατικά τη µάθηση. Αυτοί περιλαµβάνουν την σχεδίαση περιβάλλοντος µάθησης, τα συνεργατικά µαθησιακά περιβάλλοντα, και τους κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες. Οι ΤΠΕ στοχεύουν να συµπληρώσουν και να ενισχύσουν τα µαθησιακά περιβάλλοντα (Straub, 2006). Ελάχιστα περισσότεροι ήταν αυτοί οι ερωτώµενοι (40.0%) που δήλωσαν ότι ο οργανισµός τους παρέχει εκπαιδευτικά προγράµµατα µε υποστήριξη ΤΠΕ από 6 έως 10 χρόνια ενώ µόνο 21.0% των φορέων εκπαίδευσης έχουν άνω των 11 χρόνων εµπειρία στον τοµέα αυτό (δείτε το Γράφηµα 8). ΓΡΑΦΗΜΑ 8: ΕΡΩΤΗΣΗ 12 ΠΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΑΣ ΠΑΡΕΧΕΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΠΕ; 21% 40% 39% 1-5 χρόνια 6-10 χρόνια 11 ή παραπάνω χρόνια 14

16 Οι ανθρώπινες σχέσεις εντός και εκτός των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων είναι η κύρια κινητήρια δύναµη για την επιτυχή χρήση της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ. Η επικοινωνία µεταξύ των εκπαιδευοµένων και των διδασκόντων πρέπει να υποστηριχθεί. Για να υπάρξει αποτελεσµατική µάθηση θα πρέπει να δηµιουργηθούν οικονοµικά προσιτές και αξιόπιστες υποδοµές ΤΠΕ. Επιπλέον, για την αποτελεσµατική παροχή εκπαίδευσης, ακόµη και στις πιο αποµακρυσµένες περιοχές, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν νέες και στοχευµένες προσεγγίσεις στις διαδικασίες µάθησης που ξεπερνούν τα πολιτιστικά και τα φυσικά εµπόδια. Ο κύριος τύπος εκπαιδευτικών προγραµµάτων που υποστηρίζονται από ΤΠΕ είναι αυτός της εκπαίδευσης σε τάξη µε τη βοήθεια ηλεκτρονικού υλικού (45.0%), ενώ η δεύτερη δηµοφιλέστερη απάντηση ήταν ο «συνδυασµός εκπαίδευσης» (38.0%), δηλ. εκπαίδευση εξ αποστάσεως και εκπαίδευση σε τάξη µε τη βοήθεια ηλεκτρονικού υλικού (δείτε το Γράφηµα 9). ΓΡΑΦΗΜΑ 9: ΕΡΩΤΗΣΗ 9 ΤΙ ΤΥΠΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ ΠΡΟΣΦΕΡΕΤΕ; 45% 8% 9% 38% Εκπαίδευση από απόσταση, αυτο-διαχειριζόµενη από τον σπουδαστή Εκπαίδευση από απόσταση, µε βοήθεια καθηγητή Συνδυασµός εκπαίδευσης (εξ αποστάσεως και στην τάξη) Εκπαίδευση σε τάξη µε τη βοήθεια ηλεκτρονικού υλικού Η πρόσβαση στην εκπαίδευση για όλους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την οικονοµική ανάπτυξη (ΟΟΣΑ, 2001). Εντούτοις, οι διασυνδέσεις µεταξύ της δια βίου µάθησης και άλλων κοινωνικών διαστάσεων πρέπει να διερευνηθούν περαιτέρω, έτσι ώστε οι πολιτικές της ΕΕ να είναι καλύτερα ενηµερωµένες σχετικά µε την προστιθέµενη αξία και την πραγµατική αποτελεσµατικότητά αυτών των πολιτικών. Τα κράτη µέλη της ΕΕ συµφώνησαν κατά το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Φέιρα, να αναπτύξουν και να εφαρµόσουν συγκεκριµένες στρατηγικές για την δια βίου µάθηση µε σκοπό οι ευκαιρίες ποιοτικής εκπαίδευσης να είναι συνεχείς και προσιτές για όλους (European Council, 2002). Για αυτόν τον λόγο, τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήµατα πρέπει να γίνουν πιο ανοικτά και ευέλικτα, έτσι ώστε οι εκπαιδευόµενοι να µπορούν να βρουν διαύλους µάθησης που αρµόζουν στις ανάγκες τους (European Commission, 2003a). Η πλειοψηφία των ερωτώµενων (54.0%) δήλωσε ότι ο οργανισµός τους αποφάσισε την παροχή εκπαιδευτικών προγραµµάτων µε υποστήριξη ΤΠΕ επειδή υπήρχε διαθέσιµη επιχορήγηση από την εθνική κυβέρνηση ή/και από την ΕΕ (δείτε το Γράφηµα 10), ενώ περίπου ένας στους πέντε από τους φορείς εκπαίδευσης δήλωσε ότι άρχισε να παρέχει τέτοιου τύπου εκπαιδευτικά προγράµµατα επειδή υπήρχε σηµαντική ζήτηση στην αγορά (18.0%) και επειδή υπήρχε ζήτηση από τις ΜΜΕ (16.0%). 15

17 ΓΡΑΦΗΜΑ 10: ΕΡΩΤΗΣΗ 13 ΠΩΣ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ Ο ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΑΣ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΠΕ; Ζήτηση από µεγάλες εταιρείες 18% 4% 16% 54% 8% Ζήτηση από µικροµεσαίες επιχειρήσεις (επιχειρήσεις µε λιγότερους από 250 εργαζοµένους) Μεµονωµένη ζήτηση από ιδιώτες ιαθέσιµη επιδότηση από την κυβέρνηση ή την Ε.Ε. Άλλο - Ζήτηση από την αγορά Η οικονοµία της γνώσης µπορεί να φανεί απειλητική σε εκείνους µε χαµηλές δεξιότητες και χαµηλά επίπεδα µόρφωσης και αυτό είναι εµφανές στην διάκριση µεταξύ εκείνων που έχουν πρόσβαση στην δια βίου µάθηση για την απασχόληση και την προσαρµοστικότητα, την προσωπική ανάπτυξη και την ενεργό συµµετοχή ως πολίτες και εκείνων που παραµένουν αποκλεισµένοι. Σύµφωνα µε τους ελληνικούς φορείς εκπαίδευσης, τα εκπαιδευτικά προγράµµατα που υποστηρίζονται από ΤΠΕ και αντιπροσωπεύουν την «βέλτιστη πρακτική» των µεθόδων τους αποτελούνται από ένα ευρύ φάσµα µαθηµάτων όπως Η ανάπτυξη βασικών δεξιοτήτων ΤΠΕ", O σχεδιασµός ιστοχώρου, Η χρήση των ΤΠΕ στον τουριστικό τοµέα, Το πρόγραµµα πιστοποίησης Oracle Certified Professional, Οι θεµελιώδεις αρχές της τεχνολογίας κ.λπ. Οι εκπαιδευόµενοι αναµένονται να χρησιµοποιούν έναν υπολογιστή στις εγκαταστάσεις που παρέχονται από φορέα υπηρεσιών εκπαίδευσης ή κατάρτισης (δείτε τον Πίνακα 7). ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΕΡΩΤΗΣΗ 11 ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΟΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΟΜΕΝΟΙ ΣΑΣ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ: ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Στο σπίτι Στη δουλειά Στους χώρους του οργανισµού σας Σύνολο Η γρήγορη ανάπτυξη και εξάπλωση των νέων τεχνολογιών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας έστρεψε τις προσπάθειες στην ενθάρρυνση αυτής της ανάπτυξης σε παραγωγικές κατευθύνσεις αλλά και στην συστηµατική και αυστηρή αξιολόγησή της. Η ανάπτυξη εµφανίζεται σε ένα πλαίσιο όπου τα άτοµα και οι φορείς θα εκµεταλλευτούν εκτενώς τις προκλήσεις που τίθενται από τις νέες ΤΠΕ. Οι κυρίες µέθοδοι που χρησιµοποιούνται από τους φορείς εκπαίδευσης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ιστοσελίδες για εκµαίευση υλικού, π.χ. δοκίµια, άρθρα, κ.λπ. (41.0%) και διαδικτυακά περιβάλλοντα/πλατφόρµες (38.0%), π.χ. Moodle (δείτε το Γράφηµα 11). Αντίστοιχα, η εισαγωγή των ΤΠΕ παρουσιάζει µια διαρκή πρόκληση για τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα στους διδακτικούς, ερευνητικούς και κοινωνικούς ρόλους τους. Άλλες σηµαντικές προκλήσεις περιλαµβάνουν µία ανεπαρκή 16

18 παροχή ανθρώπινου δυναµικού και µια έλλειψη κινήτρων για καινοτοµίες, ειδικά για τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Είναι εµφανής µια ανάγκη επαναξιολόγησης των συµβατικών συστηµάτων οργάνωσης ενώ ο σχεδιασµός κατάλληλων υποδοµών για την υποστήριξη των αλλαγών που εµφανίζονται στον εκπαιδευτικό τοµέα είναι µια ανακύπτουσα ανάγκη. Τα κύρια εργαλεία που χρησιµοποιούνται στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση περιλαµβάνουν το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (31.0%), CD-ROMs (27.0%) και συζήτηση στο διαδίκτυο (15.0%). ΓΡΑΦΗΜΑ 11: ΕΡΩΤΗΣΗ 10 ΤΙ ΤΥΠΟΥΣ ΜΕΘΟ ΩΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ; 11% 2% 6% 2% 38% 41% ιαδικτυακά περιβάλλοντα (e.g. WebCT, Moodle) Ιστοσελίδες για εκµαίευση υλικού (δοκίµια, άρθρα, κτλ) Intranet Προσωπικά blogs Επικοινωνία µέσω του ταχυδροµείου Τηλεφωνική Επικοινωνία ΓΡΑΦΗΜΑ 12: ΕΡΩΤΗΣΗ 10 ΤΙ ΤΥΠΟΥΣ ΥΛΙΚΩΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ; Συζήτηση στο διαδίκτυο 27% 15% 11% Συζήτηση σε forum Βίντεο ή κασέτες ή κλιπ 31% 8% 8% Τηλεδιάσκεψη µέσω διαδικτυακής κάµερας Ηλεκτρονικά ταχυδροµεία CD-ROMs 3.3. Μέρος Γ Το Προφίλ & Τα Πλεονεκτήµατα Των Εκπαιδευόµενων. εδοµένου ότι οι ΤΠΕ είναι ένα εργαλείο που µπορεί να συµβάλει στην ανάπτυξη και την εξέλιξη, η επένδυση στην εκπαίδευση και την υποδοµή είναι ουσιώδης για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης (Gomez, 2005). Η δια βίου µάθηση µε υποστήριξη ΤΠΕ µπορεί να βοηθήσει τις επιχειρήσεις στον έλεγχο της αναπτυξιακής τους προοπτικής και να επιτρέψει στους υπαλλήλους να αποκτήσουν περαιτέρω προσόντα. Τα προσόντα που αποκτούν οι εκπαιδευόµενοι που ολοκληρώνουν τα εκπαιδευτικά προγράµµατα των φορέων που πήραν µέρος σε αυτή την έρευνα είναι είτε διεθνώς αναγνωρισµένα προσόντα (36.1%) ή προσόντα που αναγνωρίζονται σε εθνικό επίπεδο (34.4%), π.χ. ECDL (πρόγραµµα πιστοποίησης γνώσεων Πληροφορικής και δεξιοτήτων χρήσης Η/Υ), ICT (International Computer Technology - παγκοσµίως αναγνωρισµένο Πρόγραµµα Πιστοποίησης δεξιοτήτων στη χρήση 17

19 υπολογιστή και γνώσεων Πληροφορικής σε εισαγωγικό, βασικό και εξειδικευµένο επίπεδο), CISCO, Comtia, κ.λπ. (δείτε τον Πίνακα 8). Επιπλέον, το 59.0% των φορέων που συµµετείχαν σε αυτήν την έρευνα σηµείωσε ότι εφαρµόζουν κάποιο σύστηµα πιστοποίησης ποιότητας στον οργανισµό τους όπως το ISO 9001, το ISO 2000, κ.λπ. ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΕΡΩΤΗΣΗ 14 ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΟΝΤΑ ΠΟΥ ΑΠΟΚΤΟΥΝ ΟΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΟΜΕΝΟΙ ΠΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΝΟΥΝ ΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΣΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ; ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Προσόντα που αναγνωρίζονται σε εθνικό επίπεδο ιεθνώς αναγνωρισµένα προσόντα Πιστοποίηση από τον οργανισµού σας Άλλο εξαρτάται από το πρόγραµµα, όλα τα παραπάνω Total Οι κύκλοι µαθηµάτων µε υποστήριξη ΤΠΕ που προσφέρονται από τους φορείς εκπαίδευσης στην Ελλάδα χρηµατοδοτούνται από διάφορες πηγές. Ωστόσο, ο ρόλος της εθνικής ή κοινοτικής επιχορήγησης είναι πολύ σηµαντικός (67,2%). Για αυτόν τον λόγο, δεν θα ήταν άδικο να υποστηριχτεί ότι η συνεχιζόµενη επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση µε υποστήριξη ΤΠΕ σε ΜΜΕ στις αγροτικές περιοχές έχει τη δυνατότητα να δηµιουργήσει ένα αρµονικό περιβάλλον µάθησης, εφ' όσον η βασική χρηµατοδότησή συνεχίζει να προέρχεται από την ΕΕ ή τις εθνικές κυβερνήσεις (δείτε τον Πίνακα 9). Η δια βίου µάθηση είναι πολύ σηµαντική στην κοινωνία της γνώσης και γι' αυτό το λόγο πρέπει να δοθεί µεγαλύτερη έµφαση στην ενσωµάτωση των ΤΠΕ στα επίσηµα και ανεπίσηµα εκπαιδευτικά συστήµατα καθώς επίσης και στη αξιοποίηση των καινοτόµων πρακτικών/διαδικασιών που πραγµατοποιούνται στα συστήµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης. ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΕΡΩΤΗΣΗ 16 ΠΩΣ ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΣΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ; ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Καταβάλλουν τα δίδακτρα οι εργοδότες Καταβάλλει τα δίδακτρα ο εκπαιδευόµενος Πλήρης επιχορήγηση στον εκπαιδευόµενο από την κυβέρνηση ή την Ε.Ε Μερική επιχορήγηση/ Μερική ιδιωτική πληρωµή Σύνολο Η κινητικότητα των σπουδαστών, του ακαδηµαϊκού και διοικητικού προσωπικού υποτίθεται ότι ήταν µια απαραίτητη προϋπόθεση για έναν ανοικτό και δυναµικό Ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό χώρο που θα ενισχύσει την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την κινητικότητα στην αγορά εργασίας (Thijssen, 2006). Θα πρέπει να παρασχεθούν επαρκείς πόροι µέσω του συντονισµού και της ολοκλήρωσης των Ευρωπαϊκών και εθνικών πρωτοβουλιών για να αποκοµισθούν τα γνήσια πλεονεκτήµατα δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ. Εντούτοις, οι νέες στρατηγικές πρέπει να είναι ρεαλιστικές όσον αφορά στην βιωσιµότητα των προτεινόµενων προγραµµάτων και τη χρηστικότητα των πιθανών αποτελεσµάτων. Όσον αφορά στις υποδοµές, οι βασικές προϋποθέσεις (δείτε το Γράφηµα 13) για τους 18

20 εκπαιδευόµενους για να ολοκληρώσουν επιτυχώς έναν δεδοµένο κύκλο µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ είναι η πρόσβαση σε Η/Υ (46.0%) και η πρόσβαση στο ιαδίκτυο, ειδικά η ευρυζωνική σύνδεση (36.0%). ΓΡΑΦΗΜΑ 13: ΕΡΩΤΗΣΗ 17 ΠΟΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΟΥΝ ΕΠΙΤΥΧΩΣ ΤΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ; Να έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή (Αργή Σύνδεση - Dial-up) 46% 8% 10% 36% Να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο Να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο (Γρήγορη Σύνδεση - Broadband connection) Πρόσβαση σε συγκεκριµένο λογισµικό Τα κύρια συµπεράσµατα της έκθεσης του CEDEFOP (2003) σχετικά µε τις απόψεις των πολιτών της ΕΕ όσον αφορά στην δια βίου µάθηση έδειξαν ότι (α) η πλειοψηφία των ανθρώπων στις περισσότερες χώρες σηµείωσε ότι υπάρχει ένα χάσµα νέων δεξιοτήτων, (β) εκείνοι µε τα χαµηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης είναι πιο πιθανό να πουν ότι ούτε κατέχουν ούτε βλέπουνε αυτές τις δεξιότητες ως κάτι χρήσιµο στην ζωή τους, (γ) οι προτιµήσεις σχετικά µε το περιεχόµενο της εκπαίδευσης παρουσιάζουν µία σαφή διάκριση µεταξύ των ενεργών εκπαιδευοµένων και των µη-ενεργών εκπαιδευοµένων, (δ) οι ερωτώµενοι µε υψηλά επίπεδα εκπαίδευσης και µε κύρος στην επαγγελµατική τους καριέρα είναι οι πιο φιλοµαθείς πολίτες της ΕΕ, (ε) περισσότεροι από τους µισούς από τους πολίτες της ΕΕ είχαν παρακολουθήσει εκπαιδευτικά προγράµµατα τέτοιου τύπου επειδή είχαν ενθαρρυνθεί ή τους είχε ζητηθεί κάτι τέτοιο και (στ) οι χωρίς-κίνητρα εκπαιδευόµενοι είναι εκείνοι που αναφέρουν µε συνέπεια ότι απλά δεν θέλουν να παρακολουθήσουν κανενός είδους προγράµµατα κατάρτισης. Τα συµπεράσµατα της έκθεσης έδειξαν ότι υπάρχουν ευρείες διαφορές µεταξύ των κρατών µελών της ΕΕ όσον αφορά την πρόσβαση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, ενώ η Ευρώπη αντιµετωπίζει όχι απλά ένα ψηφιακό χάσµα, αλλά ευρύτερα ένα χάσµα νέων δεξιοτήτων (CEDEFOP, 2003). Όσον αφορά στα προσωπικά γνωρίσµατα των εκπαιδευοµένων, οι µισοί από τους ερωτώµενους υποστήριξαν ότι η προθυµία για µάθηση (50.0%) είναι βασικό χαρακτηριστικό, ενώ ορισµένοι από τους συµµετέχοντες στην έρευνα πιστεύουν ότι η αυτοπειθαρχία (21.0%) και η κριτική σκέψη (20.0%) είναι βασικά στοιχεία για την επιτυχή ολοκλήρωση ενός κύκλου µαθηµάτων µε χρήση ΤΠΕ (δείτε το Γράφηµα 14). Σήµερα, η ανάγκη για δια βίου µάθηση απολαµβάνει ευρύτερης αναγνώρισης. Κατά συνέπεια, προκειµένου να ικανοποιηθεί η αυξανόµενη ζήτηση για ευέλικτη µάθηση, απαιτείται η χρήση 19

21 των νέων ΤΠΕ για τη διανοµή του υλικού µάθησης αλλά και ως φόρουµ συνεργασίας. Αν και η ελληνική αγορά όσον αφορά στην δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ είναι ακόµα στα αρχικά της στάδια, όλοι οι φορείς εκπαίδευσης θέλουν επιτακτικά να είναι ενήµεροι για τις πρόσφατες ανάγκες και ανησυχίες σε παγκόσµιο επίπεδο. Με άλλα λόγια, η ανάπτυξη νέων δοµών, η ενίσχυση των αρχών της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, η εκτίµηση των χαρακτηριστικών των οµάδων-στόχων και των τελικών χρηστών, και η δηµιουργία ενός κοινού πολιτικού πλαισίου (δηλ. ευρύτερη συνεργασία µεταξύ της κεντρικής διοίκησης και των τοπικών αρχών) είναι οι σηµαντικές παράµετροι που πρέπει να εξετασθούν κατά την διαµόρφωση και την εφαρµογή στρατηγικών σχεδίων. ΓΡΑΦΗΜΑ 14: ΕΡΩΤΗΣΗ 17 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ; 20% 9% 21% 50% Αυτοπειθαρχία Κριτική σκέψη Προθυµία για µάθηση Συνοχή σκέψεων 3.4. Μέρος Προσωπικές Γνώµες. Μια έρευνα που πραγµατοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2005 µεταξύ περισσότερων από χρηστών του Ηλεκτρονικού Χωριού Κατάρτισης του CEDEFOP αποκάλυψε ότι τα ευεργετικά αποτελέσµατα της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης στις αποκλεισµένες οµάδες δεν είναι ακόµα ορατά., αν και υπάρχει µια γενικευµένη πεποίθηση ότι εν καιρώ αυτό θα βελτιωθεί. Επιπλέον, η αυξανόµενη πρόσβαση στην εκπαίδευση και κατάρτιση στηρίζεται κυρίως στον τρόπο παράδοσης και στην ποιότητα του περιεχοµένου των εκπαιδευτικών προγραµµάτων ενώ κατά τρόπο ενδιαφέροντα ο ρόλος των ΤΠΕ - είτε από άποψη καλύτερων πακέτων λογισµικού είτε εξοπλισµού ΤΠΕ - θεωρήθηκε λιγότερο σηµαντικός. Επίσης, όσον αφορά την πολιτική που τηρείται, η κύρια άποψη φαίνεται να είναι ότι οι πρωτοβουλίες ηλεκτρονικής εκπαίδευσης ασκούν µόνο περιορισµένη επίδραση στην επίτευξη της µεγαλύτερης συµµετοχής στην εκπαίδευση και την κατάρτιση (Nascimbeni, 2005). Το τελικό µέρος αυτής της έρευνας είχε ως στόχο την συλλογή προσωπικών απόψεων των ερωτώµενων σχετικά µε την δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ. Η περιορισµένη πρόσβαση στην εκπαίδευση φαίνεται αναπόφευκτη λόγω κάποιων παραγόντων που µπορεί να εµποδίσουν τη φυσική, πολιτιστική, οικονοµική και γεωγραφική πρόσβαση στα µέσα εκπαίδευσης (Gillborn & Mirza, 2000). Οι σηµαντικότεροι παράγοντες για την επιτυχηµένη υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράµµατος που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, από την πλευρά των εκπαιδευτικών οργανισµών, είναι η διαθεσιµότητα σύγχρονων υποδοµών (42.0%) και κατάλληλα εκπαιδευµένο προσωπικό (34.0%) (δείτε το Γράφηµα 15). 20

22 ΓΡΑΦΗΜΑ 15: ΕΡΩΤΗΣΗ 18 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ; 12% 4% 8% 42% Κατάλληλες υποδοµές Εκπαίδευση του προσωπικού ιοίκηση 34% Βιώσιµες Στρατηγικές για το µέλλον βασισµένες στην εξέλιξη της τεχνολογίας Χρηµατοδότηση Οι ΜΜΕ αναπτύσσουν δραστηριότητες σχεδόν σε κάθε τοµέα της οικονοµίας και υπό αυτήν τη µορφή οι ανάγκες τους σε θέµατα εκπαίδευσης και κατάρτισης ποικίλουν. Συνεπώς, πρέπει να εξετάσουν περιορισµούς σε θέµατα προσωπικού, µέσων οργάνωσης και οικονοµικών πόρων, τις δυσκολίες διατύπωσης λεπτοµερών στρατηγικών κατάρτισης που θα επιτρέψουν στους υπαλλήλους τους να έχουν περισσότερα προσόντα και να είναι καλύτερα καταρτισµένοι για να αντιµετωπίσουν τον αυξανόµενο ανταγωνισµό. Παρόλα αυτά, οι ΜΜΕ αρχίζουν να ανακαλύπτουν τα πλεονεκτήµατα της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ και για αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητο να δηµιουργηθεί ένα πλαίσιο που να λαµβάνει υπόψη αυτούς τους περιορισµούς και να προσπαθεί να βρει αποτελεσµατικές λύσεις (Scheuermann & Reich, 2002). Εξετάζοντας τους σηµαντικότερους παράγοντες για την επιτυχηµένη υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράµµατος που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, µπορεί να υποστηριχτεί ότι ανεξάρτητα από την εµπειρία τους στον τοµέα της δια βίου µάθησης που υποστηρίζεται από ΤΠΕ, η πλειοψηφία των φορέων εκπαίδευσης στην Ελλάδα επιβεβαίωσε (δηλ. Γράφηµα 15) ότι οι υποδοµές και η κατάρτιση του προσωπικού είναι οι σηµαντικότεροι παράγοντες (δείτε τον Πίνακα 10). Με βάση τα παραπάνω, µπορεί επίσης να σηµειωθεί ότι οι περισσότεροι από εκείνους του εκπαιδευτικούς φορείς, που είναι ειδικευµένοι στους τοµείς των υπηρεσιών ή δραστηριοποιούνται σε πολλούς διαφορετικούς τοµείς, δήλωσαν ότι οι υποδοµές και το εκπαιδευµένο προσωπικό είναι οι δύο βασικοί παράγοντες για την επιτυχηµένη υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράµµατος που υποστηρίζεται από ΤΠΕ (δείτε τον Πίνακα 11). ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ & ΠΡΟΦΙΛ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ (1) Προφίλ οργανισµού Εµπειρία Απαραίτητες Συνθήκες Κατάλληλες Εκπαίδευση Βιώσιµες Χρηµατοδότηση Σύνολο υποδοµές προσωπικού ιοίκηση Στρατηγικές 1-5 χρόνια χρόνια ή παραπάνω χρόνια Καµία απάντηση Σύνολο ** ΣΗΜ. εν υπήρξε κανένας περιορισµός όσον αφορά την επιλογή των σηµαντικότερων απαραίτητων συνθηκών και υπό αυτήν τη µορφή µερικοί ερωτώµενοι επέλεξαν να δώσουν περισσότερες από µια απάντηση. Ως εκ τούτου οι συνολικές απαντήσεις είναι παραπάνω από 61, δηλ. τον αριθµό των συµµετεχόντων σε αυτή την έρευνα 21

23 Προφίλ οργανισµού Ειδίκευση ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΠΕ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ & ΠΡΟΦΙΛ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ (2) Απαραίτητες Συνθήκες Κατάλληλες Εκπαίδευση Βιώσιµες Χρηµατοδότηση υποδοµές προσωπικού ιοίκηση Στρατηγικές Σύνολο Πρωτογενής τοµέας Υπηρεσίες Ειδικευόµαστε σε πολλούς και διαφορετικούς τοµείς Σύνολο ** ΣΗΜ. εν υπήρξε κανένας περιορισµός όσον αφορά την επιλογή των σηµαντικότερων απαραίτητων συνθηκών και υπό αυτήν τη µορφή µερικοί ερωτώµενοι επέλεξαν να δώσουν περισσότερες από µια απάντηση. Ως εκ τούτου οι συνολικές απαντήσεις είναι παραπάνω από 61, δηλ. τον αριθµό των συµµετεχόντων σε αυτή την έρευνα Οι καταρτισµένοι εκπαιδευτές αντιπροσωπεύουν το κλειδί για την ποιοτική διδασκαλία και την ενθάρρυνση των εκπαιδευοµένων. Εντούτοις, σε πολλές χώρες η επαγγελµατική εµπειρία είναι περιορισµένη και άνισα ή ανεπαρκώς κατανεµηµένη, ιδιαίτερα όσον αφορά στην παροχή άτυπης βασικής εκπαίδευσης. Αν και οι ΤΠΕ δεν µπορούν να αντικαταστήσουν τους διδάσκοντες, παρ' όλα αυτά µπορούν να συµπληρώσουν και να υποστηρίξουν τους δασκάλους µε την ενίσχυση και την βελτίωση του εργασιακού τους περιβάλλοντος. Εντούτοις, οι ερωτώµενοι που συµµετείχαν σε αυτήν την έρευνα σηµείωσαν ότι η έλλειψη κατάλληλων υποδοµών (42.6%) είναι το κύριο πρόβληµα που αντιµετωπίζουν όσον αφορά την δια βίου µάθηση που υποστηρίζεται από ΤΠΕ στις αγροτικές περιοχές (δείτε τον Πίνακα 12). Επιπλέον, η έλλειψη σχετικών κεφαλαίων (26.2%) καθώς επίσης και η άρνηση των κατοίκων να αποκτήσουν δεξιότητες ΤΠΕ (16.4%) είναι σηµαντικά εµπόδια που πρέπει να υπερκεραστούν. Αυτό που κάνει αυτήν την άποψη πιο ενδιαφέρουσα είναι το γεγονός ότι ήρθε σε µια περίοδο που σύµφωνα µε τις νέες έρευνες η χρήση των ΤΠΕ ειδικά στην αγροτική Ελλάδα δεν είναι πολύ ευρέως διαδεδοµένη (Καϊµάκη, 2006, Γιανναράκης, 2006). Σύµφωνα µε αυτές τις εκθέσεις, µόνο το ένα τρίτο του ελληνικού πληθυσµού έχει πρόσβαση στο ιαδίκτυο στο σπίτι και αυτό κατατάσσει την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις µεταξύ των 25 χωρών της Ε.Ε., µαζί µε τη Σλοβακία και την Ουγγαρία. ΠΙΝΑΚΑΣ 12: ΕΡΩΤΗΣΗ 19 ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΣΑΣ, ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΧΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΠΕ, Ι ΙΑΙΤΕΡΑ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ; ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΣΤΟ Μη διαθέσιµη χρηµατοδότηση Έλλειψη Υποδοµών Άρνηση των κατοίκων να αποκτήσουν δεξιότητες ΤΠΕ Έλλειψη γνώσεων χρήσης Η/Υ Έλλειψη κατάλληλου προσωπικού για υποστήριξη ΤΠΕ Σύνολο Εξετάζοντας τους σηµαντικούς παράγοντες που συντελούν στην επιτυχηµένη υλοποίηση του εκπαιδευτικού προγράµµατος που υποστηρίζεται από ΤΠΕ σε σχέση µε τα κύρια 22